J.M. Pauw
Hoe doe je bijbelstudie en hoe maak je een inleiding
november 2009
Bijbelstudie Algemeen Bijbelstudie is iets moois, iets wat je leven op een positieve manier kan veranderen. Lees 2 Tim. 3:1517 maar eens. Wat daar staat, komt er in feite op neer: •
dat door bijbelstudie het zaligmakende geloof in je hart gewerkt kan worden
•
dat je van bijbelstudie veel kunt leren
•
dat je door bijbelstudie beter in staat zult zijn om te weten wat God van bepaalde dingen vindt
•
dat je door bijbelstudie volmaakt toegerust wordt om het goede te doen
Als het woord bijbelstudie valt, denk dan altijd aan het bijbelse beeld van het opeten van de Bijbel. Dit beeld kom je tegen in Openb. 10:1-10, maar ook in bijv. Ezech. 3:1-3 en Jer. 15:16. En in Ps. 19:11 worden de geboden van God ‘zoeter dan honing’ genoemd. Dat bijbelse beeld van het opeten van Gods Woord betekent, dat het – net als voedsel – helemaal door je heen moet gaan. Het moet goed verwerkt worden. En dat is precies de bedoeling van Bijbelstudie: het verwerken van Gods Woord, zodat je het goed onthoudt en zodat die bijbelse boodschap iets van jezelf wordt.
Bijbelstudie: hoe doe je dat? Er zijn talloze manieren om bijbelstudie te doen, maar onderstaande manier is er een die voor iedereen toegankelijk is. De Bijbel is er voor iedereen, dus moet ook iedereen bijbelstudie kunnen doen! Zorg ervoor dat je een Bijbel én pen en papier bij je hebt. 1. Gebed Omdat de Bijbel het Woord van onze heilige God Zelf is, is het gepast om Hem eerst te vragen of Hij je bijbelstudie wil zegenen. Vraag de Heere of Hij je door Zijn Heilige Geest inzicht wil geven, zodat je Zijn boodschap aan jou kunt verstaan. Vraag of Hij hindernissen wil wegnemen die ervoor zorgen dat je Zijn boodschap niet begrijpt. En vraag of God je hart bereid wil maken om Zijn boodschap te aanvaarden. 2. Lezen Lees het bijbelgedeelte, dat je wilt bestuderen, eerst eens rustig door om in grote lijnen te weten te komen waar het gedeelte over gaat. Gebruik hiervoor een betrouwbare bijbelvertaling die je goed begrijpt (SV of HSV). Lees niet persé een heel hoofdstuk in één keer, maar beperk je tot één paragraaf. In je Bijbel staat meestal boven elke paragraaf een kopje om je te helpen een hoofdstuk in te delen. Kies dan telkens één paragraaf tegelijk. 3. Studeren Nu komt de eigenlijke bijbelstudie. Daarbij is het belangrijk om te beseffen dat vragen stellen belangrijker is dan overal gelijk een antwoord op te hebben. Juist door vragen te stellen, ga je dingen beter begrijpen. Dat je in het begin bijna niets weet, is voor bijbelstudie dus helemaal niet erg, maar juist heel goed. Want als je veel vragen hebt, kun je meer leren dan wanneer je alles al weet! Bijbelstudie vindt meestal plaats op twee niveau’s: eerst moet de tekst grammaticaal duidelijk zijn. Plat gezegd: je moet het Nederlands snappen. Als dat niet direct zo is, kun je het volgende doen: 1
J.M. Pauw
Hoe doe je bijbelstudie en hoe maak je een inleiding
november 2009
a. kijk wat je niet snapt Lees de tekst nog een keer door en schrijf op wat je niet begrijpt. Dit kan zijn: o
een woord dat je niet kent
o
een ingewikkelde zin
b. beantwoord je eigen vragen over wat je niet snapt Probeer nu zelf een oplossing te bedenken voor dat wat je bij a. hebt opgeschreven. Wat kun je hiervoor gebruiken? o
een woordenboek voor de betekenis van een woord
o
een andere vertaling om een ingewikkelde zin te vergelijken of voor een ander woord met dezelfde betekenis
Als je het Nederlands van de bijbeltekst snapt, dan begint het tweede niveau: wat wil God nu tot ons zeggen? Wat is Zijn boodschap aan ons? Het is daarbij niet belangrijk wat wij van het bijbelgedeelte vinden, maar wat God vindt. Het gaat niet om wat wij over dat bijbelgedeelte kunnen zeggen, maar om wat God in dat bijbelgedeelte aan ons wil duidelijk maken. Om erachter te komen wat de boodschap van een bijbelgedeelte is, is het opnieuw belangrijk dat je vragen gaat stellen: c. wat is het onderwerp van het bijbelgedeelte? Als het goed is, heb je die vraag al voor je zelf beantwoord bij de tweede stap, toen je het bijbelgedeelte eerst eens rustig voor jezelf door las. Let op: het is hier niet belangrijk wat jij mooi of belangrijk vindt uit het bijbelgedeelte, maar wat de schrijver van dat bijbelgedeelte belangrijk vindt! d. wat is de belangrijkste boodschap die God door de bijbelschrijver over dat onderwerp aan ons wil doorgeven? Elk bijbelgedeelte heeft meestal één of twee speerpunten: de schrijver wil iets bij zijn lezers bereiken. Vaak wordt die centrale boodschap aan het begin van het bijbelgedeelte geformuleerd. Probeer die centrale boodschap te vinden en in eigen woorden te omschrijven. Zo is de centrale boodschap in Jak. 1:1-18, dat christenen niet moedeloos moeten worden als ze met veel verzoekingen te maken krijgen. In plaats van moedeloos te worden, moeten ze juist blij zijn (zie vers 2). Het bijbelgedeelte Jak. 1:19-27 heeft twee centrale boodschappen. Allereerst dat het beter is om een luisterend oor te hebben dan om snel ergens boos op te reageren (vers 19). De tweede boodschap is dat wij het Woord van God niet alleen moeten horen, maar ook in de praktijk moeten brengen (vers 22) e. op welke manier wordt die centrale boodschap verder uitgewerkt? Vrijwel altijd wordt de centrale boodschap in het verdere bijbelgedeelte uitgewerkt. Dat is ook nodig, omdat de boodschap zelf vaak nog vragen oproept. Zo roept de boodschap van Jak. 1:2 de vraag op: waarom moeten we blij zijn als we in verzoekingen vallen? En: maar hoe kunnen we dan blij zijn als we in verzoekingen vallen? En waar komen die verzoekingen dan vandaan? Enz. enz. Al zulk soort vragen – die door de centrale boodschap worden opgeroepen – worden in het vervolg van het bijbelgedeelte beantwoord. f.
andere vragen die de tekst verhelderen: 2
J.M. Pauw
Hoe doe je bijbelstudie en hoe maak je een inleiding
november 2009
Er zijn talloze andere vragen die je over de tekst kunt stellen, die ervoor zorgen dat je de boodschap beter en vollediger gaat begrijpen. Enkele voorbeelden: o
waarom zegt de schrijver dit?
o
waarom staat dit juist op deze plek?
o
hoe zou je dit in eigen woorden kunnen samenvatten?
o
staat er elders in de Bijbel misschien nog iets anders over hetzelfde onderwerp?
o
geven de Kanttekeningen nog verklarende opmerkingen bij dit vers?
o
enz. enz.
Probeer het antwoord op elke vraag uit de tekst zelf te halen. g. gebruik als laatste een goede bijbelverklaring om te kijken of zij antwoord geven (!) op een vraag die je nog niet hebt kunnen beantwoorden Allicht gebeurt het een keer dat je een vraag hebt, waar je zelf niet uitkomt. Dát is het moment waarop een bijbelverklaring uit de kast gepakt moet worden. Een verklaring is er vooral om antwoorden te vinden op de vragen die bij jezelf opkomen tijdens het lezen of bestuderen van de Bijbel. Zoek in de verklaring het betreffende vers op en kijk of de verklaring iets zegt over de vraag waar jij mee zit. Soms vind je daarin een antwoord, maar soms ook niet. In dat laatste geval kun je een andere verklaring erop naslaan of aan iemand anders vragen of hij / zij een antwoord heeft op jouw vraag. 4. Reflectie en toepassing Als je de voorgaande stappen hebt doorlopen, ben nu heel wat te weten gekomen en staat er nu veel in je bijbelstudieschrift. Maar bijbelstudie is het opeten van Gods Woord: het moet iets van jezelf worden, ofwel: je moet het in de praktijk brengen. Herdenken, bepeinzen én ijverig betrachten, dat wil zeggen in de praktijk brengen (Ps. 1:1 berijmd). Dát is uiteindelijk ook de bedoeling van bijbelstudie. En daarom is deze stap van reflectie, nadenken over wat je hebt bestudeerd, van groot belang. Opnieuw kun je dit doen aan de hand van een aantal vragen: a. Kun je enkele voorbeelden uit het dagelijks leven noemen waarin dit bijbelgedeelte in praktijk gebracht kan worden? Of voorbeelden waarop dit bijbelgedeelte van toepassing is? Het nadenken over deze vraag brengt een tekst al snel dichter bij je eigen leven. Bijv. Jak. 1:19 ‘ras / haastig om te horen en traag om te spreken’. Zijn er situaties denkbaar waarin het goed is om aan deze tekst te denken? Of: wat vraagt Jak. 1:22 in een situatie waarin je uitgescholden wordt? Wat is volgens Jak. 1:26 het gevolg als een christen keurig netjes leeft, maar wel veel over anderen roddelt? b. Hoe zit dat bij jou? Ook de ‘hoe-zit-dat-bij-jou’-vraag kan het bijbelgedeelte heel persoonlijk maken. ‘Ras / haastig om te horen, traag om te spreken’: hoe zit dat bij jou? Ben je zo iemand die snel opvliegt of ben je al veel eerder zo iemand die eerst luistert naar de motieven van een ander?
3
J.M. Pauw
Hoe doe je bijbelstudie en hoe maak je een inleiding
november 2009
c. Wat kan ik doen om dit te veranderen en hieraan te gehoorzamen? Stel, je bent er bij de vorige vraag achter gekomen, dat je nogal een opvliegend karakter hebt, dat je heel snel met een beschuldigende vinger naar een ander wijst, wat ga je dan doen om je gedrag te laten corrigeren door Gods Woord? o
gebed
o
uit je hoofd leren van deze tekst
o
vraag anderen of ze je helpen door jou op deze zonde te wijzen
o
enz. enz.
d. Enzovoorts e. Schrijf voor jezelf de belangrijkste lessen op die je uit deze bijbelstudie hebt geleerd De lessen die je uit de Bijbel hebt geleerd, moet je niet vergeten. Schrijf ze op en lees ze regelmatig eens door, zodat je er telkens weer door opgescherpt wordt. 5. Gebed Als je iets van iemand krijgt, dan bedank je de ander. Zo ook met bijbelstudie: dank God dat je Zijn Woord hebt gekregen en dat je daarin mocht studeren. Vraag Hem of Hij je wil leren om Zijn boodschap niet alleen te onthouden, maar ook in de praktijk te brengen in het leven van alledag.
4
J.M. Pauw
Hoe doe je bijbelstudie en hoe maak je een inleiding
november 2009
Bijbelstudie: hoe maak je een inleiding? Bij het houden van een inleiding is het belangrijk, dat we niet onze eigen boodschap gaan verkondigen, maar de boodschap van de Schrift. Je zult merken dat je bij het maken van een inleiding al snel graag dingen wilt zeggen, die jij belangrijk vindt. Maar het is veel belangrijker om in een inleiding te vertellen wat God belangrijk vindt, wat God in dit bijbelgedeelte tot ons zeggen wil. Daarom heb je een goede inleiding als de centrale boodschap van het bijbelgedeelte óók als een rode draad door je inleiding loopt. Uitleg Als je een inleiding houdt, ben jij degene die voortdurend aan het woord is. Jij bent als het ware de ‘expert’ van de avond. Je hebt studie gedaan naar het bijbelgedeelte en jij gaat aan de anderen vertellen wat volgens jou de boodschap is van het bijbelgedeelte. Dat betekent overigens niet dat je antwoord moet hebben op alle vragen, en ook niet dat je elk detail uit het bijbelgedeelte moet begrijpen. In een inleiding kun je gerust ook een vraag opwerpen, waarmee je was blijven zitten. Misschien dat de anderen daar een antwoord op hebben. Je kunt er voor kiezen om in je inleiding vers-voor-vers te behandelen. Belangrijk is dan wel dat je in het begin duidelijk maakt wat naar jouw mening de belangrijkste boodschap van het bijbelgedeelte is. Die centrale boodschap moet als het ware de rode draad zijn door je hele inleiding. En die centrale boodschap is het uiteindelijk ook wat bij de anderen vooral moet blijven hangen. En bij elk vers moet je je afvragen: wat heeft dit met die centrale boodschap te maken? Is dit vers een voorbeeld, een bewijs, een tegenstelling, een tegenwerping, etc.? Daarbij moet je goed letten op woordjes als ‘want’, ‘maar’, ‘opdat’, etc. Je kunt er ook voor kiezen om niet elk vers afzonderlijk te behandelen, maar enkele verzen bij elkaar te nemen. Bijvoorbeeld omdat verschillende verzen eigenlijk één zin vormen, of omdat verschillende verzen bij elkaar horen. Maar opnieuw is het belangrijk: houdt de rode draad in het oog en zorg ervoor dat de centrale boodschap van de Bijbelschrijver telkens in je inleiding doorklinkt. Toepassing Het bestuderen van de Bijbel heeft niet zoveel zin, als de vraag naar de toepassing achterwege blijft. Daarom is het altijd belangrijk om jezelf de vraag te stellen: als dit de boodschap is van het bijbelgedeelte, wat betekent dat dan voor mij / ons in de praktijk van elke dag? Hoe kunnen wij in praktijk brengen wat we uit dit bijbelgedeelte hebben geleerd? In een inleiding kun je daarom een aantal situaties bedenken, waarin het bijbelgedeelte van toepassing is. Je kunt laten zien wat je volgens het bijbelgedeelte in zulke situaties als christen hoort te doen of te zeggen, of juist niet hoort te doen of te zeggen. Je kunt ook een aantal situaties schetsen en de vraag in de groep leggen: als we willen gehoorzamen aan de boodschap van Jakobus 2 en deze in praktijk willen brengen, hoe zou je dan reageren in de volgende situaties. Vaak levert zo’n situatieschets de nodige spanning op: we weten wel hoe we als christen horen te reageren, maar dat ook daadwerkelijk doen, is vaak veel moeilijker. Hoe kun je elkaar helpen om dan toch – tegen je eigen zondige natuur in – gehoor te geven aan de bijbelse boodschap?
5