2 Mare · 3 april 2014 Geen commentaar
Adem uit, laat het gaan
Colofon
Door Bart Braun In de film White Christmas (1954) bezingt Danny Kaye de geneugten van het leger: ‘A soldier out of luck, is never really stuck, there’s always someone higher up where you can pass the buck.’ Wat goed werkt in het leger, werkt natuurlijk ook goed in het hoger onderwijs, lijkt minister Bussemaker te denken. Nog niet zo gek lang geleden was ze er zelf bestuurder, en blijkbaar zat ze al die tijd te springen op besluiten uit Den Haag die haar vertelden wat ze wel en niet mocht doen. In elk geval is dat wat er nu gebeurt, en juist de Universiteit Leiden kreeg de afgelopen tijd vaak een corrigerende ruk aan de halsband. De universiteit heeft of verzint een regel, met als doel om studenten te helpen of om aan de eisen uit Den Haag te voldoen. Vervolgens mekkert er ergens een student dat hij of zij de dupe wordt van die maatregel, komen er Kamervragen en bepaalt de minister hoe de kwestie geregeld moet worden. Boetes voor laatinschrijvers bij tentamens, omdat een faculteit graag wil weten of ze vijftig of vijfhonderd bankjes klaar moet zetten? Mag niet. Tentamencijfers laten vervallen na vier jaar? Mag niet. Iets extra’s organiseren voor je studenten, wat wel wat extra kosten met zich meebrengt? Mag niet. In het mbo en hbo leidde vrijheid tot diplomafraude, losgeslagen nieuwbouwprojecten en ondermaatse opleidingen, en daar moeten de universiteiten nu voor boeten. De minister trekt de touwtjes aan, en gaat over op gecentraliseerd micromanagement.
Het Amerikaanse leger waar Kaye’s personage het zo naar zijn zin had, was echter behoorlijk homogeen. De soldaten waren General Issue Joe’s, hun pakje heet niet voor niets een uniform. Het is echter maar de vraag of een klas van dertig tot in hun tenen gemotiveerde studenten huisdiergeneeskunde wel echt in hetzelfde keurslijf past als een horde van duizend katerige eerstejaars die rechten kozen omdat ze niet wisten wat ze wilden doen. Op dezelfde manier kun je een faculteitsbestuur wel iets meer verantwoordelijkheid toevertrouwen dan een achttienjarige uit Vermont die in een weiland vol nazi’s wordt gedropt. Managementboeken waarschuwen tegen micromanagement, omdat je er besluiteloos en onverantwoordelijk personeel mee kweekt. In het hoger onderwijs is het nog merkwaardiger, omdat je toch een zekere mate van besluitvaardigheid en verantwoordelijkheid moet hebben voordat je baas van een faculteit of universiteit kan worden. Besturen is mensenwerk, mensen maken fouten, maar deze mensen zitten wel dicht op de onderwijspraktijk. De smeulende puinhopen van het middelbaar onderwijs zouden ook de mensen op het ministerie huiverig moeten maken voor al te veel regeldrift. Een verstandig bestuurder durft los te laten, en accepteert dat wat je ook doet, er altijd mekkeraars en aandachtstrekkers zullen zijn. De oplossing van een probleem schept vrijwel altijd nieuwe problemen. Adem uit, laat het gaan. May your days be merry and bright.
Redactie-adres Pieterskerkhof 6 2311 SR Leiden Telefoon 071–527 7272 Website mareonline.nl E-mail redactie@mare.leidenuniv.nl
De redactie is op vrijdag gesloten. Oplage circa 15.000
Column
Hoofdredactie
Frank Provoost frank.provoost@mare.leidenuniv.nl Redactie
Vincent Bongers vbongers@mare.leidenuniv.nl Bart Braun bbraun@mare.leidenuniv.nl Marleen van Wesel h.g.van.wesel@mare.leidenuniv.nl Esha Metiary (stagiair) e.j.metiary@gmail.com Medewerkers
Emma Anbeek van der Meijden • Talitha Dehaene • Tim Meijer • Petra Meijer • Marc van Oostendorp • Benjamin Sprecher Fotografie Taco van der Eb • Marc de Haan Illustraties Bas van der Schot • Bandirah • Silas.nl Basisontwerp Roeland Segaar, Zabriski Communicatie Art direction en vormgeving Marcel van den Berg Drukwerk Rodi Rotatiedruk, Broek op Langedijk Advertenties Bureau van Vliet B.V. Postbus 20 2040 AA Zandvoort Telefoon 023 - 571 47 45 Redactieraad
Prof. dr. J.C. de Jong (voorzitter) • Prof. dr. F. Israel (vicevoorzitter) • drs. B. Funnekotter • R. Donkersloot • G. Drijer • K. Innemee • D. Jacobs • mr. F.E. Jensma • S.K. Kerkhof • C. van Leeuwen • dr. S.J. van der Linde • prof. dr. N.J. Schrijver • dr. J.P. Vollaard • C. van der Woude Jaarabonnementen
Een jaarabonnement op Mare loopt van september t/m juni. Belangstellenden kunnen Mare thuisgestuurd krijgen door €35 over te maken op bankrekening 1032.57.950 ten name van Universiteit Leiden (o.v.v. Mare en SAP-nummer 6200900100) en vervolgens een bevestigingsmail met daarin hun adres te sturen naar redactie@mare.leidenuniv.nl. Studenten betalen €25. Ter controle graag in de bevestigingsmail ook het studentnummer vermelden. Adreswijzigingen
Alleen schriftelijk met postwikkel. Klachten en opmerkingen over de toezending van Mare 071-5277272. Mededelingen voor het op donderdag verschijnende nummer moeten uiterlijk de voorafgaande donderdag 16.00 uur in het bezit van de redactie zijn. ISSN 0166-3690
Heidegger en bezwete rozijnen 2007: Arianna wordt wakker in een poel met bloed op haar bureau. Arianna had twee jaar daarvoor een nieuwswebsite opgericht en sliep gemiddeld 4,5 uur per nacht. Totaal overspannen wakker worden met een gebroken jukbeen en een wang die kleverig is van je eigen bloed: aha-moment. Vijf jaar later werd haar website The Huffington Post voor honderden miljoenen dollars verkocht aan AOL. En dat is niet omdat ze 18 uur per dag is blijven werken. Arianna Huffington is een Grieks-Amerikaanse ondernemer, journalist, en auteur van veertien boeken. Gek genoeg is haar boodschap aan ons: slaap meer. In haar nieuwe boek Thrive betoogt zij dat succesvol zijn belangrijk is, maar dat de manier waarop je succesvol bent nog belangrijker is. Ze reist nu met o.a. als tv-presentator Katie Couric en actrice Julianne Moore het land door om aandacht te vragen voor simpele dingen als: laat je leven niet regeren door macht en geld. Dat lijkt onverenigbaar met het feministische streven om zoveel mogelijk vrouwen aan de top te krijgen. Nonsens: Sheryl Sandberg is COO van Facebook en auteur van het controversiële boek Lean in, waarin ze vrouwen oproept om harder te vechten voor hun plek aan de vergadertafel. Sandberg is ook moeder van twee kinderen en staat erom bekend dat ze na 17:30 pleite is. Facebook-oprichter Mark Zuckerberg is blij met haar. 2013: Tien mensen staren naar een rozijn alsof het hun geliefde is. Ze houden ‘m in hun hand terwijl hij warm wordt van de lijntjes zweet in hun palm. Vervolgens kauwen ze langzaam op de bezwete rozijn. Dit zijn geen knetterstonede hippies, maar cursisten mindfulness. Journalist Kate Pickert schreef erover in TIME magazine. Onmiddellijk ontving TIME smalende brieven: haha, New Yorkers die honderden dollars betalen voor een cursus hoe-zet-ik-mijn-iPhone-uit. Mindfulness leert je bewust en in het moment te leven. Zowel de term als deze uitleg geven mij als neerlandicus de kriebels. Toch heeft het nut om met je volle aandacht, dus zonder krant, tv, of het blauwe licht van je mobieltje, iets simpels te doen als het eten van een rozijn. Onbewust
multitasken we voortdurend, terwijl slechts enkele uitverkorenen er goed in zijn. 1954: Heidegger publiceert Die Frage nach der Technik. Vloekend verliet ik in 2010 het eerste college cultuurfilosofie. We gingen een semester lang een flinterdun Duitstalig filosofisch werk ontleden. Op de middelbare school kon ik nauwelijks overweg met naamvallen, nu moest ik wekelijks door het Duits ploegen van een man met notoir complex taalgebruik. Alsof ik met een nagelschaartje door een middernachtelijke jungle moest kappen. Eén boodschap denk ik te hebben begrepen: techniek is geen neutrale kracht, en niet slechts een hulpmiddel. Integendeel: we zijn, meldt Heidegger al op de eerste pagina, “unfrei an die Technik gekettet”. Vraag: hoe vaak hebt u iemand gesproken die last had van fantoompijn wanneer haar telefoon was uitgevallen, elke minuut nodeloos tastend als ze willen weten of het gaat regenen en of de baas al heeft teruggemaild? De tragikomische werkelijkheid is dat we een slimme telefoon kopen en vervolgens niet weten hoe we ‘m weg moeten leggen. Een overwerkte vriend van mij sliep met zijn telefoon naast zich. Elk nieuw mailtje schudde hem wakker. Ik verstopte zijn telefoon en nam hem mee naar het strand. Ondanks zijn smeekbedes was hij mij later dankbaar. Ik ken helaas teveel mensen die werken tot ze uitgeput zijn, die niet alleen moeten leren om soms hun telefoon uit te zetten, maar ook zichzelf. Zeker in crisistijd is het gevaar groot dat we ons volledig laten overnemen door studie en werk. Wat vinden wij een succesvol leven? Een vriendin van mij werkt om geld te verdienen en besteedt zoveel mogelijk tijd aan tekenen, uitgaan en vrienden ontmoeten. Dat maakt haar gelukkig. Ik ben zo iemand die zich kapot werkt als ze niet uitkijkt. Want ik hou van hard werken. Dus ik heb regels gemaakt voor mezelf: ik mag hard werken, maar ik moet elke week tijd maken voor sport, boeken lezen en vrienden zien. Dat houdt mij gaande en maakt me gelukkig. Dus, studenten, docenten, iedereen: work hard, play hard, maar dan echt. Emma Anbeek van der Meijden is masterstudent taalbeheersing