PRACE POGLĄDOWE
INSPEKTORAT WOJSKOWEJ SŁUŻBY ZDROWIA
jednostki nadzorowane (nadzór właścicielski)
jednostki podległe
jednostki badawczo rozwojowe (WIM, WIHE, WIML)
centrum kształcenia wojskowej służby zdrowia
szpitale kliniczne
szkoła podoficerska
szpitale wojskowe
wojskowy ośrodek farmacji i techniki medycznej
wojskowe szpitale uzdrowiskowo-rehabilitacyjne centrum krwiodawstwa i krwiolecznictwa
pozostające w służbowym podporządkowaniu Rodzajom Sił Zbrojnych
centrum reagowania epidemiologicznego wojskowe ośrodki medycyny prewencyjnej wojskowe szpitale uzdrowiskowo-rehabilitacyjne wojskowe komisje lekarskie
ambulatoria i ambulatoria z izbami chorych – PZOZ wojskowe szpitale polowe
Rycina 1. Organizacja wojskowej służby zdrowia Figure 1. The military health service organization
cyjności w zakresie przewidywanych zadań w strukturach międzynarodowych, zarówno w wypełnianiu misji pokojowych, jak i w ewentualnych działaniach zbrojnych, zgodnie z Artykułem 5 Traktatu Północnoatlantyckiego. Główne obszary zadaniowe wojskowej służby zdrowia obejmują: n profilaktykę, lecznictwo, rehabilitację i orzecznic two; n szkolenie, działalność naukową i współpracę zagra niczną; n planowanie i organizację zabezpieczenia medycznego, dowodzenie i kierowanie oraz logistykę medyczną; n nadzór sanitarny, weterynaryjny i farmaceutyczny [1]. Nadzór nad jednostkami badawczo‑rozwojowymi opieki zdrowotnej oraz nad realizacją ww. obszarów zadaniowych jest prowadzony przez Inspektorat Wojskowej Służby Zdrowia. Szczegółową strukturę organizacyjną wojskowej służby zdrowia przedstawia rycina 1. Przedstawione na schemacie jednostki organizacyjne rozmieszczone są na terytorium całego kraju, podzielonego na 8 obwodów profilaktyczno‑leczniczych, w których wiodącą rolę odgrywają szpitale wojskowe (ryc. 2). Analizując poszczególne obszary zadaniowe wojskowej służby zdrowia, należy zauważyć różne zaanga Wybrane aspekty funkcjonowania wojskowej służby zdrowia w okresie pokoju
żowanie w ich realizację, wynikające z obowiązujących rozwiązań prawnych na terenie kraju. Zwracają uwagę działania w zakresie profilaktyki, lecznictwa i rehabilitacji, gdzie dochodzi do bezpośredniej styczności na linii pacjent–lekarz , które w głównej mierze zapewniają kompleksową opiekę medyczną nad personelem wojskowym w okresie pokoju [2,3]. Zadania lecznicze, profilaktyczne i rehabilitacyjne realizowane są na różnych poziomach organizacyjnych, poczynając od ambulatorium jednostki wojskowej do szpitala klinicznego włącznie. Można śmiało stwierdzić, że w tym zakresie działania wojskowa służba zdrowia utraciła autonomię, a kompleksowa opieka zdrowotna stanów osobowych Sił Zbrojnych stała się w dużym stopniu fikcją. Na taki stan złożyło się wiele przyczyn wynikających z przeprowadzonej reformy ochrony zdrowia, na które resort Obrony Narodowej nie miał (lub nie widział potrzeby) wpływu. Nie można jednak wykluczyć pewnych zaniechań. Zmniejszenie stanów osobowych armii w sposób logiczny wpłynęło na zmniejszenie potencjału służby zdrowia, ale przy braku wizji jej funkcjonowania w bliższej i dalszej przyszłości przełożyło się na jej stan, którego dzisiaj doświadczamy. Wprowadzona w 1999 roku reforma opieki zdrowotnej włączyła znaczną część dotychczasowych podopiecznych (kadra, rodziny, emeryci i renciści wojskowi) w ogólnokrajowy system ubezpieczeń zdrowotnych, a jednocześnie z tego systemu została wyłączona podstawowa opieka medyczna w ambulatoriach jednostek wojskowych. Wymienione grupy dotychczasowych podopiecznych, podobnie jak wszyscy obywatele w kraju, zostały zobowiązane do wyboru lekarza pierwszego kontaktu w instytucjach, które miały prawo podpisywania kontraktów początkowo z Kasą Chorych, a następnie z Narodowym Funduszem Zdrowia (NFZ). W taki sposób lekarze jednostek wojskowych zostali pozbawieni możliwości leczenia w swoich ambulatoriach [4]. W 2003 roku Rozporządzeniem Ministra Obrony Narodowej z 19.03.2003 ambulatoriom i ambulatoriom z izbą chorych nadano status Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej (PZOZ), przywracając możliwość podpisywania kontraktów z NFZ, mimo że większość z nich nie spełniała formalnych wymogów (brak specjalistów z zakresu medycyny rodzinnej, brak możliwości zapewnienia ciągłości pracy przez 10 godzin dziennie itp.). W latach 2003–2010 nie przeprowadzono, mimo różnych propozycji, zmian organizacyjnych w wojskowej służbie zdrowia na poziomie podstawowym, co spowodowało, że od 2011 roku NFZ ze względów formalnych nie kontynuuje podpisywania umów z PZOZ. W tej sytuacji Inspektorat Wojskowej Służby Zdrowia podjął działania w sprawie udostępnienia mienia ambulatoriów i ambulatoriów z izbą chorych na rzecz zakładów opieki zdrowotnej realizujących zadania w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej, opieki stomatologicznej i rehabilitacyjnej i umieszczenia ich w rejestrze zakładów 73