Voorbeeldboekje screenen op basisvaardigheden

Laaggeletterd?!

Manieren om op basisvaardigheden te screenen.

www.basismeters.nl

Inhoudsopgave 1. Inleiding

3

4 4

1.1 Screening: middel om laaggeletterdheid aan te pakken 1.2 Screeningsinstrumenten

2. Basismeters

2.1 Wat zijn de Basismeters?

2.2 Voor wie zijn de Basismeters bedoeld?

2.3 Hoe zet u de Basismeters in?

2.4 Taalmeter 1F/2F 2.5 Wanneer zet u de Taalmeter niet in?

2.6 Het Mobiele Screeningsteam

5 5 8 8 10 11 11

3. Taalverkenners

12

12 12 13

3.1 Wat is een Taalverkenner?

3.2 Voor wie is de Taalverkenner bedoeld?

3.3 Hoe zet u de Taalverkenners in?

4. Contextgerichte vragen

14

14 14 15

4.1 Wat zijn contextgerichte vragen?

4.2 Voor wie zijn contextgerichte vragen bedoeld?

4.3 Hoe zet u contextgerichte vragen in?

5. Welk screeningsinstrument past bij mijn organisatie?

16

16 16

5.1 Beslisboom: keuze screeningsinstrument 5.2 Keuzeoverzicht

6. Aan de slag!

2

Laaggeletterd?! | Manieren om op basisvaardigheden te screenen

18

1. Inleiding Beperkte basisvaardigheden1 hebben invloed op iemands hele leven: een laaggeletterde loopt er dagelijks tegenaan. Even snel opzoeken hoe laat de trein gaat is ingewikkeld, volgens een recept koken is lastig en een DigiD aanvragen lukt niet zomaar. Het beheersen van basisvaardigheden is een vereiste om goed te kunnen functioneren in onze samenleving, thuis en op het werk. De maatschappelijke kosten voor laaggeletterdheid bedragen jaarlijks 1,13 miljard euro.2 Wie een sollicitatiebrief kan schrijven, vindt makkelijker een baan en wie een bijsluiter kan lezen, loopt minder risico een verkeerd medicijn in te nemen.

In Nederland hebben 2,5 miljoen mensen moeite met basisvaardigheden. Door het taboe rondom laaggeletterdheid geeft de doelgroep dit moeilijk toe. Gebruikt uw patiënt de medicijnen structureel verkeerd omdat hij3 wellicht de instructie en bijsluiter niet kan lezen? Heeft uw klant overgewicht omdat hij misschien de voedingswaarden niet kan begrijpen? Zit uw maatje in de schulden omdat hij zijn4 rekeningen niet digitaal kan overmaken of geen huishoudboekje kan bijhouden door lage basisvaardigheden? Is uw werknemer structureel zijn bril vergeten als hij een formulier moet invullen? Misschien heeft u niet meteen door of iemand moeite heeft met de basisvaardigheden, omdat de meeste laaggeletterden zich schamen voor hun laaggeletterdheid en dit goed kunnen verbergen.

Om te achterhalen of mensen moeite hebben met lezen en schrijven, zijn diverse screeningsinstrumenten ontwikkeld. Door hen te screenen op de beheersing van basisvaardigheden, weet u of iemand mogelijk moeite heeft met zijn basisvaardigheden.

Dit geeft aanleiding voor een gesprek. In dit gesprek kunt u het taboe rondom laaggeletterdheid doorbreken en iemand doorverwijzen naar een passend vervolg(taal) traject. Daarin kan de deelnemer aan de slag met zijn basisvaardigheden, waardoor hij meer zelfvertrouwen krijgt en zelfstandiger wordt. Dit leidt ook tot gezondere werknemers en mensen die zelfredzamer zijn. Zo kunnen zij bijvoorbeeld een formulier invullen of beter mogelijke schulden aanpakken.

1

Lezen, schrijven, rekenen en digitale vaardigheden.

2

Zie het rapport van PricewaterhouseCoopers van 4 april 2018, te vinden via de website van Stichting Lezen en Schrijven.

3

Overal waar ‘hij’ staat, kan ook ‘zij’ worden gelezen.

4

Overal waar ‘zijn’ staat, kan ook ‘haar’ worden gelezen.

Laaggeletterd?! | Manieren om op basisvaardigheden te screenen

3

1.1 Screening: middel om laaggeletterdheid aan te pakken Screening kan een middel zijn om laaggeletterden te herkennen, zodat het mogelijk wordt om hun laaggeletterdheid aan te pakken. De screeningsinstrumenten van Stichting Lezen en Schrijven tonen in korte tijd aan of iemand mogelijk moeite heeft met een van zijn basisvaardigheden. Ze geven een indicatie of er sprake is van laaggeletterdheid, maar − let op! – ze geven geen niveaubepaling of toetsresultaat. Als dit wél gewenst is, kunt u hier andere instrumenten voor inzetten (zie 5.1). Vraag zo nodig een adviseur van Stichting Lezen en Schrijven naar de mogelijkheden.

De screeningsinstrumenten geven aanleiding om met een laaggeletterde het gesprek aan te gaan. De uitslag is een aanknopingspunt om hem verder te helpen en door te verwijzen naar een vervolgtraject, zoals een taalcursus. Met scholing kan een laaggeletterde aan zijn basisvaardigheden werken, wat dagelijks profijt oplevert! Maak daarover dus eerst goede afspraken met partijen die deze scholing kunnen aanbieden voordat u de instrumenten inzet. Uw contactpersoon bij Stichting Lezen en Schrijven kan u hierbij ondersteunen.

1.2 Screeningsinstrumenten Stichting Lezen en Schrijven heeft drie soorten screeningsinstrumenten laten ontwikkelen: • online Basismeters (zie hoofdstuk 2) • papieren Taalverkenners (zie hoofdstuk 3) • contextgerichte vragen (zie hoofdstuk 4) Onze screeningsinstrumenten zijn (grotendeels) gevalideerd en mogen daarom niet worden verspreid. Dit heeft namelijk invloed op de uitslag, waardoor deze niet meer betrouwbaar is.

4

Laaggeletterd?! | Manieren om op basisvaardigheden te screenen

2. Basismeters 2.1 Wat zijn de Basismeters?

De Basismeters zijn eenvoudig af te nemen online instrumenten, waarvan de uitslag direct digitaal zichtbaar is. Ze geven in ongeveer 15 minuten een indicatie of iemand scholing nodig heeft. De volgende Basismeters zijn beschikbaar: • Taalmeter 1F/2F • Taalmeter 1F • Taalmeter 2F • Rekenmeter • Sociale Inclusiemeter Met de Basismeters kunt u mensen herkennen die moeite hebben met basisvaardigheden, zoals lezen, schrijven, rekenen en/of digitale vaardigheden.

Een adviseur van Stichting Lezen en Schrijven kent het verschil tussen de meters en kan u goed adviseren over de inzet van de meters, passend bij uw organisatie en situatie.

Zie ook de website basismeters.nl.

Nieuw systeem voor Basismeters Sinds augustus 2020 is het nieuwe systeem voor Basismeters beschikbaar.

Dit systeem voldoet aan de vereiste beveiligingscriteria en AVG-regels. Zo moeten partners die gebruik willen maken van de Basismeters, eerst een verwerkers­ overeenkomst ondertekenen. En logt een deelnemer niet meer zelf in het systeem in.

Een begeleider zet de Basismeter voor de deelnemer klaar. Zo beschermen we samen de persoonsgegevens van deelnemers.

Laaggeletterd?! | Manieren om op basisvaardigheden te screenen

5

Hieronder ziet u een aantal voorbeelden van vragen uit de Basismeters:

Voorbeeldvraag Taalmeter

Voorbeeldvraag Rekenmeter

6

Laaggeletterd?! | Manieren om op basisvaardigheden te screenen

Voorbeeldvraag Sociale Inclusiemeter

Laaggeletterd?! | Manieren om op basisvaardigheden te screenen

7

2.2 Voor wie zijn de Basismeters bedoeld?

Partners van Stichting Lezen en Schrijven kunnen de Basismeters kosteloos inzetten.

Dit zijn bijvoorbeeld bedrijven, ziekenhuizen, sociale diensten, schuld­hulp­verlenings­ organisaties, maatschappelijke instellingen, UWV WERKbedrijven, buurt- en wijkteams, formulierenbrigades, gezondheidscentra en gemeenten.

Partners kunnen de Basismeters inzetten om klanten of werknemers te screenen op hun basisvaardigheden. Bijvoorbeeld als onderdeel van de intake bij UWV, tijdens een consult bij een huisarts of tijdens een voortgangsgesprek bij een bedrijf. Als u vermoedt dat er sprake is van laaggeletterdheid, kunt u binnen korte tijd zien of iemand inderdaad een indicatie heeft. De uitslag vormt een startpunt voor een gesprek, eventueel gevolgd door een scholingstraject.

2.3 Hoe zet u de Basismeters in?

Demo: Wilt u alvast een Basismeter bekijken? Voor de Taalmeter 1F is een demo beschikbaar. U hoeft hiervoor niet in te loggen. Bekijk de demo op basismeters.nl.

Account: voor alle Basismeters heeft u een account nodig om in te loggen. Partners kunnen een inlog aanvragen via het contactformulier op de website van de Basismeters.

Dashboard: bij de Basismeters hoort een ‘Dashboard’, waarin de uitslagen van de afnames zijn terug te vinden. Dit is handig om de uitslagen in de gaten te houden en rapportages uit te draaien.

8

Laaggeletterd?! | Manieren om op basisvaardigheden te screenen

Heeft u behoefte aan inspiratie? Hieronder vindt u een aantal praktijkvoorbeelden: • Taalmeter succesvol ingezet bij bijstandsgerechtigden in geertruidenberg • Gemeenten kunnen het mobiele screeningsteam inzetten voor het vinden van NT1-ers • Taalmeter ingezet bij Senzer Helmond met resultaat • Vught: screenen om in gesprek te komen met moeilijk bereikbare doelgroep

Aan de slag Via het contactformulier op onze website kunt u makkelijk een account voor de Basismeters aanvragen. Ook bestaat er een e-learning waarin wordt uitgelegd hoe u de Taalmeter inzet.

Om aan de slag te gaan en een juiste indicatie te krijgen, gelden een aantal voorwaarden: • De begeleider mag niet met de klok naast een deelnemer zitten.

• De deelnemer moet op een prettige werkplek zitten, bij voorkeur niet met de rug naar de deur.

• De deelnemer moet het screeningsinstrument in een rustige ruimte invullen.

• Er moet een begeleider (op de achtergrond) aanwezig zijn tijdens de afname.

• De begeleider verwijst de deelnemer – indien nodig – door naar een vervolgtraject.

Om de Basismeters goed te kunnen inzetten, zijn feilloos werkende ICT-voorzieningen noodzakelijk. De minimale eisen zijn: • een stabiele internetverbinding; • de laatste versie van Google Chrome, Firefox of Internet Explorer; • de juiste internetinstellingen (de consulent/organisatiebeheerder moet kunnen inloggen op dashboard.basismeters.nl); • een groot beeldscherm, toetsenbord en losse muis.

Laaggeletterd?! | Manieren om op basisvaardigheden te screenen

9

2.4 Taalmeter 1F/2F De Taalmeter 1F/2F hebben we ontwikkeld om het partners en deelnemers gemakkelijker te maken. Het afnemen van deze Basismeter werkt precies hetzelfde als de andere Taalmeters. Alleen hoef je als consulent of organisatiebeheerder bij deze Basismeter niet te kiezen voor een van de twee niveaus. Deze Taalmeter is namelijk adaptief. Adaptief betekent aangepast aan een bepaalde omstandigheid. In dit geval aangepast aan de antwoorden van de deelnemer.

In de Taalmeter 1F/2F start elke deelnemer met een blok van 14 vragen op het niveau 1F. • Maakt de deelnemer in het eerste blok minder dan 11 vragen goed? Dan blijft de deelnemer op het niveau 1F. In totaal heeft deze deelnemer 12 minuten de tijd voor het maken van de Taalmeter.

• Maakt de deelnemer in het eerste blok 11 vragen of meer goed? Dan gaat hij in het volgende blok naar vragen op niveau 2F. In totaal heeft deze deelnemer 17 minuten de tijd voor het maken van de Taalmeter.

Start Taalmeter 1F/2F 14 vragen op niveau 1F

minder dan 11 vragen goed

11 vragen of meer goed

10 vragen op niveau 1F

16 vragen op niveau 2F

12 minuten

17 minuten

Uitslag

Uitslag

• Na het maken van de Taalmeter 1F/2F zijn de volgende indicaties mogelijk: - Taalmeter (1F/1F). De deelnemer heeft het tweede blok op niveau 1F gemaakt. indicatie=ja, status=nog doorverwijzen - Taalmeter (1F/2F). De deelnemer heeft het tweede blok op niveau 2F gemaakt. indicatie=ja, status=nog doorverwijzen - Taalmeter (1F/2F). De deelnemer heeft het tweede blok op niveau 2F gemaakt. indicatie=nee, status=doorverwijzing niet nodig Welke versie een deelnemer van de Taalmeter 1F/2F heeft gemaakt, is terug te zien in de uitslagen in het Dashboard.

10

Laaggeletterd?! | Manieren om op basisvaardigheden te screenen

2.5 Wanneer zet u de Taalmeter niet in?

U neemt de Taalmeter 1F, de Taalmeter 2F of de Taalmeter 1F/2F niet af in de volgende gevallen: 1. De gemeente wil vaststellen of iemand voldoet aan de Wet taaleis.

In dat geval is een uitgebreidere toetsing op alle vaardigheden nodig.

2. Een klant heeft een havo-, vwo-, hbo- of wo-opleiding afgerond in Nederland.

Dan kunt u veronderstellen dat hij het taalniveau 2F (of hoger) heeft.

3. De klant is inburgeringsplichtig. Hij moet dan een inburgeringscursus volgen.

4. De klant geeft zelf aan dat hij grote moeite heeft met lezen en/of schrijven.

In dat geval zou de klant een cursus moeten volgen en is een Taalmeter overbodig.

Soms zeggen mensen dat ze niet kunnen lezen en schrijven maar blijkt dat dit in de praktijk wel meevalt. Deze mensen twijfelen over hun eigen vaardigheid en vermijden lezen en schrijven liever, omdat zij bang zijn om fouten te maken.

5. De klant is niet of nauwelijks aanspreekbaar in het Nederlands. Zijn Nederlandse taal­vaardigheid is dan onvoldoende. NB Anderstaligen die u redelijk kunt begrijpen ondanks hun beperkte woordenschat en grammaticaal niet kloppende zinnen, kunnen de Taalmeter wél maken.

6. De klant wil of moet een mbo-beroepsopleiding volgen en het is nodig om vast te stellen of hij voldoet aan de toelatingseisen. Hiervoor is de Taalmeter niet geschikt; een uitgebreidere toetsing is noodzakelijk.

7. Iemand meldt zich aan voor een cursus bij een taalaanbieder of Taalhuis. In dit geval is screening niet meer nodig. Wel kunt u een intaketoets/niveautoets afnemen of gebruikmaken van de Taalopdrachten. De Taalmeters zijn namelijk niet geschikt als intake voor een niveauvaststelling, zie: taalvoorhetleven.nl.

8. Er is geen mogelijkheid om de klant door te verwijzen naar een passend vervolgtraject.

2.6 Het Mobiele Screeningsteam Wilt u in één dag effectief screenen op laaggeletterdheid en meteen doorverwijzen naar passend taalaanbod in de buurt? Stichting Lezen en Schrijven biedt u graag ondersteuning met het Mobiele Screeningsteam. Deze methodiek heeft een breed bereik én de koppeling van screening aan direct doorverwijzen is bewezen effectief.

Zo heeft u als organisatie een vliegende start in het opzetten van een structurele werkwijze rondom laaggeletterdheid!

Lees meer over het Mobiele Screeningsteam op basismeters.nl.

Laaggeletterd?! | Manieren om op basisvaardigheden te screenen

11

3. Taalverkenners 3.1 Wat is een Taalverkenner?

De Taalverkenner is een papieren screeningsinstrument om in korte tijd7 te bekijken of iemand mogelijk moeite heeft met lezen en schrijven. Er zijn drie versies beschikbaar: • Dienstverlening: over het aanvragen van een paspoort • Gezondheid: over het (on)gezonde karakter van sinaasappelsap • UWV: over het aanvragen van een WW-uitkering De Taalverkenner geeft een indicatie van laaggeletterdheid en geeft aanleiding om een gesprek over basisvaardigheden aan te knopen, om een deelnemer daarna door te verwijzen naar een vervolg(taal)traject.

3.2 Voor wie is de Taalverkenner bedoeld?

De Taalverkenner is gemaakt om professionals, zoals diëtisten, apothekers, sociale raadslieden, wijkteamprofessionals, UWV-medewerkers, schuldhulpverleners en schuldeisers, te ondersteunen bij het vinden van mensen die moeite hebben met lezen en schrijven. Met name autochtone laaggeletterden praten vaak niet over hun laaggeletterdheid, omdat ze zich schamen. Veel professionals vragen er niet naar, omdat ze niet bekend zijn met laaggeletterdheid. Of ze signaleren het niet, omdat iemand verbaal sterk is. Een Taalverkenner is een hulpmiddel om hier doorheen te prikken en te bekijken of iemand wellicht laaggeletterd is. Dit papieren instrument kunnen professionals gebruiken binnen bestaande processen, als alternatief voor een digitale Taalmeter (een van de Basismeters).

Afname van Basismeters heeft de voorkeur, omdat deze betrouwbaarder zijn (ze duren wat langer) en online worden nagekeken en gemonitord. Als een Basismeter niet mogelijk is (door bijvoorbeeld een gebrek aan computers, gebrek aan tijd of het ontbreken van digitale vaardigheden bij de klant) is de Taalverkenner een goed papieren alternatief. Organisaties die Taal voor het leven-partner zijn, kunnen gratis gebruikmaken van de Taalverkenners.

De Taalverkenner kan worden ingezet in meerdere sectoren waar contact is tussen professional en klant, medewerker, klant of patiënt. U kunt het instrument afnemen bij mensen die maximaal een mbo 4-opleiding hebben gevolgd. Daarbij moeten ze voldoende taalvaardig zijn om de tekst en de vragen van de Taalverkenner te kunnen lezen. Een anderstalige die beginnend leerder van het Nederlands is, kan vaak de tekst nog onvoldoende begrijpen om een Taalverkenner te maken.

7

Afname duurt 6 minuten. Daar komt nog tijd bij om na te kijken.

12

Laaggeletterd?! | Manieren om op basisvaardigheden te screenen

3.3 Hoe zet u de Taalverkenners in?

Een professional kan bij een vermoeden van laaggeletterdheid de Taalverkenner eenvoudig inzetten, bijvoorbeeld een diëtist of apotheker tijdens een gesprek met een klant of een UWV-medewerker tijdens een intake. Als u de Taalverkenner bestelt, zit er altijd een uitleg voor de professional bij. In deze uitleg vindt u ook de antwoorden. Een deelnemer maakt de Taalverkenner en vervolgens kijkt de begeleider de Taalverkenner ter plekke na.

Om aan de slag te gaan en een juiste indicatie te krijgen, zijn er een aantal voorwaarden: • • • • •

De begeleider mag niet met de klok naast een deelnemer zitten.

De deelnemer mag niet met de rug naar de deur zitten.

De deelnemer moet het screeningsinstrument in een rustige ruimte invullen.

Er moet een begeleider (op de achtergrond) aanwezig zijn tijdens de afname.

De begeleider verwijst de deelnemer – indien nodig – door naar een vervolgtraject.

Aan de slag Wilt u meer weten over de Taalverkenners of wilt u er graag mee aan de slag?

Neem dan contact op met uw contactpersoon bij Stichting Lezen en Schrijven of kijk op onze website: basismeters.nl.

Laaggeletterd?! | Manieren om op basisvaardigheden te screenen

13

4. Contextgerichte vragen 4.1 Wat zijn contextgerichte vragen?

Contextgerichte vragen zijn vragen die u in een bepaalde context kunt stellen, om te peilen of er wellicht sprake is van laaggeletterdheid. Het is dus een manier om het gesprek aan te knopen en te screenen of iemand moeite heeft met een van de basisvaardigheden. Contextgerichte vragen kunt u gemakkelijk in een gesprek stellen of in een standaard (intake)formulier opnemen. Het grootste voordeel is dat ze aansluiten bij de dienstverlening, waardoor er maar een kleine aanpassing nodig is om laaggeletterden te herkennen. U voegt bijvoorbeeld een aantal vragen toe aan bestaande vragen − die u sowieso stelt − of vraagt door op bestaande vragen. Na een indicatie van laaggeletterdheid kunt u vervolgens gebruikmaken van een Basismeter of een Taalverkenner, om daarna iemand door te verwijzen naar een vervolgtraject.

Een organisatie ontwikkelt de contextgerichte vragen samen met Stichting Lezen en Schrijven. Hierdoor zijn de vragen maatwerk, passend bij uw werkcultuur en werkprocessen. Dit zorgt ervoor dat de vragen naadloos aansluiten op de praktijk en de context van uw organisatie.

Enkele voorbeeldvragen: • Leest u uw (klein)kinderen voor?

• Helpt iemand u bij het invullen van aanvragen of formulieren?

• Vindt u het moeilijk om informatie of een flyer van de arts te begrijpen?

• Stuurt u weleens een kaartje of e-mail naar vrienden of familie?

• Kun je zelf je maandelijkse inkomsten en uitgaven berekenen? a. Zo nee, wat vind je daar moeilijk aan? b. Wil je dat ik (coördinator)/je maatje je hierbij help/helpt en je daarbij ook leer/leert om beter te rekenen?

4.2 Voor wie zijn contextgerichte vragen bedoeld?

De contextgerichte vragen zijn bedoeld voor professionals, zoals verzekeraars, banken, artsen, wijkteamprofessionals, kraamzorg, UWV-medewerkers en schuldeisers. Het zijn vragen waarvan de antwoorden kunnen wijzen op laaggeletterdheid. Ze kunnen een professional helpen om laaggeletterden te herkennen en hen vervolgens door te verwijzen naar een vervolgtraject.

14

Laaggeletterd?! | Manieren om op basisvaardigheden te screenen

4.3 Hoe zet u contextgerichte vragen in?

Na een training ‘Aanpak laaggeletterdheid – signaleren & doorverwijzen’ (zie hoofdstuk 6) wordt besproken hoe u een laaggeletterde in uw organisatie kunt herkennen en doorverwijzen naar een vervolgtraject. Dit kan onder meer door middel van contextgerichte vragen. Uw organisatie ontwikkelt de vragen zelf; een adviseur van Stichting Lezen en Schrijven ondersteunt u hierbij en denkt met u mee hoe u de vragen in de werkprocessen van uw organisatie kunt implementeren. Het is belangrijk – en ook een voorwaarde – dat u een laaggeletterde vervolgens kunt doorverwijzen naar een passend vervolg(taal)traject.

Voorbeeld Een helpdesk van een verzekeringsmaatschappij kan contextgerichte vragen inzetten. Als eenzelfde klant steeds belt met vragen die uitgebreid staan beschreven in de verstuurde brieven en op de website, kan dit wijzen op laaggeletterdheid. Tijdens een gesprek kan een telefoniste subtiel peilen of de klant wellicht moeite heeft met lezen en schrijven. Als dit duidelijk wordt, kan de telefoniste de klant beter helpen en ondersteunen waar nodig.

Bovendien kan zij de klant dan indien nodig doorverwijzen naar een vervolgtraject.

Op onze websites vindt u een aantal praktijkvoorbeelden: • lezenenschrijven.nl/over-stichting-lezen-en-schrijven/verhalen/cz-tilburg • lezenenschrijven.nl/verhalen/zaanstad

Aan de slag Wilt u meer weten over contextgerichte vragen of wilt u er graag mee aan de slag?

Neem dan contact op met uw contactpersoon bij Stichting Lezen en Schrijven of kijk op onze website: basismeters.nl.

Laaggeletterd?! | Manieren om op basisvaardigheden te screenen

15

5. Welk screeningsinstrument past bij mijn organisatie?

5.1 Beslisboom: keuze screeningsinstrument

Wilt u uw deelnemer op basisvaardigheden screenen?

Ja

Nee

Nee

Nee

Ga naar 5.2 Keuzeoverzicht

Niveau vaststellen

Inzicht in de leesen schrijfvaardigheden krijgen

Voortgang meten

• Neem contact op met de adviseur

• Neem contact op met de adviseur

• Neem contact op met de adviseur

• Bezoek de website over de Taalopdrachten

• Bezoek de website over de Taalopdrachten

• Bekijk het voorbeeldboekje 'Voortgangstoetsen/testen en vragenlijsten' • Bezoek de website over de Taalopdrachten

5.2 Keuzeoverzicht De volgende aspecten kunnen een afweging zijn om (niet) met een bepaald screeningsinstrument te willen werken. Deze opties kunt u meenemen in de afweging om voor een bepaald instrument te kiezen: • • • •

• • • •

De basisvaardigheid die u wilt screenen (lezen, rekenen, digitale vaardigheden).

De manier waarop u wilt screenen (papier/online).

De afnameduur van het screeningsinstrument.

Of u zelf wilt nakijken (consulent) of geautomatiseerd laat nakijken (waarbij de uitslag direct zichtbaar is).

De wijze van resultaten bijhouden.

Het moment waarop u het instrument in het proces kunt inpassen.

Of groepsafname of individuele afname mogelijk is.

Of het een thematisch of neutraal instrument is.

16

Laaggeletterd?! | Manieren om op basisvaardigheden te screenen

Doorloop samen met uw contactpersoon van Stichting Lezen en Schrijven deze vragen en bekijk vervolgens in onderstaand schema welk screeningsinstrument het beste bij uw organisatie past.

Tabel 2: keuzeoverzicht screeningsinstrumenten

Soort screening

Basismeters

Naam meter

Taalmeter 1F/2F

Taalverkenner

Contextgerichte vragen

Sociale Taalmeter 1F

Taalmeter 2F

Rekenmeter

Inclusiemeter (zelfinschatting)

Afhankelijk van de

Geeft inzicht of u screent of iemand

vragen: lezen en Lezen

Lezen

Lezen

Rekenen

Sociale inclusie

Lezen

schrijven, rekenen en/of digitale

moeite heeft met:

vaardigheden

Hoe

Online

Online

Online

Online

Online

Papier

Mondelinge vragen

Duur (in minuten)

12-17

12-15

12-15

12

10

6

Variabel

Wie kijkt na of

Automatisch,

Automatisch,

Automatisch,

Automatisch,

Automatisch,

interpreteert

online

online

online

online

online

Consulent zelf

Consulent zelf

Uitslag

Direct

Direct

Direct

Direct

Direct

Geautomatiseerd

Geautomatiseerd

Geautomatiseerd

Geautomatiseerd

Geautomatiseerd

via Dashboard

via Dashboard

via Dashboard

via Dashboard

via Dashboard

Tijdens of na

Tijdens of na

Tijdens of na

Tijdens of na

Tijdens of na

Tijdens of na

het gesprek*

het gesprek*

het gesprek*

het gesprek*

het gesprek*

het gesprek*

Afname mogelijk

Individueel of

Individueel of

Individueel of

Individueel of

Individueel of

per groep/

georganiseerd

georganiseerd

georganiseerd

georganiseerd

georganiseerd

individueel

in groep

in groep

in groep

in groep

in groep

Resultaten indicaties bijhouden

Wanneer in proces in te passen

Thema/neutraal

Neutraal

Neutraal

Neutraal

Neutraal

Neutraal

Na het zelf nakijken

Zelf bijhouden

Direct

Zelf bijhouden

Tijdens het gesprek

Individueel

Individueel

Thema:

Thema:

- gezondheid

Aansluitend

- UWV

bij uw

- dienstverlening

organisatie

* Eventueel kan het ook voor het gesprek plaatsvinden.

Laaggeletterd?! | Manieren om op basisvaardigheden te screenen

17

6. Aan de slag!

Graag ondersteunt Stichting Lezen en Schrijven u bij het herkennen en doorverwijzen van laaggeletterden, om er samen voor te zorgen dat heel Nederland geletterd wordt.

Laaggeletterdheid aanpakken kunnen we immers niet alleen.

Er zijn verschillende manieren om aan de slag te gaan met de aanpak van laaggeletterdheid. Tijdens een training ‘Aanpak laaggeletterdheid – signaleren & doorverwijzen’ bespreken we hoe u laaggeletterden kunt herkennen binnen uw organisatie en bij klanten, welke instrument(en) hier een goed middel voor zijn, hoe u het gesprek over laaggeletterdheid aangaat en wat de doorverwijsmogelijkheden zijn. Hoe u met welk instrument (Basismeters, Taalverkenners of contextgerichte vragen) aan de slag kunt gaan, heeft u kunnen lezen in de voorgaande hoofdstukken.

Graag dragen wij onze kennis over tijdens een training waarin u leert hoe u uw collega’s kunt trainen in het herkennen en doorverwijzen van laaggeletterden. Deze training heet ‘Train de presentator - aanpak laaggeletterdheid’.

Als u liever dieper wilt ingaan op het bespreken van laaggeletterdheid, is wellicht onze training ‘Bespreken van laaggeletterdheid’ iets voor u. Tijdens deze training leert u gesprekstechnieken (principes van motiverende gespreksvoering) om een laaggeletterde te motiveren om aan de slag te gaan met zijn basisvaardigheden.

Heeft u interesse in een training of wilt u de mogelijkheden bespreken? Uw contactpersoon bij Stichting Lezen en Schrijven helpt u graag verder. U kunt ons ook bereiken via onderstaande gegevens.

Heeft u een vraag of wilt u aan de slag met de Taalmeter, Rekenmeter, Sociale Inclusiemeter, Taalverkenner of contextgerichte vragen? Wij geven u graag persoonlijk advies.

Neem contact op met Stichting Lezen en Schrijven via: • basismeters@lezenenschrijven.nl • 070 - 302 26 60

18

Laaggeletterd?! | Manieren om op basisvaardigheden te screenen

Colofon en disclaimer Het voorbeeldboekje Laaggeletterd?! Manieren om op basisvaardigheden te screenen is een uitgave van Stichting Lezen en Schrijven. De Screeningsinstrumenten zijn onderdeel van de aanpak Taal voor het leven.

Dit programma wordt aangeboden door Stichting Lezen en Schrijven en gefinancierd door de Rijksoverheid.

Het Voorbeeldboekje mag op geen enkele manier gedupliceerd, gefotografeerd of gefilmd worden.

Neem voor meer informatie contact op via basismeters@lezenenschrijven.nl. oktober 2020 Š Stichting Lezen en SchrijvenLaaggeletterd?!

| Manieren om op basisvaardigheden te screenen

19