rego nie wszyscy ludzie dążą do przyjemności wyższych, jest to , że sobie ich po prostu nie uświadamiają. W momencie jednak, gdy zdadzą sobie z nich sprawę „odmawiają nazwy szczęścia wszystkiemu, co tych potrzeb nie zaspokaja”5. Na marginesie warto zaznaczyć, że Mill wychodził z założenia, że połączenie przyjemności prostych z wyższymi jest niemożliwe6. Bardzo ważnym zadaniem, przed którym staje państwo jest zapewnianie równości szans, w tym przede wszystkim ochrona wolności. Rozumiana ona była bardzo szeroko i obejmowała m.in. wolność sumienia, wyznania, głoszonych poglądów, swobodę wyboru drogi życiowej, swobodę gustów oraz wolność zrzeszania się. Ingerencja państwa jest potrzebna w sytuacji, gdy wolność jednostki jest zagrożona, a to jest naruszana i doznaje ona krzywdy 7. Mill stwierdził wprost, „[…] że jedynym celem, dla osiągnięcia którego ma się prawo sprawować władzę nad członkiem cywilizowanej społeczności wbrew jej woli, jest zapobieżenie krzywdzie innych”8. Aby jednostka mogła osiągnąć szczęście i podejmować prawidłowe decyzje w życiu, nieodzownym jest wykształcenie u niej trzeźwej oceny sytuacji. Mill opowiadał się za racjonalizmem, który między innymi objawiał się w tym, że należy z dystansem podchodzić zarówno do sukcesów jak i porażek. Podstawą decyzji odnoszących się do społeczeństwa powinno być doświadczenie oraz wyniki osiągane przez naukę. W życiu społecznym górę powinna brać zasada złotego środka, tzn. nie powinno się popadać w skrajności, ale zawsze próbować opanować emocje i podejmować decyzje w oparciu o chłodną kalkulację. Dla zagwarantowania rozwoju społeczeństwa, konieczne było zagwarantowanie mu rozwoju intelektualnego. Istotną rolę w Mill’owskiej wizji świata pełni więc edukacja, która pozwala na zrozumienie procesów, które zachodzą w społeczeństwie, co z kolei umożliwia zajmowanie się sprawami ogółu. Jednostka powinna zatem dążyć do rozwoju i samorealizacji.
5
J. S. Mill, Utylitaryzm. O wolności, Warszawa 1959, s. 19.
6
J. S. Mill, Utylitaryzm. O wolności, Warszawa 1959, s. 14-15.
7
R. Cohen-Almagor, John Stuart Mill: Utilitarianism, w: Ethical Communication: Five Moral Stances in Human Dialogue, (red.) C. G. Christians and J.C. Merrill, Columbia 2009, s. 30.
8
Ibidem, s. 102.
DOBROBYT SPOŁECZEŃSTWA JAKO CEL ETYCZNY W KONCEPCJI UTYLITARNEJ JOHNA STUARTA MILLA
133