Franciscanen.nl, nr. 1, januari/februari 2013

franciscanen.nl ja argang 8 | januari/februari 2013 | nummer 1

3 5 6

Vriendelijk gezicht kerk Franciscanen luiden noodklok

Duurzaamheid Martine Vonk

Zonder sleutel op weg Gesprek met Lars Frendel

vooraf

Gericht op de toekomst Religieuze ordes en congregaties maken moeilijke tijden door, zeker in Europa. En dat niet alleen omdat ook de kerk niet altijd zo positief in beeld komt, vanwege allerlei misstanden. Maatschappelijke tendensen als individualisme en materialisme, dagen nu niet bepaald uit om te kiezen voor het leven als religieus; ze doen eerder Gods roepstem verstommen of overschreeuwen.

Foto omslag: Beeld bij de ‘Carceri’, een kluizenarij van Franciscus en zijn volgelingen vlakbij Assisi. Een broeder observeert de sterren.

Ook wíj moeten rekening houden met deze realiteit. Ondanks dat zullen we op het komende kapittel van onze provincie - van 21 tot en met 24 mei - ons vooral ook richten op de toekomst.

Hoe geven we onze roeping in de komende jaren gestalte? Welke mogelijkheden hebben we om deze wijze van evangelisch leven uit te dragen? Hoe staan wij binnen de kerk? Aan de hand van de antwoorden op deze vragen willen we beleidslijnen uitzetten die de nieuw te kiezen provinciaal en vice-provinciaal samen met het bestuur zullen gaan uitvoeren, gericht op de toekomst.

Ton Peters ofm

Franciscanen.nl is het tweemaan­ de­lijkse contactblad van de minder­ broeders franciscanen in Nederland.

Het heeft tot doel een breed publiek op de hoogte te brengen van het ­franciscaanse denken en doen.

Oplage: 6500.

Abonnement: Gratis aan te vragen via tel.: 030 2324080 en e-mail: provincialaat@franciscanen.nl.

Vrijwillige bijdragen ter bestrijding van de onkosten zijn welkom op rekeningnummer 41.62.44.181

Nieuwe jaargang Met ingang van de nieuwe jaargang maakt Lars Frendel ofm (Amsterdam) deel uit van de redactie. Hij vervult daarmee de vacature die was ontstaan door het afscheid van Joop Sierat.

Ook nieuw in deze achtste jaargang zijn de rubrieken ‘inspiratie’ en ‘dierbaar’, die ‘kopstukken’ en ‘maatschappij’ uit de vorige jaargang vervangen. ‘Inspiratie’ laat steeds iemand aan het woord die een maatschappelijk of kerkelijk actueel onderwerp belicht, door er als het ware ‘met de ogen’ van Franciscus naar te kijken. In de rubriek ‘dierbaar’ laat een broeder of zuster zien welk voorwerp of object hem of haar zeer dierbaar is en inspireert. De rubrieken ‘vooraf’, ‘actueel’, ‘overweging’, ‘de binnenkant’, ‘internationaal’, ‘nieuws’, ‘activiteiten’ en ‘franciscaans jongerenwerk’ zijn geprolongeerd. Dit jaar sieren beelden uit Assisi en omgeving de omslagen.

De ‘Woorden van Franciscus’ komen in 2013 uit het bekende Zonnelied, zoals de ‘Lofzang van de Schepselen’ meestal wordt genoemd.

t.n.v. Ned. Provincie v.d. Orde der Minderbroeders, Utrecht.

IBAN: NL52ABNA0416244181 Redactie: Ton Peters ofm (hoofdredacteur),

Woorden van Franciscus

Peter van Zoest (eindredacteur), Joost van Heijst (redactiesecretaris), Lars Frendel ofm, Maarten Lemmers ofm, Ton van Oosterhout ofm.

Ontwerp en drukwerk: ART= ontwerp- en reclameburo www.art-is.nl Contact: Franciscanen.nl, Deken Roesstraat 13, 3581 RX Utrecht, tel.: 030 2324080, e-mail: redactie@franciscanen.nl, website: www.franciscanen.nl.

ISSN 1871-7217 - TNT reg.nr. 135658

2

Wees geprezen, mijn Heer, met al uw schepselen, vooral door mijnheer broeder zon die de dag is en door wie Gij ons verlicht.

En hij is mooi en straalt met grote pracht; van U, Allerhoogste, draagt hij het teken.

ac t u e e l

De Nederlandse franciscanen l­u iden de noodklok. Ze zien met lede ogen aan dat religieuzen, pastoraal werkenden, diakens en priesters in toenemende mate lijden aan de kerk. Het instituut verkeert de laatste jaren in zwaar weer. Binnenkerkelijk is de sfeer grimmig geworden. In kringen rond communiteiten krijgen ­f ranciscanen te maken met veel ­g ekwetste mensen. Ze spraken erover op 10 en 11 december tijdens een beraad in Doorn. Hoofdvraag was: Wat kunnen wij doen om het ‘andere’ en meer ‘vriendelijke gezicht’ van de kerk te laten zien?

Sint-Theresiakerk in het dorpje Lennisheuvel bij Boxtel.

Het vriendelijke gezicht van de kerk Duidelijk werd dat er de problemen in de kerk en de reacties daarop van gelovige en vooral ook kerkbetrokken mensen erg uiteenlopen.

Meestal heeft dat te maken met de spanning tussen het officiële beleid of de kerk als ‘instituut’ en de feitelijke gang van zaken, bijvoorbeeld in parochies. Vooral het aanscherpen van liturgische en pastorale voorschriften van hogerhand veroorzaakt veel onvrede. Daarbij valt te denken aan de positie van de vrouw in de kerk, aan de houding ten aanzien van hertrouwde gescheidenen en samenwonenden, allerlei standpunten op ethisch terrein of ten aanzien van homoseksualiteit, de plaats van pastoraal werkenden enzovoorts. De franciscanen vragen zich af of de kerkleiding de blik niet al te zeer naar binnen heeft gericht en daardoor naar de rand van de samenleving verdwijnt. Wordt door zo’n houding de heilloze polarisatie in de kerk niet onnodig versterkt?

Plaatselijke gemeenschappen De broederlijke omgang met elkaar in plaatselijke communiteiten bepaalt in hoge mate hoe franciscanen in de kerk staan. Het samen-leven in gemeenschappen inspireert de broeders en biedt kansen een ‘ander gezicht van de kerk’ te laten zien in contacten naar buiten toe. Dat gebeurt in de liturgie, maar vooral ook in de diaconie, die volgens de minderbroeders nog voor een belangrijk deel buiten het gezichtsveld valt van het officiële kerkelijke beleid.

Franciscanen zouden veel meer plaatselijke gemeenschappen moeten ondersteunen, niet vanuit een oppositionele houding, maar vanuit een oprecht gestalte geven aan het evangelie.

Dan kan het gezicht van de kerk vriendelijk zijn; menslievend, oprecht, authentiek, zo luidt de conclusie.

Provincieprojecten De zogenaamde ‘provincieprojecten’ bieden de franciscanen de mogelijkheid om het ‘vriendelijke gezicht’ van de kerk breder uit te dragen. Dat gebeurt in ‘La Verna’, het franciscaans centrum voor spirituele ontwikkeling in Amsterdam, via het zojuist vernieuwde Tijdschrift voor Verkondiging, het magazine Franciscanen.nl en door de activiteiten van het ‘Franciscaans Jongerenwerk’, met Megen als centrale plek. Door deze vier speciale projecten van de Nederlandse provincie van de orde, kunnen mensen gesteund worden in hun geloof en kerkbetrokkenheid. Centraal daarin staat vooral de houding waarmee met elkaar wordt omgegaan. Die is van essentieel belang om op eigentijdse wijze gestalte te geven aan het ‘vriendelijke gezicht van de kerk’.

Ton Peters ofm

3

i n t e r n at i o n a a l

De Indiase franciscanen Joy Sebastian en Sekar Vellaisamy arriveerden 8 juni 2012 op Schiphol voor een verblijf van vijf jaar in Nederland. In 1948 trokken de eerste Nederlandse franciscanen vanuit Pakistan naar India. Vanaf die tijd is er altijd een sterke band geweest tussen de Nederlandse en de Indiase provincie van de franciscanen. Dit wordt nu concreet door de komst van deze Indiase minderbroeders.

Zij waren in 2005 al drie maanden in Nederland. Hoe beleven ze het eerste half jaar van hun langere verblijf?

Joy Sebastian (links) en Sekar Vellaisamy tonen hun zojuist ­­ uitge­r eikte deelname-certificaten van een cursus Nederlands aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

‘Blij iets terug te kunnen doen’ Joy Sebastian(40) keek er na zijn korte kennismaking met Nederland al naar uit om ooit weer terug te gaan. Joy is geboren in Kerala, volgde een opleiding tot ingenieur en was drieënhalf jaar als zodanig werkzaam. Hij trad in 2001 in bij de franciscanen, werd in 2010 priester gewijd en verrichtte vervolgens pastoraal werk in een parochie.

Sekar Vellaisamy (30) is geboren in een klein dorpje bij de stad Madurai in de deelstaat Tamilnadu. Hij ging op zestienjarige leeftijd naar een vooropleiding van de franciscanen, trad 2001 in en werd in 2010 priester gewijd om daarna werkzaam te zijn in het parochiepastoraat en projecten voor mensen met hiv en aids. Dat hij dit alles nu al achter zich moest laten overviel hem enigszins, maar hij bewaarde goede herinneringen aan zijn eerdere verblijf in Nederland, “dus ik verheugde me er tegelijkertijd ook op weer naar Nederland te komen”, zo laat hij weten.

Taallessen Na hun aankomst in Nederland zijn beiden meteen begonnen zich de Nederlandse taal eigen te maken. Onderdeel daarvan was een intensieve taalcursus aan de Radboud Universiteit Nijmegen van 18 tot en met 22 juni. Taallessen blijven een prioriteit. Joy Sebastian verblijft in de Amsterdamse communiteit van de franciscanen.

Van daaruit werkt hij één dag per week als vrijwilliger in een inloophuis voor dak- en thuislozen. Soms gaat hij voor in de eucharistieviering bij de zusters van Moeder Teresa. Hij hoopt weer parochietaken te kunnen oppakken of misschien zelfs een ‘ashram’ te kunnen stichten, een spiritueel centrum waar mensen terecht kunnen voor rust,

4

geestelijke begeleiding, gebed en meditatie. “Mij spreekt in de Nederlandse provincie van de franciscanen vooral de broederlijke omgang met elkaar erg aan”, vertelt hij. “De sfeer is veel opener dan in India. Broeders delen gevoelens gemakkelijker. In communiteiten worden lastige kwesties met veel liefde en consideratie voor elkaar besproken.”

Waardering Sekar Vellaisamy heeft zijn draai gevonden in het Megense minderbroedersklooster. “Het dagelijkse ritme van bidden en werken doet me goed en ik heb veel waardering voor de toewijding waarmee de broeders hun taken op zich nemen”, zegt hij. Bijzonder in Megen vindt hij het gastenwerk: “Wie er hier ook komen, ouderen en jongeren, ze zijn allemaal dankbaar dat ze kennis hebben kunnen maken met ons leven. Zelfs jongeren die nauwelijks iets weten van het geloof gaan geïnspireerd naar huis.” Hij spreekt ook namens zijn medebroeder als hij besluit: “We hebben ons franciscaan-zijn te danken aan de Nederlandse broeders die jaren geleden naar India kwamen.

We vinden het fijn om nu iets terug te kunnen doen voor onze medebroeders en andere mensen hier in Nederland.”

Lars Frendel ofm Fer van der Reijken ofm

i n s p i r at i e

Franciscus en duurzaamheid Het begrip ‘duurzaamheid’ bestond nog niet in Franciscus’ tijd. Toch bieden zijn woorden en leven volop inspiratie voor een duurzame leefstijl. Martine Vonk promoveerde vorig jaar aan de Vrije Universiteit Amsterdam op een proefschrift over waarden en duurzaamheid, waarin ze onder meer teruggreep op Franciscaanse beginselen.

Voor ‘Franciscanen.nl’ vat ze een en ander samen.

De meeste milieudruk wordt veroorzaakt door ons consumptiepatroon. Ieder jaar weer neemt de consumptie wereldwijd toe. Franciscus stelde in zijn tijd de rijkdom aan de kaak.

Hij koos voor absolute armoede en hield daarmee mensen toen en nu een spiegel voor: wat heb je werkelijk nodig? Hoe kun je in rijkdom leven als er structuren zijn die mensen in armoede houden? Franciscus leefde vanuit het diepe besef dat alles wat hij had, hem uiteindelijk niet toebehoorde. Je hebt het ontvangen om te gebruiken en om weer verder te geven.

Het is gratis, het is genade.

Luisteren Franciscus daagt ons uit om de rijkdom van het immateriële te zoeken: de bloeiende bloem, de zingende vogel. En ook de stilte om God te zoeken. Veel bezit houdt ons af van geestelijke rijkdom. Het veroorzaakt ruis, waardoor we de stem van God niet meer horen. Dit ‘horen’ was voor Franciscus verbonden met ‘gehoor­

zaamheid’. Allereerst aan God en daarna aan de naasten om hem heen. Hij was ontvankelijk voor de noden van anderen en de behoeften van de schepping. Door dit goede luisteren merkte Franciscus op dat de vogels zijn ver­halen over hun Schepper wilden horen. Franciscus had niet zoveel nodig. Hij ervoer bezit eerder als ballast. Hij was een rijk mens, omdat hij zich gedragen wist door zijn hemelse Vader.

Respect Franciscus en zijn tijdgenoten stonden veel dichter bij de natuur dan wij. De directe afhankelijkheid ervan was groter. Voor Franciscus was natuur meer dan alleen het voedsel dat hij at.

De natuur leerde hem geestelijke lessen. De rots verwees naar Christus. De vogels leerden hem God te prijzen, wat ze dan ook samen deden.

Franciscus voelde een diepe verbondenheid met de natuur, omdat hij besefte dat de natuur en wij dezelfde schepper hebben. Franciscus leert ons dat de natuur waarde heeft in zichzelf, los

van de nutswaarde voor de mens. Het maakt dat we met respect en aandacht omgaan met de schepping. En dus ook dat we kritisch willen kijken naar de consequenties van onze consumptiekeuzes voor deze schepping.

Dankbaarheid Als er iets doorklinkt in de geschriften van Franciscus, is het de diepe dankbaarheid jegens God. Franciscus zag alles als een gift van God. Hij was dankbaar voor het leven, voor de aarde, voor de medemens. Hij was zelfs dankbaar voor de dood, zoals hij in het Zonnelied bezong. Die houding van dankbaarheid maakt dat we niet meer nemen dan we nodig hebben en delen met anderen. Dan is er genoeg voor iedereen.

Bij Franciscus leidde deze dankbaarheid ook tot een houding van respect voor mensen en de natuur. Zo inspireert hij ons ook vandaag tot een duurzaam en rijk leven.

Martine Vonk

Martine Vonk (foto: Gert Jan van der Tuuk).

5

de binnenkant

Lars Frendel bij het clarissenklooster in Megen.

Lars vertelt dat hij kennis maakte met de katholieke kerk in Zweden, vanwege het vluchtelingenwerk waar hij na zijn studietijd bij betrokken raakte. Hij studeerde geschiedenis en werkte met vluchtelingen, voornamelijk katholieken uit Zuid-Amerika en het Midden-Oosten. Dit wekte zijn interesse voor de kerk en met name voor religieuze leefgemeenschappen.

Hij bezocht verschillende ordes in verschillende landen, maar bij een bezoek aan de franciscaanse communiteit in het Zweedse Linköping stond voor hem vast dat daar zijn toekomst lag. “Aanvankelijk nog niet vanwege Franciscus of een kerkelijk ambt”, zegt hij, “maar vooral vanwege het leven in broederschap: eenvoudig, hartelijk en blij.” Gaandeweg ontdekte hij dat hij ook meer zou kunnen doen voor de immigranten als hij priester was. Hij volgde drie jaar de ambtsopleiding in Zweden en nog drie jaar in Rome. Voor verdere franciscaanse vorming woonde hij enige tijd in Nederland in communiteiten in Tilburg, Megen en Amsterdam.

Onbekende toekomst

Zonder sleutel op weg Lars Frendel (65), geboren in Denemarken, kwam in Zweden in contact met Nederlandse franciscanen. Hij besloot in te treden en werd priester.

Een mislukt franciscaans experiment in Noorwegen leidde ertoe dat hij Scandinavië verliet om zich in Nederland te vestigen. Dit betekende een ‘scharniermoment’ in zijn leven. Hoe kijkt hij daar op terug?

6

Eenmaal terug in Zweden was hij enkele jaren als pastor werkzaam in Lindköping. In 2000 werd besloten met een communiteit in Oslo een nieuw begin te maken. De orde vroeg Lars hiervoor en hij had er zin in om daar zijn schouders onder te zetten. Het leek hem een prachtige uitdaging. Er bestond belangstelling bij enkele kandidaten om toe te treden tot de orde en er waren tevens Poolse medebroeders en clarissen. Ook de Orde van Franciscaanse Seculieren groeide rond het nieuwe initiatief.

Het optimisme van het begin was echter maar van korte duur.

In 2004 kwam er een eind aan het experiment en viel het besluit om de communiteit op te heffen. Lars werd gevraagd naar Nederland te vertrekken.

Was dat geen geweldige teleurstelling: weg uit Scandinavië, zonder uitzicht terug te keren naar je moederland? Hij vertelt: “Toen ik op de boot zat van Noorwegen naar Kiel in Duitsland, leek het dat alle bruggen achter me verdwenen. Ik was op weg zonder sleutel van een nieuwe woning.

Een onbekende toekomst tegemoet, maar het was niet angstwekkend of zo.

Ik ging naar Amsterdam en dat trok me.

Ik zou terug komen in een bekende omgeving bij bekende mensen.”

Internationale sfeer Kon hij zo makkelijk met al die verschillende talen overweg? Of lijken die zoveel op elkaar? Lars legt uit dat hij als zoon van een Deense vader en een Zweedse moeder thuis tweetalig werd opgevoed en zo dus nogal vertrouwd raakte met verschillende talen. En het Nederlands was hem al lang niet vreemd meer vanwege zijn tijd in Nederlandse communiteiten. ‘Ontheemd zijn’ valt dus wel mee. Hij voelt zich goed thuis bij de Nederlandse franciscanen en vooral in zijn huidige Amsterdamse communiteit.

Nadrukkelijk zegt hij erbij dat hij zich thuis voelt in de internationale sfeer van een stad als Amsterdam. “Misschien ben ik wel een mens van Europese hoofdsteden.”

Heeft hij nog banden met Scandinavië?

Zijn ouders en zijn enige broer zijn overleden, maar wel heeft hij nog een halfbroer en een halfzus in Denemarken die hij ieder jaar tijdens zijn Scandinavische vakantie opzoekt. Ook heeft hij nog enkele vrienden en oud-parochianen met wie hij contacten onderhoudt. “En natuurlijk met mensen van de Orde van Franciscaanse Seculieren”, vult hij aan. “Volgend jaar houd ik in april een bezinningsweekend voor de orde. Die bloeit in Zweden.”

“Wat ik wel mis,” zo wil hij nog wel kwijt, “zijn de Scandinavische talen met hun eigen cultuur en hun eigen liederen. Ik hou van die talen. Er worden dingen in gezegd die alleen in die talen gezegd kunnen worden. Dat mis ik wel eens.”

Maar er zijn geen verdrietige ervaringen.”

Sinds Lars de AOW-leeftijd bereikt heeft, is hij bewust gestopt met zijn vaste pastorale werk in Amsterdam-Oost, waar hij nog wel als assistent werkzaam is. Hij heeft er een mooie tijd gehad “en dat is goed geweest”, zegt hij. Maar nu heeft hij meer rust en vrije tijd om aandacht te besteden aan iets anders. Het afgelopen jaar heeft Lars ook veel mantelzorg gedaan in zijn communiteit voor wat oudere broeders. Daar heeft hij nu meer tijd voor.

Lars voelt zich verbonden met de activiteiten in huis rond het Franciscaans Centrum voor Spirituele Ontwikkeling La Verna, maar heeft er geen directe bemoeienis mee; hij verricht wel hand- en spandiensten. Hij besluit: “Ik hoop nog iets te vinden als vrijwilliger in de buurt.” Gevraagd of hij terug zou willen naar Scandinavië, als daar iets nieuws begint, twijfelt hij met antwoorden en zegt dat hij daar niet eens meer aan gedacht heeft.

“Hier wil en kan ik oud worden.”

Ton van Oosterhout ofm

Dankbaarheid Lars is intussen 65 jaar en gepensioneerd.

Hoe kijkt hij nu terug? Stellig antwoordt hij: “Met veel dankbaarheid. Ik heb een zeer afwisselend leven gehad op verschillende plekken, maar ik hou van verandering.

Ik voel me zeker niet op een zijspoor gezet.

Het gaat nu eenmaal zoals het gaat en soms een andere kant op dan je gedacht had.

Mantelzorger Lars Frendel helpt medebroeder Thijs Steenkamer bij het uittrekken van zijn steunkousen.

7

overweging

Franciscus vertrapt een zak met geld. Beeld Hartebrugkerk, Leiden.

Geld afschaffen?

Franciscus groeit op in het zacht glooiende Umbrische land.

Geen wonder dat hij een zachtaardig karakter heeft. Hij is een echte lieve heilige die door velen wordt gekoesterd. Hij komt je tegemoet vanuit een sprookjesachtige wereld, haast het paradijs van vóór de zondeval.

Is Franciscus echt zo’n lieflijke, zachte en meegaande man?

Wie de oude verhalen op zich laat inwerken, komt een man tegen die ook verschrikkelijk hard kan zijn, niet alleen voor zichzelf, maar ook voor anderen. Wanneer hij eenmaal tot een vaste overtuiging is gekomen, breng je hem er niet meer van af. Bij zijn vader leert Franciscus de handelspraktijken van die dagen kennen. Hij ziet hoe de economie meer en meer een heel volk in zijn macht begint te krijgen. Hij verbiedt zijn broeders geld aan te nemen.

Ze mogen het geld zelfs niet aanraken.

Een oud verhaal, opgeschreven door broeder Thomas van Celano, vertelt: “Op een dag is Franciscus met een broeder onderweg. In de buurt van Bari zien ze opeens een grote beurs op de weg liggen, zo’n buidel die de kooplui bij zich dragen. ‘Kijk eens, Franciscus’, zegt de broeder, ‘die beurs zit boordevol geld. Zullen we hem maar oprapen?

Met wat daarin zit, kunnen we heel veel goed doen voor de armen.’ ‘Nee, broeder’, zegt Franciscus, ‘die beurs is een duivels ding. Blijf er van af!’ Ze vervolgen hun weg. Maar intussen blijft de broeder in gedachten bezig met de geldbuidel die ze achteloos hebben laten liggen. Hij heeft er helemaal geen vrede mee dat het zo gelopen is.

Tenslotte zegt Franciscus: ‘Goed, we gaan terug. Kijk maar wat er gebeurt wanneer je die buidel opraapt.’ De beurs ligt nog steeds op dezelfde plaats. Franciscus staat de broeder toe het ding op te rapen. En zie, er komt opeens een grote slang uit gekropen. ‘Kijk’, zegt Franciscus, ‘voor ons maakt het geld deel uit van de listige verleidingen van de paradijsslang.’ ” In zijn regel van Franciscus staat te lezen: “Ik verbied alle broeders streng, hoe dan ook, zelf of door een tussen­ persoon, munten of geld aan te nemen.” Wat moet je in de eenentwintigste eeuw aan met het geldverbod dat Franciscus zijn broeders oplegt? Zonder geld op zak kom je niet ver. Met geld kun je veel goed doen. Als je sober leeft, houd je er zoveel van over dat het de moeite loont het goed te beleggen. Dan word je met je aandelen een steeds grotere speler op de economische markt. Je kunt de geldstromen mee aansturen en werken aan een betere wereld.

Machtig toch, hè! Of hoort het niet bij de volgelingen van Franciscus de macht van het kapitaal aan te wenden voor een betere wereld? Moeten we over geld net zo zwart-wit blijven denken als Franciscus deed? Die lieve heilige zal toch wel begrijpen dat we nu in de eenentwintigste eeuw leven? Maar zou je met Franciscus echt alle kanten uit kunnen?

Maarten Lemmers ofm

8

dierbaar

Laatst vroeg iemand aan mij: “Stel, je bent zeer ernstig ziek en je gaat naar het hospice.

Wat zou je dan meenemen als een laatste stukje ‘thuis’?”

Het antwoord viel me niet moeilijk: ik zou

deze afbeelding van Franciscus meenemen, die bij mij aan de muur hangt. Het is een kopie van het onderste gedeelte van een kruis uit de Franciscuskerk in Arezzo, Italië. Van de Gekruisigde zijn alleen de voeten zichtbaar.

Franciscus, zelf getekend met de kruiswonden, is veel kleiner af­ gebeeld, letterlijk ‘ondergeschikt’. Hij kust de gewonde voet van zijn Heer. Hij lijkt in trance, en gaat helemaal op in het lijden van Jezus, in zijn complete nederigheid. Hierin is Franciscus voor mij een inspirator. Veel meer dan als vredebrenger, dierenvriend, mensenbroeder, wat hij vanzelfsprekend óók voor mij is. Ik ben niet als Franciscus, maar de manier waarop Franciscus letterlijk geraakt is door het lijden en de overgave van Jezus blijft me intrigeren en uitdagen.

Ik vermoed er de kern van zijn spiritualiteit in. En dan raak ik niet uitgekeken op deze voor mij dierbare afbeelding.

Herman Piek ofm

9

n i eu w s

‘God aan den lijve ondervinden’

Tijdschrift voor Verkondiging vernieuwd

Franciscus en Clara van Assisi zochten God door hun lijf te gebruiken. Ze worden ‘penitenten’, ‘boetvaardigen’ genoemd, omdat ze hard voor hun lichaam waren.

Maar in feite hadden zij iets ontdekt wat voor iedereen van onschatbare waarde kan zijn, zo betoogt Willem Marie Speelman, wetenschappelijk medewerker in zijn boek God aan den lijve ondervinden: lichamelijke spiritualiteit volgens Franciscus en Clara.

Beiden tuchtigden hun lijf om er de intieme nabijheid van de mensgeworden God mee te kunnen voelen. Hun lijf speelde een cruciale rol in hun spiritualiteit.

Begin december vorig jaar verscheen het eerste nummer van de 85-ste jaargang van het ‘Tijdschrift voor Verkondiging’ in een vernieuwde opmaak.

Het boek neemt de lezer mee op zoek naar de spiritualiteit van lijfelijkheid. Aan de orde komen vragen als: Wat is het lijf? Hoe functioneert het? En hoe zou het ons nader tot Zelfbeeld.

God kunnen brengen? “De enige eerlijke manier om tot antwoorden te komen is door je eigen lijf in te zetten”, zo is te lezen op de achterkant van de cover. “Er zijn voor de lezer dan ook oefeningen voorbereid, omdat alleen degene die gevoeld heeft kan begrijpen wat er staat. Aan de andere kant, en dat mag een troost zijn, zal degene die voelt met Franciscus en Clara mogen erkennen dat God dichterbij is dan men denkt. Zo dichtbij, zo zacht en zo kwetsbaar dat alleen onze zwakste plekken Hem nog voelen kunnen.”

Willem Marie Speelman, God aan den lijve ondervinden: lichamelijke spiritualiteit volgens Franciscus en Clara, met tekeningen van Antje Veldstra, Discovery Books, Leeuwarden 2012, 187 blz., € 14,99. Te bestellen op www.discoverybooks.nl. en www.franciscaansebeweging.nl of door een mail met adresgegevens te sturen naar info@franciscaans-studiecentrum.nl.

Busreis ‘Franciscanië’ Evenals voorgaande jaren organiseert de communiteit van de franciscanen in Delft in 2013 een busreis naar franciscaans Italië (Assisi, Rieti-dal, La Verna).

Dit keer van 4 tot en met 13 mei.

Neem voor inlichtingen en inschrijving contact op met Piet Bots ofm, Raamstraat 78, 2613 SE Delft, tel.: 015 2151063, e-mail: pietbots@hetnet.nl.

10

Het door de Nederlandse en Vlaamse franciscanen uitgegeven blad kreeg een meer eigentijdse lay-out in twee kleuren en een groter formaat.

Tevens is de website van het magazine online gegaan (www.tijdschriftvoorverkondiging.org) met informatie, voorbeelden uit de periodiek en een mogelijkheid om digitaal te abonneren.

Het Tijdschrift voor Verkondiging is een zes keer per jaar verschijnend exegese- en preekblad.

Voor iedere zon- en/of feestdag geeft het een exegetische inleiding op de schriftlezingen volgens het Romeins Lectionarium. Aansluitend volgt telkens een preekvoorbeeld. De Nederlandse provincie van de franciscanen geeft het blad (voorheen De Gewijde Rede) vanaf 1928 uit.

Begin deze eeuw is het gelijksoortige tijdschrift Sacerdos van de Vlaamse provincie van de franciscanen er in opgegaan. Sindsdien is het Tijdschrift voor Verkondiging een uitgave van de Nederlandse en Vlaamse franciscanen. Verwacht wordt dat het magazine over enige tijd ook digitaal beschikbaar komt.

Waren het vroeger nagenoeg uitsluitend pastores die de preek verzorgden, tegenwoordig staan steeds meer toegeruste leken voor de taak een overweging te houden. Het tijdschrift speelt daarop in.

De auteurs stammen uit de brede oecumene.

ac t i v i t e i t e n

La Verna

Franciscaans Jongerenwerk

Stoutenburg

Reinigende retraitedag

Vrij!

Koken met de seizoenen

De lente is vaak aanleiding voor een voorjaarsschoonmaak. Zo’n reiniging weer­spiegelt je behoefte om ook je lichaam en geest te zuiveren als een stap naar een gezond en vitaal leven. Dat doen we tijdens deze retraitedag.

Datum 8 februari Tijd 10.00-16.00 uur Prijs € 35,-

Een midweek meeleven met de broeders in Megen en verder alle tijd om vrij te zijn (wandelen, muziek luisteren, stilte beleven, lezen, toekomen aan jezelf ...)

Locatie minderbroedersklooster, Megen Data 5-8 maart Prijs € 70,-

Vegetarisch koken met biologische groenten van het seizoen uit de tuin van Stoutenburg. Samen oogsten, groenten schoonmaken, een maaltijd bereiden en genieten van het (h)eerlijke eten.

Data 6 februari en 6 maart Tijd 15.00-20.00 uur Prijs € 15,-

Franciscaans Centrum voor Spirituele Ontwikkeling

Geloofservaringen

Waar heb je het over als je spreekt over ­‘geloofservaring’? Op La Verna wonen ­franciscanen die ‘beroepshalve’ met geloven bezig zijn. Hebben zij geloofs­ ervaringen? Drie broeders laten u delen in hun ervaringen en gaan daarover met u in gesprek.

Data 27 februari, 6 en 13 maart Tijd 10.00-12.00 uur Prijs € 35,Je handen

Je handen zijn de poorten van en naar je hart. Met je handen breng je liefde in de wereld. Dit gaat vanzelf; het is mens eigen.

In deze bijeenkomst wordt je aandacht via yoga en stilte naar je handen geleid.

Datum 1 maart Tijd 10.30-15.30 uur Prijs € 35,-

Informatie en opgave: Derkinderenstraat 82, 1062 BJ Amsterdam tel.: 020 3467530 e-mail: info@laverna.nl website: www.laverna.nl

Franciscaans Milieuproject

Stille Omgang

In de nacht van 16 op 17 maart wordt in Amsterdam de ‘Stille Omgang’ gehouden; een stille processie om het eucharistisch wonder te herdenken dat in 1345 plaatsvond. De broeders in Amsterdam organiseren een weekend er omheen voor jongeren.

Locatie communiteit franciscanen, ­ Amsterdam Data 15-17 maart Prijs € 50,Assisireis

Een bezinnende reis naar Assisi en andere franciscaanse plekken in Umbrië en ­Toscane. We reizen per busje in twee dagen naar Assisi met overnachting in een klooster in Oostenrijk/Noord-Italië. De reis kent een afwisseling van bezinning, viering en ontspanning; van rust en bewegen, stilte en genieten van het landschap en van het goede van de aarde. Er kunnen maximaal zeven deelnemers mee.

Data 12-21 juli Prijs € 500,Informatie en opgave: Fer van der Reijken ofm Kloosterstraat 6, 5366 BH Megen tel.: 0412 465770 / 465780 e-mail: fjwmegen@hetnet.nl website: www.franciscanen.nl > jongeren

Informatiemiddag

Als je wilt weten hoe wij hier wonen, wat we doen en waarom, kom dan naar onze informatiemiddag. Je krijgt dan informatie over het project en een rondleiding door huis, moestuin en bos.

Data 27 januari en 24 februari Tijd 14.00-16.00 uur Prijs gratis

(gift wordt op prijs gesteld) Wereldmaaltijd Internationale Vrouwendag

Op de Internationale Vrouwendag staan we stil bij de positie van de vrouw in Nederland en in de wereld. Tijdens de ‘Wereldmaaltijd’ wordt informatie gegeven over de wereldwijde verdeling van voedsel en de rol die vrouwen (kunnen) spelen in het voedselvraagstuk.

Datum 8 maart Tijd 18.00-21.00 uur Prijs € 15,Informatie en opgave: Stoutenburgerlaan 5, 3835 PB Stoutenburg tel.: 033 4945500 e-mail: post@stoutenburg.nl website: www.stoutenburg.nl

Voor meer activiteiten in franciscaans ­Nederland: www.franciscaanseweg.nl

11

Fr a n c i s c a a n s J o n g e r e n w e r k

Ik

! n e s s i m n e l l i w t e i n t e h d a h

Licht uit Licht!

jke schappeli t a a m n ij ed ik m e in Oss de g e ll o n met mijn c e d m n a la s s t a a a d het M deed ool zitten.

Megen. Ik 3 havo van h s c n t s a a v p la o g p n s n s li o r O ok in Als lee mijn wo uld en ie allebei o iscanen in d c , n p a m fr a chten verv e a C r d e d ij d p b o n e a e v g d sta nouk hillen e en met A n we versc ic e r b u b a e M h r je e t t broer kloos nciscanen a fr e ig t h c ring.

In dit pra r kansarme htige erva c a r p n g om iets voo e in e en t o e ld h vo d ik von men over ogen doen!

n geko kinderen te m en e veel te wete e w r e jn is zi en rg zondagmo en en Wim r het klooster r van der Reijk anciscus. Elke Fr Fe s er . ed st ro ij het klooste s op dat er in b b ee n o e rk D ew el g ke vi s e er d et d H in ei ep broeders agebegel heilige mis r toe ga met en aardige gro aa e et n g li m ig el at Pot zijn onze st en ez m g lm e n sa g ee et onze taken was om waar ik ook re s te helpen m je. Na n rt o e m ro s o b el d p n en Eén van onze r ap to e r ed tuin klaars e. Het was voo ijn vader, mo ter in in de klooster ag m h st im ac ke W ij en d er el n p o ed ap st ro te b oten ze mis maatsch r van huis gsten en waln afloop van de rs tkaarten het niet erg ve ke at e d d g e ig o cl tt n en peren te oo r cy re p te re e ij la g aan! Ik m en ik hebben de kerk onze heel graag ged aar n et t h s n aa eb g aa h st sc ik g ci rapen. Anouk n n l erg bre ‘Fra was en issen! Allemaa aarvan de op g die d toen er het n w il m ti n ch h le ic es il g st w s t et el en ie p m e n ap tot en odaya, had het n’ was, van 5 Stichting Sury nderen in ki n e va rm es Jongerentref fe sa o n m ka el r veel dank! hebben er app aarten zich inzet voo tk rs ke ie d n 7 ok tober. Ze en va India. Het mak nouk en Maurice ossem gemaak t.

Fe Laurens van R r n roede r, A b te e t e w e m g it o o e n hit terend uk. Ik heb uk om in de sc was ook erg le me had en b b Het was erg le ter he creativiteit in l La e . ve en zo rk e ik w at d gingen tuin te mogen e kers tkaarten een d g t o e n m k e o o w r at Fe el td er me ook heel ve we van broed klooster. to f t a e g h t r e o H o . d n le en ekreg knutse rondleiding g je denk t! Ook an d r te ro g l e Het is echt ve