[ 22 ]
vat 73
“
Wie zich superieur voelt aan een ander, is op de terugweg naar de barbarij
Vandaar dat de klassieke mondiale verhoudingen op hun einde lopen. De westerse staten zijn niet meer automatisch de leidende partij. China is die rol aan het overnemen. Kijk maar hoe de Chinezen de Amerikaanse president Donald Trump vorig jaar ontvingen. Ze voerden een meesterlijk stukje theater op, om toch een béétje te camoufleren dat ze Trump met pek en veren hadden teruggestuurd. Waarnemers die het wilden zien, begrepen wel hoe de vork echt aan de steel zat, maar Trump kon verder met de illusie dat hij het er niet zo slecht van af had gebracht in Peking. Dat was de laatste keer, denk ik. Straks zullen de Chinezen niet meer zo vriendelijk zijn.
Er valt wat voor te zeggen om het begin van ‘het nieuwe China’ te laten samenvallen met de openingsceremonie van de Olympische Spelen van Peking in 2008. Die was spectaculairder dan wat er ooit in een westerse stad was getoond. Tegelijk was het fake news avant la lettre, want de Chinezen stuurden digitaal gemanipuleerde beelden de wereld rond. P I N X T E N : In 2009 opende de num-
mer twee van het Chinese regime de Europalia-tentoonstelling over zijn land. In zijn toespraak blikte hij terug op de bankencrisis die een jaar eerder de westerse wereld trof. Hij zei laconiek: ‘Nu is het wel duidelijk. Jullie zijn aan het verliezen, wij zijn aan de winnende hand.’ Het werd muisstil in de zaal. Was het een slip of the tongue normaal gezien hullen de Chinezen zich in een veel diplomatischer taalgebruik. Maar hij had gelijk: als wij in het Westen dat soort fratsen blijven doen, gaan we eraan.
De Chinezen kopen gestaag de westerse bedrijven op. Een groot deel van de Amerikaanse hotelketens is al in Chinese handen, net als de pc-afdeling van IBM, autobouwer Volvo en zo veel andere bedrijven, elk jaar meer. Ze kopen zich overal in. De aanhoudende migratie naar Europa is nog het beste bewijs van die interdepentie: er bestaan nog buitengrenzen, maar de EU slaagt er niet meer in om ze te laten respecteren. In Gent wonen tegenwoordig men sen van 152 niet-Europese nationaliteiten. Het officiële regeringsbeleid is dat al die inwoners ‘Vlamingen’ moeten worden. Maar wat zijn dat, Vlamingen? Als die identiteit zo cruciaal is, moet je ze toch kunnen omschrijven? Trouwens, zijn we wel in staat om kritisch te kijken naar die zogenaamde eigen ‘volksaard’? Durven we ook een aantal beperkingen onder ogen te zien? Kunnen wij het bijvoorbeeld uitleggen hoe het komt dat acht van de tien Nobelprijzen die naar een Belg of een Belgische organisatie gingen voor een Franstalige Belg waren? En dat Maurice Maeterlinck, onze enige Nobelprijs voor de de Literatuur, wel in Gent woonde maar in het Frans schreef? Zijn Vlamingen in bepaalde opzichten soms ook een beetje inferieur? Daarom vind ik het tijdverlies om ons op onszelf terug te plooien, wat rechtse partijen bepleiten. Het biedt geen enkele duurzame oplossing. Willen of niet, uiteindelijk zijn we op elkaar aangewezen. Het heeft geen zin om vanuit een Vlaams superioriteitsdenken een probleem te maken van de hoofddoek van moslima’s. We zijn in een kwalijke fase beland waarin we de ongelijkheid tussen autochtone Vlamingen en bepaalde groepen nieuwkomers aanprijzen als een uiting van westerse vrijheid: onze vrijheid om onze ‘vrije’ waarden en normen superieur te vinden aan die van hen.
Ook Open VLDvoorzitster Gwendolyn Rutten zegt vol overtuiging dat ‘onze manier van leven superieur is aan alle andere’. P I N X T E N : Op basis van welke ken-
nis beweert men zoiets? De bekende Nederlandse politicoloog Siep Stuur man, hoogleraar aan de Erasmus Universiteit van Rotterdam, heeft een jaar of tien geleden een prachtig boek geschreven, De uitvinding van de mensheid: korte wereldgeschiedenis van het denken over gelijkheid en cultuurverschil. Hij heeft een deel van zijn leven gewijd aan de studie van 3000 jaar wereldgeschiedenis, om na te gaan hoe in een aantal gebieden - van WestEuropa tot China - mensen elkaar zijn gaan appreciëren. Overal begon het volgens de termen van de Griekse historicus Herodotos: hij noemt de Perzen ‘barbaroi’, barbaren, een minderwaardig volk dat vooral bevochten dient te worden. Maar door oorlog te voeren, merken de Grieken hoe sterk de tegenstander kan zijn, en door handel en huwelijken worden de vroegere vijanden ook volwaardige mensen. Overal zien we hetzelfde gebeuren, en in de loop der eeuwen wordt het begrip ‘mensheid’ steeds breder geïnterpreteerd. Dat culmineert na het bloedbad van de Tweede Wereldoorlog in de plechtige Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Voor het eerst werd daar uitdrukkelijk gezegd dat iedereen die op deze aarde geboren wordt als mens, alleen door het feit van zijn geboorte, dezelfde rechten heeft als een ander, omdat alle mensen fundamenteel gelijkwaardig zijn, ongeacht hun afkomst, hun ras, hun geslacht of hun geloof. Dat was een enorme stap voorwaarts. Al heeft het natuurlijk 3000 jaar van oorlogen en moordpartijen gekost om tot dat inzicht te komen. Als we vandaag, amper 60 jaar later, al