Pierwsze 2 lata życia dziecka - przewodnik dla rodziców - wydanie II - spis treści

i

Spis treści Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Czemu służy przewodnik i jak z niego korzystać? . . 12 Jak korzystać z tego przewodnika? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

Profilaktyczne wizyty u lekarza . . . . . . . . . . . . . 15 Kiedy i w jakim celu zgłaszać się z dzieckiem do lekarza? . . . . . . 15 Wybór lekarza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Zadania lekarza pierwszego kontaktu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Harmonogram wizyt u lekarza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

Jak się przygotować przed porodem do opieki nad dzieckiem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Proponowany harmonogram . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Sugestie na I trymestr ciąży . . . . . . . . . . . . . . . . 23 Czy jeszcze w czasie ciąży powinnam wybrać położną środowiskową? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 Czy powinnam znać przepisy prawne? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

Sugestie na II trymestr ciąży. . . . . . . . . . . . . . . . 24 Czy powinnam się zapisać do szkoły rodzenia? . . . . . . . . . . . . . . 24 Kiedy i jak powinnam wybrać szpital położniczy? . . . . . . . . . . . . . 26 Jak powinien przebiegać okres bezpośrednio po porodzie?. . . . . 27

Sugestie na III trymestr ciąży . . . . . . . . . . . . . . . 28 Kiedy powinnam się zapoznać z programem szczepień dla dzieci? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 Kiedy powinniśmy zacząć kompletować wyprawkę dla dziecka? 29 Czy już w trakcie ciąży powinnam się przygotować do karmienia piersią? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 Kiedy i jakie rzeczy należy przygotować do porodu? . . . . . . . . . . 32

Prawidłowy rozwój i podstawowe zasady pielęgnacji małego dziecka . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 Rozwój fizyczny i psychoruchowy . . . . . . . . . . . . 34

Czy rozwój ruchowy mojego dziecka przebiega prawidłowo? . . . 34 Czy moje dziecko prawidłowo rośnie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 Kiedy niemowlę zaczyna rozpoznawać mamę i inne bliskie osoby oraz dostrzegać różne przedmioty? . . . . . . . 39 Co mogę zrobić, aby moje dziecko rozwijało się prawidłowo? . . . 41

Słuch oraz rozwój mowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Kiedy moje dziecko zaczyna słyszeć? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Kiedy moje dziecko zacznie mówić? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

Żółtaczka noworodków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 Co to jest żółtaczka? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 Co to jest żółtaczka fizjologiczna noworodków? . . . . . . . . . . . . . 49 Jak zapobiegać nasilonej żółtaczce noworodków? . . . . . . . . . . . . 51 Co to jest żółtaczka spowodowana pokarmem kobiecym? . . . . . 51 Czy żółtaczka może być niebezpieczna? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 Jak się leczy żółtaczkę? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

O pieluszkach i wszystkim, co w nie wsiąka . . . . 53 Jak często małe dziecko oddaje mocz? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 Jak często małe dziecko oddaje stolec? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 Jakie pieluszki wybrać dla mojego dziecka? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

Pielęgnacja skóry, kąpiele i ogólna higiena . . . . . 56 Jak prawidłowo myć i kąpać dziecko w pierwszych 2 latach życia? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 W jaki sposób należy pielęgnować skórę okolicy pieluszkowej?. . . 59 Jakie preparaty stosować do pielęgnacji skóry niemowlęcia i małego dziecka? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 W jaki sposób pielęgnować paznokcie dziecka? . . . . . . . . . . . . . . 62 Jakie są najczęstsze błędy w pielęgnacji skóry dziecka? . . . . . . . . 62 Kiedy się zgłosić do lekarza? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 Jak pielęgnować pępek noworodka? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 Jak dbać o higienę uszu i nosa dziecka? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .64

Ubranie i temperatura otoczenia . . . . . . . . . . . . 66

5

i

Jak ubierać małe dziecko?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 Co robić, gdy dziecko się zgrzeje? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 Jaka jest prawidłowa temperatura pomieszczenia, w którym przebywa małe dziecko? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69

Czy mogę zapobiec dysplazji i zwichnięciu stawu biodrowego u mojego dziecka? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 Czy profilaktyczne USG stawów biodrowych należy wykonywać u wszystkich noworodków i niemowląt? . . . . . . . . . 97

Spacery, podróże i wizyty . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70

Higiena jamy ustnej i smoczki . . . . . . . . . . . . . . . 98

Kiedy mogę wyjść z moim maluchem na pierwszy spacer? . . . . . 70 Jak długi powinien być spacer? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 W czym zabrać dziecko na spacer? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 Czy należy chronić dziecko przed nadmiernym nasłonecznieniem? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 Gdzie najlepiej spacerować? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 Czy z małym dzieckiem można podróżować?. . . . . . . . . . . . . . . . 76 Czy mogą nas odwiedzać znajomi i rodzina lub czy my możemy składać im wizyty z dzieckiem? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .80

Zasypianie i sen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 Kiedy mam kłaść dziecko spać? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 Co robić, gdy dziecko często budzi się w nocy i nie chce zasnąć, a śpi dużo w ciągu dnia? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 Co robić, gdy po położeniu do łóżka dziecko długo nie chce zasnąć? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 Boję się, że moje dziecko w trakcie snu przestanie oddychać – czy może się tak stać? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 Jak sprawdzić, czy mój maluch podczas snu oddycha prawidłowo i czy nic mu nie grozi? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .86

Kolka niemowlęca (niepokój i płacz) . . . . . . . . . . 87 Co to jest kolka niemowlęca?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 Jakie są przyczyny kolki niemowlęcej?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .88 Jak można rozpoznać kolkę niemowlęcą? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 Czy mogę złagodzić objawy kolki? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 Jakie interwencje dietetyczne mogą pomóc w złagodzeniu kolki niemowlęcej? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .90 Czy kolka niemowlęca ma negatywny wpływ na zdrowie dziecka? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92

Jak dbać o stawy biodrowe dziecka? . . . . . . . . . . 93 6

Co to jest dysplazja stawu biodrowego? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93

Czy noworodek może już mieć zęby? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .98 Czy przebieg ciąży i dieta kobiety ciężarnej mają wpływ na stan zębów dziecka? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .98 Kiedy rozpocząć czyszczenie jamy ustnej dziecka i jak to najlepiej robić? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 Kiedy pojawiają się pierwsze zęby mleczne?. . . . . . . . . . . . . . . . . 99 Jak zmniejszyć dolegliwości związane z ząbkowaniem? . . . . . . . . 99 Co robić, żeby dziecko miało zdrowe ząbki mleczne i jamę ustną? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 Czy powinnam podawać dziecku fluor? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 Czy i kiedy należy zacząć oduczać dziecko ssania kciuka? . . . . . 102 Przesądy oraz fałszywe opinie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 Czy powinnam dawać mojemu dziecku smoczek do ssania? . . . 103

Kiedy i jak nauczyć dziecko korzystać z nocnika? . . 104 Po czym poznam, że moje dziecko jest już gotowe do korzystania z nocnika?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 Jak mam nauczyć moje dziecko korzystać z nocnika? . . . . . . . . . 105

Inne metody profilaktyki chorób . . . . . . . . . . . 106 Higiena rąk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 Ochrona przed dymem tytoniowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107

Karmienie piersiąi żywienie małego dziecka . . .111 Dlaczego karmić piersią? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 Dlaczego warto karmić piersią? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 Jak jest regulowana laktacja? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 Jak się zmienia pokarm w czasie trwania laktacji? . . . . . . . . . . . . 114

Jak karmić piersią? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 Kiedy powinnam pierwszy raz nakarmić dziecko piersią? . . . . . 115 Na co powinnam zwrócić uwagę przed każdym karmieniem piersią? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116

Jak powinnam przystawiać dziecko do piersi?. . . . . . . . . . . . . . . 118 Jak rozpoznać, czy dziecko jest dobrze przystawione do piersi? . . .119 Jak często karmić, ile trwa jedno karmienie i jak poznać, czy dziecko się najada? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 Czy mogę równocześnie wykarmić więcej niż jedno dziecko? . . 122 Kto może Ci pomóc w karmieniu piersią? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 Jak długo powinnam karmić piersią? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 Jak się powinnam odżywiać w czasie karmienia piersią? . . . . . . 126

Odciąganie pokarmu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127 Kiedy powinnam odciągać pokarm? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127 Jak się odciąga pokarm? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127

Karmienie piersią – problemy i sytuacje szczególne . . . 131 Najczęstsze problemy z karmieniem piersią i sposoby ich rozwiązywania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 Jak karmić piersią w sytuacjach szczególnych? . . . . . . . . . . . . . . 137 Kiedy nie powinnam karmić dziecka piersią? . . . . . . . . . . . . . . . 140 Kiedy należy się skonsultować z lekarzem?. . . . . . . . . . . . . . . . . 141 Co zrobić, gdy nie mogę karmić piersią lub pokarmem kobiecym? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142

Fałszywe opinie i przesądy o karmieniu piersią. . .144 Wprowadzanie pokarmów uzupełniających . . . 148 Dlaczego należy wprowadzać nowe pokarmy do diety niemowlęcia? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148 Kiedy i jak rozszerzać dietę niemowlęcia? . . . . . . . . . . . . . . . . . 148 Praktyczne rady . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153

Żywienie dziecka w 2. roku życia . . . . . . . . . . . 155 Podstawowe zasady . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155 Od kiedy mogę podawać maluchowi mleko krowie? . . . . . . . . . 156 Ile posiłków dziennie powinien jeść dwulatek? . . . . . . . . . . . . . . 156 Czy w 2. roku życia mój maluch może jeść to samo co starsi członkowie rodziny? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156 Od kiedy można podawać słodycze? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157 Czy mogę karmić dwulatka butelką? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157

i

Fałszywe opinie i przesądy o żywieniu małych dzieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159 Jak zapobiegać alergii na pokarmy? . . . . . . . . . 162 Co to jest alergia na pokarmy i jak często występuje? . . . . . . . . 162 Jakie są najczęstsze alergeny pokarmowe? . . . . . . . . . . . . . . . . . 162 Jakie są typowe objawy alergii? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162 Jak mogę sprawdzić, czy moje dziecko zachoruje na chorobę alergiczną? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163 Czy mogę zmniejszyć ryzyko choroby alergicznej u mojego dziecka? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163

Witaminy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165 Czy moje dziecko powinno profilaktycznie dostawać preparaty wielowitaminowe? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165 Czy muszę profilaktycznie podawać swojemu dziecku witaminę D? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166 Czy muszę profilaktycznie podawać swojemu dziecku witaminę K?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167 Fałszywe opinie i przesądy o witaminach . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169

Kwasy omega-3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170 Co to są kwasy omega-3 i jakie mają znaczenie dla mojego dziecka? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170 Czy mam podawać mojemu dziecku dodatkowo kwasy omega-3? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170 Jaką ilość i jakich ryb podawać niemowlętom i małym dzieciom? . . .170

Żelazo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172 Co to jest niedokrwistość? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172 Jakie są przyczyny niedoboru żelaza? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173 Czy mogę zapobiec niedoborowi żelaza u mojego dziecka? . . . 173

Choroby zakaźne i szczepienia ochronne . . . . 175 Szczepienia ochronne – podsumowanie . . . . . . 176 Najważniejsze informacje o szczepieniach . . . . . . . . . . . . . . . . . 176

Szczepionki i ich działanie – wprowadzenie . . . 183 Co to jest układ odpornościowy i jakie ma znaczenie dla zdrowia? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183

7

i

Co mogę zrobić, aby moje dziecko nie chorowało, a jego odporność rozwijała się prawidłowo? . . . . . . . . . . . . . . . . 185 Czym są szczepionki i na czym polega mechanizm ich działania? . . .185 Czy współczesne szczepionki są bezpieczne?. . . . . . . . . . . . . . . 186

Kiedy i jak szczepić? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .208 Których dzieci nie należy szczepić? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .208 Czy szczepienie jest bezpłatne? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .208

Niepożądane reakcje i przeciwwskazania . . . . 187

Co to jest wirusowe zapalenie wątroby typu B? . . . . . . . . . . . . .209 Jakie jest ryzyko, że nieszczepione dziecko zachoruje? . . . . . . .209 Czy można zapobiec zachorowaniu na WZW typu B? . . . . . . . . 210 Jakie są szczepionki przeciwko WZW typu B? . . . . . . . . . . . . . . 210 Czy szczepienie jest skuteczne?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210 Czy szczepienie jest bezpieczne i dobrze tolerowane? . . . . . . . 211 Kogo szczepić? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212 Kiedy i jak szczepić? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212 Których dzieci nie należy szczepić? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212 Czy szczepienie dzieci jest bezpłatne? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212

Czy po szczepieniu mogą wystąpić niepożądane reakcje? . . . . . 187 Jak postępować w przypadku niepożądanej reakcji? . . . . . . . . . 188 Jak można zmniejszyć ryzyko wystąpienia niepożądanej reakcji? . . .189 Kiedy nie należy szczepić? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190 Jakie stany i choroby nie stanowią przeciwwskazania do szczepień? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192

Jak się szczepi małe dzieci? . . . . . . . . . . . . . . . . 193 W jaki sposób podaje się szczepionki? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193 W jaką część ciała wstrzykuje się szczepionkę? . . . . . . . . . . . . . 194 Jakie przerwy należy zachować między szczepieniami? . . . . . . . 194 Jak zwiększyć komfort dziecka i zmniejszyć ból związany ze wstrzyknięciem szczepionki? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195

Kalendarz szczepień ochronnych . . . . . . . . . . . 198 Czy mogę zmniejszyć liczbę zastrzyków? . . . . . 200 Ile zastrzyków otrzyma moje dziecko podczas wizyty u lekarza w związku ze szczepieniami? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .200 Czy mogę zwiększyć liczbę wizyt u lekarza, aby jednorazowo wstrzykiwać mniej szczepionek? . . . . . . . . . .200 Czy kilka szczepionek można zastąpić jedną szczepionką wieloskładnikową? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201 Jakie szczepionki wieloskładnikowe są dostępne w Polsce? . . . . 201 Czy szczepionki wieloskładnikowe są bezpłatne? . . . . . . . . . . . .204

Szczepienie przeciwko gruźlicy. . . . . . . . . . . . . 205

8

Co to jest gruźlica? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .205 Jakie jest ryzyko, że nieszczepione dziecko zachoruje na gruźlicę? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .205 Czy można zapobiec zachorowaniu na gruźlicę? . . . . . . . . . . . .206 Jaka jest szczepionka przeciwko gruźlicy? . . . . . . . . . . . . . . . . . .206 Czy szczepienie jest bezpieczne?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .206 Kogo szczepić? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207

Szczepienie przeciwko WZW typu B . . . . . . . . 209

Szczepienie przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213 Co to jest błonica, tężec i krztusiec? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213 Jakie jest ryzyko, że niezaszczepione dziecko zachoruje? . . . . . 214 Jak można zapobiec zachorowaniu na błonicę, tężec i krztusiec? . . . 215 Jakie są szczepionki przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi? . . . 215 Czy szczepienie jest skuteczne?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216 Czy szczepienie jest bezpieczne i dobrze tolerowane? . . . . . . . 216 Kogo szczepić? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217 Kiedy i jak szczepić? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218 Których dzieci nie należy szczepić? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218 Czy szczepienie jest bezpłatne? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219

Szczepienia przeciwko pałeczce hemofilnej typu b. . . .220 Co to jest pałeczka hemofilna typu b? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .220 Jakie jest ryzyko, że nieszczepione dziecko zachoruje? . . . . . . .220 Jak można zapobiec zachorowaniu?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221 Jakie są szczepionki przeciwko Hib? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221 Czy szczepienie jest skuteczne?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221 Czy szczepienie jest bezpieczne i dobrze tolerowane? . . . . . . .222 Kogo szczepić? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .222 Kiedy i jak szczepić? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .223

Których dzieci nie należy szczepić? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .223 Czy szczepienie jest bezpłatne? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .223

Które dzieci nie powinny być szczepione? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237 Czy szczepienie jest bezpłatne? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237

Szczepienie przeciwko pneumokokom. . . . . . . 224

Szczepienie przeciwko meningokokom . . . . . . 238

Co to są pneumokoki? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224 Jakie jest ryzyko, że nieszczepione dziecko zachoruje? . . . . . . . 224 Jak można zapobiec chorobom wywołanym przez pneumokoki? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .225 Jakie są szczepionki przeciwko pneumokokom? . . . . . . . . . . . . .225 Czy szczepienie jest skuteczne?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .226 Czy szczepienie jest bezpieczne i dobrze tolerowane? . . . . . . .226 Kogo szczepić? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227 Kiedy i jak szczepić? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227 Które dzieci nie powinny być szczepione? . . . . . . . . . . . . . . . . . .228 Czy szczepienie jest bezpłatne? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .228

Co to są meningokoki? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .238 Jakie jest ryzyko, że nieszczepione dziecko zachoruje? . . . . . . .238 Jak można zapobiec zachorowaniu?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239 Jakie są szczepionki przeciwko meningokokom? . . . . . . . . . . . . 240 Czy szczepienie jest skuteczne?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240 Czy szczepienie jest bezpieczne i dobrze tolerowane? . . . . . . . 241 Kogo szczepić? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241 Kiedy i jak szczepić? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242 Które dzieci nie powinny być szczepione? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242 Czy szczepienie jest bezpłatne? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242

Szczepienie przeciwko rotawirusom . . . . . . . . 229

Co to jest grypa? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243 Jakie jest ryzyko, że nieszczepione dziecko zachoruje? . . . . . . . 243 Jak można zapobiec zachorowaniu?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244 Jakie są szczepionki przeciwko grypie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244 Czy szczepienie jest skuteczne?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244 Czy szczepienie jest bezpieczne i dobrze tolerowane? . . . . . . . 245 Kogo szczepić? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246 Kiedy i jak szczepić? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247 Które dzieci nie powinny być szczepione? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247 Czy szczepienie jest bezpłatne? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247

Co to jest rotawirus? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229 Jakie jest ryzyko, że nieszczepione dziecko zachoruje? . . . . . . . 229 Jak można zapobiec zachorowaniu na biegunkę rotawirusową? . . 230 Jakie szczepionki przeciwko rotawirusom są dostępne w Polsce? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231 Czy szczepienie jest skuteczne?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231 Czy szczepienie jest bezpieczne i dobrze tolerowane? . . . . . . . 231 Kogo szczepić? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232 Kiedy i jak szczepić? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232 Które dzieci nie powinny być szczepione? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233 Czy szczepienie jest bezpłatne? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233

Szczepienie przeciwko polio . . . . . . . . . . . . . . . 234 Co to jest polio? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234 Jakie jest ryzyko, że nieszczepione dziecko zachoruje? . . . . . . . 234 Jak można zapobiec zachorowaniu?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235 Jakie są szczepionki przeciwko polio? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235 Czy szczepienie jest skuteczne?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235 Czy szczepienie jest bezpieczne i dobrze tolerowane? . . . . . . . 236 Kogo szczepić? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236 Kiedy i jak szczepić? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237

i

Szczepienie przeciwko grypie . . . . . . . . . . . . . . 243

Szczepienie przeciwko odrze, śwince i różyczce . . . 248 Co to jest odra, świnka i różyczka? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248 Jakie jest ryzyko, że nieszczepione dziecko zachoruje? . . . . . . . 249 Jak można zapobiec zachorowaniu?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249 Jakie są szczepionki przeciwko odrze, śwince i różyczce? . . . . .250 Czy szczepienie jest skuteczne?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .250 Czy szczepienie jest bezpieczne i dobrze tolerowane? . . . . . . .250 Kogo szczepić? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251 Kiedy i jak szczepić? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252 Które dzieci nie powinny być szczepione? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252 Czy szczepienie jest bezpłatne? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253

9

i

Szczepienie przeciwko ospie wietrznej . . . . . . 254

Świadczenia pieniężne z tytułu urodzenia dziecka . . . 272

Co to jest ospa wietrzna? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .254 Jakie jest ryzyko, że nieszczepione dziecko zachoruje? . . . . . . . 255 Jak można zapobiec zachorowaniu?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255 Jakie są szczepionki przeciwko ospie wietrznej?. . . . . . . . . . . . . 255 Czy szczepienie jest skuteczne?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255 Czy szczepienie jest bezpieczne i dobrze tolerowane? . . . . . . . 256 Kogo szczepić? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256 Kiedy i jak szczepić? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257 Które dzieci nie powinny być szczepione? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257 Czy szczepienie jest bezpłatne? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .258

Jak uzyskać „becikowe”? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .272 Jak uzyskać „becikowe samorządowe”? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272 Jak uzyskać dodatek z tytułu urodzenia dziecka? . . . . . . . . . . . . 273

Szczepienie przeciwko WZW typu A . . . . . . . . 259 Co to jest wirusowe zapalenie wątroby typu A? . . . . . . . . . . . . . 259 Jakie jest ryzyko, że nieszczepione dziecko zachoruje? . . . . . . . 259 Jak można zapobiec zachorowaniu na WZW typu A?. . . . . . . . .260 Jakie są szczepionki przeciwko WZW typu A? . . . . . . . . . . . . . .260 Czy szczepienie jest skuteczne?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261 Czy szczepienie jest bezpieczne i dobrze tolerowane? . . . . . . . 261 Kogo szczepić? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261 Kiedy i jak szczepić? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261 Które dzieci nie powinny być szczepione? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262 Czy szczepienie jest bezpłatne? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262

Szczepienie w szczególnych sytuacjach . . . . . . 263 Czy wcześniaki można szczepić tak samo jak dzieci urodzone o czasie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263 Czy szczepić dziecko kierowane na operację wrodzonej wady serca? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .264 Czy można szczepić dzieci chore przewlekle? . . . . . . . . . . . . . .264

Fałszywe opinie i przesądy o szczepieniach . . . 265 Formalności po porodzie . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269 Rejestracja dziecka w urzędach . . . . . . . . . . . . 270 Jak uzyskać akt urodzenia? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270 Jak uzyskać numer PESEL dla dziecka? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271

10

Urlop i zasiłek macierzyński . . . . . . . . . . . . . . . 275 Jak uzyskać urlop macierzyński? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275 Jak uzyskać zasiłek macierzyński? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276 Czy mogę otrzymać jeszcze inne świadczenia pieniężne? . . . . . 277

Opieka medyczna dla dziecka . . . . . . . . . . . . . . 278 Czy trzeba zgłosić dziecko do ubezpieczenia zdrowotnego? . . . 278 Jak uzyskać poradę położnej środowiskowej?. . . . . . . . . . . . . . . 278 Jak wybrać lekarza dla dziecka? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279