3232
ΚΕΜΠΑ
ΚΩΔΙΚΟΣ 016128
ΕΝΤΥΠΟ ΚΛΕΙΣΤΟ ΑΡ. ΑΔΕΙΑΣ 1611/01 ΚΕΜΠΑ
w w w. m e l i s s o u r g i o t e s . g r
ISSN 2459-3605
ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑΣ ΜΕΛΙΣΣΟΥΡΓΙΩΤΩΝ ΑΘΗΝΑΣ ΧΡΟΝΟΣ 28ος - ΑΡ. ΤΕΥΧΟΥΣ 99 - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ, ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ, ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2019 Μ. ΑΣΙΑΣ 76, 115 27 ΑΘΗΝΑ, ΤΗΛ.: 210 82 33 830
uΜικρά - Μεγάλα Ενδιαφέροντα Γράφει ο ΜΕΛΙΣΣΟΥΡΓΟΣ Σελ. 5
uΜελισσουργιώτικα
Φωτο - Γραφήματα από το χθες και το σήμερα... uΤΟ
Σελ. 8-9
ΑΔΕΛΦΑΤΟ ΤΩΝ ΕΛΕΩΝ “Τα Λάσσα” - Σελ. 10 u
Υφαντική Τέχνη Θύμησες από τις παλιές
Μελισσουργιώτικες δημιουργίες Η πλατεία μας “ξεκουράζεται” με του χειμώνα τον καιρό, ώσπου ο πλάτανος να μαζέψει σαν πεταμένα φύλλα, στου χρόνου τα γυρίσματα, τους συντοπίτες όπου γης, στα ανταμώματα της άνοιξης και του καλοκαιριού... (Φωτ. Κώστας Παπακώστας).
Σελ. 11
πωνύμως
Σελ. 15
ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕΛΙΣΣΟΥΡΓΩΝ - ΘΕΟΔΩΡΙΑΝΩΝ ΜΕ ΣΗΡΑΓΓΑ Σελ. 15
Γιώργος Γρηγ. Παπάς (1942 – 2018) Ένας γνήσιος και αφοσιωμένος Μελισσουργιώτης Αφιέρωμα σελ.6-7
Δημήτρης Κ. Γκορόγιας “Έφυγε” ένας θερμός πατριώτης των Τζουμέρκων και του χωριού μας Αφιέρωμα σελ.14
Ανταμώνουμε και διασκεδάζουμε:
Η ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΜΑΣ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ 2 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2020 ΚΑΙ Ο ΧΟΡΟΣ ΜΑΣ ΣΤΙΣ 16 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2020
2
ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ
ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑΣ
ΜΕΛΙΣΣΟΥΡΓΙΩΤΩΝ
“Ο ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ” ΕΚΔΟΤΗΣ
ΓΙΩΡΓΟΣ Κ. ΜΑΣΤΡΟΓΙΑΝΝΗΣ
Πρόεδρος Δ.Σ. Αδελφότητας Μ. Ασίας 76, 115 27
Αθήνα, τηλ.: 6974484100
ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ
100 ευρώ
ΠΛΗΡΩΜΗ
ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ/ΔΩΡΕΕΣ ΓΙΩΡΓΟΣ Κ.
ΜΑΣΤΡΟΓΙΑΝΝΗΣ -
Μ.Ασίας 76, 6974484100 gmastro@otenet.gr
ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ:
ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΕΣ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ “Πέτρα” ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ 32 106 83 Αθήνα
Τηλ.: 210 8233830
FAX: 210 8238468
ekdoseispetra@hotmail.com ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ
Ε
νας χρόνος φεύγει. Στο λυκαυγές της νέας δεκαετίας γαλείο ψυχής των ανθρώπων. μάς περιμένουν πολλές προκλήσεις και πρέπει να Σε σκηνές παλαιοτέρων χρόνων, όχι τόσο μακριείμαστε πρόθυμοι να τις αντιληφθούμε και να τις ακονών, για μας που έχουμε πάνω από το μέσο όρο της λουθήσουμε. Μέσα στις προκλήσεις της δεκαετίας ζωής μας, είναι το κείμενο της Κατερίνας Κάτσινου θα είναι και το μέλλον των Συλλόγων και των Αδελγια το γνέσιμο και το βάψιμο των μαλλιών. Θυμόμαφοτήτων. Τον επόμενο χρόνο συμπληρώνονται στε τις γιαγιές καθισμένες στις εξώπορ70 χρόνια από την ίδρυση της Αδελφότητάς μας, τες δυο δυο ή και περισσότερες να σύμφωνα με την υπ’ αριθμ. 7801/1951 απόφαση γνέθουν και να συζητούν. Όσοι ήταν τυτου Πρωτοδικείου Αθηνών. Φρονώ από τώρα χεροί και υπήρχε αργαλειός στο σπίτι πρέπει να ετοιμαστούμε προκειμένου να διατητους μάθαιναν και έβλεπαν τη διαδικασία ρήσουμε και να πλαισιώσουμε με νέα άτομα την του βαψίματος των «γνεμάτων» στο με«κυψέλη» μας και να την παραδώσουμε στους γάλο καζάνι. Περασμένες, αλλά όχι ξεχαεπόμενους ώστε να διαιωνίζεται και να παραμένει σμένες, είναι αυτές οι μέθοδοι και αρκετοί ενεργή. Αρχή για τη ζύμωση νέων και παλαιών θα είναι αυτοί που καταφεύγουν σε παραΓράφει ο είναι η Απολογιστική Γενική μας Συνέλευση δοσιακές υφάντρες για να αγοράσουν Γιώργος Κ. στις 2 Φλεβάρη και μετά από δεκαπέντε μέρες, τα χαλιά που θα ντύσουν τις κρύες χειΜαστρογιάννης την Κυριακή 16 Φλεβάρη, ακλουθεί η κοπή της μωνιάτικες νύχτες τα σπίτια τους. Πρόεδρος πίτας και ο χορός μας, που μετά την πάροδο Το διήγημα του Νίκου Καραβασίλη της Αδελφότητας πολλών χρόνων η Αδελφότητά μας ξαναοργανώπου μας εξηγεί το λόγο για τον οποίο Μελισσουργιωτών νει. Σας περιμένουμε και σας υποσχόμαστε ότι θα ιδρύθηκε το Αδελφάτο των Ελεών «Τα κάνουμε ό,τι μπορούμε για να σας προσφέρουμε Λάσσα» ολοκληρώνεται. Τα Λάσσα ένα ευχάριστο Κυριακάτικο μεσημέρι. πρέπει να παραμείνουν και να ακούγονται κάθε Ενάμιση χρόνος πέρασε από τότε που ο Γιώργος χρόνο, μιας και εμπλουτίζονται με νέα ονόματα συΓρ. Παπάς έφυγε για το μακρινό του ταξίδι. ΔΕΝ τον νεχώς και αδιαλείπτως. ξεχάσαμε και ούτε θα τον ξεχάσουμε. Ένα μικρό Όπως θα διαπιστώσετε η ύλη του περιοδικού μας αφιέρωμα δύο σελίδων είναι το ελάχιστο μπροστά είναι αρκετή και η Συντακτική Επιτροπή ήρθε σε στα όσα μας προσέφερε ο ίδιος, τόσο στο περιοδικό, πολύ δύσκολη θέση για ποια κείμενα θα δημοσιευόσο και στην Αδελφότητα. θούν στο επόμενο τεύχος. Να είστε βέβαιοι ότι όλα Η Μαρία Νικ. Ραβανού αναγνωρίζει και ανταποτα κείμενα που βρίσκονται στα χέρια μας θα δημοδίδει ευεργεσία σε πρόσωπα που συμπαραστάθησιευθούν. Αυτό αποτελεί ΔΕΣΜΕΥΣΗ μας. καν και βοήθησαν τον ευρύτερο οικογενειακό της Σας εύχομαι Καλή Χρονιά με υγεία, προσωπική και κύκλο. Μέσα από το κείμενό της αναδεικνύεται το μεοικογενειακή ευτυχία και καλή ανάγνωση!
Σημείωμα της έκδοσης
Εσωτερικού 15 ευρώ Δήμοι-Οργανισμοί
Δεκέμβριος 2019
Με την πείρα των παλαιότερων και τη φρεσκάδα της νιότης!
ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ
Eξωτερικού 50 ευρώ
Άρθρα
ΣΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΤΕΥΧΟΣ
Ανδρομάχη Διαμαντοπούλου Αικατερίνη Κάτσινου Γιώργος Αθ. Καλιαρντάς Δημήτριος Ψηλός Άρης Ραβανός Γιώργος Κ. Μαστρογιάννης Μαρία Νικ. Ραβανού Αλεξάνδρα Πάντζου Κώστας Παπακώστας Γιώργος Καραμάνης Καίτη Γκίζα - Λάμπρη www.aetostz.blogspot.com Ανδρέας Σπ. Ρίζος Οι ενυπόγραφες
συνεργασίες δεν σημαίνει
ότι εκφράζουν κατ’ ανάγκη και τις απόψεις του
Διοικητικού Συμβουλίου της Αδελφότητας
ΟΙ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΣΑΣ ΣΤΟΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟ ΨΗΛΟ Με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της Αδελφότητας ορίσθηκε υπεύθυνος για την είσπραξη των συνδρομών και των άλλων οικονομικών ενισχύσεων, για την Άρτα και το χωριό, ο επίτιμος πρόεδρος της Αδελφότητας Δημήτριος Ψηλός, τηλ. 6977351352, ο οποίος τους περισσότερους μήνες του χρόνου βρίσκεται εκεί.
Η καταστροφή του ιστορικού προσώπου της πόλης
«Ποιος φταίει;» αναρωτιέται ξένων φιγουρινιών, χωρίς ο Ντίνος Χριστιανόπουλος φαντασία, χωρίς γούστο, για την καταστροφή του χωρίς αίσθηση και πείρα ιστορικού προσώπου ζωής. της Θεσσαλονίκης και Τον θυμόμουνα, στο την παραμόρφωσή της «περίπου» αυτόν τον (NT. XP. «Θεσσαλονίεξάψαλμο του Χρικην, ου μ’ εθέσπισεν» στιανόπουλου στους Εκδόσεις Ιανός, σελ αρχιτέκτονες-σε κα205). «Όποιος και να νέναν δεν χαρίζεται ο φταίει -συνεχίζει- το πιο Του Δημήτρη χριστιανός, αλλά τον μεγάλο μερτικό ευθύνης Γκορόγια* ξαναδιάβασα χθες το μετά το κράτος πέφτει βράδυ, για να τον εμστους αρχιτέκτονες. Η αρχι- πεδώσω καλύτερα. τεκτονική στην αρχαία ΕλΟ λόγος που το έκανα αυτό λάδα ήταν τέχνη, η ύψιστη ήταν γιατί έτυχε προηγουμέτέχνη στην εποχή μας έγινε νως να περάσω μπροστά επιστήμη με πρακτικές από την Αγία Σοφία, τη γειεφαρμογές. Στην αρχαία Ελ- τονιά που γεννήθηκα και μελάδα, ο αρχιτέκτονας ήταν γάλωσα ν’ ανάψω ένα κερί καλλιτέχνης: Στην εποχή μας για τους αγαπημένους μου είναι ότι θέλετε, ανθρωπάκι, γονείς και τ’ αδέρφια μου, γραφιάς, δημόσιος υπάλλη- Γιώργο και Αλέκο, που χάθηλος, συνέταιρος εργολάβων, καν μικρά παιδιά στην καβιαστικός αντιγραφέας τοχή.
Κοντοστάθηκα για λίγο, έτσι για να κάνω χάζι και η ματιά μου έπεσε κάποια στιγμή στον απάνω όροφο ενός άχαρου οικοδομήματος. Την κάνω συχνά αυτήν τη διαδρομή αλλά ποτέ δεν έτυχε να στρέψω το βλέμμα μου προς τα κει. Άλλωστε, έχω παύσει προ πολλού, περπατώντας στους δρόμους της «μικρής μας πόλης», να κοιτάζω ψηλά. Πονούσε η ψυχή μου όσο το έκανα, βλέποντας τα σύγχρονα τερατουργήματα που μου στέρησαν την αισθητική μου απόλαυση, αυτήν που έχασα οριστικά και αμετάκλητα από τη δεκαετία του ‘70, τότε που η αντιπαροχή σάρωσε τα πάντα. Έχει ή δεν έχει δίκιο ο Χριστιανόπουλος; * Αφιερωμένο στη μνήμη του
Δεκέμβριος 2019
www. melissourgiotes.gr
Μελισσουργιώτικα δρώμενα
Ανταμώνουμε, προτείνουμε και διασκεδάζουμε!
3
Η ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΜΑΣ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ 2 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2020
Βρισκόμαστε στη μέση της θητείας μας, η οποία προέκυψε από τις εκλογές για το ΔΣ. Προσπαθήσαμε με τα λιγοστά μέσα που διαθέτουμε να προβάλουμε τα προβλήματα που ταλανίζουν το χωριό μας και γενικότερα την ευρύτερη περιοχή. Ήταν άλλωστε και αυτοδιοικητική εκλογική χρονιά. Νέα πρόσωπα εκλέχτηκαν με την ψήφο μας και προσδοκούμε καλύτερα και περισσότερα πράγματα για το χωριό μας. Έφθασε όμως και η ώρα να μας ελέγξετε για τα πεπραγμένα μας. Σας καλούμε, λοιπόν, την Κυριακή 2 Φεβρουαρίου στην αίθουσά μας “Δημήτριος Β. Ψηλός” (Βούλγαρη 810) και ώρα 11.00, προκειμένου να ακούσετε τα πεπραγμένα μας και στη συνέχεια να προσθέσετε και εσείς τους προβληματισμούς σας σχετικά με το χωριό και την Αδελφότητά μας. Η παρουσία όλων των συγχωριανών κρίνεται απαραίτητη στην κορυφαία αυτή διαδικασία!
ΣΓΟΥΡΕΛΛΗ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΕΛ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 22 - ΜΥΤΙΛΗΝΗ ΤΗΛ.: 2510 48919, 42508 - email: ouzoland@gmail.com
τα γραφεία της Ε.Π.Ο. Για την ευκολότερη πρόσβασή σας δημοσιεύουμε και σχετικό σχεδιάγραμμα. Σας περιμένουμε και έχουμε την πρόθεση και τη διάθεση όλοι μαζί να ξεφύγουμε από τα καθημερινά μας προβλήματα και να περάσουμε μια αξέχαστη Κυριακή, ανάμεσα σε συγχωριανούς και φίλους. Το μενού πλούσιο, όπως πάντα, το κρασί θα ρέει άφθονο και η τιμή παραμένει η ίδια και είναι 20 ευρώ . Προκειμένου να οργανώσουμε καλύτερα τον χορό μας θα θέλαμε, στο πλαίσια του εφικτού, να μας δηλώσετε τη συμμετοχή σας στο τηλ: 6974484100 Γιώργος Μαστρογιάννης. Σας ευχόμαστε καλή αντάμωση και καλή διασκέδαση!
ΑΓΓΕΛΙΑ Πωλείται οικόπεδο 178 τ.μ., εντός οικισμού, στους Μελισσουργούς. Τηλέφωνα επικοινωνίας: 210 - 3470983 & 6972-751113.
ΤΚ.: 14122, Τ.: 210 28 27 166 Ε: rakopetra@hotmail.com
ΚΑΙ Ο ΧΟΡΟΣ ΜΑΣ ΣΤΙΣ 16 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2020
Οι δυσκολίες της καθημερινότητάς μας, λόγω της οικονομικής κατάστασης και όχι μόνο, μας έχουν κάνει να χάσουμε το χαμόγελο από τα χείλη μας. Εμείς, όμως, πιστεύουμε ότι πρέπει να πετάξουμε από επάνω τη μιζέρια που προσπαθούν να μας επιβάλουν και να επαναφέρουμε το χαμόγελο στα χείλη μας και να δούμε την άλλη πλευρά της ζωής. Αποφασίσαμε, λοιπόν, μετά από αρκετά χρόνια, να κόψουμε την πίτα μας και να διασκεδάσουμε όλοι μαζί. Γι’ αυτό σας προσκαλούμε όλους την Κυριακή το μεσημέρι, 16 Φεβρουαρίου 2020, από τις 12.30, στην αίθουσα δεξιώσεων BO 09 που βρίσκεται μέσα στον χώρο του άλσους στου Γουδή και συγκεκριμένα πίσω από
Γιάννης Τσίγας 697 30 55 170 Αγίου Λουκά 2, Π. Ηράκλειο (πλατεία Ηρώων Πολυτεχνείου)
Α Ρ Ι Θ Μ Ο Σ ΛΟ ΓΑ Ρ Ι Α Σ Μ ΟΥ Δ Ι Κ Τ ΥΟΥ Ν Ε ΟΥ ΤΑ Χ ΥΔ Ρ Ο Μ Ι ΚΟΥ ΤΑ Μ Ι Ε Υ Τ Η Ρ Ι ΟΥ Γ Ι Α Τ Η Ν Ο Ι ΚΟ Ν Ο Μ Ι Κ Η Ε Ν Ι Σ Χ Υ Σ Η Τ Η Σ Α Δ Ε Λ Φ Ο Τ Η ΤΑ Σ 0 0 2 6 - 0 6 11 - 0 5 - 0 1 0 1 7 9 9 2 3 7 - I B A N : G R 6 0 0 2 6 0 6 11 0 0 0 0 0 5 0 1 0 1 7 9 9 2 3 7
4
Η ΑΡΤΟΚΛΑΣΙΑ ΜΑΣ
Είναι παράδοση και θεσμός κάθε χρόνο να τελείται Αρτοκλασία προς τιμήν του Αγίου Νικολάου, προστάτη του χωριού μας. Έτσι την Κυριακή στις 8 του Δεκεμβρίου 2019, στην εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου στην Ομόνοια, όπου γίνεται πλέον η Αρτοκλασία μας μετά την απόκτηση της ιδιόκτητης στέγης, δώσαμε ζωντάνια στην έρημη από κόσμο εκκλησία, λόγω μετοίκησης των κατοίκων σε άλλες περιοχές. Πολλοί ήταν οι χωριανοί που ήρθαν στην εκκλησία και στη συνέχεια όλοι μαζί κατευθυνθήκαμε στην αίθουσά μας. Εκεί μια έκπληξη περίμενε όλα τα μέλη της Αδελφότητας. Το Διοικητικό Συμβούλιο με ομόφωνη απόφασή του που είχε ληφθεί τον Σεπτέμβριο μήνα αποφάσισε να ονομάσει την ιδιόκτητη αίθουσα που στεγάζεται η Αδελφότητά μας ως αίθουσα “Δημήτριος Β. Ψηλός” αναγνωρίζοντας την προσφορά τού επίτιμου προέδρου μας όλα αυτά τα χρόνια στην Αδελφότητα. Συγκινητική ήταν η στιγμή που έγιναν τα αποκαλυπτήρια της επιτείχιας επιγραφής με το όνομα τού Δημητρίου Ψηλού. Ο ίδιος στην αντιφώνησή του, βαθύτατα συγκινημένος και με δάκρυα στα μάτια, ευχαρίστησε όλους για τη μέγιστη τιμή που του έγινε και δήλωσε ότι όσο μπορεί θα αγωνίζεται και θα παλεύει για το καλό της Αδελφότητας. (Φωτ. παραλαμβάνει από το τ. πρόεδρο Σ. Παπακώστα την πλακέτα). Ο δάσκαλος Ζάχος, συνοδευόμενος από την εγγονή του, απήγγειλε το ποίημα “Σταυραητός” του Κώστα Κρυστάλλη Τα τραπέζια ήταν ήδη έτοιμα σε παρεΐστικο στυλ και ο μπουφές με τις χειροποίητες πίτες και άλλα διάφορα εδέσματα, που παρασκεύασαν οι συγχωριανές μας, ήταν πάνω στα τραπέζια. Άφθονο τσιπουράκι και ωραίο κρασάκι ήταν η παρέα για ωραία κουβεντούλα και για προβλήματα που αφορούν το χωριό μας. Δεν θα μπορούσε να κλείσει η ημέρα χωρίς να σύρουμε το χορό. Ένα μεγάλο ευχαριστώ στον Βαγγέλη Ραβανό για την προσφορά του τόσο των άρτων της Αρτοκλασίας, όσο και των άλλων συνοδευτικών του καφέ και του τσίπουρου. Καλή Χρονιά σε όλους με υγεία και δημιουργία!
ΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ
ΕΚΕΙΝΟ ΤΟ ΑΣΗΜΙ ΚΛΑΔΑΚΙ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ
1 Πάρε τα Δαμασκηνά, Μεταξωτά Υφάσματα, τις Ταντέλες, τις Οργάντζες, τα Βελούδα. Εμένα Άσε με, μονάχα τον Λευκό Χιτώνα, χαμηλοσάνδαλη, να περπατήσω.. 2 Πάρε τις Διαμαντόπετρες, τον Μεγάλο Αδάμαντα, κι εκείνα τ’ Ακριβά Μαργαριτάρια μου, πάρτα κι εκείνα. Τους Θώκους, τα Παράσημα, τα Αρώματα μαζί με το Λιβάνι...πάρτα. 3 Εμένα Άσε μου μονάχα εκείνο το ασημί κλαδάκι της Ελιάς το θείο το Ολυμπίσιο, δαφνοστεφής Αγωνίστρια, χαμηλοσάνδαλη, να περπατήσω. 4 Πάρε τον Χρυσό και τον Αμέθυοτο, το Ασήμι, τον Βασάλτη, το Ζαφείρι μου το Γαλανό τον Σάπφειρον, μαζί και το Μπριλάντι!... 5 Πάρε Λίρες, τους παράδες τα Φλουριά, κι ό,τι άλλο φυλάω στα σεντούκια τα παλιά. Εμένα Άσε μου, μονάχα τα Βάγια τα Αγωνιστικά! ΤΑ ΕΥΣΗΜΑ. κι Εκείνο το ασημί κλαδάκι της Ελιάς το ιερό, την Ιδέα να υπηρετώ... με σύνεση και αυταπάρνηση, την Θεία Ανάβασή μου στο Όρος των Ελεών να φθάσω. Τον Λόγο Ηδύ να κρατήσω, τον Άθλο, την Πρόκληση, την Ευγενή την Άμιλλα να δοκιμάσω. 6 Κι αν θέλεις δώσε μου, μια πετσέτα, άσπρη, για τον ίδρω τον κάματο να σκουπίσω, το άχθος, το Θείο Πάθος, τις Θερμοπύλες μου, με τρόπο μεγαλειώδη, ώς το τέλος για να ζήσω. Όλα τ’ Άλλα, θα στα Χαρίσω... 7 Κι όταν μαζέψεις, τόσα πολύτιμα Αποκτήματα, για σκέψου, πώς θα πετάξει η Ψυχή Σου; Κι αν την Ψυχή σου βάρυνες και χάλασες
Δεκέμβριος 2019
Πέτρες, ναι πέτρες θα γενούν όλα τα τιμαλφή Σου, που με τόσο κόπο άδραξες και με όλο το νταμάχι της Ζωής Σου! ... Ανδρομάχη Διαμαντοπούλου Φιλιππίδου ΠΡΟΣΦΟΡΕΣ ΣΤΗΝ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΚΟΠΟΥΣ ΤΗΣ
- Ο Γρηγόρης Γεωρ. Παπάς 100 ευρώ, στη μνήμη του πατέρα του Γεωργίου Γρ. Παπά. - Η Μαρία Νικ. Ραβανού 50 ευρώ. - Η Αντιγόνη Πολέμη – Τσιμπλή 50 ευρώ, στη μνήμη των γονέων της Θεοδώρου και Αλίκης και των αδελφών της Ελένης, Νίκης, Γεωργίου και Δημητρούλας. - Η Αλεξάνδρα Πάντζου 30 ευρώ. - Ο Βασίλης Λ. Τζίμας 20 ευρώ. - Η Σπυριδούλα χήρα Λ. Τζίμα 20 ευρώ. -Ο Λάμπρος Κ. Καλιαρντάς 20 ευρώ. -Ο Γιάννης Αθ. Καλιαρντάς 30 ευρώ. -Ο Γεώργιος Κ. Παπακώστας 30 ευρώ, στη μνήμη του Χρήστου Διαμαντόπουλου συζύγου Βάσως Αρ. Τσίγα. - Ο Γεώργιος Κ. Παπακώστας 20 ευρώ. - Η Καίτη Γκίζα – Λάμπρη 20 ευρώ για, στη μνήμη του Νάκου Γκολομάζου. - Ο Αβραάμ Τσεκούρας 20 ευρώ, στη μνήμη του παππού του. - Ο Σπυρίδων Ρίζος 20 ευρώ. - Η Ελένη Κάτσινου 20 ευρώ. - Η Αναστασία Χήρα 20 ευρώ. -Ο Κων/νος Ιωαν. Ραβανός 20 ευρώ. - Η Νίνα Νικολακοπούλου 20 ευρώ. - Η Βούλα Τσίκου – Μάλλιου 20 ευρώ. - Η Γεωργία Τασούλη 20 ευρώ. - Η Θεοδώρα Καράμπαινα 20 ευρώ. - Ο Δήμος Καραδήμας 20 ευρώ. - Ο Κων/νος Νικ. Ραβανός 20 ευρώ. - Ο Θεόφιλος Αθανασίου 50 ευρώ - Ο Αριστοτέλης Παπαφώτης 20 ευρώ. - Η Λούλα και ο Νίκος Ρίζος 20 ευρώ, στη μνήμη του γαμπρού τους Αναστασίου Μηλάτου. - Ο Αλέξης Παπαγιάννης 30 ευρώ, στη μνήμη του αδελφού του Γεωργίου. - Ο Σωτήρης Υψηλός 20 ευρώ. - Ο Κων/νος Β. Γιώτης 20 ευρώ. - Η Ελένη Αθ. Μέλιου 20 ευρώ.
Δεκέμβριος 2019
www. melissourgiotes.gr
Μ
ια νέα ξενοδοχειακή μονάδα ξεκίνησε να λειτουργεί από τα Χριστούγεννα στους Μελισσουργούς. Το ξενοδοχείο “Κοφερίτα” άρχισε να υποδέχεται τους επισκέπτες του χωριού μας. Το ξενοδοχείο βρίσκεται στην είσοδο του χωριού, στην περιοχή Σκρίπτα, πλησίον της εκκλησίας του Πατρο-Κοσμά, μια περιοχή με απεριόριστη θέα και πολύ εύκολη πρόσβαση. Η επιχείρηση στήθηκε με προσωπική ευθύνη, αλλά και εργασία του Νίκου Καπή, ο οποίος είναι και ο υπεύθυνος του ξενοδοχείου, το οποίο διαθέτει δώδεκα δωμάτια χωρητικότητας 3 έως 5 ατόμων. Διαθέτει ακόμα αίθουσα καφέ, πρωινού και σύντομα μικρό εστιατόριο, καθώς και άνετο πάρκινγκ. Η λειτουργία μιας ακόμη ξενοδοχειακής μονάδας στους Μελισσουργούς θα συμβάλει στην αύξηση και διαμονή επισκεπτών στο χωριό μας και στην περαιτέρω τουριστική ανάπτυξη. Ο ιδιοκτήτης του προσπαθεί το προσωπικό του ξενοδοχείου να είναι από την ευρύτερη περιοχή των Τζουμέρκων. Έτσι η παραμελημένη περιοχή Σκρίπτα του χωριού μας αναβαθμίζεται και παίρνει αξία! Ευχόμαστε καλές δουλειές στην επιχείρηση του ξενοδοχείου “Κοφερίτα”!
E
να υπέροχο διήμερο είχαν όσοι συμμετείχαν στην εκδρομή του Συλλόγου «Ο Άϊ Μάρκος» στη λίμνη Οχρίδα στις 23 και 24 Νοεμβρίου 2019. Η καλή παρέα, τα γραφικά σοκάκια της πόλης και οι παραλίμνιες βόλτες για καφέ, φαγητό και ψώνια θα μείνουν για καιρό στη θύμησή των συμμετεχόντων στην εκδρομή.
Λ
ίγο μόνο καιρό ξαποσταίνει και ξανά προς …το φράγμα τραβά. Η Περιφέρεια Ηπείρου μάς εξέπληξε για μια ακόμη φορά, δυσάρεστα, επανερχόμενη στην κατασκευή μικρού υδροηλεκτρικού εργοστασίου στη θέση “Αβαρίτσα” του Δήμου Κεντρικών Τζουμέρκων. Το 2013 το ΣτΕ ακύρωσε την απόφαση για την κατασκευή του φράγματος, λόγω των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Με νεότερο έγγραφό της το Τμήμα Τουριστικής Ανάπτυξης της Περιφέρειας Ηπείρου γνωμοδότησε θετικά για την επένδυση του Υ/Η στην Αραβίτσα, λόγω της ... έλλειψης τουριστικού ενδιαφέροντος στην περιοχή, χωρίς καν να την έχουν επισκεφθεί! Αλγεινή εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι ΔΕΝ ζητήθηκε η γνωμοδότηση του Δήμου για τη νέα μελέτη, η οποία ελάχιστα διαφέρει από την προηγούμενη.
Ι
διαίτερη επιτυχία είχε η εκδήλωση της παρουσίασης του βιβλίου “Κώστας Κρυστάλλης, Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ” που συνδιοργάνωσαν ο Πολιτιστικός Σύλλογος Μελισσουργιωτών Άρτας «O Άϊ Μάρκος», σε συνεργασία με τον Πολιτιστικό Σύλλογο «Ο Μακρυγιάννης» και τις Ηπειρωτικές εκδόσεις «Πέτρα» που πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 19 Δεκεμβρίου 2019 στην αίθουσα εκδηλώσεων του Πολιτιστικού Συλλόγου Άρτας «Ο Μακρυγιάννης». Για το βιβλίο μίλησαν η Βαγγελιώ Μπρισένιου, κοινωνιολόγος, διευθύντρια του 3ου Λυκείου Άρτας και μέλος του Δ.Σ. του Συλλόγου Μελισσουργιωτών Άρτας «O Αϊ Μάρκος», ο Δημήτρης Βλαχοπάνος, φιλόλογος και συγγραφέας και ο Ανδρέας Ρίζος, δημοσιογράφος και εκδότης του βιβλίου. Την εκδήλωση συντόνισε και προλόγισε η Κυριακούλα Κουτσούμπα, υπάλληλος του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Την ανάγνωση των κειμένων συνόδευσε με το πολίτικο λαούτο ο Γιάννης Κρανίδης, φοιτητής του τμήματος Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
Σ
ε συνέχεια του φράγματος στη θέση “Αβαρίτσα” οι επαγγελματίες των Τζουμέρκων με επιστολή τους στην Περιφέρεια ανέφεραν ότι: “Σχεδιάζουμε μαζί με τους κατοίκους και αιφνιδιαστήκαμε, γιατί πιστέψαμε ότι η πρόταση είχε απορριφθεί οριστικά, να παρουσιάσουμε με πρόταση στον Δήμο αλλά και στην Περιφέρεια, μιας ήπιας μορφής παρέμβαση στο φαράγγι, με ένα διακριτικό μονοπάτι και γεφυράκια με κορμούς, όπου ο επισκέπτης μπορεί να έρθει σε επαφή με την πλούσια χλωρίδα και πανίδα του τόπου, να θαυμάσει τα καταρρακτάκια του ποταμού και τον πανέμορφο καταρράκτη «Παλαιόμυλο»”. Πιστεύουμε η επιστολή αυτή να μην βρήκε θέση στο ...μεγάλο Αρχείο. Σίγουρα η “επένδυση” με την καταστροφή του φυσικού μας πλούτου κάθε άλλο παρά επένδυση είναι.
Σ
ημαντικό γεγονός στην περιοχή μας ήταν η τριήμερη εκδήλωση με τίτλο «Καλλιεργώντας τη γεωργία ανοικτού κώδικα στα Τζουμέρκα»,
Μικρά - Μεγάλα Ενδιαφέροντα
Γράφει ο ΜΕΛΙΣΣΟΥΡΓΟΣ
που διοργάνωσε ο Δήμος Βορείων Τζουμέρκων, σε συνεργασία με το P2P Lab και το Κοινοτικό Εργαστήριο «Οι Τζουμέικερς». Μέσα στις τρείς μέρες που διήρκησε, οι αγρότες, δημιουργοί, και οι άλλοι παρευρισκόμενοι εξερεύνησαν νέους τρόπους αξιοποίησης σύγχρονων και παραδοσιακών τεχνολογιών για τον τοπικό αγροτικό τομέα. Αξιέπαινες και δημιουργικές αυτές οι εκδηλώσεις, προσφέρουν ευκαιρίες σε όσους σκέπτονται να ασχοληθούν με τον αγροτικό τομέα στην περιοχή μας με τη βοήθεια της επιστήμης.
Ο
Δήμαρχος Κεντρικών Τζουμέρκων Χρήστος Χασιάκος συμμετείχε στο 9ο Διεπιστημονικό Συνέδριο για την ολοκληρωμένη ανάπτυξη των ορεινών και απομονωμένων περιοχών που έγινε στο Μέτσοβο την 26-28 Σεπτεμβρίου 2019. Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής και υπεύθυνος του Συνεδρίου ήταν ο καθηγητής του Ε.Μ.Π. συγχωριανός μας Δημήτριος Καλιαμπάκος. Η θεματολογία των ερευνητικών εργασιών αφορούσε αποκλειστικά τον Δήμο Κεντρικών Τζουμέρκων.
Υ
πέροχη η ομιλία του Δημάρχου και θα σταθώ στα δύο σημεία που αξιολόγησε ο ίδιος για να γίνει πιο ποιοτική η ζωή των δημοτών και να λάβει ανάπτυξη ολόκληρη η περιοχή. «…Ο Δήμος Κεντρικών Τζουμέρκων τυπικά αποτελεί μια ενιαία διοικητική, γεωγραφική και πολιτιστική ενότητα. Στην ουσία όμως δεν είναι. Και για να γίνει είναι απαραίτητη η κατασκευή περιμετρικού οδικού δακτυλίου των Τζουμέρκων. Να γίνει δηλαδή ο οδικός δακτύλιος που θα ενώνει τους οικισμούς Άγναντα – Καταρρράκτη – Σκιαδάδες – Βουργαρέλι – Αθαμάνιο – Θεοδώριανα – Μελισσουργούς – Πράμαντα – Άγναντα…Για την ολοκλήρωση του δακτυλίου όμως πρέπει να γίνει η οδική σύνδεση Θεοδωριάνων – Μελισσουργών. Πρόκειται για μια σήραγγα 1.500 μέτρων με τις απαραίτητες προσβάσεις. Το κόστος θα είναι περίπου 10.000.000 ευρώ για την σήραγγα και άλλα 10.000.000 περίπου για τις προσβάσεις. Δαπανηρό μεν το έργο, αλλά η κατασκευή του θα δώσει μεγάλη ώθηση στην ανάπτυξη των Τζουμέρκων. Θα συνδέσει τους Μελισσουργούς με τα Θεοδώριανα και κατ’ επέκταση με τα Τρίκαλα”. (Αναλυτικό ρεπορτάζ στη σελ. 15).
Ρ
ητορικό το ερώτημα αλλά εύστοχο. Έχετε ακούσει ένα αγόρι από την Άγναντα να παντρεύτηκε ένα κορίτσι από το Βουργαρέλι ή το Αθαμάνιο; Ούτε κάποιος από την Άγναντα βάφτισε ένα παιδί στο Βουργαρέλι. Σε αντίθεση έχουν αναπτυχθεί σχέσεις των κατοίκων των Αγνάντων με τους Ραφταναίους και την Πράμαντα γιατί πιστεύω ότι βοηθούσε το οδικό δίκτυο.
Γ
νωστοποίηση με επιστολή του προς όλους τους χωριανούς του παπα-Γιώργη, για το πρόγραμμα συντήρησης των εκκλησιών του Αγίου Μάρκου και Αγίου Νικολάου, καθώς και του Μοναστηριού. Οι συνεισφορές του προέδρου της Τ.Ε. Δήμου Ρίζου και του Νίκου Σκέντου έπαιξαν καθοριστικό ρόλο, ώστε να ολοκληρωθεί ένα μέρος των εργασιών αυτών.
O
ποιος έχει στην κατοχή του παλαιά εικόνα από κειμήλιο και θέλει να τη νομιμοποιήσει και να την εξασφαλίσει από τυχόν κλοπή, μπορεί να απευθυνθεί στην Εφορεία Αρχαιοτήτων με αίτησή του, προκειμένου να γίνουν όλες οι απαραίτητες ενέργειες. Αντίγραφα των αιτήσεων για την Εφορεία Αρχαιοτήτων μπορείτε να ζητήσετε από τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της Αδελφότητας.
Σ
ας ευχόμαστε μια Ειρηνική και Δημιουργική χρονιά γεμάτη υγεία και επιτυχία σε προσωπικούς και γενικότερους στόχους!
5
6
Γιώργος Γρηγ. Παπάς (1942 – 2018)
Ένας γνήσιος και αφοσιωμένος Μελισσουργιώτης
Δεκέμβριος 2019
«Παλλήκαρε και γιε του φίλου μου Γληγόρη, που μόλις σε κρατάει ορθόν μια στάλα γόνα, τι πρώιμα π’ άξηνες καημένο μας αγόρι, μές στο κυνηγητό και στη φωτιά του αγώνα!» Γ. Κοτζιούλας1
Συμπληρώθηκε περισσότερο από ένας και μισός χρόνος από την Κυριακή, 13 Μαΐου 2018, που έφυγε από κοντά μας ο Γιώργος Γρηγ. Παπάς, μετά από τρία και πλέον χρόνια αξιοπρεπούς και καρτερικής μάχης με την επάρατη νόσο που μαστίζει την εποχή μας. Με κάποια καθυστέρηση αλλά και με την ευκαιρία της επικείμενης πρωτοχρονιάτικης συνάντησης των Μελισσουργιωτών στην Αθήνα, το περιοδικό μας κάνει ένα μικρό αφιέρωμα στη μνήμη του, ένα χρέος ανεξόφλητο προς αυτόν για τη μεγάλη του προσφορά προς το χωριό μας, τον Σύλλογό μας και το περιοδικό μας.
Α. Ο Γιώργος Παπάς γεννήθηκε στην Άρτα το καλοκαίρι του 1942 (16 Ιουλίου 1942), δηλαδή στην κορύφωση της γερμανικής κατοχής. Ο πατέρας του Γρηγόριος Παπάς είχε σπουδάσει στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και ασκούσε το επάγγελμα του δικηγόρου στην Άρτα. Αμέσως μετά τη γέννηση τού Γιώργου ο πατέρας του εντάχθηκε στις αντιστασιακές δυνάμεις και έλαβε ενεργό μέρος στην Εθνική Αντίσταση κατά των Γερμανών, ενώ στη συνέχεια, κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου, εντάχθηκε στις τάξεις του Δημοκρατικού Στρατού. Μετά τον εμφύλιο πόλεμο κατέφυγε μαζί με άλλους αγωνιστές του Δημοκρατικού Στρατού στην Τασκένδη της τότε Σοβιετικής Ένωσης, όπου, μετά από ένα νέο κύκλο σπουδών, εργάσθηκε ως μηχανικός και τελικά απεβίωσε. Ως αποτέλεσμα της δράσης αυτής του πατέρα του, ο Γιώργος Παπάς στερήθηκε την πατρική παρουσία στη ζωή του και από την ηλικία των τεσσάρων ετών ουσιαστικά δεν είδε ποτέ τον πατέρα του ξανά. Ήταν όμως πάντα περήφανος για τον πατέρα του, για τον οποίο μιλούσε με θαυμασμό και σεβασμό. Έκφραση δε του σεβασμού του αυτού υπήρξε η μεταφορά των οστών του πατέρα του από τη μακρινή Ρωσία όπου αυτός απεβίωσε, στο χωριό μας, στους Μελισσουργούς, στο νεκροταφείο του οποίου με δική του φροντίδα διαμορφώθηκε τάφος – μνημείο, όπου έχουν εναποτεθεί τα οστά του πατέρα του. Η μητέρα του Αναστασία Παπά, προερχόταν από την οικογένεια του Ιωάννη Μπανιά. Αν και συμμεριζόταν τις ιδεολογικές και πολιτικές πεποιθήσεις του συζύγου της, η ίδια δεν ακολούθησε το σύζυγό της στους αγώνες που έλαβαν χώρα στις ορεινές περιοχές της χώρας μας τη δεκαετία του 1940, συμ-
Ο Γιώργος Παπάς σε μία από τις “προσκυνηματικές” επισκέψεις του στο νησί Τρίκερι (Μάιος 2012), όπου ως μικρό παιδί έμεινε μαζί με την εξόριστη μητέρα του για κάποιο διάστημα στο τέλος της δεκαετίας του 1940.
μετείχε όμως σε αντιστασιακές οργανώσεις και στη συνέχεια σε οργανώσεις του Δημοκρατικού Στρατού στα αστικά κέντρα. Λόγω της γενικότερης ιδεολογικής τοποθέτησης και δραστηριότητάς της αλλά κυρίως λόγω της δράσης του συζύγου της, εξορίσθηκε επανειλημμένα. Την τελευταία φορά της εξορίας της, στα τέλη της δεκαετίας του 1940, πήρε μαζί της και τον γιο της, τον μικρό τότε Γιώργο. Σε ηλικία περίπου έξι ετών, ο Γιώργος βρέθηκε εξόριστος, μαζί με τη μητέρα του, στο νησί Τρίκερι της Μαγνησίας, στο νότιο άκρο του Πηλίου απέναντι από τη Βόρεια Εύβοια, έναν τόπο τον οποίο πολλές φορές τις τελευταίες δεκαετίες επισκέφθηκε υπό μορφή “προσκυνήματος”. Η μητέρα του, μετά την αυτοεξορία του συζύγου της στην πρώην Σοβιετική Ένωση και μετά το τέλος των προσωπικών της περιπετειών, παρέμεινε πιστή και αφοσιώθηκε πλήρως στην οικογένειά τους, με πολλές δε προσπάθειες και στερήσεις φρόντισε για την ανατροφή και τις σπουδές του μονάκριβου γιου τους2 . Ο Γιώργος Παπάς νυμφεύθηκε την Καλλιόπη Γκολομάζου, κόρη του Κωνσταντίνου και της Ελένης Γκολομάζου, με καταγωγή από τους Μελισσουργούς, η οποία μετά τις μεταπτυχιακές της σπουδές στο Λονδίνο διορίσθηκε και διδάσκει στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Καρπός του γάμου τους αυτού υπήρξε ο γιος τους Γρηγόριος Γ. Παπάς, τον οποίο ο Γιώργος υπεραγαπούσε. Ο γιος τους Γρηγόρης ασκεί το επάγγελμα του ψυχολόγου, ως απόφοιτος του Προγράμματος Ψυχολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και ως κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος
ειδίκευσης από Πανεπιστήμιο της Μεγάλης Βρετανίας.
Β. Ο Γιώργος Παπάς ολοκλήρωσε τη σχολική εκπαίδευση στην Αθήνα, όπου είχε μετακινηθεί και εγκατασταθεί μαζί με τη μητέρα του για βιοποριστικούς λόγους. Μετά από πανελλήνιες εισαγωγικές εξετάσεις εισήχθη στην τότε Φυσικομαθηματική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και απέκτησε το πτυχίο του Μαθηματικού Τμήματος. Ως πτυχιούχος μαθηματικός εργάσθηκε για πολλά έτη στο Κολλέγιο Αθηνών (από το Σεπτέμβριο 1975 μέχρι τον Αύγουστο 1993), ενώ περιστασιακά παρέδιδε και ιδιαίτερα μαθήματα κατ’ οίκον. Πνεύμα ανήσυχο και άνθρωπος με έντονο το στοιχείο της αυτοπαρακίνησης και της προόδου, συνέχισε τις σπουδές του αποκτώντας μεταπτυχιακό δίπλωμα στη Διοίκηση Επιχειρήσεων από την τότε Ανωτάτη Σχολή Οικονομικών και Εμπορικών Επιστημών (σήμερα Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών), σε μια εποχή που οι μεταπτυχιακές σπουδές ήταν σπάνιες στην Ελλάδα. Στη συνέχεια, παρακολούθησε μαθήματα στο διεθνώς αναγνωρισμένο Ινστιτούτο Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, όπου εξειδικεύθηκε στους τομείς των Οικονομικών της Εκπαίδευσης και της Εκπαιδευτικής Στατιστικής καθώς επίσης στον τομέα της Πληροφορικής στην Εκπαίδευση, επιστημονικούς τομείς οι οποίοι ήταν πρωτοποριακοί για την εποχή εκείνη και ελάχιστα ανεπτυγμένοι στην Ελλάδα. Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα ολοκλήρωσε και υπέβαλε τη διδακτορική του διατριβή στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών, αποκτώντας το σχετικό διδακτορικό δίπλωμα.
Δεκέμβριος 2019
Παράλληλα με την εργασία του, ως καθηγητής μαθηματικών στο Κολλέγιο Αθηνών, αλλά κυρίως μετά την αποχώρησή του από αυτό το 1993, δίδαξε σε διάφορα προγράμματα επιμόρφωσης και μετεκπαίδευσης για εκπαιδευτικούς και ιδιαίτερα στο Μαράσλειο Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης, στη Σχολή Εκπαίδευσης Λειτουργών Επαγγελματικής Τεχνικής Εκπαίδευσης και σε Περιφερειακά Επιμορφωτικά Κέντρα. Επιπρόσθετα, ως συμβασιούχος δίδαξε περιστασιακά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο τότε Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα (ΤΕΙ) Αθηνών και στο Πανεπιστήμιο Πατρών. Ο Γιώργος Παπάς ολοκλήρωσε την πολυσχιδή επαγγελματική του δραστηριότητα ως μέλος του κυρίου επιστημονικού προσωπικού του τέως Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, που για αρκετές δεκαετίες αποτελούσε τον ανώτατο επιτελικό φορέα για τα θέματα της σχολικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο διορίσθηκε αρχικά το 2000 ως Μόνιμος Πάρεδρος και στη συνέχεια προήχθη σε Σύμβουλο Π.Ι. του τομέα Οικονομίας – Διοίκησης, κλείνοντας ευδοκίμως τη μακροχρόνια εκπαιδευτική υπηρεσία του το 2010, οπότε αποχώρησε λόγω συμπλήρωσης του ορίου ηλικίας για συνταξιοδότηση. Ταυτόχρονα με τα κύρια καθήκοντά του στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο και σχεδόν για ολόκληρη την ίδια περίοδο (2001 – 2008) υπήρξε μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Εθνικού Κέντρου Επαγγελματικού Προσανατολισμού. Καρπός της μακρόχρονης επιστημονικής ενασχόλησης του Γιώργου Παπά υπήρξε ο μεγάλος αριθμός επιστημονικών μελετών τις οποίες δημοσίευσε είτε υπό μορφή βιβλίων και άρθρων σε επιστημονικά περιοδικά, είτε υπό μορφή εισηγήσεων και ανακοινώσεων σε επιστημονικά συνέδρια. Τις διάσπαρτες αυτές επιστημονικές του δημοσιεύσεις σκόπευε να συγκεντρώσει και να εκδώσει σε ένα τόμο, αλλά οι περιπέτειες με την υγεία του δεν του επέτρεψαν να πραγματώσει τον στόχο του αυτό. Πέρα όμως από τις επιστημονικές του γνώσεις στο επαγγελματικό πεδίο όπου δραστηριοποιήθηκε, ο Γιώργος Παπάς διακρινόταν για την ευρυμάθειά του και τις γνώσεις του στον κοινωνικό και στον καλλιτεχνικό τομέα, τα τελευταία δε χρόνια ανέπτυξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη σύγχρονη ελληνική ιστορία των δεκαετιών του 1940 και 1950, που είχαν σφραγίσει ανεξίτηλα την οικογενειακή και την προσωπική του ζωή.
Γ. Ο Γιώργος Παπάς, διακρινόταν για την κοινωνικότητά του, την ευγένεια του χαρακτήρα του, τη φιλική του διάθεση και την καλοσύνη του προς όλους. Ως γνήσιος Μελισσουργιώτης, είχε ιδιαίτερους συναισθηματικούς δεσμούς με το χωριό μας, τους Μελισσουργούς. Δεν υπήρξε ουσιαστικά καμία χρονιά, και ειδικότερα κανένα καλοκαίρι την περίοδο του Δεκαπενταύγουστου, που να μην επισκεφθεί
www. melissourgiotes.gr 7 το χωριό μας για να μείνει σε αυτό δύο με τρεις εβδομάδες. Ακόμα και το τελευταίο καλοκαίρι πριν από το θάνατό του (2017), παρά τις δυσκολίες που αντιμετώπιζε εξαιτίας των προβλημάτων της υγείας του και της θεραπείας που ακολουθούσε, επιδίωξε και κατάφερε να έλθει για δύο εβδομάδες στο χωριό μας. Δική του πρωτοβουλία ήταν και με δική του φροντίδα ουσιαστικά στήθηκε το Ο Γιώργος Παπάς κατά την τελευταία επίσκεψή του στους ΜεΜουσείο Εθνικής Αντί- λισσουργούς (Αύγουστος 2017), στο ξενοδοχείο ‘Τζουμέρκα’, στασης και Λαϊκού Πολι- που αποτελούσε το καλοκαιρινό ‘καταφύγιό’ του τα τελευταία τισμού που λειτουργεί χρόνια. στο χωριό μας, την ημέρα δε των εγκαινίων Στα τεύχη του έχουν δημοσιευθεί πολλά κείτου μουσείου ο ίδιος έκανε την κεντρική ομι- μενά του, άρθρα και σχόλια, άλλοτε ανώλία. Ακόμα και τις τελευταίες εβδομάδες πριν νυμα και άλλοτε επώνυμα, ενώ τα τελευταία από το θάνατό του, αξιοποιώντας τις γνωρι- χρόνια είχε ουσιαστικά αναλάβει και το έργο μίες και τις προσωπικές σχέσεις που είχε, να βλέπει εκ των προτέρων και να επιμελείφρόντισε να έλθει σε επαφή με τον τότε Πρό- ται σε μεγάλο βαθμό την ύλη που επρόκειτο εδρο της Βουλής των Ελλήνων με σκοπό να να δημοσιευθεί σε κάθε τεύχος του περιοδιεξασφαλίσει κάποια χρηματοδότηση εκ μέ- κού μας. Μας λείπει ο Γιώργος Παπάς... Ας ρους της Βουλής για το Μουσείο Εθνικής Αν- είναι ελαφρύ το χώμα που τον σκεπάζει. τίστασης των Μελισσουργών, ανάλογη με Μελισσουργός αυτή που είχε διατεθεί από τη Βουλή για άλλο αντίστοιχο Μουσείο. Επιπρόσθετα, αξιοποι1. Πρόκειται για τους τέσσερις (4) πρώτους στίώντας γνωριμίες και φιλίες που είχε με στε- χους, που αποτελούν την πρώτη στροφή, από τους λέχη σημαντικής αθηναϊκής εφημερίδας συνολικά είκοσι (20) στίχους ενός ποιήματος με τίτλο “ΠΑΙΔΟΠΟΥΛΟ”, γραμμένου από τον Τζουμερκιώτη επέτυχε επανειλημμένα την προβολή του λόγιο φιλόλογο και λογοτέχνη Γιώργο Κοτζιούλα και χωριού μας δια μέσου των στηλών της εφη- αφιερωμένο στον Γιώργο Παπά, που περιλαμβάνεμερίδας αυτής (“Εφημερίδα των Συντακτών”). ται στον τρίτο τόμο των έργων του (“Γιώργος ΚοτζιΈκφραση των ισχυρών συναισθηματικών ούλας: Απαντα”, έκδοση Δίφρος, 2013, σελ. 84). Ο δεσμών του με το χωριό μας αποτελούσε η ίδιος ο Γιώργος Παπάς στο τεύχος 89 (Απρ. – Ιούν. ενεργή συμμετοχή του στις δράσεις και στις 2017) του περιοδικού μας σημειώνει αυτοβιογραφικά και σχολιάζει σχετικά: «Ο Γ. Κοτζιούλας πέραν της εκδηλώσεις του Συλλόγου των Μελισσουρ- φιλικής σχέσης που είχε με τους γονείς μου Γρηγόρη γιωτών, που οργανώνονταν είτε στην Αθήνα και Αναστασία, πιθανόν έγραψε το ποίημα αυτό εμείτε στο χωριό μας κατά τη διάρκεια του κα- πνευσμένος – συγκλονισμένος από τη βίαιη αρπαγή λοκαιριού. Κάθε χρόνο, στο πρώτο δεκαή- μου – από Γερμανό στρατιώτη – από την αγκαλιά μερο του Δεκεμβρίου, συμμετείχε στη της μητέρας μου, τον Μάη του ’44 στο γερμανικό συνάντηση που γινόταν με την ευκαιρία της φορτηγό που πήγαινε τη μητέρα μου, μαζί με άλλους συναγωνιστές, στις γερμανικές φυλακές Θεσσαλονίεορτής του προστάτη του χωριού μας Αγίου κης, του “Παύλου Μελά”. Εκεί παρέμεινε φυλακιΝικολάου και στο γλέντι που ακολουθούσε σμένη, μέχρι την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης στα γραφεία του Συλλόγου μας στην Αθήνα, από τον ΕΛΑΣ (Οκτ. 1944). ... Ο Γ. Κοτζιούλας μετά από την Αρτοκλασία στο ναό του Αγίου “προβλεπτικά” σε άλλους στίχους του ποιήματός Κωνσταντίνου Ομονοίας. Επιπρόσθετα, η του, αναφέρεται και εύχεται, νάμαι γερός και δυνατός πρωτοχρονιάτικη εκδήλωση του Συλλόγου στους καιρούς που θάρθουν, τα “πέτρινα χρόνια”, που δύσκολα τα έζησα με τη μητέρα μου» (σελ. 7). μας και το κόψιμο της βασιλόπιτας ήταν 2. Αναφορά στις περιπέτειες που έζησε στα παιπολύ σημαντικά γεγονότα γι’ αυτόν, από τα δικά του χρόνια ο Γιώργος Παπάς, κάνει η αγωνίοποία φρόντιζε να μην απουσιάζει, όπως στρια της Εθνικής Αντίστασης Πηνελόπη Ρίγγα στα έγινε και με την εκδήλωση που οργανώθηκε απομνημονεύματά της (“Η Αντιστασιακή μου Ιστοστις αρχές του 2018, λίγους μήνες πριν από ρία”, έκδοση της Κίνησης “Η γυναίκα στην Αντίτο θάνατο του και ενώ ήταν ήδη αρκετά κα- σταση”, 1984), σημειώνοντας χαρακτηριστικά: «Στα μέσα του ‘44 οι Γερμανοί έπιασαν την Αναστασία ταβεβλημένος. Ο Σύλλογός μας ήταν γι’ Μπανιά – Παππά γιατί την πρόδωσαν που ήθελε να αυτόν ο χώρος μέσα στον οποίο μπορούσε πάει να βρει τον άντρα της το Γρηγόρη Παππά στα να καταθέσει τις προτάσεις και τις ιδέες του βουνά. Εγώ την περίμενα έξω απ’ τη Γκεστάμπο μαζί για τις πρωτοβουλίες που έπρεπε να ανα- με το μικρό παιδί της, το Γιώργο, που έκλαιγε. Πήγα ληφθούν με σκοπό τη βελτίωση της γενικό- την άλλη μέρα κι ειδοποίησα τον άντρα της που ήταν στέλεχος στο ΕΑΜ – ΕΛΑΣ και βρισκόταν στο Λιβίτερης κατάστασης στο χωριό. τσικο. ... Ο Παππάς πέθανε πριν πέντε χρόνια στην Φυσική συνέπεια της αγάπης του για το Τασκένδη, κι η γυναίκα του κι ο γιός του ζούνε στην χωριό μας και τον Σύλλογό μας ήταν το ιδι- Αθήνα. Μετάφερε τα κόκκαλά του ο γιος του στο αίτερο ενδιαφέρον του για το περιοδικό μας. χωριό του, τους Μελισσουργούς». (σελ. 40)
8
Μελισσουργιώτικα Φωτο - Γραφήματα
Διπλοκάγκελο στην Παναγιά. Διακρίνονται από αριστερά Δωροθέα Αθ. Τρομπούκη, η μητέρα της, η Αγγελική Γ. Παπαγιάννη, ο Βασίλειος Παπαφώτης, ο Δημήτρης Ξηροπόταμος, ο Θεόδωρος Τασούλης.
1960. Διπλοκάγκελο στους Μελισσουργούς. Στην πρώτη σειρά διακρίνονται μεταξύ άλλων οι Δημήτριος Ξηροπόταμος και Νίκος Ψηλός. 1972: Στην έκθεση του Γυμνασίου, αριστερά Καίτη Γκίζα – Λάμπρη, δίπλα η Γεωργία Αθαν. Γκολομάζου, στη μέση Κατερίνα Μιχ. Γκολομάζου, δίπλα η Γιάννα Κούλα, δεξιά η Άννα Λάκκα και ο Γιάννης Μπαλάσκας.
Από αριστερά Ευτυχία Ξυθάλη, Γκίκω Ξηροπόταμου και Βασιλική Κούτσικου.
Δεκέμβριος 2019
1940: Λοχαγός του Ελληνικού Στρατού Κωνσταντίνος Χρ. Γκίζας.
1970: Ο Κώστας Παν. Γκίζας, νυν Δημοτικός Σύμβουλος Κεντρικών Τζουμέρκων.
Δεκέμβριος 2019
www. melissourgiotes.gr
Μελισσουργιώτικα Φωτο - Γραφήματα
1950: Από αριστερά Δημήτριος Γκίζας, στη μέση ο γιατρός Χρήστος Γκίζας και δεξιά ο Παναγιώτης Γκίζας.
Χαρακτηριστική φωτογραφία, με τις μαυροντυμένες γυναίκες, νέες και ηλικιωμένες: Ευτυχία Καρακίτσου, Γκίκω Ξηροπόταμου, Λευκοθέα Καρακίστου, Βασίλω Καρακίστου. Σταυρούλα Τζαχρήστα, Αναστάσαινα Τασούλη, Σωτήραινα Σκέντου, Θεοδώρα Σκέντου - Σαμαρά και Σοφία Ραβανού.
Οι Ηπειρώτισσες καθηγήτριες της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου, από αριστερά Μαρία Νικ. Ραβανού, Ελεονόρα Φ. Κοντογιάννη και Αλεξάνδρα Ι. Πάντζου, μετά από εορτασμό της 25ης Μαρτίου στην Άρτα.
Στείλτε στο περιοδικό μας φωτογραφίες από τη ζωή του χωριού και των συγχωριανών Έτσι προβάλλουμε ένα κομμάτι της ιστορίας, της παράδοσης και του πολιτισμού μας. Το περιοδικό μας καταγράφει την ιστορία, την παράδοση και τον πολιτισμό του χωριού μας και των Μελισσουργιωτών. Βοηθείστε το να συνεχίσει. Είναι από τα λίγα έντυπα των Αδελφοτήτων που άντεξε στον χρόνο και με ποιότητα στη θεματογραφία του. Εάν σταματήσει την έκδοσή του θα “τραυματίσει” την Αδελφότητα και κατ’ επέκταση και το χωριό μας. Στείλτε τη μικρή, των 15 ευρώ, συνδρομή σας.
ΠΙΤΑ ΤΟΥ ΗΠΕΙΡΩΤΗ 2020
Η εκδήλωση για την "Πίτα του Ηπειρώτη" του 2020 θα γίνει την Κυριακή 26 Ιανουαρίου και ώρα 10.00΄ στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας. Καλό θα είναι να δώσουμε όλοι το παρών στην κορυφαία αυτή εκδήλωση.
9
10
ΤΟ ΑΔΕΛΦΑΤΟ ΤΩΝ ΕΛΕΩΝ “Τα Λάσσα”
Του Νίκου Καραβασίλη Από τη “Φωνή των Μελισσουργιωτών” (τ. Ιούλιος-Αύγουστος 1989)
ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ
Γύρισαν οι πονεμένοι στο χωργιό τσακισμένοι από το σκάνιο και την αποσταμάρα και περισσότερο από την κακοπέραση. Ούτε σπίτι να κρεμάσουν τον τουρβά με το ψωμί σ’ ένα καρφί, ούτε αγγειό για νεράκι να ξεδιψάσουν ξένοι μέσα σε ξένους. Πουθενά μια ρίζα να κλειστούν μέσα και να νιώθουν σιγουριά σαν νοικοκυραίοι, σαν άνθρωποι για μια δυο μέρες που βρέθηκαν σε ανάγκη. Την Κυριακή, όταν απόλυσε η εκκλησιά, καθισμένοι οι γερόντοι στο χαγιάτι του Αϊ-Νικόλα γύρα-γύρα στα πεζούλια, κουβέντγιαζαν πολύ ώρα. Τους πήρε το δειλινό σκυμένους, ακουμπισμένους στα ραβδγιά κουβεντγιάζοντας και κουβεντγιάζοντας. Και πήραν την απόφαση. Την άλλη μέρα κιόλας, δυο-τρεις κίνησαν για την Άρτα. Έψαξαν, ρώτησαν, παζάρεψαν, δγιάλεξαν και στερνά, αγόρασαν στα Λαϊνάτικα, έτσι τόλεγαν τότε γύρα από την εκκλησιά του Παντοκράτορα, ένα σπίτι. Ένα ψηλό λιθαρένιο, ένα καινούργιο δίπατο σπίτι καταμεσίς στην πολιτεία. Ένα σπίτι με καλοπελεκημένη άσπρη πέτρα και με τρία-τέσσερα μαντζάτα και οντά θεώρατον. Αγόρασαν συγύργια και το αρμάτωσαν. Ένα μαντζάτο το τρανότερο τόφκιασαν μουσαφείρ - οντά. Εκεί δέχονταν οι προεστοί τους ξένους, όσους είχαν νταραβέρι με τις υποθέσεις του χωργιού. Δυό μαντζάτα τα καλύτερα τα αρμάτωσαν με κρεβάτια και συγύργια για τους αρρώστους. Πιάτα φιρφιρένια, λαβίδες και προύνια, όσο και κούπες γιαλιένες αγόρασαν, όσο και πανένιο στρώμα και προσκέφαλα, όσο και μπερντέδες για τα παραθύργια. Και μολόγαγαν οι Αρτινοί και θάμαζαν οι Τούρκοι εκείνον τον καιρό για την αρχοντιά και τα συγύρια εκείνου του σπιτιού. Και ποιος δεν δγιάβηκε απ’ εκείνον τον δρόμο να το δει και να το καμαρώσει. Όποιος χωργιανός έφτανε στην Άρτα για να γεροκομηθεί από γιατρούς, να βρει την υγειά του, εκεί ξεπέζευε και ήταν σαν σπίτι του. Είχε στρώμα να γύρει και σκέπασμα να σκε-
παστεί, αγγειά για νερό και πιάτο με φαΐ. Είχαν και άνθρωπο που τον πλήρωναν για να το συγυρίζει, να το καθαρίζει και να το φυλάει. Είχαν γυναίκα πληρωμένη που παραστέκονταν στους αρρώστους. Άλλο ένα μαντζάτο τούχαν για να ξεπεζέβουν οι δγιαβατικοί, οι χωργιανοί που κατέβαιναν στην Αρτα. Εκεί πέρναγαν τη νύχτα τους για μια-δυο μέρες, ώσπου να τακτοποιήσουν τις δουλειές τους, να νοικιάσουν λιβάδια για το χειμώνα, ν’ αγοράσουν καλαμπόκι για τις φαμελιές και τσαρούχια. Το είχαν ξενώνα. Κρέμαγαν τον τουρβά με το ψωμί και τον είχαν σίγουρον. Πέρναγαν τη νύχτα τους και δεν τους χάβδωνε ο ένας κι ο άλλος στρωματσάδα στο χαγιάτι από το χάνι. Έβγαζαν τα παπούτσια και ξαλάφρωναν τα ποδάργια τους και δεν λαχνίζονταν στον ύπνο τους μην τους τα πάρουν δγιαβατικοί και τους αφήσουν ξυπόλυτους. Το Αδελφάτο των Ελεών, έδωσε τα χρήματα κι αγοράστηκε το σπίτι και τα συγύργια. Το Αδελφάτο πλήρωνε νοσοκόμα και καθαρίστρια και γιατρούς και γιατρικά τις περισσότερες φορές. Το Αδελφάτο το είχαν φκιάσει οι χωργιανοί το 1853 και τ’ ονόμασαν "Λάσσα". Έλυσαν όλοι το κομπόδεμά τους, φτωχοί και αρχόντοι, και έβαλαν σ’ αυτό το κιμέρι. Έβαλαν πολλές φορές και πολλές πήραν. Ήταν ανάποτα τα χρόνια και οι ανάγκες στοίχειωναν από ώρα σε ώρα, από μέρα σε μέρα. Οι ανημπόργιες και ο Τούρκος ήταν πληγιές αγιάτρευτες. Έβαλαν μ' όλη τους την καρδγιά και τη φτώχεια. Έβαλαν γιατί ένιωθαν την ανάγκη να ζήσουν, ένιωθαν πως έπρεπε να γνοιαστούν οι ίδιοι και για τη φαμιλιά τους και για το γείτονα. Ο Λιάπης ήταν όλο στην αρπαγή και στο χαλασμό και τίποτα δεν τον εμπόδαγε. Άνοιξαν και φυλλάδια στην εκκλησιά και νομάτιζαν όσους έδιναν κάτι για τους φτωχούς. Μνημονεύονταν και μνημονεύονταν τα ονόματά τους κάθε καλοκαίρι από τους παπάδες του χωργιού, στις 16 Αυγούστου, στην ώρα της Λειτουργίας. Συνάζονται οι χωργιανοί από άκρη του τόπου αυτή τη μέρα στον Αϊ-Νικόλα να κάμουν το σταυρό τους και να ακούσουν τα ονόματα των πάπων-προσπάπων του χωργιού και από το συνάφι του ο καθένας. Να ευχαριστήσουν τον Θεούλη και να τον παρακαλέσουν να τους αναπάβει "εν ειρήνη", για την τυραγνία τους και τα καλά τους έργα, για
Δεκέμβριος 2019
τον αγώνα τους να κρατηθούν στη ζωή και να χαρίσουν στις δικές μας τις γενιές καλύτερες μέρες χωρίς Τούρκο και πόνο. Ήρθε καιρός που το Αδελφάτο σύναξε χιλιάδες λίρες χρυσές τούρκικες στο κιμέρι του. Βοήθησε κόσμο και κοσμάκη. Έθρεψε ορφανά, σύνδραμε φτωχούς και πονεμένους, βοήθησε κοπέλλες ν’ αποκατασταθούν, να φκιάσουν νοικοκυργιό, κατατρεγμένους χωργιανούς κι αρρώστους να βρούνε την υγειά τους. Ξαγόρασε σκλάβους, γεροκόμισε λαβωμένους. Ήταν ένα από τα τρία-τέσσερα Αδελφάτα οπούηταν τότε σ’ ολόκληρη την Ήπειρο. Κάνει λόγο και ο Μητροπολίτης Σεραφείμ στο Δοκίμιό του για το Αδελφάτο Ελεών των Μελισσουργών. Πολλοί άρρωστοι και πολλοί ταξιδγιώτες πέρασαν απ’ αυτό το σπίτι του Αδελφάτου και αναπαύτηκαν και είδαν καλό. Πολλοί προεστοί κάθησαν και κουβέντιασαν για το χωργιό και τις έγνοιες του με τον Κατή, τους Μπέηδες και τους Αγάδες και πολλά δγιαφόρεψαν για το χωργιό και τους ραγιάδες άλλων χωργιών. Και ένιωθαν περήφανοι με τους προύχοντες του τόπου και τους ταρτάρισαν σαν νοικοκυραίοι. Κανένας χωργιανός δεν έμεινε, μικρός-μεγάλος, να μην δγιαβή έστω κι απ' έξω και να το καμαρώσει, και να μην το μολογήσει και να μην το νιώσει και να δει σαν το τρανότερο και το αξιώτερο παλάτι του κόσμου. Ήρθαν στερνά οι πόλεμοι, ο χαλασμός και χάθηκαν πολλοί και πολλά, μαζί και τ’ Αδελφάτο και το κιμέρι του. Κι έφυγαν οι Τούρκοι κι άλλαξαν πολλά. Σκόρπισαν στις πολιτείες οι χωργιανοί και σ’ όλον τον τόπο δίχως φόβο Αγά και η ζωή άλλαξε σκοπό. Και...ξανάρθαν πόλεμοι και χαλασμοί. Ήρθε μαζί και η λευτεργιά. Τώρα η πόρτα από το σπίτι του Αδελφάτου των Ελεών, που χρόνια και χρόνια κρατήθηκε ανοιχτή στη χαρά και τον πόνο, έκλεισε. Το σπίτι γέρασε και ρέπιασε. Οι ξένοι που βρέθηκαν μέσα στους ανάποτους καιρούς του σηκωμού, τη σφάλισαν στους χωργιανούς κι έμασαν μέσα τις φαμιλιές τους. Ξαναγνοιάστηκε με χρόνια το χωργιό να την ανοίξει με τη δικαιοσύνη. Μα πού να βρεθούν τώρα κιτάπια κι άνθρωποι να το μαρτυρήσουν. Εκείνοι που πούλησαν και που αγόρασαν έγιναν χούφτα χώμα.
Άρτα - Μαξ. Γραικού 1 - Τηλ.: 2681303073, 6982053022
Δεκέμβριος 2019
www. melissourgiotes.gr
Υφαντική Τέχνη Θύμησες από τις παλιές Μελισσουργιώτικες δημιουργίες
Οι Αργαλειοί
Όλοι θα θυμόμαστε τους αργαλειούς στο χωριό μας. Χοντροί, πελεκημένοι αργαλειοί, φτιαγμένοι από τους τεχνίτες μαραγκούς του χωριού μας, από τους κορμούς δέντρων που υπήρχαν στα δάση των βουνών που περιτριγυρίζουν το χωριό. Καρυδιές, κερασιές, κέδρος, πλάτανος, έλατο κ.λπ. Όλα τα απαραίτητα εξαρτήματα για την άριστη λειτουργία του αργαλειού γίνονταν στο χωριό μας. Είχαμε καλούς τεχνίτες. Όλα νοικοκυρεμένα. Ακόμη και η ρόκα, το σφοντύλι κεντημένα και ξυλόγλυπτα. Κάποιοι βοσκοί, εκεί που έβοσκαν τα πρόβατα, κένταγαν σε ξύλο φλογέρες, γκλίτσες, ρόκες, σφοντύλια και μερικά έπιπλα. Οι ρόκες από τη μια μεριά είχαν διχάλα που έμπαινε η τουλούπα, το μαλλί, από την άλλη πλάκα ξύλινη, κεντητή, κολλημένη Ένα απέραντο εργαστήριο οι αυλές των σπιτιών. Επεξεργασία μαλλιού, τσικρίκια, λανάρια, ιδιάστρες, ανέμες, κουβάρια, τυλίχτρες, καζάνια, τόπια ύφασμα. Απλώστρες που άπλωναν όταν έφερναν τα υφαντά από τη νεροτριβή. Οι αργαλειοί ήταν στημένοι κοντά σε παράθυρο με φως. Τα καλοκαίρια έβλεπες αργαλειούς και στην αυλή. Οι αργαλειοί στήνονταν με αλφάδι. Οι νέες γυναίκες ύφαιναν, οι πιο ηλικιωμένες έγνεθαν στη ρόκα ή στο τσικρίκι. Μια ιεροτελεστία η επεξεργασία μαλλιού. Το μυστικό της βαφής της υφαντικής τέχνης. Μαλλιά πού γίνονταν γνέμα (νήμα). Νήμα που γίνονταν (υφαίνονταν) ύφασμα. Υφάσματα που ράβονταν και γίνονταν ένα καλοραμμένο ρούχο. Ρούχο που φορούσαν με καμάρι οι χωριανοί μας της προηγούμενης γενιάς. Οι παππούδες μας.
11
αυτό ράβονταν τα καλά τους ρούχα. Για καθημερινά ρούχα δουλειάς έφτιαχναν χοντρότερα ύφασμα αντοχής. Γνέθονταν χοντρότερο νήμα και υφαίνονταν σε μεσαίο χτένι. Μετά τον αργαλειό το ύφασμα αυτό τυλίγονταν τόπι και πήγαινε στα μαντάνια για να πήξει και να μην φαίνεται η τρίχα. Χρειάζονταν εμπειρία – ξενύχτι. Στα μαντάνια χρειάζονταν περίπου 2-3 ημέρες να γίνει το ύφασμα. Από το χωριό ακούγονταν το βράδυ τα μαντάνια του μοναστηριού που χτύπαγαν ρυθμικά. Μερικές φορές το ύφασμα αυτό δεν πήγαινε στα μαντάνια για να πήξει. Το έραβαν αγένωτο. Βάφονταν και ράβονταν με τσάκιση.
Το βάψιμο των ρούχων
Επόμενο στάδιο ήταν το βάψιμο του υφάσματος ή νήματος (έβαφαν και νήματα) μπλε σκούρο, λουλακί που έφτιαχναν άλλα υφαντά ή έπλεκαν με βελόνες. Οι τσακτσίρες έμειναν άσπρο φυσικό χρώμα, μαλλί προβάτου. Όλα τα άλλα βάφονταν. Μπλε σκούρο, λουλακί. Ένα χρώμα που βάφονταν οι παραδοσιακές στολές, αλλά και πολλά άλλα νήματα που γίνονταν υφαντά ή πλεκτά. Το χρώμα αυτό ήταν γαλάζιο, μπλε σκούρο μέχρι μαύρο. Χρειάζονταν εμπειρία για το χρώμα αυτό και μυστικά της βαφής. Ήταν δύσκολο χρώμα και βασικό. Χρειάζονταν είκοσι (20) ημέρες με ένα μήνα για να γίνει (ανάλογα το επιθυμητό χρώμα) πόσο σκούρο ήθελαν να γίνει. Το χρώμα αυτό βάφονταν ως εξής: Όταν ζεμάταγαν τα μαλλιά με νερό που έβραζε, έβγαινε μια ορμόνη του πρόβειου μαλλιού, η σαριά. Τη σαριά την κρατούσαν και τη χρησιμοποιούσαν όταν έβαφαν το μπλε χρώμα το λουλακί. Έβαζαν στο καζάνι στη φωτιά. Έριχναν μέσα στο καζάνι τη σαριά, την αραίωναν με λίγο νερό. Έριχναν τη βαφή, το λουλάκι και ανακάτευαν. Τοποθετούσαν μέσα το ύφασμα – ρούχο ή νήμα που έβαφαν. Επάνω στο καζάνι έβαζαν παράλληλα ξύλα, ήταν για να στραγγίζουν στο καζάνι όταν θα έβγαζαν το ύφασμα να δουν το χρώμα και για να πάρει αέρα. Έσβηναν την φωτιά, έβαζαν και άφηναν τα υφάσματα ή νήματα μέσα στη βαφή στο καζάνι. Σκέπαζαν το καζάνι. Η Ευανθία Σιώκη, νύφη Μελισσουργιώτισσα, Την επόμενη ημέρα ή μετά από 2-3 ημέΠαραδοσιακές στολές Δήμητο-Απολυτό-Σκάλτσινο. Ένα λεπτό σε μια χαρακτηριστική Ηπειρώτικη εικόνα ρες, πρόσθεταν το φυτό ριζάρι. Ήταν ένα (γνέσιμο) με τον εγγονό στην πλάτη. (Αρχείο φυτό που φύεται και απλώνει στις πλαγιές μάλλινο ύφασμα που υφαίνονταν στον οικογένειας Σπύρου Κώστα Ρίζου). του χωριού μας. Το ριζάρι ήταν στερεωτικό αργαλειό. Γίνονταν από διαλεγμένα μαλβαφής. Έβγαζαν από το καζάνι το ύφασμα λιά, τα καλύτερα του κοπαδιού. Άσπρα, μακριά και ρούντα. Γνέθονταν λεπτό καλογνεσμένο δυνατό νήμα (γνέμα) στη ρόκα ή νήμα να πάρει αέρα στράγγιζε και ξαναζέσταναν τη βαφή, έσβηστημόνι και υφάδι το ίδιο. Υφαίνονταν με 4 μυτάρια, 4 πατήθρες ναν τη φωτιά, τοποθετούσαν το ύφασμα πάλι μέσα στη βαφή και και το πιο λεπτό χτένι. Το ύφασμα γίνονταν σκέτο ή λοξό σχέδιο. σκέπαζαν πάλι το καζάνι. Η μυρωδιά της βαφής του μπλε σκούΛεπτό χτένι-λεπτό νήμα- λεπτό ρούχο. ( Διμτόχτενο – Απελυτό- ρου λουλακί ήταν χαρακτηριστική. Αυτό γίνονταν είκοσι (20) ημέχτειο). Το ύφασμα αυτό για να γίνει απαιτούσε υπομονή, δύναμη, ρες με ένα μήνα μέχρι να γίνει το επιθυμητό χρώμα μπλε σκούρο, τέχνη, εμπειρία. Ήταν το δυσκολότερο ύφασμα. Υφαίνονταν στον το λουλακί. Οι πληροφορίες μου είναι από τη μάνα μου και τη θεία μου. Έχω αργαλειό κρουστό. Το ξυλόχτενο χτυπούσε δυνατά. Το ύφασμα αυτό ράβονταν παραδοσιακές στολές. Παντελόνια εικόνες που έβαφαν τα υφάσματα στην αυλή του σπιτιού μας στο σακάκια, κουστούμια, τσακτσίρες, γιλέκα, γυναικείες στολές, φο- χωριό μας. Αικατερίνη Κάτσινου ρέματα, φέλπες, φούστες, σιγκούνια, φλοκάτες. Από το ύφασμα
12
Α΄: Στη Μαρίνα Β. Σταρίδα
ΑΝΤΑΠΟΔΟΣΗ ΕΥΕΡΓΕΣΙΑΣ
Ο Γιάννης Ραβανός, ο παππούς μου, ήταν εγγονός του Δήμου Ραβανού, του Κλέφτη και δωρητή της καμπάνας, που βρίσκεται στο ιερό του Αγίου Νικολάου. Εγκατέλειψε το χωριό του, τις Δάδες Βόρειας Ευβοίας για να καταφύγει στο χωριό μας. Οι θηριωδίες των Τούρκων, ο εξισλαμισμός και ο γενιτσαρισμός ανάγκασε τους Έλληνες, τους ανυπόταχτους να φεύγουν και να βρίσκουν μέρη απάτητα. Εδώ βρήκε προϋποθέσεις άριστες, ανθρώπους φιλόξενους, ομόθρησκους και ομόψυχους, τους Μελισσουργιώτες, αφομοιώθηκε και διακρίθηκε στους εθνικούς αγώνες. Το σπίτι του ήταν σχεδόν στο δρόμο, κάτω από τα μαγαζιά, όπου σήμερα βρίσκεται το δικό μας. Ο παππούς μου ήταν ράφτης της επίσημης παραδοσιακής φουστανέλλας που παρουσιάζει την ευθυγραμμίαν του σώματος και προσδίδει κάλλος, χάρη και λεβεντιά. Του έμοιαζε ο πατέρας μου και στη θητεία του, αφού τον πρώτο χρόνο έκανε την πρακτική εξάσκηση στη Μακεδονία, το δεύτερο υπηρέτησε, ως εύζωνας, στη Δημοκρατική φρουρά Αθηνών, επί Βενιζέλου. Είχε πολλά χαρίσματα: προοδευτικός, φιλελεύθερος, διακρινόταν στη Λαϊκή Συνέλευση, ως υπερασπιστής των δικαιωμάτων του Λαού. Ο ζήλος για τα γράμματα ήταν πολύ μεγάλος. Είχε στείλει τη θυγατέρα του Παρασκευή Νάτσικα – γεννηθείσα το 1902 – στο Σχολείο και το Δήμο που τέλειωσε το Σχολαρχείο. Από το 1870 και μετά δεχόταν το Σχολείο, το μοναδικό σ’ όλα τα Τζουμερκοχώρια, και θηλυκά παιδιά. Παντρεύτηκε τη Μάρω Γιάννη Μαστρογιάννη, από καλή οικογένεια. Η κοινωνική αδικία βάραινε, εκείνη την εποχή, τη γυναίκα, υλικά και ηθικά. Ο προκαθορισμένος υπηρετικός ρόλος μέσα στο σπίτι, παρά τη σκληρότητα της εργασίας μέσα στο σπίτι, έμενε σε εξάρτηση και υποτέλεια. Ο παππούς δεν ενέκρινε αυτό το ρόλο της γυναίκας του. Ήθελε, παράλληλα με τα βάρη του νοικοκυριού και της ανατροφής των παιδιών να καταχωρηθεί κοινωνικά η ανεξαρτησία και η αξιοπρέπεια της προσωπικότητάς της. Ήταν όμως τυχερός, γιατί η γυναίκα του είχε δύο σπάνια χαρίσματα: ήταν ήπιων τόνων και δεκτική μαθήσεως. Άρχισε αμέσως ο ίδιος την προπαιδεία. Από τη σωστή επιδιόρθωση των ενδυμάτων των παιδιών, της υπέδειξε πώς να επιδέχεται και καλοδέχεται τους επισκέπτες, και πότε να αποχωρεί από την ανδροπαρέα. Να χαμηλώσει τον τόνο της φωνής ώστε «τα εν οίκω» να μην βγαίνουν «εν δήμω». Ο παππούς είχε συνδεθεί με δυνατή
φιλία με το Θανάση Γ. Σταρίδα, είχε συνδεθεί και με επαγγελματική φιλία, ράφτης και ο Σταρίδας, είχε κοινωνικές σχέσεις και απόφοιτος Σχολαρχείου. Η θεια – Μαρίνα, η γυναίκα του, καταγόταν από σόι πολιτικών και πρωτοστατούσαν κι καθοδηγούσαν για μεγάλα έργα τους Μελισσουργιώτες. Η εντοιχισμένη στήλη στο Σχολείο με το όνομα «…Αναγνώστη Ν. Παπά» αιώνιος μάρτυρας. Η θεια – Μαρίνα είχε μεγάλη μόρφωση μετά από τόσες εμπειρίες σχετικές «με το νοικοκυριό και τρόπους συμπεριφοράς». Τραπέζια προεκλογικά και μετεκλογικά, γλέντια πάσης φύσεως. Ήταν όμως και η ίδια γλυκειά, ήπια, επίμονη και πρόθυμη να δώσει το παν. Το πρόσφερε στη βάβω μου απλόχερα. Αρίστη Δασκάλα έβγαλε καλή μαθήτρια. Δυο χειμώνες από Αϊ – Δημητριού μέχρι Αϊ – Γιωργιού φοίτηση. Μεγάλη ευεργεσία για τον παππού μου. Έτσι εξηγείται και η παροιμία: «Πάρε νύφη από σπίτι και σκυλί από κοπάδι». Η φιλία των δύο γυναικών συνεχίστηκε. Την παραμονή, πριν εκπνεύσει η βάβω μου παρευρέθη η θεια - Μαρίνα στο σπίτι μας, στην Άρτα και άκουσε την ευχή της βάβως μου προς τη νύφη της, τη Μάνα μου Δήμητρα Ραβανού, το γένος Γκολομάζου. «Νίκαινα, να σ’ έχει ο Θεός καλά, που στάθηκες στο πλευρό του παιδιού, του Νίκου». Η θεια – Μαρίνα το μολογούσε και καμάρωνε για τη μαθήτριά της. Β΄: Στους Α/φούς Βασίλη και Κώστα Σταρίδα
1917. Η ζωή είναι περίεργη. Τώρα η βάβω τέλειωσε την παιδεία της, από τον άνδρα της και τη σεβάσμια θεια – Μαρίνα Σταρίδα, πεθαίνει ο παππούς. Πήγε πεζοπόρος από το Κομπότι στο δικαστήριο Άρτας, κατά την περίοδο του χειμώνα, που είχε το ραφτάδικο, έφαγε μια βροχή, έμεινε ώς το βράδυ βρεγμένος και πεθαίνει από πνευμονία. Η βάβω μένει χήρα με έξι παιδιά, το μεγαλύτερο δεκαπέντε (15) και το μικρότερο ενάμισυ χρονών. Είναι μεταμορφωμένη από την εμπειρική παιδεία. Φορτωμένη με μια σαρμανίτσα, το χρονιάρικο, ακολουθεί το καραβάνι των φτωχών, των ορφανών και των οικονομικών ξεπεσμένων, περνούν την πλευρά της Πίνδου πεζοπορία και πάνε να διαχειμάσουν και να δουλέψουν στην εύφορη Καρδίτσα. Οπλισμένη με μια εσωτερική δύναμη, στωική, ψύχραιμη και μαχητική είναι η χρόνια χαροκαμένη Ελληνίδα Μάνα και γύρω της τα παιδιά, τα τρυφερόπαιδα, που τα θερίζει η πείνα, με την αθωότητα και την αφέλεια. Τακτοποιείται, με τη βοήθεια των χωριανών, σ’ ένα χαμόσπιτο και το πρωί παίρνει το Νίκο από το χέρι, οκτώμιση χρονών, και τον έβγαλε στη δουλειά . Μαζεύουν στάχυα
Δεκέμβριος 2019 που παρέλειψαν οι θεριστές κι όσα έπεσαν από το κάρο. Η οδύσσεια του πατέρα μου αρχίζει από τώρα. Σταχομαζώχης, βοηθός καφετζή, μετά στις λαϊκές αγορές και παντού εύρισκε αγάπη και εκτίμηση, γιατί ήταν εργατικός, ποτέ δεν είπε ψέμα, γελαστός και όμορφος ο χοντρούλης. Σιγά – σιγά, μεγαλώνοντας ανοίχτηκε σε δρόμους με εμπορική κίνηση και αργότερα με επιχειρήσεις. Ήταν δραστήριος και συνεχώς άλλαζε επάγγελμα. Εκεί ήταν η γνωριμία του με ένα μεγαλοεπιχειρηματία, τον Γουναρόπουλο. Τι δουλειά του έδωσε, δεν ξέρω. Ξέρω, όμως, ότι του ενεφύσησε την αγάπη του για την εργασία που προσδίδει οικονομικό κέρδος. Γρήγορα είχε μάθει ότι το κλειδί της επιτυχίας είναι «όταν μάθει κανείς να ξοδεύει λιγότερα απ’ όσα κερδίζει». Με τον καιρό έγιναν φίλοι και του βάφτισε και το πρώτο του παιδί, το Γιάννη. Η βάβω εργαζόταν σε πλουσιόσπιτα ως καθαρίστρια και πλύστρα και κηπουρός και ήταν πολύ χαρούμενη. Η φαρέτρα της ήταν γεμάτη από εμπειρίες στο Σχολείο της ζωής. Ο πατέρας άλλαξε επάγγελμα, έγινε πραματευτής. Αγόρασε ένα άλογο και ένα πιστόλι με άδεια της Αστυνομίας και φόρτωνε το άλογό του με φαγώσιμα και πεζός έφτανε και τροφοδοτούσε το Πήλιο και ώς την Καστοριά. Ήταν ταξίδι δύσκολο και επικίνδυνο, έλειπε καιρό από την οικογένειά του, επίπονο, αλλά του απέδωσε κέρδη, γνώσεις και εμπειρίες. Ένιωθε νικητής της ζωής. Κάθε νίκη ζωής ήταν καρπός επιλογής και υπομονής. Στρατεύτηκε και ένα χρόνο τον πέρασε στη Μακεδονία για πρακτική εξάσκηση και τον άλλο ως εύζωνας στη Δημοκρατική Φρουρά Αθηνών, επί Βενιζέλου. Τον άλλο χρόνο παντρεύτηκε, τον επόμενο άφησε χρήματα και του χτίσανε το σπίτι, αυτό που έχουμε σήμερα, το 1940 επιστρατεύτηκε και πολέμησε στην Αλβανία και από το 1943 έγινε μόνιμος κάτοικος της Άρτας. Από εδώ και πέρα βασανίζει το μυαλό του τι θα κάνει. Γιατί γεννήθηκε και τρίτο παιδί και ήθελε ένα επάγγελμα τέτοιο, που θα μπορούσε να εξασφαλίσει την αυτοδημιουργία τους χωρίς να περάσουν τις δικές του δυσκολίες. Τη λύση τη βρήκε «διά των σπουδών», πώς όμως, αφού αυτή τη στιγμή αδυνατεί οικονομικά; Τι επάγγελμα θα διαλέξει; Τότε παρουσιάστηκε η λύση. Οι Αδελφοί Βασίλης και Κώστας τον κάλεσαν στο «Γραφείο» που είχαν στην πλατεία Κιλκίς για «Εμπορικές Μεσιτικές Εργασίες» και του είπαν: Νίκο, θέλουμε να συνεργαστείς μαζί μας στο εμπόριο γύρω από τα τυροκομικά. Οι Μελισσουργιώτες είχαν παράδοση στον τομέα αυτόν. Α)1889: Μελισσουργιώτης έμπορος, που τήρησε την ανωνυμία του, πήρε το Α΄ βρα-
Δεκέμβριος 2019
www. melissourgiotes.gr
βείο στη Διεθνή Έκθεση Παρισίων για το είδος τυριού «Ασκήσιος Τυρός – Τουλουμούρι». Β) Το 1909 ο Βασίλειος Γκουνέζος πήρε το Α΄ Βραβείο από την Ελληνική Γεωργική Εταιρεία για ιδιαίτερο τύπου τυριού σε κεφάλι 8-10 οκάδων με το όνομα «Τυρός Αγράφων – Τζουμέρκων». Ήταν παιδιά του: 1) ο Βαγγέλης, ακόλουθος του Βελουχιώτη μέχρι τη στιγμή της αυτοκτονίας του, 2) ο Κώστας που ήταν λογιστής στα Τυροκομικά Γραφεία «Πάλλη-Νίκα» στην Αθήνα και η Ελευθερία που έμεινε στο σπίτι τους στην καλύτερη τοποθεσία της Άρτας. Μπροστά στην Παρηγορήτρια, δίπλα της εκκλησίας, της πλατείας «Σκουφά», του ιδρυτού της Φιλικής Εταιρείας και με θέα τον Άραχθο. Οι Σταριδαίοι ήταν άνθρωποι με υπόληψη στην κοινωνία της Άρτας, άξιοι σεβασμού, από τις καλύτερες οικογένειες. Ήταν οικονομικά ανεξάρτητοι με κτήματα πορτοκαλιών, με μαγαζιά και σπίτι, μόνιμοι κάτοικοι της Άρτας. Ήταν πραγματικοί άνθρωποι. Παρακολουθήσαμε τη Μάνα τους, ο πατέρας τους και ο Κώστας ήταν απόφοιτοι Σχολαρχείου. Είχαν μια ευφυΐα που διείσδυσαν στην ψυχή του συνανθρώπου και τους χαρακτήριζαν. Ήσυχοι, ηθικοί και ταπεινοί. Του ανακοίνωσαν ότι παρακολουθούσαν την πορεία του, του αναγνώριζαν τις αρετές, είχαν εμπιστοσύνη στις ικανότητές του, στην τιμιότητά του και στην παροιμιώδη εργατικότητά του. Ο αδερφός του Λεωνίδας σπούδαζε στη Νομική Αθηνών και ο Δήμος είχε τελειώσει το Σχολαρχείο και δεν απεδέχθη τη θέση του Γραμματέα στο Πρωτοδικείο της Καρδίτσας, την αδερφή του την είχε παντρέψει. Έμεινε στην οικογένεια και συνέχιζε να ολοκληρώνει τα όνειρα του πατέρα. Σταμάτησε στα μισά της Δευτέρας Δημοτικού. Οι Αφοί Σταρίδα θα έβαζαν τα χρήματα, το κεφάλαιο, και θα ήλεγχαν τις τιμές του γάλατος, τις τιμές του στησίματος της στάνης κι ο πατέρας υποχρεωνόταν να τα μεταφέρει στην Αθήνα, στο Γραφείο Πάλλη – Νίκα. Η συμφωνία επήλθε και έδωσαν λόγο. Ο λόγος και των δύο πλευρών ήταν συμβόλαιο, έδωσαν τα χέρια και ευχήθηκαν καλή επιτυχία. Όλα πήγαν πολύ καλά. Άψογη η συνεργασία και απέδωσε κέρδη. Οι αδελφοί Σταρίδα έδειξαν τον ανθρωπισμό τους, τη μεγαλοψυχία τους. Το κεφάλαιο, τα χρήματά τους, ανέβηκαν, δεν έμειναν ανενεργά. Ο πατέρας μου έγινε γνωστός στην κοινωνία της Άρτας για τον αγώνα του υπέρ του αδελφού του Λεωνίδα και των παιδιών του. Ασχολήθηκε με το εμπόριο μαλλιών και το σπίτι μας έγινε εργοτάξιο. Όλοι δουλεύαμε για την υφαντική και εμπορεύσιμα μάλλινα είδη. Έκανε και στάνη. Αυτό ήταν
το μεγάλο κέρδος. Λειτουργούσαν όμως υποτυπωδώς με τραπεζικά γραμμάτια. Του τα γύριζε ο Διευθυντής της Εθνικής Τράπεζας, εκτιμούσαν το όνειρό του για ανώτατες σπουδές. Εγγυητής ήταν ο Κώστας Σταρίδας, γιατί ήξερε ότι ο πατέρας μου είχε συνέπεια και ειλικρίνεια, υπευθυνότητα, είχε πλούτο καρδιάς χωρίς φθόνο και μίσος. Έζησε μια ζωή ξεχειλισμένη από αγάπη και συμπάθεια, γενναία ζωή, αρρενωπή. Του αφιερώνω λόγια σοφού, γιατί ισχύουν απόλυτα. «Κοιμόμουνα και ονειρευόμουν ότι η ζωή είναι χαρά. Ξύπνησα και είδα ότι η ζωή είναι χρέος. Πάλεψα και με απορία είδα ότι το χρέος είναι χαρά». Και για τον αδελφό του και τα παιδιά του ισχύουν: «Η ύλη χωρίς πνεύμα είναι τυφλή. Αλλά και το πνεύμα χωρίς την ύλη είναι κενό». Γ΄: Στο Βαγγελάκη Μπανιά
Το 1949 ο Λεωνίδας ήταν εξόριστος στο Μακρονήσι, πέρασε από την Άρτα για να αποχαιρετήσει τη γερόντισσα Μάνα του. Σκοπός του, διά μέσου Αλβανίας, να μεταβεί στη Ρωσία κρυφά, με σχέδιο οργανωμένο. Ήταν απογευματάκι χειμωνιάτικο και με βοριά που γκρέμιζε άνθρωπο. Όταν ανοίγει η πόρτα του σπιτιού μπαίνει μέσα ένας άνθρωπος ψηλός με παλτό και σηκωμένο γιακά και ένα κασκέτο με γείσο πολύ χαμηλά και απευθύνεται στη Μάνα μου να πάει στο Δήμο και να του ειπεί να πάει στο γαλακτοπωλείο του Σωτήρη Μαστρογιάννη, αδελφό της βάβως, αμέσως και τίποτε άλλο. Πρώτη φορά τον έβλεπα. Μετά βλέπω να αγκαλιάζει τη Μάνα του και ακούω. «Μάνα, ήρθα να σε αποχαιρετήσω και να φύγω. Πού θα πας παιδάκι μου; Θα πάω να συνεχίσω τον αγώνα για ζωή καλύτερη. Να τρώνε όλοι με τα ίδια κουτάλια. Όχι να τρώνε οι μισοί με χρυσά κουτάλια και οι άλλοι μισοί με ξύλινα. Στο καλό παιδί μου. Να έχεις την ευχή μου!». Αυτή η εικόνα της, αυτά τα λόγια χαράχτηκαν βαθιά στην ψυχή μου. Τότε κατάλαβα ότι ήταν ο γιος της, ο Λεωνίδας, καταζητούμενος, γιατί καταδικάστηκε ερήμην ως εχθρός της πατρίδας, γιατί είχε αναμειχθεί στο Κ.Κ.Ε. και οργανωθεί και του αφαιρέθηκε η ελληνική ιθαγένεια. Το σχέδιο, όπως μάθαμε αργότερα, ήταν 15 μέτρα μπροστά ο Δήμος, στη μέση ο Λεωνίδας και άλλα 15 μέτρα πίσω ο Νίκος, τρία αδέρφια για να παρατηρήσουν, αν περάσει το Γιοφύρι χωρίς να ελεγχθεί από την Αστυνομία και αναγνωρισθεί. Το σχέδιο
13 πέτυχε. Τα δύο αδέλφια δεν τον είδαν καθόλου, όπως και ο πρώτος δεν είδε ποιον δρόμο ακολούθησε. Πέρασε απαρατήρητος. Το βράδυ συνελήφθη ο πατέρας μας από την Αστυνομία και αργά το βράδυ έγινε έρευνα στο σπίτι μας με εισαγγελική άδεια, καθώς και φιλικά και συγγενικά σπίτια μέσα στην Άρτα, αλλά και στους Κωστακιούς. Στο σπίτι που κατέφυγε ο Λεωνίδας, του Βαγγελάκη Μπανιά, δεν έγινε έλεγχος. Ο Μπανιάς ήταν ένας ήσυχος άνθρωπος, έχαιρε σεβασμού και εκτίμησης, καλός πατέρας, νοικοκύρης σωστός. Τον έκρυψε στον αχυρώνα, τον έθεσε εκτός χρήσης και σαν φρουρός ακοίμητος, ήλεγχε το περιβάλλον. Όταν ήρθε η στιγμή της αποχώρησης ο καροτσέρης, ο έμπιστος, ήταν έτοιμος. Προμήθευσε το Λεωνίδα με 1.000 δρχ κι ένα πιστόλι, κατ’ απαίτηση του Λεωνίδα, γιατί ήξερε ότι θα του χρειαστεί, ο καροτσέρης ξεκίνησε και είχε ενημερωθεί ότι για τον τόπο και το πρόσωπο που θα μεταφέρει, θα ενημερωθεί καθ’ οδόν από το ίδιο. Πράγματι, όταν έφθασαν στα σύνορα της Αλβανίας ο καροτσέρης κατάλαβε και σταμάτησε, λέγοντάς του «κατέβα, δεν προχωράω γιατί κινδυνεύω και εγώ και η οικογένειά μου». Τότε ο Λεωνίδας του βάζει το πιστόλι στον κρόταφο και συνέχισε. Ο σκοπός επετεύχθη.
Αυτά τα μάθαμε, όταν ο Λεωνίδας επαναπατρίστηκε από τη Ρωσία το 1956. Το πόσο πληρώθηκε ο καροτσέρης, για τόσο επικίνδυνη αποστολή, δεν το φανέρωσε και όσο για την οικονομική βοήθεια δεν δεχόταν ούτε λόγο. Η ανταπόδοση της ευεργεσίας ήταν μια ειλικρινέστατη αδελφική φιλία με το παιδί του, τον Θανάση Μπανιά, που συνεχίστηκε. Η πράξη του Βαγγελάκη, που δεν υπελόγισε τίποτε, μπροστά στη σωτηρία ενός αγνού ιδεολόγου και νέου, δεν μετριέται με τίποτε. Ήταν θυσία ηρωική. Ήταν αποτέλεσμα βαθιάς χριστιανικής πίστης, ανθρωπισμού και κοινωνικότητας. Ήταν η ελευθερία της Συνείδησής του.
Σήμερα έρχομαι, γραπτώς και δημοσίως να ανταποδώσω τη μνήμη και την ευγνωμοσύνη εκ μέρους όλης της οικογένειας. Άλλωστε, όλα αυτά ήταν γνωστά σ’ όλη την κοινωνία της Άρτας. «Η ευγνωμοσύνη είναι οι παλμοί της καρδιάς», είπε ένας σοφός. Ώς τώρα τους ένιωθα. Θέλω να τονίσω ότι οι ευεργέτες πρέπει να τιμούνται περισσότερο από κάθε άλλο, γιατί αυτοί είναι σπουδαία πρότυπα για τους νέους.
Μαρία Νικ. Ραβανού Φιλόλογος
14
Δεκέμβριος 2019
ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ - ΝΕΑ ΑΠΟ ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΜΑΣ & ΤΗΝ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ
“Έφυγε” ο Δημήτρης Γκορόγιας, ένας θερμός πατριώτης των Τζουμέρκων και του χωριού μας
λεων, αλλά από την ευημερία των πολιτών τους: το επίπεδο της υγείας, της μόρφωσης και τις ευκαιρίες που θα έχουν για δίκαιη αμοιβή των κόπων τους και τη δυνατότητα να συμμετέχουν στις αποφάσεις που επηρεάζουν τη ζωή τους, από σεβασμό για τις ελευθερίες τους και τη φροντίδα που λαμβάνεται για τους αδύνατους. Ποιος τα είπε αυτά τα ωραία λόγια; Δεν ξέρω. Έχει σημασία; Δεν πρόφθασα να τελειώσω το σημείωμά μου στα παιδιά του Νίγηρα και ήρθε το μεγάλο κακό δίπλα μας, στα παιδιά και τις οικογένειές τους, εδώ κοντά, στον Λίβανο αυτή τη φορά. Τι να περιγράψει κανείς. Τα είδατε, τα είδαμε και είναι να απορεί κανείς πώς συμβαίνουν όλα αυτά στον 21ο αιώνα και η διεθνής κοινότητα να μένει απαθής τόσον καιρό; Ποιος τα είπε αυτά τα ωραία λόγια; Δεν ξέρω. Έχει σημασία; Πάντως ξέρω ότι ο Λίβανος είναι δίπλα μας, στη γειτονιά μας, στο σπίτι μας...
Δημ. Κ. Γκορόγιας
ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΑ
Πριν από λίγες μέρες έφυγε από κοντά μας ο Δημήτρης Γκορόγιας. Ένας λάτρης των Τζουμέρκων. Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Τζουμερκιωτών για πολλά χρόνια, όργωσε όλα τα Τζουμερκοχώρια και έκανε Συνδιασκέψεις με χρήσιμα συμπεράσματα, άσχετο αν πολλά εξ αυτών τα ιδιοποιήθηκαν άλλοι σε μεταγενέστερους χρόνους, ξεχνώντας βέβαια να αναφέρουν πού και πώς ελήφθησαν αυτές οι προτάσεις. Στην Αδελφότητα ήταν ένα από τα πιο ενεργά μέλη της. Συμμετείχε στα Διοικητικά της Συμβούλια και πάντα συμβούλευε και παρότρυνε τους νέους για τη συμμετοχή τους στα κοινά. Στους χορούς πάντα χαμογελαστός και με τα λουλούδια στα χέρια του για να προσφέρει από ένα σε κάθε μία εκ των γυναικών που παρευρίσκονταν στην εκδήλωση. Είμαι βέβαιος ότι από εκεί ψηλά που βρίσκεται θα μας βλέπει και θα μας παροτρύνει να κάνουμε καινούργια πράγματα για την Αδελφότητα. Αντί μνημόσυνου αναδημοσιεύουμε ένα κείμενό του από το υπ’ αριθ. 46 τεύχος του περιοδικού μας το 2006 που είναι επίκαιρο και σήμερα. [Στη φωτ. στο μέσον ο Δημήτρης Γκορόγιας με τους διατελέσαντες προέδρους της Αδελφότητας Δημήτριο Ψηλό (δεξιά) και Νίκο Καψάλα, σε εκδήλωση της Ομοσπονδίας Τζουμερκιωτών στην Πάρνηθα]. ΓΙΩΡΓΟΣ Κ. ΜΑΣΤΡΟΓΙΑΝΝΗΣ
Με τη ματιά του ελεύθερου ρεπόρτερ
Δίπλα στα σκουπίδια είχαν στήσει τις παράγ-
κες τους. Από τη «διαλογή» των απορριμμάτων εξασφάλιζαν τα προς το ζην. Άψυχα κορμιά-ανάμεσά τους και μικρών παιδιών, ανασύρθηκαν μετά από τις κατολισθήσεις, μέσα από τους ρυπαρούς όγκους των σκουπιδιών. Πόσα; Πενήντα; Εκατό; Έχει σημασία ο ακριβής αριθμός; Κατά πού πέφτει το προάστιο Κεζόν; Κατά πού πέφτει η Μανίλα; Έχει κι αυτό σημασία; Πάντως πολύ μακριά από μας. Φονική έκρηξη σε νιγηριανό πετρελαιαγωγό. Κάποιες πληροφορίες λένε ότι οι νεκροί έφτασαν τους 150. Κάποιες άλλες τους ανεβάζουν
στους 250. Έχει σημασία; Ήταν φτωχοί χωρικοί- στη χώρα του μαύρου χρυσού, αν δεν κάνω λάθος-που έκλεψαν πετρέλαιο- ανάμεσά τους και πολλά παιδιά και το πουλούσαν παράνομα για να εξασφαλίσουν τα προς το ζην. Σ’ ένα χωριό κοντά στο δέλτα του ποταμού Νίγηρα, έγινε το συμβάν. Κι αυτό σίγουρα μακριά από μας. Αυτοί που ασχολούνται με τις στατιστικές λένε ότι 250 εκατομμύρια παιδιά σ’ όλον τον κόσμο ηλικίας 5-14 ετών εργάζονται σε εργοστάσια, ζούνε στους δρόμους, στρατολογούνται, κακοποιούνται. Λένε ακόμη ότι 1,2 δισεκατομμύρια άνθρωποι ζούνε κάτω από άθλιες συνθήκες. Πώς κάνουν τους λογαριασμούς; Μα έχει σημασία; Θα έλθει μια μέρα, όπου τα έθνη θα κρίνονται όχι από τη στρατιωτική ή την οικονομική τους δύναμη, ούτε από τη μεγαλοπρέπεια των μεγάλων πό-
- Το Δ.Σ. της ΑΕΜ Μέλισσα Άρτας ευχαριστεί τον εξωδιοικητικό παράγοντα Γεώργιο Καραμάνη για τις άμεσες και συντονισμένες ενέργειές του στη μεταγραφή του ποδοσφαιριστή Ζάχου Νικολάου του Γεωργίου από τον Αστέρα Ζωγράφου στη Μέλισσα. - Επίσης το Δ.Σ. ευχαριστεί τον Δήμαρχο Χρήστο Χασιάκο και το Δημοτικό Συμβούλιο Κεντρικών Τζουμέρκων για την οικονομική βοήθεια προς την ομάδα της Μέλισσας.
ΓΕΝΝΗΣΕΙΣ
- Ο Χαράλαμπος Ευαγ. Κάτσινος και η Παναγιώτα Βασιλείου απέκτησαν αγόρι. - Ο Γιάννης Πλαχούρας και η Μαρία Σωτηρίου Υψηλού απέκτησαν κορίτσι. - Ο Ηρακλής Τάρλας και η Μαρία Αλεξ. Παπαγιάννη απέκτησαν κορίτσι. - Η Αλίκη Πολέμη, το γένος Τσιμπλή, και ο Κων/νος Σταμούλης απέκτησαν κορίτσι. Να τους ζήσουν!
ΒΑΠΤΙΣΗ
Η Μαρία Κων/νου Σιαμέτη και ο Λάζαρος Λαυρεντιάδης βάπτισαν την κόρη τους και της έδωσαν το όνομα Στελλιανή. Να τους ζήσει το καινούργιο όνομα!
ΓΑΜΟΙ
Η Μαρία Κων/νου Σιαμέτη και ο Λάζαρος Λαυρεντιάδης παντρεύτηκαν στη Θεσσαλονίκη. Να ζήσουν!
ΘΑΝΑΤΟΙ
- Ο Δημήτριος Γκορόγιας απεβίωσε και ετάφη στην Αθήνα. - Ο Γεώργιος Γάτας, σύζ. Παρασκευής Αθ. Καλιαρντά απεβίωσε και ετάφη στην Άρτα. - Ο Κώστας Κεφάλας απεβίωσε και ετάφη στην Άρτα. - Ο Νίκος Θεοδ.Μπρισένιος απεβίωσε και ετάφη στην Άρτα. Ο Τάκης Τσώρος απεβίωσε και ετάφη στην Άρτα. Θερμά συλλυπητήρια στους οικείους τους.
Δεκέμβριος 2019
www. melissourgiotes.gr
πωνύμως
Με τον ΑΝΔΡΕΑ ΡΙΖΟ
Ηπειρωτικά θέματα, θέματα του Δήμου μας και του Χωριού μας, αλλά και ευρύτερα, σχόλια για όσα μας συγκινούν και φιλοξενία Ηπειρωτών, που έχουν κάτι να μας πουν, θα δημοσιεύουμε εδώ κάθε τρίμηνο...
Αίτημα για ίδρυση παραρτήματος ΕΚΑΒ στα Πράμαντα
Την ίδρυση παραρτήματος ΕΚΑΒ στα Πράμαντα ζητά ο Δήμος Βορείων Τζουμέρκων, με ομόφωνη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες της περιοχής. Όπως αναφέρεται σε έγγραφο προς τον υπουργό Υγείας Βασίλη Κικίλια, τον υφυπουργό Βασίλη Κοντοζαμάνη και τον Διοικητή της 6ης Υγειονομικής Περιφέρειας, η ίδρυση παραρτήματος ΕΚΑΒ στην έδρα του Δήμου αποτελεί πραγματική ανάγκη και θα εξυπηρετήσει όχι μόνο τον Δήμο Βορείων Τζουμέρκων, αλλά και πολλές κοινότητες του όμορου δήμου Κεντρικών Τζουμέρκων. Πολύ σωστό το αίτημα και το υποστηρίζουμε, καθότι αφορά άμεσα και τους Μελισσουργούς.
Α.Ε.Μ. ΜΕΛΙΣΣΑ
Εκπληκτική πορεία έκανε μέχρι στιγμής η Μέλισσα στο πρωτάθλημα Α΄ Κατηγορία Άρτας. Η ομάδα βρίσκεται στις πρώτες θέσεις της βαθμολογίας και πιθανότητα θα συμμετέχει στην τετράδα για τα μπαράζ ανόδου. Η νεαρή ομάδα της Μέλισσας παίζει εκπληκτικό ποδόσφαιρο, έχει φέρει πάρα πολύ καλά αποτελέσματα και έχει μόνο μία ήττα. Σύμφωνα με δηλώσεις των μελών του Δ.Σ. η ομάδα πρόκειται να ενισχυθεί περισσότερο στη μεταγραφική περίοδο του Ιανουαρίου. Ήδη αποκτήθηκε ο ποδοσφαιριστής Ζάχος Νικόλαος από τον Αστέρα Ζωγράφου και αναμένονται και άλλες μεταγραφικές κινήσεις, με πρώτο στόχο τον νεαρό Κούση από την ΑΕ Καραϊσκάκη. Ευχόμαστε καλή συνέχεια στην ομάδα και το νέο έτος να φέρει μεγαλύτερες επιτυχίες. Ίσως το όνειρο της Γ΄ Εθνικής Κατηγορίας να μην είναι άπιαστο αυτή τη φορά για την ομάδα μας. Γιώργος Καραμάνης
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΣΕ Α.Ε.Ι.
Η Όλγα Φλώρου του Λεωνίδα και της Έφης εισήλθε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Πατρών. Τη συγχαίρουμε και της ευχόμαστε καλές σπουδές και καλό πτυχίο!
ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΣΗΡΑΓΓΑ ΜΕΛΙΣΣΟΥΡΓΩΝ ΘΕΟΔΩΡΙΑΝΩΝ
15
Στο Μέτσοβο από τις 26 έως 28 Σεπτεμβρίου 2019 πραγματοποιήθηκε το 9ο Συνέδριο του ΕΜΠ (Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο) και του ΜΕΚΔΕ (Μετσόβιο Κέντρο Διεπιστημονικής Έρευνας) με θέμα: "Όραμα σχεδιασμός και πολιτικές για την ολοκληρωμένη ανάπτυξη των ορεινών και απομονωμένων περιοχών". Κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου, από τον συγχωριανό μας διευθυντή του Μετσόβιου Κέντρου Διεπιστημονικής Έρευνας (ΜΕΚΔΕ) καθηγητή Δημήτριο Καλιαμπάκο, κατά τη διάρκεια της ειδικής συνεδρίασης για τη συμβολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ) στην ολοκληρωμένη ανάπτυξη του Δήμου Κεντρικών Τζουμέρκων, παρουσιάστηκε η πρόταση στρατηγικής σημασίας για την ανάπτυξη των Τζουμέρκων, τη δημιουργία του "δακτυλίου των Τζουμέρκων", μέσω της κατασκευής σήραγγας που θα ενώνει τους Μελισσουργούς με τα Θεοδώριανα. Όπως τονίστηκε, τα Τζουμέρκα αποτελούν τυπικά μια ενιαία γεωγραφική και πολιτιστική ενότητα, στην ουσία όμως δεν είναι. Για να επιτευχθεί αυτό, απαραίτητη είναι η κατασκευή περιμετρικού οδικού δακτυλίου των Τζουμέρκων που θα ενώνει τους οικισμούς Άγναντα, Καταρράκτη, Σκιαδάδες, Βουργαρέλι, Αθαμάνιο, Θεοδώριανα, Μελισσουργούς, Πράμαντα και Άγναντα. Για το τμήμα Καταρράκτη-Σκιαδάδες έχει εγκριθεί σχετική πίστωση και αναμένεται στις αρχές του 2020 η δημοπράτηση του έργου, ενώ για το τμήμα Αθαμάνιο- Θεοδώριανα έχει εγκατασταθεί ο εργολάβος και ξεκίνησαν οι εργασίες. Για την ολοκλήρωση του δακτυλίου, όμως, πρέπει να γίνει η οδική σύνδεση Θεοδωριάνων-Μελισσουργών. Πρόκειται για σήραγγα μήκους 1.500 μ. με τις απαραίτητες προσβάσεις, με το κόστος να εκτιμάται σε περίπου 10 εκατομμύρια ευρώ για τη σήραγγα και 10 εκατομμύρια ευρώ περίπου για τις προσβάσεις. «Το έργο αυτό ναι μεν είναι δαπανηρό, αλλά η κατασκευή του θα δώσει μεγάλη ώθηση στην ανάπτυξη των Τζουμέρκων, θα συνδέσει τους Μελισσουργούς με τα Θεοδώριανα και κατ’ επέκταση με τα Τρίκαλα. Η σύνδεση αυτή θα είναι πολύ σημαντική για την Πράμαντα, καθώς θα τη συνδέσει μέσω σύντομης πρόσβασης με το νομό Τρικάλων. Όταν θα γίνει επικαιροποίηση του χωροταξικού σχεδιασμού της Ηπείρου, πρέπει το έργο αυτό να συμπεριληφθεί ως βασικό έργο για την περιοχή των Τζουμέρκων. Η ολοκλήρωση του οδικού δακτυλίου των Τζουμέρκων είναι έργο αναπτυξιακό για τον Δήμο Κεντρικών Τζουμέρκων, αλλά και για τον Δήμο Βορείων Τζουμέρκων. Θα βελτιώσει την προσβασιμότητα προς την έδρα του Δήμου, το Βουργαρέλι, και θα δημιουργηθεί ενιαία γεωγραφική ενότητα με θετικές επιπτώσεις και στην πολιτισμική ενότητα», τόνισε σε παρέμβασή του ο Δήμαρχος Κεντρικών Τζουμέρκων Χρήστος Χασιάκος. Η συγκεκριμένη πρόταση, την οποία επεξεργάστηκε ο κ. Μπότης, ήταν μια από τις ειδικές εργασίες για την περιοχή των Κεντρικών Τζουμέρκων, που παρουσιάστηκαν από τους σπουδαστές και συνεργάτες του μεταπτυχιακού προγράμματος "Περιβάλλον και Ανάπτυξη των Ορεινών Περιοχών" στην ειδική συνεδρίαση. Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα των Ιωαννίνων "Ηπειρωτικός Αγών" στις 8 Οκτωβρίου 2019, στην εφημερίδα "ΠΡΑΜΑΝΤΑ" Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2019, του Συλλόγου Πραμαντιωτών Ιωαννίνων, καθώς και στην εφημερίδα “ΤΑ ΘΕΟΔΩΡΙΑΝΑ”, Δεκέμβριος 2019, της Αδελφότητας Θεοδωριανιτών.
ΦΩΤ. ΚΩΣΤΑΣ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑΣ