Zmotywowani pracownicy – idylla czy rzeczywistość? Fakt, iż zainteresowanie motywacją w środowisku pracy wciąż rośnie, nie ulega wątpliwości. Problemem staje się jednak zaprojektowanie takiego systemu motywacyjnego, który byłby zarazem jednolity i dostosowany do każdego z osobna. Dlatego niektóre z wprowadzanych zmian organizacyjnych utrzymują się długoterminowo, inna część zaś nie cieszy się powodzeniem. Jaki obrać kierunek i na jakich danych bazować, aby zbliżyć się do ideału? Zuzanna Sroczyńska lizmu, który definiuje specjalistów w określonej dziedzinie, będzie skutecznie zachęcał do pracy tych, którzy są zainteresowani rozwojem własnej specyficznej ścieżki mistrzostwa. W opozycji do tej grupy osób stoją ludzie, których niezależnie od obszaru działań motywuje zdobywanie coraz wyższych pozycji w hierarchii. Jeszcze inaczej zachowują się pracownicy, dla których bezpieczeństwo stoi na pierwszym miejscu – zwracają oni uwagę na korzystność warunków współpracy, często są przywiązani do miejsca pracy i nie lubią zmian. Niektórzy mogliby zarzucić tej koncepcji brak możliwości zastosowania jej w praktyce ze względu na dużą ilość czasu, którą należy poświęcić na indywidualne wsparcie każdego podopiecznego z osobna. John Adair przekonuje jednak, że nawet najbardziej znamienity przywódca znajdzie czas dla jednostki2. Zarówno zainteresowanie specyficznymi czynnikami działającymi na pracownika, jak i udzielanie konstruktywnej informacji zwrotnej na temat jego pracy, przyczynią się do zwiększenia jego efektywności.
MOTYWATORY FINANSOWE Wśród tak wielu elementów wzbudzających motywację, nadal jednym z podstawowych czynników jest wynagrodzenie. Premia tylko wtedy spełni swoją zasadniczą funkcję, gdy
będzie odczuwalna, a tym samym adekwatna do zarabianych pieniędzy. Podwyżka płacy podstawowej działa natomiast zachęcająco tylko do pewnego momentu. Mówi o tym prawo malejącej użyteczności krańcowej3, według którego każda kolejna podwyżka gratyfikacji finansowej powoduje mniejsze zadowolenie w zestawieniu z poprzednią. Ponadto pracownik przyzwyczajony do regularnych podwyżek nagły jej brak najprawdopodobniej odbierze jako karę, dlatego stosowanie nagród odroczonych może okazać się lepszą alternatywą. Niemniej nadal w wielu przedsiębiorstwach funkcjonuje konserwatywne przekonanie, że najskuteczniej motywuje obniżenie płacy. Wynagrodzenie, oprócz oczywistej funkcji motywującej, reprezentuje symbol sprawiedliwości. Każdy człowiek porównuje swoje wynagrodzenie do sytuacji nie tylko innych pracowników, ale również przedsiębiorstw z tej samej branży. Różnice w tym zakresie nie przyczynią się jednak do zmiany poziomu motywacji w pracy. Według Fredericka Herzberga pieniądze decydują bowiem o poziomie zadowolenia, nie zaś o stopniu motywacji do pracy. Dlatego zapewne pracownikowi bezpieczeństwa, odpowiednich warunków i środowiska pracy oraz wypłacanie mu prowizji wcale nie jest jednoznaczne ze wzrostem jego motywacji. Czynniki te wpływają jedynie
na obniżenie niezadowolenia, czyli odczuwany komfort w miejscu pracy.
RODZAJE ZMIAN TREŚCI PRACY Każdy zainteresowany tematem motywowania do pracy, prędzej czy później spotka się z terminem wzbogacania treści pracy. Pojęcie to znacznie różni się od poszerzania zakresu pracy, które jedynie zwiększa ilość wykonywanych zadań i nie daje możliwości rozwoju. Można spotkać się również z terminem poziomych i pionowych zmian treści pracy. Te pierwsze Herzberg określa jako zwiększanie ilości bezsensownych czynności do wykonania, drugie zaś nazywa motywatorami. Pionowe zmiany rządzą się takimi zasadami jak zwiększanie odpowiedzialności pracowników, przyznawanie dodatkowej wagi realizowanym zagadnieniom czy przydzielanie specjalistycznych zadań umożliwiających stanie się ekspertem w swojej dziedzinie.
DECYZYJNOŚĆ, KREATYWNOŚĆ A MOTYWACJA Bardzo często pracownicy wyższego szczebla zwracają uwagę na znaczenie niezależności w podejmowaniu decyzji. Dzieje się tak nie bez kozery, gdyż odgrywa ona ogromną rolę w kontekście komunikacji między podwładnym a przełożonym. Steve W.J. Kozlowski i Michael L. Doherty uważają, że
kontrast miesięcznik
19