40
|
LANDWERK #2 / 2019
KUNSTWERK wordt PARTICIPATIEPROJECT Een ‘alternatieve bodematlas’, noemt kunstenaar herman de vries het werk ‘voor jullie voeten’, dat hij maakte in opdracht van het Stedelijk Museum Alkmaar. Schoolkinderen verzamelden op 21 plekken in Noord-Holland aarde, waarmee de kunstenaar ‘aarduitwrijvingen’ maakte. Het kunstwerk is typerend voor de manier waarop de vries als kunstenaar zijn verhouding tot de natuur onderzoekt. Op 1 juni opent de tentoonstelling van het kunstwerk dat uitmondde in een uitgebreid participatieproject. Door Martin Woestenburg
DE ALTERNATIEVE BODEMATLAS VAN ALKMAAR EN OMGEVING
VIP-OPENING
Patrick van Mil zoekt als directeur van Stedelijk Museum Alkmaar naar kunst en kunstenaars die internationaal erkend zijn, maar ook verbonden met Alkmaar en omgeving. In herman de vries — in 1931 geboren op de Kanaalkade 55a in Alkmaar — vond hij zo’n kunstenaar. Diens werkwijze bleek ook nog eens heel goed te passen bij de manier waarop Stedelijk Museum Alkmaar via de kunst stad en regio met elkaar wil verbinden. Een interview. “Stedelijk Museum Alkmaar is het museum voor wat we wel gekscherend noemen Noord-Holland boven het IJ. Alkmaar is een historische stad in een typisch Hollands landschap, een marktstad in een agrarische omgeving. Onze collectie gaat over de kunst en cultuurhistorie en omvat belangrijke werken van 16e- en 17eeeuwse schilders en de vroeg 20e-eeuwse expressionisten van de Bergense School. Dat zijn ook hoofdlijnen in onze programmering; al onze tentoonstellingen gaan over kunstenaars, onderwerpen of verzamelingen die met de regio te maken hebben.”
“herman de vries was direct enthousiast. Toen ik hem benaderde, vertelde hij meteen hoe hij als jongetje speelde in het oude museum aan de Doelenstraat en hoe hij meeging met zijn ouders naar de duinen bij Petten. Hij kwam zelf met het idee om uitwrijvingen van de grond en aarde te maken van 21 verschillende plekken in de regio, plekken die een speciale betekenis hebben voor hem of die hij interessant vond. Zo heeft hij naar de bodemkaart gekeken, maar is er ook een plek waar zijn moeder graag kwam. “Onze gastcurator Fleur Junier en museumdocent Annemijn Leguijt hebben met leerlingen van de twintig dichtstbijzijnde basisscholen op de 21 plekken aarde verzameld. Dat was een mooi participatieproject. De scholieren kregen eerst lessen over de kunst van herman de vries en over de bodem; dat was voor de meesten iets compleet nieuws. Ze moesten ook zelf een aarduitwrijving maken en een visueel dagboek van gevonden voorwerpen op de plekken waar ze aarde verzamelden, een methode die herman de vries ook altijd gebruikt. In de eerste week van de tentoonstelling krijgen de kinderen van elke school nog hun eigen VIP-opening, dan zien ze het eindresultaat.”
KUNSTENAAR VAN DE STAD “We zijn steeds bezig om stad en regio met elkaar te verbinden via de kunst. Vorig jaar hadden we de expositie van fotograaf Hans van der Meer over de toekomst van de melkveehouderij. Stel nou, dat een van onze opvolgers over 100 jaar een expositie wil maken over iemand die in de 21e eeuw net zo belangrijk is geweest als Emanuel de Witte in de 17e eeuw (de in Alkmaar geboren schilder die zijn reputatie dankt aan schilderijen van kerkinterieurs, waaraan het museum onlangs een overzichtstentoonstelling wijdde, MW). Dan zouden we iets moeten doen met een internationaal gerenommeerde kunstenaar met Alkmaarse wortels. De eerste waar ik aan moest denken was herman de vries. “Ik heb in Delft een expositie gemaakt over Jan Schoonhoven, die zich als kunstenaar enorm verbonden voelde met de stad en er veel inspiratie uit haalde. Dat wisten veel mensen in Delft niet! Door de tentoonstelling is Schoonhoven wat meer kunstenaar van de stad Delft geworden. Dat hoop ik met deze tentoonstelling ook voor herman de vries te bewerkstelligen.”
PIJPENKOPJES “Het is een werk waarin alles samenkomt: zijn jeugd, zijn benadering van de natuur. De tentoonstelling is geen monografisch overzicht, maar geeft wel een mooie doorsnede van zijn werk. Het werk komt uit Nederlandse collecties en uit de collectie van herman de vries zelf. Naast het werk met de uitwrijvingen van de aarde van 21 plekken uit onze regio heeft herman de vries een eenmalige installatie gemaakt met de aarde die is verzameld. Ook maakt hij een vloerinstallatie met schelpen van de Nederlandse kust. “Je ziet dat de verschillen tussen de 21 plekken genuanceerd zijn, het is veel geel en bruin maar toch met opvallende nuances. Dat typeert het werk van herman de vries. Toeval speelt een grote rol, je weet eigenlijk van tevoren niet wat het oplevert. We hopen nog iets extra’s toe te kunnen voegen. herman de vries heeft als 10- of 11-jarige jongen, toen de Duitsers bezig waren geschut aan te leg-