»‚·Õè 21 ©ºÑº·Õè 420 »ÃШíÒà´×͹ ÁÕ.¤. - àÁ.Â. 2565
26 ส องโรครอบโลก
4 บทบรรณาธิการ 5 Cover Story
â¤ÇÔ´ : áÁŒ»†ÇÂäÁ‹Ãعáç ᵋÊÁͧ˴µÑÇáÅÐÊÙÞàÊÕÂà¹×éÍÊÁͧ ´ŒÒ¹¤ÇÒÁ·Ã§¨íÒä´Œ ¡Ô¹¼Ñ¡»ÃاÊØ¡äÁ‹ª‹ÇÂÅ´¤ÇÒÁàÊÕè§âäËÑÇã¨
ÂÒ©Õ´ NIRSEVIMAB à¾Õ§à¢çÁà´ÕÂÇ ¤ÇÒÁËÇѧ·Õ蹋ҵ×è¹àµŒ¹ÊíÒËÃѺ»‡Í§¡Ñ¹äÇÃÑÊ RSV
8 Journal Watch »ÃÐÊÔ·¸ÔÀҾ˹ŒÒ¡Ò¡Í¹ÒÁÑÂ㹡Òû‡Í§¡Ñ¹µÔ´àª×éÍ COVID-19 »ÃÐ⪹ ¢Í§ÇѤ«Õ¹ COVID-19 ã¹ËÁÙ‹à´ç¡¹Ñ¡àÃÕ¹
10 บทความพ�เศษ àÊÃÔÁÊÌҧÀÙÁÔ¤ÇÒÁÃÙŒ¤Çº¤Ù‹¡ÒôÙáÅäµ “âä͡ºØŽÁ” ¡ç¼‹ÒµÑ´ÃÑ¡ÉÒä´Œ!!
28 รู ทันโรค 30 สมุนไพรใกล ตัว 32 สาระน ารู 34 ปฏิทินข าว
12 สัมภาษณ พ�เศษ
“Molnupiravir” Íա˹Ö觷ҧàÅ×Í¡ ÊíÒËÃѺ¡ÒÃÃÑ¡ÉÒâäâ¤ÇÔ´ -19
13 ข อมูลสุขภาพ
¢ŒÍ¤ÇÃÃÙŒ¡‹Í¹©Õ´¿ ÅàÅÍà Êд×Íà´ç¡·Òá·íÒ¤ÇÒÁÊÐÍÒ´Í‹ҧäÃãËŒ»ÅÍ´ÀÑ ?
15 รายงานพ�เศษ 19 เวทีว�จัย 22 หนึ่งโรค หนึ่งรู
13
âä¾Ñ¹¸Ø¡ÃÃÁ LSD ª¹Ô´ Pompe
24 Medical Technology
Acuvue Theravision with Ketotifen äÁ‹ãª‹á¤‹àÅ¹Ê ÊÒÂµÒ Drug-eluting contact lens ¼ÅÔµÀѳ± áá·Õè FDA ãËŒ¡ÒÃÃѺÃͧ ÂÒ donepezil ã¹ÃٻἋ¹á»ÐÊíÒËÃѺ¼ÙŒ»†ÇÂâäÍÑÅä«àÁÍÃ
10
22
26
ปีที่ 21 ฉบับที่ 420 ประจำ�เดือน มี.ค. - เม.ย. 2565
ADVISORY BOARD
รศ.ภญ.ธิดา นิงสานนท์ รศ.ดร.ภก.สุนิพนธ์ ภุมมางกูร ดร.ภญ.พร้อมจิต ศรลัมพ์ ภญ.อุไร หนุนภักดี พรวิทย์ พัชริทร์ตนะกุล ภญ.ปรานี ภิญโญวัฒยากร รศ.ดร.ภญ.จุฑามณี สุทธิสีสังข์ ภก.ทวีศักดิ์ สีทองสุรภณา ภก.สมเกียรติ มหพันธ์ ภก.นิพนธ์ ศิริชัยพหรหม ภญ.พนิดา ปัญญางาม ภก.คทา บัณฑิตานุกูล พ.อ.ภก.สมโชค แดงบรรจง ภก.ประวิทย์ ตันติสุวิทย์กุล รศ.ดร.ภญ.เฉลิมศรี ภุมมางกูร
EXECUTIVE EDITOR รักษ์ชนม์ จิตระทาน
ADVERTISING MANAGER จารุวัล สุริโย
EDITORIAL DEPARTMENT รักษ์ชนม์ จิตระทาน
บริษัท เมดิ แอนด์ เวลเนส จำ�กัด
เลขที่ 158 ซ.บางขุนนนท์ 29 ถ.บางขุนนนท์ แขวงบางขุนนนท์ เขตบางกอกน้อย กรุงเทพฯ 10700 โทร. 0 2424 3434 แฟกซ์ 0 2434 3434 E-mail : medijournal999@gmail.com
PRINTING
ห้างหุ้นส่วนจำากัด วี.เจ. พริ้นติ้ง 172 ถนนราษฎร์พัฒนา แขวงบางปะกอก เขตราษฎร์บูรณะ กรุงเทพฯ 10140 โทร. 063-932-1441 (ข้ อ ความและเนื้ อ หาที่ ป รากฏในวารสารเมดิ ค อลไทม์ เ ป็ น ความ คิดเห็นและทรรศนะเฉพาะตัวของผู้เขียนจึงอยู่เหนือความรับผิดชอบ ของผู้จัดทำา ผู้อ่านควรใช้วิจารณญาณในการตัดสินใจรับทราบข้อมูล ด้วยตนเอง)
เมื่อวันที่ 5 มีนาคม 2565 นพ.รุ่งเรือง กิจผาติ หัวหน้าที่ปรึกษาระดับ กระทรวง ประธานคณะกรรมการประมวลสถานการณ์ COVID-19 (MOPH Intelligence Unit หรือ MIU) และโฆษกกระทรวง สาธารณสุข เปิดเผยว่า ทีมวิจยั กระทรวงสาธารณสุข มหาวิทยาลัยต่าง ๆ และหน่วยงานทีเ่ กีย่ วข้อง ได้ประเมินผลการรับมือสถานการณ์โควิด-19 โดยลงพื้นที่จริงทั้งในระดับประเทศ และระดับพื้นที่ จำานวน 8 พื้นที่ หลัก และ 44 พื้นที่ย่อย เพื่อจัดทำาข้อเสนอเชิงนโยบาย การเตรียมความ พร้อมและมาตรการสำาคัญในการรับมือสถานการณ์ระยะถัดไปจนเข้าสู่ การยุติการระบาด โดยประเมินตามสมรรถนะหลักขององค์การอนามัย โลก (WHO) และถอดบทเรียน ทบทวนหลังปฏิบัติงาน (After Action Review : AAR) พบว่า... • ประเทศไทยและกระทรวงสาธารณสุขมีสมรรถนะและการรับมือ สถานการณ์อยู่ในระดับดีมาก ใน 7 องค์ประกอบหลัก เช่น ภาวะผู้นำา การ บริหารจัดการ กำาลังคน ยา เวชภัณฑ์ วัคซีน ระบบบริการ การมีส่วนร่วม ของภาคส่วนต่าง ๆ • ขณะนี้สถานการณ์ส่วนใหญ่ทั่วโลกและประเทศไทยอยู่ในระยะ การปรับตัวเข้าสู่การยุติการระบาดใหญ่ (Pandemic Ending) เป็น “โรคประจำาถิ่น (Endemic)” จากปัจจัยของเชื้อที่ลดความรุนแรงลงมาก โดยขณะนี้สถานการณ์อยู่ในระยะทรงตัวและชะลอการเพิ่มจำานวน คาดว่า จะดีขึ้นตามลำาดับและเข้าสู่การเป็นโรคประจำาถิ่นในต้นเดือนกรกฎาคม 2565 นี้ อย่างไรก็ตาม ปัจจัยสำาคัญในการยุติการระบาดใหญ่ คือ ระดับ ภูมิคุ้มกันต่อโควิด-19 ของประชาชน ดังนั้น ต้องขอความร่วมมือประชาชน เข้ารับวัคซีนเข็มกระตุ้น เพื่อลดจำานวนผู้ป่วยอาการรุนแรงและผู้เสียชีวิตลง ให้มากที่สุด โดยเฉพาะผู้สูงอายุ • ระบบบริการการแพทย์และสาธารณสุข เช่น ระบบป้องกันควบคุม โรค บุคลากร ยา เวชภัณฑ์ และจำานวนเตียงรองรับผู้ป่วย มีความพร้อม ในการรับสถานการณ์ แต่ต้องปรับการดูแลรักษาผู้ป่วย ในลักษณะเดียว กับการดูแลผู้ป่วยโรคติดต่อทั่วไป เช่น ไข้หวัดใหญ่ โดยผู้ที่ไม่มีอาการหรือ อาการน้อย ให้รักษาตัวแบบผู้ป่วยนอก (OPD) ดูแลตนเองที่บ้าน และรับ เป็นผู้ป่วยใน (IPD) กรณีที่มีอาการรุนแรง หรือเสี่ยงที่จะมีอาการรุนแรง การเฝ้าระวัง ป้องกัน ควบคุมโรค จะเน้นการสอบสวน ควบคุมการระบาด ที่เป็นกลุ่มก้อน เฝ้าระวังสายพันธุ์โควิด-19 ที่กลายพันธุ์และเพิ่มความ รุนแรง และพิจารณาการให้วัคซีนในระยะถัดไป เป็นการให้วัคซีนประจำาปี ในกลุ่มเสี่ยงคล้ายการให้วัคซีนไข้หวัดใหญ่ • ระบบเวชภัณฑ์ ยา วัคซีน สามารถบริหารจัดการได้ดี มีจำานวน เพียงพอ นโยบายรัฐบาลมีความต่อเนื่องในการพัฒนาความมั่นคงด้าน สุขภาพ โดยส่งเสริมสนับสนุนให้เกิดการผลิตและสามารถพึ่งตนเองได้เอง ภายในประเทศ เช่น โรงงานผลิตวัคซีน ยา และเวชภัณฑ์ เพื่อพร้อมรับมือ วิกฤตการณ์ด้านสุขภาพ และการระบาดของโรคติดต่ออุบัติใหม่อื่น ๆ ใน อนาคต • ต้องเร่งพัฒนาระบบการสื่อสารสร้างความเข้าใจที่ทันสมัยและ เป็นเชิงรุก ทั้งสื่อสังคมออนไลน์ และสื่ออื่น ๆ ให้เข้าถึงประชาชนทุกกลุ่ม รวมถึงบริหารจัดการข่าวปลอมอย่างมีประสิทธิภาพ รวมถึงเร่งเตรียมความ พร้อมเข้าสู่การเป็น “โรคประจำาถิ่น” โดยสร้างความรู้ ความเข้าใจ การปรับตัว ทั้งภาคประชาชน สังคม วัฒนธรรม การใช้ชีวิตรูปแบบวิถีใหม่ (New Normal) มาตรการทางสังคมที่ดีและเหมาะสม เช่น การป้องกัน ตนเองและผู้อื่น ความรับผิดชอบต่อสังคม เพื่อไม่ให้เกิดการระบาดหรือ การแพร่เชื้อ เป็นต้น
Cover Story ยาฉีด NIRSEVIMAB เพียงเข็มเดียว ความหวังที่นาตื่นเตนสําหรับปองกันไวรัส RSV มีความหวังที่สดใสมากขึ้นสําหรับการปองกันการติดเชื้อ ไวรัส RSV ในทารกและเด็กเล็กที่ปจจุบันยังไมมีวัคซีน ปองกันได ผลการศึกษาทางคลินิกที่สําคัญการศึกษาหนึ่ง แสดงใหเห็นวา การฉีดยาชีววัตถุ Nirsevimab แคเข็ม เดียวสามารถใหการปกปองทารกและเด็กเล็กจากการติด เชื้อไวรัส RSV ไดอยางมีประสิทธิภาพและอยางปลอดภัย ตลอดฤดูกาลระบาดของเชื้อไวรัสรายตัวนี้ ผลของการศึกษาทางคลินิกที่มีชื่อวา MELODY ซึ่ง เป น การศึ ก ษาแบบ international, randomized, placebo-controlled Phase 3 trial ที่มีเปาประสงค ในการประเมิ น ประสิ ท ธิ ภ าพและความปลอดภั ย ของยา ชีววัตถุ nirsevimab เปรียบเทียบกับ placebo ในการ ปองกันการติดเชือ้ ไวรัส RSV (respiratory syncytial virus) ในทารกสุขภาพแข็งแรงจํานวนเกือบ 1,500 คน ซึ่งไดรับ การเผยแพรทางเว็บไซตของวารสารการแพทย New England Journal of Medicine (NEJM) เมื่อวันที่ 3 มีนาคม 2565 แสดงใหเห็นวา ทารกที่ไดรับยาชีววัตถุ nirsevimab ฉีดเขากลามเนื้อเพียงเข็มเดียว สามารถปองกันโรคติดเชื้อ ทางเดินหายใจสวนลาง (lower respiratory tract infections หรือ LRTIs) เชน ปอดบวมและหลอดลมฝอย อักเสบจากเชื้อไวรัส RSV ไดถึง 74.5% ตลอดฤดูกาล ระบาดของเชื้อไวรัส RSV Nirsevimab เปน long-acting anti-RSV monoclonal antibody ที่กําลังอยูในขั้นตอนของการศึกษาวิจัยทาง
คลินิกสําหรับปองกันการติดเชื้อไวรัส RSV ซึ่งเปนสาเหตุสําคัญของ โรคติดเชื้อทางเดินหายใจในทารกและเด็กเล็ก และรวมถึงในผูสูงอายุ ดวย ขณะเดียวกันการติดเชื้อไวรัส RSV ยังเปนสาเหตุอันดับตน ๆ ของการนอนโรงพยาบาลของทารกและเด็กเล็ก โดย nirsevimab ไดรับการปรับแตงโครงสรางโมเลกุลใหมี half-life ยาวนานขึ้นเฉลี่ย 80-120 วัน จึงสามารถปองกันการติดเชื้อไวรัส RSV ไดตลอดฤดูกาล ระบาดในแตละป ใน MELODY trial ซึ่งดําเนินการโดย รศ.พญ. Laura Hammitt (Department of International Health, Department of International Health, Johns Hopkins University, Baltimore, Maryland, USA) และคณะ ในชวงเดือนกรกฎาคม ป 2019 ถึง กุมภาพันธ ป 2021 โดยทารก late-preterm และ term infants (gestational age อยางนอย 35 สัปดาห) ที่มีสุขภาพแข็งแรงและ เขาสูฤดูกาลระบาดของเชื้อไวรัส RSV เปนครั้งแรก จํานวนทั้งสิ้น 1,490 คน ไดรับการ enrolled ใหเขารวมการศึกษา ทารกเหลานี้ ถูกสุม (2:1) ออกเปน 2 กลุม กลุมหนึ่งจํานวน 994 คน ไดรับ nirsevimab (50 mg สําหรับทารกที่มีนํ้าหนักนอยกวา 5 กิโลกรัม หรือ 100 mg สําหรับทารกที่มีนํ้าหนักเทากับหรือมากกวา 5 กิโลกรัม ขึ้นไป) เพียงเข็มเดียว ฉีดเขากลามเนื้อ ขณะที่อีกกลุมหนึ่งจํานวน 496 คน ไดรับ 50 mg normal saline placebo ฉีดเขากลามเนื้อ เชนกัน โดยฉีดกอนจะเริ่มฤดูกาลระบาดของเชื้อไวรัส RSV (ประมาณ เดือนมีนาคมถึงเดือนมิถุนายน ใน Southern Hemisphere และ ประมาณเดือนกันยายนถึงเดือนธันวาคม ใน Northern Hemisphere ของแตละป)
ÁÕ.¤.-àÁ.Â. 2565
5
Cover Story Primary efficacy endpoint ของ MELODY trial ก็คืออุบัติการณของโรคติดเชื้อทางเดินหายใจสวนลางที่เกิด จากเชื้อไวรัส RSV ที่ยืนยันดวยผลตรวจ reverse transcriptase polymerase chain reaction (RT-PCR) ใน หองปฏิบัติการ ในชวง 150 วัน หลังจากไดรับการฉีด nirsevimab หรือ normal saline placebo สวน secondary efficacy endpoint ก็คือการนอนรักษาตัวในโรงพยาบาล ดวยโรคติดเชื้อทางเดินหายใจสวนลางที่เกิดจากเชื้อไวรัส RSV ที่ยืนยันดวยผลตรวจ RT-PCR ในหองปฏิบัติการเชน กัน ในชวง 150 วัน หลังจากไดรับการฉีด nirsevimab หรือ normal saline placebo ผลการศึกษาพบวา กลุมทารกที่ไดรับ nirsevimab มี อุบัติการณของ RSV-associated LRTIs นอยกวาอยางมี นัยสําคัญทางสถิติ เมื่อเทียบกับกลุมทารกที่ไดรับ normal saline placebo กลาวคือ ใน 12 คน (1.2%) เทียบกับใน 25 คน (5.0%) ตามลําดับ ซึ่งแปลผลไดวา nirsevimab มี ประสิทธิภาพดีกวาในการปองกันโรคติดเชื้อทางเดินหายใจ สวนลางที่เกิดจากเชื้อไวรัส RSV ไดถึง 74.5% (95% con-
6
ÁÕ.¤.-àÁ.Â. 2565
fidence interval 49.6 to 87.1; p<0.001) เมื่อเทียบกับ normal saline placebo ขณะเดียวกันก็พบวา กลุม ทารกทีไ่ ดรบั nirsevimab มีอุบัติการณของการนอนรักษาตัวในโรงพยาบาลเนื่องจากโรคติดเชื้อ ทางเดินหายใจสวนลางที่เกิดจากเชื้อ RSV 6 คน (0.6%) เทียบกับ 8 คน (1.6%) ของกลุมทารกที่ไดรับ normal saline placebo (efficacy, 62.1%; 95% CI, -8.6 to 86.8; p = 0.07) สวนขอมูลดานความปลอดภัยที่สําคัญของ MELODY trial พบวา มี serious adverse events เกิดขึ้นใน 6.8% ของกลุมทารกที่ไดรับ nirsevimab และ 7.3% ในกลุม ทารกทีไ่ ดรบั normal saline placebo อยางไรก็ตาม คณะผูว จิ ยั รายงานวา serious adverse events ทีเ่ กิดขึน้ ซึ่งรวมถึงการเสียชีวิตของทารก 3 คน ในกลุมที่ไดรับ nirsevimab ไมไดเกิดจาก nirsevimab หรือ normal saline placebo อนึ่ง ปจจุบันมียาชีววัตถุเพียงตัวเดียวเทานั้น นั่นก็คือ palivizumab (Synagis) ที่ไดรับการรับรองจากสํานักงานอาหารและยาของ สหรัฐอเมริกา (Food and Drug Administration หรือ FDA) สําหรับ ปองกัน serious LRTIs ที่เกิดจากเชื้อไวรัส RSV อยางไรก็ตาม จําเปน ตองฉีด palivizumab ถึง 5 เข็ม จึงจะสามารถปองกันการติดเชื้อไวรัส RSV ไดตลอดฤดูกาลแพรระบาดของไวรัสรายตัวนี้
Cover Story กอนหนานี้ คณะนักวิจัย Nirsevimab Study Group ได ร ายงานผลการศึ ก ษาเกี่ ย วกั บ ประสิ ท ธิ ภ าพและความ ปลอดภัยของ nirsevimab เปรียบเทียบกับ normal saline placebo ในการปองกันโรคติดเชื้อทางเดินหายใจสวนลาง ทีเ่ กิดจากเชือ้ ไวรัส RSV ในทารก preterm (29 weeks 0 days to 34 weeks 6 days of gestation) จํานวนทัง้ สิน้ 1,453 คน โดยรายงานไวในวารสารการแพทย NEJM ฉบับวันที่ 30 กรกฎาคม ป 2020 โดยพบวาการฉีด nirsevimab 50 mg เพียงเข็มเดียว เขาทางกลามเนือ้ สามารถปองกันโรคติดเชือ้ ทางเดินหายใจสวนลางที่เกิดจากเชื้อไวรัส RSV ในทารก preterm ไดดีกวาอยางมีนัยสําคัญทางสถิติถึง 70.1% (95% confidence interval 52.3 to 81.2) เมื่อเทียบกับ normal saline placebo ขณะเดียวกันพบวา การฉีด nirsevimab 50 mg เพียงเข็มเดียว เขาทางกลามเนื้อ สามารถลดการ นอนรักษาตัวในโรงพยาบาลดวยโรคติดเชื้อทางเดินหายใจ สวนลางที่เกิดจากเชื้อไวรัส RSV ลงไดถึง 78.4% lower (95% confidence interval 51.9 to 90.3) ซึ่งแตกตาง อยางมีนยั สําคัญทางสถิตเิ มือ่ เทียบกับ normal saline placebo สําหรับ global disease burden ของโรคติดเชื้อทางเดิน หายใจสวนลางที่เกิดจากไวรัส RSV ในเด็กเล็ก จากการศึกษา แบบ systematic review and modeling study ที่รายงาน ไวในวารสาร Lancet ป 2017 พบวา ทัว่ โลกมีจาํ นวนเด็กอายุ ตํ่ากวา 5 ป ที่ติดเชื้อไวรัส RSV ถึงประมาณ 33 ลานคน ใน แตละป ในจํานวนนี้มีเด็กที่ตองนอนรักษาตัวในโรงพยาบาล ดวยภาวะ LRTIs ที่เกิดจากเชื้อไวรัส RSV ถึงประมาณ 3 ลาน คน ในแตละป และมีเด็กถึงประมาณ 120,000 คน ในแตละ ปที่เสียชีวิตจากภาวะแทรกซอนตาง ๆ ที่เกิดจากการติดเชื้อ ไวรัส RSV อยางไรก็ตาม ผลการศึกษาที่สําคัญลาสุดจาก 3-year postmortem prevalence study ที่ดําเนินการโดยคณะ นั ก วิ จั ย แห ง วิ ท ยาลั ย สาธารณสุ ข ศาสตร ข องมหาวิ ท ยาลั ย Boston University ในสหรัฐอเมริกา ซึง่ รายงานไวในวารสาร Lancet Global Health ฉบับเดือนกุมภาพันธ ป 2022 โดย เป น การศึ ก ษาเพื่ อ ประเมิ น อั ต ราการเสี ย ชี วิ ต ของเด็ ก ที่ เสียชีวิตจากการติดเชื้อไวรัส RSV ในชุมชนแหงหนึ่งของ แซมเบียในทวีปแอฟริกา ซึ่งจากการชันสูตรศพเด็กจํานวน 2,286 คน ในชวงเดือนสิงหาคม ป 2017 ถึงสิงหาคม ป 2020 พบวา อยางนอยถึง 2.8% เปนการเสียชีวติ ทีม่ สี าเหตุ จากการติดเชื้อ RSV โดยตรง และ 4.7% เปนการเสียชีวิต นอกโรงพยาบาลจากการติดเชื้อไวรัส RSV ขณะเดียวกันพบ วา ราว ๆ 7-9% เปนการเสียชีวิตจากการติดเชื้อไวรัส RSV ในเด็กอายุตํ่ากวา 6 ป ในจํานวนนี้สวนใหญเปนเด็กอายุ ตํ่ากวา 3 ป
สําหรับประเทศไทย จากขอมูลการเฝาระวังโรคยอนหลังของกรม วิทยาศาสตรการแพทย พบวา ในป 2560 เชื้อไวรัส RSV ระบาดใน ชวงระหวางเดือนสิงหาคม-ตุลาคม พบผูปวยที่มีอาการเกี่ยวกับระบบ ทางเดินหายใจ และเขารับการรักษาในโรงพยาบาล 9 แหง (โครงการ WHO RSV Surveillance Pilot) จํานวน 1,935 คน ติดเชื้อ RSV จํานวน 148 คน คิดเปนรอยละ 7.65 และในป 2561 พบผูปวย ที่มีอาการเกี่ยวกับระบบทางเดินหายใจ และเขารับการรักษาใน โรงพยาบาล 9 แหง จํานวน 968 คน ติดเชือ้ RSV จํานวน 115 คน คิดเปนรอยละ 11.88 ซึ่งเชื้อดังกลาวมีการระบาดเร็วกวาเดิม คือ เริ่มตั้งแตเดือนกรกฎาคม และในชวงฤดูกาลระบาดมีจํานวนผูปวย สูงกวาป 2560 เฉลี่ยรอยละ 30.26 โดยขอมูลจากกรมการแพทย กระทรวงสาธารณสุข ระบุวา เชื้อ ไวรัส RSV ปกติมักระบาดมากในชวงปลายฤดูฝนตนฤดูหนาว หรือ ประมาณเดือนกรกฎาคมถึงตุลาคม เด็กที่ปวยจะมีอาการเบื้องตน คลายเปนไขหวัดธรรมดา มีนํ้ามูก ไข ไอ จาม พอแมจึงตองคอยสังเกต อาการของลูกอยางใกลชิด หากมีอาการคลายปอดอักเสบรวมดวย ควรรีบพาเด็กไปพบแพทยเพื่อรับการรักษาตอไป เชื้อไวรัส RSV เปนไวรัสที่ทําใหเกิดโรคในระบบทางเดินหายใจ เชื้อไวรัสนี้แพรกระจายผานทางการไอ จาม นํ้ามูก นํ้าลาย และเสมหะ จากผูติดเชื้อไวรัส โดยเชื้อ RSV สามารถเขาสูรางกายไดโดยผาน ทางเยื่อบุตา จมูก ปาก หรือผานทางการสัมผัสเชื้อโดยตรงจากการ จับมือ การติดเชือ้ ดังกลาวมักพบในเด็กเล็กซึง่ เปนวัยทีม่ โี อกาสเสีย่ งตอ การเกิดอาการรุนแรง และเด็กที่มีโรคประจําตัว เชน โรคปอดเรื้อรัง โรคหอบหืด โรคหัวใจ ภูมิคุมกันบกพรอง ทารกคลอดกอนกําหนด เปนตน หากมีอาการไอ มีเสมหะจํานวนมาก หายใจเหนื่อยหอบ หายใจมีเสียงหวีด ซึ่งเปนลักษณะอยางหนึ่งที่บงบอกวาหลอดลมตีบ หรือหลอดลมฝอยอักเสบ ในบางรายที่มีอาการรุนแรงอาจมีอาการถึง ขั้นตัวเขียวซึ่งเปนอันตรายถึงชีวิต ทั้งนี้ ปจจุบันยังไมมีวัคซีนปองกันไวรัส RSV การรักษาจึงเปน รักษาตามอาการเทานั้น ผูปกครองสามารถลดความเสี่ยงและปองกัน การติดเชื้อไวรัส RSV ไดโดยดูแลสุขภาพใหแข็งแรง หมั่นลางมือให สะอาดเพื่อปองกันการติดตอทางการสัมผัส ทําความสะอาดบาน อยูเสมอ เพื่อลดการแพรกระจายของเชื้อ สวมหนากากอนามัยขณะ อยูใ นทีแ่ ออัดหรือในบริเวณสาธารณะ ลางจมูกดวยนํา้ เกลือเปนประจํา ใหเด็กดื่มนํ้าอยางเพียงพอเพื่อลดภาวะขาดนํ้าและชวยขับเสมหะ แตถา หากเปนเด็กเล็กทีย่ งั ไมหยานม สามารถใหเด็กดูดนมไดมากทีส่ ดุ ตามตองการ แยกอุปกรณและภาชนะตาง ๆ ของเด็ก ไมควรใชรวมกัน แหลงทีม่ าของขอมูล: WWW.EUREKALERT.ORG, WWW.MEDSCAPE.COM, WWW.NEJM.ORG, WWW.SANOFI.COM, WW.MEDPAGETODAY.COM, WWW.DRUGDISCOVERYTRENDS.COM, www.thelancet.com, www.ncbi.nlm.nih.gov
ÁÕ.¤.-àÁ.Â. 2565
7
Journal Watch ประสิทธิภาพหนากากอนามัย ในการปองกันติดเชื้อ COVID-19 นพ. Stephen G. Baum (ภาควิชา Microbiology and Immunology ของโรงเรียนแพทย Albert Einstein College of Medicine ในนครนิวยอรก สหรัฐอเมริกา) ทบทวนการศึกษาของ Kristin L. Andrejko และคณะ (California COVID-19 Case-Control Study Team) เกี่ยวกับประสิทธิภาพของหนากากอนามัย หรือหนากาก ประเภท N95 ในการปองกันการติดเชื้อไวรัสโคโรนา SARS-CoV-2 ที่เผยแพรใน Morbidity and Mortality Weekly Report (MMWR) รายสัปดาห ฉบับประจํา วันที่ 11 กุมภาพันธ 2022 แมหนากากทั้ง 3 ชนิด ไดแก หนากากผา (cloth mask), หนากากอนามัยทางการแพทย (surgical mask) และหนากากชนิด N95 (respirator) ตางก็มีประสิทธิภาพ ในการปองกันการติดเชื้อไวรัสโคโรนา SARS-CoV-2 ที่เปน สาเหตุของโรค COVID-19 อยางไรก็ตาม หนากากชนิด N95 มีประสิทธิภาพมากที่สุดในการปองกันการติดเชื้อโรค COVID-19 นับตั้งแตเริ่มมีการระบาดใหญทั่วโลกของโรคติดเชื้อ ไวรัสโคโรนา 2019 หรือโรค COVID-19 มีการอภิปราย ถกเถียงกันคอนขางมาก (บางก็เปนประเด็นทางการเมือง หรือ บางก็เปนประเด็นทางวิชาการ) เกี่ยวกับประสิทธิภาพของ หนากากชนิดตาง ๆ ในการปองกันการติดเชื้อ SAR-CoV-2 ขณะทีม่ ผี ลการศึกษาในหองทดลองพบวา หนากากชนิดตาง ๆ สามารถกรองอนุภาคขนาดเทากับเชื้อไวรัสจากอากาศได สําหรับการศึกษาของ California COVID-19 Case-Control Study Team เปนการเปรียบเทียบอัตราการมีผลตรวจเชือ้ SAR-CoV-2 ทีเ่ ปนบวกในหมูช าวอเมริกนั ในมลรัฐแคลิฟอรเนีย จํานวนหนึ่งที่สวมหนากากอยางเครงครัด และที่ไมไดสวม หนากากขณะอยูในพื้นที่สาธารณะที่เปนที่รม ขณะเดียวกัน ยังมีการประเมินเปรียบเทียบประสิทธิภาพในการปองกัน การติดเชือ้ SARS-CoV-2 ระหวางหนากาก 3 ชนิด ไดแก หนากากผา หนากากอนามัยทางการแพทย และหนากาก ชนิด N95 การศึกษานี้ของ California COVID-19 Case-Control Study Team ทําในชวงเดือนกุมภาพันธถึงธันวาคม ป 2021 ในหมูชาวอเมริกันในมลรัฐแคลิฟอรเนีย จํานวน 652 คน ที่ มีผลตรวจ SARS-CoV-2 เปนบวก (case-participants) 8
ÁÕ.¤.-àÁ.Â. 2565
และชาวอเมริกันในมลรัฐเดียวกัน จํานวน 1,176 คน ที่มีผลตรวจ SARS-CoV-2 เปนบวก (control-participants) ผลการศึกษา โดยรวมพบวา 44 คน (6.7%) ในกลุม case-participants รายงานวาไมเคยสวมหนากาก หรือหนากากชนิด N95 เลย ขณะอยู ในพื้นที่สาธารณะที่เปนที่รม เทียบกับ 42 คน (3.6%) ในกลุม control-participants โดย 393 คน (60.3%) ในกลุม caseparticipants รายงานวาสวมหนากาก หรือหนากากชนิด N95 อยู ตลอดเวลาขณะอยูในพื้นที่สาธารณะที่เปนที่รม เทียบกับ 819 คน (69.6%) ในกลุม control-participants การสวมหนากาก ไมวาจะเปนหนากากชนิดใด หรือหนากาก ชนิด N95 ขณะอยูในพื้นที่สาธารณะที่เปนที่รม มีความสัมพันธกับ ความเปนไปไดที่ตํ่ากวาอยางมีนัยสําคัญกับการที่จะมีผลตรวจเชื้อ SARS-CoV-2 เปนบวก เมือ่ เทียบกับการไมไดสวมหนากาก ขณะอยูใ น พื้นที่สาธารณะที่เปนที่รม (adjusted odds ratio = 0.51; 95% confidence interval 0.29-0.93) การสวมหนากากชนิดใดชนิดหนึง่ หรือหนากากชนิด N95 อยูตลอดเวลาขณะอยูในพื้นที่สาธารณะ ที่เปนทีร่ ม มีความสัมพันธกบั การมีผลตรวจเชือ้ SARS-CoV-2 เปนบวก นอยกวาเมือ่ เทียบกับการไมเคยสวมหนากาก หรือหนากากชนิด N95 เลยขณะอยูในพื้นที่สาธารณะที่เปนที่รม (adjusted odds ratio = 0.44; 95% confidence interval 0.24–0.82) การสวมหนากากชนิด N95/KN95 มีความสัมพันธกับการมี ผลตรวจเชื้อ SARS-CoV-2 เปนบวกนอยที่สุด (adjusted odds ratio = 0.17; 95% confidence interval 0.05–0.64) รองลง ไปเปนการสวมหนากากอนามัยทางการแพทย (adjusted odds ratio = 0.34; 95% confidence interval 0.13–0.90) ขณะที่ การสวมหนากากผามีความสัมพันธกบั การมีผลตรวจเชือ้ SARS-CoV-2 เปนบวกอยูในอันดับ 3 (adjusted odds ratio = 0.44; 95% confidence interval 0.17–1.17) ความคิดเห็น: ดูจะเปนสิง่ ทีน่ า เยยหยันกับการทีข่ อ มูลประสิทธิภาพ ของหนากากชนิดตาง ๆ ในการปองกันการติดเชื้อโรค COVID-19 ได รับการเผยแพรออกมาในยามที่การสวมหนากากลดลง (นาจะเปนผล มาจากการที่มีจํานวนผูติดเชื้อโรค COVID-19 และผูติดเชื้อโรค COVID-19 ที่ตองเขานอนรักษาตัวในโรงพยาบาลลดลง) อยางไร ก็ตาม สิ่งหนึ่งที่แนนอนอยางยิ่งก็คือวา นี่ไมใชการแพรระบาดใหญ ครั้งสุดทายของเชื้อกอโรคระบบทางเดินหายใจที่แพรกระจายทาง อากาศ และผลของการศึกษานี้จะเปนประโยชนเพื่อใหเรารูกันตั้งแต ตนวา การสวมหนากากสามารถชวยจํากัดการแพรระบาดได
Journal Watch อางอิง: Andrejko KL et al. Effectiveness of face mask or respirator use in indoor public settings for prevention of SARS-CoV-2 infection — California, February–December 2021. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2022 Feb 11; 71:212. (https://doi.org/ 10.15585/mmwr.mm7106e1. opens in new tab)
ประโยชนของวัคซีน COVID-19 ในหมูเด็กนักเรียน นพ. Thomas L. Schwenk (คณบดีโรงเรียนแพทยของ มหาวิทยาลัย Nevada ในเมือง Reno มลรัฐ Nevada สหรัฐอเมริกา) ทบทวนการศึกษาของ Pavan V. Thakkar และคณะ (ABC Science Collaborative) เกี่ยวกับ อุบัติการณของการติดเชื้อโรค COVID-19 ในหมูเด็ก นักเรียนระดับมัธยมศึกษาทีไ่ ดรบั การฉีดวัคซีน COVID-19 และที่ไมไดฉีดวัคซีน COVID-19 ซึ่งไดรับการเผยแพรใน วารสาร Pediatrics ฉบับประจําเดือนกุมภาพันธ 2022 ผลการศึกษาที่เปน real-world, prospective study ในระบบมัธยมศึกษาของมลรัฐ North Carolina สหรัฐอเมริกา แสดงใหเห็นวา มีความเสี่ยงของการติดเชื้อโรค COVID-19 แบบแสดงอาการเพิ่มขึ้นถึง 9 เทา ในหมูนักเรียนระดับ มัธยมศึกษาที่ไมไดฉีดวัคซีน COVID-19 เมื่อเทียบกับหมู นักเรียนระดับเดียวกันที่ไดรับการฉีดวัคซีน COVID-19 ผลการสํารวจเมื่อเร็ว ๆ นี้บงชี้วา พอแมหรือผูป กครอง จํานวนมากลังเลใจที่จะใหลูก ๆ ของพวกเขาที่กําลังเรียนอยู ในระดับมัธยมศึกษาไดรับการฉีดวัคซีน COVID-19 ขณะที่ ในการศึ ก ษานี้ ที่ ทํ า ในเด็ ก นั ก เรี ย นระดั บ มั ธ ยมศึ ก ษา (grades 6-12) จํานวน 1,128 คน ของโรงเรียนเอกชน แหงหนึ่งในมลรัฐ North Carolina เพื่อประเมินความเสี่ยง ของการติดเชือ้ SARS-CoV-2 และการปวยเปนโรค COVID-19 แบบแสดงอาการ จากสถานะของการไดรบั หรือไมไดรบั การ ฉีดวัคซีน COVID-19 โดยการศึกษานี้ทําขึ้นระหวางวันที่ 1 สิงหาคมถึงวันที่ 12 พฤศจิกายน 2021 ซึง่ เปนชวงทีก่ าํ ลัง มีการระบาดรุนแรงมากของเชื้อ SARS-CoV-2 สายพันธุ Delta ในหลายมลรัฐทัว่ สหรัฐอเมริกา รวมถึงในมลรัฐ North Carolina คณะผูวิจัยไดรับขอมูลเกี่ยวกับสถานะของวัคซีน COVID-19 การติดเชื้อ SARS-CoV-1 และรวมถึงการสัมผัส กับผูติดเชื้อ COVID-19 ในหมูนักเรียนระดับมัธยมศึกษาจาก พยาบาลประจําโรงเรียน เด็กนักเรียนที่มีอาการตาง ๆ ของโรค COVID-19 จําเปนตองไดรบั การตรวจยืนยันทางหองปฏิบตั กิ าร
และโรงเรี ย นเอกชนแห ง นี้ มี ข อ กํ า หนดให นั ก เรี ย นทุ ก คนต อ งสวม หนากากอนามัยขณะเรียนหนังสือและทํากิจกรรมตาง ๆ ในโรงเรียน ผลการศึกษาพบวา จนถึงเดือนพฤศจิกายน 2021 เกือบ 74% ของเด็กนักเรียนระดับมัธยมศึกษา จํานวน 1,128 คน ที่รวมอยูใน การศึกษานี้ ตางก็ไดรบั การฉีดวัคซีน COVID-19 โดยมีนกั เรียน 20 คน (6.7%) ที่ไมไดฉีดวัคซีน COVID-19 และมีรายงานการติดเชื้อ SARSCoV-2 ในนักเรียน 7 คน (0.8%) ที่ไดรับการฉีดวัคซีน COVID-19 โดย มีจํานวนการติดเชื้อโรค COVID-19 แบบแสดงอาการ 16 คน (5.4%) ในกลุมนักเรียนที่ไมไดฉีดวัคซีน COVID-19 และ 5 คน (0.6%) ในกลุมนักเรียนที่ไดรับการฉีดวัคซีน COVID-19 และที่สําคัญก็คือวา มีแคเพียง 2 คน จากทั้งสิ้น 27 คน ที่ติดเชื้อ SARS-CoV-2 ที่จัดวา เปนการติดเชื้อโรค COVID-19 ในโรงเรียน ความคิดเห็น: อัตราการไดรับการฉีดวัคซีน COVID-19 ในระบบ การศึกษาระดับมัธยมศึกษาของโรงเรียนเอกชนแหงนี้ที่ทําการศึกษา สูงกวาคอนขางมากเมื่อเทียบกับอัตราการฉีดวัคซีน COVID-19 ของ เด็กนักเรียนระดับเดียวกันที่มีรายงานจากการสํารวจระดับประเทศ ความแตกตางของอัตราการติดเชื้อโรค COVID-19 ไมวาจะเปนอัตรา การติดเชื้อโดยรวม หรือการติดเชื้อแบบแสดงอาการ ระหวางกลุม เด็ ก นั ก เรี ย นระดั บ มั ธ ยมศึ ก ษาที่ ไ ด รั บ การฉี ด วั ค ซี น และที่ ไ ม ไ ด ฉี ด วัคซีน COVID-19 ชวยใหมีแนวทางที่หนักแนนสําหรับพอแมหรือผู ปกครองที่เคลือบแคลงตอคุณคาของวัคซีน COVID-19 อัตราการติด เชื้อโรค COVID-19 ที่คอนขางตํามากในหมูนักเรียนที่ไดรับการฉีด วัคซีน COVID-19 เมื่อผสมผสานกับการบังคับใหตองสวมหนากาก อนามัยขณะอยูในโรงเรียน ยืนยันถึงคุณคาของวัคซีน COVID-19 รวม กับการสวมหนากากอนามัยในชวงที่มีการระบาดรุนแรงมากของโรค COVID-19 ในชุมชน อางอิง: Thakkar PV et al. COVID-19 incidence among 6th–12th grade students by vaccination status. Pediatrics 2022 Feb 22; [e-pub]. (https://doi.org/10.1542/peds.2022056230. opens in new tab)
ÁÕ.¤.-àÁ.Â. 2565
9
บทความพิเศษ เสริมสรางภูมิความรูควบคูการดูแลไต นพ.โสฬส จาตุรพิศานุกูล
อายุรแพทยโรคไต โรงพยาบาลวชิรพยาบาล
โรคไตเรื้ อ รั ง นั้ น เป น ป ญ หาสาธารณสุ ข ที่ สํ า คั ญ ทั้ ง ของ ประเทศไทยและทั่วโลก ประมาณการกันวา 1 ใน 10 ของ ประชากรผูใหญทั่วโลกนั้นมีภาวะไตเรื้อรัง แมปจจุบันจะ มีการรักษาไตเรื้อรังระยะสุดทายดวยการบําบัดทดแทน ไตวิธีตาง ๆ ไมวาจะเปนการผาตัดเปลี่ยนไต การฟอกไต ทางชองทอง และการฟอกเลือดก็ตาม แตผูปวยกลุมนี้ก็ ยังมีความเสี่ยงตอการเกิดภาวะแทรกซอนได และยังไมมี ยาตัวใด ๆ ที่สามารถฟนการทํางานของไตเรื้อรังใหกลับ มาสูภาวะปกติ ดังนั้น การรักษาโรคไตเรื้อรังที่ดีที่สุดใน ป จ จุ บั น จึ ง เป น การป อ งกั น และการชะลอไตเสื่ อ มไม ใ ห ผูปวยเขาสูภาวะไตวายระยะสุดทายนั่นเอง ถึงแมโรคไตเรื้อรังจะเปนโรคที่พบไดบอยและมีความ สําคัญ แตผูปวยจํานวนมากนั้นไมทราบวาตนเองมีภาวะไต เรื้อรังซอนอยู เนื่องจากอาการเริ่มตนของโรคไตเรื้อรังมักจะ ไมมีอาการหรือมีอาการเพียงเล็กนอย เชน มีปสสาวะตอน กลางคืนหรือมีปสสาวะเปนฟอง การคัดกรองโรคไตเรื้อรัง ในผูปวยกลุมเสี่ยงจึงมีความสําคัญเพื่อทําใหสามารถวินิจฉัย และรักษาโรคไตเรื้อรังไดตั้งแตระยะเริ่มตน ผูปวยกลุมเสี่ยง ของโรคดังตอไปนี้ เชน โรคเบาหวาน, ความดันโลหิตสูง, โรคหัวใจและหลอดเลือด, เกาต หรือโรคแพภมู ติ นเอง, ผูป ว ย ที่มีเรื่องนิ่วหรือติดเชื้อทางเดินปสสาวะหลายครั้ง, มีประวัติ ครอบครัวเปนโรคไตเรือ้ รัง และผูป ว ยทีร่ บั ประทานยาแกปวด กลุม NSAIDs เปนประจํา เปนตน ผูปวยกลุมนี้ควรไดรับการ ตรวจคัดกรองดวยการตรวจเลือดดูการทํางานของไต และ ตรวจดูความผิดปกติของปสสาวะอยางนอยปละครั้ง เมื่อตรวจพบโรคไตเรื้อรังแลว การรักษาจะมุงเนนเพื่อ ชะลอการเสื่อมของไตไมใหผูปวยเขาสูไตวายระยะสุดทาย และเกิดภาวะแทรกซอนจากโรคไต การรักษาจะมีทั้งการ รักษาสาเหตุและการควบคุมปจจัยตาง ๆ ที่ทําใหไตเสื่อมได ไวขึ้น สวนใหญแลวยาของแพทยเพียงอยางเดียวนั้นอาจจะ ไมสามารถทําใหถึงเปาหมายของการรักษาได ผูปวยที่มี ความรูในการดูแลตนเองและสามารถปฏิบัติตนใหถูกตองจะ ทําใหผลของการรักษาดีขึ้น โดยสามารถทําได ดังนี้ 1. รับประทานยาครบตามกําหนด เพื่อควบคุมความ ดันโลหิตและภาวะเบาหวานใหอยูในเกณฑที่เหมาะสม 2. งดสูบบุหรี่ เนื่องจากเพิ่มความเสี่ยงโรคหลอดเลือด หัวใจและหลอดเลือดสมอง และทําใหไตเสื่อมไวขึ้น 3. หลีกเลี่ยงการใชยาแกปวด ยาลูกกลอน ยาสมุนไพร ที่ไมไดมีการรับรอง และควรปรึกษาแพทยกอนซื้อยามา รับประทานเองทุกครั้ง 10
ÁÕ.¤.-àÁ.Â. 2565
4. ลดอาหารรสเค็มและรับประทานสารอาหารประเภทโปรตีน, อาหารที่มีโพแทสเซียมและฟอสฟอรัสในปริมาณทีเ่ หมาะสม โดยอาหาร สําหรับผูปวยโรคไตอาจจะมีความแตกตางแตละระยะของโรค จึงควร รับประทานอาหารตามที่แพทยหรือนักกําหนดอาหารแนะนํา 5. ควบคุ ม นํ ้ า หนั ก ให ดั ช นี ม วลกายอยู ใ นเกณฑ ป กติ BMI (18.5-25) และออกกําลังกายอยางสมํ่าเสมอ 6. หลีกเลี่ยงความเครียดและมาพบแพทยตามกําหนด ปจจุบันการรักษาโรคไตเรื้อรังมีความกาวหนาขึ้นอยางรวดเร็ว รวมทั้งการเขาถึงขอมูลขาวสารตาง ๆ สามารถเขาถึงไดอยางรวดเร็ว ไมวาจะเปนขอมูลเกี่ยวกับโรคไตเรื้อรัง, การปฏิบัติตัว, ผลการศึกษา วิจัยใหม ๆ เปนตน การเสริมสรางภูมิความรูเหลานี้ของผูปวยและ ญาติจะทําใหการดูแลโรคไตเรือ้ รังทําไดดขี น้ึ แตในขณะเดียวกันผูป ว ย และญาติก็ควรจะตองระวังขอมูลที่ผิดหรือการโฆษณาเกินจริง ซึ่ง สามารถแฝงเขามาตามชองทางเหลานี้ไดเชนกัน นอกจากจะทําใหเสีย เงินโดยไมจําเปนแลว ยังอาจจะมีผลเสียตอโรคไตที่เปนอยูดวย ขอมูล ตาง ๆ ที่ไดรับมาจึงควรนําไปปรึกษากับทีมแพทยผูรักษากอนเสมอ เพื่อใหไดขอมูลที่ถูกตองและนํามากําหนดวางแผนการรักษารวมกัน สมาคมโรคไตแหงประเทศไทย รวมกับ กระทรวงสาธารณสุขและ หนวยงานที่เกี่ยวของ ไดเตรียมจัดกิจกรรมวันไตโลกในป 2565 ขึ้น ภายใตคําขวัญ “เสริมสรางภูมิความรู ควบคูการดูแลไต” โดยในปนี้ กิจกรรมสัปดาหวันไตโลก จะจัดขึ้นระหวางวันที่ 6 - 13 มีนาคม 2565 และจะจัดงานวันไตโลก ในวันอาทิตยที่ 13 มีนาคม 2565 ในรูปแบบ ออนไลน (Facebook live/zoom) ผานเพจเฟซบุก สมาคมโรคไต แหงประเทศไทย ตั้งแตเวลา 10.00 – 13.30 น. ภายในงานยังมีการ จัดกิจกรรมสันทนาการตาง ๆ อาทิ เสวนาการใหความรูภายใตหัวขอ “เสริมสรางภูมคิ วามรู ควบคูก ารดูแลไต” โดยแพทยผเู ชีย่ วชาญโรคไต, การแสดงของศิลปนดารานักแสดงจากชอง 3, การสาธิตการปรุง เมนูอรอย ลดความเสี่ยงโรคไต สามารถสอบถามรายละเอียดไดที่ โทร. 0 2718 1898 หรือ เว็บไซต www.nephrothai.org
บทความพิเศษ “โรคอกบุม” ก็ผาตัดรักษาได!! ผศ.นพ.ศิระ เลาหทัย
แพทยผูเชี่ยวชาญศัลยศาสตรทรวงอกเฉพาะทางดานผาตัดสองกลอง โรงพยาบาลวชิรพยาบาล
โดยมักเปนเพศชายมากกวาเพศหญิง 3-4 เทา คนที่ประวัติครอบครัว อาจมีความเสี่ยงที่จะสืบทอดผานทางพันธุกรรมได วิธีการวินิจฉัยมัก ทําไดโดยการเอกซเรยคอมพิวเตอร (CT Chest) เพื่อดูสัดสวนความ กวางยาวของบริเวณทรวงอก หรือที่เรียกวา Haller index ถามี อัตราสวนมากกวา 2.5 ถือวามีความผิดปกติ ปจจุบันวิธีการรักษาโรคนี้ทําไดโดยการผาตัดวิธีเดียวเทานั้น โดยจะมี 2 วิธีหลัก ๆ คือ วิธีการผาตัดแบบเปด หรือเรียกวา Ravitch procedure หรืออีกวิธที เ่ี รียกวา Sternal turnover โดย ทั้งนี้การผาตัดแบบเปดเปนการผาตัดแบบดั้งเดิม โดยการตัดกระดูก บริเวณหนาอกแลวพลิกกลับ หรือตัดบริเวณกระดูกออนแลวดันขึน้ มา สวนอีกวิธคี อื การผาตัดสองกลอง หรือทีเ่ รียกวา Nuss procedure เป น การผ า ตั ด ส อ งกล อ งโดยใช แ ท ง โลหะผ า นบริ เวณใต ก ระดู ก หนาอกแลวดัดกระดูก โดยไมไดมีการตัดกระดูก โดยจะใชเวลาดัด ประมาณ 3-4 ป หลังจากนั้นจึงจะเอาเหล็กออก ปจจุบันนวัตกรรม การผาตัดสองกลองเปนวิทยาการที่แพทยสมัยใหมมักนิยมใชรักษา ผูปวยในหลาย ๆ โรค โรคอกบุม ก็เชนเดียวกัน ที่แผลเล็กกวา เจ็บนอย กวาและหายเร็วกวา ผูปวยทานใดที่ตองการสอบถามรายละเอียด การผาตัดสองกลองสามารถเขารับการปรึกษาไดที่ เพจเฟซบุก “ผาตัดปอด” www.facebook.com/search/top/?q=ผาตัดปอด หรือสอบถามขอมูลไดที่ @lungsurgeryth
โรคอกบุม หรือเรียกวา Pectus Excavatum เปน ความผิดรูปของผนังทรวงอกที่พบบอยมากที่สุด ภาวะนี้มัก เกิดจากการเจริญเติบโตที่ผิดปกติของกระดูกสวนลางมากไป สงผลใหกระดูกสันอกถูกกดยุบลงไป สงผลทําใหหนาอกเกิด การยุบตัว ซึ่งมีผลทําใหบุคลิกภาพหรือความมั่นใจเสีย โดย ความผิดปกตินี้อาจพบไดตั้งแตแรกเกิดจนกระทั่งเขาสูวัยรุน ในคนสวนมากผูปวยมักไมมีอาการ แตกรณีที่ภาวะนี้มีความ ผิดปกติอยางรุนแรงอาจสงผลทําใหมีอาการกดเบียดหัวใจ และปอดได ทําใหมีอาการเหนื่อยงาย ในบางรายอาจมีการ กดเบียดลิ้นหัวใจทําใหลิ้นหัวใจรั่วได ผศ.นพ.ศิระ เลาหทัย แพทยผูเชี่ยวชาญศัลยศาสตร ทรวงอกเฉพาะทางด า นผ าตั ด ส อ งกล อ ง โรงพยาบาล วชิรพยาบาล กลาววา โรคนีป้ จ จุบนั ยังไมทราบสาเหตุทแ่ี นชดั
ÁÕ.¤.-àÁ.Â. 2565
11
สัมภาษณ พิเศษ “Molnupiravir” อีกหนึง ่ ทางเลือก สําหรับการรักษาโรคโควิด -19
“ไวรัสโควิด-19” โรคอุบัติใหมที่ผานมาแลวกวา 2 ป ณ วันนี้” โอไมครอน” เปนการกลายพันธุเปนสายพันธุ ที่ 5 ของไวรัสตัวนี้ รวมทัง้ ยังมีสายพันธุย อ ยอีก เชน BA1, BA2 ทําใหเราตองมีเครื่องมือที่รองรับ คือ วัคซีนและยา อยางไรก็ตาม ณ วันนี้เรามีวัคซีนมากพอที่จะปองกัน การปวยหนักและเขารับการรักษาในโรงพยาบาล รวมทั้ง มียาใหมมากขึ้นเรื่อย ๆ อีกหนึ่งทางเลือกนั่นก็คือ “Molnupiravir “ (โมลนูพิราเวียร) เปนตน นพ.วีรวัฒน มโนสุทธิ นายแพทยทรงคุณวุฒิและ รองผูอํานวยการสถาบันบําราศนราดูร กลาวถึงแนวทาง การรักษาผูปวยโควิด-19 ฉบับปรับปรุง เมื่อวันที่ 1 มีนาคม 2565 โดยคณะกรรมการกํากับดูแลรักษาโควิด-19 ได ประกาศเกณฑจําแนกผูปวยโควิด-19 โดยแบงตามความ รุนแรงของโรค ไดแก กลุมที่ 1 ผูปวยที่ไมมีอาการหรือสบาย ดี สามารถรักษาตัวเองที่บาน โดยไมจําเปนตองไดรับยาตาน ไวรัสและแพทยอาจพิจารณาใหรับประทานยาฟาทะลายโจร ตามความเหมาะสม กลุมที่ 2 ผูปวยที่มีอาการไมรุนแรง ไม ม ี ป อดอั ก เสบ ไม ม ี ป จ จั ย เสี ่ ย งต อ การเป น โรครุ น แรง โรครวมสําคัญ และมีภาพถายรังสีปอดปกติ ผูปวยกลุมนี้ยัง คงสามารถรักษาตัวเองที่บานไดเชนเดียวกับผูปวยกลุมที่ 1 และแพทยอาจพิจารณาใหรับประทานยาฟาวิพิราเวียร โดย ใหเริ่มยาเร็วที่สุด กลุมที่ 3 ผูปวยที่มีอาการไมรุนแรง แตมี ปจจัยเสี่ยงตอการเปนโรครุนแรงหรือมีโรครวมสําคัญ หรือ ผูปวยที่มีปอดอักเสบเล็กนอย ยังไมตองใหออกซิเจน ผูปวย กลุมนี้ แพทยอาจพิจารณาใหรักษาตัวเองที่บาน หรือเขารับ การรักษาตัวที่โรงพยาบาล ซึ่งแนวทางการรักษาใหมลาสุด แนะนําใหยาตานไวรัสเพียง 1 ชนิด จากยา 4 ชนิด ดังตอไปนี้ 1) เนอรมาเทรลเวียร/ริโทนาเวียร (nirmatrelvir/ritonavir) 2) โมลนูพิราเวียร (molnupiravir) 3) เรมเดซิเวียร และ 12
ÁÕ.¤.-àÁ.Â. 2565
4) ฟาวิพิราเวียร โดยพิจารณาตามดุลยพินิจของแพทย และ กลุมที่ 4 ผูป ว ยทีม่ ปี อดอักเสบ หรือมีภาวะออกซิเจนลดลงตํา่ กวา 94% สําหรับ ผูปวยกลุมนี้ จําเปนตองเขารับการรักษาที่โรงพยาบาล โดยแพทยจะ พิจารณาใหยาเรมเดซิเวียร ซึ่งเปนยาฉีด ทั้งนี้ สําหรับผูปวยกลุมนี้ที่ มีอาการไมหนักมาก หรือมีคาออกซิเจนอยูในชวง 94 – 96% แพทย อาจพิจารณาใหยาโมลนูพิราเวียรไดเชนกัน นพ.วีรวัฒนอธิบายถึงภาพรวมของกลุมยารักษาโควิด-19 ใน ปจจุบัน โดยแบงเปน 3 กลุม ตามลําดับการรักษา ไดแก กลุมที่ 1 กลุมแอนติบอดีสําเร็จรูป หรือ monoclonal antibody ยากลุมนี้ จะทํางานโดยการจับกับโปรตีนหนาม (spike protein) ของไวรัส ทําใหไวรัสไมสามารถเกาะและเขาสูเซลลในรางกายหรือออกฤทธิ์โดย การจับเพื่อทําลายไวรัส ซึ่งเปนยาฉีดทั้งหมด เชน โซโทรวิแมบ (sotrovimab) กลุม ที่ 2 ยาตานไวรัส ซึง่ ทํางานโดยการออกฤทธิย์ บั ยัง้ การเพิ่มจํานวนของไวรัส สําหรับยาตานไวรัสที่ประเทศไทยมีใชอยูใน ปจจุบัน ไดแก ฟาวิพิราเวียรและเรมเดซิเวียร รวมทั้งอีก 2 ตัว ที่กําลัง จะเขามาในประเทศไทย ไดแก โมลนูพิราเวียรแลเนอรมาเทรลเวียร/ ริโทนาเวียร ซึง่ ตัวทีค่ าดวานาจะเขามาใหไดใชกอ น คือ โมลนูพริ าเวียร และกลุมที่ 3 ยาลดการอักเสบ ยากลุมนี้จะชวยลดอาการอักเสบที่ เกิดขึ้นหลังจากการติดเชื้อ มักใชในผูปวยที่มีภาวะปอดอักเสบหรือเชื้อ ลงปอด ตัวอยางเชน เดกซาเมทาโซน (dexamethasone) จากแนวทางการรักษาผูปวยโควิด-19 ฉบับลาสุดนี้ เห็นไดชัดวา ไดมีการเพิ่มทางเลือกเพื่อใหแพทยสามารถบริหารยาไดงายขึ้น โดย ยาชนิดใหมที่ไดรับการแนะนําในแนวทางการรักษาฉบับนี้ และกําลัง จะนําเขามาในประเทศไทย คือ “โมลนูพิราเวียร” “สําหรับ molnupiravir (โมลนูพิราเวียร) เปนยาตรงจุดที่ชวย ลดอัตราการเสียชีวิตไดชัดเจน โดยลดอัตราการเสียชีวิตถึง 89% รวมทั้งลดการอยูโรงพยาบาลไดอีกดวย และในกรณีผูสูงอายุและผูที่มี โรครวมยานี้แทบจะไมตีกันกับยาตัวอื่น มีความปลอดภัยสูง และ ผลขางเคียงนอยมาก คือ อาจจะมีอาการคลื่นไสประมาณ 1%” นพ.วีรวัฒน กลาว ดาน ศ.พญ.ศศิโสภิณ เกียรติบรู ณกุล หัวหนาสาขาวิชาโรคติด เชือ้ ภาควิชาอายุรศาสตร คณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล กลาวถึงการใชยาในการรักษาโควิด-19 วา สวน ใหญในประเทศไทยจะใช favipiravir ซึ่งเปนยาที่ใชรักษาไขหวัดใหญ แตเพิ่มโดสเพื่อรักษาโควิด-19 แตไมชวยลดอัตราการเสียชีวิต ใน เดือนมีนาคมจะมียา “molnupiravir “ (โมลนูพิราเวียร) ล็อตแรก เขามาประมาณ 2 ลานเม็ด หรือ 5 หมื่นคน โดยแนวทางการกระจาย ยา “molnupiravir” นั้นนาจะเหมือนกับยา favipiravir โดยกระจาย ไปตามเขตสุขภาพทั้ง 12 เขต อยางไรก็ตาม การปองกันตัวเองที่เรา ทํากันตลอด 2 ปที่ผานมา ยังเปนสิ่งที่ตองทําตอไปจนกวาจะมีการ ประกาศใหโควิด-19 เปนโรคประจําถิ่น
ข อมูลสุขภาพ ขอควรรูกอนฉีดฟลเลอร
กรมการแพทย โดยสถาบันโรคผิวหนัง แนะนําการฉีด ฟลเลอร (Filler) หรือการฉีดสารเติมเต็มเขาสูผิวหนัง เพื่อชวยแกไขปญหาผิว ริ้วรอยรองลึก บริเวณตาง ๆ ของใบหนานัน้ ควรปรึกษาแพทยเฉพาะทางดานผิวหนัง กอนฉีด และปฏิบัติตามขอแนะนํากอนและหลังการฉีด ฟลเลอร เพื่อลดโอกาสเกิดความผิดปกติหรือการเกิด ภาวะแทรกซอน นพ.มานัส โพธาภรณ รองอธิบดีกรมการแพทย ใหขอ มูลวา การฉีดฟลเลอร คือ การฉีดสารเติมเต็ม ใชสาํ หรับ เติมเต็มเพื่อแกปญหาผิว ริ้วรอยรองลึก บริเวณตาง ๆ ของใบหนา โดยทั่วไปสามารถแบงไดเปน 2 ประเภท คือ ชนิดชั่วคราว และชนิดกึ่งถาวร โดยชนิดชั่วคราวสวนใหญ จะเปนสารกลุมไฮยาลูรอนิค แอซิด (Hyaluronic Acid) หรือ (HA) ในการฉีดครัง้ หนึง่ จะอยูไ ดนานประมาณ 1 – 2 ป สวนชนิดกึง่ ถาวร ในการฉีดครัง้ หนึง่ อาจอยูไ ดยาวนานเปน 10 ป โดยสวนใหญแพทยจะไมคอยแนะนําชนิดกึ่งถาวร เนื่ อ งจากโดยส ว นใหญ มั ก ไม ส ามารถสลายได เ องตาม ธรรมชาติเหมือนกลุมไฮยาลูรอนิค แอซิด เมื่อเกิดภาวะ แทรกซอนตามมาทําใหการรักษาคอนขางยาก ดังนั้น ขอ ควรปฏิบัติหรือสิ่งที่ควรทราบกอนการฉีดฟลเลอร ไดแก 1. ควรปรึกษาแพทยเพื่อวิเคราะหปญหา และวางแผน การรักษาอยางเหมาะสม 2. หากมีโรคประจําตัว มียาหรือ
วิตามินทีต่ อ งรับประทานประจําควรแจงแพทยกอ นทําการรักษาทุกครัง้ 3. ควรเลือกยี่หอและชนิดของฟลเลอรที่ไดมาตรฐานและสามารถ ตรวจสอบขอมูลจากบรรจุภณ ั ฑได และ 4. ควรตรวจสอบสถานพยาบาล หรือคลินิกที่ไดมาตรฐานและมีใบอนุญาตถูกตอง พญ.มิ่งขวัญ วิชัยดิษฐ ผูอํานวยการสถาบันโรคผิวหนัง กรมการแพทย กลาวเพิ่มเติมวา การฉีดฟลเลอรไมไดมาตรฐาน ฉีดไมถูกตําแหนง หรือการเลือกใชตัวของผลิตภัณฑไมเหมาะสม จะสงผลใหเกิดการไหลของฟลเลอร ผิวหนังบิดเบี้ยวหรือบวมหนา ผิดรูป และมีปญหาภาวะแทรกซอนอื่น ๆ ตามมาได โดยจะมีวิธี การสังเกตภาวะแทรกซอนหรือความผิดปกติหลังการฉีดฟลเลอร ไดแก 1. สีผวิ บริเวณตําแหนงทีท่ าํ การรักษาผิดปกติ เชน ซีด หรือแดงคลํา้ 2. มีอาการปวด บวม แดงหรือชํ้ามากกวาปกติ 3. มีอาการชา 4. มีอาการบวม แดง กดเจ็บ หรือมีหนอง ที่สงสัยวามีการติดเชื้อ หรืออักเสบที่ผิวหนัง หากมีอาการเหลานี้ควรไปพบแพทยโดยทันที ผูอํานวยการสถาบันโรคผิวหนังใหคําแนะนําเพิ่มเติมวา หลังฉีด ฟลเลอรเสร็จ ควรหลีกเลี่ยงการโดนแสงแดดและความรอน ทาครีม กันแดดสมํา่ เสมอ ควรงดการทําหัตถการบริเวณใบหนา เชน นวดหนา หรือการใชเครื่องมือที่อาจมีความรอน รวมถึงหมั่นสังเกตความ ผิดปกติบริเวณใบหนาโดยเฉพาะตําแหนงที่ทําการรักษา ทั้งนี้ ควร ดื่มนํ้าสะอาดอยางเพียงพอ หากตองการคําแนะนําในการดูแลรักษา ผิ ว พรรณที่ ถู ก วิ ธี แ นะนํ า ให ป รึ ก ษาแพทย ผู เชี่ ย วชาญด า นผิ ว หนั ง โดยตรง
Á.¤.-¡.¾. 2565
13
ข อมูลสุขภาพ สะดือเด็กทารกทําความสะอาดอยางไรใหปลอดภัย ? สะดือของทารกเด็กคืออะไร ? สะดือของเด็กทารกเปนสวนที่เชื่อมตอระหวางทารก แรกเกิดกับรกมารดา หลังจากที่ทารกคลอดออกมาแลว สูตแิ พทยจะทําการตัดและผูกสายสะดือ จากนัน้ สายสะดือ จะคอย ๆ แหงและหลุดไปภายใน 1-2 สัปดาห แตระหวาง นั้นคุณพอและคุณแมควรที่จะทําความสะอาดสะดือให แหง เพราะหากทําความสะอาดสะดือไมดีหรือไมสะอาด จะทําใหเกิดเชื้อโรคหรือสิ่งสกปรก ทําใหเกิดการติดเชื้อ ไดงาย สายสะดือของเด็กทารก สามารถติดเชื้อไดไหม? สายสะดือของเด็กทารกนัน้ ประกอบไปดวยเสนเลือดดํา และเสนเลือดแดง ซึ่งสามารถเปนทางผานของเชื้อโรคได รวมไปถึงผิวหนังบริเวณรอบ ๆ สะดือนัน้ คอนขางเปราะบาง ถาคุณพอคุณแมทําความสะอาดไดไมดี จะสงผลใหติด เชือ้ ได คุณพอคุณแมสามารถสังเกตอาการของการติดเชือ้ ได โดยหากสะดือลูกนอยมีอาการติดเชือ้ จะมีลกั ษณะบวมแดง รอบ ๆ สะดือ มีกลิ่นเหม็น หรือมีหนอง คุณพอคุณแมควร รีบพามาพบแพทยใหไวที่สุด เวลาอาบนํ้าเด็กทารก ตองลางรอบสะดือไหม? ส ว นมากคุ ณ พ อ คุ ณ แม จ ะค อ นข า งกั ง วลว า สะดื อ ลูกนอยเวลาโดนนํ้าจะทําใหสะดือเนา แตที่จริงแลวคุณ พอคุณแมสามารถอาบนํ้าใหลูกนอยไดตามปกติ หลังจาก ที่อาบนํ้าเสร็จ ควรเช็ดทําความสะอาดดวยแอลกอฮอล 70 % โดยเช็ดทั้งขั้วและสายสะดือ ถาไมทําความสะอาด จะเกิดการหมักหมมของสิ่งสกปรก และเกิดการติดเชื้อที่ สะดือได วิธีทําความสะอาดสะดือเด็กทารกใหปลอดภัย คุณพอคุณแมควรทําความคุนเคยกับสะดือลูกนอย โดยการจับสายสะดือขึน้ ตัง้ ตรงแลวหมุนดานซาย ดานขวา ดานหนาและดานหลัง จะพบวาบริเวณโคนสะดือจะ มีซอกเล็ก ๆ เกิดขึ้น หลังจากนั้นสามารถทําความสะอาด สะดือลูกนอยได ดังนี้ 1. ใช Cotton Buds ชุปดวยแอลกอฮอล 70% เช็ดบริเวณซอกโคนสะดือของลูกนอย โดยหมุนไปทาง เดียวกัน ไมควรเช็ดยอนไปมา * หากใช Cotton Buds 1 กาน เช็ดแลวไมสะอาด ควรทิ้งและใชอันใหมเช็ดทําความสะอาดจนกวาสะดือ ของลูกนอยจะสะอาด 14
Á.¤.-¡.¾. 2565
2. ใชสําลีกอน ชุปดวยแอลกอฮอล 70 % เช็ดบริเวณสายสะดือ ของลูกนอย โดยเช็ดบริเวณโคนสะดือขึ้นมาจนถึงปลายสะดือใหรอบ ทุกดานจนกวาจะสะอาด 3. ใชสาํ ลีกอ น ชุปดวยแอลกอฮอล 70% บีบใหหมาด เช็ดบริเวณ โคนสะดือที่เปนผิวหนังของลูกนอย โดยหมุนวนประมาณ 1-2 นิ้ว เพื่อการฆาเชื้อบริเวณผิวหนัง ภาวะปกติ VS ไมปกติสะดือเด็กทารก หลังจากที่สายสะดือหลุด จะพบวามีนํ้าหรือเลือดซึม อันนี้ถือวา เปนภาวะปกติ ดังนั้น ควรเช็ดดวยแอลกฮอล 70 % ตอไปเรื่อย ๆ กอน สวนใหญจะใชเวลาประมาณ 1 สัปดาห สะดือของทารกก็จะ แหงไปเอง โดยปกติกลามเนื้อหนาทองของเด็กทารกแรกเกิดยังไมแข็งแรง ดีพอ ฉะนั้น เวลาเด็กทารกแรกเกิดมีการรองหรือเบงมาก ๆ จะทําให เกิดแรงดันในชองทอง สงผลใหเกิดภาวะสะดือโปงหรือสะดือจุนได ซึ่งคุณพอคุณแมบางรายอาจจะคิดวาเปนภาวะที่ผิดปกติ แตภาวะ เชนนี้พอเด็กทารกมีอายุเพิ่มมากขึ้น กลามเนื้อจะคอย ๆ แข็งแรง สง ผลใหภาวะสะดือโปงหรือสะดือจุนจะหายไปเองภายในอายุ 1-2 ป ขอควรระวัง เพื่อหลีกเลี่ยงการติดเชื้อที่สะดือเด็กทารก ในคุณพอคุณแมบางรายอาจมีความกังวลเกี่ยวกับเรื่องสะดือโปง หรือสะดือจุนของลูกนอย จึงนําเอาเหรียญมากดทับที่สะดือลูกนอย เอาไว ในกรณีนี้ไมแนะนําใหปฏิบัติ เนื่องจากสะดือของเด็กทารก เปนผิวหนังที่เปราะบางมาก อาจทําใหเกิดการขูดเปนแผลหรือมีการ สะสมของเชื้อโรคสงผลใหติดเชื้อไดงาย ขอขอบคุณขอมูล : พญ.ศศินี เอี่ยมอุไรรัตน กุมารแพทยทารกแรกเกิดและปริกําเนิด สถาบันกุมารเวช โรงพยาบาลศิครินทร : https://www.sikarin.com/doctor-articles
รายงานพิเศษ สวทช. จับมือกรมการแพทย และกรมทรัพยสินทางปญญา รวมตอยอดนวัตกรรมสุขภาพและการแพทย (10 มีนาคม 2565 ) ณ กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสุข จ.นนทบุ ร ี กรมการแพทย เนื่อ งในงานวันสถาปนา กรมการแพทย ครบรอบ 80 ป ที่กรมการแพทยไดดําเนิน การทางการแพทยและสาธารณสุข เพื่อคุณภาพชีวิตที่ดี ของประชาชนชาวไทย สมดังปณิธาน “ทําดีที่สุดเพื่อ ทุกชีวิต”: นพ.สมศักดิ์ อรรฆศิลป อธิบดีกรมการแพทย กระทรวงสาธารณสุข นายวุฒิไกร ลีวีระพันธุ อธิบดีกรม ทรัพยสินทางปญญา พรอมดวย ดร.ณรงค ศิริเลิศวรกุล ผูอํานวยการสํานักงานพัฒนาวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี แหงชาติ (สวทช.) กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร วิจัยและนวัตกรรม (อว.) รวมลงนามบันทึกขอตกลงความ รวมมือเพื่อรวมดําเนินการวิจัยพัฒนาและตอยอดการใช ประโยชนจากนวัตกรรมดานสุขภาพและการแพทย โดย มีเปาหมายเพื่อเสริมสรางโอกาสในการเขาถึงผลิตภัณฑ และบริ ก ารทางการแพทย ที่ มี คุ ณ ภาพเที ย บเท า ระดั บ สากล สรางความคุมคาตอคุณภาพชีวิต และเศรษฐกิจของ ประเทศ นพ.สมศักดิ์ อรรฆศิลป อธิบดีกรมการแพทย มีนโยบาย สนับสนุนการดําเนินงานพัฒนาและขยายผลนวัตกรรมทาง ด านสุ ข ภาพและการแพทย สนับ สนุน การพึ่งพาตนเอง ลดความเหลื่อมลํ้าในระบบสาธารณสุข และสรางมูลคาทาง เศรษฐกิจและสังคม โดยกรมการแพทย กรมทรัพยสินทาง ปญญา และ สวทช. ไดตกลงรวมกันจัดทําบันทึกขอตกลง ฉบับนี้ขึ้นเพื่อ 1. ดําเนินการวิจัยและพัฒนานวัตกรรมดานสุขภาพและ การแพทย ทดสอบเปรียบเทียบประสิทธิภาพของผลิตภัณฑ ที่พัฒนาขึ้นมากับผลิตภัณฑที่ทางกรมการแพทยมีการใชงาน ในปจจุบัน 2. ขยายผลและตอยอดการใชประโยชนจากนวัตกรรม ดานสุขภาพและการแพทย เพื่อเสริมสรางโอกาสในการเขา ถึงผลิตภัณฑและบริการที่มีคุณภาพเทียบเทาระดับสากล สรางความคุมคาตอคุณภาพชีวิต และเศรษฐกิจของประเทศ 3. ศึกษาความเปนไปไดและผลักดันการนําผลิตภัณฑที่ พัฒนาขึ้นมาไปจําหนายเชิงพาณิชย 4. สนับสนุนเชิงนโยบายและทรัพยากรที่จําเปนในการ ดําเนินกิจกรรมภายใตบันทึกขอตกลงความรวมมือนี้ ดาน นายวุฒิไกร ลีวีระพันธุ อธิบดีกรมทรัพยสินทาง ปญญา ใหขอมูลวา “ทรัพยสินทางปญญามีบทบาทสําคัญ
ในการพัฒนาเศรษฐกิจการคาของประเทศ การสรางมูลคาเพิม่ ใหกบั สินคา และบริการ และเพิม่ ขีดความสามารถในการแขงขันในทุกกลุม อุตสาหกรรม รวมถึงกลุม อุตสาหกรรมการแพทยและสุขภาพ ซึง่ ประเทศไทยมีความพรอม และมีศักยภาพในการเติบโต กรมทรัพยสินทางปญญา กรมการแพทย และ สวทช. มีเจตนารมณรวมกันที่จะสนับสนุนงานวิจัย พัฒนา และ สรางสรรคนวัตกรรมดานสุขภาพและการแพทย นําไปสูการคุมครองและ ใชประโยชนจากทรัพยสินทางปญญา เพื่อเพิ่มศักยภาพอุตสาหกรรมการ แพทยและสุขภาพของไทยใหสามารถพึ่งพาตนเองได ลดความเหลื่อมลํ้า ในระบบสาธารณสุ ข ลดการนํ า เข า นวั ต กรรมทางการแพทย และ สรางมูลคาทางเศรษฐกิจอยางยั่งยืน ทั้ง 3 หนวยงาน จึงรวมขับเคลื่อน แนวคิดดังกลาวใหเกิดผลเปนรูปธรรม ผานการบูรณาการองคความรูและ ทรัพยากรระหวางหนวยงานในหลายมิติ อาทิ การสงเสริมการสรางสรรค นวัตกรรมทางการแพทยโดยนําฐานขอมูลสิทธิบัตรมาวิเคราะหแนวโนม เทคโนโลยีกอนเริ่มการวิจัย การสงเสริมการคุมครองทรัพยสินทางปญญา โดยพิ จ ารณาคํ า ขอรั บ สิ ท ธิ บั ต รแบบเร ง ด ว นให กั บ นวั ต กรรมทางการ แพทยที่เกี่ยวของกับประโยชนตอสังคมสวนรวม การใหคําปรึกษาเชิงลึก ดานทรัพยสินทางปญญาผานศูนยใหคําปรึกษาดานทรัพยสินทางปญญา (IPAC) ตลอดหวงโซมูลคาทรัพยสินทางปญญา รวมทั้งการทําตลาด ทั้งในและตางประเทศ” นายวุฒิไกรกลาวเพิ่มเติมวา “กรมทรัพยสินทางปญญาเชื่อมั่นวา ความรวมมือครั้งนี้จะเปนกาวสําคัญของการพัฒนานวัตกรรมดานสุขภาพ และการแพทยของไทย สรางผลงานสิทธิบัตรที่มีมูลคา ตอบโจทย ความ ตองการของตลาด พรอมสรางรายไดเขาประเทศผานการซื้อ-ขายสิทธิใน ทรัพยสินทางปญญา และสรางเครือขายความรวมมือระหวางหนวยงาน ภาครัฐที่เขมแข็ง เพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตของประชาชนดวยทรัพยสิน ทางปญญาและเทคโนโลยีทางการแพทยและสาธารณสุข”
ÁÕ.¤.-àÁ.Â. 2565
15
รายงานพิเศษ ดร.ณรงค ศิริเลิศวรกุล ผูอํานวยการ สวทช. ใหขอมูลวา สวทช. ไดรวมดําเนินการวิจัยและพัฒนานวัตกรรมและตอยอดการ ใชประโยชนจากนวัตกรรมดานสุขภาพและการแพทยกับกรมการ แพทย เพื่อเสริมสรางโอกาสในการเขาถึงผลิตภัณฑและบริการที่มี คุณภาพเทียบเทาระดับสากล สรางความคุมคาตอคุณภาพชีวิตและ เศรษฐกิจของประเทศ สวทช. ไดดําเนินงานผานการทํางานของ ศูนยแหงชาติทั้ง 5 ศูนย คือ 1) ศูนยพันธุวิศวกรรมและเทคโนโลยี ชีวภาพ (ไบโอเทค) มุงพัฒนางานดานเทคโนโลยีชีวภาพ 2) ศูนย เทคโนโลยีโลหะและวัสดุแหงชาติ (เอ็มเทค) พัฒนางานดานเทคโนโลยี ที่เกี่ยวของกับวัสดุตาง ๆ 3) ศูนยเทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกสและ คอมพิวเตอรแหงชาติ (เนคเทค) มุงพัฒนางานดานอิเล็กทรอนิกส และเทคโนโลยีคอมพิวเตอร 4) ศูนยนาโนเทคโนโลยีแหงชาติ (นาโนเทค) มุงพัฒนางานดานนาโนเทคโนโลยี และ 5) ศูนย เทคโนโลยีพลังงานแหงชาติ (ENTEC) มุงพัฒนาเทคโนโลยีพลังงาน ของประเทศ นอกจากนี้ ในดานการแพทยยังมีศูนยวิจัยเทคโนโลยีสิ่งอํานวย ความสะดวกและเครื่องมือแพทย (Amed) ซึ่งเปนศูนยกลางของ การวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีและนวัตกรรมดานเครื่องมือแพทย นวัตกรรมสุขภาพ อุปกรณประมวลผลสัญญาณชีวการแพทย เทคโนโลยี ฟ นฟู ส มรรถภาพ เทคโนโลยีที่ทุก คนเขาถึง และเทคโนโลยี สิ่งอํานวยความสะดวก โดยทาง Amed มุงเนนการพัฒนาเครื่องมือ
แพทยและแพลตฟอรมเทคโนโลยีบริการดานการวินิจฉัย การรักษา การฟนฟูสมรรถภาพ (Diagnosis & Treatment) รวมถึงการพัฒนา อุปกรณและแพลตฟอรมเทคโนโลยีเพื่อการปองกัน สรางเสริม สุขภาวะ และระบบบริการสุขภาพ (Prevention & Well-being) และการพัฒนาอุปกรณและแพลตฟอรมเทคโนโลยีสําหรับการสราง ความเสมอภาคทางสุขภาพ (Health equality) ผูอํานวยการ สวทช. ใหขอมูลเรื่องบทบาทของ สวทช. ภายใต ขอตกลงความรวมมือตลอดระยะเวลา 5 ปนี้ สวทช. จะรวมกับ กรมการแพทยในการดําเนินการวิจัย พัฒนานวัตกรรมดานสุขภาพ และการแพทยที่จําเปนและเปนที่ตองการตอระบบสาธารณสุขของ ประเทศ อาทิ โครงการกระดูกเทียมสําหรับผูปวยมะเร็งกระดูก โครงการ 3D Print ในดานการแพทย และขดลวดคํ้ายันหลอดเลือด หัวใจ รวมถึงเรื่องที่มีความสนใจรวมกัน เชน การสังเคราะหโปรตีน EGF เพื่อพัฒนาผลิตภัณฑเวชสําอางและยารักษาโรค รวมถึงการนํา เทคโนโลยีปญญาประดิษฐมาใชในการวินิจฉัยโรค เปนตน นอกจากนี้ สวทช. จะรวมสนับสนุนขอมูลทางวิชาการที่ เกี่ยวของกับการวิเคราะหทดสอบมาตรฐานที่จําเปน การบริหาร จัดการโครงการวิจัย และทะเบียนทรัพยสินทางปญญา รวมถึงการ ใชกลไกบัญชีนวัตกรรมไทยเพื่อสนับสนุนใหนวัตกรรมจากการวิจัย และพัฒนาใหสามารถเขาสูตลาด สรางผลกระทบทั้งเชิงเศรษฐกิจ และสังคมอยางยั่งยืนตอไป
สวทช. จัดงาน NAC2022 ‘พลิกฟนเศรษฐกิจและสังคมไทย ดวยงานวิจัย-นวัตกรรม BCG’ 2 มีนาคม 2565 ณ หองแถลงขาว ชั้น 1 กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร วิจัยและนวัตกรรม (อว.): ดร.ณรงค ศิริเลิศวรกุล ผูอํานวยการสํานักงานพัฒนาวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีแหง ชาติ (สวทช.) พรอมดวย ดร.จุลเทพ ขจรไชยกูล ผูอํานวยการ ศูนยเทคโนโลยีโลหะและวัสดุแหงชาติ (เอ็มเทค) นําทีมนักวิจัย สวทช. แถลงขาวการจัดงานประชุมวิชาการประจําป สวทช. ครั้งที่ 17 (17th NSTDA Annual Conference: NAC2022) ภายใตแนวคิด “พลิกฟนเศรษฐกิจและสังคมไทย ดวยงานวิจัย และนวัตกรรม BCG” (Revitalizing Thai Economy through BCG Research and Innovation) โดยจัดบนแพลตฟอรม ออนไลนเต็มรูปแบบผานทางเว็บไซต www.nstda.or.th/nac ระหวางวันที่ 28-31 มีนาคม 2565 ดร.ณรงค ศิริเลิศวรกุล ผูอํานวยการ สวทช. แถลงวา ปนี้ สวทช. จัดงาน NAC2022 แบบออนไลนเต็มรูปแบบ เพื่อใหสอดรับ 16
ÁÕ.¤.-àÁ.Â. 2565
กับวิถี New Normal ซึ่งทุกกิจกรรมจะเปนรูปแบบออนไลนทั้งหมด ทั้งสัมมนา นิทรรศการ การจัดกิจกรรมเยี่ยมชม Open House ผาน ทางเว็บไซต www.nstda.or.th/nac ระหวางวันที่ 28-31 มีนาคม 2565 ประกอบดวย 3 กิจกรรม นิทรรศการออนไลน 102 เรื่อง สัมมนาออนไลน 45 หัวขอ OPEN House เปดใหชมแบบออนไลน 61 เรื่อง โดยงานประชุมวิชาการประจําป สวทช. (NAC2022) ตลอด 4 วันเต็ม สวทช. จัดออนไลนเต็มรูปแบบรับวิถี New Normal และ เขมขนขึ้นในเนื้อหาสาระ เพื่อใหประชาชนทุกกลุม ทุกเพศ ทุกวัย ได เขาไปหาความรู อัปเดตเทคโนโลยีและนวัตกรรม จากศักยภาพของ บุคลากรวิจัยและหองปฏิบัติการ สวทช. เพื่อนําวิทยาศาสตรและ เทคโนโลยียกระดับคุณภาพของสินคาและบริการ โดย สวทช. ได รับพระมหากรุณาธิคุณจากสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจา กรมสมเด็จ พระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี เปนองคประธานในพิธี
รายงานพิเศษ
เปดการประชุมประจําป สวทช. ในวันที่ 28 มีนาคม 2565 ซึ่ง มีการถายทอดสดทางชอง 11 หรือ NBT ตั้งแตเวลา 09.00 น. เปนตนไป สําหรับธีมงานปนี้ ตามที่นายกรัฐมนตรีไดประกาศใหระบบ เศรษฐกิจแบบ BCG (Bio-Circular-Green Economy หรือ เศรษฐกิจชีวภาพ-เศรษฐกิจหมุนเวียน-เศรษฐกิจสีเขียว) เปน วาระแหงชาติ (เมื่อวันที่ 13 มกราคม 2564) โดยประกาศ เปาหมายให BCG เปนหนึ่งในเครื่องมือสําคัญที่ชวยผลักดัน เศรษฐกิจไทยใหมีความเขมแข็ง และประชาชนมีรายไดสูงขึ้น ภายใตแผนยุทธศาสตรการขับเคลื่อนประเทศไทยดวย BCG เปนระยะเวลา 6 ป ตั้งแต พ.ศ. 2564-2570 ประกอบดวย 4 แผนยุทธศาสตร ไดแก 1. เกษตรและอาหาร 2. สุขภาพและ การแพทย 3. พลังงาน วัสดุและเคมีชวี ภาพ และ 4. การทองเทีย่ ว และเศรษฐกิ จสร างสรรค โดยใชป ระโยชนจากจุด แข็ ง ของ ประเทศไทยในฐานความหลากหลายทางชีวภาพและวัฒนธรรม ของประเทศไทย สวทช. ซึ่งเปนหนวยงานภายใตสังกัดกระทรวง การอุดมศึกษา วิทยาศาสตร วิจัยและนวัตกรรม เปนอีกหนึ่ง หนวยงานที่รวมขับเคลื่อนนโยบาย BCG รวมกับทุกกระทรวง และทุกหนวยงาน “ตัวอยางที่ สวทช. ขับเคลื่อนนโยบาย BCG ดวย วิทยาศาสตร เทคโนโลยี และนวัตกรรม และตอบโจทย BCG สาขาตาง ๆ เชน การใชประโยชนจากทรัพยากรทองถิ่น – การ ผลิตและเพิ่มมูลคาพันธุฟกทองไขเนาอัตลักษณทองถิ่น กลุม นานอย จ.นาน ระบบฟารมเกษตรอัจฉริยะ HandySense , Plant-based egg ผลิตภัณฑไขเหลวจากโปรตีนพืช , ชุดตรวจ สารปนเปอนในนํ้านมดิบ (Peroxide Test Stripe) ที่ตอบโจทย BCG สาขาเกษตรและอาหาร การพัฒนาอุปกรณการแพทยใน ชวงโควิด-19 เชน เปลความดันลบ PETE, นวัตกรรม “ENcase” เครื่องผลิตนํ้ายาฆาเชื้อดวยวิธีการผลิตทางไฟฟาเคมี ชุดตรวจ โควิด-19 แบบตาง ๆ รวมไปถึงการพัฒนาวัคซีนแบบฉีดพน จมูก ก็ตอบโจทย BCG สาขาสุขภาพและการแพทย เปนผลงาน วิจัยและนวัตกรรมที่จะชวยใหประเทศไทยมีความมั่นคงทาง เศรษฐกิจและลดการพึ่งพาการนําเขาจากตางประเทศ”
ดร.จุลเทพ ขจรไชยกูล ผูอํานวยการศูนยเทคโนโลยีโลหะและ วัสดุแหงชาติ (เอ็มเทค) ในฐานะประธานจัดงานประชุมวิชาการประจําป สวทช. ครั้งที่ 17 กลาววา การจัดงานในรูปแบบออนไลนปนี้ เพื่อให ผูเ ขารวมงานไดเต็มอิม่ กับเนือ้ หาสาระที่ สวทช. เตรียมมานําเสนอ และ สามารถเขาถึงไดทุกที่ทุกเวลา โดยเฉพาะหัวขอการสัมมนาที่มีทั้งหมด 45 หัวขอสัมมนา ตัวอยาง เชน ความทาทายในการพลิกฟน การทองเทีย่ ว ไทยดวยการทองเที่ยวเชิงสุขภาพ, โมเดลเศรษฐกิจ BCG สาขาเครื่อง มือแพทย ความกาวหนาอุตสาหกรรมเครื่องมือแพทยไทยภายใตความ รวมมือของภาครัฐและเอกชน, Food Waste กับแนวคิดเศรษฐกิจ หมุนเวียน, จีโนมิกสประเทศไทย: อนาคตของการแพทยจีโนมิกสและ การประยุกตใชเทคโนโลยีจีโนม, การอบรมเชิงปฏิบัติการ เรื่อง การจัด กิจกรรมสะเต็มศึกษาตามหลักสูตรฐานสมรรถนะดวย BCG Model รวมทั้ง International Webinar on COVID-19 นิทรรศการออนไลน 102 ผลงาน แบงเปน 4 กลุม ตามการดําเนิน งานสําคัญเพื่อขับเคลื่อนโมเดลเศรษฐกิจ BCG และแผนปฏิบัติการ AI ของ สวทช. ไดแก 1. เกษตรและอาหาร 2. สุขภาพและการแพทย 3. พลังงาน วัสดุและเคมีชีวภาพ และ 4. ดิจิทัลและอิเล็กทรอนิกส (Digital and Electronics) โดยในนิทรรศการแตละเรื่องจะมีนักวิจัย เจาของผลงานมานําเสนองานวิจัยในรูปแบบ VDO Online โดยทั้ง นิทรรศการออนไลน และหัวขอสัมมนาออนไลน สามารถรับชมผานระบบ VDO Conference ของซิสโก (cisco) เว็บเอ็กซ มีทติง้ (webex meeting) โดยผูท ส่ี นใจเขารวมฟงการสัมมนา สามารถลงทะเบียนทีเ่ ว็บไซต www.nstda.or.th/nac โดยเลือกหัวขอทีส่ นใจตามวันและเวลาทีส่ ะดวก “ระบบจะสง Link URL ไปใหทางอีเมล เพื่อใชเขารวมฟงการ สัมมนา โดยผูเขาฟงสามารถรับชมผานโปรแกรม webex meeting ซึ่ง ติดตั้งไดทั้งบนคอมพิวเตอร หรือสมารทโฟน หากไมสามารถเขารวมฟง ในเวลาที่ลงทะเบียนไว ก็สามารถรับชมยอนหลังไดอีกดวย” นอกจากนี้ ยังมีอีกหนึ่งกิจกรรมที่นาสนใจ คือ Open House หรือ การเปดบานใหผูประกอบการและนักลงทุนไดเยี่ยมชมแบบออนไลน จากการนําเสนอเทคโนโลยีจากความชํานาญของหองปฏิบัติการชั้นนํา 43 หองปฏิบัติการ จํานวนรวม 61 เรื่อง ซึ่งความพิเศษของการจัดใน รูปแบบออนไลน คือ สวทช. เปดบานใหเห็นหองปฏิบัติการวิจัยผาน วิดีโอแบบใกลชิด และหากมีคําถามก็สามารถแชทขอความสอบถามได ทันที เพื่อใหกลุมเปาหมาย ทั้งนักธุรกิจ นักอุตสาหกรรม และนักลงทุน ที่ กํ า ลั ง มองหาโอกาสและแรงบั น ดาลใจสามารถนํ า ไปเป น แนวทาง ตอยอดธุรกิจดวยวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
ÁÕ.¤.-àÁ.Â. 2565
17
รายงานพิเศษ ภายในงานแถลงขาวครั้งนี้ สวทช. ไดนําตัวอยางผลงานวิจัย มาแสดง อาทิ “Plant-based egg” ผลิตภัณฑไขเหลวจากโปรตีน พืช ที่พัฒนาสูตรโปรตีนจากพืชเปนไขเหลวจากพืชพาสเจอรไรซ ที่มีคุณสมบัติในการขึ้นรูปในระหวางการทอดในนํ้ามันได และ เนื้อสัมผัสใกลเคียงกับไขไก เหมาะสําหรับกลุมผูบริโภคกลุม กินวีแกน (Vegan), Vegetarian, กลุมที่แพไข
นวัตกรรม มะนีมะนาว นํ้ามะนาวคั้นสด 100% แชแข็ง (ManeeManao) นักวิจัยไดเปลี่ยนสภาวะการแชเยือกแข็งที่ เหมาะสม โดยขัน้ ตอนการผลิตเดิมไมถกู เปลีย่ น ชวยเพิม่ คุณสมบัติ ในการลดการทํางานของเอนไซม ผลการทดสอบดวยกระบวนการ ที่ปรับปรุงนั้น คือ กลิ่น สี และรสของนํ้ามะนาวแชแข็งที่นํามาทํา ละลายเทียบเคียงนํ้ามะนาวสด ซึ่งจะเกิดการเปลี่ยนแปลงของ กลิ่น สี รส ภายใน 2-3 วัน แตนํ้ามะนาวแชแข็งสามารถเก็บได นานกวา 2 ป
Handy Sense + Farm to School ระบบเกษตรแมนยํา ฟารมอัจฉริยะ (HandySense) ประกอบดวย อุปกรณตรวจวัด และควบคุมสภาพแวดลอมที่เปนปจจัยตอการเจริญเติบโตของพืช ดวยการนําเทคโนโลยีเซนเซอร (sensor) ผนวกอุปกรณไอโอที (Internet of Things) มาพรอมกับความโดดเดน คือ อุปกรณใช งานงาย ทนทานตอสภาพแวดลอม ในราคาที่เกษตรกรเขาถึงได
18
ÁÕ.¤.-àÁ.Â. 2565
ชุดตรวจแบบรวดเร็วในรูปแบบ strip test สําหรับตรวจวินิจฉัย เชื้อไวรัสใบดางมันสําปะหลังในมันสําปะหลัง สําหรับพกพาไปใชใน ภาคสนาม โดยไมตองเก็บตัวอยางสงมาตรวจยังหองปฏิบัติการ ทราบ ผลไดภายใน 15 นาที และตรวจสอบไดเองโดยไมตองอาศัยผูชํานาญ การและเครื่องมือวัดอานผล การพัฒนาชุมชนดวยโมเดลเศรษฐกิจ BCG – การผลิตและเพิ่ม มูลคาพันธุฟกทองไขเนา อัตลักษณทองถิ่น กลุมนานอย จังหวัดนาน ทําใหไดสายพันธุฟกทองไขเนาที่มีสีเขียวปนเหลือง มีความสมํ่าเสมอ ของรูปทรงผล มีรสชาติหวาน มัน อรอยและเนื้อเหนียวหนึบ มี กระบวนการเพาะปลูกที่ไดมาตรฐาน สวนของฟกทองที่เหลือนํามา แปรรูป นํา้ มันเมล็ดฟกทอง การหมักดวยหัวเชือ้ จุลนิ ทรียป ระสิทธิภาพสูง เพื่อใชเปนอาหารสัตวสําหรับเลี้ยงไกไขอินทรียและโค สรางความ ยั่งยืนใหแกชุมชนอยางแทจริง
ผลิตภัณฑถุงมือยางธรรมชาติโปรตีนตํ่า มีปริมาณโปรตีนที่กอให เกิดภูมิแพนอยเปนไปตามเกณฑมาตรฐาน ISO 11193-1:2008, EN 455 และ ASTM D3578-05 ชวยลดปริมาณโปรตีนที่กอให เกิดภูมิแพในผลิตภัณฑถุงมือยางธรรมชาติ ยกระดับคุณภาพของ ผลิ ต ภั ณ ฑ ถุ ง มื อ ยางธรรมชาติ ใ ห ส ามารถแข ง ขั น ได กั บ ผลิ ต ภั ณ ฑ ถุงมือยางสังเคราะห และรักษาความเปนผูนําดานการผลิตยางและ ผลิตภัณฑยางธรรมชาติของประเทศไทย
เครื่องผลิตนํ้ายาฆาเชื้อดวยวิธีทางไฟฟาเคมี ในชื่อ ENcase ที่ ใชเพียงสวนผสมระหวาง เกลือกับนํ้าบริสุทธิ์ เพื่อทําเปนสารละลาย เกลือแกง กอนใชกระบวนการทางไฟฟาทําปฏิกิริยาเคมี จนไดนํ้ายา ออกมา 2 ชนิด พรอมกัน คือ กรดและดาง โดยในสวนที่เปนกรดมี องคประกอบของไฮโปคลอรัส มีคุณสมบัติเปนกรดออน ๆ ซึ่งผาน การทดสอบแลวพบวามีประสิทธิภาพเพียงพอในการฆาเชื้อแบคทีเรีย และไวรัส ไดรับการสนับสนุนทุนวิจัยจากสํานักงานการวิจัยแหงชาติ (วช.) ในการพัฒนา สําหรับนําไปใชประโยชนทามกลางสถานการณ การระบาดของโควิด-19 ทั้งนี้ ผูสนใจเขารวมงาน NAC2022 สามารถดูรายละเอียดเพิ่ม เติมและลงทะเบียนเขารวมงานฟรีไดที่ www.nstda.or.th/nac หรือ สอบถามเพิ่มเติม โทร. 0 2564 8000
เวทีวิจัย เผยเบื้องหลัง..กวาจะเปน “งานวิจัยวัคซีนโควิด-19” ระดับโลก กวาวันที่ประเทศไทยจะมีวัคซีนโควิด-19 อยางเพียงพอ มีชนิดของวัคซีนใหประชาชนไดฉีดอยางหลากหลายเชน ในวันนี้ วงการสาธารณสุขไทยตองทํางานกันอยางหนัก ไมวาทีมดานหนาที่ตองเผชิญกับผูปวยโดยตรง หรือ ทีมวิชาการที่เรงทําการวิจัยทางคลินิก เพื่อหาคําตอบใน การดูแลรักษาและปองกันเชื้อไวรัสนี้ “ศูนยวิจัยคลินิก” คณะแพทยศาสตรศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล (Siriraj Institute of Clinical Research) หรือ SICRES เปนหนึ่งหนวยงานที่ตั้งขึ้นเพื่อทําการวิจัย ทางคลินกิ โดยเฉพาะ ทีผ่ า นมาไดทาํ การวิจยั ยาและเครือ่ งมือ ทางการแพทยมามากมาย และไดรับการยอมรับในระดับ นานาชาติมาแลวนับไมถวน ซึ่งผลงานลาสุดที่ฮือฮา คือ โครงการการศึกษาความปลอดภัยและการตอบสนองภูมคิ มุ กัน จากการฉีดวัคซีนโควิด-19 กระตุน เข็มที่ 3 : Booster Study โดยไดรับการอางอิงอยูในบทความของ องคการอนามัยโลก (WHO) ลงพิมพ Interim recommendations for heterologous COVID-19 vaccine schedules ใน Interim guidance โดยเปนคําแนะนําการฉีดวัคซีนโควิด-19 แบบตางชนิดกัน หรือวัคซีนสูตรไขว สําหรับประเทศตาง ๆ เมื่อปลายป 2564 ที่ผานมา กวาจะไดมา...ซึ่งงานวิจัยในคน รูห รือไม?! วากวาจะไดงานวิจยั ทีน่ านาชาติใหการยอมรับ ขางตน ตองผานกระบวนการและขัน้ ตอนมากมาย ใชทรัพยากร ทั้งสรรพกําลังของบุคลากรผูเชี่ยวชาญ รวมถึงการสนับสนุน จากหลายภาคสวน เพือ่ ใหการศึกษาวิจยั บรรลุตามเปาหมาย โดยหนึ่ ง ตั ว แปรสํ า คั ญ ของงานวิ จั ย ทางการแพทย ที่ ต อ ง ขอบคุณในความเสียสละ นั่นก็คือ “อาสาสมัครงานวิจัย” เพราะหากไมมีเขาเหลานี้ การไดมาซึ่งขอมูลที่เปนประโยชน ตอมวลมนุษยชาติก็ไรความหมาย ผศ.ดร.พญ.สุวิมล นิยมในธรรม รองผูอํานวยการ SICRES เผยขั้นตอนของการทํางานตามหลักจริยธรรมการ วิจัยในมนุษยวา เริ่มจากทีมวิจัยเขียนแบบแผนการดําเนิน โครงการ (Protocols) วางแผนงานวิจัยสงใหคณะกรรมการ จริยธรรมการวิจัยในคนของศิริราชพิจารณาความเหมาะสม ความจําเปน และความปลอดภัยของการทําการวิจัยในคน ซึ่งนอกจากหลักเกณฑของสถาบันในไทยแลว การวิจัย ทางการแพทย ต อ งเป น ไปตามเกณฑ ก ารปฏิ บั ติ ก ารวิ จั ย ทางคลินิกที่ดี (Good Clinical Practice) ซึ่งเปนเกณฑ มาตรฐานสากล อันไดรับการยอมรับจาก WHO และสถาบัน ตาง ๆ ทั่วโลก โดยเฉพาะอยางยิ่งโครงการวิจัยที่เปนยาใหม มาตรฐานความปลอดภัยตองสูงสุด เพื่อไมใหเปนอันตราย ตออาสาสมัครที่เขารวมโครงการ หากไดรับการอนุมัติ จัดทํา เอกสารการเก็บขอมูล วิเคราะหขอมูลตามขั้นตอน
“กอนโครงการจะเริ่ม อาสาสมัครตองเขาใจกอนวาการศึกษานี้ เกี่ยวกับยาอะไร เขาตองทําอะไรบาง ตองเจาะเลือด ตองกินยา ตองติดตามผลการรักษา ตองคุยกับอาสาสมัครใหเขาใจ กรณีทอ่ี าสาสมัคร เปนเด็ก ตองพูดคุยกับครอบครัว เราตองทําความเขาใจกับอาสาสมัคร เยอะมาก ถาเปนงานวิจยั รักษาโรคหรือยาใหม ก็จะมีเกณฑทแ่ี ตกตาง ออกไป ทั้งระยะของโรค วิธีการรักษา การรับยา การคุมโรค ตอง ตรวจรางกาย สัมภาษณ เพื่อมั่นใจวาอาสาสมัครเขากับโครงการได จริง เปนการลงทุนที่คอนขางสูงในอาสาสมัครหนึ่งคน” ความทาทาย ในงานวิจัยวัคซีนโควิด-19 สําหรับงานวิจัยวัคซีนโควิด-19 นับเปนโรคใหม และระบาด พรอมกันทั้งโลก งานวิจัยวัคซีนตองแขงกับเวลา การพัฒนาความรู ดานการปองกันและรักษาปรับเปลี่ยนแทบจะทุกสัปดาห อีกทั้งตอง คํานึงถึงประเด็นความเขาใจของสังคมที่แตกตางกัน มีทั้งคนเห็นดวย และไมเห็นดวย ดังนั้น จึงเนนสื่อสารกับกลุมคนที่เขาใจและสนใจที่ จะเปนอาสาสมัครเปนสําคัญ “ประเด็นหลักของงานวิจัยในประเทศไทย คือ ตองอธิบาย ใหอาสาสมัครเขาใจใหไดวาทําไมเราตองทําสิ่งนี้ เพราะเปนยาใหม คําถามและความหวงใยก็มีมาก ในฐานะผูวิจัยตองชี้ใหเห็นแนวโนม การรักษา และอธิบายความเสี่ยงของการรับวัคซีนใหชัดเจน พรอม ทั้งยอมรับความคิดเห็นของอาสาสมัคร ซึ่งมีสิทธิ์ตัดสินใจและถอนตัว
ÁÕ.¤.-àÁ.Â. 2565
19
เวทีวิจัย จากโครงการไดเสมอ ซึง่ คนไทยนารักมาก สวนใหญประมาณ 95% สนใจเขารวมโครงการกับเราหลังฟงขอมูลทางวิชาการ” โครงการวิจัยวัคซีนสูตรไขวในประเทศไทย เกิดดวย ขอจํากัดที่เดิมทีประเทศไทยไมมีวัคซีน mRNA แพทย มีหนาที่จะทําอยางไรใหประชากรไทยปลอดภัยที่สุดจาก ทรัพยากรทีม่ อี ยู จึงจําเปนตองมีคนกลุม หนึง่ ทีเ่ ขารวมโครงการ ในวั ค ซี น สู ต รไขว ไ ม มี ใ ครรู ไ ด ว า สู ต รไหนจะได ผ ลดี ที่ สุ ด อาสาสมัคร 390 คน ตองมีสวนหนึ่งที่ยอมเสียสละฉีดสูตร ที่คาดวาจะไดผลนอย เพื่อใหไดผลการศึกษาที่ครอบคลุม ซึ่งงานวิจัยชิ้นนี้ก็ทําใหมีงานวิจัยสูตรไขวในประเทศ มี ประโยชนกับประชากรในกลุมใหญ “ขอบคุณความเสียสละของอาสาสมัครทุกคนที่ยินดีให ความรวมมือในการศึกษาทุกครั้ง ทําใหเราไดงานวิจัยที่ เปนขอมูลจากคนไทยจริง ๆ และผลลัพธทไ่ี ดกต็ อบสนองกับ สถานการณของประเทศ ไมเชนนั้นคนไทยอาจจะไมไดรับ วัคซีนเข็มกระตุน เข็มที่ 3 รวดเร็วขนาดนี้ และถาไมมงี านวิจยั และไมมีผลการศึกษามายืนยันวา หลังฉีดเข็มที่ 3 ภูมิคุมกัน ของเราจะลดลงอยางรวดเร็ว บุคลากรทางการแพทยทั่ว ประเทศก็จะไมไดรับวัคซีนเข็มที่ 4 เร็วขนาดนี้เชนกัน” เมื่อ ‘หมอ’ ขอใชตัวเองเปนอีกหนึ่งคําตอบ
การตัดสินใจเปนอาสาสมัครรับวัคซีนที่ใหมทามกลาง ขอถกเถียงดานประสิทธิภาพของตัวยา แต “ศ.นพ. กีรติ เจริ ญ ชลวานิ ช ” รองคณบดี ฝ า ยสร า งเสริ ม สุ ข ภาพ คณะแพทยศาสตรศิริราชพยาบาล ก็ยินดีและตั้งใจที่จะใช ตัวเองเปนอีกคําตอบหนึ่งของการฉีดวัคซีนสูตรไขว “ในฐานะที่เปนนักวิชาการ โดยเฉพาะในวงการแพทย ก็รูสึกวาเราตองการขอมูลที่ดีและนําชุดขอมูลที่ไดมาใชให เปนประโยชนกับประเทศไทย และเพื่อตอสูกับเชื้อไวรัสนี้ได ในระยะตอไป ผมเขามารวมโครงการตั้งแตแรก ไดรับวัคซีน แบบสุม คือ ในระยะแรกไมรูวาจะไดรับวัคซีนกลุมไหน แต ก็ตัดสินใจเขารวมเพราะคิดวาอยางนอย ๆ ก็ไดใชตัวเราเปน ขอมูลพื้นฐานรวบรวมใหเปนสวนหนึ่งของงานวิจัย “ผมไดรบั วัคซีนชนิดหนึง่ มาในชวงแรก ขอดีของการเขา โครงการวิจัยก็คือ ทําใหรูวา รางกายของเรามีภูมิคุมกันไหม แตระหวางทางของโครงการก็มีกระแสเรื่องประสิทธิภาพ ของวัคซีนทีต่ า ง ๆ กันไป เราก็เริม่ เครียด วิตกกังวลเล็กนอย วาเราจะไดรบั วัคซีนทีด่ จี ริงหรือเปลา แตสว นหนึง่ เราก็ปกปอง 20
ÁÕ.¤.-àÁ.Â. 2565
ตัวเองไมใหติดเชื้อดวย จึงสบายใจขึ้น เมื่อเขาสูระยะการฉีดวัคซีนเข็ม กระตุน เปนเข็มที่ 3 ก็เขาเปนอาสาสมัครอีก เพราะอยากใหผลการศึกษา ชัดเจนมากขึ้น เมื่อไดรับวัคซีนมา ก็รูสึกดีใจที่ตัดสินใจอยูตอจนจบ โปรเจกต รูสึกภูมิใจที่ไดเปนหนึ่งในอาสาสมัครในโครงการนี้ “สุดทายตองขอบคุณความเพียรพยายามของทีมวิจัยที่อดทนตอ สถานการณทเ่ี ปลีย่ นแปลงและความคาดหวังของอาสาสมัคร และจัดการ ระเบียบงานวิจัยไดอยางเรียบรอยดีมาก ขอบคุณที่ทําใหไดขอมูลที่เปน ประโยชนตอชาวไทย”
ด า น ศ.พญ.รั ง สิ ม า วณิ ช ภั กดี เ ดชา ภาควิ ช าตจวิทยา คณะแพทยศาสตรศิริราชพยาบาล บุคลากรทางการแพทยที่ยกมือ เปนอาสาสมัครในโครงการวิจัยวัคซีนโควิด-19 บอกวา ในชีวิตของ การเปนอาจารยหมอที่ศิริราช มี 3 พันธกิจ คือ สอนนักเรียน บริการ (ตรวจคนไข) และคิดคนโครงการวิจัย เปนโอกาสที่หาไดยากมากที่จะ ไดมาอยูในฐานะอาสาสมัคร หรือเปนคนไขในโครงการวิจัย โดยเฉพาะ อยางยิ่งงานวิจัยของโรคใหมที่ระบาดไปทั่วโลกแบบนี้ “ณ ตอนที่เขามาเปนอาสาสมัครยังไมมีเรื่องวัคซีนมาเกี่ยวของเลย ช ว งแรกเราเจาะเลื อ ดเพื่ อ ดู ภู มิ คุ ม กั น และโอกาสการติ ด เชื้ อ จาก การทํางานของบุคลากรทางการแพทย ตอเมือ่ มีโครงการวัคซีนจึงเขารวม ตอเนื่อง เพราะตองการอาสาสมัครกลุมเดิมที่เจาะเลือดและมีผลเลือด มาอยางสมํ่าเสมอ สวนตัวเองก็อยากมีสวนรวมกับโครงการนี้ไปจนจบ เชนกัน” งานวิจัยวัคซีนโควิดเปนโปรเจกตที่คอนขางซับซอน และมีการ เปลี่ยนแปลงอยูตลอดเวลา ตองมีการเตรียมพรอมรับสถานการณ ที่ไมคาดคิดทั้งจากสังคมและตัวอาสาสมัครเอง ซึ่งทีมผูวิจัยจัดการได เปนอยางดี และเพราะอาสาสมัครในโครงการสวนใหญเปนบุคลากร ทางการแพทยทท่ี าํ งานประจํา ดังนัน้ การเก็บขอมูลจึงตองทํานอกเวลา จึงไดเห็นกระบวนการเตรียมงานของทีมงานที่ตองเสียสละมาก ใน ฐานะอาสาสมัครเราชืน่ ชมการจัดโครงการไดดมี าก ติดตามประสานงาน ติดตามผลขางเคียงที่อาจจะเกิดขึ้น คอยดูแลอยางดี มีทีมในการให ขอมูล เปนการเสียสละของทั้ง 2 ฝาย ที่กอใหเกิดประโยชนสูงสุด “ตองขอขอบคุณทีมผูวิจัยที่ทําวิจัยที่ดี ๆ แบบนี้ขึ้นมา และเปด โอกาสใหหมอมีสวนรวมในฐานะอาสาสมัคร รูส กึ ดีใจและภูมใิ จทีไ่ ดเปน สวนหนึง่ ของงานวิจยั ทีม่ ผี ลกับวงการสาธารณสุขอยางมาก อาสาสมัคร อยางเราก็ถอื เปนเบีย้ ตัวเล็ก ๆ เปนหนึง่ ในขอมูลนับรอยนับพันทีป่ รากฏ
เวทีวิจัย ‘อาสาสมัครงานวิจัย’ ภารกิจเพื่อเพื่อนมนุษย ในงานวิจยั แตเมือ่ รวมกันกลับใหสง่ิ ทีย่ ง่ิ ใหญและเกิดประโยชน ในฐานะที่คลุกคลีในงานวิจัยทางการแพทยมานับไมถวน เห็น กับคนไข ประชาชนทั้งในประเทศไทยและอาจจะเปนใน พัฒนาการมากมายในวงการวิจัยทางการแพทยของเมืองไทย “ศ.พญ. ระดับโลกดวย” ศ.พญ.รังสิมา เผยความรูสึก กุลกัญญา โชคไพบูลยกิจ” ผูอํานวยการ SICRES จึงเผยถึงความ เปลี่ยนแปลงดานทัศนคติของอาสาสมัครคนไทยในปจจุบันวา “คนไทย มีทัศนคติตอการเปนอาสาสมัครวิจัยดีขึ้นจากเมื่อกอนมาก ไมวาจะ เปนคนที่เปนพอแมที่มีลูกเปนอาสาสมัคร หรือตัวลูกที่พาพอแมเขา โครงการ จากที่เราไดสัมผัสพูดคุย เห็นไดชัดวาพวกเขารูสึกดีใจและ ภูมิใจที่ไดมีสวนรวมในการพัฒนาวงการแพทย และยิ่งเมื่อผลลัพธจาก การศึกษาวิจยั จะสามารถนําไปใชเพือ่ การปองกันและรักษาโรคได ไดรบั การรับรอง หรือทําใหเกิดการนําไปใชในวงกวาง สงผลโดยตรงตอการ รักษาคนไขอีกนับรอย นับพัน นับลาน ตามเจตนาสูงสุดของงานวิจัยที่ จะสรางคุณคาตอมวลมนุษยชาติก็ยิ่งภาคภูมิใจ “ที่สุดแลวจะบอกวา เปาหมายของงานวิจัยไมใชเพื่อชื่อเสียงของ อีกหนึง่ บุคลากรทีม่ คี วามเสีย่ งสูง เนือ่ งจากเปนดานหนาที่ ผูวิจัย แตมีเปาหมายสูงสุดเพื่อผูปวย เพื่อประเทศ และเพื่อนมนุษย ดู แ ลโรคติ ด เชื ้ อในเด็ ก สํ า หรั บ “รศ.พญ.วนั ท ปรี ย า อยากใหคนไทยเห็นความสําคัญของงานวิจัย ตอยอดงานวิจัย และ พงษสามารถ” ภาควิชากุมารเวชศาสตร คณะแพทยศาสตร มั่นใจไดวางานวิจัยในมนุษยของประเทศไทยมีคุณภาพสูงมาก มี ศิรริ าชพยาบาล ทีต่ ดั สินใจเขารวมเปนอาสาสมัครในโครงการ คณะกรรมการจริยธรรมการวิจยั ในคน ทีร่ ะมัดระวังเรือ่ งความปลอดภัย วิ จั ย วั ค ซี น โควิ ด ด ว ยคาดหวั ง ว า วั ค ซี น ที่ จ ะได รับ จะเกิ ด ของอาสาสมัคร ไมตองกังวลวาเราจะเปนหนูทดลอง” ประโยชนตอ ตัวอาสาสมัคร และหวังวาการสละเวลา สละเลือด “พัชรีพรรณ บุญสูกุล” พยาบาล ของอาสาสมัคร จะไดขอมูลที่เกิดประโยชน เปนแนวทางใน วิ ช าชี พ โรงพยาบาลศิริราช เปนอีกหนึ่งคน การฉีดวัคซีนใหกับประเทศไทย ที่บอกวา การเปนอาสาสมัครทางการแพทย “โครงการที่ ห มอเข า ร ว มตั้ ง แต ศึ ก ษาภู มิ คุ ม กั น ต อ เป ด โลกอี ก ด า นหนึ่ ง ของเธอให ก ว า งขึ้ น โรคโควิด-19 ในบุคลากรตั้งแตกอนมีวัคซีนปองกัน ตอเนื่อง เพราะเธอไดรับขอมูล รับรูขั้นตอน สิทธิ์ มาจนถึงโครงการฉีดวัคซีน และโครงการที่ 3 การฉีดวัคซีน เข็มกระตุน การฉีดมีหลายสูตรของวัคซีน ทัง้ การฉีดสูตรไขว คุ ม ครองและขอบเขตของการเป น อาสาสมั ค รทางการแพทย ที่ เ ป น ฉีดครึ่งโดส ซึ่งเปนเรื่องใหม เราคาดหวังวาวัคซีนในสูตร มาตรฐาน “เรามองวาเปนขอดีที่จะไดเห็นผลเลือดของเราไดเปนสวนหนึ่ง ที่ ห ลากหลายจะมี ค วามปลอดภั ย และสามารถกระตุ น ของการวิ เคราะหประสิทธิภาพของวัคซีนโควิด แตหลังจากไดรับวัคซีน ภูมิคุมกันไดดี แตทั้งนี้อาสาสมัครสามารถถอนตัวออกจาก โครงการไดเสมอนะคะ ในชวงที่มีการระบาดของสายพันธุ โควิดเข็มที่ 2 ไมนาน ก็ไดรับวินิจฉัยวาติดเชื้อโควิด กอนไดรับเข็มที่ 3 แอลฟาและเดลตาอยางหนักในชวงแรก ในขณะนัน้ ประเทศไทย จึงจําเปนตองยุตหิ นาทีอ่ าสาสมัคร ซึง่ ทางโครงการวิจยั ก็ใหไปเจาะเลือด ยังไมมีวัคซีน mRNA ซึ่งอาสาสมัครที่อยูในกลุมที่ไดรับ อีก 2 รอบ เพื่อนําไปวิเคราะหกรณีคนที่ไดรับวัคซีนไปแลว 2 เข็ม เข็มกระตุนดวย mRNA ไมวาจะเต็มหรือครึ่งโดสจะตองรอ แตยังติดเชื้อ ระดับภูมิคุมกันเปรียบเทียบกับคนที่ไดรับวัคซีนครบ 2 เข็ม วัคซีน ดังนั้น ตองตัดสินใจคะวาจะอยูในโครงการวิจัยตอ จากนั้นก็สิ้นสุดหนาที่อาสาสมัครโครงการวิจัยสวนของเรา” “พอไดมาเปนอาสาสมัครรูสึกดีที่ไดเปนสวนหนึ่งในงานวิจัย คิดวา เพื่อรอวัคซีน mRNA ระหวางนั้นตองยอมรับความเสี่ยงที่จะ เกิดขึ้นกับตัวเอง ตองปองกันตัวเองอยางดีเพื่อไมใหติดเชื้อ ตัวเราไดสรางประโยชนใหกบั คนรุน หลังและวงการแพทย หากในอนาคต เพราะเราก็ทํางานดูแลผูปวยเด็กที่เปนโรคโควิด-19 ซึ่งมี ถามีโครงการวิจัยที่เราเขาเกณฑก็ยินดีที่จะเขารวม และอยากบอกกับ ผูปวยมีผลบวกที่ ร.พ. ศิริราช วันละเกือบรอยคน หรือจะ คนที่ลังเลหรือมีขอมูลไมเพียงพอใหถามอาจารยหรือเจาหนาที่ไดเลย ออกจากโครงการเพื่อรับวัคซีนกระตุนเปนแอสตราฯ เพื่อ เพราะทุกคนยินดีที่จะใหขอมูลทุกอยางที่จะทําใหเรามั่นใจได” สําหรับประชาชนทีส่ นใจอยากเขารวมโครงการวิจยั ในอนาคต สามารถ ปกปองตัวเองใหเร็วที่สุด ติ ด ตามข าวสารตาง ๆ จากศูนยวิจัยคลินิก SICRES คณะแพทยศาสตร จนมาถึงวันนี้ เมื่อเห็นขอมูลที่เราไดมีสวนเปนอาสา สมัครเกิดเปนองคความรู เปนแนวทางในการฉีดวัคซีนให ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล ไดที่ www.sicres.org หรือ faceกับคนไทย ใหกับบุคลากรทางการแพทย รวมทั้งเปนขอมูล book.com/sicresofficial นอกจากงานอาสาสมัครทางการแพทยแลว ที่องคการอนามัยโลกนําไปใชอางอิงในแนวทางการฉีดวัคซีน คนไทยยังสามารถสนับสนุนงานวิจัยที่เปนประโยชนอื่น ๆ อีกมากมาย ที่มา: https://www.si.mahidol.ac.th/th/hotnewsdetail. ปองกันโรคโควิด-19 หมอเองรูสึกภาคภูมิใจอยางยิ่งที่ไดเปน asp?hn_id=2738 สวนหนึ่งของโครงการวิจัยนี้คะ”
ÁÕ.¤.-àÁ.Â. 2565
21
หนึ่งโรคหนึ่งรู
โรคพันธุกรรม LSD ชนิด Pompe
โรค Pompe (อานวา “พอม-เพ”) หรือ เรียกชื่ออีก อยางวา โรคกลัยโคเจนสะสม ชนิดที่ 2 (glycogen storage disease, type II) เกิดจากการขาดเอนไซม acid maltase หรือ acid alpha-glucosidase ซึ่ง เปนเอนไซมที่ทําหนาที่ยอยสลายกลัยโคเจนในไลโซโซม สาเหตุ กลั ย โคเจนเป น สารจํ า พวกแป ง หรื อ คาร โ บไฮเดรต ชนิดหนึ่ง ซึ่งมีมากในตับและกลามเนื้อ โดยจะเปนแหลง เก็บพลังงานในเซลลของอวัยวะเหลานี้ เมื่อเซลลเหลานี้ไม สามารถยอยสลายกลัยโคเจนได เนื่องจากขาดเอนไซม ก็ จะทําใหมีการสะสมเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ จนทําใหเซลลสูญเสีย การทํางานหรือถูกทําลายในที่สุด โรค Pompe จะมีการสะสมของกลัยโคเจนในเซลล กลามเนื้อเปนหลัก ดังนั้น อาการในผูปวย Pompe จึง เปนอาการความผิดปกติของกลามเนื้อ (neuromuscular disease) จะมีอาการของความผิดปกติของกลามเนื้อลาย และกลามเนื้อหัวใจเปนหลัก แตถาเปนชนิดที่อาการเริ่ม ตนในวัยผูใหญ (adult-onset) ก็จะมีอาการของความผิด ปกติของกลามเนื้อลายเทานั้น โรค Pompe อาจแบงเปน 2 ชนิด ตามความรุนแรง และวัยที่เริ่มมีอาการ 1. ชนิดทีเ่ ริม่ เปนในวัยทารก (infantile type) เปน ชนิดที่มีความรุนแรงของโรคมาก ผูปวยจะเริ่มมีอาการ 22
ÁÕ.¤.-àÁ.Â. 2565
ตั้งแตแรกเกิดถึง 6 เดือนแรก และสวนใหญจะเสียชีวิตภายใน 1 ป แรก ถาไมไดรับการรักษาจากภาวะหัวใจลมเหลว หรือการติดเชื้อที่ ปอด ผูปวย Pompe สวนใหญจะอยูในชนิดแรกนี้ 2. ชนิดทีเ่ ริม่ เปนในวัยเด็กจนถึงผูใ หญ (late – onset type) เปนชนิดที่ความรุนแรงนอยลงมาก เนื่องจากผูปวยยังพอมีเอนไซม เหลืออยู ชนิดนี้อาจเริ่มมีอาการหลังอายุ 1 ป จนถึงวัยผูใหญ จะไมมี อาการของความผิดปกติของกลามเนื้อหัวใจ ผูปวยอาจมีชีวิตจนถึง วัยกลางคนได
หนึ่งโรคหนึ่งรู
อาการและอาการแสดงของโรค Pompe ไดแ ก กลามเนื้อออนแรง ปวกเปยกอยางมาก กลามเนื้อคอออน ทําใหไมสามารถชันคอได, พัฒนาการชาโดยเฉพาะดาน กลามเนื้อ, หัวใจโตมากและกลามเนื้อหัวใจผิดปกติ, ตับโต ลิน้ โต, มีการติดเชือ้ ในระบบทางเดินหายใจหลายครัง้ , ภาวะ หายใจหรือหัวใจลมเหลว, ดูดนมไดไมดี และมีภาวะ การเจริญเติบโตลมเหลว การวินิจฉัย แพทยอาจวินิจฉัยโรค Pompe ไดจากการตรวจพิเศษ ดังนี้ 1. คลื่นไฟฟาหัวใจ จะมีลักษณะจําเพาะของโรคนี้ รวม กับการที่ภาพรังสีมีลักษณะของขนาดหัวใจที่โตมาก 2. การตรวจ Echo (เอ็คโค) หัวใจ จะเห็นผนังกลามเนื้อหัวใจโตหนากวาปกติ โดยเฉพาะหองลาง (ventricles) 3. การตัดชิ้นเนื้อ กลามเนื้อ หรือตับ จะพบการสะสม ของกลัยโคเจนในไลโซโซม 4. การตรวจระดับเอนไซม acid alpha glucosidase ในเม็ดเลือดขาว ซึ่งอาจใชหยดเลือดปนกระดาษกรอง สําหรับตรวจกรองทารกแรกเกิดก็ได ซึง่ วิธนี เ้ี ปนการยืนยัน การวินิจฉัยที่ดีที่สุด
การถายทอดพันธุกรรมของโรค Pompe เปนการถายทอดแบบยีนดอย (autosomal recessive) โดยทั้งบิดาและมารดาของผูปวยจะเปนพาหะหรือมีพนั ธุกรรม ทีผ่ ดิ ปกติของยีน GAA ซึง่ ทําใหเกิดโรค Pompe แฝงอยู ซึ่งโอกาส เกิดซํ้าจะเทากับ 25% หรือ 1 ใน 4 ทุกการตัง้ ครรภ และ 50% หรือครึง่ หนึง่ จะเปนพาหะหรือพันธุกรรมแฝง ทั้งนี้ อุบัติการณของโรค Pompe จะเทากับ 1 ใน 40,000 และมีผูปวยโรคนี้รวมกันหลายพันคนทั่วโลก การรักษาโรค Pompe การรักษาแบบประคับประคองตามอาการ ไดแก 1) การชวยหายใจ ผูปวยโรค Pompe จะมีอาการออนแรง ของกลามเนื้อกะบังลมซึ่งใชในการหายใจ ดังนั้น ผูปวยจะหายใจ เองไดไมพอจึงตองมีการใชเครื่องชวยหายใจ ผูปวยที่จําเปนตอง ไดรับการชวยหายใจ ตลอดจําเปนตองไดรับการเจาะคอ เพื่อ ความสะดวกในการดูแลทางเดินหายใจ เชน ดูดเสมหะหรือตอกับ เครื่องชวยหายใจ 2) กายภาพบําบัด จะชวยปองกันไมใหขอติดหรือยึดและ ปองกันไมใหกลามเนื้อฝอจากการที่กลามเนื้อไมไดถูกใชงาน 3) โภชนบําบัด เนื่องจากผูปวยโรค Pompe จะมีปญหา เกี่ยวกับการกลืนและทําใหมีความเสี่ยงตอการสําลัก ดังนั้น ผูปวย กลุมนี้จําเปนตองไดรับอาหารทางสาย (tube feeding) การรักษาโดยการใหเอนไซมทดแทน (Enzyme replacement therapy, ERT) ในป 2006 องคการอาหารและยาของสหรัฐอเมริกา (FDA) ได อนุมัติการรักษาโดยการใหเอนไซมทดแทนในผูปวยโรค Pompe ชนิดทีม่ อี าการตัง้ แตวยั ทารก ขนาดของยาทีใ่ ช คือ 20-40 ม.ก./ก.ก. ทุก 2 สัปดาห โดยใหผานทางหลอดเลือดดํา ทั้งนี้ ผลการรักษา จะเห็นผลชัดเจนในผูปวยที่ไดรับเอนไซมกอนอายุ 6 เดือน และ กอนตองใชเครื่องชวยหายใจ ซึ่งผูปวยกลุมที่ไดรับการรักษาดวย เอนไซมจะมีขนาดของหัวใจลดลง ทักษะและพัฒนาการดาน กลามเนื้อดีขึ้น ไมจําเปนตองไดรับการชวยหายใจ และอายุขัย ยืนยาวขึ้น แตในผูปวยที่ไดรับเอนไซมทดแทนหลังอายุ 6 เดือน หรือการดําเนินโรคเปนมากแลวจนตองชวยหายใจ จะมีการ ตอบสนองตอการรักษาดวยเอนไซมไมดีเทากลุมที่ไดรับการรักษา กอนอายุ 6 เดือน ผลการรักษาดวย ERT ในประเทศไทย ขอขอบคุณขอมูล : อ.นพ. นิธิวัชร วัฒนวิจารณ, สาขาเวชพันธุศาสตร ภาควิชากุมารเวชศาสตร คณะแพทยศาสตร ศิริราชพยาบาล : มูลนิธิโรคพันธุกรรมแอลเอสดี
ÁÕ.¤.-àÁ.Â. 2565
23
Medical Techology Acuvue Theravision with Ketotifen ไมใชแคเลนสสายตา Drug-eluting contact lens ผลิตภัณฑแรกที่ FDA ใหการรับรอง www.jnjvisionpro.ca, www.prnewswire.com, www.healio.com, www.optometrytimes.com, www.medpagetoday.com, www.fiercebiotech.com: เมื่อวันที่ 2 มีนาคม 2565 Johnson & Johnson Vision Care แจงวา สํานักงานอาหารและยาของ สหรัฐอเมริกา (Food and Drug Administration) หรือ FDA ไดใหการรับรอง ACUVUE® Theravision™ with Ketotifen (etafilcon A drug-eluting contact lens with ketotifen) ซึ่งเปน contact lens หรือ เลนสสมั ผัส ทีเ่ คลือบตัวยา Ketotifen เพือ่ ใชในการปรับ สายตาควบคูไปกับการปองกันอาการคันตาที่เกิดจาก โรคเยือ่ บุตาอักเสบภูมแิ พตามฤดูกาล (seasonal allergic conjunctivitis) โดย ACUVUE® Theravision™ with Ketotifen นับเปนผลิตภัณฑ therapeutic contact lens ตัวแรกและตัวเดียวเทานัน้ ทีป่ จ จุบนั ไดรบั การรับรอง จาก FDA ขอบงใชของ ACUVUE® Theravision™ with Ketotifen ซึ่งเปนเลนสสัมผัสชนิดใชครั้งเดียวแลวทิ้ง (ใสเปนประจําทุกวัน) ที่ไดรับการรับรอง FDA ก็คือ ใช ปองกันอาการคันตาที่เกิดจากโรคเยื่อบุตาอักเสบภูมิแพ ตามฤดูกาล และชวยแกไขสายตา ในผูที่ไมไดเปนโรค ตาแดง ผูที่มีความเหมาะสมที่จะใสเลนสสัมผัสเพื่อแกไข สายตา และในผูที่มีสายตาเอียงไมเกิน 1.00 Diopter ตั ว เลนส ข อง ACUVUE ® Theravision™ with Ketotifen ทําจากวัสดุคณ ุ ภาพสูง etafilcon A (hydrogel) และเคลือบตัวยา ketotifen 19 ไมโครกรัม โดย ketotifen จัดอยูใ นกลุม ยาแกแพหรือยาตานฮิสตามีน รุน ที่ 1 (firstgeneration antihistamines) ที่ใชสําหรับรักษาอาการ คันตาจากโรคเยื่อบุตาอักเสบภูมิแพ Dr. Brian Pall (นักทัศนมาตร) ผูอ าํ นวยการทางดาน Clinical Science ของ Johnson & Johnson Vision Care กลาวไวใน press release ที่เผยแพรตอสื่อมวลชน เกี่ยวกับการไดรับการรับรองจาก FDA ของ ACUVUE® Theravision™ with Ketotifen วา อาการคันตาจากโรค เยื่ อ บุ ต าอั ก เสบภู มิ แ พ ใ นผู ที่ ใ ส เ ลนส สั ม ผั ส จะกลายเป น ประเด็นของอดีตไปเลยจากการที่ FDA ตัดสินใจใหการ รับรอง ACUVUE® Theravision™ with Ketotifen ซึ่ ง จะช ว ยให มี ค นจํ า นวนมากขึ้ น หั น มาใส เ ลนส สั ม ผั ส เนื่องจาก ACUVUE® Theravision™ with Ketotifen ช ว ยบรรเทาอาการคั น ตาที่ เ กิ ด จากโรคเยื่ อ บุ ต าอั ก เสบ 24
ÁÕ.¤.-àÁ.Â. 2565
ภูมิแพไดนานถึง 12 ชั่วโมง โดยไมจําเปนตองใชยาหยอดตาแกอาการ คันตา ขณะเดียวกัน ACUVUE® Theravision™ with Ketotifen ก็ยังชวยแกไขสายตาควบคูไปดวย ข อ มู ล สํ า คั ญ ที ่ FDA ใช ป ระกอบการพิ จ ารณาให ก ารรับรอง ACUVUE® Theravision™ with Ketotifen ก็คือผลลัพธของ 2 การศึกษาทางคลินิกแบบ multicenter, randomized, placebocontrolled, parallel, conjunctival allergen challenge-based trial ในอาสาสมัครจํานวนทั้งสิ้น 244 คน ซึ่งดําเนินการโดย Brian Pall และคณะ ที่รายงานไวในวารสาร Cornea ป 2019 โดย test lenses ในทั้ง 2 การศึกษานี้ คือ ACUVUE® Theravision™ with Ketotifen สวน control lenses คือ เลนสสัมผัสที่ทําจากวัสดุ etafilcon A แต ไมไดเคลือบยา ketotifen อาสาสมัครถูกสุมออกเปน 3 กลุม ไดแก กลุมที่ 1 ตาขางหนึ่งไดรับการใส test lens สวนตาอีกขางหนึ่งไดรับ การใส control lens, กลุมที่ 2 ตาทั้ง 2 ขางของอาสาสมัครแตละ คนไดรับการใส test lens และกลุมที่ 3 ตาทั้ง 2 ขางของอาสาสมัคร แตละคนไดรับการใส control lens หลังจากนั้น อาสาสมัครทั้งหมด ไดรับการทํา conjunctival allergen challenges 2 ครั้ง หางกัน 1-2 สัปดาห หลังจากไดรับการใส test lens หรือ control lens (conjunctival allergen challenge ครั้งแรกเปนเวลา 15 นาที เพื่อดู onset of ketotifen action หรือการเริ่มตนออกฤทธิ์ของ ketotifen ในการบรรเทาอาการคันตา และ conjunctival allergen challenge ครั้งที่ 2 เปนเวลา 12 ชั่วโมง เพื่อดู duration ในการ ออกฤทธิ์ของ ketotifen) ประเมินอาการคันตาเปนเปาประสงคหลัก ดวย scale 0-4 แตม (0 = ไมคันตาเลย ไลเรียงไปจนถึง 4 = มีอาการ คันตามากจนตองถูหรือขยี้ตา) ผลการศึกษาพบวา ตาของอาสาสมัครในทั้ง 2 การศึกษาที่ไดรับ การใส test lens นัน่ ก็คอื ACUVUE® Theravision™ with Ketotifen มี ค ะแนนเฉลี่ ย ของอาการคั น ตาน อ ยกว า อย า งมี นั ย สํ า คั ญ ทางสถิ ติ (P < 0.001) เมื่อเทียบกับตาของอาสาสมัครทั้งหมดที่ใส control lens หรือเลนสสมั ผัสทีท่ าํ จากวัสดุ etafilcon A แตไมไดเคลือบยา ketotifen ซึ่งบงชี้วา ACUVUE® Theravision™ with Ketotifen สามารถลด allergic responses ไดอยางมีประสิทธิภาพ
Medical Techology โดย ACUVUE® Theravision™ with Ketotifen เริม่ ออกฤทธิล์ ดอาการคันตาไดอยางรวดเร็วภายในเวลา 3 นาที หลังจากอาสาสมัครไดรับการใส test lens และสามารถ ลดอาการคันตาไดอยางตอเนื่องเปนเวลานานถึง 12 ชั่วโมง สวนเรื่องความปลอดภัยพบวา ในทั้ง 2 การศึกษา มี อุบัติการณของ ocular adverse events เกิดขึ้นใน 488
subject eyes (4.9%) โดยสวนใหญมีอาการเล็กนอยเทานั้น และ สวนใหญก็ไมไดเกิดจาก test lens หรือ control lens ที่ใชใน การศึกษานี้ นอกจากในสหรัฐอเมริกา กอนหนานี้ ACUVUE® Theravision™ with Ketotifen ไดรับการรับรองในขอบงใชเดียวกันจากหนวยงาน ดานยาของญี่ปุนและแคนาดาไปเปนที่เรียบรอยแลว
ยา donepezil ในรูปแผนแปะ สําหรับผูปวยโรคอัลไซเมอร www.medscape.com, www.healio.com, www. drugs.com, www.prnewswire.com: เมื่อวันที่ 14 มีนาคม 2565 Corium Incorporation บริษัท ชีวเภสัชภัณฑ (biopharmaceutical company) ที่ มี ค วามเชี่ ย วชาญด า นการพั ฒ นาและทํ า การตลาดยา สําหรับรักษาโรคระบบประสาทสวนกลาง ซึง่ ตัง้ อยูใ นมลรัฐ Michigan สหรัฐอเมริกา แจงวา ADLARITY (donepezil transdermal system) หรือยา donepezil ในรูป แผนแปะที่นําสงตัวยา donepezil เขาสูรางกายผานทาง ผิวหนัง ไดรับการรับรองจากสํานักงานอาหารและยาของ สหรัฐอเมริกา (Food and Drug Administration) หรือ FDA เพื่อใชสําหรับรักษาผูปวยโรคอัลไซเมอรที่มีอาการ ตั้งแตเล็กนอย ปานกลางและรุนแรง Corium ระบุวา ADLARITY (donepezil transdermal system) นับเปนยารักษาโรคอัลไซเมอรในรูปแผนแปะที่ใช เพียงสัปดาหละครั้ง ตัวแรกและตัวเดียวเทานั้นในปจจุบันที่ ไดรับการรับรองจากหนวยงานดานยาของสหรัฐอเมริกา โดย แตละแผนแปะของ ADLARITY จะนําสงตัวยา donepezil ขนาด 5 mg หรือ 10 mg เขาสูร า งกายอยางตอเนือ่ งในแตละวัน ผานทางผิวหนังเปนเวลาติดตอกันถึง 7 วัน โดยไมผานระบบ ยอยอาหาร จึงทําใหมีโอกาสนอยมากที่จะเกิดผลขางเคียง ตอระบบทางเดินอาหาร หรือ gastrointestinal (GI) side effects ที่มักพบไดจากการไดรับยา donepezil ชนิด รับประทาน “แผนแปะของ ADLARITY ที่ทําหนาที่นําสงตัวยา donepezil เขาสูรางกายผานทางผิวหนัง สามารถแปะได อยางสะดวกโดยผูปวยเองหรือผูดูแลผูปวย ไมวาจะเปนที่ บริเวณตนขา สะโพกหรือหลัง ซึ่งจะนําสงตัวยา donepezil เขาสูร า งกายไดอยางตอเนือ่ งผานทางผิวหนัง นอกจากนี้ ผูป ว ย ที่ไดรับยา donepezil ชนิดรับประทาน ขนาด 5 mg/day หรือ 10 mg/day อยูแลว ก็อาจจะสามารถเปลี่ยนไปใช ADLARITY (donepezil transdermal system) ในรูป แผนแปะที่นําสงตัวยา donepezil 5 mg หรือ 10 mg เขาสู รางกายผานทางผิวหนังได แตตองขึ้นอยูกับการตัดสินใจของ แพทยผูใหการรักษา” Corium ระบุ
พรอมกันนี้ Corium ยังแจงวา ADLARITY (donepezil transdermal system) เปนยาที่แพทยสั่งจาย (prescription) ตัวแรกที่ไดรับการรับรองจาก FDA ในรูปแผนแปะที่ใชเทคโนโลยี นําสงยา CORPLEX transdermal technology ที่เปนกรรมสิทธิ์ ของ Corium โดยเฉพาะที่ใชกับ consumer products มานาน หลายปแลว ดวย CORPLEX transdermal technology ชวยให สามารถนําสงตัวยา denepezil เขาสูรางกายผานทางผิวหนังได อยางตอเนื่องในลักษณะคอย ๆ ปลดปลอยตัวยาภายในระยะเวลาที่ กําหนด ขณะที่ donepezil เปนยาตัวหนึ่งในกลุม acetylcholinesterase inhibitors ทีแ่ พทยนยิ มสัง่ จายใหกบั ผูป ว ยโรคอัลไซเมอร โดย Perry J. Sternberg ประธานและประธานเจาหนาที่ บริหารของ Corium กลาววา การที่ FDA ใหการรับรอง ADLARITY (donepezil transdermal system) เทากับเปนการนําวิธีนําสง ตัวยา donepezil ที่เปนนวัตกรรมใหมเขาสูตลาด ซึ่งจะเปน ประโยชนตอประชาชนจํานวนหลายลานคนในสหรัฐอเมริกาที่ปวย เปนโรคอัลไซเมอร และ ADLARITY (donepezil transdermal system) ยังถือเปนทางเลือกใหมที่จะชวยแกไขอุปสรรคบางอยาง ในการดูแลรักษาผูปวยอัลไซเมอรดวย ขณะที่ นายแพทย Pierre N. Tariot ผูอํานวยการสถาบัน Banner Alzheimer’s Institute ในเมือง Phoenix มลรัฐ Arizona สหรัฐอเมริกา กลาววา การมียา donepezil ในรูป แผนแปะเพียงสัปดาหละครั้ง มีประโยชนตอทั้งผูปวยอัลไซเมอร ผู ดู แ ลผู ป ว ยและแพทย ผ ู ใ ห ก ารรั ก ษา เนื ่ อ งจาก ADLARITY (donepezil transdermal system) ชวยนําสงตัวยา donepezil เขาสูรางกายของผูปวยผานทางผิวหนังไดอยางตอเนื่องติดตอกันถึง 7 วัน โดยเฉพาะอยางยิ่งจะเปนประโยชนสําหรับผูปวยอัลไซเมอร ที่มักมีปญหาในการรับประทานยา donepezil เปนประจําทุกวัน เนื่องจากมีความจําบกพรอง และรวมถึงผูปวยอัลไซเมอรที่มีปญหา กลืนลําบาก หรือกลัวปญหาผลขางเคียงตอระบบทางเดินอาหาร จากยา donepezil ชนิดรับประทาน
ÁÕ.¤.-àÁ.Â. 2565
25
ส องโรครอบโลก
โควิด : แมปวยไมรุนแรง แตสมองหดตัวและสูญเสียเนื้อสมองดานความทรงจําได รีเบคกา มอเรลล, บรรณาธิการ, บีบีซี นิวส, 9 มีนาคม 2022
งานวิจัยชิ้นลาสุดจากสหราชอาณาจักร พบหลักฐาน บงชี้วา คนไขโควิด-19 แมจะมีอาการไมรุนแรง แตก็ ทําใหเกิดการเปลี่ยนแปลงในสมองได ทีมนักวิทยาศาสตรจากมหาวิทยาลัยออกซฟอรดใช การตรวจดวยเครื่องสรางภาพดวยแมเหล็กไฟฟา (magnetic resonance imaging หรือ MRI) เพื่อเปรียบเทียบ ความแตกตางของสมองในชวงกอนและหลังจากติดโควิด ผล ปรากฏวา แมจะเปนการติดเชือ้ ทีม่ อี าการปวยไมรนุ แรง แตพบ วาสมองมีการหดตัวลงเล็กนอย และมีการสูญเสียเนื้อสมอง สีเทา (grey matter) ซึ่งเกี่ยวของกับประสาทรับกลิ่นและ ความทรงจํา อยางไรก็ตาม ทีมนักวิจัยยังไมทราบแนชัดวาความ เปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นจะคงอยูถาวรหรือไม แตเนนยํ้าวา สมองคนเราสามารถเยียวยาตัวเองได ศ.เกวแนล ดูออด หัวหนาทีมวิจัยจากมหาวิทยาลัย ออกซฟอรด ระบุวา การศึกษาครัง้ นีม้ งุ เปาไปทีก่ ลุม ผูต ดิ เชือ้ โรคโควิดที่มีอาการไมรุนแรง และผลที่ออกมาก็สรางความ ประหลาดใจไมนอย งานวิจัยที่ตีพิมพในวารสาร Nature ใชขอมูลจากโครงการ UK Biobank ที่เก็บขอมูลดาน สุขภาพของประชากร 500,000 คน เปนเวลา 15 ป และ มีฐานขอมูลการสแกนสมองในชวงกอนการระบาดใหญ ของโควิด-19 จากนั้นทีมนักวิทยาศาสตรไดสแกนสมอง อาสาสมัคร 2 กลุม กลุมแรกเปนผูที่ติดโควิด 401 คน ซึ่ง 96% เปนผูมีอาการไมรุนแรง การสแกนสมองมีขึ้น 2 ครั้ง โดยเวนระยะหางกัน 4.5 เดือน สวนกลุมที่ 2 จํานวน 384 คน เปนผูท ไ่ี มตดิ โควิด ผลการศึกษาปรากฏวา: - ขนาดสมองโดยรวมของผู ที่ ติ ด โควิ ด หดตั ว ลง 0.2 - 2% - มีการสูญเสียเนือ้ สมองสีเทา บริเวณทีค่ วบคุมประสาท รับกลิน่ และบริเวณทีเ่ กีย่ วกับความทรงจํา - ผูท่เี พิ่งหายจากโควิดมีความสามารถลดลงในการทํา บททดสอบทางความคิดทีซ่ บั ซอน 26
ÁÕ.¤.-àÁ.Â. 2565
อยางไรก็ตาม ทีมนักวิจยั ยังไมทราบแนชดั วาความเปลีย่ นแปลงทาง สมองทีเ่ กิดขึน้ จะสามารถฟน ฟูใหกลับเปนดังเดิมไดหรือไม หรือจะสงผล เสียอยางถาวรตอสุขภาพกายและสุขภาพจิตหรือเปลา แต ศ.ดูออดชีว้ า สมองมีความสามารถในการเยียวยาตัวเอง และ มีโอกาสมากทีผ่ ลกระทบทีเ่ กิดขึน้ จะเบาบางลงเมือ่ เวลาผานไป ในขณะที่ พบวา ความเสียหายสวนใหญเกิดขึ้นบริเวณเนื้อสมองสีเทาที่ควบคุม ประสาทรับกลิน่ แตกย็ งั ไมทราบแนชดั วาเชือ้ ไวรัสโคโรนาไดเขาไปทําลาย สมองสวนนี้โดยตรง หรือเปนเพราะเซลลสวนนี้ตายลงจากการไมไดใช งาน หลังจากผูปวยโควิดสูญเสียความสามารถในการรับกลิ่น นอกจากนี้ ก็ยังไมแนชัดวาเชื้อโรคโควิดทุกสายพันธุจะสราง ความเสียหายแบบเดียวกันหรือไม เพราะงานวิจัยชิ้นนี้ทําขึ้นในชวงที่ สหราชอาณาจักรมีการระบาดของโควิดสายพันธุดั้งเดิม และสายพันธุ อัลฟา ซึ่งผูปวยสวนใหญมักมีอาการสูญเสียการรับรสและกลิ่น ศ.นาโอมิ อัลเลน หัวหนานักวิทยาศาสตรโครงการ UK Biobank กลาววา งานวิจัยชิ้นนี้ชวยเปดไปสูคําถามตาง ๆ ที่นักวิจัยคนอื่น สามารถศึกษาตอยอดไดเกี่ยวกับผลกระทบจากเชื้อไวรัสโคโรนาที่มีตอ การทํางานของสมอง
ส องโรครอบโลก Techology
กินผักปรุงสุกไมชวยลดความเสี่ยงโรคหัวใจ
การศึกษาที่จัดทําขึ้นโดยทีมนักวิจัยจากสหราชอาณาจักร ทํ า การวิ เ คราะห พ ฤติ ก รรมการกิ น ของกลุ ม ผู ใ หญ เ กื อ บ 400,000 คนอังกฤษ ซึ่งโดยเฉลี่ยแลว ผูคนจะบริโภคผัก สดในปริมาณ 2 ทัพพีตอวัน สวนผักที่ผานการปรุงสุกแลว นั้นจะประมาณ 3 ทัพพี รวมเปนปริมาณการบริโภคผักของ ผูใหญ คือ ประมาณ 5 ทัพพีตอวัน ผลลัพธที่นาตกใจปรากฏออกมาวา เมื่อเวลาผานไป การกินผักผลไม โดยเฉพาะอยางยิ่งในอาหารที่ปรุงสุก ไมได ชวยลดความเสี่ยงของการเปนโรคหัวใจ เราเชื่อกันวา การ รับประทานอาหาราจากพืชดีตอสุขภาพหัวใจและสุขภาพ รางกายโดยรวม มีงานวิจัยกอนหนานี้ที่บอกกับเราวา กลุม วัยรุนสามารถอายุยืนยาวเพิ่มขึ้นราว 13 ป เมื่อพวกเรา บริโภคผักผลไม รวมทั้งธัญพืชและถั่วเพิ่มมากขึ้น ถาเปนเชนนั้น งานวิจัยชิ้นลาสุดกําลังบอกอะไรกับเรา เมื่ อ เที ย บผลการศึ ก ษาระหว า งคนที่ กิ น ผั ก เยอะโดย เฉพาะผักสดที่ยังไมผานการทําอาหาร กับคนที่กินผักนอย กวา พบวา คนที่กินผักสดเยอะมีความเสี่ยงของการเกิดโรค หัวใจลดลง 15 % อยางไรก็ดี เมื่อมาพิจารณาถึงพฤติกรรม ตาง ๆ ในการใชชีวิตชีวิตระจําวัน อยางเชน สูบหบี่หรือดื่ม บอยแคไหน อาชีพที่ทําอยูและรายไดซึ่งสงผลตอการเลือกซื้อ อาหารบริโภค ทีมนักวิจัยกลับไมพบหลักฐานความเชื่อมโยง ระหวางผลของการกินผักเพื่อปองกันโรค กับความถี่ในการ พบปญหาที่เกี่ยวกับหัวใจ “นี่ เ ป น การศึ ก ษาสํ า คั ญ ที่ มี ค วามหมายสํ า หรั บ การ ทําความเขาใจสาเหตุอาหารของโรคหัวใจและหลอดเลือด” ดอกเตอรเบน ลาเซ จากมหาวิทยาลัยออกซฟอรด กลาว
ผลของงานวิจัยนี้อาจสรุปไดวา การกินผักสดชวยปองกันการ เกิดโรคหัวใจ ไมใชผักที่ผานการปรุงมาแลว แตไมใชเปนเรื่องที่ไมดี เพราะการรับประทานอาหารที่อุดมไปดวยไฟเบอร ซึ่งก็คือพืชผักทั้ง หลาย ดีกับรางกายเสมอ โดยชวยควบคุมนํ้าหนักและลดระดับของ ปจจัยเสี่ยงตาง ๆ ที่จะสงผลตอการเปนโรคหัวใจ ปริมาณของผักสดที่ควรทานอยูที่ 5 ทัพพีตอวัน ตามคําแนะนํา ของนักโภชนาการอังกฤษ เพราะวา... 1.ผักและผลไมอุดมดวยวิตามิน ควรบริโภคประมาณ 5 ชอน โตะตอวัน 2.ในผักมีไฟเบอร ซึ่งดีตอระบบยอยอาหารและระบบขับถาย แถมยังชวยลดความเสี่ยงของลําไสไดดวย 3.ลดความเสี่ยงที่เกี่ยวโรคหัวใจและหลอดเลือด 4.ผักและผลไมชวยสรางนิสัยการกินที่ดีตอสุขภาพ 5.ผักสดมีไขมันและแคลอรีอยูแ ลว ซึง่ ไมจาํ เปนตองผานการทอด หรือผัดที่ตองใชนํ้ามัน แหลงทีม่ า : https://www.tnnthailand.com/news/health/ 105655
ÁÕ.¤.-àÁ.Â. 2565
27
รู ทันโรค นอนไมหลับ ทําอยางไรในทางการแพทยแผนไทย
ในปจจุบนั มีผทู ป่ี ระสบปญหา “นอนไมหลับ” เพิม่ มากขึน้ โดยมีสาเหตุมาจากความเครียด จากการทํางาน ปญหา ทางการเมือง ปญหาเศรษฐกิจ ซึ่งการปลอยทิ้งไวจะ ทําใหเกิดปญหาเรือ้ รัง รางกายขาดประสิทธิภาพการทํางาน และนํามาซึ่งดวยอาการตาง ๆ หนึ่งในนั้นก็คือ “ภาวะ นอนไมหลับ (Insomnia)” ในทางแผนปจจุบัน อาจจะตองปรึกษาจิตแพทย ซึ่ง ยากลุม ทีจ่ ติ แพทยนยิ มใช คือ ยากลุม Benzodiazepines โดยยากลุ ม นี้ จ ะออกฤทธิ์ ที่ ส มองหรื อ ระบบประสาท สวนกลางแลวมีผลใหสาร GABA ในสมองทํางานไดดีขึ้น กวาเดิม ดังนัน้ ยากลุม นีจ้ งึ มีคณ ุ สมบัตยิ บั ยัง้ การสือ่ ประสาท ของสาร GABA ยากลุมนี้มีทั้งที่ออกฤทธิ์สั้นและเร็วเหมาะ กับผูที่นอนหลับยาก (เชน ยา Midazolam, Triazolam) และยาที่ อ อกฤทธิ์ น านพอสมควรเหมาะกั บ ผู ที่ ตื่ น บ อ ย เชน ยา Temazepam แตสิ่งที่ตามมา คือ ยิ่งเราทานยานี้ มากเทาไร เราตองเพิ่มขนาดยามากขึ้นตามเวลา แถมยังสง ผลตอระบบอื่นๆ ในรางกาย เชน ระบบกลามเนื้อ ระบบ ประสาท และระบบหายใจ เชน มึนงง วิงเวียน ปวดกลามเนือ้ ขี้ลืม รายแรงกวานั้น คือ กดการหายใจจนถึงขั้นเสียชีวิต 28
ÁÕ.¤.-àÁ.Â. 2565
ในมุมมองทางแผนไทย อารมณที่ผิดปกติหรือปญหาทางจิต เกิดจากไฟตัวหนึ่ง คือ “ปริทัยหัคคี” ซึ่งเปนไฟที่ทําหนาที่พัดพา ความรอนจากแกนกลางออกสูระยางค ในคัมภีรแพทยแผนไทยได ระบุไววา ถาไฟตัวนี้ผิดปกติหรือหยอนไปจะทําใหมีอาการ “มือเย็น เทาเย็น ชีพจรไมเดิน ประการหนึ่งชีพจรขาดหลัก บางทีใหตัวเย็น ดุจนํา้ แตภายในรอนใหรดนํา้ อยูม ริ ขู าด บางทีใหตวั เย็นแลวเสโทธาตุ (เหงื่อ) ดุจเมล็ดเขาโพด” ซึ่งคําวา “มือเย็นเทาเย็น ชีพจรไมเดิน ชีพจรขาดหลัก” หมายถึง ความผิดปกติของระบบหมุนเวียนโลหิต “ใหตัวเย็นดุจนํ้า แตภายในรอน” หมายถึง การควบคุมอุณหภูมิของ รางกาย ซึง่ ทัง้ สองกลไกนีค้ วบคุมทัง้ รางกาย ฉะนัน้ จึงไมแปลกทีผ่ ปู ว ย ทีม่ ปี ญ หาทางจิตใจจึงมีอาการปวดกลามเนือ้ หรือวิงเวียนศีรษะดวย โดยตํารับยาทางแผนไทยมีกลาวไวหลายแหลง ซึ่งกลไกของ ยาไทยจะไปแกปญหาที่จิตใจ หรือ ไฟปริทัยหัคคี วันนี้ผมจะยก ตัวอยางตํารับยาจากตําราเพชรนํ้าหนึ่ง (วิพุธโยคะ, 2534) ชื่อวา “ยาแกโรคนอนไมหลับ” มีสว นประกอบ คือ ลูกมะตูมออน บอระเพ็ด พริกไทยลอน ขมิ้นออย รากระยอมเล็ก หนักสิ่งละ 15 กรัม วิธีทํานําสมุนไพรทั้งหมดมาตําใหละเอียดผสมกับนํ้าผึ้งรวงแท ๆ ทําเปนลูกกลอนขนาดเทาปลายนิ้วกอย กิน 3 เม็ดกอนนอน มีสรรพคุณ ทําใหนอนหลับสนิท โดยกลไกของยาตํารับนี้ คือ
รู ทันโรค นอกจากตํารับยาเหลานี้แลว สมุนไพรที่หาไดรอบบานก็ยัง การไปปรับลดไฟในจิตใจที่มากหรือนอยเกินไปใหอยูในสมดุล สงผลใหระบบลมในรางกายและระบบนํ้าพลอยสมดุลไปดวย สามารถใชแกอาการนีไ้ ด ซึง่ ในสมัยกอนปูย า ตายายไดใชสมุนไพร เหลานี้มาเปนยา โดยไมตองพึ่งยาฝรั่งหรือตอง admit เขา ทําใหไฟที่หยอนหนาที่ไปกลับมาทํางานตามปกติ โรงพยาบาลเลย โดยสมุนไพรทั่ว ๆ ไปที่เราหาได ตัวอยางเชน ใบขี้เหล็ก สัก 2 กํามือ ใสนํ้าทวมยา ตมใหเหลือนํ้าครึ่งถวย นํามาดื่มกอนนอน หรือจะนําใบขี้เหล็กมาแกงกินก็ชวยไดดี หรือ เมล็ดชุมเห็ดไทย 1-2 กํามือ คั่วใหเกรียมหอม เอามาตําไมตอง แหลกมาก นํามาตมพอเดือด นํามากรองเอานํ้าดื่มแทนนํ้าชาก็ได หรือจะดื่มเชา-เย็น ก็ได วิธีแกอาการนอนไมหลับงาย ๆ โดยการไมทานยา ไดแก • จัดหองนอนใหเหมาะสม เช็ครอบหองใหดี อยาใหมีเสียง รบกวน ควรปรับอุณหภูมหิ อ งใหเหมาะสมไมรอ นหรือหนาวเกินไป และที่สําคัญ คือ หองนอนควรมืดสนิท เพื่อการนอนหลับที่ดีและ มีประสิทธิภาพ (ยาหอมเทพจิตร) • หลีกเลี่ยงเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีน หลังชวงบายจนถึงชวง นอกจากนี้ ยังมีตํารับยาที่ระบุในบัญชียาหลักแหงชาติ กอนนอน พ.ศ. 2556 คือ “ยาหอมเทพจิตร” โดยมีขอบงใช คือ แกลม • กอนนอน ดื่มนมอุนๆ สักแกว จะชวยใหหลับสบายยิ่งขึ้น กองละเอียด ไดแก อาการหนามืด ตาลาย สวิงสวาย (อาการ • เขานอนและตื่นนอนใหเปนเวลา ไมควรงีบหลับตอน ที่รูสึกใจหวิววิงเวียน คลื่นไส ตาพราจะเปนลม) ใจสั่น และ กลางวัน เพราะอาจรบกวนการนอนกลางคืน บํารุงดวงจิตใหชุมชื่น • นอนใหเพียงพอ อยานอนมากเกินไป หลังตื่นนอนควร ขนาดและวิธีใช: ชนิดผง รับประทานครั้งละ 1-1.4 กรัม ลุกออกจากเตียง เดินไปสูดอากาศยามเชา ละลายนํ้าสุก เมื่อมีอาการ ทุก 3-4 ชั่วโมง ไมควรเกินวันละ • หลีกเลี่ยงเหตุที่ทําใหเกิดความเครียดหรือความกังวลใจ 3 ครัง้ หรืออาจจะใชครัง้ ละ 1/2 ชอนชา กับนํา้ อุน 1/4 ของ • ถานอนไมหลับเกิน 15-20 นาที ควรลุกออกจากเตียงมา แกว รับประทานตอนเชาและกอนนอน ชนิดเม็ดรับประทาน หากิจกรรมอยางอืน่ ทํา เชน ฟงเพลง อานหนังสือหรือฟงธรรมะ ครั้งละ 1-1.4 กรัม เมื่อมีอาการ ทุก 3-4 ชั่วโมง ไมควรเกิน อาจจะชวยใหรูสึกงวงได หลีกเลี่ยงการดูโทรทัศนหรือเลน วันละ 3 ครั้ง คอมพิวเตอร เพราะแสงจากจอจะกระตุนใหสมองตื่นตัวได ขอควรระวัง: ควรระวังการรับประทานรวมกับยาในกลุม • ออกกําลังกายอยางสมํา่ เสมอ อยางนอยวันละ 30-45 นาที สารกันเลือดเปนลิ่ม (anticoagulant) และยาตานการจับตัว 3-4 วันตอสัปดาห การออกกําลังกายจะชวยลดความตึงเครียด ของเกล็ดเลือด (antiplatelets), ควรระวังการใชยาในผูปวย ทางอารมณและรางกายได ที่แพละอองเกสรดอกไม เปนยังไงบางครับกับภาวะนอนไมหลับทางแผนไทย ซึ่งเปน ภาวะที่สามารถเจอไดในทุกเพศทุกวัย หากปลอยทิ้งไวอาจทําให ประสิทธิภาพในการใชชีวิตลดลง ดังนั้นใหแพทยแผนไทยเปน ทางเลือกหนึ่งของคุณสามารถมาปรึกษาและขอคําแนะนําในการ แกไขปญหาของคุณไดอีกทางหนึ่ง “ขอบคุณครับ”
ขอขอบคุณ : นายบดินทร ชาตะเวที นักวิทยาศาสตร สุขภาพ คณะการแพทยแผนไทย มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร : https://www.ttmed.psu.ac.th
Á.¤.-¡.¾. 2565
29
สมุนไพรใกล ตัว
สมุนไพรใกลตัว อีกทางเลือกในการดูแลสุขภาพ ในปจจุบันประชาชนเจ็บปวยดวยโรคภัยตาง ๆ ใกลตัว มากมาย สมุนไพรไทยถือเปนทางเลือกที่คนทั่วไปนิยมใช ดูแลสุขภาพในเบือ้ งตน วันนีเ้ ราขอแนะนําสมุนไพรดังกลาว สามารถหาซื้อไดจากทองตลาดทั่วไปและสามารถปลูก ไดเองที่บาน ดังนี้
เมาเรือ โดยนําเหงาขิงแกสด 50 กรัม ทุบใหแตก นําไปตมกับนํ้า 2 แกว รินดื่มแตนํ้า วันละ 3 ครั้ง อยางไรก็ดี การใชนํ้าสกัดจากขิงที่เขมขนมาก ๆ จะใหผลตรงขาม คือ จะไประงับการบีบตัวของลําไสจนทําใหลาํ ไสหยุดบีบตัว ดังนัน้ การ ดื่มนํ้าที่สกัดจากขิงไมควรใชนํ้าเขมขนมากเกินไป เพราะจะไมใหผลใน การรักษาตามที่ตองการ
1.วานหางจระเข หรือ วุนของวานหางจระเข ใช รักษาแผลสด แผลเรื้อรัง แผลไฟไหมนํ้ารอนลวก แผลไหม เกรียมจากแสงแดด แผลการฉายรังสี และแผลที่ถูกแมลง สัตวกัดตอย : เลือกใบตํ่าสุด นํามาลางใหสะอาด ปอกเปลือก สีเขียวออก ลางยางสีเหลืองออกใหสะอาดดวยนํ้าตมสุก หรือดางทับทิม ฝานเปนแผนบาง ๆ ใชปดแผลพันทับดวย ผาพันแผลใหชุมในชั่วโมงแรก เปลี่ยนวันละ 2 ครั้ง เชา เย็น จนกวาแผลจะหาย ในกรณีแผลไหมเกรียมใหนําวุนมาผสม กับขี้ผึ้ง อยางไรก็ดี กอนใชวานหางจระเขเปนยาทาภายนอก ควรทดสอบอาการแพกอน โดยเอาวุนทาบริเวณทองแขน ดานใน ถาผิวไมคันหรือแดงก็ใชได หรือควรชิมวุน ถามีรส ขมแสดงวายังมียางอยู ควรลางใหหมดรสขม
3.ตะไคร ใช แกทองขึ้น ทองเฟอ ขับลมในลําไส แกคลื่นไส อาเจียน ใชลําตนแกบนดินและเหงาสดหรือแหง 1 กํามือ ตัดเปน ทอนทุบพอแหลก ตมเดือดประมาณ 3-5 นาที ดื่มแตนํ้า วันละ 3 ครั้ง ครั้งละ 1 ถวยชา กอนอาหาร หรือใชหัวตะไคร ลําตนที่ทอดนอน อยูใ ตดนิ หัน่ เปนแวนบาง ๆ คัว่ จนเหลือง ชงนํา้ รับประทานวันละ 3 ครัง้ ครั้งละ 1 ถวยชา เพื่อแกโรคทางเดินปสสาวะพิการ นิ่ว และขับเหงื่อ อยางไรก็ดี เมื่อนําไปใชในการปรุงอาหาร จะทําใหเพิ่มรสชาติ ดับกลิ่นคาว ทั้งยังสามารถนําไปแปรรูปเปนเครื่องดื่ม “นํ้าตะไคร” เพิ่มรายไดใหครอบครัวไดอีกดวย
4.ใบบัวบก ใชบัวบกสด 1 กํามือ (10-20 กรัม) ตําแลวคั้นเอาแต นํา้ เติมนํา้ ตาลทรายเล็กนอย ดืม่ วันละ 3 ครัง้ ติดตอกัน 1-2 วัน สามารถ 2.ขิง มีรสเผ็ดรอนหวาน ใช แกทองอืด ทองเฟอ แนน รักษาโรคปากเปอย ปากเหม็น แกรอนใน และชวยกระหายนํ้าได จุกเสียด ทองผูก ขับลม คลื่นไสอาเจียน และอาการเมารถ หรือใชบัวบกสด 2 กํามือ คั้นเอาแตนํ้า เติมนํ้าตาลทรายเล็กนอย 30
ÁÕ.¤.-àÁ.Â. 2565
สมุนไพรใกล ตัว รับประทานติดตอกันอยางนอย 5-7 วัน จะชวยแกอาการ ชํ้าใน ลดความดันโลหิต นอกจากนี้ ยังรักษาแผลไฟไหม นํ้ารอนลวก โดยใชใบสด 1 กํามือ ตําใหละเอียดคั้นเอาแตนํ้า ทาบริเวณแผลบอย ๆ ใชกากพอกดวยก็ได
5.ฟาทะลายโจร สมุนไพรยอดฮิตสําหรับโควิด-19 แตถา โบราณใหใชครั้งละ 1 กํามือ (แหงหนัก 3 กรัม สดหนัก 25 กรัม) ตมกับนําดื่มกอนอาหารเชาและเย็น หรือเวลามีอาการ จะชวยแกไขได นอกจากนี้ ยังสามารถแกทองเดินโดยใชตน แหงทั้งตนหั่นเปนชิ้นประมาณ 1-3 กํามือ (3-4 กรัม) ตมเอา นํ้าดื่ม อยางไรก็ตาม ฟาทะลายโจรมีฤทธิ์ลดความดันเลือดได ดังนั้น ในคนไขที่มีความดันเลือดตํ่า เชน 90/60 มม.ปรอท ไมควรใช เพื่อความปลอดภัยกอนใชฟาทะลายโจรควรวัด ความดันเลือดกอน โดยเฉพาะอยางยิง่ ในรายทีม่ อี าการเวียนศีรษะ เหนื่อยงาย หนามืดและเปนลมงาย บางคนรับประทานยานี้ แลวอาจจะเกิดอาการปวดทองเล็กนอย ทองเสีย ปวดเอว เวียนศีรษะ ปวดศีรษะ ถาเกิดอาการเหลานีข้ น้ึ ใหหยุดยา หรือ ลดขนาดของยา โดยทั่วไปเมื่อหยุดยาแลวอาการเหลานี้จะ หายไปเองใน 1-3 วัน
6.มะระขีน้ ก ทัว่ ไปจะนําผลและใบลวกจิม้ นํา้ พริก หรือ ใชปรุงอาหารทานเปนประจํา เปนการลดนํา้ ตาลในเลือด ทาง การแพทยใชรักษาโรคเบาหวานมาแตโบราณ หรือใชนํ้าคั้น จากผลสด 1 แกว ผสมนํา้ รับประทาน แกบดิ นอกจากนี้ ยังใช ใบสดและผลสดตําใหละเอียดแลวคั้นเอาแตนํ้ารับประทาน แกจกุ เสียด แนนทอง บํารุงธาตุ ขับลม รวมทัง้ ลดอาการอักเสบ โดยใชผลสดตําใหละเอียด นําไปพอกบริเวณทีเ่ ปนแผล ลดอาการ อักเสบและเปนหนองได ใชใบแหงบดเปนผงชงเหลากิน 7.ตําลึง จะชวยลดอาการทองอืด ทองเฟอ ทั้งนี้ ควรรับประทานสด ๆ เพราะเอนไซมในตําลึงจะยอยสลาย งายเมื่อโดนความรอน รวมทั้งรักษา
โรคเบาหวาน โดยใชเถาแก ๆ ประมาณ 1 กํามือ ตมกับนํ้าหรือ นํา้ คัน้ จากผลดิบ ดืม่ วันละ 2 ครัง้ เชา-เย็น จะสามารถชวยลดนํา้ ตาล ในเลือดได นอกจากนี้ ยังชวยลดอาการคัน อาการอักเสบเนื่องจาก แมลงกัดตอยและพืชมีพิษ : นําใบตําลึงสด 2-20 ใบ ตําใหละเอียด ผสมกับนํ้าคั้นเอานํ้าทาบริเวณที่เปนจนกวาจะหาย (ใชไดดี สําหรับ มดคันไฟ หรือใบตําแย) สําหรับผูต อ งคุมนํา้ หนัก ตําลึงชวยยอยอาหารจําพวกแปง เพราะ ในใบและเถามีเอนไซมอะไมเลส (Amylase) ซึง่ ชวยในการยอยแปงได
8.กะเพราแดง มีรสเผ็ดรอน ใชลดอาการทองอืดเฟอ ขับลม ปวดทอง โดยใชใบสด 1 กํามือ (นํ้าหนักสดประมาณ 25 กรัม หรือ ใบแหง 4 กรัม ตมใหเดือด เอาแตนา้ํ ดืม่ หรือจะใชใบกะเพราแหงชง กับนํ้าดื่มเปนยาขับลม ถาปนเปนผงใหชงกับนํ้ารับประทาน และ ใชแกอาการคลื่นไสอาเจียน (เกิดจากธาตุไมปกติ) โดยใชใบและ ยอดสด 1 กํามือ (ประมาณ 25 กรัม) ตมเอานํ้าดื่ม หรือใชกะเพรา ทั้ง 5 ทั้งสดหรือแหง ชงนํ้าดื่มรับประทาน เด็กออนใชใบสด 3-4 ใบ ผูใหญ ใบแหง 1 กํามือ หรือใบสด 25 กรัม หรือผงแหง 1 ชอนโตะ หรือ 2 ชอนแกง
9.กระชายขาว จากผลการวิจัยในหลอดทดลอง กระชายขาว มีสารพิโนสโตบิน เเละแพนดูราทินเอ ที่สามารถทําหนาที่ยับยั้ง การเจริญเติบโตของเชื้อไวรัสโควิด–19 ได นอกจากนี้ ยังชวยตาน อาการหวัด เเกวิงเวียนศีรษะ เเละลดไขมันในเลือดได ชวยลดอาการ เหงือกอักเสบ หรือมีเเผลในชองปาก โดยใชกระชายขาวทุบให ละเอียดเเละตมใหเดือด เเละใชบวนปาก เเกอาการทองรวง ทองเสีย โดยนําเหงากระชายขาวไปปงไฟ เเละตําอยางละเอียด นํามาผสม กับนํ้าปูนใส เเละคั้นดื่ม ทั้งนี้ หากทําทานเองตองทานแบบตมสุกหรือปรุงเปนอาหาร ไมควรทานติดตอกันเกิด 7 วัน ควรระวังการใชกระชายขาวกับผูมี ปญหาเกี่ยวกับตับอักเสบ ผูใชยาละลายลิ่มเลือด และไมแนะนําให ใชในเด็ก สตรีมีครรภ หรือผูที่กําลังใหนมบุตรอยู ระวังการทาน กระชายขาวในปริมาณที่มากเกินไป จะทําใหมีฤทธิ์รอนในรางกาย มาก อาจจะเกิดปญหาใจสั่นตามมา อยางไรก็ตาม สมุนไพรมีคุณประโยชนชวยรักษา บรรเทาอาการ ตาง ๆ ไดมาก แตควรที่จะรับประทานอยางพอดีเเละเหมาะสม ไมควรทานมากเกินไป เพราะจะสงผลเสียตอรางกายได
ÁÕ.¤.-àÁ.Â. 2565
31
สาระน ารู Sex หลังอายุ 60 ปจจุบันคนเรามีอายุยืนขึ้น แข็งแรงมากขึ้น และมีชีวิต ชีวามากขึ้นกวาเมื่อกอน ผูสูงอายุในปจจุบันก็สามารถ ทํากิจกรรมตาง ๆ ไดอยางเต็มความสามารถ ไมวาจะ เปนการเดินออกกําลังกาย การสอนหนังสือในหองเรียน การเลนโยคะ หรือแมกระทั่งการมีเพศสัมพันธ อยางไรก็ตาม เมื่อพูดถึงเรื่องของความ Sexy หรือ เรื่องราวเกี่ยวกับเพศนั้น คนสวนใหญจะนึกถึงคนในวัย หนุมสาว หรือผูใหญวัยกลางคน และเปนการยากที่จะมี ผูนึกถึงผูสูงอายุที่วัยเกิน 60 ป และที่สําคัญ ผูสูงอายุใน ปจจุบันก็ไดพิสูจนใหเห็นแลว แนวคิดขางตนไมถูกตองซะ ทีเดียว ยิง่ ไปกวานัน้ ยังมีขอ มูลยืนยันวา ผูส งู อายุทม่ี สี ขุ ภาพ ในเกณฑดีสามารถจะมีกิจกรรมทางเพศไดจวบจนวันสุดทาย ของชีวิต ปญหาสวนใหญของการมีเพศสัมพันธท่มี ักเกิดกับผูสูงวัย ก็คอื การตอบสนอง ซึง่ สําหรับผูห ญิงสูงวัยนัน้ สามารถทีจ่ ะรับ ฮอรโมน Estrogen เพื่อทดแทนจากการสูญเสียฮอรโมน เนื่องจากการหมดประจําเดือน อันเปนสาเหตุของความ เปลี่ยนแปลงในรางกายที่นําไปสูปญหาในการมีเพศสัมพันธ ในที่สุด สวนปญหาของผูช ายสูงวัยนัน้ มีหลายสาเหตุ อาทิ โรค เบาหวาน ความเครียด อาการบาดเจ็บของรางกาย หรือ แมกระทั่งโรคหัวใจ แตการแพทยที่ทันสมัยในปจจุบันก็ สามารถชวยแกไขปญหาดังกลาวใหกับผูชายจํานวนมากได รวมไปถึงการใชยาอยาง Viagra
National Council on Aging ไดสํารวจพฤติกรรมทางเพศของ ชาวอเมริกันที่มีอายุมากกวา 60 ป พบขอมูล ดังนี้ - 48% ยังมีกิจกรรมทางเพศอยู (อยางนอยเดือนละครั้ง) - 40% ตองการจะมีเพศสัมพันธมากขึ้นกวาที่เปนอยูในปจจุบัน - 79% ของผูชาย และ 66% ของผูหญิง ตอบวา พวกเขามีความ พอใจกับการมีเพศสัมพันธในปจจุบันนี้ไมนอยไปกวาเมื่อตอนที่มีอายุ 40 ป นอกจากนี้ กลุมนักวิจัยยังไดแนะนําวิธีการที่จะทําใหผูสูงวัย สามารถมีความสัมพันธทางเพศที่ดีได ดังนี้ - ผูสูงวัยควรเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมไมใหเปนไปในลักษณะของ Routine หรือมีความซํ้าซากจําเจ - ผูสูงวัยที่สูญเสียคูชีวิตไปแลว อาจจะเลือกใชวิธี Masturbation เพื่อที่จะกระตุนใหมีการตอบสนองที่เหมาะสมกับวัย - สําหรับผูท ม่ี คี วามสัมพันธใหม ควรจะพูดคุยปรึกษาหารือกันเอง ระหวางคูของตนถึงสิ่งที่ชอบและไมชอบ พยายาม สรางความสัมพันธที่ ดี และไมกลัวตอการที่จะมีเพศสัมพันธ - และสําหรับทุก ๆ คน ไมจํากัดเฉพาะผูสูงอายุการรับประทาน อาหารที่มีคุณคา และการออกกําลังกายเปนสิ่งสําคัญที่จะทําใหสุขภาพ สมบูรณแข็งแรง นอกจากนี้ ยังควรมีเวลาผอนคลาย ไมวาจะเปนการอานหนังสือ หรือการพบปะกับผูคน พยายามทําใหตนเองเปนที่พึงพอใจและมีคุณคา โดยเฉพาะอยางยิ่งกับคูของตนเอง แหลงที่มา: http://www.cnn.com/HEALTH/seniors/9908/ 09/sex.over.sixty/index.html
ไหมขัดฟน (Dental floss) มีหลาย ๆ คนคิดวา ไหมขัดฟนมีไวเพื่อใชกําจัดเศษ อาหาร (food debris) ที่ติดอยูระหวางซอกฟนเทานั้น ถาอาหารไมติดก็ไมจําเปนตองใช แตความจริงหาได เปนเชนนั้นไม เพราะถึงแมวาจะไมมีเศษอาหารติดอยูที่ ซอกฟน แตมันก็ยังคงมีคราบอาหารและคราบจุลินทรีย (dental palque) ที่เรามองไมเห็นอยู วิธีการกําจัดคราบเหลานี้ ไดแก การแปรงฟนให สะอาด แตการแปรงฟนก็ยังคงมีขอจํากัด กลาวคือ การ แปรงฟนจะทําความสะอาดไดดีเฉพาะบริเวณดานนอก และดานในของตัวฟนเทานั้น ไมสามารถทําความสะอาด ไดดีบริเวณซอกฟน วิ ธี ห นึ่ ง ที่ นิ ย มใช ใ นการกํ า จั ด คราบฟ น และคราบ จุลินทรียที่บริเวณนี้ ก็คือ การใชไหมขัดฟน คําถามที่วา ควรใชไหมขัดฟนบอยแคไหน แนะนําวา ใหใชอยางนอยวันละ 1 ครั้ง อาจใชมากกวานี้ก็ได เหตุผล 32
ÁÕ.¤.-àÁ.Â. 2565
ที่แนะนําเชนนี้ ก็เนื่องมาจากคราบฟนที่เราสามารถจะกําจัดออกได โดยการแปรงฟนรวมกับการใชไหมขัดฟน ตองเปนคราบฟนที่เพิ่งเกิด ขึ้นไมเกิน 24 ชั่วโมง นั่นก็หมายความวา ถาเราปลอยคราบฟนทิ้งไว โดยไมทําความสะอาดนานเกินกวา 24 ชั่วโมง มันก็จะเริ่มมีแรธาตุ ตาง ๆ มาจับและตกตะกอนอยู โดยเราไมสามารถกําจัดมันออกได ดวยตัวเองอีกแลว และมันจะสะสมเกิดเปนหินปูนในที่สุด ซึ่งจําเปนที่ จะตองไปใหทันตแพทยเปนผูกําจัดออก เทานี้คงพอจะทราบกันแลว ใชไหมครับวา ไหมขัดฟนมีความจําเปนมากนอยเพียงใด ทีนี้ก็ลอง ไปหาซื้อมาใชดูนะครับ ราคาพอ ๆ กับแปรงสีฟนแตใชไดนานกวา มี จําหนายตามซูเปอรมาเก็ตทั่วไปครับ ขอขอบคุณขอมูล : ทพ.ณพงษ พัวพรพงษ : http://www.thaiclinic.com/ dentfloss.html
สาระน ารู การเลือกผาออมและปญหาผดผื่น ผาออมเปนหนึ่งในของใชที่สําคัญและจําเปนอยางยิ่งในการ ดูแลเด็กทารก คุณพอคุณแมมือใหมควรจะมีความรูพื้นฐาน รูขอดี-ขอเสียของผาออมแตละชนิดกอนที่จะตัดสินใจซื้อ ผาออมใหกับลูกนอย ปจจุบันผาออมสําหรับเด็กทารกมี จําหนายหลากหลายรูปแบบ และผลิตมาจากวัสดุตาง ๆ กัน เราสามารถแบงผาออมตามวัสดุที่ใชในการผลิตไดดังนี้ 1. ผาออมผา เปนผาออมที่ผลิตมาจากผา 100% ผลิต มาจากผาหลากหลายชนิด เชน ผาออมสําลี ผาออมสาลู หรือ ผาออมผาฝาย เปนตน ผาออมผามีขอดี คือ เมื่อทารกขับถาย ของเสียสามารถทราบไดทันที ชวยลดความเสี่ยงที่จะเกิดผื่น ระคายเคืองบริเวณผาออมได เปนมิตรกับสิ่งแวดลอม และชวย ประหยัดคาใชจายเมื่อเทียบกับผาออมชนิดอื่น แตผาออมผาก็ มีขอเสีย คือ สามารถดูดซับของเสียตาง ๆ ไดนอยกวาผาออม ชนิดอื่น และเมื่อใชไปนาน ๆ หรือเมื่อผานการซักบอย ๆ ผา ออมผาอาจจะมีความสามารถในการดูดซับของเสียไดนอยลง และอาจมีความแข็งกระดางจากเนื้อผามากขึ้น 2. ผาออมสําเร็จรูป ปจจุบันนิยมใชผาออมสําเร็จรูปกัน อยางแพรหลาย เนื่องจากผาออมสําเร็จรูปมีขอดีในการดูดซับ ของเสียไดดีที่สุด ขั้นตอนการใสไมยุงยาก มีหลายขนาด ทําให กระชับเวลาสวมใส แตก็มีขอเสียที่ราคาแพง เมื่อใสเปนเวลา นานไมไดเปลี่ยนผาออม อาจทําใหเกิดผื่นระคายเคืองและยัง เพิ่มปริมาณขยะใหกับสิ่งแวดลอม นอกจากผาออมแลว คุณพอคุณแมยังตองเตรียมอุปกรณ อืน่ ๆ ทีใ่ ชในการเปลีย่ นผาออม ไดแก ผาออมสะอาดไวสาํ หรับ เช็ดแหง ทิชชูเปยกทีไ่ มมนี า้ํ หอมหรือสําลีชบุ นํา้ ตมสุกทีเ่ ย็นแลว ถังขยะและครีมทาผื่นผาออม ควรเปลี่ยนผาออมใหกับลูกใน บริเวณที่มีพื้นผิวเรียบและสะอาด โดยมีขั้นตอนที่ควรปฏิบัติใน การเปลี่ยนผาออม ดังนี้ • ล า งมื อ ให ส ะอาดก อ นและหลั ง เปลี่ ย นผ า อ อ มให ลู ก เสมอ • ถอดผาออมที่ใชแลวออกทิ้งลงถังขยะหรือตะกราผาให เรียบรอย • ถาลูกปสสาวะใหใชทิชชูเปยกหรือสําลีชุบนํ้าตมสุกซับ ทําความสะอาด โดยหลีกเลี่ยงการถูหรือเช็ดแรง ๆ แตถาลูก ถายอุจจาระ แนะนําใหใชนํ้าลางบริเวณอวัยวะเพศและกน แทนการเช็ดดวยทิชชูเปยกหรือสําลี เพื่อลดการระคายเคือง • ใชผาสะอาดซับบริเวณที่จะใสผาออมใหแหง และควร ผึ่งลมสักครู เพื่อแนใหแนใจวาบริเวณอวัยวะเพศและกนแหง สนิท • ถามีผื่นแดงบริเวณอวัยวะเพศหรือกน ใชครีมทาผื่น ผาออมทาใหทั่วบริเวณที่เปนผื่น โดยใหทาทุกครั้งที่เปลี่ยน
ผาออม แลวจึงสวมผาออมตัวใหมใหกับลูก ถาไมมีผื่นแดงอาจใช หรือไมใชครีมทาผื่นผาออมก็ได ผื่นผาออมเกิดจากการระคายเคืองตอปสสาวะหรืออุจจาระ ของทารก เนือ่ งจากผิวหนังบริเวณอวัยวะเพศและกนของทารกสัมผัส กับปสสาวะหรืออุจจาระนานหรือบอยกวาปกติ เชน ทองเสีย หรือไม ไดเปลี่ยนผาออมเปนเวลานาน ลักษณะของผื่นผาออม คือ เปนผื่น แดงระเรื่อ ไมมีขุย เปนผื่นบริเวณที่สัมผัสกับปสสาวะหรืออุจจาระ การดูแลรักษาผื่นผาออมนอกจากขั้นตอนการเปลี่ยนผาออมที่กลาว ไปแลวขางตน ครีมทาผื่นผาออมก็เปนอีกตัวแปรสําคัญที่จะชวยให ลูกหายจากผื่นผาออมไดอยางรวดเร็ว ครีมทาผื่นผาออมที่ดีควรมี คุณสมบัติในการลดการอักเสบ ชวยปกปองผิวจากสารระคายเคือง และความอับชื้น ชวยบรรเทาอาการคันและชวยฟนฟูผิวที่เกิดรอย โรคขึ้น โดยควรจะเปนสารที่ไดมาจากธรรมชาติ ผานการทดสอบ จากสถาบันชั้นนําของโลกวาออนโยนตอผิวและไมกอใหเกิดการ ระคายเคืองตอผิว สารประกอบที่มีคุณสมบัติดังกลาว ไดแก • วิตามินบี 5 สามารถสรางเกราะปองกันผิวจากสารระคายเคือง และความอับชื้น • วิตามินอี ชวยบํารุงใหผิวชุมชื้น • วิตามินเอ ชวยฟนฟูผิวดวยการกระตุนการสรางเซลลผิวใหม • สารสกัดจากแมคคาเดเมีย ชวยเรื่องความชุมชื้นและลดรอย แตก วิธีการทาครีมผื่นผาออมใหมีประสิทธิภาพดีที่สุด คือ ทาครีม บริเวณที่เปนผื่นทุกครั้งที่เปลี่ยนผาออม โดยไมตองเช็ดครีมเกา ออก เลือกครีมที่ซึมลงสูผิวไดอยางรวดเร็ว ไมเหนียวเหนอะหนะ และที่สําคัญตองเปลี่ยนผาออมบอย ๆ ถาใชผาออมผาควรเปลี่ยน ผาออมทุกครั้งและทันทีที่ทารกปสสาวะหรืออุจจาระ ถาใชผาออม สําเร็จรูปควรเปลี่ยนผาออมอยางนอยทุก 3 ชั่วโมง สุดทายแลวถา รักษาผื่นผาออมดวยตนเองแลวอาการไมดีขึ้น เชน ผื่นแดงมากขึ้น ผื่นมีบริเวณกวางขึ้น ควรพาลูกไปพบแพทย เนื่องจากอาจมีภาวะ แทรกซอนจากการติดเชื้อราหรือเชื้อแบคทีเรีย ขอขอบคุณขอมูล : อ.พญ.สัญชวัล วิทยากรฤกษ : https://www.healthtodaythailand. in.th
ÁÕ.¤.-àÁ.Â. 2565
33
ปฏิทินข าว วันที่ 5-6 พฤษภาคม 2565
สถานที่
รายละเอียด
สนใจติดต อ
ณ หองประชุมโยธี ชั้น 11 กลุมงานสูตินรีเวชศาสตร ร.พ.ราชวิถี จัดโครงการประชุมวิชาการ โทร. 0 2206 2900 อาคารเฉลิมพระเกียรติฯ และ เรื่อง “ความกาวหนาในการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูก ตอ 30212 , 30249 หองประชุมศูนยฝก อบรมการผาตัด โรคของปากชองคลอด และการตรวจดวยกลองคอลโปสโคปชัง้ สูง” ชั้น 2 ตึกอํานวยการเกา ร.พ.ราชวิถี
12-14 พฤษภาคม 2565 ณ โรงแรมเชอราตัน หัวหิน รีสอรท แอนดสปา จ.ประจวบคีรีขันธ
สมาคมโรคตับแหงประเทศไทย จัดประชุมวิชาการประจําป ครั้งที่ 17 ของสมาคมโรคตับแหงประเทศไทย (THASL 2022) “Controversies in Hepatology” (รูปแบบ on – site meeting)
โทร. 0 2255 3051
17-20 พฤษภาคม 2565 ณ หองประชุมสยามฯ 1-2 ชั้น 7 ศูนยการจัดประชุมวิชาการ สถาบันสุขภาพเด็กแหงชาติมหาราชินี โทร. 0 2354 8927 อาคารสยามบรมราชกุมารี จัดอบรมเชิงปฏิบัติการพัฒนาทักษะหลักสูตรระยะสั้น การเลี้ยงลูกดวยนมแม “Breastfeeding First Choice. Best Choice : Theory and Art of Practice” 21-22 พฤษภาคม 2565 ณ หองประชุมเฉลิม พรมมาส อาคาร อปร. ชั้น 1 คณะแพทยศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย
ราชวิทยาลัยศัลยแพทยแหงประเทศไทย จัดอบรมทางวิชาการ เรื่อง “ศัลยปฏิบัติที่ดี” Good Surgical Practice สําหรับแพทยประจําบาน
โทร. 0 2716 6141-3
23-27 พฤษภาคม 2565 ณ หองประชุมเฉลิม พรมมาส อาคาร อปร. ชั้น 1 คณะแพทยศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย
ราชวิทยาลัยศัลยแพทยแหงประเทศไทย จัดอบรมทางวิชาการ เรื่อง “ความรูพื้นฐานทางการวิจัย”
โทร. 0 2716 6141-3
15-17 มิถุนายน 2565
สมาคมตอมไรทอเด็กและวัยรุนไทย จัดประชุมวิชาการ เรื่อง “The 10th Pediatric Endocrine Update: Highlights in Pediatric Endocrinology”
โทร. 0 2419 5676
ณ หองประชุม 910 ABC ชั้น 9 อาคารเรียนและปฏิบัติการรวม ดานการแพทยฯ
30-31 กรกฎาคม 2565 ณ หองประชุมหัวใจ ชั้น 5 อาคารสยามบรมราชกุมารี
ศูนยการจัดประชุมวิชาการ สถาบันสุขภาพเด็กแหงชาติมหาราชินี โทร. 0 2354 8927 จัดอบรมระยะสั้น “การตรวจประเมินโรคหัวใจพิการแตกําเนิด ดวยคลื่นเสียงสะทอนความถี่สูง” (Echocardiography in Congenital heart disease)
23-24 สิงหาคม 2565
สาขาวิชาวิสัญญีวิทยา คณะแพทยศาสตร ม.สงขลานครินทร รวมกับ คณะกรรมการมาตรฐานการชวยชีวิตแหงประเทศไทย (Thai Resuscitation Council) และสมาคมแพทยโรคหัวใจ แหงประเทศไทย จัดโครงการฝกอบรมเชิงปฏิบัติการ “Provider Course for Pediatric Advance Life Support” (ตามมาตรฐาน American Heart Association; AHA)
34
ÁÕ.¤.-àÁ.Â. 2565
ณ ศูนย Simulation Center อาคารแพทยศาสตรศึกษา (ชั้น 6) คณะแพทยศาสตร ม.สงขลานครินทร
โทร. 0 7445 1651-2