LGBTQYMRU RHAGFYR 3

Page 1

RHIFYN 3 AWST 2021


I'R GYMUNED GAN Y GYMUNED

2

LGBTQYMRU


HOFFWN EICH CROESAWU CHI I DRYDYDD RHIFYN LGBTQYMRU: Y CYLCHGRAWN. Ers inni lansio ein rhifyn diwethaf, mae'n gywir ac yn arbennig o boenus cydnabod bod y byd yn dechrau teimlo ychydig yn llai diogel i lawer ohonom yn y gymuned LGBTQ. Gyda chynnydd mewn ymosodiadau queer-ffobig sydd weithiau’n rhai angheuol ledled y byd, a gweithredoedd amlwg o drawsffobia yn cael caniatâd i ddigwydd yma yn y DU, mae'n ddyletswydd arnom ni i gofio mai ein cryfder erioed fu pob un ohonom gyda’n gilydd. Mae Cymuned yn ffordd bwerus o’n hatgoffa nad ydym ni ar ein pennau ein hunain, hyd yn oed pan allem ni fod yn teimlo'n unig yn y byd hwn sydd i weld yn ffafrio credoau confensiynol anwybodus. Mae ein presenoldeb heddiw yn dyst i’r rhai y mae eu hymdrechion ar y cyd wedi brwydro drwy a thros y geiriau, y credoau a’r ddeddfwriaeth sydd wedi’u gosod fel rhwystr i’n bodolaeth sylfaenol, ac rydym yn ddyledus i’r rhai a ddaeth o’n blaenau, y rhai rydym wedi’u colli, a’r rhai sydd gyda ni ac sydd ein hangen ni heddiw i barhau i frwydro a gwrthsefyll ym mha bynnag ffordd y gallwn. Mae'r cylchgrawn hwn wedi’i neilltuo’n llwyr i’r frwydr dros gynrychiolaeth ac amlygrwydd i’r Cymunedau hyn yng Nghymru sy'n aml yn cael eu hanwybyddu ac nad yw eu straeon yn cael eu clywed. Mae'r cylchgrawn hwn ar gyfer y Gymuned, yn ein geiriau ein hunain ac ar ein telerau ein hunain. Yn y rhifyn hwn, byddwch yn dod i glywed stori’r Marcwis o Ynys Môn a hoffai ddawnsio, sut y mae Cymuned Ddawnsfa gyntaf Cymru yn dod â bywyd queer, ffres i Ganolfan Mileniwm Cymru, ac am archwiliad gwyddonol o ryw, a chymaint mwy. Rwy'n falch o ddweud fy mod i'n teimlo bod pob erthygl yn y rhifyn hwn nid yn unig yn tynnu sylw at lawer o’r materion rydyn ni'n parhau i'w hwynebu, ond hefyd yn darparu cefnogaeth drwy gyngor neu ddealltwriaeth y bydd pethau'n gwella. Rydym hefyd yn croesawu Jack Emory o Fedwas fel y Frenhines gyntaf ar ein clawr. Mae delwedd Jack ar y clawr yn ddathliad o’r rhyddid a’r caniatâd y mae colur a drag wedi’u rhoi iddo wrth iddo archwilio'i hun fel dyn queer, yn ogystal â bod yn drosiad am yr ofnau rydyn ni’n eu magu o bryd i'w gilydd o ganlyniad i dyfu i fyny yn queer a bod eisiau cydymffurfio, gan adael ein hunain wedi ein cyfyngu ac yn agored i niwed. Fel bob amser, hoffwn ddiolch i'r Golygyddion Cymunedol, y Gohebwyr Cymunedol, y Gwesteion Arbennig, a’r Cyfranwyr anhygoel - ni fyddem yn gallu parhau i wneud hyn hebddynt. Gobeithio y gwnewch chi fwynhau! Bleddyn LGBTQYMRU

3


Prif Olygydd Bleddyn Harris Golygyddion Cymunedol Craig Stephenson OBE

Andrew White

Karen Harvey-Cooke

Owen Hurcum

Gohebwyr Cymunedol

Aelodau Cyswllt

Jordan Howell

Thania Acarón

Fen Shields

Hannah Isted

Matthew Tordoff

Sue Vincent-Jones

Evie Barker Lilium James

Cyfryngau Cymdeithasol ac Ymgysylltu

Gwesteion arbennig

Imogen Coombs

Talk with Andy Sandy Bridges Heather Roberts Numair Masud Cyfieithiadau Ffion Emyr Bourton

Joel Degaetano-Turner Brandio a Dylunio Tom Collins Y Clawr Jack Emory

Ni ddylid ystyried cyfeiriad at unrhyw berson o fewn erthyglau neu hysbysebion LGBTQYMRU, neu ar unrhyw rai o’i lwyfannau cymdeithasol, neu eu hymddangosiad neu bortread ohonynt, fel unrhyw arwydd o gyfeiriadedd rhywiol, cymdeithasol neu wleidyddol unigolion neu sefydliadau o'r fath.

4

LGBTQYMRU


CYNNWYS 6

Beth sydd mor arbennig am ryw?

7

Amser i Feddwl

8

Pwysigrwydd Cynghreiriaid

12

Allwch chi gael diwrnod eich breuddwydion?

16

Clwb Awyr Agored Hoyw

18

Hyfrydwch i'm Queers

21

Galw am weithredu

22

Oes angen gwasanaeth cyfeithiol arnoch chi?

24

Yn Agos a Phersonnol

28

Pryd y bydd Therapi Trosi yn anghyfreithlon?

32

Talk with Andy

38

Pencampwr Cymunedol

44

Carol - Adolygiad Ffilmiau

46

Y Marcwis o Ynys Môn a Hoffai Ddawnsio

48

Beth sydd yn eich cwpwrdd dillad chi?

50

10au, 10au, 10au

LGBTQYMRU

5


BETH SYDD MOR ARBENNIG AM RYW? Mae Dr Numair Masud, ein ffrind o Glitter Cymru a gwyddonydd ym Mhrifysgol Caerdydd, yn ein denu drwy archwilio natur rhyw a chyflwyno datgeliadau diddorol! Gwyliwch ei fideo byr i weld ambell i ganfyddiad cyffrous!

LGBTQYMRU 66 LGBTQYMRU


llawer ohonom wedi profi arwahanrwydd, yn enwedig ers y pandemig. Yn anffodus, bu arwahanrwydd erioed yn un o'r prif ffactorau sy'n effeithio ar iechyd meddwl ein cymuned. Gall diffyg derbyniad teuluol, er enghraifft, beri i bobl LGBTQIA + deimlo'n unig hyd yn oed mewn cwmni. Os ydych chi'n cael trafferth cysylltu, cefnogaeth cyfoedion Mind gallaifod ar eich cyfer chi. Mae'n gyfle i gwrdd ag unigolion o'r un anian a gwella'ch iechyd meddwl. Gallwch gael gwybod mwy am mind.org.uk. Sut ydych chi wedi aros yn gysylltiedig â'ch cymuned Queer yn ystod y pandemig? Mae'r cyfryngau cymdeithasol wedi bod yn amhrisiadwy, nid yn unig wrth aros yn gysylltiedig, ond hefyd wrth gefnogi artistiaid queer. Roedd fel petai pobl yn cymryd i Twitter, Instagram a Reddit i gael lloches a chefnogaeth hyd yn oed yn fwy.

dod o hyd i label sy'n teimlo'n iawn fod yn rhyddhaol, ond gall y pwysau i 'ddod allan' arwain pobl i deimlo'n bryderus. I rai, mae dod allan yn golygu colli anwyliaid a diogelwch cartref. Iselder a hunan-barch isel yw rhai o ganlyniadau real iawn ymatebion negyddol i'ch cyfeiriadedd rhywiol a / neu'ch hunaniaeth rhyw. Os ydych chi eisiau cefnogaeth gyda dod allan, edrychwch ar linell gymorthy Sefydliad LGBT a gwefanyn lgbt.foundation. Oeddech chi'n teimlo pwysau / straen o amgylch y cysyniad o 'ddod allan'? Rwy'n dod o bentref bach yng Nghymoedd De Cymru, ac er fy mod i'n hoyw yn cael ei dderbyn roeddwn i'n teimlo pryder ynghylch derbyn fy deurywioldeb. Cefais gefnogaeth fawr gan fy nheulu a ffrindiau. Dylid nodi ei bod yn aml yn wir nad ydym BYTH yn stopio dod allan - mae pob swydd newydd, ffrind newydd, cymydog newydd yn haeddu dod allan.

troseddau casineb, gwahaniaethu yn y gweithle, gwahaniaethu, a hyd yn oed therapi trosi yn dal i fod yn rhan o brofiad llawer o. bobl LGBTQIA +. Gall y trawma hyn amlygu mewn materion iechyd meddwl diweddarach. I lawer, y cam cyntaf yw siarad. Mae switsfwrdd yn llinell gymorth ar gyfer unigolion ciwio sy'n darparu. lle diogel. Gall ceisio cymorth arbenigol fod yn frawychus; Mae Mind yn cynnig cyngor wedi'i deilwra'n benodol ar gyfer unigolion LGBTQIA + yn mind.org i wneud y broses ychydig yn haws. A ydych chi'n teimlo bod dod i benderfyniadau am frwydrau yn y gorffennol wedi / gallai helpu gyda'ch lles cyfredol? Gall gweithio tuag at wynebu profiadau negyddol yn y gorffennol fod yn fuddiol iawn. Dyma pam ein bod yn Mind Cymru yn annog llunwyr polisi i sicrhau bod triniaeth fel therapïau siarad a chymorth cymheiriaid yn fwy hygyrch.

Dylai'r Ddeddf Cydraddoldeb atal triniaeth annheg mewn meysydd fel cyflogaeth a gofal iechyd. Mae sefydliadau'n dechrau cyflwyno aelodau ymroddedig o staff ar gyfer materion cydraddoldeb a chynrychiolaeth ond yn anffodus, mae llawer o achosion yn disgyn trwy'r craciau. Gall fod yn anodd gwybod ble i droi: mae mind.org yn cynnig dadansoddiad defnyddiol o'r broses gwynion ar gyfer gwahaniaethu iechyd a gofal cymdeithasol. Ystyriwch wirfoddoli yn eich gweithle neu astudio fel llais i'ch cymuned. Sut mae teimlo cefnogaeth gan eich cydweithwyr yn newid eich profiad yn y gwaith? Rwyf wedi gweithio o'r blaen mewn lleoedd lle roedd fy rhywioldeb yn ddyrnod. Nawr, mae gen i weithle hynod gefnogol. Mae gallu bod mor gyffyrddus yn y gwaith yn fraint, ond ni ddylai fod.

Canfu astudiaeth ddiweddar gan Stonewall fod hanner LGBTQIA + sy'n nodi pobl wedi profi iselder. Mae monitro eich hwyliau yn bwysig fel eich bod yn adnabod sbardunau ac amseroedd posibl pan fydd angen cefnogaeth ychwanegol arnoch o bosibl. monitro Active Galli'w gweld drwy mind.org. Mae'r gwasanaeth yn eich cysylltu ag ymarferwyr ac adnoddau sy'n eich helpu i weithio trwy eich brwydrau gyda chysylltiad uniongyrchol wythnosol. Sut ydych chi'n gofalu amdanoch chi'ch hun pan rydych chi'n teimlo'n isel? Mae bod y tu allan yn fy helpu llawer, yn enwedig yn yr haul. Peth arall rwy'n ei wneud yw rhoi ar fy rhaglenni cysur; Mae'r Wlad hon a Schitt's Creek wedi bod yn ffefrynnau arbennig yn ddiweddar. Y peth pwysicaf i mi yw dweud wrth rywun sut rydw i'n teimlo.

P'un a ydych chi'n aelod o'r gymuned neu'n gynghreiriad, bod yn wrandäwr tosturiol ac agored yw'r peth pwysicaf y gallwch ei wneud i gefnogi pobl LGBTQIA +. Byddwch yn wyliadwrus ynglŷn â neidio i gyngor yn rhy fuan; weithiau'r cyfan sydd ei angen yw bod yno. Gall grwpiau fel FFLAG De Cymru fod yn ddefnyddiol i deuluoedd unigolion LGBTQIA + sy'n chwilio am gefnogaeth a lle i ddathlu hunaniaeth eu hanwylyd. Beth yw'r peth mwyaf cofiadwy y mae rhywun yn eich bywyd wedi'i wneud i wneud ichi deimlo eich bod yn cael eich derbyn? Pan ddechreuais ddyweddïo, roedd y llu o negeseuon cefnogol a llongyfarch gan ffrindiau, teulu a hyd yn oed dieithriaid, yn gollwng gên yn llwyr. Fe gadarnhaodd yn wirioneddol faint roedd pobl yn gofalu amdanon ni a'n hapusrwydd.

LGBTQYMRU

7


PWYSIGRWYDD CYNGHREIRIAID “Yn bryderus” “Yn ofni am ei dyfodol” “Ddim yn gwybod pa ffordd i droi” Mae pobl wedi gofyn imi sut roeddwn i'n teimlo pan rannodd Em gyda mi y ffaith ei bod hi'n drawsryweddol ychydig dros flwyddyn yn ôl. Gan Sandy Bridges 8

LGBTQYMRU


“Os edrychaf yn ôl, nid rhai o'r cwestiynau hynny oedd y rhai gorau i'w gofyn, ond yr hyn a sylweddolais yw bod angen i mi addysgu fy hun ynghylch yr hyn y mae bod yn drawsryweddol yn ei olygu a hynny’n gyflym. Ar y pwynt hwnnw, nid oeddwn i erioed wedi cwrdd â dyn, menyw na pherson trawsryweddol..” Roedden ni’n eistedd yn ein hystafell fyw ac, heb allu edrych arna i, dywedodd fod angen iddi ddweud rhywbeth wrthyf fi. Fel ei Mam, roeddwn i'n gwybod nad oedd pethau wedi bod yn iawn ers ychydig flynyddoedd, ond roeddwn yn meddwl mai dim ond y ffaith ei bod hi yn ei harddegau yn 2020 oedd y rheswm. Roeddwn i wedi ei helpu a'i chefnogi gymaint ag yr oeddwn i'n gallu drwy gwpl o gyfnodau o iechyd meddwl gwael ac fe sylweddolais, i Em, ei bod yn ymddangos mai beicio oedd y peth a oedd wedi ei helpu hi drwy bethau bob tro. “Mam, rwy’n drawsryweddol”. Dim ond 3 gair syml. Rwy'n sylweddoli nawr faint o ddewrder a gymerodd iddi hi ddatgelu ei gwir hunan. Byddai'r ffordd y gwnes i ymateb yn cael effaith yr un mor enfawr. Fe gofiais am sgwrs a gawsom ni pan oedd hi’n 14 oed ar ôl sylwi ei bod yn dilyn sawl neges LGBT+ ar y cyfryngau cymdeithasol. Roeddwn i wedi sôn, pe bawn i'n gallu gweld beth oedd ei diddordebau hi, yna gallai pobl eraill hefyd. Dywedodd Em ei bod hi’n cwestiynu ei rhywioldeb ac roedd fy ymateb i, mewn sawl ffordd, yn syml iawn ond yn bwysig. Gwnes i ei chofleidio a dweud, “Rwy'n dy garu di, waeth beth sy’n digwydd. Rwyt ti’n gwybod y gelli di siarad â mi pan fydd angen i ti wneud hynny ”.

Roedd y neges honno'n gyson gan ei theulu agos uniongyrchol. Mae'n siŵr bod fy ymdrechion i ymddangos yn gefnogol dros y blynyddoedd nesaf hynny wedi codi cywilydd arni. Byddwn yn aml yn cwestiynu a oedd hi'n ffansio neu'n hoffi merch neu fachgen penodol fel ffordd o geisio ei hannog i fod yn agored ac atgyfnerthu'r neges nad oedd ots gen i, ac nad oedd ei rhywioldeb yn ddim o'm busnes i mewn gwirionedd, ac mi wnes i ei charu hi, waeth beth fyddai’n digwydd. Yn ôl at y 3 gair hynny. Rwy'n cofio'r ddwy ohonom ni’n crio, yn cofleidio ac yna’n siarad. Fi oedd yn siarad yn bennaf gan fod gen i gymaint o gwestiynau. Os edrychaf yn ôl, nid rhai o'r cwestiynau hynny oedd y rhai gorau i'w gofyn, ond yr hyn a sylweddolais yw bod angen i mi addysgu fy hun ynghylch yr hyn y mae bod yn drawsryweddol yn ei olygu a hynny’n gyflym. Ar y pwynt hwnnw, nid oeddwn i erioed wedi cwrdd â dyn, menyw na pherson trawsryweddol. Rwy’n cofio fy ngwybodaeth gynnar am y gymuned LGBTQIA+ yn cael ei chysylltu â chyhoeddiad iechyd cyhoeddus y Llywodraeth a oedd yn cynnwys cerrig beddi, y “negeseuon” o amgylch y firws AIDS. Yn ddiweddarach, roeddwn yn ffodus bod fy ngwaith wedi darparu cysylltiadau ag Ymddiriedolaeth Terrence Higgins. Roeddwn i'n teimlo bod gen i’r wybodaeth ddiweddaraf am LGBT+ er nad oedd gen i unrhyw gysylltiadau uniongyrchol â'r gymuned bryd hynny. LGBTQYMRU

9


ond dwi’n teimlo bod gen i gyfrifoldeb yn y sefyllfa rydw i ynddi i helpu i newid pethau. Dwi’n gwybod na fydd hynny'n hawdd a dwi’n gwybod beth mae hynny'n ei olygu. Ond dwi'n credu, os na wna i hynny, yna bydd yn rhywbeth y bydda i’n edrych yn ôl arno ymhen 10/15 mlynedd ac yn difaru. Dwi eisoes wedi darganfod bod yna ymchwil wedi’i wneud am athletwyr trawsryweddol a sut mae perfformiad athletaidd yn cael ei effeithio drwy newid rhyw, felly dwi eisiau bod yn rhan o hynny hefyd oherwydd mae hynny'n mynd i fod yn bwysig iawn”.

Argymhellodd Em y dylwn i wylio'r rhaglen ddogfen “Disclosure”, ac fe wnes i hynny. Gwnaeth hynny i mi sylweddoli sut y dylanwadwyd ar fy nghanfyddiadau, fy marn a fy nhuedd anymwybodol i yn ystod y blynyddoedd cyn hynny. Dros yr wythnosau nesaf gydag Em yn paratoi i ddychwelyd i Fanceinion (dyna lle y mae carfan feicio Prydain Fawr wedi'i lleoli), roeddem wedi cael sgwrs am ei dyfodol a'r hyn yr oedd am ei wneud. Fel Mam, fy ngreddf oedd y dylai ddiflannu, tynnu ei hun o'r byd beicio a chanolbwyntio ar newid heb y pwysau na'r farn y gwyddwn a fyddai’n bresennol mewn chwaraeon elitaidd. Yn syml, roeddwn i eisiau iddi gael ei gwarchod, i fod yn ddiogel ag i beidio â dod yn darged i’r casineb a'r rhethreg roeddwn i wedi'i weld yn y cyfryngau. Ei hymateb? “Mam, dwi’n gwybod ac yn deall beth rydych chi’n ei ddweud a pham rydych chi'n ei ddweud, 10

LGBTQYMRU

Sut allwn i wneud unrhyw beth ond ei chefnogi? I gael y mewnwelediad hwnnw, i ddangos yr aeddfedrwydd hwnnw ac i wneud y penderfyniad hwnnw a hithau ddim ond yn 19 oed? Fe wnes i gydnabod, wrth iddi wneud y penderfyniad hwnnw, fod hyn yn llawer mwy na ni. Felly, gwnes yr ymrwymiad i wneud yr hyn a allwn i fel ei Mam i helpu i sicrhau y byddai ei thaith mor hawdd ag y gallai fod. . Roedd Em eisoes wedi darganfod nad oedd Polisi Trawsryweddol ar waith o fewn British Cycling (fe wnaethant lansio polisi ychydig o ddyddiau cyn i Em ddod allan iddynt), ond roedd polisïau ar waith mewn chwaraeon eraill a chan gorff Llywodraethu’r Byd Beicio, yr UCI. Fel rhan o'i rhwydwaith cymorth ei hun, roedd hi eisoes wedi bod mewn cysylltiad â'r elusen Mermaids, felly y peth cyntaf a wnes i oedd trefnu cyfarfod â'u Pennaeth Cyfreithiol nhw i egluro sefyllfa gyfreithiol Em fel menyw drawsryweddol. Yna, cysylltais â Chomision Athletwyr Prydain (rhwydwaith cymorth ar gyfer athletwyr Prydain Fawr a ariennir) ac UK Sport, gan estyn allan i sicrhau y byddai'r gefnogaeth angenrheidiol ar gael ar gyfer trafodaethau Em yn y dyfodol gyda British Cycling ynghylch y ffaith ei bod yn drawsryweddol.


“Nid wyf yn ofni estyn allan a brwydro am newid lle y mae ei angen: wedi'r cyfan, rydym ni’n siarad am fy mhlentyn i, fy merch i. A dyna beth y byddwn i'n annog rhieni eraill i'w wneud. Peidiwch â bod ofn estyn allan i bobl eraill.”

Ar yr un pryd, ceisiais gefnogaeth ac arweiniad gan rwydweithiau chwaraeon LGBT+, a'n pwynt cyswllt cyntaf oedd Lou Englefied o Pride Sports UK. Yna, hwylusodd Lou gysylltiadau â LGBT Sport Cymru a’r rhwydwaith Cyfryngau Chwaraeon LGBT, oherwydd roeddem yn sylweddoli, unwaith y byddai'r si ar led bod Em yn drawsryweddol, y byddai’r cyfryngau yn mynd yn wallgof. Roedd hyn yn seiliedig ar ein canfyddiadau cychwynnol ein hunain, ond atgyfnerthwyd hynny ar ôl i ni gwrdd (mewn modd rhithwir) â dwy fenyw draws proffil uchel a oedd wedi rhannu eu straeon am sut roedd y wasg wedi datgelu eu bod yn draws ac wedi eu poenydio. Daeth rheoli'r naratif yn bwysig iawn ac aelodau o'r gymuned LGBT+ eu hunain - Jon Holmes (Sport Media LGBT), Beth Fisher (ITV Cymru) a Michelle Daltry (LGBT Sport Cymru) - a ddaliodd ein dwylo yn y dyddiau cynnar hynny ac sy'n parhau i fod yn gynghreiriaid inni ac yn rhan o'n rhwydwaith cymorth. Mewn gwirionedd, byddwn yn dweud ein bod wedi cael ein croesawu’n fawr gan y gymuned LGBT+. Mae wedi bod yn brofiad mor groesawgar a chefnogol, sydd ei angen yn fawr gan fod Em wedi dod yn darged gweithredwyr gwrth-draws. Ond stori am ddiwrnod arall yw honno.

Rydw i mewn lle gwahanol nawr. Mae penderfyniad Em yn fy ysbrydoli i ddal ati i wthio a pharhau i gefnogi. Gwn fy mod wedi dod yn actifydd ac rwyf eisoes wedi cael cyfarfodydd â gwleidyddion wrth imi geisio sicrhau bod ei llwybr yn dod yn llai heriol. Nid wyf yn ofni estyn allan a brwydro am newid lle y mae ei angen: wedi'r cyfan, rydym ni’n siarad am fy mhlentyn i, fy merch i. A dyna beth y byddwn i'n annog rhieni eraill i'w wneud. Peidiwch â bod ofn estyn allan i bobl eraill. Er gwaethaf yr hyn rydych chi'n ei feddwl neu beth allai'r ymateb fod, mae cefnogaeth anhygoel a chroesawgar ar gael. Dros y ffôn, ar-lein, un i un mewn cymunedau. Mae angen ichi weithio allan beth sy'n gweithio orau i chi. I gael cefnogaeth bellach, mae'r sefydliadau a'r unigolion canlynol ar gael: Mermaids, Pride Sports UK, LGBT Sport Cymru, Sports Media, Beth Fisher, Rhwydweithiau Chwaraeon LGBT+ EraillPrideOUT UK – Cycling network, UK Athletics Pride network, UK Swimming Pride in Water

LGBTQYMRU

11


Photo: Carlaane Photography

Allwch chi gael diwrnod eich breuddwydion? Un o'r pethau gwych am Hyrwyddwyr Amrywiaeth a mynegai cydraddoldeb yn y gweithle Stonewall yw eu bod yn meincnodi sefydliadau ar draws ystod o faterion amrywiaeth gan eu hannog i fod yn fwy cynhwysol mewn perthynas ag unigolion LGBTQ+. Mae hyn yn cynnwys asesu'r amrywiaeth yng nghadwyn gyflenwi sefydliad. Gan Craig Stephenson 12

LGBTQYMRU


Mae’n wych gweld hynny o ran ein cwmnïau corfforaethol mawr, ond beth am gyflenwyr bach neu unig fasnachwyr? A ydyn nhw'n darparu ar gyfer y gymuned LGBTQ+ neu a ydyn nhw'n canolbwyntio ar y farchnad dorfol? Fe benderfynon ni edrych yn fanylach ar y diwydiant priodasau a digwyddiadau. Yn amlwg, fel defnyddwyr LGBTQ+, mae gennym ddiddordeb mewn sicrhau ein bod yn cael ein cynrychioli - wedi'r cyfan, rydym yn prynu'r nwyddau ac mae ein harian cystal ag arian unrhyw un arall. Gwnaethom siarad â Jo Towers o Miss Havisham’s Cakes ym Mhontyclun sydd, os edrychwch ar ei llwyfannau cyfryngau cymdeithasol, yn amlwg yn mynd yn groes i'r duedd drwy brif-ffrydio delweddau LGBTQ+ fel rhan o'i busnes. Dywedodd Jo wrthym: “Mae fy nghleientiaid yn dweud wrthyf yn rheolaidd fod y DU, ac yn sicr diwydiant priodasau Cymru, yn llaesu dwylo o ran cynnwys pobl LGBTQ. Rwy'n sylwi arno hefyd. Rwy'n clywed cyflenwyr yn dweud 'mae fy mhriodferched yn caru'r blodau hyn', mae ffurflenni'n dal i ofyn

"Efallai nad yw'n

ymddangos fel problem fawr, ond pan rydych chi'n cynllunio ac yn gwario arian ar ddiwrnod pwysig iawn, rydych chi eisiau gwybod bod eich cyflenwyr yn mynd i’ch deall a'ch gwerthfawrogi chi cymaint â phetaech chi'n gwpl heterorywiol."

am enwau’r briodferch a’r priodfab ac mae delweddau ar y cyfryngau cymdeithasol yn dangos cyplau heterorywiol yn bennaf. “Diolch byth nad ydw i ar fy mhen fy hun o bell ffordd; mae busnesau bach eraill o Gymru fel fy un i yn cefnogi cynwysoldeb. Maen nhw'n sefyll allan i mi a nhw yw'r busnesau rydw i'n eu hargymell i bob un o fy nghleientiaid. “Rydw i eisiau i gyplau wybod fy mod i'n fusnes cynhwysol o'r cychwyn cyntaf fel eu bod nhw'n teimlo'n hollol gyfforddus wrth ddelio â mi. Mae'n bwysig iawn eu bod nhw'n gallu bod yn nhw eu hunain ac ymlacio'n llwyr wrth siarad am rywbeth mor bwysig - priodas, eu cariad a'u perthynas. Rwyf am i'm busnes gynrychioli ein Cymru rhyfeddol o amrywiol.” Yn LGBTQYMRU, rydyn ni'n hapus iawn i siarad am gacennau drwy'r dydd, ond fe wnaethon ni ehangu’r sgwrs er mwyn darganfod beth oedd gan eraill yn y diwydiant i'w ddweud.

LGBTQYMRU

13


"Un o'r pethau gwych am Hyrwyddwyr Amrywiaeth a mynegai cydraddoldeb yn y gweithle Stonewall yw eu bod yn meincnodi sefydliadau ar draws ystod o faterion amrywiaeth gan eu hannog i fod yn fwy cynhwysol mewn perthynas ag unigolion LGBTQ+." Gwnaethom ofyn i Oliver o Oliver J Photography am ei safbwynt. Fel dyn hoyw agored yn y diwydiant priodasau, dywedodd wrthym: “Gan fy mod wedi fy lleoli’n bennaf yn Ne Cymru ond rwy’n ddigon ffodus i dynnu lluniau mewn amrywiaeth o gyrchfannau ledled y byd, rwy’n gallu cael persbectif eang o ran yr agweddau tuag at ein cymuned o fewn y diwydiant priodasau. “Er bod rhwystrau o hyd i’w goroesi, rwy’n gweld bod cynnydd aruthrol wedi’i wneud. Yn enwedig fel unigolyn queer, o fewn diwydiant priodasau De Cymru, mae cynwysoldeb bob amser yn rhywbeth rwy'n ymdrechu i'w hyrwyddo a'i annog, yn bersonol ac yn broffesiynol, i gyplau a chydweithwyr fel ei gilydd."

Cakes: Miss Havisham's Cakes

14

LGBTQYMRU

Felly os yw rhai busnesau o Gymru yn cymryd mater cynrychiolaeth ac amrywiaeth o ddifrif, beth yw barn y defnyddwyr LGBTQ? Roeddem yn falch iawn o glywed gan Harry Petty ac Oliver Townsend, cwpl hoyw a briododd ym mis Rhagfyr 2019. Gwnaethant ganfod mai ychydig iawn o gyplau hoyw sy’n cael eu cynrychioli mewn gwaith marchnata lleoliadau priodas, ac roedd hyn yn eu gwneud yn nerfus ynghylch a fyddai cyflenwyr yn gyfeillgar i bobl LGBT.


Photo: Oliver J Photography

"Fe wnaethon ni ddarganfod bod popeth, o flodau i siwtiau, yn cael ei ddangos gyda chyplau heterorywiol, ar wahân i ychydig o hysbysebion ar gyfer lleoliadau a gemwaith (drud iawn!) mewn cylchgronau sydd wedi'u hanelu at ddynion hoyw. “Efallai nad yw'n ymddangos fel problem fawr, ond pan rydych chi'n cynllunio ac yn gwario arian ar ddiwrnod pwysig iawn, rydych chi eisiau gwybod bod eich cyflenwyr yn mynd i’ch deall a'ch gwerthfawrogi chi cymaint â phetaech chi'n gwpl heterorywiol. “Yn y diwedd, fe wnaethon ni osgoi’r mater drwy gael hyd i’r rhan fwyaf o'n cyflenwyr drwy argymhellion personol. "Roedd ein lleoliadau yn anhygoel - aeth lleoliad ein brecwast priodas allan o'i ffordd i’n plesio ni a'n gwesteion, a chawsom seremoni hyfryd mewn eglwys sy’n gyfeillgar i bobl LGBT". Yn amlwg, yn LGBTQymru, nid ydym am i unrhyw un deimlo bod yn rhaid iddynt osgoi mater mor bwysig. Gallwn weld bod newid yn digwydd a bod cyflenwyr fel Miss Havisham’s Cakes ac Oliver J Photography wedi cymryd camau i groesawu ein cymuned amrywiol. Gobeithio y bydd llawer mwy o fusnesau yn gwneud yr un peth. LGBTQYMRU

15


Clwb Awyr Agored Hoyw Os ydych chi'n edrych i ysgwyd y cobwebs a bod yn fwy egnïol nawr mae cloi i lawr yn dod i ben, fe allech chi geisio ymuno â'r Clwb Awyr Agored Hoyw. Gan Matthew Tordoff 16

LGBTQYMRU


“os ydych chi'n chwilio am ffordd i ymwneud â phobl dawel eraill nad ydyn nhw wedi'u canoli o gwmpas bywyd nos hoyw, efallai y bydd y Clwb Awyr Agored Hoyw yn gyfle perffaith i chi” Sefydliad queer, cynhwysol gyda grwpiau ledled Cymru a Lloegr sydd, er gwaethaf yr enw, yn cynnig amrywiaeth o ymarferion dan do ac awyr agored. Mae popeth o gerdded, beicio, nofio, sgïo, badminton i weithgareddau mwy anturus fel mynydda, ogofa a hyd yn oed penwythnosau i ffwrdd. Dywed Allyson Evans, cydlynydd grŵp Gorllewin Cymru a Chynrychiolydd Merched, “Mae'r Clwb Awyr Agored Hoyw yn glwb gweithgareddau awyr agored, sy'n gwbl gynhwysol i holl bobl LGBTQ + a'u ffrindiau. Mae gennym 30 o grwpiau lleol ledled Prydain Fawr ynghyd â grwpiau arbenigol fel beicio, nofio a sgïo. Gall aelodau newydd gael cyfnod prawf o 4 mis am ddim i fynychu digwyddiadau i weld a yw'r clwb ar eu cyfer, cyn talu ffi aelodaeth. Mae'n ffordd wych o gwrdd â phobl newydd o'r gymuned LGBTQ + wrth gymdeithasu a mwynhau buddion ymarfer corff iach. ” Mae'n bwysig, yn enwedig ar ôl pandemig bydeang, ail-gadarnhau ein cysylltiadau ag eraill yn y gymuned LGBTQ +. Gadawodd COVID-19 ni ar wahân, felly os ydych chi'n chwilio am ffordd i ymwneud â phobl dawel eraill nad ydyn nhw wedi'u canoli o gwmpas bywyd nos hoyw, efallai y bydd y Clwb Awyr Agored Hoyw yn gyfle perffaith i chi.

“Ffordd wych o gwrdd â phobl newydd o'r gymuned LGBTQ + wrth gymdeithasu a mwynhau buddion ymarfer corff iach.” LGBTQYMRU

17


Hyfrydwch i'm Queers Mae Rose Parade Recording Company yn label recordio annibynnol, sy'n teimlo'n gryf y dylai sîn gerddoriaeth gyffrous adrodd stori amrywiaeth eang o bobl, gan adlewyrchu harddwch ac amrywiaeth cymdeithas. Gan Heather Roberts

Rhyddhaodd Rose Parade linyn o senglau gan dri artist Cymreig gwych yn ystod hanner cyntaf 2021, pob un ohonynt o'r gymuned LGBTQ +. Cyfarchodd Telgate, Rona Mac a Dead Method sîn gerddoriaeth de Cymru gyda’u harddulliau, dylanwadau a negeseuon unigryw.

“LOVE ZONE” GAN TELGATE Yr actifydd trawsryweddol, Casper James, yw prif aelod Telgate, sy’n fand queer balch a gonest heb ei ail. Mae eu dylanwadau mawr yn rhychwantu cerddoriaeth seicadelig y 60au a'r 70au, roc glam a mwy, wedi'u cymysgu i ysbrydoli'r rheini sy’n ecsentrig a chyfareddol. Rhyddhawyd Love Zone ar y 30ain o Ebrill, ac mae’n drac sy’n mynd â chi ar daith ysgubol llawn elfennau ‘camp’, cawslyd a hyf, sy’n symud o gerddoriaeth blŵs budr i bync yn-eich-wyneb dyma un o hoff ganeuon byw y band sy'n dangos eu hochr theatraidd. Meddai Casper James:

18

LGBTQYMRU

“Mae’r gân yn sôn am rywioldeb mewn modd doniol ac weithiau di-chwaeth - mae bywyd rhywiol pobl LGBTQ mor aml yn gwgu arno, yn cael ei ystyried yn dabŵ ac yn rhywbeth y mae disgwyl iddo fod yn ddigamsyniol er cysur pobl heterorywiol. Mae Love Zone yn dangos na allem ofalu llai am hynny.”

“WEAPON” GAN RONA MAC Mae’r gantores a’r gyfansoddwraig Rona Mac yn hanu o gornel brydferth o orllewin Cymru, ac mae'n cael ei hysbrydoli gan lu o artistiaid, o berfformwyr clasurol fel Jeff Buckley a Red Hot Chilli Peppers i rai mwy cyfredol fel Marika Hackman, Phoebe Bridgers, Sylvan Esso a Big Thief. Rhyddhawyd Weapon ar y 12fed o Fai, ac mae’n drac sy'n cael ei yrru gan y gitâr sy’n darparu'r cefndir perffaith ar gyfer llais unigryw a thelynegiaeth soffistigedig Rona. Mae’n adlewyrchu perthynas dymhestlog ac un a ddaeth i ben yn y pen draw, ac yn y sengl mae Rona yn archwilio themâu cariad, colled a chwant am symlrwydd.


Eglura Rona:

21ain o Fai. Wrth siarad amdano, dywed Lloyd:

“Mae neges y caneuon yn syml - gall cariad fod yn arf, a daw pwynt pan fydd cariad blêr yn colli ei allure a’r cyfan yr ydych ei eisiau yw rhywbeth organig, syml a da ... Cynhyrchais hwn gyda ffrind annwyl ac arwrol , Owain, yn Studiowz, ac rydym yn gyffrous iawn i'w chwarae i'ch clustiau.“

“Drwy ddewis dawnsio gyda’r Diafol rydych chi’n dewis rhyddid a rhyddhad o gadwyni a chythrwfl. Mae’n dod gyda’r ddealltwriaeth na fydd y byd yn dod i ben os byddwch chi’n dewis bod yn hapus ac yn diystyru'r ofnau/rhagfarnau y mae pobl eraill yn eu gosod arnoch chi."

“DANCE WITH THE DEVIL” GAN DEAD METHOD

Mae Rose Parade yn gobeithio parhau i gefnogi cerddorion LGBTQ+ newydd drwy gangen ymgysylltu gymunedol benodol. Mae'r label yn bwriadu cynnig gweithdai a chyfleoedd dysgu eraill i'r rheini sydd ar ddechrau eu teithiau cerddorol, gyda’r bwriad o fynd i'r afael â'r rhwystrau i wneud cynnydd a brofir yn aml gan rai o’r cymunedau sydd â llai o gynrychiolaeth. Drwy feithrin amgylchedd calonogol a llawn gwybodaeth, mae Cwmni Recordio Rose Parade yn bwriadu gosod cynsail ar gyfer sîn gerddoriaeth fwy cynhwysol, amrywiol a chyffrous.

Dead Method (sef Lloyd Best) yw un o berfformwyr pop dawnus gorau Cymru ac mae’n seren bop DIY go iawn. Mae'n angerddol ynghylch hyrwyddo lleisiau LGBTQ+ yn y diwydiant cerddoriaeth. Drwy weithio gyda'i gynhyrchydd hirdymor, Minas, mae'n creu pop amgen, tywyll sy'n archwilio rhywioldeb, homoffobia, cariad a cholled, gyda gonestrwydd sobreiddiol a dawn farddonol. Cafodd Dance With The Devil ei ryddhau ar y

LGBTQYMRU

19


Anti-Wrinkle I Skin Boosters I Vitamin Shots

We’re a facial aesthetics clinic focused on clinical excellence. LGBTQ+ clinician based in a safe and discreet environment. We welcome all genders.

Clinically trained Dedicated specialists Safest treatments

B12 SHOT

vit.C SHOT vit.D SHOT HAY FEVER RELIEF

Kenalog SHOT

Customised for you Free phone: 0800 099 6610 Email: hello@face-clinic.co.uk

Sophia House, 28 Cathedral Road, Cardiff, CF11 9LJ By appointment only.

www.face-clinic.co.uk

20

LGBTQYMRU

theface_clinic_


Cynllun Gweithredu LGBTQ+ Llywodraeth Cymru Os ydych chi'n darllen y cylchgrawn hwn, mae'n debyg eich bod yn unigolyn LGBTQ+ neu’n gynghreiriad. Felly, rydym yn eich annog i gymryd rhan yn ymgynghoriad Llywodraeth Cymru ar ei Chynllun Gweithredu LGBTQ+ drafft.

Mae'r ymgynghoriad ar agor tan 22 Hydref ac mae wedi’i lywio gan grŵp arbenigol. Mae'n ddarn o waith trylwyr a chytbwys ac mae'n cynnwys nifer o gamau blaengar ar draws sectorau i wella cynhwysiant LGBTQ+. Mae'n ailadrodd mantra LGBTQymru yn bendant – 'i’r Gymuned gan y Gymuned' – ac ni allwn danbrisio pwysigrwydd eich llais yn yr ymgynghoriad hwn. Mae hwn yn alwad i weithredu ac mae'n hanfodol bod barn ein darllenwyr yn cyfrannu at y broses. Os nad ydych yn credu bod eich barn yn bwysig, edrychwch ar y sylwadau ar y cyfryngau cymdeithasol a dderbyniwyd pan gyhoeddwyd yr ymgynghoriad gan Lywodraeth Cymru ar 29 Gorffennaf. Mae pobl yn ymgasglu i leisio eu gwrthwynebiad a cheisio gwadu ein hawliau dynol i fyw bywydau heb ragfarn, casineb a niwed. Gweithredwch a chliciwch ar y ddolen isod i sicrhau bod eich llais yn cael ei glywed ac i wneud cyfraniad cadarnhaol at Gymru fwy cynhwysol. https://llyw.cymru/cynllun-gweithredu-lhdtc?_ ga=2.230427551.2067204690.1627630573644249122.1599820940

LGBTQYMRU

21


Oes angen gwasanaeth cyfreithiol arnoch chi? Mae gwasanaeth cyfreithiol ar gyfer unigolion LGBTQ+ wedi'i sefydlu gan Ganolfan y Gyfraith Speakeasy sydd wedi'i lleoli yng Nghaerdydd ac sy'n cynnig cyngor cyfreithiol am ddim i bobl nid yn unig yn y ddinas, ond ledled Bro Morgannwg. Maen nhw'n arbenigo mewn materion lles cymdeithasol fel budd-daliadau lles, dyled, tai a chyfraith cyflogaeth. Gan Fen Shields

Agorodd Canolfan Gyngor Speakeasy bum mlynedd ar hugain yn ôl er y cyflwynwyd ochr LGBTQ+ y gwasanaeth ym mis Chwefror eleni mewn partneriaeth â'r Gymrodoriaeth Cyfiawnder yn Gyntaf a Law Works Cymru. Mae'r gwasanaeth yn rhoi pwyslais penodol ar ddarparu cefnogaeth i bobl drawsryweddol.

yn glir i mi. Mae cyn lleied o ymwybyddiaeth a dealltwriaeth o’r gyfraith LGBTQ+, felly rwy'n credu bod y clinig yn syniad mor rhagorol ac ar yr union adeg iawn o ran pa mor anodd yw pethau, yn enwedig i bobl draws'. O ganlyniad i'r gefnogaeth gan glinig y gyfraith LGBTQ+, llwyddodd yr unigolyn i sicrhau cytundeb setlo.

Gall pobl gyfeirio eu hunain i’r gwasanaeth drwy wefan Speakeasy a byddant yn derbyn ymgynghoriad am ddim cyn cael eu cysylltu â chyfreithiwr arbenigol sy’n unigolyn LGBTQ.

I gael gwybod mwy neu i wneud apwyntiad, gallwch anfon e-bost at cardifflgbtqclinic@ protonmail.com, ewch i'r wefan yma https:// www.speakeasy.cymru/hello neu ffoniwch 029 20453111

Er mai dim ond am gyfnod byr y bu’r clinig ar waith, mae eisoes wedi derbyn adborth cadarnhaol gan gynnwys tystlythyr gan rywun a oedd wedi defnyddio’r gwasanaeth ar ôl cyfnod anodd iawn yn y gwaith oherwydd llawer o drawsffobia. Dywedodd yr unigolyn: 'roedd y gwasanaeth yn anhygoel, yn gyflym ac yn broffesiynol. Roedd pawb a gymerodd ran yn gyfeillgar a chefnogol. Nid oeddwn hyd yn oed yn gwbl ymwybodol fy mod wedi dioddef gwahaniaethu yn y lle cyntaf, ond gwnaed popeth

22

LGBTQYMRU

“Gall pobl gyfeirio eu hunain i’r gwasanaeth drwy wefan Speakeasy a byddant yn derbyn ymgynghoriad am ddim cyn cael eu cysylltu â chyfreithiwr arbenigol sy’n unigolyn LGBTQ.”


LGBTQYMRU

23


YN AGOS A PHERSONOL J A C K E M O RY

24

LGBTQYMRU


Yn ein cyfres o gyfweliadau agos a phersonol, gwnaethom ofyn i'n Gohebydd Qommunity, Matthew Tordoff, ddarganfod mwy am yr artist colur hynod lwyddiannus a'r frenhines lusgo sydd newydd ddod i'r amlwg, Jack Emory. Dyma beth wnaethon nhw ddarganfod.

Mae Jack Emory yn arlunydd colur sefydledig ac yn ffigwr amlwg ar gyfryngau cymdeithasol, ond yn anffodus, fel llawer o blant queer, ni chafodd blentyndod delfrydol. “Rwy’n credu y gall llawer o bobl queer ymwneud â’r brwydrau y mae’r mwyafrif ohonom yn eu hwynebu wrth dyfu i fyny. Roedd gen i berthynas wych gyda fy nheulu ond roeddwn bob amser yn teimlo fy mod wedi fy datgysylltu ac yn bell oherwydd fy mod i'n cuddio fy ngwir hunan. ” Profodd Jack batrwm o fwlio homoffobig yn yr ysgol ac roedd yn teimlo'n ynysig oherwydd diffyg cynrychiolaeth queer yn y cyfryngau: “Nid oedd llawer o bobl yn y cyfryngau prif ffrwd y gallwn weld fy hun ynddynt, nid oeddwn yn gallu edrych i fyny pwy oedd yn cael y yr un teimladau â mi, felly yn bendant nid oedd unrhyw un yn fy mywyd personol na fy mywyd cartref a gefais ar gyfer hynny chwaith. ”

“Roedd gen i berthynas wych gyda fy nheulu ond roeddwn bob amser yn teimlo fy mod wedi fy datgysylltu ac yn bell oherwydd fy mod i'n cuddio fy ngwir hunan”

LGBTQYMRU

25


“Roedd yn ryddid mynegiant nad oeddwn erioed wedi'i brofi” Nid oedd Jack erioed wedi ystyried arbrofi gyda cholur yn ystod ei gyfnod blynyddoedd cynnar yn eu harddegau. Dim ond nes iddo fod yn hŷn, tua 18 neu 19, pan aeth ar draws tiwtorial colur llusgo yn ystod goryfed mewn YouTube ac mae'r gweddill yn hanes. “Roeddwn yn sydyn ag obsesiwn â phopeth llusgo a cholur,” meddai Jack, “fe wnaeth fy nerthu. Roedd yn ryddid mynegiant nad oeddwn erioed wedi'i brofi. Yn sydyn roeddwn yn hapusach am y peth hwn na dim arall yn fy mywyd o’r blaen. ”

Dim ond esblygu ac agor y drws i rai cyfleoedd gyrfa anhygoel, fel blwch colur wedi'i guradu gyda Roccabox. Nid gyrfa iddo yn unig yw 'dwdlau wyneb' hunan-ddisgrifiedig Jack -dyma ymdeimlad o ryddhad a rhyddid, pryd bynnag y bydd yn codi brwsh colur. “Ni allaf ei egluro’n llwyr ond mae fy nheimladau tuag at golur wedi newid yn sylweddol dros y blynyddoedd ers i mi ddechrau. Mae'n teimlo mor gyfarwydd nawr, fel y gallaf wneud beth bynnag rydw i eisiau os ydw i'n eistedd i lawr a cheisio. " Nid yw creadigrwydd Jack yn dod i ben gyda chelfyddiaeth colur. Pan fydd yn gosod y brwsh colur i lawr, mae'n codi brwsh paent yn gyflym. “Rydw i wrth fy modd yn darlunio a phaentio,

26

LGBTQYMRU


“Yn ddiweddar bûm yn dysgu fy hun i wneud dillad a steilio gwallt, oherwydd llusgo, rwy'n gariadus!”

fel y dywedais fy mod i wedi bod yn artistig a chreadigol iawn erioed. Mae colur yn cymryd llawer o fy amser a dyma fy swydd amser llawn, felly dwi ddim yn gorfod bod yn greadigol yn y ffordd honno yn fawr iawn, ond pan fydd gen i amser i dynnu llun, rydw i'n bendant yn manteisio arno. ” Mae Jack hefyd wedi bod yn datblygu ei sgiliau llusgo: “Yn ddiweddar bûm yn dysgu fy hun i wneud dillad a steilio gwallt, oherwydd llusgo, rwy'n gariadus!” Gallwch chi gadw i fyny â phob golwg syfrdanol ar Instagram Jack (@jaackemory) neu wylio ei diwtorialau colur a fideos di-ri ar YouTube (JaackEmory).

LGBTQYMRU

27


PRYD Y BYDD MAE'R LLANW'N TROI

THERAPI TROSI YN AR YR ARFER HEN

FFASIWN, SARHAUS A

ANGHYFREITHLON? HYNOD NIWEIDIOL HWN

Gan Craig Stephenson

28

LGBTQYMRU


“Rydym yn frwd o blaid gweld newid o ran y mater hwn felly rydym yn annog Llywodraeth y DU i symud gyda mwy o frys a blaenoriaeth i wneud yr arfer hwn yn anghyfreithlon.”

Images: House of Commons

Bu llawer o sôn am therapi trosi (conversion therapy) yn ddiweddar. Os ydych chi'n pendroni beth yw e, caiff ei alw weithiau'n "reparative therapy" neu'n "gay cure therapy" ac mae'n ceisio newid cyfeiriadedd rhywiol neu hunaniaeth rhywedd unigolyn. Caiff ei gondemnio’n eang am fod yn anfoesol ac am y niwed y gall ei wneud i les meddyliol unigolion.

Cafwyd ymrwymiad hirsefydlog gan Lywodraeth y DU i'w wahardd, ond mae’n ymddangos mai ychydig iawn o gynnydd a wnaed. Y stori hyd yn hyn yw, yn dilyn Araith y Frenhines i'r Senedd ym mis Mai 2021 a nododd raglen ddeddfwriaethol Llywodraeth y DU, cyhoeddodd Liz Truss AS, Gweinidog Menywod a Chydraddoldeb y DU, y bwriad i wahardd therapi trosi ac i sefydlu cronfa gymorth sy'n cynnig help i'r rhai y mae therapi trosi yn effeithio arnynt. Meddai: LGBTQYMRU

29


“Rydyn ni eisiau sicrhau bod pobl yn y wlad hon yn cael eu hamddiffyn, ac mae’r cynigion hyn yn golygu na fydd neb yn destun therapi trosi gorfodol a ffiaidd.” That sounds great doesn’t it? So why is there Mae hynny’n swnio’n wych, yn tydi? Felly pam mae yna ddadlau ynglŷn â'r mater? Rydym yn credu bod gormod o gafeatau o lawer. Mae gwefan Llywodraeth y DU sy’n cyhoeddi datganiad y Gweinidog yn dweud y byddai Bil yn cael ei gyflwyno “cyn gynted ag y bydd yr amser seneddol yn ei ganiatáu”. Mae hyn yn awgrymu nad oes digon o flaenoriaeth yn cael ei rhoi i ddeddfu ar y mater. . Yn ôl yn 2018, tra bod Theresa May yn Brif Weinidog, addawodd Llywodraeth y DU y byddai'n cael ei wahardd yn ei chynllun gweithredu cydraddoldeb. Ym mis Mawrth, gadawodd tri chynghorydd y Panel Cynghori LGBT gan honni bod Llywodraeth y DU yn rhy araf, tra bod Stonewall wedi datgan y dylai “roi’r gorau i lusgo’i thraed”. Bydd yr ymgynghoriad arfaethedig yn peri rhagor o oedi cyn cyflwyno'r ddeddfwriaeth a addawyd. Mewn modd pryderus o niwlog, mae gwefan Llywodraeth y DU yn nodi y bydd

30

LGBTQYMRU

“Efallai y bydd rhai darllenwyr yn cofio bod arolwg LGBT gan y Llywodraeth ledled y DU wedi’i gynnal yn 2018. Adroddir bod tua 5% o’r 108,000 o bobl a ymatebodd wedi dweud eu bod wedi cael cynnig therapi trosi, tra bod 2% wedi dweud eu bod wedi cael y driniaeth.” yr ymgynghoriad yn ceisio barn bellach gan y cyhoedd a rhanddeiliaid allweddol i sicrhau bod therapi trosi yn cael ei wahardd gan amddiffyn y proffesiwn meddygol a’r rhyddid i lefaru, a chynnal rhyddid crefyddol ar yr un pryd. Nid ydym yn siŵr yn union beth y mae hynny'n ei olygu, ond os oes eithriadau i'r gwaharddiad, yn ddi-os, bydd cynnwrf mawr ymysg y gymuned LGBTQ a'n cynghreiriaid.


Efallai y bydd rhai darllenwyr yn cofio bod arolwg LGBT gan y Llywodraeth ledled y DU wedi’i gynnal yn 2018. Adroddir bod tua 5% o’r 108,000 o bobl a ymatebodd wedi dweud eu bod wedi cael cynnig therapi trosi, tra bod 2% wedi dweud eu bod wedi cael y driniaeth. Mae adroddiadau ar yr arolwg yn nodi bod tua 10% o’r ymatebwyr Cristnogol ac 20% o’r ymatebwyr Mwslimaidd wedi dweud eu bod wedi cael therapi trosi neu ei fod wedi’i gynnig iddynt, o gymharu â 6% heb unrhyw grefydd. Dywedodd mwy na hanner ohonynt ei fod wedi’i gynnal gan grŵp ffydd, tra bod un o bob pump wedi ei gael gan weithwyr gofal iechyd proffesiynol.

Roeddem yn falch iawn o ddarllen ar 24 Mehefin bod Esgobaeth Llandaf wedi trydaru: “Does dim esgus. Gwaharddwch Therapi Trosi i Bobl Hoyw meddai Mainc Esgobion @YrEglwysYngNghymru”. Rydym yn bachu ar y cyfle hwn i gyhoeddi eu datganiad byr ochr yn ochr â'r erthygl hon.

Ym mis Gorffennaf, trydarodd y Fonesig Angela Eagle DBE AS, ymgyrchydd LGBTQ+ ers amser, fod yn rhaid i Lywodraeth y DU “fwrw ymlaen â chyflwyno gwaharddiad llwyr ar therapi trosi heb unrhyw eithriadau crefyddol” yn dilyn ei chyfraniad i’r ddadl mis Pride yn Nhŷ’r Cyffredin. Cymerwch funud i weld ei chyfraniad drwy garedigrwydd Tŷ'r Cyffredin.

Yn LGBTQymru, rydym yn teimlo bod y llanw'n troi ar yr arfer hen ffasiwn, sarhaus a hynod niweidiol hwn a bod barn y cyhoedd ar ein hochr ni diolch i waith diflino yr ymgyrchwyr. Rydym yn frwd o blaid gweld newid o ran y mater hwn felly rydym yn annog Llywodraeth y DU i symud gyda mwy o frys a blaenoriaeth i wneud yr arfer hwn yn anghyfreithlon. LGBTQYMRU

31


Mae ein seicotherapydd preswyl, Andy Garland, sylfaenydd a chyfarwyddwr clinigol Andy Garland Therapies, y clinig iechyd meddwl, yn ymuno â'r tîm LGBTQymru i ateb eich cwestiynau.

32

LGBTQYMRU


“Gall perthnasoedd fod yn gymhleth ac mae angen gweithio arnyn nhw, waeth beth yw pandemig. Derbyn bod y flwyddyn ddiwethaf hon wedi bod yn anodd, a bod Coronavirus wedi rhoi pobl o dan lefel anhygoel o straen.”

CWESTIWN Rwy'n poeni am fy mherthynas. Yn ystod Covid a'r cyfnod cloi hir yn y gaeaf yn benodol, rydw i wedi mynd yn dymherus gyda fy mhartner. Rydyn ni wedi treulio gormod o amser gyda'n gilydd dwi'n meddwl. Rwy'n hyper beirniadol ohonynt ac maen nhw'n hyper beirniadol ohonof - rydyn ni bob amser yn dod o hyd i'r camgymeriadau neu rywbeth i roi cynnig arnyn nhw. Mae'n teimlo fel bod y berthynas yn mynd i fewnosod! Oes gennych chi unrhyw gyngor? o Jazz

ATEB COVID wedi bod yn gymaint o amser i lawer o bobl, ac wedi effeithio arnom mewn cymaint o wahanol ffyrdd. Wedi cydweithredu gyda'n gilydd mewn cartrefi ledled y byd, mae llawer ohonom wedi teimlo'r straen ar ein perthnasoedd. Jyglo tasgau, gweithio a phoeni am iechyd, cyllid a chyflwr y byd. Mae'r argyfwng byd-eang hwn wedi gadael llawer ohonom hefyd yn llywio argyfwng domestig ein hunain y tu ôl i ddrysau caeedig.

Mae'r amser cyddwys a dreulir gyda'i gilydd a'r amgylchedd a rennir wedi herio hyd yn oed y perthnasoedd mwyaf sefydlog. Gallaf weld eich bod wedi bod yn profi her neu ddwy eich hun Jazz. Canfu arolwg gan elusen y DU Relate ym mis Ebrill fod bron i chwarter y bobl yn teimlo bod cloi wedi rhoi pwysau ychwanegol ar eu perthynas. Canfu arolwg pellach gan yr elusen ym mis Gorffennaf, fod 8% o bobl wedi dweud bod cloi i lawr wedi gwneud iddynt sylweddoli bod angen iddynt ddod â'u perthynas i ben. Er bod 43% wedi dweud bod cloi wedi dod â nhw'n agosach - newyddion da! Mae llawer o'r niggles llai mewn perthynas wedi cael eu chwyddo ddeg gwaith yn ystod yr amser hwn, felly gall yr eiliadau 'hyper-feirniadol' hynny rydych chi'n eu disgrifio, gael mwy o effaith. Gall perthnasoedd fod yn gymhleth ac mae angen gweithio arnyn nhw, waeth beth yw pandemig. Derbyn bod y flwyddyn ddiwethaf hon wedi bod yn anodd, a bod Coronavirus wedi rhoi pobl o dan lefel anhygoel o straen.

LGBTQYMRU

33


“Rwyf am i chi gofio nad oes gan y camdrin unrhyw beth i'w wneud â'ch dewis o god gwisg, rhywioldeb na rhyw. Rhagfarnau a phrofiadau personol y camdriniwr sy'n llywio'r ymosodiadau ymosodol arnoch chi - eu pethau nhw y maen nhw'n eu taflunio arnoch chi.”

34

LGBTQYMRU


CWESTIWN Cyngor i bobl, yn enwedig y genhedlaeth iau, ar sut i ddelio â chamdriniaeth gan ddieithriaid pan allan o'r tŷ, a sut i roi'r gorau i fod ag ofn gadael y tŷ yn enwedig wrth wisgo'r hyn rydych chi ei eisiau - Olivia

ATEB

Yn y pen draw, fel bodau dynol, rydyn ni eisiau gwybod ein bod ni'n cael gwrandawiad. Meddyliwch am neilltuo peth amser bob wythnos i wyntyllu eich rhwystredigaethau gyda'ch gilydd. Bydd hyn yn rhoi cyfle i bob un ohonoch siarad yn agored am eich pryderon ac yn caniatáu ichi wirio'ch teimladau a'ch emosiynau. Dylai hyn helpu i ail-gamddeall camddealltwriaeth a lleihau unrhyw dymer fer. Os derbyniwch fod eich diffiniad eich hun o normalrwydd wedi'i droi wyneb i waered dros y cyfnod hwn, gall eich helpu i ostwng y disgwyliadau, nid yn unig arnoch chi'ch hun ond hefyd ar eich perthynas. Gan fod cyfyngiadau cloi bron â dod i ben, ac wrth i'n rhyddid i fyw bywyd mewn ffordd gymharol normal ailgychwyn, dewch o hyd i ddiddordebau a gweithgareddau y gallwch eu mwynhau ar wahân i'ch partner. Rhowch gyfle i'ch hun ailddarganfod eich bywyd yn annibynnol, ac yna rhannwch eich profiadau unigol â'ch gilydd mewn sgwrs yn nes ymlaen. Meddyliwch am osod blaenoriaethau newydd gan fod ein syniad o normalrwydd eisoes wedi'i fflipio wyneb i waered, gallai hwn fod yr amser perffaith i'r ddau ohonoch sgwrsio am yr hyn sy'n gweithio'n dda yn eich perthynas a'r hyn y gellid ei wella. Gall dod o hyd i ffordd i fod yn agored ac yn onest â'ch gilydd eich arwain i gyfeiriad iach, ac efallai y byddwch hyd yn oed yn gweld bod eich perthynas yn dechrau ffynnu.

Ni ellir cyfiawnhau cam-dringeiriol ac emosiynol byth Olivia, felly os oes gennych bryderon rheolaidd am sefyllfaoedd penodol, byddwn yn eich cynghori i siarad â'r Heddlu a rhoi gwybod am unrhyw gamdriniaeth rydych chi'n ei chael. Y cyngor eithaf yma yw cadw'ch hun yn ddiogel ac i ffwrdd o niwed. Mae'r byd delfrydol yn un lle mae gwahaniaeth yn cael ei dderbyn a'i ddathlu, ond yn anffodus mae rhai pobl yn ystyried bod yn wahanol fel bygythiad. Nid ydych yn sôn a yw'r cam-drin yn gorfforol, felly rwy'n cymryd mai ymosodiad llafar ydyw. Mae cam-drin geiriol yn ffordd o ymosod ar berson arall neu ei ddiffinio'n negyddol gan ddefnyddio geiriau neu dawelwch fel arf. Gall fod ar sawl ffurf yn amrywio o rants uchel i sylwadau goddefol-ymosodol. Rwyf am ichi gofio nad oes gan y cam-drin unrhyw beth i'w wneud â'ch dewis o god gwisg, rhywioldeb na rhyw. Rhagfarnau a phrofiadau personol y camdriniwr sy'n llywio'r ymosodiadau ymosodol arnoch chi - eu pethau nhw y maen nhw'n eu taflunio arnoch chi. Gall gwybod hyn eich helpu i ddeall mai eich gwahaniaeth chi yw gwahaniaeth, ac ni ddylid byth dawelu ei fod yn cydymffurfio â normau cymdeithasol canfyddedig. Os nad ydych yn eu hadnabod, y ffordd fwyaf greddfol i ymateb i gamdriniwr geiriol yw ceisio rhesymu â nhw, fodd bynnag anaml y mae hyn yn effeithiol, a gall hyn eich rhoi mewn man niweidiol. Byddwn yn awgrymu eich bod yn gwrthod ymgysylltu â chamdriniwr geiriol ac LGBTQYMRU

35


“Rwy'n gweld y gall ysgrifennu 3 pheth cadarnhaol amdanoch chi'ch hun bob dydd eich helpu i ailffocysu ar eich rhinweddau, a'r hyn sy'n eich gwneud chi'n arbennig, yn y pen draw, yr hyn sy'n eich gwneud chi'n unigryw.”

ymatal rhag ceisio rhesymu a dadlau â nhw. Bydd hyn yn dangos i'r camdriniwr nad ydyn nhw'n ymddwyn yn rhesymol, ac nad ydych chi'n mynd i ddioddef yr ymddygiad trwy ryngweithio â'r cam-drin. Mae cam-drin yn aml yn ymwneud â phŵer, ac mae'r sawl sy'n eich cam-drin yn defnyddio'r pŵer hwnnw i greu ofn ac i ddychryn - maen nhw'n aml yn chwilio am ymateb. Soniais yn gynharach mai'r prif ganlyniad yw cadw'ch hun yn ddiogel ac i ffwrdd o niwed. Felly, peidiwch â theimlo bod yn rhaid i chi sefyll i fyny â dieithryn ymosodol, oherwydd gall hyn fod yn sefyllfa beryglus i roi'ch hun ynddo. Efallai sylwi ar yr hyn maen nhw'n ei wisgo, ac unrhyw nodweddion adnabod eraill fel taldra, lliw gwallt, ynghyd â'r lleoliad, dyddiad ac amser y dydd. Gwnewch

36

LGBTQYMRU

nodyn o'r rhain, gan y bydd y wybodaeth hon yn eich helpu i riportio unrhyw gamdriniaeth, pe byddech chi'n cysylltu â'r Heddlu. Rwy'n gwerthfawrogi y gall sylwadau dieithr hyd yn oed gael effaith negyddol ar sut rydyn ni'n teimlo. Er hoffwn i chi gofio eich bod chi'n dewis pa mor bwysig rydych chi'n gwneud y dieithryn hwn. Peidiwch â gadael iddyn nhw chwarae rhan flaenllaw yn eich bywyd - gadewch iddyn nhw fod yn rhan o'r dorf anghofiadwy! Weithiau mae angen i ni atgoffa'n hunain ein bod ni'n iawn. Rwy'n gweld y gall ysgrifennu 3 pheth cadarnhaol amdanoch chi'ch hun bob dydd eich helpu i ailffocysu ar eich rhinweddau, a'r hyn sy'n eich gwneud chi'n arbennig, yn y pen draw, yr hyn sy'n eich gwneud chi'n unigryw. Daliwch ati i fod yn Olivia.


Is it kind? Is it true? Is it necessary? Sometimes saying nothing can be the kindest response.

LGBTQYMRU

37


PENCAMPWR CYMUNEDOL Dani St. James

38

LGBTQYMRU


MAE DANI ST. JAMES YN ACTIFYDD, YN ENTREPRENEUR AC YN GALW EI HUNAN YN 'THE GOBBY GAL FROM BARRY', A NHW YW HYRWYDDWR CYMUNEDOL Y RHIFYN HWN.

Dewch i ddod i adnabod ychydig bach mwy am yr actifydd pwerus hyn, eu gweledigaethau ar gyfer dyfodol eu helusen, a beth yw un o'u cas bethau... Gan ddwyn i gof y fenyw wych, Cilla Black, 'beth yw eich enw chi, ac o ble rydych chi’n dod'? Hahaha, Dani St James ydw i ac rydw i'n dod o’r Barriiiiiiiiiiii!! O'ch dyddiau mewn pasiantau, i First Dates, i lwyddiant eich gyrfa fel model a Not A Phase, mae'n ymddangos bod y cyfryngau wedi eich dilyn ar hyd eich taith. Sut brofiad oedd hynny? Mae hi mor rhyfedd bod dyddiau’r pasiantau’n dal i gael sylw nawr! Mae'n gwneud iddo swnio’n gymaint mwy nag yr oedd mewn gwirionedd, sef un pasiant na wnes i ei ennill yn 21 oed! Ond rydych chi'n iawn, mae'r cyfryngau wedi ymdrin â chryn dipyn o'r hyn rydw i wedi ei wneud dros y blynyddoedd, sy’n eithaf braf i edrych yn ôl arno, mae'n siŵr - mae yna ychydig o ddewisiadau ffasiwn amheus i'w cael yn bendant. Mae'n fendith ac yn felltith, yn fy marn i: mae'n braf cael eich cefnogi, ond mae hefyd yn achos o unwaith ei fod o allan yna, mae o allan yna am byth!

LGBTQYMRU

39


mae'n dal i fod yn rhywbeth rwy'n ymwybodol iawn ohono. Fe wnaeth dod yn hunan-ymwybodol wir newid y math o gynnwys y penderfynais ei gyhoeddi: mae'n dod o le bwriadol iawn nawr ar y cyfan. Pam ydych chi'n meddwl bod y cyfryngau wedi hwyluso safbwyntiau mor wrthwynebus ynghylch hawliau traws yn ystod y blynyddoedd diwethaf? Dydw i ddim yn credu mai problem gyfredol yn unig yw hon; rwy'n credu ei bod yn broblem erioed sydd wedi'i galluogi gan wawdluniau hurt am bobl draws yn y cyfryngau dros yr ychydig ddegawdau diwethaf. Rydyn ni'n cael ein pardduo, ein gwthio i’r ymylon a'n defnyddio fel testun jôcs, ac mae'r cyfryngau yn gyfrifol am hynny! Maent wedi methu drwy alluogi casineb.

A fu amser erioed pan oeddech chi’n dymuno nad oedd gennych chi’r berthynas sydd gennych chi â'r cyfryngau? Bu amser o’r fath. Mae adegau wedi bod lle’r wyf wedi difaru na fues i’n fwy gofalus ynghylch rhai pethau rwyf wedi cysylltu fy enw â nhw o leiaf. Ond nid wyf yn gallu eistedd yma yn cwyno amdano; mae wedi rhoi taith wallgof i mi. Pryd wnaethoch chi sylweddoli bod gennych chi'r gallu i ddylanwadu ar y wybodaeth roedd pobl yn ei derbyn am bobl queer, ac a wnaeth hynny newid eich ymagwedd tuag at eich presenoldeb ar-lein? Dyna gwestiwn gwych! Dim ond dros y 2 flynedd ddiwethaf rydw i wedi deall y cyfrifoldeb a ddaw yn sgil cael nifer o bobl yn eich dilyn chi. Ar hyn o bryd ar draws pob llwyfan, mae tua 50,000 o bobl wedi gwneud y penderfyniad i ddilyn yr hyn rydw i'n ei wneud, ac mae hynny’n lloerig! Er nad yw'n agos at faint llwyfan rhai o fy nghyfoedion, 40

LGBTQYMRU

Mae'n rhaid i ni siarad am Not A Phase. Dywedwch bopeth wrthym ni. Sut y dechreuodd e a beth sydd i ddod yn y dyfodol? Argol, am gwestiwn enfawr! Dechreuodd tua 18 mis yn ôl, ac, yn wreiddiol, roedd yn ddyluniad crys t a wnaeth fy ffrind i godi arian i Mermaids ar ôl i'r newyddion gael ei adrodd am y dogfennau a ddatgelwyd a ddaeth allan o Swyddfa Cydraddoldeb y Llywodraeth ynghylch tynnu gofal iechyd yn ôl ar gyfer pobl ifanc draws. Roedden ni wedi cynhyrfu cymaint nes i ni weithio mewn partneriaeth a dechrau ehangu; yn y pen draw, gadawodd fy ffrind i ddilyn prosiectau eraill ond daliais i ati a, bellach, rydym yn cael ein hystyried yn elusen barchus iawn sy'n cefnogi bywydau oedolion traws ledled y DU. Diolch byth, nawr ei bod yn ymddangos ein bod yn edrych tuag at ddiwedd y cyfyngiadau COVID-19, rydym o'r diwedd yn gallu dechrau cyflwyno ein lleoedd diogel, ein rhaglenni lles a'n gwasanaethau dosbarthu adnoddau cymunedol. Ar ben hyn, rwy'n gweithio gyda rhai cwmnïau enfawr ar eu strategaethau amrywiaeth


“Dydw i ddim yn credu mai problem gyfredol yn unig yw hon; rwy'n credu ei bod yn broblem erioed sydd wedi'i galluogi gan wawdluniau hurt am bobl draws yn y cyfryngau dros yr ychydig ddegawdau diwethaf.”

adnoddau dynol ac ar addysgu eu timau mewnol am faterion traws a sut y gallant gefnogi unigolion nad ydynt yn cydymffurfio â’r rhywiau yn y gweithle orau. Mae llwyth o bethau ar y gorwel ac mae gennym ni gymaint ar y gweill; alla i ddim dweud wrthych chi pa mor hapus ydw i i fod wrth y llyw ar gyfer hyn. Beth allwn ni ei ddisgwyl gan Dani St. James yn y dyfodol? Fel unigolyn a thu hwnt i Not A Phase, rydw i newydd ymuno ag asiantaeth flaengar, slic iawn yr wythnos hon; felly, ochr yn ochr â'r holl waith actifiaeth ac elusennol, rwy'n gyffrous iawn fy mod yn chwarae mwy o ran gyda brandiau ar gyfer cynnwys ac ymgyrchoedd. Mae gen i ychydig o ymgyrchoedd sydd eisoes wedi cael eu saethu yn dod allan yn fuan hefyd. Rwyf hefyd yn ailedrych ar brosiect y bu'n rhaid i mi ei roi i’r neilltu ychydig flynyddoedd yn ôl i lansio dillad isaf wedi'u teilwra'n benodol i anghenion y gymuned. Yn ddelfrydol, rydw i'n mynd i lansio hynny o fewn y 2 fis nesaf. Ddim yn rhy ddrwg i'r ‘lil gobby gal from Barry’, nac ydi? LGBTQYMRU

41


Disgrifiwch eich hunan mewn tri gair. Cystadleuol, hwyliog, caredig. Beth yw eich hoff air? Ubiquitous Beth yw’r gair nad ydych yn ei hoffi fwyaf? TRETH Beth sy'n eich troi chi ymlaen yn greadigol, yn ysbrydol neu'n emosiynol?

Pe gallech chi newid un peth, beth fyddai hynny? Cyllid y llywodraeth ar gyfer y GIG, sy'n ymwneud yn benodol ag ariannu'r Clinigau Rhywedd ledled y wlad. Mae’r bobl draws sy'n aros dros 5 mlynedd am apwyntiad cyntaf yn epidemig ac mae angen ei ddatrys. Pwy yr hoffech chi eu gweld ar y nodyn banc nesaf? Amy Winehouse.

Cynnydd. Yn bersonol ac ar gyfer fy nghymuned.

Y cyngor gorau a roddwyd i chi erioed?

Beth sy'n eich llesteirio chi’n greadigol, yn ysbrydol neu'n emosiynol?

Mae llawenydd yn enedigaeth-fraint i chi, caniatewch eich hunan i fod yn llawen bob amser.

Coriander Pe gallech chi fod yn gwneud unrhyw beth yn y byd ar hyn o bryd, beth fyddai hynny? Cerdded cŵn fy mam ar hyd traeth Ynys y Barri gyda fy nghariad Alix.

“Mae llawenydd yn enedigaeth-fraint i chi, caniatewch eich hunan i fod yn llawen bob amser.”

42

LGBTQYMRU


LGBTQYMRU

43


Carol (2015) GYDA CATE BLANCHETT A ROONEY MARA CYFARWYDDWYD GAN TODD HAYNES

Yn y 1950au, gwelwyd ffyniant yn y genre Ffuglen Rad Lesbiaidd, sef nofelau fforddiadwy a gorliwgar yn aml a gafodd eu hysgrifennu gan ddynion, ac yn sicr nid oeddent wedi'u bwriadu ar gyfer darllenwyr benywaidd. Gan Evie Barker

Roedd y nofelau byrion hyn yn cyflwyno lesbiaeth fel trasiedi bendant ac yn aml roeddent yn gorffen gyda thranc neu iachawdwriaeth eu prif gymeriad drwy 'gariad dyn da'. Pan gyhoeddodd Patricia Highsmith The Price of Salt ym 1952, cafodd ffuglen lesbiaidd ei chwyldroi. Adroddodd yr awdur queer stori hunan-ysbrydoledig na wnaeth arwain at waeledd nerfol, hunanladdiad neu briodas heterorywiol. Addaswyd y nofel i'r ffilm Carol yn 2015. Mae'r bwlch mawr mewn amser rhwng cyhoeddi’r llyfr ac ymddangosiad y ffilm yn dangos yr amharodrwydd cyffredinol i gyflwyno cariad queer nad yw'n gorffen mewn methiant (chwiliwch ar y we am y thema deledu 'bury your gays’ i weld mwy). Yn sicr, nid yw stori ramantus ganolog Carol yn un rhwydd. Efallai y bydd rhai yn anghytuno â bwlch oedran y cwpl neu’r anffyddlondeb yn y gorffennol sy’n cael ei gynnwys, gan fod yn well ganddynt weld cynrychiolaeth LGBT heb broblemau ac y gellir uniaethu â hi. Fodd bynnag, mae’r ffaith bod y ffilm wedi’i gosod yn y 1950au yn golygu y byddai stori garu lesbiaidd 'hawdd' yn anghywir oherwydd anghyfreithlondeb a pherygl dilynol perthnasoedd pobl o'r un rhyw yn y cyfnod hwn. 44

LGBTQYMRU


Pan gyhoeddodd Patricia Highsmith The Price of Salt ym 1952, cafodd ffuglen lesbiaidd ei chwyldroi. Adroddodd yr awdur queer stori hunan-ysbrydoledig na wnaeth arwain at waeledd nerfol, hunanladdiad neu briodas heterorywiol. Mae Carol yn stori gariad gythryblus sy’n cynnwys holl densiwn ffilm gyffro wedi'i chydbwyso â dwyster emosiynol stori ramant. Mae Cate Blanchett a Rooney Mara yn dangos y cysylltiad rhwng eu cymeriadau yn berffaith drwy edrychiadau cynnil sy'n gweddu i'r amgylchedd anodd y maent wedi dod o hyd i gariad ynddo. Er bod defnyddio actorion queer ar gyfer rhannau queer yn rhan hanfodol o sicrhau amrywiaeth yn y diwydiant ffilmiau, mae gan Blanchett statws eicon hoyw ac mae’n ymgorfforiad o Carol Aird. Mae gwisgoedd Sandy Powell sy’n hanesyddol

gywir ac awgrymog yn ei mowldio mewn modd argyhoeddiadol i fod yn fam dan ormes ac yn ddafad du ei chylch cymdeithasol elitaidd. Yn weledol, mae Carol yn ddi-fai; mae ei hactorion yn ddoliau wedi'u gosod yn osgeiddig ymhlith darnau gosod sy'n cludo’r gwylwyr i Efrog Newydd y 1950au. Mae ei lliwiau tawel a soffistigedig a'i sgript gain, wedi'i hysgrifennu gan yr awdur queer Phyllis Nagy, yn creu ffilm dawel, bwerus. Efallai y bydd y cynnildeb hwn yn gwneud i wylwyr feddwl fod Carol yn symud yn araf; mae'r stori'n dibynnu'n fawr ar yr hyn sy'n cael ei adael heb ei ddweud ac, yn sicr, nid yw'n llawn digwyddiadau. Ond mae’n werth ei gwylio serch hynny am y pleser syml o weld y lesbiad enwog, Sarah Paulson, yn rôl ffrind gorau a chyn gariad Carol. Mae Carol yn ymddangos yn rheolaidd mewn siartiau ffilm LGBT ochr yn ochr â ffefrynnau fel Moonlight. Ond, yn wahanol i'r ffilm honno, mae prinder amrywiaeth ymysg actorion Carol. Fodd bynnag, drwy gael actor sefydledig fel Cate Blanchett, yn ddi-os, mae’r ffilm wedi denu pobl o’r tu allan i'r gymuned queer, gan helpu i normaleiddio straeon serch queer. Mae'n amlwg bod Carol wedi cael ei thrin yn ofalus gan aelodau a chynghreiriaid y gymuned LGBT a oedd yn rhan o gynhyrchiad y ffilm. Mae’r ffilm bersonol hon sy’n ailgyflwyno darn o ffuglen queer arloesol yn un i’w gweld yn bendant.

LGBTQYMRU

45


Y Marcw is o Ynys Môn a Hoffai Ddawn sio Gan Lilium James

"Prynodd gar a oedd yn trawsnewid y mwg o’r bibell fwg yn bersawr arogl rhosyn, roedd ganddo fflyd o gŵn pwdl. Gwnaeth siaced ‘ping-pong’ ac roedd am iddi fod yn wyrdd - felly gwnaeth hi allan o emralltau go iawn ... Doedd o ddim yn deall y cysyniad o emwaith gwisgoedd - roedd yn credu bod yn rhaid iddynt fod yn rhai go iawn ..." - Seiriol Davies

Roedd Henry Cyril Paget, 5ed Marcwis Ynys Môn, neu 'Toppy' i'w ffrindiau, yn ecsentrig, yn cael ei ystyried yn "ddafad ddu" y teulu, a chafodd ei alw yn “y Marcwis a hoffai ddawnsio". Roedd yn adnabyddus am ei Ddawnsio Pili-pala, lle’r oedd yn gwisgo gŵn swmpus o sidan gwyn tryloyw i'w chwifio fel adenydd. Er nad ydym yn gwybod pa label y gallai fod wedi'i ddefnyddio i ddisgrifio'i hun pe bai wedi bod o gwmpas heddiw, ac yn wir byddai'n drueni lleihau'r ffigur digymar hwn i un label modern, nid oes amheuaeth o’i le fel rhywun pwysig mewn hanes, yn enwedig yng Nghymru, sy’n cynrychioli pobl nad ydynt yn cydymffurfio â’r rhyweddau. Ar ôl etifeddu ffortiwn ei dad, enillodd Paget enw da yn gyflym am ei ffordd o fyw moethus a bywiog. Defnyddiodd ei arian i brynu gemwaith a ffwr, ac i gynnal partïon moethus a pherfformiadau theatraidd crand.

46

LGBTQYMRU


Ail-enwodd blasty ei deulu yn y wlad, Plas Newydd, yn “Anglesey Castle", a newidiodd y capel yno yn theatr 150 sedd, o'r enw Theatr Gaiety. Ar gyfer ei sioe agoriadol, Aladdin, goleuodd lwybr tair milltir o hyd gyda ffaglau o dân yr holl ffordd i'r prif sgwâr yn y pentref agosaf, Llanfairpwllgwyngyllgogerychwyrndrobwllllantysiliogogogoch. Roedd y pantomeim Nadoligaidd moethus yn cael ei gynnal tan fis Mehefin. Roedd y tlysau ar y gwisgoedd yn unig yn werth oddeutu £46 miliwn (gwerth heddiw). Nid oedd ganddo unrhyw gynlluniau i adennill y gost drwy werthu tocynnau: roedd tocynnau am ddim i unrhyw un oedd eu heisiau. Wedi'i gymell gan lwyddiant cymedrol Aladdin, aeth Paget ar daith gydag ‘An Ideal Husband’ gan Oscar Wilde, a oedd yn benderfyniad beiddgar gan fod Wilde wedi’i garcharu ychydig cyn hynny am 'anweddustra'. Gyda chwmni o 50 (gan gynnwys cerddorfa), aethant ar y ffordd mewn ceir a oedd wedi’u hailaddurno i edrych fel cerbydau'r Orient Express. O hynny ymlaen, cymerodd Paget y brif ran ym mhob sioe, a oedd bob tro’n cynnwys gwisgoedd ysblennydd. Ysgrifennodd un newyddiadurwr, "Rwy'n cael fy ngyrru i'r casgliad ar sail llawer o’r hyn rwyf wedi’i weld bod yna ddynion a ddylai fod wedi’u geni'n fenywod, a menywod a ddylai fod wedi’u geni'n ddynion ... Mae ganddo ffurf dyn, ond eto mae ei chwaeth, a rhywbeth hyd yn oed ynghylch ei ymddangosiad, sydd nid yn unig yn fenywaidd, ond, os caniateir yr ymadrodd, yn hynod o ferchetaidd". Ysgrifennodd Norena Shopland: “does dim amheuaeth bod yn rhaid cynnwys Henry yn hanes hunaniaeth rhywedd.” Tra bod ei ymddygiad anarferol wedi ei gau allan o gymdeithas y boneddigion, yn Ynys Môn, roedd wedi dod yn berson ecsentrig a drysorwyd . Dywedodd ei gofiannydd, yr Athro Viv Gardner, hanesydd perfformiad ym Mhrifysgol Manceinion: “Fe ddatblygodd berthynas gyda’r gymuned leol drwy ei sioeau… Drwy lygaid yr 21ain ganrif, mae'n rhyfedd iawn. Ond fe greodd fath o iwtopia. Ar yr un pryd ag yr oedd hyn i gyd yn digwydd, roedd yr Arglwydd Penrhyn, dros y culfor, dim ond pum milltir i ffwrdd, yn ymddwyn yn ffiaidd, fel yr archgyfalafwr mewn melodrama, yn cloi'r gweithwyr llechi a oedd yn llwgu allan. Eto i gyd, yn iwtopia’r ynys hon, roedd gennych uchelwr ecsentrig a oedd yn cael gwahoddiad i gychwyn gemau pêldroed lleol."

“Er nad ydym yn gwybod pa label y gallai fod wedi'i ddefnyddio i ddisgrifio'i hunan pe bai wedi bod o gwmpas heddiw … nid oes amheuaeth o’i le fel rhywun pwysig mewn hanes, yn enwedig yng Nghymru, sy’n cynrychioli pobl nad ydynt yn cydymffurfio â’r rhyweddau.” Ar ôl marwolaeth Paget ym Monte Carlo ym 1905 yn dilyn salwch hir, trosglwyddwyd y teitl i'w gefnder, Charles Henry Alexander Paget, a ddinistriodd holl bapurau a dyddiaduron y Marcwis ac a drawsnewidiodd y Theatr Gaiety yn ôl yn gapel. Yn ei ysgrif goffa, canmolodd The Welsh Coast Pioneer ef am ei weithredoedd elusennol niferus dienw, ond roedd papurau y tu hwnt i Gymru naill ai'n ei watwar neu’n ei bitïo. Mae stori amheus bod ei fwtler wedi gofyn iddo un tro beth y dylai ei wneud gydag ychydig o ddiffoddwyr tân sbâr. Atebodd y Marcwis, “Rhowch nhw yn fy arch. Bydd eu hangen nhw arnaf fi." Mae ymgais Charles i ddileu Paget o hanes wedi methu’n llwyr. Yn 2017, ysgrifennodd a pherfformiodd yr actor a’r cyfansoddwr Seiriol Davies How To Win Against History, sef sioe gerdd yn seiliedig ar fywyd Paget, a thrwy wneud hynny, mae wedi dod yn amddiffynwr angerddol o’r Marcwis. "Nid dim ond stori am ddyn hynod a wastraffodd arian yw hi - mae hefyd yn ymwneud â dyn a gafodd ei ddileu o hanes," meddai'r cofiannydd sioeau cerddorol. "Mae hanes queer yn cael ei ddileu." Pan ofynnwyd iddo am ystyr y sioe, eglurodd: “Roeddwn i eisiau gofyn beth allwn ni ei gasglu o ddarnau o hanes, sut y gallem ni hyd yn oed newid y byd o’n cwmpas ni,” meddai Davies. “Hefyd, roeddwn i eisiau mynd ar y llwyfan mewn ffrog.” Mae Davies a Paget wir yn eneidiau hoff cytûn. LGBTQYMRU

47


BETH SYDD YN EICH CWPWRDD DILLAD CHI? Os ydych chi wedi bod unrhyw le yn agos at fideos TikTok Cymreig neu giatiau uffern, rydych chi'n gwybod pwy yw Ellis Lloyd Jones! Gan Bleddyn Harris

Yn hanu o Gymoedd y Rhondda, mae Ellis yn seren newydd sydd wedi cronni bron i 200,000 o ddilynwyr ar TikTok, wedi serennu ar Young, Welsh, and Bossin’ It ar BBC 3, a hyd yn oed wedi gweithio gyda Llywodraeth Cymru i annog pobl ac i’w hatgoffa i fod yn ddiogel (ond yn sassy) yn ystod cyfnodau clo Covid-19. I lawer, mae Ellis yn fodel rôl. Drwy beidio â chuddio pwy yw mewn gwirionedd ar ei blatfform, mae Ellis yn parhau i fod yn enghraifft weladwy (a gwych) bod pwy ydych chi yn fwy na digon. Felly fe wnaethon ni ddal i fyny ag Ellis i ddod i wybod mwy am y person y tu ôl i'r camera, ac i ganfod beth sydd yn eu closet!

48

LGBTQYMRU


“I lawer, mae Ellis yn fodel rôl. Drwy beidio â chuddio pwy yw mewn gwirionedd ar ei blatfform, mae Ellis yn parhau i fod yn enghraifft weladwy (a gwych) bod pwy ydych chi yn fwy na digon.”

LGBTQYMRU

49


10au, 10au, 10au Y categori yw cariad ac mae Cymuned Ddawnsfa Cymru wedi cipio'r brif wobr! Gan Bleddyn Harris By Alistair James 50

LGBTQYMRU


“Bydd yn ddathliad o’r sîn dawnsfeydd yng Nghymru, a bydd yn cynnig lle diogel i'r gymuned LGBTQ+ brofi dawnsfa ddilys. Mae hefyd yn ddathliad o'n treftadaeth Gymreig.”

Yn dilyn traddodiad hir o greu lleoedd lle y gallai pobl queer ffynnu a theimlo ymdeimlad o gymuned ynddynt, mae Cymuned Ddawnsfa Cymru yn tynnu ei hysbrydoliaeth ac yn modelu ei hunan ar y diwylliant dawnsfa, dawnsfeydd neu dai a darddodd yn Harlem, Efrog Newydd rhwng y 70au a throad y mileniwm ac a ffynnodd yno. Roedd pobl wedi blino ar y rhagfarn hiliol gynyddol a oedd yn aml yn ffafrio breninesau gwyn yn y diwylliant dawnsfeydd drag a ragflaenodd y diwylliant dawnsfa yr ydym yn fwyaf cyfarwydd ag ef heddiw, a daeth y dawnsfeydd yn lleoedd lle y gallai cymunedau queer Du a Latino ddod o hyd i'r teulu o'u dewis, gael eu dathlu, ac, yn ôl Dorian Corey, Mam Tŷ Corey yn Paris is Burning Jennie Livingston, 'fod yn unrhyw beth rydych chi eisiau bod'. Roedd categorïau yn elfen annatod o'r dawnsfeydd a roddodd gyfle i’r Tai - teulu LGBTQYMRU

51


benthyg i bobl queer Du a Latino a oedd yn aml wedi ymddieithrio oddi wrth eu teuluoedd biolegol a’r lluniadau cymdeithasol o amgylch heteronormatifedd - gystadlu yn erbyn ei gilydd am dlysau ac enw da. Rhoddodd categorïau fel ‘runway’, ‘vogue’, ‘sex siren’ a ‘face’ gyfle i'r rhai a fynychodd y dawnsfeydd 'gerdded' ac ymgorffori model cymdeithasol y gwrthodwyd iddynt gael mynediad ato yn aml o ganlyniad i hiliaeth, dosbarthiaeth a ffobia yn erbyn pobl queer. Ar ddiwedd pob rownd, byddai grŵp o feirniaid wedyn yn rhoi eu sgoriau, gan eu seilio yn aml ar ba mor ‘naturiol’ oedd yr unigolyn - eu gallu i gael eu hystyried yn berson heterorywiol neu cisryweddol yn y byd tu allan. Mae'n wirionedd gywilyddus nad yw'r byd wedi newid llawer: mae yna lawer o bobl queer croenliw o hyd ledled y byd sy'n cael eu gwthio i'r cyrion ac nad ydynt yn cael yr un mynediad â'u brodyr a'u chwiorydd gwyn a cisryweddol oherwydd eu hil, ethnigrwydd a/neu hunaniaeth ryweddol. Mae'r angen am gymuned lle y mae

52

LGBTQYMRU

“Mae'r angen am gymuned lle y mae gan bob un ohonom le i gael ein dathlu, ein cefnogi a’n hamddiffyn am bwy ydym ni yn fwy cyffredin nag erioed.”


gan bob un ohonom le i gael ein dathlu, ein cefnogi a’n hamddiffyn am bwy ydym ni yn fwy cyffredin nag erioed. Ymunwch â Chymuned Ddawnsfa Cymru. Dywedodd y sylfaenydd a’r dawnsiwr, Leighton, wrthym ei fod wedi penderfynu cychwyn y Gymuned oherwydd ei fod eisiau 'cynnig lle diogel i bobl LGBTQ+ yng Nghymru, a fyddai'n caniatáu iddynt fynegi eu hunain yn rhydd a bod yr hyn y maent eisiau bod heb gael eu barnu gan gymdeithas.' Ac o’r eiliad y cyrhaeddais y stiwdio ddawns, allwn i ddim helpu ond teimlo, wrth i bob aelod o'r Gymuned gyrraedd, bod egni statig yn dechrau llenwi'r awyr: roeddwn yn wynebu storm ffyrnig a nerthol a oedd ar fin dod i’r rhedfa yng Nghanolfan y Mileniwm eiconig Cymru. Ac roedd hi’n sioe a hanner! Nid yn unig roeddwn i wedi fy syfrdannu gan yr angerdd a'r ymrwymiad llwyr a oedd gan bob aelod wrth ymarfer y categorïau y byddant rhyw ddydd, yn ddi-os, yn cipio tlysau ynddynt, cefais fy synnu gan eu hymrwymiad i'w gilydd. Ar redfa’r ddawnsfa ac oddi wrthi, roeddent yn enghraifft fyw a bywiog o'r hyn y mae'n ei olygu i fod yn gymuned. Gwnaeth yr aelodau Muz, Tayo a Ceeme ddisgrifio’r profiad yn hyfryd pan wnaethant fy hudo gyda’u cyflwyniad o gân y Dreamgirls, 'we’re a family, like a giant tree’. Yn fwy na hynny, maen nhw'n symud o'r llawr dawnsio i'r prif lwyfan ac yn rhoi dawnsfeydd Cymreig ar y map drwy gynnal y ddawnsfa gyntaf erioed yfory yng Nghanolfan Mileniwm Cymru! Pan ofynnais i Leighton beth all y gynulleidfa ei ddisgwyl, dywedon nhw y bydd yn ddathliad o’r sîn dawnsfeydd yng Nghymru, a bydd yn cynnig lle diogel i'r gymuned LGBTQ+ brofi dawnsfa ddilys. Mae hefyd yn ddathliad o'n treftadaeth Gymreig, a dyma pam mae gan bob un o'r categorïau thema Gymreig. Mae dau beth yr wyf yn eu gwybod yn bendant; bydd Cymuned Ddawnsfa Cymru yn dlws disglair a pharhaol yng nghoron hanes LGBTQ+ yng Nghymru, a bydd cariad, teulu a chymuned o hyd yn ffasiynol. LGBTQYMRU

53


Gwasanaethau cymorth Cymraeg i bobl LHDT Llinell Gymorth LGBT Cymru Llinell gymorth a gwasanaeth cwnsela LGBT+ line@lgbtcymru.org.uk

Y Samariaid Cefnogaeth i unrhyw un www.samaritans.org/cymru/samaritans-cymru/ 116 123

Umbrella Cymru Arbenigwyr Cymorth ar Rywedd ac Amrywiaeth Rhywiol info@umbrellacymru.co.uk 0300 3023670

Ceisiwyr Lloches LGBT Cymorth ac arweiniad i geiswyr lloches LGBT+ Wedi'i leoli yn Abertawe 01792 520111

Kaleidoscope Gwasanaethau cymorth alcohol a chyffuriau 0633 811950

Stonewall Cymru Gwybodaeth a chanllawiau LGBT+ 0800 0502020

Fflag Gwasanaethau cymorth i rieni a'u plant LGBTQ+ 0845 652 0311

Cymorth i Ddioddefwyr Cymorth ynghylch troseddau casineb a sut i’w cofnodi 0300 3031 982

New pathways Cymorth ar argyfwng trais a cham-drin rhywiol enquiries@newpathways.org.uk Switsfwrdd LGBT+ Switchboard.lgbt 0300 330 0630 Glitter Cymru Grŵp Cymdeithasol LGBT+ BAME - Wedi'i leoli yng Nghaerdydd glittercymru@gmail.com Mind Cymru Gwybodaeth a gwasanaethau cymorth ar iechyd meddwl info@mind.org.uk 0300 123 3393

54

LGBTQYMRU

Wipeout Transphobia Gwybodaeth a chymorth i Bobl sydd â Rhywedd Amrywiol 0844 245 2317 Bi Cymru Rhwydwaith ar gyfer pobl ddeurywiol a phobl sy’n cael eu denu at fwy nag un rhywedd bicymru@yahoo.co.uk Galop Llinell a gwasanaeth cymorth cam-drin domestig LGBT+ help@galop.org.uk Galop.org.uk 0800 999 5428


Ymddiriedolaeth Terrence Higgins Cymru Gwybodaeth a chymorth ynghylch HIV ac iechyd rhywiol 0808 802 1221 Head above the waves Gwybodaeth ac arweiniad ynghylch iselder a hunan-niwed ymysg bobl ifanc Hatw.co.uk UNIQUE Grŵp gwirfoddol sy'n cefnogi pobl Draws* (trawsrywiol) yng Ngogledd Cymru a Gorllewin Sir Gaer. Elen Heart - 01745 337144 Cymorth i Ferched Cymru Os ydych chi neu ffrind yn profi trais/camdrin domestig a hoffech chi gael rhagor o wybodaeth. 02920 541 551

Prosiect LGBTA+ Sir Gaerfyrddin Prosiect a sefydlwyd i hyrwyddo'r gymuned LGBTQ+ yn Sir Gaerfyrddin. carmslgbtqplus.org.uk Rainbow Biz Mae'r fenter gymdeithasol hon yn annog cynhwysiant ac yn dathlu gwahaniaethau yn Sir y Fflint. www.rainbowbiz.org.uk/ Shelter Cymru Cyngor arbenigol, annibynnol, am ddim ar dai sheltercymru.org.uk/cy/lgbt-aware/

Llamau Cymorth a gwybodaeth ar ddigartrefedd ymysg pobl ifanc www.llamau.org.uk/our-vision-and-mission

Dyn Project Mae’n darparu cyngor a chymorth i ddynion heterorywiol, hoyw, deurywiol a thrawsrywiol sy'n profi trais/cam-drin domestig. www.dynwales.org/

Grŵp Ieuenctid LGBTQ+ Casnewydd Grŵp newydd ar gyfer pobl ifanc LGBTQ+ (11-25 oed) sy'n byw yng Nghasnewydd. www.facebook.com/NewportLGBTQYouth/

Trawsrywiol Cymru Prosiect a ariennir gan Lywodraeth Cymru sy'n cefnogi pobl ifanc traws* i ddeall eu hawliau ac i gefnogi gweithrediadau ar gyfer pobl ifanc i fynd i'r afael â gwahaniaethu. youthcymru.org.uk/cy/transform-cymru-2/

The Gathering - Cardiff Elusen gofrestredig gyda bwrdd ymddiriedolwyr, ac mae ganddi 5 pastai gwirfoddol sy'n rhoi cymorth penodol i Gristnogion LGBTQ+. www.thegatheringcardiff.org mail@thegatheringcardiff.org

Rustic Rainbow Grŵp anffurfiol ar gyfer pobl LGB&T sy'n caru harddwch naturiol Gogledd Cymru. www.facebook.com/groups/443148552374541/ Clwb Ieuenctid LGBT+ Mae'r Clwb Ieuenctid LGBT+ yn gyfle i bobl ifanc 15-21 oed fwynhau eu hunain, cael hwyl, cwrdd â ffrindiau a bod yn nhw eu hunain yng Nghaernarfon. LGBT@gisda.co.uk

PAPYRUS Atal Hunanladdiad Ifanc. Ydych chi'n berson ifanc sy'n cael trafferth gyda bywyd neu efallai eich bod yn poeni am berson ifanc a allai fod yn meddwl am hunanladdiad? I gael cymorth a chyngor ymarferol, cyfrinachol, cysylltwch â PAPYRUS HOPELINEUK ar 0800 068 4141, 07860 039967 neu e-bostiwch pat@ papyrus-uk.org

LGBTQYMRU

55



Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.