LEK-PRAPAI VIRIYAHPANT FOUNDATION คนพวนเมืองลพบุรี เนือ่ งจากการรับประทานอาหารท้องถิน่ และ อาหารชาวพวนในเมืองลพบุรี โดยเจ้าของน่าจะเป็น คนเชื้อสายพวนจากบ้านหมี่ ซึ่งเป็นเขตพื้นที่ซึ่งมี จ�ำนวนประชากรมีเชื้อสายพวนมากที่สุดในจังหวัด ลพบุ รี จึ ง ควรท� ำ ความรู ้ จั ก กลุ ่ ม คนที่ ถู ก อพยพ กวาดต้อนเข้ามาในช่วงต้นกรุงรัตนโกสินทร์กนั บ้าง
ชาวพวนบ้านหมี่ในปัจจุบัน ภาพจากเฟซบุ๊ก วัฒนธรรมไทย พวนบ้านทราย-บ้านหมี่ ลพบุรี
ผู้ที่ถูกเรียกว่า “ลาว” ในภาคกลางของ ประเทศไทย คือกลุ่มชาติพันธุ์หลากหลายและเป็น กลุ่มใหญ่ที่ปรากฏหลักฐานในการเคลื่อนย้ายเข้า มาสู่ดินแดนสยามสมัยต้นรัตนโกสินทร์ เนื่องจาก สงครามทีน่ ำ� ไปสูก่ ารกวาดต้อน ประกอบด้วยผูค้ น หลายกลุม่ หลายพืน้ ที่ หากแต่กวาดต้อนมาจากบ้าน เมืองทางฝ่ายเหนือจึงถูกเหมารวมเรียกว่า “ลาว” ทั้งหมด แม้จะมาจากทางเชียงแสนก็ถูกเรียกว่า “ลาวโยนหรือลาวยวน” ก่อนจะมาเปลี่ยนเป็นคน ยวนหรือไทยวนในภายหลัง หรือคนพวนจากเมือง พวนที่หัวพัน แม้จะเป็นกลุ่มคนไตที่เป็นชาวไทด�ำ กลุ่มหนึ่งแต่ก็ถูกเรียกอย่างเหมารวมว่าเป็น “ลาว พวน” เช่นกัน พวน หมายถึงกลุ่มชาวผู้ไทจากเมืองพวน 50
ในมัณฑละแห่งศรีจนาศะ ละโว้/ศรีเทพ/เสมา”
และบ้านเมืองในเขตที่ราบเชียงขวาง จากเอกสาร เรื่องกลุ่มชาติพันธุ์ปรากฏว่า มีการประเมินข้อมูล จ�ำนวนคนพวนที่อยู่ ในที่ราบเชียงขวางมีมากพอๆ กับคนเชื้อสายพวนที่อยู่ในประเทศไทย คือ เกือบ หนึ่งแสนคน ซึ่งข้อมูลนี้อาจไม่ถูกต้องก็ ได้ แต่ อนุ ม านให้ เ ห็ น ว่ า มี ก ารประเมิ น จ� ำ นวนคนพวน จากเชียงขวางใกล้ชายแดนเวียดนามในสมัยที่ถูก กวาดต้อนมานัน้ โยกย้ายกันมาน่าจะจ�ำนวนครึง่ หนึง่ ของประชากรทีเดียว พวนน่าจะเป็นคนกลุ่มใหญ่ที่สุดที่ถูกอพยพ เข้ามาสู่หัวเมืองชั้นใน เนื่องจากพวนเป็นกลุ่มไทด�ำ กลุม่ หนึง่ และมีวฒ ั นธรรมใกล้ชดิ กับชาวผูไ้ ทในเขต เมืองแถง และถือตัวว่าเป็นคนพวนไม่ใช่คนลาว รวม ทัง้ คนลาวก็เรียกว่าพวนโดยไม่นบั เป็นลาวด้วย ดังนัน้ ภาษาพูดจึงมีความใกล้ชิดกับลาวโซ่งหรือไทด�ำ คนพวนถูกกวาดต้อนเข้ามาตั้งแต่ ในสมัย รัชกาลที่ ๑ และเข้ามามากที่สุดในสมัยรัชกาลที่ ๓ ครัวพวนถูกอพยพมาสมทบกับพวกพ้องทั้งที่เมือง ฉะเชิงเทรา ลพบุรี สระบุรี ปราจีนบุรี ซึ่งในปัจจุบัน กลุ่มผู้มีเชื้อสายพวนตั้งถิ่นฐานอยู่ ในจังหวัดต่างๆ หลายแห่งทัง้ ในภาคกลาง อีสาน และภาคเหนือตอน ล่าง ในเขตอ�ำเภอบ้านหมี่ จังหวัดลพบุรี ได้ชื่อว่า เป็นอ�ำเภอที่กลุ่มชาติพันธุ์ลาวเกือบทั้งอ�ำเภอและ มีอยู่หลากหลายกลุ่ม การส�ำรวจกลุ่มคนในอ�ำเภอบ้านหมี่โดย คนในท้องถิ่นเองแบ่งออกเป็น ๔ กลุ่ม คือ พวน ร้อยละ ๖๕ ลาวเวียงและลาวแง้ว ร้อยละ ๒๐ ไทย ร้อยละ ๑๐ จีน ร้อยละ ๕ ความแตกต่าง ไปจากกลุ่มลาวอื่นๆ ที่อยู่ในท้องถิ่นเดียวกัน ท�ำให้ พวนมีเอกลักษณ์พิเศษทั้งภาษาพูด ขนบประเพณี พิธีกรรม และลักษณะพฤติกรรม ด้วยเหตุที่เป็น กลุ่มใหญ่และมีเอกลักษณ์นี้เองท�ำให้มีการรวมตัว เกิดสมาคมไทพวน จัดกิจกรรมต่างๆ ส�ำหรับคน เชือ้ สายพวนในปัจจุบนั ซึง่ เป็นลักษณะพิเศษทีล่ าวใน กลุม่ อืน่ ๆ ไม่สามารถรวมตัวกันเหนียวแน่นเช่นนี้ได้