doniërs dachten er niet aan toe te geven en hoe meer Griekenland ze koeioneerde, hoe onverzettelijker ze werden. Daarbij kwam dat de politieke leiders in beide landen, maar vooral in Griekenland, zich ondertussen door hun nationalistische retoriek in zo’n positie gemanoeuvreerd hadden dat ze niet meer terug konden zonder fataal gezichtsverlies. In Athene stapten in december 1991 1.300.000 mensen op in een manifestatie tegen de erkenning van Macedonië. Wie zo’n massa mobiliseert, kan daarna geen water meer in de wijn doen. De onverzettelijke houding van Griekenland had ook veel te maken met interne politieke ontwikkelingen na 1992: de rivaliteit tussen oppositieleider Papandhreou van pasok en premier Mitsotakis van Nea Dhimokratia (nd, Nieuwe democratie). Mitsotakis’ pogingen om tot een compromis over de naam te komen werden systematisch onderuit gehaald door Papandhreou, die met zijn onbuigzaam ‘patriottisme’ Mitsotakis tot steeds hardere standpunten dwong. Dat de eu onder Griekse druk steeds rigoureuzere standpunten innam, werd door de nationalistische galerie in Griekenland beschouwd als een groot succes. Na de harde verklaring van Lissabon dacht Mitsotakis alleen maar te moeten wachten tot Macedonië door de knieën ging. Maar de andere eu-lidstaten hadden langzamerhand genoeg van Griekenlands onverzettelijkheid, vooral nadat de oorlog in Kroatië oversloeg naar Bosnië-Hercegovina – richting Macedonië. Dat was president Gligorov, die destijds in de Joegoslavische federale regering alle knepen van het politieke touwtrekken geleerd had, niet ontgaan. Hij overtuigde de andere eu-lidstaten ervan dat Macedonië, ook erkend onder die naam, helemaal geen bedreiging vormde voor de territoriale integriteit van Griekenland en de stabiliteit in de regio. Macedonië was erin geslaagd op een vreedzame manier de Joegoslavische federatie te verlaten, zonder de internationale gemeenschap veel zorgen te baren. Het Macedonische leger, door het jna beroofd van zijn materieel, was geen partij voor navolidstaat Griekenland. In het najaar van 1992 had Macedonië ingestemd met, neen, verzocht óm de ovse Spillover Monitoring Mission to Skopje en de stationering van unprofor Command in Macedonia. Macedonië had overvloedig zijn bereidwilligheid getoond om met de internationale gemeenschap samen te werken. In toenemende mate bleek niet Macedonië, maar Griekenland de lastpost. Van een bedreiging voor de vrede in de regio was Macedonië ver-
197