ExpĂŠditions Expediciones Ekspedycje Expeditions
Expéditions est un projet de coopération européenne coordonné par l’association L’âge de la tortue (Rennes) et co-organisé avec, Expediciones es un proyecto europeo de cooperación coordinado por la asociación L’âge de la tortue (Rennes) y coorganizado con, Ekspedycje to projekt współpracy europejskiej, koordynowany przez stowarzyszenie L’âge de la tortue (Rennes) i współorganizowany przez, Expeditions is a European cooperation project coordinated by the L’âge de la tortue (Rennes) association and co-organized with, La Criée, centre d’art contemporain (Rennes), La Fundació Casal L’Amic (Tarragona), Le collectif de recherche Le Commun (Montpellier), Asociación Ariadna (Tarragona), L’association GRPAS (Rennes), Instytut Kultury Polskiej (Warszawa), Departamento de sociología de la Universidad Rovira i Virgili de (Tarragona), Künstainer (Tarragona), GPAS Praga Północ (Warszawa), Les laboratoires Arts : pratiques et poétiques et PREFics (sociolinguistique urbaine) de l’Université Rennes 2, Vlep[v]net (Warszawa).
Voyage d’exploration à visée artistique, scientifique et pédagogique
Viaje de exploración con objetivo artístico, científico y pedagógico
Podróż badawcza w celach artystycznych, naukowych i edukacyjnych
Exploratory travel with artistic, scientific and educational aim
2012 / 2014
www.expedition-s.eu
6
« Expéditions », voyage d’exploration pluridisciplinaire «Expediciones», viaje de exploración pluridisciplinar «Ekspedycje», interdyscyplinarna podróż badawcza «Expeditions», a multidisciplinary exploration trip
8
Exploration
44
ANIA BIERNAT
50
Exploración / Odkrywanie / Exploration 14
Ekspedycja Tarragona – Warszawa WRSZW
16
Territorio / Terytorium / Territory
52
Zofia dworakowska
METRO PRAGA 2013
Sommaire Resumen Streszczenie Summary
WRSZW
18
54
TRRGN
Exp. 2 Le territoire de l’imaginaire RNNS
30
56
Alba Rodríguez Núñez
Campo Claro
58
Ángel Belzunegui-Eraso
Sobre los barrios sensibles
Goro
Streetlifes (Życie ulicy)
Richard Louvet
Fragment Bramy WRSZW
62
TRRGN
42
David Dueñas
Maurepas, un relato micromacrosociológico
WRSZW
RNNS
38
Ania Biernat
W czasach domów niskich i w czasach domów wysokich – Subiektywny przewodnik po dzielnicach Ponentu
RNNS
Richard Louvet
Contre une domination sociale par l’image
Terrain d'exploration
Campo de exploración / Pole poszukiwania Exploration Field
TRRGN
Anthony Folliard
Exp. 1 Digressions réflexives
Territoire
Unai Reglero
Better tomorrow was yesterday WRSZW
66
Nolwenn TroËl-Sauton
Des espaces aux identités discursives TRRGN
Paysages intimes RNNS
70
ANDRZEJ ORŁOWSKI
Po co te Ekspedycje?
74
Déplacement
104
David Dueñas
111
Desplazamiento / Przemieszczanie / Displacement 80
Constelaciones: Guiando al ser humano desde hace mucho, mucho tiempo TRRGN
Presencia / Obecność / Presence
84
114
88
RNNS
125
Dorota Porowska
Socio Hut System
Pierre Grosdemouge
TRRGN
RNNS
Ekspedycje
Praga / Varsovie – Notes & croquis
WRSZW
129
Unai Reglero
Europe… Will it resist to the fall? Will it stay afloat?
135
Fundació Casal L’amic
GRPAS
Les pédagogues explorateurs de dispositifs pédagogiques RNNS
136
Nicolas Combes
Les mobilités transnationales changent la vie : un levier puissant d’apprentissage informel et de structuration de réseaux professionnels
Unai Reglero
Lo Importante es la base TRRGN
L’Illa de Campclar TRRGN
102
Alba Rodríguez Núñez
Paisajes íntimos
Labstreet
WRSZW
100
119
Goro
WRSZW
94
Richard Louvet
Flaga
WRSZW
Karta pamięci RNNS
Zofia Dworakowska
Maurepas! / work in progress RNNS
4 etapas del enfoque sociológico de las nuevas realidades WRSZW
Présence
138
Pascal NICOLAS-LE STRAT
Telle est (peut-être) la question !
Retours d’Expéditions El regreso de la expedición / Powrót z ekspedycji Return from the Expedition
150
Remerciements
Gracias / Podziękowania / Thanks
6
« Expéditions », voyage d’exploration pluridisciplinaire
«Expediciones», viaje de exploración pluridisciplinar
Il est temps de raconter l’histoire de l’un des derniers voyages de découverte que l’Europe ait accomplit au cours de son expansion. En 2011, une petite équipe se réunit à plusieurs reprises entre Rennes et Paris pour concevoir un projet d’exploration et d’introspection des terres jusque-là trop connues, les « quartiers populaires ». Romain Louvel, Nicolas Combes et Pascal Nicolas-le Strat mettent leurs ressources en commun pour élaborer cette idée qui mobilisera un équipage de près de 25 personnes, plus d’une dizaine restée à quai et bien d’autres partenaires encore. Dès l’année 2012, après une première excursion de courte durée à Rennes, nous convoquions les ambassadeurs des deux prochains territoires convoités : Varsovie et Tarragone. Tous les soins furent donnés à l’armement des groupes expéditionnaires. Dessinateurs, photographes, vidéastes, plasticiens, sociologues, anthropologues, sociolinguistes, pédagogues et éducateurs de rue furent répartis sur les trois résidences d’explorations qui eurent lieu en 2013. Rien n’avait été négligé pour tirer parti de cette expédition. Elle allait apporter, en effet, un immense contingent d’informations nouvelles qui devait singulièrement contribuer au démantèlement des discours et des représentations ordinaires à propos des quartiers populaires. En outre, elle engageait aussi un geste réflexif et critique vis-à-vis du rôle que nous jouons dans l’élaboration de ces préjugés, à l’abri de nos expertises. L’aspect significatif de ce voyage au caractère doucement romantique – d’où demeure l’ancien esprit des lumières et l’ardeur des sciences modernes – se trouve dans la recherche de ce qui est possible de transformer, portant un regard lucide sur le versant obscur des sciences sociales, de l’art et de l’éducation populaire. Cette part d’ombre ne réside d’ailleurs t-elle pas dans l’ambiguïté même du mot « expédition » ?
Ha llegado el momento de contar la historia de uno de los primeros viajes de descubrimiento que Europa ha realizado en el curso de su expansión. En 2011, un pequeño équipe se reunió en diversas ocasiones entre Rennes y París para concebir un proyecto de exploración e introspección de unos territorios que hasta entonces parecían demasiado conocidos, los «barrios populares». Romain Louvel, Nicolas Combes y Pascal Nicolas-le Strat ponen en común sus recursos para elaborar esta idea que movilizará a una tripulación de casi 25 personas, más de una decena de las cuales permanecerá en el muelle y un número aún mayor de colaboradores. Desde el año 2012, tras una primera excursión de corta duración a Rennes, convocamos a los embajadores de los dos siguientes territorios: Varsovia y Tarragona. El equipamiento de los grupos expedicionarios fue tratado con el mayor cuidado. Diseñadores, fotógrafos, videoartistas, artistas plásticos, sociólogos, antropólogos, sociolingüistas, pedagogos y educadores de calle se han repartido entre las tres residencias de exploración que tuvieron lugar en 2013. No se escatimaron recursos para aprovechar al máximo la expedición. Esta iba a aportar, en efecto, un inmenso caudal de información nueva que debía contribuir principalmente al desmantelamiento de los discursos y las representaciones ordinarias acerca de los barrios llamados populares. Por otro lado, también implicaba un gesto reflexivo y crítico en relación con el papel que nosotros mismos jugamos en la elaboración de estos prejuicios, amparados en nuestra condición de expertos. El aspecto más importante de este viaje de naturaleza algo romántica – que conjuga el antiguo espíritu de la época de Las Luces y el ardor de las ciencias modernas – consiste en la búsqueda de transformaciones posibles mediante una mirada lúcida hacia el lado más oscuro de las ciencias sociales, el arte y la educación popular. ¿Y acaso no reside esta región de sombra en la propia ambigüedad del término «expedición»?
Ce livre retrace cette aventure, par une présentation visuelle des travaux des explorateurs et quelques points de vue singuliers. Romain Louvel Coordinateur artistique et scientifique
Este libro sigue la pista de esta aventura a través de una presentación visual de los trabajos de los exploradores y de algunos puntos de vista singulares. Romain Louvel Coordinador artístico y científico
„Ekspedycje”, interdyscyplinarna podróż badawcza
‟Expeditions”, a multidisciplinary exploration trip
Nadszedł czas, by opowiedzieć historię jednej z ostatnich odkrywczych wypraw dokonanych przez Europę w trakcie swojej ekspansji. W 2011 roku w Rennes i Paryżu zbiera się mały zespół, by przygotować projekt odkrywania i badania ziem do tej pory aż zbyt dobrze znanych – „dzielnic robotniczych”. Romain Louvel, Nicolas Combes i Pascal Nicolas-le Strat łączą swoje siły, aby opracować pomysł, który zmobilizuje załogę około 25 osób, nie wspominając współpracowników, którzy będą pracować nie przemieszczając się i wiele innych zaangażowanych osób. Po pierwszej krótkiej wyprawie do Rennes w 2012 roku, zaprosiliśmy ambasadorów dwóch następnych terytoriów: Warszawy i Tarragony. Podjętę zostały wszelkie starania, by przygotować ekspedycyjne grupy. Rysownicy, fotografowie, videofilmowcy, artyści wizualni, socjologowie, antropologowie, socjolingwiści, specjaliści ds. edukacji i pedagodzy ulicy wyruszyli na trzy różne tereny, które były odkrywane w 2013 roku. Aby ekspedycje się powiodły, zadbano o najdrobniejsze szczegóły. Miały one dostarczyć ogromnej ilości nowych informacji, szczególnie pomocnych w podważeniu przyjętego dyskursu i zwyczajowych reprezentacji dzielnic zwanych robotniczymi. Podjęto również refleksję i krytykę nad rolą, jaką pełnimy w tworzeniu stereotypów w ramach naszych badań. Znamienny aspekt tej w pewien sposób romantycznej wyprawy – łączącej dawnego ducha epoki Oświecenia z entuzjazmem nauk nowożytnych – stanowi poszukiwanie tego, co można zmienić, kierując światło na ciemne obszary nauk społecznych, sztuki i pedagogiki. Nawiasem mówiąc, czy dwuznaczność słowa "ekspedycja" nie należy do tego ciemnego obszaru?
It is time to tell the story of one of the last discovery trips carried out by Europe throughout its expansion. In 2011, a small team got together several times in Rennes and Paris to put together a project for the exploration and analysis of areas that, until then, were all too well-known: the «working-class areas». Romain Louvel, Nicolas Combes and Pascal Nicolas-le Strat joined their resources to develop this idea, which would mobilise a team of almost 25 people, in addition to over a dozen who would work from their own areas and several other collaborators. As of the year 2012, after the first short excursion to Rennes, we called in the ambassadors of the next two territories involved: Warsaw and Tarragona. Great care was taken in the preparation of the expedition groups. Designers, photographers, video makers, visual artists, sociologists, anthropologists, sociolinguists, education specialists and street educators were placed throughout the three different areas that were explored in 2013. Nothing was neglected in order to make good use of the expedition. It was going to provide a large amount of new information that would be used to make a singular contribution to breaking down the ordinary discourse and representations regarding so-called ‟working-class” neighbourhoods. In addition, it also involved a reflection and critique of the role we play in the development of these preconceptions within our fields. The significant aspect of this somewhat romantic trip – which involved the old spirit of the Enlightenment and the fervour of modern science – is in the investigation of what can be transformed, shedding light on the darker areas of social sciences, art and popular education. Incidentally, isn’t the very ambiguity of the word ‟expedition” part of this dark aspect?
Książka ta ukazuje powyższą przygodę poprzez wizualną prezentację prac odkrywców i kilku charakterystycznych punktów widzenia. Romain Louvel Koordynator artystyczny i naukowy
This book tells this adventure through a visual presentation of the explorers’ works and some singular points of view. Romain Louvel Artistic and scientific coordinator
Exploraci贸n
Exploration
Exploration
Odkrywanie
Sur le tarmac de l’aéroport de Rennes, de Varsovie ou dans la gare routière de Tarragone, les explorateurs rejoignent l’équipe locale d’« Expéditions ». Il s’agit d’installer le campement, de faire connaissance, de se repérer, de mettre le pied à l’étrier. Quelques jours à peine et déjà les premières explorations commencent : dérives, errements, recherche de boutiques pour se ravitailler, visites touristiques. Parfois, certains restent assis sur un banc, dans un arrêt de bus, dans un parc, pour prendre la mesure de l’espace occupé et de la situation dans laquelle ils se trouvent. Les pédagogues et les enfants connaissent bien ces endroits, d’un savoir précieux, intime et affectueux. C’est une aubaine que de bénéficier de tels guides, passeurs habiles et chevronnés. Grâce à eux, en seulement trois semaines, les explorateurs rencontreront des personnages singuliers ; ils pénétreront dans les profondeurs du quartier ; ils apprendront certaines astuces ; ils s’établiront dans un quotidien. Explorer un territoire revient à construire l’imaginaire qui recueille et donne forme à nos découvertes, tels les dessinateurs astronomiques colorent les planètes que les instruments d’optique restituent encore difficilement. L’univers auquel nous avons affaire se déploie comme un microcosme. Les explorateurs s’infiltrent dans des lieux qui fourmillent d’histoires et de passages secrets. Ils visitent les cours d’immeubles, les halls, les appartements. Ils découvrent des galeries et s’abandonnent aux eaux du fleuve. Pour autant qu’il soit possible d’explorer à main nue, l’outil forgé ouvre des espaces que la main de l’explorateur ne peut atteindre. Il génère alors une image, un événement, des rencontres et des souvenirs. Des liens se tissent. De cette façon, n’explore-t-on pas comme on invente un monde ?
Los exploradores se reúnen con el equipo local de «Expediciones» sobre el asfalto del aeropuerto de Rennes, de Varsovia, o en la estación de autocares de Tarragona. Lo primero es montar el campamento base, conocerse unos a otros, ubicarse, poner el pie en el estribo. Apenas han pasado unos días y comienzan las primeras exploraciones: derivas, extravíos, búsqueda de comercios para avituallarse y visitas turísticas. A veces algunos se quedan sentados en un banco, en una parada de autobús o en un parque, para tomar la medida del espacio ocupado y de la situación en la que se encuentran. Los pedagogos y los niños conocen bien los lugares, con un conocimiento delicado, íntimo y afectuoso. Es un lujo disponer de esta clase de guías, hábiles y curtidos. Gracias a ellos, en solo dos semanas los exploradores encontrarán personajes singulares; penetrarán en las profundidades del barrio; aprenderán unas cuantas mañas; se instalarán en una cotidianidad. Explorar un territorio consiste en el fondo en construir el imaginario que recoge y da forma a nuestros descubrimientos, igual que los dibujantes astronómicos colorean aquellos planetas que los instrumentos ópticos aún tienen problemas para captar. El universo que nos ocupa se despliega ante nosotros como un microcosmos. Los exploradores se infiltran en lugares plagados de historias y de pasajes secretos. Visitan los patios de los inmuebles, los vestíbulos, los apartamentos. Descubren galerías y se abandonan a las aguas del río. Aunque pueda explorarse con las manos desnudas, la herramienta abre espacios a los que la mano del explorador no podría llegar. De este modo se genera una imagen, un acontecimiento, encuentros y recuerdos. Todos estos lazos se entretejen. Y así, ¿no se explora tanto como se inventa un mundo?
Na płycie lotniska w Rennes, Warszawie lub na dworcu kolejowym w Tarragonie, odkrywcy dołączają do miejscowego zespołu „Ekspedycji”. Rozbijają obóz, poznają okolicę, ustawiają kompas i ruszają w drogę. Zaledwie po kilku dniach rozpoczynają się pierwsze ekspedycje. Odkrywcy dryfują, błądzą, szukają sklepów w celu zaopatrzenia i poznają teren. Czasami niektórzy z nich przysiadają na ławce na przystanku autobusowym lub w parku, aby ocenić sytuację i przestrzeń, w jakiej się znajdują. Pedagodzy i dzieci znają dobrze tę okolicę. Posiadają wartościową, osobistą, emocjonalną wiedzę na jej temat. To szczęście móc współpracować z tymi doświadczonymi i zdolnymi przewodnikami. Dzięki nim, w zaledwie trzy tygodnie odkrywcy spotkają wyjątkowe postacie; poznają najbardziej ukryte zaułki; mają wgląd w wiedzę lokalną oraz poznają jak się toczy życie codzienne. Celem badań jest tworzenie obrazów, które pozwolą nam gromadzić i kształtować nasze odkrycia, jak astronomom, którzy kolorują planety, z trudem obrazowane przez aparaturę optyczną. Świat, który badamy, rozpoścera się między nami jak mikrokosmos. Odkrywcy przenikają w miejsca przepełnione historiami i pełne sekretnych przejść. Odwiedzają podwórka, klatki schodowe i mieszkania. Przemierzają galerie handlowe i odpoczywają nad rzeką. Chociaż możliwe są badania bezpośrednie, narzędzia, które opracowali odkrywcy pozwalają im dotrzeć do tego, co wcześniej nie było im dostępne. Tworzą obrazy, wydarzenia, spotkania i wspomnienia. Powstają nowe więzi. Czy odkrywanie nie jest podobne to wytwarzania świata?
On the tarmac of the airport in Rennes, in Warsaw or in Tarragona bus station, the explorers meet the local «Expeditions» team. They start to set up the camp, get to know the area, get their belongings and get started. After just a few days, the first explorations begin. The explorers roam, wander, search for shops where they can buy provisions and go on tours of the area. Sometimes, some of them sit on a bench, at a bus stop or at a park to assess the space and the situation in which they find themselves. The educational specialists and children know the areas well. They have a valuable, personal and affectionate knowledge of them. It is a blessing to have the collaboration of these skilled and seasoned guides. Thanks to them, in only three weeks, the explorers would meet singular characters; get to know the most hidden areas
of the neighbourhoods; learn a few local tips; and get to know what everyday life is like there. The aim of the exploration is to create the images with which we gather and shape our discoveries, like astronomical designers who colour the planets that optical instruments still reproduce with difficulty. The world that we are dealing with unfolds before us like a microcosm. The explorers infiltrate areas that are full of stories and secret passageways. They visit the yards of buildings, halls and apartments. They discover galleries and wander about. Insofar as it is possible to explore the areas directly, the tools they have forged, open up spaces that are out of the explorers’ reach. They create an image, an event, encounters and memories. Ties are established. Isn’t exploring similar to inventing a world?
PL
WRSZW
14
ANIA BIERNAT Expédition Tarragona – Varsovie
Expedición Tarragona – Varsovia
Ekspedycja Tarragona – Warszawa
Tarragona – Warsaw Expedition
Varsovie, mai 2013
Varsovia, mayo de 2013
Warszawa, maj 2013
Warsaw, May 2013
Ce texte est un recueil de réflexions doubles. Dans la première partie, un chercheur s’essaye à la réflexion sur soi, en s’attardant sur sa propre pratique de la recherche au cours du projet Expéditions. La seconde partie présente l’étude de cas d’un bar dans le quartier de Praga. On découvre un lieu ordinaire du quartier, selon différents points de vue (clients, employés, propriétaire). Cette seconde partie se base sur les interviews et actions menées en collaboration avec les clients.
Este texto es una colección de reflexiones dobles. La primera parte constituye un intento de autorreflexión llevado a cabo por un investigador a lo largo de su propia investigación y puesta en marcha en el proyecto Expediciones. La segunda parte es un caso práctico de un bar situado en el barrio de Praga. Muestra un lugar corriente de un barrio desde distintas perspectivas (clientes, trabajadores, dueño). Fue elaborado a partir de entrevistas y actividades realizadas con clientes, y un trabajo colaborativo.
Tekst jest zbiorem dwóch refleksji. Pierwsza część jest próbą autorefleksji podjętej przez badaczkę na temat własnej praktyki badania/ działania w trakcie projektu Ekspedycje. Część druga to studium przypadku opisujące bar znajdujący się na warszawskiej Pradze. Ukazuje zwykłe miejsce w dzielnicy z różnych perpsektyw (klientów, pracowników, właścicieli). Ta część została przygotowana na podstawie wywiadów i działań z klientami oraz wspólnej pracy.
This text is a collection of double reflections. The first part is an attempt of self reflection made by a researcher over its own research/action practice during the Expeditions project. The second part is a case study of a bar located in the Praga district. It shows the average place of a district from different perspectives (customers, workers, owner). It was prepared on the basis of interviews and actions lead with customers and a joint work.
Ania Biernat Chercheure en sciences sociales, Varsovie Article en polonais, 60 pages.
Ania Biernat Investigadora de ciencias sociales, Varsovia Artículo en polaco, 60 páginas.
Ania Biernat Badaczka nauk społecznych, Warszawa Artykuł w języku polskim, 60 stron.
Ania Biernat Social researcher, Warsaw Article in Polish, 60 pages.
PL
WRSZW
16
ZOFIA DWORAKOWSKA METRO PRAGA 2013
METRO PRAGA 2013
METRO PRAGA 2013
METRO PRAGA 2013
Varsovie, mai 2013
Varsovia, mayo de 2013
Warszawa, maj 2013
Warsaw, May 2013
Une équipe composée de trois habitants de Praga et un chercheur s’est rassemblée autour de leur intérêt partagé pour la construction de la seconde ligne de métro à Varsovie. Deux stations de cette ligne se trouvent à Praga, l’une d’elles dans un carrefour principal du quartier, près de la gare Warszawa Wileńska. À cause des travaux, la zone est fermée à la circulation et entièrement réorganisée pour une durée de trois ans. L’équipe s’est intéressée à la fois à l’aspect technique de l’installation du métro et à l’aspect social de la construction, à savoir comment le chantier a influencé le quotidien des habitants.
Un equipo compuesto por tres habitantes del barrio de Praga y un investigador se reunió en torno al interés por la construcción de la segunda línea del metro de Varsovia. Dos estaciones de esta línea están ubicadas en Praga, una de ellas en el mismo lugar que uno de los cruces principales que comunican el barrio, próximo a la estación ferroviaria de Warszawa Wileńska. Debido a las obras, el área cerró al tráfico y toda la comunicación se reorganizó durante tres años. El equipo se interesó tanto en los aspectos técnicos de la construcción del metro como en los sociales; el impacto de la empresa en el día a día de los habitantes.
Zofia Dworakowska Anthropologue, Institute of Polish Culture, Varsovie Vidéo, 20’35 min Équipe : Zofia Dworakowska, Dariusz Danielkowski, Kamil Majewski, Aleksandra Kacprzak Coopération : Anna M. Bofarull, Tomasz Zdrojewski.
Zofia Dworakowska Antropóloga, Institute of Polish Culture, Varsovia Película, 20’35 min Equipo: Zofia Dworakowska, Dariusz Danielkowski, Kamil Majewski, Aleksandra Kacprzak Con la colaboración de: Anna M. Bofarull, Tomasz Zdrojewski.
Trzech mieszkańców Pragi i badaczkę połączyło zainteresowanie budową drugiej linii metra w Warszawie. Stworzyli więc tymczasową ekipę filmową. Dwie stacje drugiej linii znajdują się na Pradze, jedna z nich w tym samym miejscu, co główny węzeł komunikacyjny dzielnicy, blisko stacji kolejowej Warszawa Wileńska. Z powodu budowy, ruch uliczny na tym obszarze został wstrzymany, a cała komunikacja została przeorganizowana na okres trzech lat. Ekipa była zainteresowana zarówno technicznymi aspektami budowy metra, jak i jej wymiarem społecznym – w jaki sposób przedsięwzięcie to wpłynęło na codzienne życie mieszkańców.
A team composed of three inhabitants of the Praga district and a researcher was joined by the interest in the construction of the second line of the underground in Warsaw. Two stations of this line are located in Praga, one of them in the same place as one of the main communication junction of the district, close to the Warszawa Wileńska Railway station. Because of the construction the area was closed for traffic and the whole communication was reorganised for three years. The team was interested both in technical aspects of the building of the underground and in the social aspects of the construction – how the enterprise influenced (the [enlever]) everyday life of the inhabitants.
Zofia Dworakowska Antropolog, Instytut Kultury Polskiej, Warszawa Film, 20’35 min Ekipa: Zofia Dworakowska, Kamil Majewski, Aleksandra Kacprzak Współpraca: Anna M. Bofarull, Dariusz Danielkowski, Tomasz Zdrojewski.
Zofia Dworakowska Anthropologist, Institute of Polish Culture, Warsaw Movie, 20’35 mn Crew: Zofia Dworakowska, Dariusz Danielkowski, Kamil Majewski, Aleksandra Kacprzak Cooperation: Anna M. Bofarull, Tomasz Zdrojewski.
18 TRRGN ES
ANTHONY FOLLIARD Exp. 1 Digressions réflexives
Exp. 1 Digresiones reflexivas
Exp. 1 Dygresje refleksyjne
Exp. 1 Reflexive digressions
Tarragone, janvier 2013
Tarragona, enero de 2013
Tarragona, styczeń 2013
Tarragona, January 2013
J’observe, j’écoute et j’accumule les informations quotidiennement dans mon carnet. Cette méthode d’écriture me permet de convertir en image ce qui me semble être la construction mentale d’une opinion, révélant au passage l’absurdité de ce regard. Au fur et à mesure de l’expédition, je transforme cette matière première en allégories graphiques que je dissémine dans le quartier sous forme d’affiches ou de t-shirts. Chaque intervention fonctionne pour moi comme une invitation à la réflexion, où la part d’imaginaire de chacun joue le premier rôle. Je ne donne pas à voir un résultat mais un processus de pensée.
Observo, escucho y acumulo informaciones de forma cotidiana en mi cuaderno. Este método de escritura me permite convertir en imagen lo que desde mi punto de vista constituye la construcción mental de una opinión, revelando de paso el absurdo de dicha perspectiva. A medida que avanza la expedición, voy transformando esta materia prima en alegorías gráficas que disemino por el barrio bajo la forma de carteles o camisetas. Cada intervención funciona para mí como una invitación a la reflexión, donde el papel principal corre a cargo del imaginario de cada uno. No ofrezco ningún resultado, sino un proceso de pensamiento.
Codziennie obserwuję, słucham i gromadzę informacje w moim zeszycie. Ta metoda pisania pozwala mi zamienić w obraz to, co wydaje mi się być myślową konstrukcją opinii, obnażając, przy okazji, absurdalność tego spojrzenia. W miarę postępów ekspedycji, zamieniam ten surowy materiał w graficzne alegorie, które rozsiewam po dzielnicy w formie plakatów lub t-shirtów. Każde działanie funkcjonuje dla mnie jako zaproszenie do refleksji, w której wyobrażona strona każdego z nas odgrywa główną rolę. Nie pokazuję rezultatu, tylko proces myślowy.
I observe, listen and collect information which I put in my notebook on a daily basis. This writing method enables me to convert what appears to me to be the mental construction of an opinion into an image, thus revealing the absurdity of the process. As the process unfolds, I transform this primary material into graphic allegories which I distribute throughout the district in the form of posters or t-shirts. Each intervention serves as an invitation to reflect, in which the imaginary part of each individual plays the leading role. I do not seek a result, but a thought process.
Anthony Folliard Graphiste et illustrateur, L’Atelier du Bourg, Rennes Édition (21 × 27,8 mm), couverture sérigraphiée noir et blanc, livret impression numérique noire sur papier ivoire, bleu et jaune, reliure cousue main.
Anthony Folliard Grafista e ilustrador, L’Atelier du Bourg, Rennes Edición (21 × 27,8 mm), cubierta serigrafiada en blanco y negro, catálogo impreso digitalmente en negro sobre papel marfil, azul y amarillo, lomo cosido a mano.
Anthony Folliard Grafik i ilustrator, L’Atelier du Bourg, Rennes Wydawnictwo książkowe (21 27,8 mm), okładka × w technice czarno-białego sitodruku, wkład – wydruk cyfrowy, czarny na papierze w kolorze kości słoniowej, niebieskim i żółtym, grzbiet szyty ręcznie.
Anthony Folliard Graphic designer and illustrator, L’Atelier du Bourg, Rennes Edition (21 × 27.8 mm), black and white silk screen printed cover, notebook with black digital print on ivory, blue and yellow paper, hand-sewn binding.
ES
TRRGN
Anthony Folliard
20
ES
TRRGN
Anthony Folliard
22
FR
RNNS
Anthony Folliard
24
Exp. 2 Le territoire de l’imaginaire
Exp. 2 El territorio del imaginario
Exp. 2 Terytorium wyobraźni
Exp. 2 The territory of imagination
Rennes, mars 2013
Rennes, marzo de 2013
Rennes, marzec 2013
Rennes, March 2013
Peut-on explorer un territoire par l’imaginaire ? Ne sachant trop comment appréhender objectivement la réalité du terrain, j’entreprends une exploration de l’inconnu. Pour ce faire j’expérimente différents mécanismes de représentations métaphoriques ou figurées : expressions populaires, affiches illustratives, excursions sonores, installations narratives… Mythoner une histoire et jouer avec son potentiel réflexif. En grossissant le trait, le bon sens en devient absurde. Je puise ma matière première dans les récits qui m’entourent, associant une idée à une autre, cherchant une possible ouverture, et me laisse dériver, porté par le ressac du quotidien…
¿Es posible explorar un territorio a través del imaginario? No sabiendo cómo aprehender objetivamente la realidad sobre el terreno, emprendo una exploración de lo desconocido. Para ello experimento con distintos mecanismos de representación metafórica o figurada: expresiones populares, carteles ilustrativos, excursiones sonoras, instalaciones narrativas… Inventarse una historia y jugar con su potencial reflexivo. Al hacer más grueso el trazo, su sentido se disuelve en el absurdo. Busco mi materia prima en los relatos que me rodean, tratando de asociar una idea con otra, de encontrar una apertura, y de dejarme llevar, arrastrado por la resaca de lo cotidiano…
Czy możliwe jest badanie terenu przy użyciu wyobraźni? Nie wiedząc jak obiektywnie poznać rzeczywistość terenu, podejmuję się wyprawy w nieznane. W tym celu wypróbowuję różne mechanizmy metaforycznych i obrazowych reprezentacji: wyrażeń codziennych, plakatów ilustracyjnych, ścieżek dźwiękowych, instalacji narracyjnych i in. Próbuję zmitologizować historię i zabawić się jej refleksyjnym potencjałem. Przez zastosowanie przesady, zdrowy rozsądek staje się absurdem. Materiał do tego rodzaju obróbki zbieram z ohistorii, które mnie otaczają kojarząc jedną myśl z inną, szukając możliwego rozpoczęcia, pozwalam sobie odbiec od tematu, inspirując się tym, co niesie codzienność…
Can a territory be explored by imagination? Not really knowing how to objectively grasp the reality of the terrain, I am setting off on an exploration of the unknown. In order to do this, I am testing different mechanisms with metaphorical and figurative representations: popular expressions, illustrative posters, sound excursions, narrative installations, and more. Making up a story and playing with its reflexive potential. In exaggerating the point, the common sense of it becomes absurd. I take my raw material from the stories which surround me, associating one idea with another, looking for a possible opening, and letting myself drift away, carried on the tide of everyday life…
Anthony Folliard Graphiste et illustrateur, L’Atelier du Bourg, Rennes Édition (21 × 27,8 mm), couverture sérigraphiée marron et blanc, livret impression numérique noire sur papier ivoire, bleu et jaune, reliure cousue main.
Anthony Folliard Grafista e ilustrador, L’Atelier du Bourg, Rennes Edición (21 × 27,8 mm), cubierta serigrafiada en marrón y blanco, folleto de impresión digital en negro sobre papel marfil, azul y amarillo, lomo cosido a mano.
Anthony Folliard Grafik i ilustrator, L’Atelier du Bourg, Rennes Publikacja (21 × 27,8 mm), okładka wykonana metodą sitodruku, kasztanowobiała, wkład - czarny druk cyfrowy na papierze w odcieniu kości słoniowej, niebieskim i żółtym, grzbiet szyty ręcznie.
Anthony Folliard Graphic designer and illustrator, L’Atelier du Bourg, Rennes Edition (21 × 27,8 mm), brown and white silkscreen print cover, black digital print booklet on ivory paper, blue and yellow, hand-sewn binding.
FR
RNNS
Anthony Folliard
26
FR
RNNS
Anthony Folliard
28
FR
RNNS
30
RICHARD LOUVET Contre une domination sociale par l’image
Contra una dominación social a través de la imagen
Przeciwko społecznej dominacji poprzez obraz
Against a social domination by the image
Rennes, mars 2013
Rennes, marzo de 2013
Rennes, marzec 2013
Rennes, March 2013
Expéditions à Maurepas a été pour moi l’occasion de rejouer la figure de l’explorateur en détournant plusieurs de ses outils. Que ce soit dans une recherche pseudo scientifique comme avec Caméra embarquée ou naïvement anthropologique avec Les gens du monde (phase test) et Étude Verticale, je me suis approprié l’imagerie construite autour des explorations du passé. Elles-mêmes souvent caricaturales, ces images ont eu le mérite de médiatiser des recherches et l’inconvénient d’en simplifier les réalités ; tout comme l’image des quartiers populaires renvoyée par la majorité des médias. C’est en singeant ces pratiques que je tente de mettre en défaut la domination sociale par l’image.
Expediciones en Maurepas ha supuesto para mí la ocasión de representar de nuevo la figura del explorador y a la vez tergiversar algunas de sus herramientas. Ya se tratara de una investigación pseudocientífica como en Cámara embarcada, o de una investigación ingenuamente antropológica junto a En fase de pruebas y Estudio vertical, he tratado de apropiarme de la imaginería construida en torno a las exploraciones del pasado. Dichas imágenes, a menudo una caricatura en sí mismas, han tenido el mérito de mediatizar las investigaciones y el inconveniente de simplificar las realidades; lo mismo que ocurre con la imagen de los barrios populares proyectada por la mayoría de los medios. Mediante la imitación de estas prácticas trato de desenmascarar la dominación social a través de la imagen.
Ekspedycje w Maurepas były dla mnie okazją do ponownego odegrania roli odkrywcy, zmieniając kilka jego narzędzi. Czy to w badaniu pseudonaukowym w Kamerze przenośnej czy w naiwnie antropologicznym w Ludziach świata (faza testowa) i Pionowym Studium, wykorzystałem obrazy towarzyszące badaniom nad przeszłością. Zaletą tych obrazów, często wręcz nienaturalnych, była możliwość podjęcia problemu mediatyzacji wadliwego sposobu upraszczania rzeczywistości; tak jak się często dzieje przypadku obrazu dzielnic robotniczych przekazanego przez większość mediów. Naśladując te praktyki staram się ukazać krytyczne spojrzenie na społeczną dominację poprzez obraz.
Expeditions in Maurepas was an opportunity for me to play around with the figure of the explorer again, turning away from several of his tools. Being in pseudo-scientific research, which was the case with On-board camera or naive anthropological research in the case of The world’s people (test phase) and Vertical Study, I adapted the imagery built around explorations of the past. Often exaggerated, these images have the advantage of bringing media coverage to research and the disadvantage of simplifying the reality of it, much like the way that working-class areas are frequently portrayed in the media. It is through aping these practices that I am trying to prove the flaws of social domination by the image.
Richard Louvet Photographe, Rennes Caméra embarquée, installation vidéo multi téléviseur, vidéo 3’39, format 4/3, en boucle, sans son. Campement, installation photographique, 3 bâches 2,5 × 2m, impression numérique sur PVC, pied en bois. Étude Verticale, série photographique, 14 tirages photographiques format A4, noir et blanc sur papier Turner 310 gr. dans boîtage carton. Envolée de pavillons, installation photographique 108 feuilles A3, papier machine, tirage laser N/B. Once upon a time, vidéo couleur HD, 2’42, avec son.
Richard Louvet Fotógrafo, Rennes Cámara embarcada, instalación de vídeo con múltiples televisores, vídeo 3’39, formato 4/3, en bucle, sin sonido. Campamento, instalación fotográfica, 3 lonas de 2,5 × 2m, impresión digital sobre PVC, base de madera. Estudio vertical, serie fotográfica, 14 positivos fotográficos en formato A4, blanco y negro sobre papel Turner 310 gr. Embalaje en cartón. Vuelo de banderas, instalación fotográfica 108 hojas A3, papel de impresión, positivado láser B/N. Érase una vez, vídeo en color HD, 2’42, con sonido.
Richard Louvet Fotograf, Rennes Kamera przenośna, instalacja wideo na wiele odbiorników, wideo 3’39, format 4/3, powtarzający się, bez dźwięku. Obozowisko, instalacja fotograficzna, 3 płachty 2,5 × 2m, druk cyfrowy na PVC, drewniana podstawa. Pionowe Studium, sesja fotograficzna, 14 odbitek fotograficznych w formacie A4, czarno-białych, na papierze Turner 310 gr. w kartonowym pudle. Wzlot pawilonów, (Envolée de pavillons – niemożliwa do przetłumaczenia gra słów papillon-motyl, pavillonpawilon), instalacja fotograficzna, 108 arkuszy A3, papier maszynowy, druk laserowy N/B. Dawno, dawno temu, wideo w kolorze HD, 2’42, z dźwiękiem.
Richard Louvet Photographer, Rennes On-board camera, multi-television video installation, 3’39 video, 4/3 format, on a loop, without sound. Camp, photographic installation, three 2.5 × 2m canvas covers, digital printing on PVC, wooden pole. Vertical Study, photographic series, 14 photographic prints, A4 format, black and white on Turner 310 gr. paper in cardboard frame. Soaring butterflies, photographic installation, 108 A3 sheets, printer paper, B/W laser print. Once upon a time, HD colour video, 2’42, with sound.
FR
RNNS
Richard Louvet
32
FR
RNNS
Richard Louvet
34
FR
RNNS
Richard Louvet
36
38
ALBA RODRÍGUEZ NÚÑEZ Champ libre
Campo Claro
Campo Claro
Campo Claro
Tarragone, janvier 2013
Tarragona, enero de 2013
Tarragona, styczeń 2013
Tarragona, January 2013
Il s’agit d’une œuvre réalisée avec les personnes et leur environnement à travers la photographie. Une œuvre dont l’objectif est de s’approcher des points de vue des autres et de comprendre leurs perspectives. Regarder à travers leurs yeux, essayer de regarder ce qu’ils voient et en fin de compte, essayer de voir. L’œuvre est composée d’une sélection de onze images qui évoquent ces explorations, seul ou avec des personnes, de l’extérieur à l’intérieur... en revenant aux mêmes questionnements de départ.
Es un proyecto que reúne a las personas y su entorno a través de la fotografía. Una obra que trata de acercarse a los puntos de vista de los demás y conocer sus perspectivas. Observando a través de sus ojos, procurando mirar sus miradas y, finalmente, intentando ver. Consiste en una selección de once imágenes que relatan estas exploraciones — con o sin personas, de fuera a dentro... — para volver a plantearse los mismos interrogantes del principio.
Jest to praca z ludźmi i ich środowiskiem poprzez fotografię. Praca, której celem jest zbliżenie się do punktów widzenia innych ludzi i poznanie ich perspektyw. Patrzenie ich oczami, z ich perspektywy i wreszcie, próbą zobaczenia. To wybór jedenastu obrazów, które opowiadają o tym odkrywaniu, samotnie lub z innymi ludźmi…aby wrócić do tych samych pytań, od początku .
It’s a work with people in their environment through photography. A work aiming at coming closer to the others' points of view and understanding their perspectives. Watching through their eyes, trying to look their lookings and finally trying to see. It’s a selection of eleven images that talks about these explorations, with people or alone, from outside to inside… to eventually get back to the same questions from the beginning.
Alba Rodríguez Núñez Photographe et designer, Tarragone Journal, 24 pages, impression numérique couleur.
Alba Rodríguez Núñez Fotógrafa y diseñadora gráfica, Tarragona Periódico, 24 páginas, impresión digital en color.
Alba Rodríguez Núñez Fotograf i projektant, Tarragona Gazeta, 24 strony, cyfrowy druk kolorowy.
Alba Rodríguez Núñez Photographer and designer, Tarragona Newspaper, 24 pages, digital coloured printing.
We shall not cease from exploration And the end of all our exploring Will be to arrive where we started And know the place for the first time. Through the unknown, unremembered gate When the last of earth left to discover Is that which was the beginning.
ES
TRRGN
T.S. T.S. T.S. T.S.
Eliot, Eliot, Eliot, Eliot,
extrait du sonnet Little Gidding. fragmento del soneto Little Gidding. fragment z sonetu Little Gidding. extract from his sonnet Little Gidding.
ES
TRRGN
Alba Rodríguez Núñez
40
42 Ángel Belzunegui-Eraso
À propos des quartiers sensibles
Sobre los barrios sensibles
À notre époque, la majeure partie de la population et de l’espace urbain est située en dehors du noyau central de la « vieille ville ». La notion de centre s’est fortement transformée pour laisser place à un certain polycentrisme dans lequel les nouvelles agglomérations urbaines jouent un rôle important. Même s’il est vrai que la configuration urbaine laisse des fragments urbains isolés et séparés des nouvelles banlieues, de nouveaux centres ont été créés autour de ces dernières sur la base d’une certaine organisation de l’espace public et des diverses fonctions qu’ils remplissent. C’est pourquoi il est intéressant de revoir le concept traditionnel de centre et de l’organisation rigide de ses relations sociales et hiérarchiques. Il est important de s’intéresser à la signification de ce que l’on appelle en France les « quartiers sensibles », qui peuvent aussi être décrits comme « défavorisés », « chauds » ou « difficiles ». Ces zones urbaines constituent le thème d’un grand nombre d’études qui associent problématiques sociales et enclavement géographique. Les concepts auxquels les chercheurs, les journalistes et les hommes politiques font référence lorsqu’ils évoquent ces zones urbaines ne sont pas des concepts neutres, ils attribuent une identité et une signification profonde à ces zones et leurs populations. La première erreur découlant de cet étiquetage consiste à présenter comme homogène quelque chose qui ne l’est pas. Cela revient à réduire la complexité et l’hétérogénéité des situations, des populations, des individus, etc., à une image stéréotypée pour laquelle il n’y a aucune possibilité d’explication alternative, ni davantage de connaissance profonde de la complexité en question. L’uniformisation présentée dans ce discours dessine grossièrement les différentes réalités de la ville populaire et les réduit à un tableau tâché, aux couleurs passées sur lequel une seule d’entre elles se distingue. En conséquence, la seconde erreur commise est de considérer que les populations de ces quartiers et/ou zones urbaines vivent et cohabitent de manière passive. Il règne, dans le portrait-robot qui en est fait, une certaine passivité et tout au plus une réaction mécanique à des stimuli. Cette présentation ne fait pas écho à la vitalité et au dynamisme des populations de ces zones, des (néo)communautés, des réseaux d’échange, des économies voisines, des processus de socialisation qui sont contraires au processus de socialisation dominant, etc. Car au-delà des zones urbaines considérées « normales », il y a bien de la vie. Une troisième erreur consiste à considérer les quartiers et les zones populaires du point de vue de la « barrière sociale ». Autrement dit, l’erreur réside dans le fait de ne voir que cette barrière dès lors qu’on aborde le sujet des personnes et des collectifs qui vivent dans des zones populaires. Expéditions a mis en place une multitude de dispositifs combinant l’art, les sciences sociales participatives et l’éducation de rue. Ils ont permis de démontrer l’ouverture des gens et des quartiers populaires. Si l’on devait comparer, l’expérience générale d’Expéditions est passée du réalisme initial à l’impressionnisme postérieur et finalement à un expressionisme d’une grande force.
En la actualidad la mayor parte de la población así como de la superficie urbana se encuentran fuera del núcleo central de la «ciudad vieja». La noción de centro se ha transformado fuertemente para dejar paso a un relativo policentrismo en el que juegan un importante papel las nuevas aglomeraciones urbanas. Si bien es cierto que la configuración urbana deja fragmentos urbanos aislados y separados de las nuevas periferias, se han creado nuevos centros en torno a estos últimos sobre la base de un cierto ordenamiento del espacio público y al mismo tiempo de las diversas funciones que cumplen. Por eso es interesante revisar el concepto tradicional de centro con su carácter ordenancista de las relaciones sociales y de las relaciones jerárquicas. Es pertinente preguntarse por el significado de lo que en Francia se ha venido a denominar los «barrios sensibles», y que pueden también ser etiquetados como desfavorecidos, «calientes» o «con dificultades». Estas zonas urbanas constituyen el leitmotiv de un número considerable de estudios que combinan determinadas problemáticas sociales y enclavamientos geográficos. Los conceptos con los que los investigadores, los periodistas y los políticos se refieren a estas zonas urbanas, no son conceptos neutros sino que dotan a estas zonas y a sus poblaciones de una identidad y significación profunda. El primer error derivado de este etiquetaje es presentar como homogéneo lo que no lo es, esto es, reducir la complejidad y la heterogeneidad de situaciones, de poblaciones, de individuos…a una imagen estereotipada en la que no hay posibilidad de explicaciones alternativas ni de conocimiento en profundidad de dicha complejidad. La uniformización que presenta el discurso traza con brocha gorda las distintas realidades de la ciudad popular y las desdibuja hasta presentar un cuadro manchado y diluido sobre el que solo resalta un color. El segundo error es, por derivación, considerar que las poblaciones de determinados barrios y o zonas urbanas viven y conviven de forma pasiva, esto es, se dibuja un retrato robot en el que predomina la pasividad y como mucho la respuesta a estímulos de una forma mecanicista. Este planteamiento no se hace eco de la vitalidad y el dinamismo de las poblaciones de estas zonas, de las (neo)comunidades, de las redes de intercambio, de las economías yuxtapuestas, de los procesos de socialización que son antagonistas con el proceso de socialización dominante, etc. Esto es, más allá de las zonas urbanas consideradas «normales», hay vida. Un tercer error es observar los barrios y zonas populares desde la perspectiva del cierre social. O mejor dicho, el error radica en el hecho de sólo ver el cierre cuando se trata de personas y colectivos ubicados en las zonas populares. Expediciones ha puesto en marcha una multitud de dispositivos que han mostrado la apertura de las gentes y los barrios populares, combinando el arte, la ciencia social participada y la educación de calle. Por utilizar un símil pictórico, la experiencia general de Expediciones ha transcurrido desde el realismo inicial, al impresionismo posterior y finalmente a un expresionismo de una enorme fortaleza.
Ángel Belzunegui-Eraso Sociologue, Université Rovira i Virgili, Tarragone Décembre 2013
Ángel Belzunegui-Eraso Sociólogo, Universidad Rovira i Virgili, Tarragona Diciembre de 2013
Rzecz o dzielnicach wrażliwych
On sensitive neighbourhoods
W obecnych czasach większość ludzi, a także przestrzeni miejskiej, znajduje się poza obszarem „starego miasta”. Pojęcie centrum uległo znacznej metamorfozie, ustępując miejsca względnemu policentryzmowi, w ramach którego ważną rolę odgrywają nowe aglomeracje miejskie. Chociaż to prawda, że obecny układ miast pozostawia niektóre obszary w izolacji, odseparowane od nowych przedmieść, tworzone są także nowe centra wokół tych wynikających z konkretnych struktur przestrzeni publicznej i z ich różnych funkcji. Z tego powodu warto od nowa przemyśleć tradycyjną koncepcję centrum z charakterystycznym dla niej uporządkowaniem relacji społecznych i hierarchicznych. Warto zadać sobie pytanie o znaczenie tego, co we Francji nazywane jest „dzielnicami wrażliwymi”, które etykietowane są również takimi przymiotnikami jak potrzebujące „niebezpieczne” lub „problematyczne”. Te strefy miejskie stanowią powracający motyw wielu badań, które łączą określone problemy społeczne z konkretnymi enklawami geograficznymi. Pojęcia, jakie rozpowszechniają badacze, dziennikarze i politycy nie są neutralne, lecz raczej nadają tym dzielnicom i ich mieszkańcom określoną tożsamość i znaczenie. Pierwszym z błędów, wypływającym z powyższego etykietowania, jest przedstawianie czegoś, co bynajmniej nie jest homogeniczne, np. poprzez redukowanie złożoności i różnorodności sytucji, mieszkańców, jednostek itd. do stereotypowego wyobrażenia, które uniemożliwia alternatywne uzasadnienia i głębsze poznanie owej złożoności. Standaryzujące tendencje takiego dyskursu prowadzą do zasłonięcia różnych rzeczywistości miasta i zamazania różnic między nimi, tak aby powstał obraz, którego różne barwy zlewają się w jeden kolor. Drugim błędem, wynikającym z pierwszego, jest założenie, iż mieszkańcy określonych dzielnic i/lub osiedli miejskich żyją i współegzystują w sposób pasywny, np. w tych opisach przypominają oni pasywne roboty, które najwyżej odpowiadają mechanicznie na bodźce zewnętrzne. Takie podejście nie odzwierciedla żywotności oraz dynamiczności mieszkańców tych obszarów, swoistych (neo)wspólnot, siecy wymiany, jakie tworzą, współistniejących systemów ekonomicznych, procesów socjalizacji odmiennych od procesów dominujących itd. Tak jest, poza strefami miejskimi, uważanymi za „normalne”, istnieje życie. Trzeci błąd polega na postrzeganiu tych dzielnic z perspektywy społecznej izolacji. Innymi słowy, błędnym jest widzenie wyłącznie faktu zamknięcia w kontekście dzielnic robotniczych i ich mieszkańcow. Ekspedycje uruchomiły szereg mechanizmów, łączących w sobie sztukę, uczestniczące badania społeczne i pedagogikę ulicę, które udowodniły, jak bardzo otwarci są mieszkańcy tych dzielnic. Uciekając się do porównania z pola sztuki, można powiedzieć, że ogólne doświadczenie Ekspedycji przebiegało od początkowego realizmu poprzez fazę impresjonizmu kończąc na niezwykle silnym ekspresjonizmie.
Nowadays most people reside, indeed the city space itself lies, outside the bounds of the “old city” centre. The concept of centre has greatly changed, becoming a relative polycentrism in which new urban sprawls play an important part. Though it is true that current city configuration leaves isolated urban fragments, separated from the new outskirts, new centres have been created around these based on a certain arrangement of public space and, at the same time, on the different functions they serve. As a result, it is rather interesting to look anew at the traditional concept of centre with its characteristic ordering of social and hierarchical relations. It is worthwhile asking ourselves about the meaning of what in France have become known as the “sensitive neighbourhoods”, which can also be labelled as needy, “hot spots” or “problem” areas. These areas constitute the leitmotiv of a considerable amount of studies that combine particular social problems and geographical enclaves. The concepts which researchers, journalists and politicians bandy about with respect to these urban areas are not neutral ones, but rather endow them and their inhabitants with a profound identity and meaning. The first mistake arising from this labelling is to present as homogenous that which is not, i.e. to reduce the complexity and heterogeneity of situations, inhabitants, individuals and so on to a stereotyped image in which there are no possible alternative explanations or any in-depth knowledge of the aforementioned complexity. The standardising nature of such a discourse covers in a single brushstroke the different realities of the popular city and blurs it to the extent of presenting a stained picture, one which fades into a single colour. The second mistake, arising from the first, is to consider the inhabitants of certain neighbourhoods or urban areas as living or co-existing passively, i.e. a ‘robot’ portrait is sketched according to which passivity prevails, or at best, stimuli are responded to in a machine-like fashion. Such an approach fails to reflect the vitality and dynamism of the inhabitants of these areas, of the (neo)communities, of the exchange networks, of the juxtaposed economies, of the socialisation processes that are opposed the dominant socialisation process, and so on. Ultimately, there is life beyond the so-called “normal” urban areas. A third mistake is to contemplate the popular neighbourhoods and areas from a perspective of social enclosure. In other words, the mistake lies in only seeing the enclosure when dealing with people or groups located in the popular areas. Expeditions has set up numerous mechanisms that have demonstrated the opening up of people and popular neighbourhoods, combining art, participatory social science and street education. To resort to an artistic simile, the general experience of Expeditions has passed from an initial realism, through a later impressionist phase to end up with a greatly, strengthened expressionism.
Ángel Belzunegui-Eraso Socjolog, Universitat Rovira i Virgili Grudzień 2013
Ángel Belzunegui-Eraso Sociologist, University Rovira i Virgili, Tarragona December 2013
Territorio
Territoire
Territory
Terytorium
Dans le langage commun et spécialisé, les territoires que nous explorons répondent au nom de « quartiers populaires ». Nous savons que cette expression ne dit rien sur la réalité de ces lieux de vie, pas plus qu’elle ne renseigne sur les personnes qui y vivent. Mais que dit-elle alors ? Elle désigne tout au plus la manière dont les espaces de la ville se structurent. Elle instruit approximativement l’histoire du secteur. Elle fournit une estimation du niveau de vie de ses occupants par rapport à la couche moyenne du pays. Elle nous évoque l’image d’un habitat collectif. Elle fait allusion à certaines difficultés sociales, la délinquance, la drogue, la violence ; ces idées demeurent principalement alimentées par les médias. Mais l’expression « quartier populaire » nous apprend-elle quelles émotions suscite le « parc du bonheur » à celui qui l’arpente au quotidien ? Nous donne-t-elle envie de connaître l’accueil qui caractérise le Honduras bar ? Informe-t-elle sur les liens qui unissent plusieurs générations de familles à ces briques, à ces arbres, à ces usines désaffectées ? Non. L’expression « quartiers populaires » nous éloigne vraisemblablement de Campo Claro, de Praga ou de Maurepas. Elle renvoie plutôt à une chimère fabriquée par ceux qui n’y ont jamais mis les pieds, et peut-être même qui en ont peur. Au lieu de sombrer dans une image d’Épinal mal connotée, l’équipe d’Expéditions s’attache à éclairer ces territoires à la lumière de ses habitants, de ses légendes, des langues qu’on y parle, des sourires et des pleurs qui les parcourent. Nous y découvrons des lieux dissimulés, des espaces en friches, une mémoire en souffrance ou un coin de paradis. Il ne se dégage point de vérité, mais une multitude de regards curieux, avec leur zone d’ombre et leurs préjugés ; des regards qui témoignent de la richesse d’une définition plurielle et ouverte. Explorer un territoire ! N’est-ce pas aussi la possibilité de lui offrir une chance de devenir autre chose qu’un territoire ?
En el lenguaje común y en el especializado, los territorios que exploramos responden al nombre de «barrios populares». Sabemos que esta expresión no dice nada sobre la realidad de estos espacios de vida, como tampoco dice nada de las personas que viven en ellos. ¿Qué es lo que dice entonces? A lo sumo, designa la forma en la que se organizan los espacios de la ciudad. Informa de modo aproximado sobre la historia del sector. Aporta una estimación del nivel de vida de sus ocupantes respecto a la media del país. Evoca la imagen de un hábitat colectivo. Alude a ciertas dificultades sociales, a la delincuencia, la droga, la violencia; todas estas son ideas alimentadas principalmente por los medios. Pero, ¿acaso la expresión «barrio popular» nos dice algo acerca de qué emociones suscita el «parque de la felizidad» a quien lo recorre cada día? ¿Nos dan ganas de conocer el trato que se da a los clientes en el «bar Honduras»? ¿Informa sobre los vínculos que unen a distintas generaciones familiares con estos ladrillos, estos árboles, estas fábricas abandonadas? No. La expresión «barrios populares» nos aleja más bien de los barrios de Maurepas, Ponent o Praga. Remite a una quimera fabricada por gente que jamás ha puesto los pies en ellos, gente que tal vez incluso tiene miedo de hacerlo. En lugar de dejarse arrastrar por una imagen estereotipada de connotaciones negativas, el equipo de Expediciones se esfuerza en iluminar estos territorios con la luz que proyectan sus habitantes, sus leyendas, las lenguas que se hablan en ellos, las sonrisas y los llantos que los recorren. Descubrimos en ellos rincones escondidos, espacios baldíos, una memoria sufriente o un fragmento del paraíso. No se desprende ninguna verdad de todo ello, sino una multitud de miradas curiosas, con sus zonas de sombra y sus prejuicios; miradas que dan testimonio de la riqueza de una definición plural y abierta. ¿Acaso explorar un territorio no es también ofrecerle la posibilidad de convertirse en algo distinto?
Zarówno w języku potocznym jak i specjalistycznym terytoria, które badamy nazywa się „dzielnicami robotniczymi”. Wiemy, że wyrażenie to nie mówi nic o rzeczywistości tych miejsc, ani o ludziach tam mieszkających. A zatem o czym ono mówi? Jeśli coś opisuje, to najwyżej sposób, w jaki strukturyzuje się przestrzeń miasta. Informuje mniej więcej o historii tej części miasta. Oszacowuje standard życia mieszkańcow w stosunku do standardu życia klasy średniej. Przywołuje obraz wspólnej przestrzeni życia. Czyni aluzję do pewnych problemów społecznych, przestępczości, narkotyków, przemocy; takie wyobrażenia są utrwalane głównie przez media. Jednak czy wyrażenie „dzielnica robotnicza” oddaje emocje, jakie wywołuje Ogród Szczęścia w tych, którzy codziennie go przemierzają? Czy powoduje, że chcemy poznać gościnną atmosferę panującą w Barze Honduras? Czy informuje nas o więzach łącząccyh kilka pokoleń rodzin z ich drzewami, cegłami i opuszczonymi fabrykami? Nie. Wyrażenie „dzielnice robotnicze” tak na prawdę oddala nas od dzielnic Maurepas, Ponent i Pragi. Odsyła raczej do fikcji sfabrykowanej przez tych, którzy nigdy nie postawili tam stopy, a być może nawet się tego boją. Zamiast akceptować te skonstruowane, nieprawdziwe obrazy tych obszarów, zespół Ekspedycji starał się pokazać je z perspektywy mieszkańców, ich legend, języków, które używają, uśmiechów i łez, które im towarzyszą. Odkryliśmy tam miejsca ukryte, tereny opuszczone, pamięć cierpienia i zakątek raju. Żadna prawda nie została odkryta, ale ukazało się mnóstwo ciekawych perspektyw, z ich ciemnymi stronami i uprzedzeniami - perspektyw, które pokazują bogactwo zróżnicowanych i otwartych definicji. Czyż badanie terytorium nie pokazuje także możliwości, aby stało się ono czymś innym niż terytorium?
In common and specialised language, the territories we explored are called «working-class areas». We know this expression does not say anything about the reality of these places or about the people who live there. But what does it say? At most, it refers to the way in which the city space is structured. It informs us, to a certain extent, of the history of these sectors. It provides an estimation of its occupants’ standard of living compared to that of the country’s middle class. It evokes an image of a collective living space. It alludes to certain social difficulties, crime, drugs, and violence. These ideas are mainly sustained by the media. But does the expression «workingclass area» convey the emotions that the «Happiness Park» produces in people who walk through it daily? Does it make us want to know the characteristic welcoming atmosphere of the Honduras Bar? Does it tell us of the bonds that unite several generations of families to their bricks, trees and abandoned
factories? No. The expression «working-class areas» actually distances us from the neighbourhoods of Maurepas, Ponent or Praga. It rather brings to mind a fabricated illusion created by people who have never set foot in these areas and who are maybe even afraid of them. Instead of accepting this made-up, inaccurate image of these territories, the Expeditions team endeavoured to shed light on them through their inhabitants, their legends, the languages spoken there and the smiles and tears that run through them. There we discovered hidden places, wastelands, a memory of suffering or a corner of paradise. No truths were drawn out, but there was a multitude of curious gazes, with their dark areas and preconceptions – gazes that show the richness of a varied and open definition. Doesn’t exploring a territory also present the possibility of it becoming something other than a territory?
Terrain d'exploration campo de exploración Pole poszukiwania Exploration Field
Los barrios de Ponent, Tarragona, España
50
Maurepas, Rennes, France
Praga Północ, Warszawa, Polska
ES
TRRGN
52
ANIA BIERNAT Dans le temps des maisons basses et dans le temps des maisons hautes – Guide subjectif des quartiers du Ponent
En el tiempo de las casas bajas y en el tiempo de las casas altas – Guía subjetiva de los barrios de Ponent
Tarragone, janvier 2013
Tarragona, enero de 2013
Ce travail a la forme d’une carte du Ponent où l’on trouve des endroits aimés, des endroits importants, des endroits chargés des souvenirs et expériences de mes interlocuteurs. Ce travail a été réalisé à partir de rencontres et de discussions avec plusieurs dizaines de personnes d’âges variés, liées de différentes manières avec le Ponent (enfants, jeunes, adultes, habitants de longue date et migrants). Le but de ce projet était de créer le portrait des quartiers du Ponent, par des personnes liées à ce territoire, et d’amener à changer la vision de ce quartier populaire.
Este trabajo toma la forma de un plano de Ponent, donde pueden encontrarse los lugares queridos, los lugares importantes, los lugares cargados de recuerdos y experiencias de mis interlocutores. Este trabajo ha sido realizado a partir de encuentros y discusiones con varias decenas de personas de diversas edades y que mantienen diversas relaciones con Ponent (niños, jóvenes, adultos, residentes desde hace mucho tiempo e inmigrantes). El objetivo del proyecto era crear un retrato de los barrios de Ponent a través de personas relacionadas con este territorio, y contribuir a cambiar la imagen de este barrio popular.
Ania Biernat Chercheure en sciences sociales, Varsovie Carte format A2 (420 × 594 mm), impression numérique couleur. Graphisme : rzeczyobrazkowe.pl.
Ania Biernat Investigadora de ciencias sociales, Varsovia Plano formato A2 (420 × 594 mm), impresión digital en color. Concepción gráfica: rzeczyobrazkowe.pl.
W czasach domów niskich i w czasach domów wysokich – Subiektywny przewodnik po dzielnicach Ponentu Tarragona, styczeń 2013
Praca w formie mapy, na której zostały, naniesione m.in. miejsca lubiane, ważne, kojarzące się z konkretnymi wspomnieniami, doświadczeniami moich rozmówców. Mapa powstała na podstawie kilkudziesięciu rozmów z osobami, w różnym wieku, związanymi z dzielnicami Ponentu (m.in.: dziećmi, młodzieżą, dorosłymi, stałymi mieszkańcami, migrantami). Celem projektu było stworzenie „portretu” dzielnic Ponentu, którego współautorami byliby sami mieszkańcy. Mapa, dzięki przedstawieniu lokalnych miejsc z nowej perspektywy może być narzędziem ponownego odkrywania znanego terytorium przez mieszkańców. Rozdawana w centrum miasta może też prowadzić do przełamywania stereotypowego myślenia o dzielnicach robotniczych, pokazując ich mało znane oblicze. Ania Biernat Badacz nauk społecznych, Warszawa Mapa formatu A2 (420 × 594 mm), kolorowy wydruk cyfrowy. Projekt graficzny: rzeczyobrazkowe.pl.
In the times of single-family housing and in the times of high-rise living – A subjective guide to the districts of the Ponent Tarragona, January 2013
This work takes a shape of a map of the Ponent where we can find loved, important places, places filled with the memories and experiences of my interlocutors. This work was conducted on the basis of meetings and discussions with people of varied ages, linked in different ways to the Ponent area (children, youths, adults, long-standing residents and migrants). The aim of this project was to create a portrait of the districts of the Ponent, by people linked to this area, and to help change the view of this working class district. Ania Biernat Social researcher, Warsaw Map format A2 (420 × 594 mm), digital colour print. Graphic design: rzeczyobrazkowe.pl.
54
DAVID DUEÑAS Maurepas, un conte micromacrosociologique
Maurepas, un relato micromacrosociológico
Maurepas, mikromakrosocjologiczna opowieść
Maurepas, a micromacrosociologic tale
Rennes, mars 2013
Rennes, marzo de 2013
Rennes, marzec 2013
Rennes, March 2013
Cette production est constituée d’un texte réflexif sur la réalité observée à Maurepas et de deux séries différentes de réseaux, fruit du travail sur le terrain et qui sont la base du texte. La première série se compose de réseaux tracés sur des transparents et sont le résultat immédiat des interviews effectuées. La seconde série représente la géolocalisation des réseaux une fois transformés grâce à un logiciel spécifique d’analyse de réseaux.
Esta producción consiste en un texto reflexivo acerca de la realidad observada en Maurepas y acerca de dos series distintas de redes que surgieron a partir del trabajo de campo y que constituyen la base del texto. La primera serie consiste en las redes reproducidas en las transparencias y son el resultado inmediato de las entrevistas realizadas; la segunda representa la geolocalización de dichas redes después de transformarlas con un programa específico de análisis de redes.
Produkcja składa się z tekstu będącego refleksją na temat rzeczywistości zaobserwowanej w Murepas oraz dwóch rodzajów wizualizacji sieci społecznych zebranych w wyniku badań terenowych. Pierwszy rodzaj wizualizacji to schematy sieci narysowane na kalkach i powstałe bezpośrednio podczas prowadzonych badań. Drugi rodzaj wizualizacji to geolokalizacja sieci społecznych powstała przy wykorzystaniu programu do analizy takich sieci.
The production consist in a reflexive text about the reality observed in Maurepas and two different series of networks which resulted from the field work and that form the basis of the text. The first series consists of networks drawn on transparencies – the immediate result of the interviews carried out; the second one represents the geolocalisation of the networks after transforming them using a specific network analysis program.
David Dueñas Socjolog, Universitat Rovira i Virgili Artykuł w języku angielskim i katalońskim, 24 stron. 20 przeźroczystych arkuszy, druk w kolorze, A4, projektor.
David Dueñas Sociologist, University Rovira i Virgili, Tarragona Article in English and Catalan, 24 pages. 20 transparent sheets, colour printed, A4, projector.
FR
RNNS
David Dueñas Sociologue, Université Rovira i Virgili, Tarragone Article en anglais et en catalan, 24 pages. 20 feuilles transparentes, imprimées en couleur, A4, projecteur.
David Dueñas Sociólogo, Universidad Rovira i Virgili, Tarragona Artículo en inglés y en catalán, 24 páginas. 20 láminas transparentes, impresas a color, A4, proyector.
PL
WRSZW
56
GORO Streetlifes
Streetlifes
Streetlifes
Streetlifes
Varsovie, mai 2013
Varsovia, mayo de 2013
Warszawa, maj 2013
Warsaw, May 2013
Voici une série de photographies imprimées : il s’agit de captures d’écran de Google StreetView à Praga. J’ai choisi les photos après plusieurs heures de balade virtuelle sur les endroits visités pendant mon séjour. Je voulais retrouver les lieux de mes interventions personnelles dans l’infrastructure urbaine, saisir le quotidien du quartier. L'espace a changé entretemps (la plupart des images de Praga sur StreetView datent de 2011). À partir de ces images, j’ai mis en ligne le site http://streetlifes.org, un blog collectif visant à rassembler des images de StreetView du monde entier.
Colección de fotografías impresas basadas en capturas de pantalla de Google Street View de Praga. Las fotografías fueron seleccionadas unas horas después de pasear virtualmente por los lugares que visité durante la residencia. Como la mayoría de las imágenes a pie de calle de Praga fueron sacadas en 2011, se puede observar una transformación en la zona durante este tiempo. Una visita a los lugares de mis intervenciones personales dentro de la infraestructura urbana permite capturar el día a día del barrio. Con estas imágenes he creado la página web http://streetlifes.org, que pasará a convertirse en un blog colectivo con sólo imágenes a pie de calle de todo el mundo.
Jest to zbiór wydruków fotografii powstałych jako zrzuty z ekranu Google Street View przedstawiających Pragę. Fotografie wybrano po kilku godzinach wirtualnego spaceru po miejscach, które zwiedzałem podczas majowej rezydencji. Zmieniła się więc metoda obserwacji (większość zdjęć ulic Pragi wykonano w 2011 roku), odszukiwanie miejsc moich osobistych interwencji w miejskiej infrastrukturze, podpatrywanie codziennego życia w dzielnicy. Utworzyłem stronę www z wykorzystaniem powyższych zrzutów – http://streetlifes.org – stanie się ona wspólnym blogiem poświęconym wyłącznie obrazom streetview z całego świata.
This is a set of printed photos which are printscreens of Google streetviews from Praga. The photos were selected after few hours of virtual walking in the places I visited during the residency. Tracking has changed between then and now (most of streetview shots from Praga were made in 2011), finding places of my personal interventions in the urban infrastructure, catching the daily life of the district. With these shots I launched a website – http://streetlifes.org – which will be a collective blog only for streetview pictures from all over the world.
Goro Plasticien, Vlep[v]net, Varsovie 38 photos en couleur, 10 ×1 5 cm, impression numérique.
Goro Artista plástico, Vlep[v]net, Varsovia 38 fotografías a color, 10 × 15 cm, impresión digital.
Goro Artystą, Vlep[v]net, Warszawa 38 kolorowych fotografii, 10 × 15 cm, wydruk cyfrowy.
Goro Visual artist, Vlep[v]net, Varsovie 38 colored photos, 10 × 15 cm, digital prints.
PL
WRSZW
58
RICHARD LOUVET Fragment Bramy
Fragment Bramy
Fragment Bramy
Fragment Bramy
Varsovie, mai 2013
Varsovia, mayo de 2013
Warszawa, maj 2013
Warsaw, May 2013
Fragment Bramy est une dissection des entrailles du quartier de Praga à partir d’un motif récurrent dans l’architecture locale : le porche d’entrée. Ces entrées, éléments intermédiaires entre l’espace public et l’espace privé, sont des surfaces porteuses d’histoire, témoignant d’une réalité et structurantes de la ville. Leur place dans une ville détruite comme Varsovie est d’autant plus captivante. Également barrière physique, le mur est un outil de contrainte qui sépare les espaces et les gens. J’ai donc photographié ces murs en les reconstituant ou en les fractionnant afin de mieux comprendre et m’approprier ce territoire.
Fragment Bramy es un análisis de las entrañas del barrio de Praga a partir de un motivo recurrente en la arquitectura local: el porche de entrada. Estas entradas, elementos a medio camino entre el espacio público y el privado, son superficies históricas, testigos de una realidad determinada y agentes estructuradores de la ciudad. Su lugar en una ciudad destruida como Varsovia es especialmente cautivador. Además de una barrera física, el muro sirve de herramienta limitadora que separa el espacio y las personas. Por lo tanto, he fotografiado estos muros para reconstituirlos o fraccionarlos con el fin de comprender mejor este territorio y apropiarme de él.
Richard Louvet Photographe, Rennes Série photographique de 6 tirages, impression couleur sur papier photo adhésif, environ 45 × 150 cm.
Richard Louvet Fotógrafo, Rennes Serie de fotografías de 6 revelados, impresión en color en papel fotográfico adhesivo, alrededor de 45 × 150 cm.
Fragment Bramy stanowi badanie istoty Pragi wykorzystujące motyw powracający w architekturze ulicy, jakim jest brama. Brama – element pośredniczący między przestrzenią publiczną i przestrzenią prywatną, stanowi obszar przynależny historii, która nadaje strukturę i zaświadcza o rzeczywistości miasta. Rola, jaką bramy odgrywają w mieście tak zniszczonym, jak Warszawa, tym bardziej przykuwa uwagę. Podobnie ściana, jako bariera fizyczna, stanowi narzędzie, które oddziela przestrzenie i ludzi. Zdecydowałem się fotografować ściany rekonstruując lub dzieląc je, by lepiej zrozumieć badany obszar i poczuć, że mam do niego jakieś prawo.
Fragment Bramy is a dissection of the depths of the Praga district using a motif recurrent in local architecture – the entrance porch. These entrances – intermediary elements between the public and private spheres – are areas rich in history which give structure and bear witness to a reality of the city. The role they play in a destroyed city such as Warsaw makes them all the more captivating. Also a physical barrier, the wall is a restraining tool which divides spaces and people. I decided to photograph these walls by reconstructing them or dividing them up in order to gain a better understanding and a sense of ownership of the area.
Richard Louvet Fotograf, Rennes Cykl fotograficzny 6 odbitek, kolorowy wydruk na papierze samoprzylepnym, około 45 × 150 cm.
Richard Louvet Photographer, Rennes Series of photographs 6 prints, colour print on adhesive photo paper, about 45 × 150 cm.
PL
WRSZW
Richard Louvet
60
62
UNAI REGLERO Notre meilleur avenir est derrière nous
Mejor que mañana fue ayer
Lepsze jutro było wczoraj
Better tomorrow was yesterday
Varsovie, mai 2013
Varsovia, May 2013
Warszawa, maj 2013
Warsaw, May 2013
Ce quartier ouvrier de Varsovie est séparé du centre-ville par la Vistule, un fleuve qui forme une barrière à la fois physique et mentale. Praga est le seul quartier qui ait survécu aux bombardements de la Seconde Guerre Mondiale. Il a été occupé par les Nazis, puis par les Soviétiques. Après la chute du communisme, un graffiti est apparu dans le voisinage : « LEPSZE JÜTRO BYŁO WCZORAJ » (« Notre meilleur avenir est derrière nous »). Il fait référence à la déception suite au capitalisme et à la démocratie. Lors de mon séjour à Praga, j’ai utilisé cette phrase comme un outil de recherche pour comprendre la réalité qu’elle décrit, en demandant aux gens du quartier ce qu’ils en pensaient. À partir de leurs réponses, j’ai élaboré une série de posters : certains contenant cette phrase, pour sauver et rétablir sa validité dans le quartier ; certains avec la phrase modifiée, afin de donner un message plus optimiste pour l’avenir.
Este barrio obrero de Varsovia está separado del centro por el río Vístula, que actúa como barrera física y mental. Praga fue el único barrio que permaneció en pie cuando Varsovia fue bombardeada en la Segunda Guerra Mundial. Fue ocupada por los nazis y los soviéticos. Tras la caída del comunismo, apareció un grafiti en el barrio donde se puede leer «LEPSZE JÜTRO BYŁO WCZORAJ» («Mejor que mañana fue ayer»). Hace alusión a la decepción con el capitalismo y la democracia. Durante mi estancia en Praga, utilicé esta frase como herramienta de investigación para acercarme a su realidad, preguntando a los vecinos por sus opiniones al respecto. A partir de sus respuestas elaboré una serie de carteles; algunos con esta frase, que recuperaban y reivindicaban su validez en el barrio, y otros con la frase modificada, que ofrecían un mensaje más optimista de cara al futuro.
Tę robotniczą cześć Warszawy od centrum miasta oddziela rzeka Wisła, granica fizyczna i mentalna. Praga to jedyna dzielnica, która ostała się po bombardowaniu Warszawy podczas II Wojny Światowej. Była okupowana przez Nazistów, następnie przez Sowietów. Po upadku komunizmu, w tutejszej okolicy pojawiło się graffiti „LEPSZE JUTRO BYŁO WCZORAJ″. Nawiązuje ono do rozczarowania kapitalizmem i demokracją. Podczas mojego pobytu na Pradze użyłem powyższego zdania jako narzędzia badawczego do poznania rzeczywistości, pytając mieszkańców, co o nim myślą... Na podstawie ich odpowiedzi przygotowałem cykl plakatów, wśród których jedne potwierdzały aktualność i adekwatność tego zdania na badanym obszarze, inne zaś przedstawiały zdanie zmodyfikowane, dostarczając tym samym bardziej optymistycznego przesłania na przyszłość.
This working-class neighborhood of Warsaw is separated from the city centre by the river Vistula, a physical and a mental border. Praga was the only district which remained standing when Warsaw was bombed in the Second World War. It was occupied by the Nazis, then the Soviets. After the fall of communism, a graffiti appeared in the neighborhood saying ‶LEPSZE JÜTRO BYŁO WCZORAJ″ (‶Better tomorrow was yesterday″). This refers to the disappointment with capitalism and democracy. During my stay in Praga I used this sentence as a tool for research to approach its reality, asking the neighbours what they thought about it... From their answers I elaborated a series of posters, some with this sentence, rescuing and reclaiming its validity in the neighborhood, some with the sentence modified, providing a more optimistic message for the future.
PL
WRSZW
Unai Reglero Designer graphique, Künstainer, Tarragone Vidéo, 11’54 min Caméra : Anna M. Bofarull Traducteurs : Goro, Justyna Jalosinska, Tomasz Zdrojewski, Dorota Porowska
Unai Reglero Diseñador gráfico, Künstainer, Tarragona Película, 11’54 min Cámara: Anna M. Bofarull Traductores: Goro, Justyna Jalosinska, Tomasz Zdrojewski, Dorota Porowska
Unai Reglero Grafik, Künstainer, Tarragona Film, 11’54 min Kamera: Anna M. Bofarull Tłumaczenie: Goro, Justyna Jałosinska, Tomasz Zdrojewski, Dorota Porowska
Unai Reglero Graphic designer, Künstainer, Tarragona Movie, 11’54 mn Camera: Anna M. Bofarull Translators: Goro, Justyna Jalosinska, Tomasz Zdrojewski, Dorota Porowska
64 PL
WRSZW
Unai reglero
LEPSZE BETTER JUTRO TOMORROW ZYC NA LIVE ON MARS MARSIE
LEPSZE BETTER JUTRO TOMORROW JEST IS TERAZ NOW
ES
TRRGN
66
NOLWENN TROËL-SAUTON Des espaces aux identités discursives
Espacios con identidades discursivas
Przestrzenie tożsamości dyskursywnych
Spaces with discursive identities
Tarragone, janvier 2013
Tarragona, enero de 2013
Tarragona, styczeń 2013
Tarragona, January 2013
J’ai fait le choix de proposer une restitution par texte en deux temps, après chaque résidence. C’est par le biais des disciplines dans lesquelles je m’inscris (la sociolinguistique urbaine et la psychosociolinguistique) que j’ai fait le choix d’analyser les productions discursives proposées sur le territoire ou vis-à-vis de celui-ci ; en travaillant à la fois sur la stigmatisation / ségrégation et sur les stratégies identitaires en lien avec les espaces. J’ai effectué plusieurs collaborations avec Unai Reglero (entretiens filmés) et David Dueñas. La restitution finale a été effectuée en partenariat avec Ania Biernat et je me suis servie du travail d’Anthony Folliard pour une analyse discursive.
He optado por proponer una restitución textual en dos tiempos, al término de cada residencia. Mi análisis de las producciones discursivas en el territorio o sobre el mismo adopta la perspectiva propia de las disciplinas en las que me inscribo (la sociolingüística urbana y la psicolingüística); mi trabajo se ha centrado paralelamente en la estigmatización / segregación y en las estrategias identitarias en relación con los espacios. He llevado a cabo varias colaboraciones con Unai Reglero (entrevistas filmadas) y David Dueñas. Realicé la restitución final en colaboración con Ania Biernat y he empleado el trabajo de Anthony Folliard para el análisis discursivo.
I decided to propose a textual reproduction in two stages, after each residence. Using the disciplines I am involved in (urban sociolinguistics and psycho-sociolinguistics), I made the decision to analyse discursive production in and around the area by working on both stigmatisation / segregation and identity strategies in relation to spaces. I collaborated with Unai Reglero (filmed interviews) and David Dueñas. The final production was carried out in partnership with Ania Biernat, and I used the work of Anthony Folliard to perform a discursive analysis.
Nolwenn Troël-Sauton Sociolinguiste, laboratoire PREFics, Université Rennes 2 Article en français, 44 pages.
Nolwenn Troël-Sauton Sociolingüista, Universidad Rennes 2 Artículo en francés, 44 páginas.
Zdecydowałam się zaproponować rekonstrukcję przy pomocy tekstu, realizowaną w dwóch etapach, po każdym pobycie. Poprzez dyscypliny, w ramach których działam (socjolingwistyka miejska i psychosocjolingwistyka) analizowałam przejawy twórczości dyskursywnej występujące na danym terytorium lub jego dotyczące, pracując jednocześnie nad tematyką stygmatyzacji / segregacji oraz nad strategiami tożsamościowymi związanymi z przestrzeniami. Przeprowadziłam wiele wspólnych działań z Unaiem Reglero (wywiady filmowane) i Davidem Duenasem. Ostateczna rekonstrukcja została przeprowadzona we współpracy z Anią Biernat, zaś do analizy dyskursywnej posłużyła mi praca Anthony’ego Foliarda. Nolwenn Troël-Sauton Socjolingwistka, Universitat Rennes 2 Artykuł w języku francuskim, 44 strony.
Nolwenn Troël-Sauton Sociolinguist, University Rennes 2 Article in French, 44 pages.
FR
RNNS
Nolwenn Troël-Sauton
68
Paysages intimes
Paisajes íntimos
Krajobrazy intymne
Intimate landscapes
Rennes, mars 2013
Rennes, marzo de 2013
Rennes, marzec 2013
Rennes, March 2013
Alba Rodríguez Núñez et moi-même avons intitulé cet article Paysages intimes, car c’est le titre de notre futur livre. Ce projet a pour but d’établir un lien entre l’art et la science, entre la photographie et la sociolinguistique. Ma rencontre avec l’équipe d’Expéditions a élargi ma pratique scientifique en y apportant une part de vision artistique empreinte de subjectivité. Paysages intimes tente de concilier ces deux visions par le biais d’une collaboration axée sur le concept intérieur / extérieur. Dans ma discipline, lorsque les gens parlent de l’extérieur, ils parlent d’eux-mêmes.
Este artículo se titula Paisajes íntimos porque también se titulará así el libro que vamos a escribir Alba Rodríguez Núñez y yo misma. El proyecto propone establecer un vínculo entre el arte y la ciencia, entre la fotografía y la sociolingüística. Mi encuentro con el equipo de Expediciones sirvió para ampliar mi práctica científica al introducir en ella una mirada artística basada en nuestra propia subjetividad. Paisajes íntimos trata de conciliar estas dos visiones de modo que colaboren entre sí. Hemos trabajado el concepto de interior / exterior. En mi disciplina, cuando la gente habla del exterior se refiere a sí misma.
Krajobrazy intymne są tytułem tego artykułu, ponieważ taki tytuł nosi przyszła książka autorstwa Alby Rodrígueza Nunez i mojego. Projekt ten proponuje połączenie sztuki i nauki, fotografii i socjolingwistyki. Moje spotkanie z zespołem Ekspedycji skutkowało otwarciem mojej naukowej praktyki na wizje artystyczne i naszą własną subiektywność. Krajobrazy intymne podejmują próbę pogodzenia i współdziałania tych dwóch wizji. Tworzyłyśmy w oparciu o ideę tego, co wewnątrz / na zewnątrz. W mojej dziedzinie, gdy ludzie mówią o tym, co na zewnątrz, równocześnie mówią o sobie samych.
We chose Intimate landscapes as the name of this article because it is also the title of the coming book by Alba Rodríguez Núñez and myself. This project wants to create a link between art and science, between photography and sociolinguistics. My meeting with the Expeditions’ team opened my scientific practice by introducing some artistic vision of our own subjectivity. Intimate landscapes tries to reconcile these two visions in a collaboration. We worked on the inside / outside concept. In my discipline, when people speak about outside, they are speaking about themselves.
Nolwenn Troël-Sauton Sociolingüista, Universidad Rennes 2 Artículo en francés, 44 páginas.
Nolwenn Troël-Sauton Socjolingwistka, Universitat Rennes 2 Artykuł w języku francuskim, 44 strony.
Nolwenn Troël-Sauton Sociolinguiste, laboratoire PREFics, Université Rennes 2 Article en français, 44 pages.
Nolwenn Troël-Sauton Sociolinguist, University Rennes 2 Article in French, 44 pages.
70 Andrzej Orlowski
Pourquoi ces Expéditions ? Le plus gros d'Expéditions est derrière nous. Aujourd’hui, si nous avions la possibilité d’organiser à nouveau tout cela, nous nous y prendrions parfois différemment. C’est plutôt bon signe, cela signifie que nous avons sans doute appris quelque chose. Toutefois, les principaux objectifs du projet ont été réalisés conformément à un plan défini au préalable : une équipe interdisciplinaire internationale s’est constituée et portée volontaire pour intervenir pendant quelques semaines dans les cités, dont la majorité des habitants des villes en question a une opinion plutôt stéréotypée. Les artistes et les chercheurs travaillent avec les enfants et les autres résidents des quartiers étudiés. D’ici peu, le projet sera la prochaine entreprise mise en œuvre pour la plupart des participants. Cependant, parmi eux, il y en a dont les « recherches » les mèneront dans les ports où est amarré le navire d'Expéditions. Je parle des travailleurs de terrain pour qui le projet était une variante de leur travail quotidien dans le quartier. Cette variante a été l’une des principales raisons de l’embarquement de GPAS Praga à bord d'Expéditions. Il est vrai que notre travail est un travail de longue haleine, que nous nous voyons depuis des années avec les enfants de Praga. Nous devons cependant baser ce travail sur quelque chose. Les Expéditions étaient pour nous avant tout un outil, une expérience, une nouvelle aventure grâce à laquelle nous pouvions élargir le spectre de notre coopération avec les enfants. D’un point de vue pédagogique, les principaux avantages de cette aventure consistent à offrir aux enfants, au moins temporairement, la possibilité de surmonter les habitudes apprises dans la rue où ils ont passé jusqu’à présent beaucoup de temps. Nous traquons chaque occasion de les délivrer de la logique et du rythme de la rue, sans rompre pour autant le contact avec la famille, le voisinage et le monde social (c’est-à-dire ne pas les placer dans des centres éducatifs fermés). Nous voulons, grâce à des projets comme celui-ci, que les enfants puissent rencontrer des personnes issues d’autres pays pour être en mesure de travailler avec des gens qui ont des passions différentes et des priorités de vie autres que celles des fréquentations plus âgées de nos enfants, qui trop souvent suivent le chemin de la criminalité, la toxicomanie, la violence. Si les liens qui les enchaînent ne sont pas coupés, les personnes socialement exclues ne peuvent pas s’attendre à ne pas reproduire des schémas pernicieux et la logique du ghetto. Expéditions était de cette envergure. Ce fut pour moi l’aspect le plus important. Moins important est ce que nous avons réussi à créer, produire, présenter une exposition sur le projet d’accompagnement, ou à déconstruire dans le processus cognitif de création des connaissances. Les réunions des enfants avec des personnes extérieures à Praga, qui ne sont pas de Pologne, la connaissance mutuelle, le jeu et la mise en œuvre des activités spécifiques du projet sont, de notre point de vue, les outils principaux de réintégration sociale. Nos enfants n’ont pas analysé Expéditions en termes théoriques, artistiques ou sociologiques. Ils ne se sont pas interrogés sur la situation du chercheur ou de l’artiste prenant en compte les stéréotypes dans un quartier étranger. L’échange interculturel qu’ils avaient vécu au niveau non intellectuel le plus ordinaire peut toutefois conduire à des conséquences assez importantes.
Bien sûr, il ne faut pas se bercer d’illusions et penser qu'Expéditions aura supprimé les problèmes rencontrés par les jeunes de Praga. La coopération d’un groupe international d’artistes et de chercheurs avec les enfants, qui intéresse chaque jour les agents de police et de probation, peut cependant être l’occasion d’éveiller chez les jeunes aspirations et confiance en soi, et peut donner une nouvelle perspective dans le regard que l’on porte à soi-même et à son quartier et ainsi inciter à se fixer un objectif. Peut-être, mais pas forcément ! Cependant, notre tâche en tant que travailleurs de terrain est de leur offrir cette chance. C’est avant tout pour cela que nous avons décidé de prendre part à Expéditions. Une nouvelle aventure, différente des autres, car réalisée dans le cadre de divers nationalités, langues, professions, caractères, habitudes, personnalités et âges, peut avoir un impact positif sur les enfants de Praga avec lesquels nous travaillons. Concentrer les thèmes du projet sur les quartiers considérés comme les pires, les plus dangereux, qui fonctionnent sur diverses représentations sociales, souvent inexactes ou obsolètes, constituait pour nous une autre raison importante de se joindre au projet Expéditions. Nous voulons que les projets concernant ce type de quartiers impliquent que les personnes qui y vivent fassent partie intégrante des opérations qui s’y déroulent. Nous voulons, grâce à ce genre de projets, qu’il soit davantage question des quartiers « périphériques », pas seulement leurs problèmes, mais aussi leur patrimoine culturel et social ainsi que leur potentiel. Nous espérons grâce à cela que Praga et les endroits similaires à travers le monde ne soient pas détruits pour être remplacés par des immeubles avec appartements coûteux pour l’élite financière et que les résidents actuels ne soient pas déplacés en périphérie géographique. Expéditions nous sert donc bien à démystifier les quartiers « maudits », à les ouvrir, ou plutôt ouvrir les yeux des gens sur leurs valeurs, possibilités et sur des problèmes qui devraient recevoir plus d’attention. J’espère que les enfants auront encore souvent l’occasion de participer à des initiatives analogues à Expéditions. J’espère et je souhaiterais que des opportunités similaires de coopération internationale ne soient pas limitées à une appartenance politique ou économique, et que les valeurs promues dans ce type de projets impliquent des habitants de tous les pays et continents dans la dimension la plus pratique qui soit. Andrzej Orlowski Pédagogue, GPAS Praga Północ, Varsovie Mars 2014
¿Y para qué estas Expediciones? La principal parte de las Expediciones ya ha pasado. Hoy, si tuviéramos la oportunidad de organizarlas de nuevo, seguro que resolveríamos algunas cuestiones de otra forma. Es más bien un síntoma sano, ya que podemos deducir de él que hemos aprendido algo. No obstante, los principales supuestos del proyecto se realizaron de acuerdo con el plan acordado anteriormente: apareció un equipo internacional e interdisciplinar, dispuesto a atrincherarse durante unas semanas en barrios, sobre los cuales la mayoría de vecinos de ciudades concretas tiene una opinión formada y bastante estereotipada. Los artistas y los investigadores colaboraron entre ellos, así como con los niños y con otros vecinos de los barrios investigados. Dentro de poco para la mayoría de los participantes el proyecto se convertirá en un propósito realizado. Pero entre ellos hay personas que seguirán con sus «investigaciones» en puertos, en los cuales estuvo amarrado el barco de las Expediciones. Me refiero a los activistas urbanos, para los cuales el proyecto constituyó una variación de su trabajo diario en el barrio. Dicha variación decidió que el grupo GPAS Praga subiera a bordo de las Expediciones. Es que nuestro trabajo es de largo recorrido; llevamos viéndonos con los chavales del barrio Praga desde hace años. No obstante, hemos de apoyar dicho trabajo sobre algo. Las Expediciones constituyeron para nosotros sobre todo una herramienta, un experimento, una nueva aventura, gracias a la cual pudimos ampliar nuestro alcance de colaboración con los chavales. Desde nuestro punto de vista pedagógico el valor más importante de esta aventura consistió en lograr que los chavales, aunque fuese para un rato, pudiesen superar sus hábitos aprendidos en la calle, en la cual habían estado pasando mucho tiempo. Cualquier oportunidad para sacarlos de la lógica y del ritmo de la calle, que a su vez no rompa su contacto con la familia, el barrio y todo su mundo social (es decir que no los sitúe en centros cerrados para menores), es lo que andamos buscando. Queremos, que gracias a proyectos como este, los chavales puedan encontrarse con gente de otros países, colaborar con personas que tengan aficiones y prioridades vitales, distintas a las de sus amigos mayores, quienes demasiadas veces siguen el camino de delitos, adicciones o violencia. Sin cortar ataduras, mediante las cuales están limitadas las personas excluidas socialmente, no se puede esperar que estas no sigan los esquemas fatales y la lógica del gueto. Las Expediciones actuaron como dicho corte. Para mí fue su aspecto más relevante. Considero de menor importancia lo que pudimos crear, elaborar, fabricar o enseñar en la exposición que acompañaba proyecto o lo que se deconstruyó durante el proceso cognoscitivo de creación de conocimiento. El propio encuentro de los chavales con las personas de fuera del barrio Praga, de fuera de Polonia, el poder conocerse mutuamente, el juego, la realización de unas actividades concretas del proyecto, desde nuestro punto de vista, es una herramienta principal para la reintegración social. Nuestros chavales no analizaron las Expediciones desde el punto de vista teórico, artístico, ni sociológico. No reflexionaron sobre la situación del investigador o del artista que trata temas referentes a los estereotipos en una barrio ajeno. No obstante, el intercambio cultural que experimentaron a un nivel más simple y no intelectual puede traer importantes consecuencias.
Por supuesto no nos hacemos ilusiones, gracias a las Expediciones no desaparecerán problemas, con los que tienen que lidiar los jóvenes vecinos del barrio Praga. La colaboración de un grupo internacional de artistas e investigadores con los chavales, en los cuales está interesada a diario la Policía con tutores judiciales, puede brindar la oportunidad despertar en los jóvenes distintas aspiraciones, fe en ellos mismos, de ofrecer una nueva perspectiva de mirarse a uno mismo y a su barrio, de motivar para buscar algún propósito. ¡Posible pero no necesariamente! Y aquí nuestro papel de los activistas urbanos de brindarles estas oportunidades más a menudo. Fue el principal motivo para participar en las Expediciones. Una nueva aventura, diferente a las demás, ya que organizada entre distintas nacionalidades, lenguas, profesiones, caracteres, hábitos, personalidades y edades, puede influir únicamente de forma positiva en los chavales del barrio Praga, con los que trabajamos. Otro motivo importante que nos empujó a unirnos a las Expediciones fue el hecho de centrar la temática del proyecto en los barrios considerados como peores, más peligrosos, sobre los cuales existen diversos conceptos sociales, a menudo falsos o desactualizados. Queremos que los proyectos relativos a este tipo de barrios impliquen a sus vecinos para que constituyan una parte integral de actividades emprendidas allí. Nos gustaría que gracias a este tipo de proyectos se hable más acerca de los barrios «periféricos», no solamente sobre sus problemas, sino también sobre su legado cultural y social, así como sobre su potencial. Esperamos que gracias a ello el barrio Praga y zonas semejantes de todo el mundo no se destruyan con el fin de poder construir allí caros edificios residenciales para élites financieras y desplazar a sus vecinos a espacios periféricos geográficamente. Asimismo, las Expediciones nos sirven para desmitificar los barrios «malvados», desencantarlos, abrirlos al exterior o más bien abrir los ojos exteriores para sus valores, posibilidades y problemas que requieren una mayor atención. Esperamos que los chavales puedan participar más de una vez en iniciativas parecidas a nuestras Expediciones. Me gustaría y me desearía a mi mismo que semejantes posibilidades de colaboración internacional no se sometan al criterio de pertenecer a uniones políticas o económicas y que los valores, que promueven proyectos de este tipo, proviniesen a nivel práctico de los habitantes de todos los países y todos los continentes. Andrzej Orlowski Pedagogo, GPAS Praga Północ, Varsovia Marzo de 2014
72 Andrzej Orlowski
Po co te Ekspedycje? Główna część Ekspedycji jest już za nami. Dzisiaj, gdybyśmy mieli okazję zorganizować je jeszcze raz, na pewno niektóre sprawy rozwiązalibyśmy nieco inaczej. To raczej zdrowy objaw, możemy bowiem wnioskować, że czegoś się nauczyliśmy. Niemniej główne założenia projektu zostały zrealizowane zgodnie z wcześniej ustalonym planem: znalazł się międzynarodowy interdyscyplinarny zespół chętny zaszyć się na kilka tygodni w osiedlach, o których większość mieszkańców danych miast ma wyrobioną i dość stereotypową opinię. Artyści i badacze współpracowali ze sobą, z dziećmi oraz z innymi mieszkańcami badanych dzielnic. Niebawem dla większości uczestników projekt będzie kolejnym zrealizowanym już przedsięwzięciem. Są jednak wśród nich tacy, którzy swoje „badania” dalej prowadzić będą w portach, w których cumował okręt Ekspedycji. Mam na myśli streetworkerów dla których projekt był urozmaiceniem ich codziennej pracy w dzielnicy. Owo urozmaicenie było jednym z głównych powodów zaciągnięcia się GPAS Praga na pokład Ekspedycji. Prawdą jest bowiem, że praca nasza jest długodystansowa, że z praskimi dzieciakami widujemy się przez lata. Musimy jednak na czymś ją opierać. Ekspedycje były dla nas przede wszystkim narzędziem, eksperymentem, nową przygodą, dzięki której mogliśmy poszerzyć spektrum naszej współpracy z dzieciakami. Najważniejsze walory tej przygody, z naszego pedagogicznego punktu widzenia, to możliwość aby dzieciaki - choćby chwilowo - mogły przezwyciężać swoje przyzwyczajenia wyniesione z ulicy, na której spędzały dotychczas bardzo dużo czasu. Każda sposobność wybicia ich z logiki i rytmu ulicy, która jednocześnie nie zrywa ich kontaktu z rodziną, dzielnicą i całym przynależnym jej światem społecznym (czyli nie umieszcza ich w zamkniętych ośrodkach wychowawczych) jest tym, czego szukamy. Chcemy, aby dzięki projektom takim jak ten, dzieciaki mogły spotykać osoby z innych państw, aby mogły współpracować z ludźmi mającymi jakieś pasje i odmienne priorytety życiowe od starszych znajomych, którzy zbyt często podążają drogą przestępstw, uzależnień, przemocy. Bez przecięcia więzów jakimi skrępowane są osoby wykluczane społecznie nie można oczekiwać, że nie będą one powielać zgubnych schematów i logiki getta. Ekspedycje były takim cięciem. To był dla mnie najważniejszy ich aspekt. Mniej istotne jest to, co udało się stworzyć, wytworzyć, wyprodukować, pokazać na towarzyszącej projektowi wystawie, czy zdekonstruować w poznawczym procesie powstawania wiedzy. Samo spotkanie dzieciaków z osobami spoza Pragi, spoza Polski, wzajemne poznanie się, zabawa, oraz realizacja konkretnych projektowych działań są – z naszego punktu widzenia – pierwszorzędnym narzędziem reintegrującym społecznie. Nasze dzieciaki nie analizowały Ekspedycji pod względem teoretycznym, artystycznym, czy socjologicznym. Nie zastanawiały się nad sytuacją badacza, czy artysty podejmującego temat stereotypów w obcej dzielnicy. Wymiana międzykulturowa jakiej doświadczyli na najzwyklejszym, nieintelektualnym poziomie może jednak prowadzić do dość istotnych następstw. Oczywiście nie łudzimy się, że dzięki Ekspedycjom znikną problemy z jakimi borykają się młodzi prażanie. Współpraca międzynarodowej grupy artystów i badaczy z dzieciakami, którymi na co dzień interesuje się Policja i kuratorzy sądowi, może być jednak okazją aby rozbudzić w młodych aspiracje, wiarę w siebie,
może dać nową perspektywę patrzenia na siebie i swoją dzielnicę, zmotywować do obrania jakiegoś celu. Może, ale nie musi! Naszym jednak zadaniem jako streetworkerów jest im tę szansę jak najczęściej umożliwiać. Przede wszystkim dlatego zdecydowaliśmy się wziąć udział w Ekspedycjach. Nowa przygoda, inna niż większość, bo realizowana w obrębie różnych narodowości, języków, profesji, charakterów, nawyków, osobowości i wieku może mieć tylko pozytywny wpływ na praskie dzieciaki z którymi pracujemy. Innym ważnym dla nas powodem przystąpienia do Ekspedycji było skoncentrowanie się tematyki projektu na dzielnicach uznawanych za gorsze, bardziej niebezpieczne, na temat których funkcjonują przeróżne, często nieprawdziwe lub nieaktualne wyobrażenia społeczne. Chcemy aby projekty dotyczące tego typu dzielnic angażowały osoby tam mieszkające, aby stanowiły one integralną część podejmowanych tam działań. Chcemy, aby dzięki tego typu projektom mówiło się więcej na temat dzielnic „peryferyjnych”, nie tylko ich problemów, ale też ich dziedzictwa kulturowo-społecznego i ich potencjału. Mamy nadzieje, że dzięki temu Praga i podobne jej miejsca na całym świecie nie będą burzone po to, aby postawić tam drogie apartamentowce dla elit finansowych, a dotychczasowych mieszkańców wysiedlić na geograficzne peryferia. Ekspedycje służą więc nam również do demitologizacji „przeklętych” dzielnic, odczarowaniu ich, otwieraniu ich na zewnątrz, czy raczej otwieraniu oczu osób spoza, na ich wartości, możliwości, oraz problemy, którym należy poświecić więcej uwagi. Mam nadzieje, że jeszcze wielokrotnie dzieciaki będą miały okazję brać udział w inicjatywach podobnych do naszych Ekspedycji. Mam też nadzieję i życzyłbym sobie, aby podobne możliwości współpracy międzynarodowej były nieograniczone przynależnością do unii politycznych lub gospodarczych, a promowane w tego typu projektach wartości były w najbardziej praktycznym wymiarze udziałem mieszkańców wszystkich krajów i kontynentów. Andrzej Orlowski Pedagogue, GPAS Praga Północ, Warszawa Marzec 2014
Why do we need these Expeditions? The main part of the Expedition is already behind us. Today, if we had the opportunity to organise them again, we would certainly have solved some things differently. This is rather a healthy sign, as we can infer that we have learned something. However, the main objectives of the project were carried out based on a predetermined plan: there was an international interdisciplinary team, eager to hole up for a few weeks in the settlements, about which most residents in these cities hold a strong, fairly stereotypical opinion. Artists and researchers worked together with children and other residents in the surveyed districts. Soon, the project will become another completed undertaking for the majority of the participants. But some of them will continue their «research» in ports where the Expedition’s ship has berthed. I mean the street workers for whom the project brought some variety to their daily work in the district. That variety was one of the main reasons for getting GPAS Prague aboard the Expedition. It is true that our work is long-distance, that we and the Prague kids see each other over many years. We must, however, have a foundation. For us, the Expeditions were first and foremost a tool, an experiment, a new adventure, thanks to which we could expand the spectrum of our cooperation with the kids. The main advantages of this adventure, from our pedagogical point of view, is the possibility that the kids, at least temporarily, could overcome their habits learned from the street where they previously spent a lot of time. We are looking for every opportunity to get them away from the logic and rhythm of the street, while at the same time not breaking contact with their families, neighbourhood and the whole world of social belonging (or not placing them in closed educational centres). It is our wish that, thanks to projects like this, the kids are able to meet people from other countries and work with people whose passions and life priorities differ from those of our kids’ older friends, who all too often follow the path of crime, addiction and violence. Without cutting the ties which constrain socially excluded people, we cannot expect that they will not reproduce the ruinous patterns and logic of the ghetto. The Expeditions performed this «cutting away». For me, this was their most important aspect. Less important is what we managed to create, produce and show at the exhibition accompanying the project, or to deconstruct in the cognitive process of creating knowledge. The very meeting between the kids and people outside of Praga, outside Poland, getting to know each other, fun, and the implementation of specific project activities are, from our point of view, the primary tool for reintegration into society. Our kids did not analyse the Expeditions in theoretical, artistic or sociological terms. They did not ponder over the situation of a researcher or artist discussing stereotypes in a foreign neighbourhood. An intercultural exchange that they have experienced on the most ordinary, non-intellectual level, however, can lead to fairly significant consequences. Of course, let us not delude ourselves that the problems faced by the young dwellers of Prague will fade thanks to the Expeditions. The cooperation of an international group of artists and researchers with kids who are under daily scrutiny from police and probation officers, however, may be an opportunity to awaken aspirations and self-confidence
in these young people, might give them a new perspective on themselves and their neighbourhood, and motivate them in setting goals. Perhaps, but this not a must! However, our job as street workers is to give them this opportunity as often as possible. This is primarily why we decided to take part in the Expeditions. A new adventure, different from most, because it is implemented across different nationalities, languages, professions, characters, habits, personalities and age groups can only have a positive impact on the Prague kids with whom we work. Another important reason for us to join the Expeditions was to concentrate on the project topic areas considered to be worse, more dangerous, in respect of which there are various, often inaccurate or outdated social ideas. We want projects for such neighbourhoods to involve people living there, for them to form an integral part of the activities there. We want to talk more about the «peripheral» districts, not only about their problems but also about their cultural and social heritage and their potential, thanks to this kind of project. We hope that thanks to this, Prague and similar cities around the whole world will not be torn down to build expensive apartment buildings for the financial elite, displacing existing residents to the geographical periphery. The Expeditions therefore helps us to demythologise «cursed» neighbourhoods, to disenchant them, opening them outwards, or rather opening the eyes of people outside to their values, opportunities, and problems that should receive more attention. I hope the kids will have many more opportunities to participate in initiatives similar to our Expeditions. I hope and would like to see that similar opportunities for international cooperation are not limited by membership in political or economic unions, and that the values promoted in these types of project involve the residents of all countries and continents, in the most practical terms. Andrzej Orlowski Pedagog, GPAS Praga Północ, Warsaw March 2014
Desplazamiento
DĂŠplacement
Displacement Przemieszczanie
L’équipage se compose d’individus embarqués dans une aventure inhabituelle et périlleuse. Pour mener à bien ce voyage, nous avons tenté d’élargir l’éventail des professions et des spécialités. En outre, la réalisation d’une telle expédition ne peut se priver de la diversité des points de vue portée sur cette multitude qui caractérise notre monde, nos villes, nos quartiers. Nous avons donc besoin de tous les regards, d’autant que nous nous engageons à déceler, dépister, déconstruire les préjugés dont notre navire regorge, avant même de mettre pied à terre. Ainsi, cette réunion pluridisciplinaire cherche moins l’addition des compétences, comme on accumule des fonctions, que la mise à l’épreuve d’hommes et de femmes de métier aux prises avec une réalité. Le souci d’invention et de créativité contraint l’équipe à partager leur quotidien, leur difficulté, à échanger des méthodes et à combiner les instruments. Quels que soient les phénomènes auxquels les explorateurs se confrontent, les préoccupations de recherche, les sensibilités ou les désirs, nous sentons tous la nécessité de tenir notre outil dans la tempête, et de le tordre dans tous les sens pour le forger aux circonstances qui nous échappent lorsque les éléments se déchaînent. Obligatoirement, cette opération ne se passe pas sans remise en question, avec certes des moments de découragement, mais surtout des idées de génie. D’ailleurs, comment qualifier autrement ce geste gauche qui pousse le sociologue à prendre les armes de l’artiste ? Comment ne pas être stupéfait devant la posture naïvement naturaliste de l’art ? Comment ne pas juger profane une connaissance émanant des sciences sociales à propos du jeu des enfants au regard de l’expertise pratique de la pédagogie ?
La tripulación se compone de individuos embarcados en una aventura inusual y peligrosa. Para que el viaje llegue a buen término, hemos tratado de ampliar el abanico de profesiones y especialidades. Por otro lado, una expedición de esta naturaleza no puede privarse de dirigir una diversidad de puntos de vista sobre la multiplicidad que caracteriza nuestro mundo, nuestras ciudades, nuestros barrios. Necesitamos todas las miradas, en la medida en que pretendemos desvelar, detectar y deconstruir los prejuicios de los que va cargado hasta los topes nuestro navío, antes incluso de poner pie en tierra. En este sentido, esta reunión pluridisciplinar no se dirige tanto a la suma de competencias, en cuanto acumulación de funciones, como a la puesta a prueba de estos hombres y mujeres especializados al contacto con una realidad. La exigencia de inventiva y creatividad empuja a los miembros del equipo a poner en común su cotidianidad, sus dificultades, a intercambiar métodos y a combinar instrumentos. Sean cuales sean los fenómenos a los que se enfrentan los exploradores, sus inquietudes investigadoras, sus sensibilidades o sus deseos, todos sentimos la necesidad de introducir nuestra herramienta en la tormenta y moldearla en todas direcciones para que se adapte a unas circunstancias que se nos escapan cuando los elementos se desatan. Forzosamente, esta operación no puede llevarse a cabo sin cuestionamientos, sin los inevitables momentos de desánimo, pero sobre todo sin ideas geniales. Pues, ¿de qué otro modo podemos calificar el gesto torpe que empuja al sociólogo a tomar las armas del artista? ¿Cómo no quedar estupefactos ante la actitud ingenuamente naturalista del arte? ¿Cómo no juzgar profano un conocimiento emanado de las ciencias sociales acerca del juego de los niños frente a la experiencia práctica de la pedagogía?
Załoga składała się z osób rozpoczynających niezwykłą i niebezpieczną przygodę. Aby podróż mogła przebiec pozytywnie, staraliśmy się zwiększyć zakres profesji i specjalności. Poza tym, realizacja takiej ekspedycji nie może obyć się bez różnorodności punktów widzenia na wielość charakteryzującą nasz świat, miasta, dzielnice. Potrzebowaliśmy więc tych wszystkich perspektyw, tym bardziej, że planowaliśmy ujawnić, śledzić i dekonstruować przesądy, które otaczały nasz okręt, zanim postawiliśmy nogę na lądzie. Tak więc, ta współpraca interdysycplinarna nie polegała na łączeniu umiejętności, akumulacji funkcji, ale raczej na wystawieniu na próbę kobiet i mężczyzn różnych profesji wobec tej konkretnej rzeczywistości. Konieczność bycia odkrywczym i twórczym prowadziła członków załogi do dzielenia się codziennością i jej problemami z innymi, a także do wymiany metod i łączenia narzędzi. Jakiekolwiek nie byłyby zjawiska, z którymi odkrywcy się konforntowali, ich niepokoje badawcze, ich wrażliwość i pragnienia, wszyscy czuliśmy potrzebę kontynuowania podróży i zachowania elastyczności, która pozowli nam odpowiedzieć na każde wyzwanie pojawiające się na naszej drodze. Oczywiście, nie obyło się bez rewizji początkowych założeń. Pojawiały się momenty zniechęcenia, ale także genialne pomysły. Zresztą, jak inaczej określić tą trudną decyzję, która popycha socjologa do skorzystania z narzędzi artysty? Jak nie być zdumionym postawą naiwnego naturalizmu sztuki? Jak nie uznać za niekompetentną wiedzę nauk społecznych dotyczącą dziecięcych gier, w zestawieniu z praktyczną oceną pedagogiki?
The crew was composed of individuals who embarked on an unusual and perilous adventure. In order to complete this trip successfully, we tried to increase the range of professions and specialties. In addition, such an expedition could not do without the diversity of the points of view on this group that characterises our world, our cities and our neighbourhoods. So we needed all points of view, especially since we were committed to detecting, discovering and deconstructing the preconceptions with which our ship was overflowing, even before we set foot there. Therefore, this multidisciplinary collaboration was less about the addition of skills, as an accumulation of functions, than about putting men and women from certain fields to the test in confronting this reality. The need for invention and creativity led the team members to share their
everyday lives and their difficulties and to exchange their methods and combine their instruments. Whatever phenomena the explorers confronted, their concerns regarding the research, their sensibilities or desires, we all felt the need to keep going and to be as flexible as possible to meet whatever challenges were thrown our way. Of course, this was not carried out without any reassessment. There were certainly moments of discouragement, but most notably there were also genius ideas. Incidentally, how could we otherwise characterise this difficult gesture that leads the sociologist to use an artist’s instruments? How could one not be astounded by the naively naturalist position of art? How could we not characterise as profane the knowledge derived from social sciences regarding children’s play according to the perspective of educational experts’ practical expertise?
ES
TRRGN
80
DAVID DUEÑAS Les constellations – un repère pour l’être humain depuis l’éternité
Constelaciones –Guiando al ser humano desde hace mucho, mucho tiempo
Konstelacje – prowadzące ludzi od dawien dawna
Constellations – Guiding human being for a long, long time
Tarragone, janvier 2013
Tarragona, enero de 2013
Tarragona, styczeń 2013
Tarragona, January 2013
Cette production est une métaphore des relations sociales et de la répartition dans l’espace, représentée grâce aux constellations. En filigrane, l’idée est de provoquer une réflexion chez l’observateur sur le rôle que les autres jouent dans notre quotidien, en mélangeant constellations métaphoriques et représentations spatiales et sociales réelles. Tout comme l’on part du principe qu’on a toujours utilisé le ciel pour s’orienter, nous devons considérer les relations sociales comme un moyen moderne de se repérer pour atteindre nos objectifs.
Esta producción consiste en una metáfora de las relaciones sociales y la distribución espacial que utilizan las constelaciones para representarlas. El propósito subyacente es el de invitar al observador a reflexionar sobre el papel que otros juegan en nuestro día a día, mediante la mezcla de constelaciones metafóricas y auténticas representaciones espaciales y sociales. De la misma manera que asumimos que el cielo fue utilizado como instrumento de orientación, deberíamos considerar las relaciones sociales como un manual moderno para alcanzar nuestros objetivos.
Ta praca zawiera metaforę relacji społecznych i ich przestrzennego rozmieszczenia, pokazaną jako konstelacje. Ukrytym zamysłem jest prowokowanie u obserwatorów refleksji na temat roli, jaką inni ludzie odgrywają w naszym codziennym życiu, poprzez mieszanie metaforycznych konstelacji z prawdziwymi przestrzennymi i społecznymi reprezentacjami. Tak jak zakładamy, że niebo pomagało kiedyś orientować się w przestrzeni, tak obecnie możemy traktować stosunki społeczne za współczesny przewodnik pomagający osiągnąć nasze cele.
This production consists on a metaphor of social relations and spatial distribution, by using constellations as a metaphor for representing them. The veiled idea is to provoke reflection on the observers about the role that others play in our daily life by mixing metaphorical constellations and real spatial and social representations. In the same way we assume that the sky was used for orientation, we should consider social relations as a modern guide for reaching our goals.
David Dueñas Sociologue, Université Rovira i Virgili, Tarragone Article, 36 pages. Diaporama HD, 19 images en boucle.
David Dueñas Sociólogo, Universidad Rovira i Virgili, Tarragona Artículo, 36 páginas. Diaporama HD con 19 imágenes en bucle.
David Dueñas Socjolog, Universitat Rovira i Virgili Artykuł, 36 stron. Pokaz slajdów HD, 19 powtarzających się obrazów.
David Dueñas Sociologist, University Rovira i Virgili, Tarragona Article 36 pages. Diaporama HD, 19 loop images.
PL
WRSZW
David Dueñas
82
4 étapes de l’approche sociologique des nouvelles réalités
4 etapas del enfoque sociológico de las nuevas realidades
4 kroki socjologicznego podejścia do nowych rzeczywistości
4 steps in the sociological approximation to new realities
Varsovie, mai 2013
Varsovia, mayo de 2013
Warszawa, maj 2013
Warsaw, May 2013
Cette production consiste en une description des étapes respectées par un sociologue travaillant dans un pays étranger, dans un contexte linguistique difficile. Elle se présente en quatre parties qui exposent sa démarche, des inquiétudes préexistantes aux résultats obtenus après l’analyse des données recueillies. Cet article expose une réflexion sur la vie quotidienne, une méthodologie de collecte de données, engendrant d’infimes impacts sur la configuration de la vie sociale, œuvrant à l’encontre de la stigmatisation.
Esta obra consiste en la descripción del proceso que sigue un sociólogo trabajando en un país distinto y en un contexto lingüístico exigente. Está dividida en cuatro etapas diferentes que abarcan desde los primeros temores hasta algunos de los resultados del análisis de los datos recogidos. El artículo se hace eco de las reflexiones del día a día, sobre la metodología utilizada para recabar información, los microimpactos de la configuración de la vida en sociedad y el trabajo contra el estigma social.
Realizacja ta zawiera opis kroków podjętych przez socjologa pracującego w obcym kraju i w trudnym dla niego kontekście lingwistycznym. Podzielono ją na 4 różne etapy, poczynając od początkowych obaw co do wyników otrzymanych po pierwszej analizie zebranych danych. Artykuł ten przywołuje refleksję nad codziennym życiem, metodologią zbierania danych, wpływem w skali mikro na konfigurację życia społecznego, walką ze społeczną stygmatyzacją.
This production consists in a description of the steps followed by a sociologist working in a different country and in a difficult linguistic context. It is divided into four different steps which cover from the previous fears to some of the results obtained after a first analysis of the data collected. This article echoes (with [enlever]) a reflection over daily life, methodology for data collection, micro impacts over the configuration of social life, working against social stigma.
David Dueñas Sociologue, Université Rovira i Virgili, Tarragone Article en anglais, 16 pages Interactions : Collecte de données dans les interviews : Anna M. Bofarull, Ania Biernat, Dorota Porowska, Pierre Grosdemouge, Unai Reglero et Zofia Dworakowska Collecte d’images : Richard Louvet Manipulation d’images et de réseaux : Richard Louvet et David Jimenez ( Graphiste, Tarragone).
David Dueñas Sociólogo, Universidad Rovira i Virgili, Tarragona Artículo en inglés, 16 páginas Interacciones: Recogida de datos en entrevistas: Anna M. Bofarull, Ania Biernat, Dorota Porowska, Pierre Grosdemouge, Unai Reglero y Zofia Dworakowska Obtención de imágenes: Richard Louvet Transformación de imágenes y redes: Richard Louvet y David Jiménez (Diseñador, Tarragona).
David Dueñas Socjolog, Universitat Rovira i Virgili Artykuł w języku angielskim, 16 stron Współpraca: Zbieranie danych podczas wywiadów: Anna M. Bofarull, Ania Biernat, Dorota Porowska, Pierre Grosdemouge, Unai Reglero i Zofia Dworakowska Zbiór obrazów: Richard Louvet Transformacja obrazów i sieci: Richard Louvet i David Jimenez (Grafik, Tarragona).
David Dueñas Sociologist, University Rovira i Virgili, Tarragona Article in English, 16 pages Interactions: Data collection in interviews: Anna M. Bofarull, Ania Biernat, Dorota Porowska, Pierre Grosdemouge, Unai Reglero and Zofia Dworakowska Image collection: Richard Louvet Transformation of images and networks: Richard Louvet and David Jimenez (Graphic Designer, Tarragona).
84 Goro
GORO Carte mémoire
Tarjeta de memoria
Karta pamięci
Memory card
Rennes, mars 2013
Rennes, marzo de 2013
Rennes, marzec 2013
Rennes, March 2013.
Carte mémoire est le meilleur nom que l’on puisse donner à un support de stockage. Si simple. Si évident. Voici ma mémoire sur une carte. Ma vie en gigabits, compressée à la taille d’un ongle, déjà obsolète. Le contenu est divisé en trois parties : Civilization of men (Une civilisation d’hommes) raconte une longue histoire qui se poursuit depuis un certain temps ; ici, vous pouvez voir ce qui s’est passé à Maurepas. L’idée était de ramasser des déchets dans les rues pour les étudier et les utiliser de différentes façons (comme matériau pour des interventions en pleine rue imitant ou envahissant l’environnement réel, pour les examiner à la loupe et les cataloguer, pour les détruire dans un désir ardent d’en découvrir l’essence). Fun, c’est 5 heures de film et de photos en « light writing » réalisées avec des enfants et des adultes. Différentes vitesses d’exécution, la même émotion. Grey matter (Matière grise) est à écouter. http://civilizationofmen.com
Tarjeta de memoria es el mejor nombre posible para un sistema de almacenamiento. Un nombre simple, obvio. He aquí mis recuerdos en una tarjeta. Mi vida en gigabytes, encogida al tamaño de una uña, ya obsoleta. El contenido se divide en tres secciones: Civilización humana es una larga historia aún sin terminar; aquí se puede ver lo ocurrido en Maurepas. La idea era acumular basura de las calles para estudiarla y usarla de múltiples maneras (material para intervenciones de calle que imiten o invadan el entorno real, objetos escaneados y catalogados, objetos destruidos en la urgencia de llegar al núcleo de todo ello). En Diversión pueden visionar una película de 5 horas y fotografías de talleres de animación realizados con niños y adultos. Diferentes velocidades de animación, idéntica emoción. Materia gris es una producción para escuchar. http://civilizationofmen.com
Karta pamięci to najlepsza nazwa na wszelkie cyfrowe media. Tak prosta. Tak oczywista. Oto moja pamięć zapisana na karcie. Moje życie w gigabajtach, zmniejszone do rozmiaru paznokcia, już nieaktualne. Zawartość podzielona jest na trzy części: Cywilizacja ludzi jest długą, toczącą się od jakiegoś czasu i nadal trwającą, historią. Tu możecie zobaczyć, co wydarzyło się w Maurepas. Idea polegała na zebraniu z ulic śmieci w celu ich zbadania i wykorzystania na różnorodne sposoby (jako materiał do ulicznych interwencji, imitujący lub zakłócający prawdziwe otoczenie, zeskanowane i skatalogowane obiekty, niektóre zniszczone w poszukiwaniu ich istoty). W Zabawie możecie obejrzeć 5-godzinny film i fotografie pisania światłem w wykonaniu dzieci i dorosłych. Różna prędkość ruchu, różne emocje. Substancja szara jest przeznaczona do słuchania. http://civilizationofmen.com
Memory card is the best name for a storage medium. So simple. So obvious. Here is my memory on a card. My life in gigabytes, shrunk to the size of a nail, already obsolete. The content is divided into three sections: Civilization of men is a long story which continues for some time. Here you can find out what happened in Maurepas. The concept was to accumulate rubbish from the streets to research and use in multiple ways (as material for street interventions, imitating or invading real environments, scanning and cataloguing objects, and destroying some in order to see their cores). In Fun you can watch a 5-hour long film and photos of lights written by children and grown-ups. Different speed of motion, same emotion. Grey matter is to be listened to. http://civilizationofmen.com
FR
RNNS
Goro Plasticien, Vlep[v]net, Varsovie Carte mémoire, 244 fichiers, 2 Go.
Goro Artista plástico, Vlep[v]net, Varsovia 244 archivos, 2 Go.
Goro Artysta wizualny , Vlep[v]net, Warszawa Karta pamięci, 244 plików, 2 GB.
Goro Visual artist, Vlep[v]net, Varsovie Memory card, 244 files, 2 Go.
FR
RNNS
Goro
86
FR
RNNS
88
PIERRE GROSDEMOUGE Socio Hut System
Socio Hut System
Socio Hut System
Socio Hut System
Rennes, Mars 2013
Rennes, marzo 2013
Rennes, marzec 2013
Rennes, March 2013
Fenêtre ouverte sur un travail en cours, ce document rassemble et organise des notes de terrain et des observations recueillies au cours des 48h d’une expérience de « coconstruction d’un dispositif d’investigation sociologique », menée à Rennes au printemps 2013. Il s’agissait d’inviter des habitants et passants à construire, dans l’espace public, un système de « cabane sociologique », en anglais une « Socio Hut », et donc un Socio Hut System (SHS), et d’en tirer, au fur et à mesure, des enseignements et des réflexions sur la pertinence et les enjeux de ce type de méthodologie.
Ventana abierta a un trabajo en proceso, este documento reúne y organiza las anotaciones sobre el terreno y las observaciones recogidas en el transcurso de las 48h de una experiencia de «co-construcción de un dispositivo de investigación sociológica» realizado en Rennes en la primavera de 2013. Se trataba de invitar a los habitantes y a los transeúntes a construir, en el espacio público, un sistema de «cabaña sociológica» (en inglés una «Socio Hut») y en consecuencia un Socio Hut System (SHS), y extraer gradualmente de él enseñanzas y reflexiones sobre la relevancia de esta metodología y sobre los retos que plantea.
Spojrzenie na bieżącą pracę - dokument ten zbiera i porządkuje notatki z terenu i obserwacje zdobyte w trakcie 48 godz. wyprawy „współtworzenia narzędzia badania socjologicznego″, realizowanej w Rennes wiosną 2013 roku. Chodziło o zaproszenie mieszkańców i przechodniów do budowania w przestrzeni publicznej systemu „socjologicznej chaty″, po angielsku „Socio Hut″ w skrócie, „Socio Hut System″ (SHS), i o sformułowanie w miarę jego powstawania wniosków i refleksji na temat zasadności i korzyści tego typu metodologii.
An open window on a work in progress, this paper gathers and organizes field work sheets and observations collected during 48 hours of a ‶co-construction of a sociological investigation device″ experience, led in Rennes, in Spring 2013. The idea was to invite inhabitants and passers-by to build, in the public space, a system of ‶sociological hut”, in short a ‶Socio Hut″, and therefore a Socio Hut System (SHS), and to draw conclusions and reflections on the relevance and study issues of this type of methodology.
Pierre Grosdemouge Sociologue, Grenoble Article illustré en français, 40 pages.
Pierre Grosdemouge Sociólogo, Grenoble Artículo ilustrado en francés, 40 páginas
Pierre Grosdemouge Socjolog, Grenoble Artykuł ilustrowany w języku francuskim, 40 stron.
Pierre Grosdemouge Sociologist, Grenoble Illustrated article in French, 40 pages
FR
RNNS
Pierre Grosdemouge
90
PL
WRSZW
Pierre Grosdemouge
92
Praga / Varsovie – Notes & croquis
Praga / Varsovia – Notas & croquis
Praga / Warszawa – Notatki & szkice
Praga / Warsaw – Notes & sketches
Varsovie, mai 2013
Varsovia, mayo de 2013
Warszawa, maj 2013
Warsaw, May 2013
Ce document propose une série de « croquis sociologiques » d’objets et de situations, pris sur le vif durant les trois semaines d’une résidence dans le quartier populaire de Praga, à Varsovie. Il s’inscrit dans le cadre d’un travail exploratoire concernant les modes sociaux d’existence des objets ordinaires, entamé à Rennes en France. Le travail en « croquis », pour le sociologue comme pour le dessinateur, permet la saisie fugace de situations, lorsque le temps manque pour sortir toile et chevalet, lorsque la passation d’entretiens et de questionnaires approfondis n’est pas possible. Les objets croqués ici permettent d’amorcer une réflexion sur les régimes de propriété, et en particulier sur les formes de propriété communautaires.
El documento ofrece una serie de «croquis sociológicos» de objetos y situaciones, realizados en vivo durante las tres semanas de residencia en el barrio obrero de Praga en Varsovia. Forma parte de un trabajo de exploración de las formas sociales de existencia de los objetos ordinarios, que tuvo su origen en Rennes (Francia). El trabajo en forma de «croquis», tanto para el sociólogo como para el ilustrador, permite comprender rápidamente la situación, donde apenas hay tiempo para sacar el lienzo y el caballete o realizar entrevistas y cuestionarios en profundidad. Los objetos que se bosquejan permiten iniciar una reflexión sobre los regímenes de propiedad y, en particular, sobre las formas de propiedad comunitarias.
Dokument ten proponuje serię „socjologicznych szkiców” przedmiotów i sytuacji, sporządzanych na gorąco podczas trzech tygodni pobytu w dzielnicy robotniczej Praga w Warszawie. Stanowi część pracy badawczej dotyczącej społecznych sposobów istnienia przedmiotów codziennego użytku, rozpoczętej w Rennes (Francja). Artyści i badacze sporządzają notatki i szkice, aby uchwycić chwilę, gdy nie ma wystarczająco czasu na ustawienie płótna i sztalugi oraz gdy przeprowadzenie rozmowy i pogłębionego wywiadu okazuje się niemożliwe. Naszkicowane przedmioty ułatwiają rozpoczęcie refleksji na temat systemu własności, a zwłaszcza form własności wspólnej.
This document features a series of “sociological sketches” of objects and situations, taken from life during a three-week residency in the workingclass district of Praga, Warsaw. It is part of an exploratory work on the social modes of existence of ordinary objects, initiated in Rennes, France. Artists and sociologists take notes and sketches as a means of quickly capturing a moment when there is not enough time to set up an easel and canvas and when it is not possible to conduct interviews or ask in-depth questions. The objects sketched here serve as food for thought around systems of ownership, particularly forms of community ownership.
Pierre Grosdemouge Sociologue, Grenoble Textes en français et photos, 56 pages.
Pierre Grosdemouge Sociólogo, Grenoble Textos en francés y fotografías, 56 páginas.
Pierre Grosdemouge Socjolog, Grenoble Teksty w języku francuskim i fotografie, 56 stron.
Pierre Grosdemouge Sociologist, Grenoble Texts in French and photos, 56 pages.
PL
WRSZW
94
UNAI REGLERO L’Europe… Résistera-t-elle à la chute ? Restera-t-elle à flots ?
Europa… ¿Resistirá la caída? ¿Logrará mantenerse a flote?
Europa... Czy zdoła oprzeć się upadkowi ? Czy nie zatonie ?
Europe… Will it resist the fall? Will it stay afloat?
Varsovie, mai 2013
Warsaw, may 2013
Warszawa, maj 2013
Warsaw, May 2013
Pour répondre à ces questions, j’ai organisé l’action métaphorique suivante : précipiter l’Europe dans la Vistule à Varsovie. Des citoyens polonais, français et espagnols ont participé à cette action. Sur le chemin vers le fleuve, dans le quartier de Praga, l’ordre des lettres a été modifié, formant ainsi des mots relativement liés à notre époque européenne comme « Paro » (chômage, en espagnol) ou « peuro » (un jeu de mots sur peur et euro en français). Résultats de la chute de l’Europe : les lettres E et P, déjà lourdement punies, sont tombées les premières, et méconnaissables suite à l’impact. La lettre A est tombée la dernière et s’est détachée du lot. Certains ont tenté de repêcher ce qu’ils pouvaient des morceaux à la dérive.
Con objetivo de responder estas preguntas realizamos esta acción metafórica, que consistió sencillamente en dejar caer Europa a las aguas del río Vístula en Varsovia. En la acción participaron ciudadanos polacos, franceses y españoles. En el trayecto hasta el río por el barrio de Praga, se varió el orden de las letras, dando lugar a otras palabras fácilmente relacionables con el momento europeo, tales como Paro, o Peuro (un juego de palabras entre miedo y euro, en francés). Sobre el resultado de la caída de Europa, algunas apreciaciones: La E y la P, que ya venían muy castigadas, cayeron las primeras, y a causa del impacto quedaron irreconocibles. La A cayó la última, pero también cayó, y durante la caída se desvinculó del resto. Ya con lo que quedó de Europa a la deriva no faltó quien intentó pescar lo que pudo.
W celu udzielenia odpowiedzi na te pytania podjąłem metaforyczne przedsięwzięcie polegające na wrzuceniu Europy do rzeki Wisły w Warszawie. W tej inicjatywie uczestniczyli obywatele polscy, francuscy i hiszpańscy. W drodze nad rzekę w dzielnicy Praga, kolejność liter została pomieszana, co przyczyniło się do powstania słów dobrze odnoszących się do obecnych europejskich czasów, takich jak „Paro” (bezrobocie w języku hiszpańskim) lub „Peuro” (gra słów w języku francuskim łącząca strach „peur” - z euro). Obserwacje związane ze skutkiem upadku Europy: Litery E i P, dotkliwie ukarane, spadły pierwsze i w wyniku uderzenia stały się nierozpoznawalne. Litera A upadła ostatnia i oddzieliła się od reszty. Niektórzy usiłowali łowić to, co zostało ze znoszonych przez prąd resztek Europy.
In order to answer these questions I raised this metaphorical action, which was to drop Europe into the Vistula river in Warsaw. Polish, French and Spanish citizens participated in this action. On the way to the river in the district of Praga, the order of the letters was mixed, resulting in other words easily related to this European time such as ‶Paro” (unemployment in Spanish) or ‶Peuro” (a pun between fear and euro in French). Observations about the result of the fall of Europe: The E and P, already heavily punished, fell the first, and because of the impact were unrecognizable. The A fell last and dissociated itself from the rest. With what was left of Europe adrift of course some tried to fish what they could.
Unai Reglero Diseñador gráfico, Künstainer, Tarragona Película, 5’57 min Participaron en la acción : Tomasz Zdrjewski, Dorota Porowska, Pierre Grosdemouge, Romain Louvel, Antoine Chaudet, David Dueñas,(...) Video de Anna M. Bofarull y Richard Louvet.
Unai Reglero Grafik, Künstainer, Tarragona Film, 5’57 min Udział wzięli: Tomasz Zdrojewski, Dorota Porowska, Pierre Grosdemouge, Romain Louvel, Antoine Chaudet, David Dueñas,(...) Video: Anna M. Bofarull i Richard Louvet.
Unai Reglero Designer graphique, Künstainer, Tarragone Vidéo, 5’57 min Ont participé à l’action : Tomasz Zdrjewski, Dorota Porowska, Pierre Grosdemouge, Romain Louvel, Antoine Chaudet, David Dueñas,(...) Vidéo : Anna M. Bofarull et Richard Louvet.
Unai Reglero Graphic designer, Künstainer, Tarragona Movie, 5’57 mn Participated in the action: Tomasz Zdrjewski, Dorota Porowska, Pierre Grosdemouge, Romain Louvel, Antoine Chaudet, David Dueñas,(...) Video: Anna M. Bofarull and Richard Louvet.
PL
WRSZW
Unai Reglero
96
PL
WRSZW
Unai Reglero
98
ES
TRRGN
100
FUNDACIÓ CASAL L’AMIC L’Illa de Campclar
L’Illa de Campclar
L’Illa de Campclar
L’Illa de Campclar
Tarragone, janvier 2013
Tarragona, enero de 2013
Tarragona, styczeń 2013
Tarragona, January 2013
Le jeu de L’Illa de Campclar a été réalisé par le groupe des « grands » parmi les enfants participant au projet Centre ouvert de la Fundació Casal l’Amic. Ce jeu a consisté en une observation très attentive du quartier dans lequel ils vivent, l’idée étant que cette observation soit réalisée à travers le regard spécifique de chacun d’entre eux, afin de pouvoir mettre de côté les perceptions issues des relations avec d’autres personnes, institutions ou entités autour d’eux, tels que la famille, les amis, l’école, et même la Fundació Casal l’Amic. Ce regard s’exprime par la visualisation de toutes les choses qui sont belles, à leurs yeux, dans le quartier, en termes d’espace ou d’objets et d’habitudes. L’objectif est que chacun puisse se faire une idée du quartier de Campclar dans son imagination. David Dueñas, Alba Rodríguez et Anthony Folliard, ainsi que Nani Blasco et Joan Marc Vendrell ont également participé activement à cette production.
El juego L’illa de Campclar es un juego realizado por el grupo de niños y niñas más mayores de los que participan en el Proyecto Centro Abierto de la Fundació Casal l’Amic. Este ha consistido en una observación más atenta del barrio donde viven, tratando de que dicha observación fuera realizada desde la mirada particular de cada uno de ellos, para poder así olvidar las percepciones que puedan ser fruto de las relaciones con otras personas, instituciones, entidades… cercanas a ellos como puedan ser la familia, los amigos, la escuela e incluso la propia Fundació Casal l’Amic. Esta mirada se ha llevado a cabo mediante la visualización de todas aquellas cosas que son bellas, a sus ojos, dentro del barrio, tanto a nivel de espacio como de objetos y costumbres. Se pretende así que las personas puedan hacerse una idea del barrio de Campclar en su imaginario. En esta producción han participado también activamente David Dueñas, Alba Rodríguez y Anthony Folliard, además de Nani Blasco y Joan Marc Vendrell.
Gra L’Illa de Campclar została zrealizowana przez grupę starszych dzieci uczestniczących w projekcie Otwartego Centrum Fundació Casal l’Amic. Gra polega na bardzo uważnej obserwacji dzielnicy, w której żyją dzieci. Jej zamysłem jest, aby ta obserwacja odbywała się przez pryzmat specyficznego spojrzenia każdego dziecka, tak, aby udało się odłożyć na bok wyobrażenia powstające w wyniku relacji z innymi osobami, instytucjami lub jednostkami wokół nich, takimi jak rodzina, przyjaciele, szkoła czy nawet Fundació Casal l’Amic. Spojrzenie to wyraża się poprzez wizualizację wszystkich rzeczy, które w oczach dzieci są w dzielnicy piękne – zarówno jeśli chodzi o przestrzeń, jak i przedmioty i zwyczaje. Celem gry jest, aby każdy stworzył sobie wyobrażenie dzielnicy Campclar tak, jak widzą ją mieszkańcy. W przedsięwzięciu tym aktywny udział wzięli również David Duenas, Alba Rodrigez i Anthony Folliard, jak też Nani Blasco i Joan Marc Vendrell.
Illa de Campclar is a game which was played by the eldest children in the Fundació Casal l’Amic’s open centre project. The game consisted in carrying out a careful observation on the district in which they live. The aim was to observe the district from the individual view of each of the children, thereby forgetting the perceptions that they may have as a result of relationships with other people, institutions, entities, and so on, which are close to them (ie family, friends, school, and even the Fundació Casal l’Amic itself.) This observation involved finding all of the aspects of their neighbourhood that they considered to be beautiful, including spaces, objects, and customs. The aim was to create an idea of the district of Campclar as seen by the people. David Dueñas, Alba Rodriguez, and Anthony Folliard actively participated in this project, as well as Nani Blasco and Joan Marc Vendrell.
Jeu de plateau 48 × 48 cm, dé, cartes à jouer, sac de transport.
Juego de mesa 48 × 48 cm, dado, cartas, bolsa.
Gra planszowa 48 × 48 cm, kostki do gry, kart do gry, torba podróżna.
Board game 48 × 48 cm, dice, playing cards, carrying bag.
102 Nicolas Combes
Les mobilités transnationales changent la vie : un levier puissant d’apprentissage informel et de structuration de réseaux professionnels
Las movilidades transnacionales cambian la vida: un poderoso impulso para el aprendizaje informal y para la estructuración de redes profesionales
Parallèlement aux travaux artistiques et scientifiques réalisés « au premier plan », le projet Expéditions recèle également des aspects moins visibles et pourtant tout aussi essentiels qui constituent l’essence même de ce projet de coopération européenne. Tout d’abord sur le plan de l’apprentissage informel et de la créativité. Lors de trois séjours de travail en immersion l’équipe a cherché à articuler ses compétences respectives pour inventer avec les jeunes et les familles rencontrés de nouvelles manières d’explorer les idées préconçues liées aux quartiers que l’on dit populaires. Notre équipe hispanofranco-polonaise voulait essayer de dépasser les habitudes académiques afin d’élaborer des méthodes innovantes pour répondre à des problématiques de société que nous partagions (la stigmatisation de ces quartiers) mais que chacun vivait dans des contextes nationaux très différents. Ces échanges de bonnes pratiques et ces expérimentations vécues en commun ont finalement été le ferment d’une remarquable créativité professionnelle interdisciplinaire. Ensuite, sur le plan de la structuration de réseaux internationaux. Cette expérience commune ouvre la voie à de fructueuses coopérations sur le long terme, grâce à la mise en place d’un réseau dynamique d’acteurs dont les compétences et les ressources sont dès à présent mobilisables pour développer de nouvelles initiatives internationales. A titre d’exemple, les universités de Varsovie, Rennes et Tarragone envisagent de prolonger leurs partenariats par des échanges de professeurs et d’étudiants, et en organisant de nouveaux séminaires tant sur le plan de la pédagogie que sur celui de la recherche. Finalement, les mobilités transnationales et le partage de regards croisés entre ces trois pays ont été une opportunité pour chacun de : – développer son regard critique et questionner les représentations dominantes sur ces quartiers stigmatisés, – mais aussi de renforcer sa capacité à expérimenter, à travailler en réseau, à s’adapter dans un monde en permanente évolution et à communiquer dans un contexte plurilingue et pluridisciplinaire. Espérons que les prochains programmes de l’Union européenne continueront à encourager les acteurs à emprunter cette voie de l’expérimentation artistique, scientifique et pédagogique au service de l’apprentissage informel, de l’engagement citoyen et de la structuration des réseaux internationaux.
En paralelo a los trabajos artísticos y científicos realizados «en primer plano», el proyecto Expediciones encierra también aspectos menos visibles y, sin embargo, igual de esenciales, que constituyen la esencia misma de este proyecto de cooperación europea. En primer lugar, en el plano del aprendizaje informal y de la creatividad. Con ocasión de los tres viajes de trabajo en inmersión, los miembros del equipo han tratado de articular sus respectivas competencias para inventar nuevas formas de explorar las ideas preconcebidas en relación con los barrios llamados populares, en colaboración con los jóvenes y las familias encontradas allí. Nuestro equipo hispano-franco-polaco pretendía superar los hábitos académicos y desarrollar métodos innovadores para responder a las problemáticas planteadas por la sociedad que todos compartíamos (la estigmatización de estos barrios), por más que cada uno viviera en contextos nacionales muy diferentes. Estos intercambios de buenas prácticas y estos experimentos vividos en común fueron finalmente el fermento de una notable creatividad profesional interdisciplinar. En segundo lugar, en el plano de la organización de redes internacionales. Esta experiencia común abre la vía a fructíferas cooperaciones a largo plazo, gracias a la puesta en funcionamiento de una red dinámica de actores cuyas competencias y recursos se pueden movilizar desde este mismo momento para el desarrollo de nuevas iniciativas internacionales. A título de ejemplo, las universidades de Varsovia, Rennes y Tarragona tienen previsto prolongar su colaboración mediante el intercambio de profesores y estudiantes, y la organización de nuevos seminarios tanto en el campo de la pedagogía como en el de la investigación. Por último, la movilidad transnacional y la puesta en común de miradas cruzadas entre los tres países ha sido una oportunidad para que cada uno: – desarrollara su propia mirada crítica y cuestionara las representaciones dominantes sobre estos barrios estigmatizados, – y a su vez reforzara su capacidad para experimentar, trabajar en equipo, adaptarse a un mundo en permanente evolución y comunicarse en un contexto plurilingüe y pluridisciplinar. Esperemos que los próximos programas de la Unión Europea sigan animando a los actores a emprender esta vía de experimentación artística, científica y pedagógica al servicio del aprendizaje informal, la participación ciudadana y la organización de redes internacionales.
Nicolas Combes Co-concepteur du projet, Octobre 2013.
Nicolas Combes Co-escritor del proyecto, Octubre de 2013.
Podróże międzynarodowe zmieniają ludzkie życie: potężna dźwignia edukacji nieformalnej i budowy sieci zawodowych
Transnational travel changes people’s lives: it is a powerful lever for informal learning and structuring professional networks
Poza pracami artystycznymi i naukowymi realizowanymi „na pierwszym planie”, projekt Ekspedycje zawiera również aspekty mniej widoczne, a jednak równie ważne, które stanowią istotę tego projektu współpracy europejskiej. Przede wszystkim dotyczy on edukacji nieformalnej i kreatywności. Podczas trzech pobytów w terenie zespół starał się wykorzystać swoje kompetencje, aby wraz z poznanymi młodymi ludźmi i ich rodzinami odkryć nowe sposoby badania zastanych wyobrażeń dotycząccyh dzielnic, zwanych „robotniczymi”. Nasz hiszpańsko-francusko-polski zespół chciał spróbować wyjść poza akademickie nawyki, by opracować nowatorskie metody odpowiedzi na wyzwania społeczne, które dobrze znamy (np. stygmatyzacji dzielnic), z którą jednak każdy miał do czynienia w bardzo różnym kontekście narodowym. Ta wymiana dobrych praktyk i wspólne eksperymentowanie stały się ostatecznie katalizatorem niezwykłej interdyscyplinarnej kreatywności zawodowej. Następnie, projekt dotyczy on budowania międzynarodowych sieci. To wspólne doświadczenie otwiera drogę do owocnej współpracy w dłuższej perspektywie, dzięki ustanowieniu dynamicznej sieci osób, których kompetencje i zasoby są od teraz gotowe do mobilizacji, by rozwijać nowe, międzynarodowe inicjatywy. Na przykład uniwersytety w Warszawie, Rennes i Tarragonie zamierzają przedłużyć swoje umowy o współpracę poprzez wymianę profesorów i studentów i organizując nowe seminaria zarówno w dziedzinie pedagogiki, jak badań naukowych. W końcu, mobilność międzynarodowa i dzielenie się opiniami między trzema krajami były dla każdego okazją do: – rozwoju krytycznego myślenia wobec dominujących reprezentacji napiętnowanych dzielnic, – ale także do wzmocnienia swoich zdolności eksperymentowania, pracy w sieci relacji, przystosowania w świecie, który się nieustannie zmienia i komunikacji w wielojęzycznym i interdyscyplinarnym kontekście. Miejmy nadzieję, że następne programy Unii Europejskiej będą dalej zachęcać do wykorzystywania tej formy artystycznego, naukowego i pedagogicznego eksperymentowania, która wzmacnia edukację nieformalną, zaangażowanie obywatelskie oraz budowanie międzynarodowych sieci.
In addition to artistic and scientific works done ‶at the forefront”, the Expeditions project also includes aspects that are less visible, but nonetheless just as essential, and which constitute the very essence of this European cooperation project. First of all, regarding informal learning and creativity. Throughout three immersion work trips, the team sought to combine their respective skills to work with the young people and their families that they met there to invent new ways to explore preconceived ideas associated with the neighbourhoods that people call «working-class neighbourhoods». Our Spanish-French-Polish team wanted to try to go beyond academic customs to develop innovative methods to address social issues that we share (i.e.: the stigmatisation of these neighbourhoods) but that we all experience in very different national contexts. This exchange of good practices and testing performed together ultimately constituted the catalyst for remarkable interdisciplinary professional creativity. Second of all, regarding the structuring of international networks. This common experience opens the way to productive cooperation in the long term, thanks to the establishment of a dynamic network of players whose skills and resources can now be mobilised to develop new international initiatives. For example, the universities of Warsaw, Rennes and Tarragona plan to prolong their partnerships with exchanges of professors and students, and by organising new seminars, both regarding educational methods and research. Lastly, transnational travel and the exchange of different points of view among these three companies has been an opportunity for each of them to: - develop critical thinking and question predominant representations of these stigmatised neighbourhoods, - but also to reinforce their ability to experiment, work in a network, adapt in a world that is constantly changing and to communicate in a multilingual and multidisciplinary context. Let’s hope that the next European Union programmes will continue to encourage players to use this form of artistic, scientific and educational experimentation to benefit informal learning, citizen engagement and the structuring of international networks.
Nicolas Combes Współtwórca projektu, Październik 2013 r.
Nicolas Combes Co-designer of the project, October, 2013.
Presencia
PrĂŠsence
Presence
Obecność
Le moment de l’expédition éclaire sous un nouveau jour les formes les plus triviales de l’existence humaine : la présence physique au monde, la place que notre corps occupe dans l’environnement. Ce premier stade de communication engendre un certain malaise au contact de ces lieux de vie que nous comptons observer. Quels que soient nos gestes, nos trajets ou nos activités, notre groupe ne tarde pas à se faire remarquer. Du jour au lendemain, nous apparaissons dans un quotidien avec retenue. Bien qu’introduits grâce à l’équipe locale, nous restons extrêmement visibles malgré tout. D’ailleurs, que penser d’autre quand huit à dix personnes étrangères arpentent les rues, envahissent les boutiques, photographient avec circonspection des sujets banals du quartier : une vieille ruine, la façade d’un immeuble. La durée assez courte de chaque résidence impose à chacun d’agir vite pour mettre au point un petit dispositif d’observation et de rencontre, organiser une situation de travail qui corresponde aux exigences de son métier. Lorsque nous explorons pour la première fois une zone de la ville, le regard que nous portons demeure naïf au point qu’il ne perçoit pas toujours que ce que nous contemplons résulte de notre présence. En sachant cela, il devient possible de tirer profit de cette perturbation. Nous ne sommes résolument pas là pour nous dissimuler. Au contraire, l’expédition marque le terrain, elle interrompt les routines, elle ouvre des brèches. Par quelle stratégie reprendre à notre avantage les difficultés qui nous handicapent, tels que la langue que l’on ne parle pas ou l’environnement que nous ne connaissons pas ? Comment rentrer en contact avec une réalité afin qu’elle se livre à nous sans complexe et sans entrave ? Quel espace d’échange commun pouvons-nous construire avec les gens qui nous entourent ?
El momento de la expedición ilumina con la luz de un nuevo día las formas más triviales de la existencia humana: la presencia física del mundo, el lugar que ocupa nuestro cuerpo en el entorno. Este primer estadio de comunicación genera un cierto malestar al contacto con estos espacios de vida que pretendemos observar. Sean cuales sean nuestros gestos, nuestros trayectos o nuestras actividades, nuestro grupo no tarda en hacerse notar. De un día para otro aparecemos discretamente en una cotidianidad. Aunque nos hemos introducido gracias al equipo local, seguimos siendo extremadamente visibles. ¿Qué otra cosa podría ocurrir cuando un grupo de entre ocho y diez desconocidos recorren las calles, invaden las tiendas, fotografían con gran cuidado elementos banales del barrio: una vieja ruina o la fachada de un edificio? La duración relativamente corta de cada residencia impone a todos los miembros la necesidad actuar rápidamente para poner a punto un pequeño dispositivo de observación y encuentro, organizar un marco de trabajo que responda a las exigencias de su oficio. Cuando exploramos por primera vez una zona de la ciudad, la mirada que dirigimos sobre ella sigue siendo ingenua hasta el punto de que no siempre percibe que aquello que contemplamos es el producto de nuestra propia presencia. Cuando se ha entendido esto, se hace posible sacar provecho de esta perturbación. No estamos allí ni mucho menos para disimular nuestra presencia. Al contrario, la expedición marca el terreno, interrumpe las rutinas, abre brechas. ¿Qué estrategia podemos diseñar para aprovechar a nuestro favor las dificultades que nos acechan, como la lengua que no hablamos o el entorno que no conocemos? ¿Cómo entrar en contacto con una realidad para que se nos entregue sin complejos y sin reservas? ¿Qué espacio de intercambio común podemos construir con la gente que nos rodea?
Czas ekspedycji ukazuje najbardziej proste formy ludzkiej egzystencji w nowym świetle : fizyczną obecność w świecie, miejsce, jakie nasze ciała zajmują w przestrzeni. Ten pierwszy etap komunikacji wywołuje pewien dyskomfort w zetknięciu z miejscami, które zamierzamy obserwować. Jakiekolwiek nie byłyby nasze gesty, drogi lub działania, nasza grupa prędko odstaje od otoczenia. Z dnia na dzień czuliśmy się coraz bardziej ograniczeni. Chociaż zostaliśmy przedstawieni przez lokalną grupę, staliśmy się niezwykle widoczni. Zresztą, to jest nieuniknione kiedy 8-10 obcych przemierza ulice, zagląda do sklepów, i ostorżnie fotografuje zwyczajne obiekty w dzielnicy: stare ruiny, fasady budynku. Dość krótki czas każdego pobytu zmusił każdego do szybkiego działania, aby zebrać mały zbiór obserwacji i spotkań i aby zorganizować warunki pracy odpowiadające wymaganiom swojego zawodu. Gdy po raz pierwszy odkrywaliśmy jakąś część miasta, nasze spojrzenie było naiwne do tego stopnia, że nie zawsze zdawaliśmy sobie sprawę, że to, co obserwujemy jest rezultatem naszej obecności. Mając tą świadomość, możemy wykorzystywać powodowane przez nas zakłócenia. Zdecydowanie nie jesteśmy tu, by się ukrywać. Przeciwnie, ekspedycja zostawia ślady w terenie, przerywa rutynę, robi wyłomy. Za pomocą jakiej strategii odwrócić na naszą korzyść ograniczające nas trudności, takie jak język, którym się nie posługujemy lub środowisko, którego nie znamy? Jak nawiązać kontakt z rzeczywistością, tak aby otworzyła się przed nami bez ograniczeń i przymusu? Jaką przestrzeń wspólnej wymiany możemy zbudować z otaczającymi nas ludźmi?
The moment of the expedition sheds new light on the most trivial forms of human existence: physical presence in the world, the space occupied by our bodies in the environment. This first stage of communication creates a certain discomfort in contact with the areas that we expect to observe. Whatever our gestures, our paths or our activities, our group quickly stands out. From one day to the next, we felt restrained. Although we were introduced by the local team, we were still extremely visible. But this is inevitable when eight to ten strangers walk along the streets, invade shops and photograph ordinary parts of the neighbourhood with circumspection: an old ruin, the façade of a building. The short duration of each residence led each person to work quickly to complete a small set of observations and encounters and organize a work
situation according to the demands of their field. When we explored an area of the city for the first time, our perspective was naive to the point where we did not always perceive that what we observed was the result of our presence. Knowing that, it became possible to take advantage of such disruption. We were definitely not there to hide. On the contrary, the expedition marked the territory, interrupted routines and opened gaps. What strategy could we implement to use in our favour the difficulties that put us at a disadvantage, like the language that we didn’t speak or the environment that we didn’t know? How could we get in touch with a reality so that it would be open to us without restrictions or constraints? What space of common exchange could we construct with the people surrounding us?
FR
RNNS
110
ZOFIA DWORAKOWSKA Maurepas ! / work in progress
Maurepas! / work in progress
Maurepas! / work in progress
Maurepas! / work in progress
Rennes, mars 2013
Rennes, marzo de 2013
Rennes, marzec 2013
Rennes, March 2013
Cette collection est composée d’éléments que l’on peut ordonner de différentes façons. Chaque élément peut être lu / observé seul ou en association avec d’autres éléments. Cette compilation est une structure libre : de nouveaux éléments peuvent s’y rattacher, et les versions actuelles peuvent changer. La collection s’inspire des méthodes d’étude qualitatives, et particulièrement de l’autoethnographie et de l’ethnographie performative.
La colección consiste en una serie de partes que pueden ordenarse de distintos modos. Cada parte puede leerse / verse separadamente o en conjunción con las demás. La compilación es una estructura abierta en la que pueden surgir nuevas partes o pueden cambiar las existentes. La colección se inspira en la investigación social cualitativa, en especial en la etnografía y la etnografía «performativa».
Kolekcja składa się z tekstów, zdjęć i wideo, które można porządkować na różne sposoby. Każda część może być czytana / oglądana oddzielnie lub łącznie z innymi częściami. Kolekcja stanowi strukturę otwartą – mogą się w niej pojawić nowe części, a obecne wersje mogą ulec zmianie. Kolekcja czerpie inspirację ze społecznych badań jakościowych, a zwłaszcza z autoetnografii i etnografii performatywnej.
The collection consists in texts, photos and video that can be viewed in a different order. Each part can be read / watched separately or together with the other parts. The compilation is an open structure – new parts can occur, the current versions can change. The collection is inspired by qualitative social research, especially autoethnography and performative ethnography.
Zofia Dworakowska Antropóloga, Institute of Polish Culture, Varsovia Observación forzada; Órdenes distintos; Balcones; Rastros individuales; Desplazamiento, artículos manuscritos en polaco. Representando Maurepas, Vídeo HD en color y fotografías (20 mn). Cooperación: Anna M. Bofarull, Nani Blasco, Bionik Dread, Elton Koli, Romain Louvel, Richard Louvet, Anne-Catherine Pivard, RDH20, Shiranie Rajakumaran, Feriel Remadi, Alba Rodríguez Núñez, «Mayotte Maurepas», Aïcha Tavares.
Zofia Dworakowska Antropolog, Instytut Kultury Polskiej, Warszawa Kolekcja: Przymusowa obserwacja; Różne porządki; Balkony; Indywidualne ślady; Przeniesienie, teksty w języku polskim pisane ręcznie. Performing Maurepas, kolorowe wideo HDi, (20 min). Współpraca: Anna M. Bofarull, Nani Blasco, BIONIK DREAD, Flera Djema, Elton Koli, Romain Louvel, Richard Louvet, Anne-Catherine Pivard, RDH20, Shiranie Rajakumaran, Feriel Remadi, Alba Rodriguez Nuñez, Aïcha Tavares.
Zofia Dworakowska Anthropologue, Institute of Polish Culture, Varsovie Observation forcée ; Agencements différents ; Balcons ; Traces individuelles ; Déplacement, articles manuscrits en polonais. Maurepas vivante, vidéo HD en couleurs et photographies (20 mn). Coopération : Anna M. Bofarull, Nani Blasco, BIONIK DREAD, Elton Koli, Romain Louvel, Richard Louvet, Anne-Catherine Pivard, RDH20, Shiranie Rajakumaran, Feriel Remadi, Alba Rodriguez Núñez, « Mayotte Maurepas », Aïcha Tavares.
LES TRACES INDIVIDUELLES À MAUREPAS Habites-tu à Maurepas ? As-tu une activité créative ? As-tu une histoire intéressante à raconter sur le quartier ? Joues-tu d'un instrument de musique ? Chantes-tu ? Brodes-tu, couds-tu ? Danses-tu ? Cultives-tu des fleurs ? Peins-tu? Dessines-tu ? Es-tu collectionneur ? Écris-tu des BD ? Fais-tu des projets ? As-tu d'autres passions créatives ? Pratiques-tu du parkour ? Est-ce que tu rappes ?
Je suis Zofa, je suis chercheuse. Je suis venue de Pologne et je voudrais découvrir le côté créatif de Maurepas. Si tu veux me contacter, le GRPAS (PAM – Pôle associatif Marbaudais, 32, rue de la Marbaudais) peut t'expliquer comment faire ou tu peux écrire un courriel à zofa.dworakowska@op.pl.
Zofia Dworakowska Anthropologist, Institute of Polish Culture, Warsaw Forced observation; Different orders; Balconies; Individual traces; Displacement, hand written articles in Polish. Performing Maurepas, coloured HD video and photos (20 min). Cooperation: Anna M. Bofarull, Nani Blasco, BIONIK DREAD, Elton Koli, Romain Louvel, Richard Louvet, Anne-Catherine Pivard, RDH20, Shiranie Rajakumaran, Feriel Remadi, Alba Rodriguez Nuñez, «Mayotte Maurepas», Aïcha Tavares.
FR
RNNS
Zofia Dworakowska
112
114
RICHARD LOUVET Flaga
Flaga
Flaga
Flaga
Varsovie, mai 2013
Varsovia, mayo de 2013
Warszawa, maj 2013
Warsaw, May 2013
Flaga est une série photographique jouant sur les combinaisons colorées de drapeaux réels et imaginaires. À partir d’éléments de mur directement photographiés dans le quartier de Praga (Varsovie), le cadrage révèle des assemblages de forme et de couleur propres aux étendards de nations. Imprimés sur textile, ces 12 drapeaux de pays réels (la Pologne et la Ville de Varsovie par exemple) ou totalement fictifs se jouent de la culture nationaliste particulièrement vivace en Pologne. Sur tous les murs des maisons et bâtiments civils ou officiels existent des porte-drapeaux utilisés à l’occasion de chaque commémoration importante. Dans le cadre du projet Expéditions , c’est le symbole de la conquête du territoire, matérialisé par le planter de drapeau qui est invoqué ici.
Flaga es una serie de fotografías que juegan con coloridas combinaciones de banderas reales e imaginarias. A partir de elementos de la pared, directamente fotografiados en el barrio de Praga (Varsovia), el encuadre revela una amalgama de forma y de color propios de los estandartes de las naciones. Imprimidas sobre tejido, las 12 banderas de países reales (Polonia y la ciudad de Varsovia, por ejemplo) o totalmente ficticios burlan la cultura nacionalista, particularmente activa en Polonia. Los portabanderas, colgados en las paredes de las casas y los edificios civiles u oficiales, se utilizan en cada conmemoración importante. Dentro del proyecto Expediciones, simbolizan la conquista del territorio, materializada con la colocación de la bandera.
Flaga to cykl fotograficzny polegający na grze kolorystycznych kombinacji flag prawdziwych i wymyślonych. Wykorzystując elementy ścian budynków sfotografowanych bezpośrednio na Pradze (Warszawa), kompozycja ujawnia zbiór form i kolorów typowych dla flag narodowych. 12 flag rzeczywistych krajów wydrukowanych na tkaninie (na przykład Polski i Miasta Warszawy) lub zupełnie fikcyjnych podejmuje grę z kulturą nacjonalistyczną, której objawy są szczególnie żywe w Polsce. Na ścianach wszystkich domów i budynków prywatnych lub publicznych znajdują się uchwyty na flagi używane z okazji każdego ważniejszego święta. W ramach projektu Ekspedycje, jest to symbol podboju terytorium, urzeczywistnionego poprzez zatknięcie wspomnianej flagi.
Flaga is a series of photographs which plays with coloured combinations of real and imaginary flags. Using wall elements photographed directly in the Praga district (Warsaw), the composition reveals assemblies of form and colour specific to the flags of nations. Printed on textile, these 12 flags, totally fictitious or from real countries and regions (Poland and the City of Warsaw, for example) play with a nationalist culture that is particularly prevalent in Poland. On all the walls of houses and public or official buildings, standard-bearers are used to mark all important commemorations. It is the symbol of conquering a territory, marked by the planting of a flag, which is invoked here as part of Expeditions.
PL
WRSZW
Richard Louvet Photographe, Rennes Installation photographique de 12 drapeaux, impression couleur sur textile, 80 × 60 cm.
Richard Louvet Fotógrafo, Rennes Instalación fotográfica de 12 banderas, impresión a color sobre tejido, 80 × 60 cm.
Richard Louvet Fotograf, Rennes Instalacja fotograficzna 12 flag, kolorowy wydruk na tkaninie, 80 × 60 cm.
Richard Louvet Photographer, Rennes Photographic installation of 12 flags, colour printing on textile, 80 × 60 cm.
PL
WRSZW
Richard Louvet
116
FR
RNNS
118
ALBA RODRÍGUEZ NúÑEZ Paysages intimes
Paisajes íntimos
Krajobrazy intymne
Intimate landscapes
Rennes, mars 2013
Rennes, marzo de 2013
Rennes, marzec 2013
Rennes, March 2013
« Cette proposition a amené la photographe à entrer chez les personnes pour créer quelque chose sur la base des relations humaines. Tendresse et délicatesse émanent de ces portraits de dos, présentant une coiffure, une nuque, un profil à moitié caché… Regardant à travers d’autres yeux et racontant des histoires silencieuses, Alba Rodríguez Núñez capture quelque chose lié au mystère insondable de l’altérité. Ce projet cherche aussi à explorer la façon de créer des liens avec les espaces privés, les intimités, les identités, pour comprendre plus en profondeur un territoire et ses représentations. […] Que révèlent les sphères privées et individuelles, que construisent-elles et que produisent-elles à travers les espaces publics et communs ? » Céline Laflute, coordinatrice du projet, à propos du travail d’Alba Rodríguez Núñez.
«Esta propuesta ha llevado al fotógrafo a meterse en casa de la gente para crear algo a partir de las relaciones humanas. Hay una ternura y una delicadeza en esos retratos invertidos, en la captación de un peinado, un cuello, un perfil medio escondido…Esta forma de mirar a través del filtro de unos ojos ajenos y narrar historias silenciosas permite a Alba Rodríguez Núñez captar algo del misterio insondable de la otredad. Este proyecto también trata de conectar con espacios privados, intimidades, identidades, para comprender algo más profundo acerca de un territorio y sus representaciones. […] ¿Qué es lo que revela, construye, produce el espacio privado e individual, a través del espacio público y común?» Céline Laflute, coordinadora del proyecto, acerca del trabajo de Alba Rodríguez Núñez.
„Ta propozycja skłoniła fotografa do odwiedzania domów w celu stworzenia czegoś na bazie ludzkich relacji. W odwróconych portretach można odnaleźć pewną wrażliwość i delikatność poprzez ukazanie fryzury, karku, półukrytego profilu... Patrząc przez filtr czyichś oczu i opowiadając milczące historie Albie Rodríguez Núñez udaje się uchwycić coś z niezgłębionej tajemnicy odmienności. Projekt ten mówi także o tym, jak uzyskać dostęp do prywatnych przestrzeni, intymności, tożsamości, by zrozumieć coś głębiej o terytorium i jego przedstawieniach. [...] Co przestrzeń prywatna, indywidualna ukazuje, buduje, tworzy poprzez przestrzeń publiczną i wspólną?” Céline Laflute, koordynator projektu, o twórczości Alby Rodríguez Núñez.
‶This proposition has led the photographer into people’s homes to create something based on human relationships. There is a tenderness and delicacy in these reverse-portraits, through the showing of a hairstyle, a neck, a half-hidden profile. Looking through somebody else’s eyes and narrating silent stories, Alba Rodríguez Núñez captures something linked with the unfathomable mystery of otherness. This project is also about how to come into contact with private spaces, intimacies, and identities to understand something deeper about a territory and its representations. […] What does the private and individual space reveal, build, produce through public and common space?” Céline Laflute, coordinator of the project, about the work of Alba Rodríguez Núñez.
Alba Rodríguez Núñez Fotógrafa y diseñadora gráfica, Tarragona Catálogo, 10 × 15 cm, impresión sobre transparencias.
Alba Rodríguez Núñez Fotograf i projektant, Tarragona Katalog, 10 × 15 cm, wydruk na przeźroczach.
Alba Rodríguez Núñez Photographer and designer, Tarragona Catalog, 10 × 15 cm, printed in transparences.
Alba Rodríguez Núñez Photographe et designer, Tarragone Catalogue, 10 × 15 cm, imprimé sur transparents.
FR
RNNS
Alba Rodríguez Núñez
120
FR
RNNS
Alba Rodríguez Núñez
122
ES
TRRGN
124
DOROTA POROWSKA Labstreet
Labstreet
Labstreet
Labstreet
Tarragone, janvier 2013
Tarragona, enero de 2013
Tarragona, styczeń 2013
Tarragona, January 2013
Grâce à sa structure mathématique, le schéma du labyrinthe de Pylos est universel et peut être reproduit dans n’importe quel lieu, à n’importe quelle époque et dans n’importe quel contexte culturel et social. La course folle domine, on contemple les mesures, puis on change soudainement de direction. La perspective change quand on s’envole, puis quand on tombe par terre et qu’on rebondit au sol : on déclare alors tout l’enthousiasme de ses émotions, par le cri. Le labyrinthe attire, car il reproduit la forme schématique de la vie. À Tarragone, nous avons créé notre propre labyrinthe : des comportements répétés inlassablement, et des points faibles et points forts de l’espace créé. Ce labyrinthe est devenu le garant de notre sécurité.
Gracias a su estructura matemática, el diagrama del Laberinto de Pylos tiene carácter universal y puede completarse independientemente del lugar, tiempo y contexto sociocultural. Su impetuoso recorrido perdura contemplando formas y giros repentinos. La perspectiva se transforma al volar, derrumbándose repentinamente para rebotar contra el suelo y expresar así emociones entusiastas, gritos. El laberinto llama la atención porque corresponde con la naturaleza esquemática de la vida. En Tarragona hemos diseñado nuestro propio laberinto basado en comportamientos obstinadamente repetitivos: los puntos débiles y fuertes del espacio creado. Este laberinto se ha convertido en garantía de nuestra seguridad.
The diagram of the Labyrinth of Pylos, thanks to its mathematical structure, is universal and can be accomplished in any given place, time and cultural and social context. The impetuous running dominated, contemplating measures and sudden turns of direction. The perspective changed while flying, sudden falling upside down, then bouncing off the bottom and declaring enthusiastic emotions, screaming. A labyrinth seems appealing because it corresponds to life’s schematic form. In Tarragona we created our own labyrinth consisting of stubbornly repeated behaviors, weak and strong spots of the created space. That labyrinth became a guarantor of our security.
Dorota Porowska Comédienne, Lublin Vidéo couleur, 10 min 06.
Dorota Porowska Actriz, Lublin Película en color, 10 min 6 s.
Schemat labiryntu z Pylos, dzięki swej matematycznej strukturze, jest uniwersalny i daje się zrealizować w dowolnej przestrzeni, dowolnym czasie i w każdym kontekście kulturowospołecznym. W Tarragonie, dzięki pracy z dziećmi, udało się uwypuklić jego wymiar ludyczny. Żywiołowy bieg dominował nad kontemplacją miar, liczb i nagłych zwrotów kierunku podążania. W czasie działań zmieniała się perspektywa naszego patrzenia, kiedy fruwaliśmy, nagle spadaliśmy głową w dół, aby potem odbić się od dna i krzykiem oznajmialiśmy nasze emocje. Labirynt, jako taki, wydaje się być atrakcyjny ze względu na to, że koresponduje ze schematycznością ludzkiego życia i działania. W Tarragonie w pracy z dziećmi stworzyliśmy swój własny labirynt złożony z uporczywie powtarzanych zachowań oraz słabych i mocnych punktów powoływanej przez nas przestrzeni. Ten labirynt stał się gwarantem naszego bezpieczeństwa. Dorota Porowska Aktorka, Lublin Kolorowe wideo, 10 min 06.
Dorota Porowska Actress, Lublin Coloured video, 10 min 06.
PL
WRSZW
Dorota Porowska
126
Expéditions
Expediciones
Ekspedycje
Expeditions
Varsovie, mai 2013
Varsovia, mayo de 2013
Warszawa, maj 2013
Warsaw, May 2013
À Praga, j’ai voulu essayer d’établir un contact et une coopération entre les jeunes du coin. Mon idée était de créer un labyrinthe, dans tous les sens du terme, comme la métaphore d’un mécanisme qui conditionne la réalité d’un individu et son développement biographique et psychologique. Notre méthode : apprendre des acrobaties utilisées au théâtre, avec un peu de risque et basées sur le travail en équipe. Le travail s’est terminé par un court spectacle dans une arrière-cour, au 15 / 17 de la rue Brzeska. En attendant le crépuscule, les enfants jouaient dans le labyrinthe peint au sol. Avec les adolescents, nous exécutions des acrobaties le long d’un mur mobile fait de film alimentaire, dans le brouillard et à la lueur de lampes torches, devant des adultes émerveillés. Au bout de deux heures, tout le monde repartit chez soi, à contrecœur.
En Praga procuré establecer contacto y cooperar con los jóvenes locales. Me propuse crear un laberinto a toda costa, como metáfora del mecanismo que configura la realidad y los procesos biográficos y psicológicos del individuo. Apliqué una metodología basada en el aprendizaje de las acrobacias usadas en teatro, que contienen un elemento de riesgo y se fundamentan en el trabajo en equipo. La obra concluyó con un espectáculo breve en un patio de la calle Brzeska, número 15 / 17. Mientras esperábamos el anochecer, los niños jugaban en el laberinto pintado en el suelo. Con los adolescentes realizamos ejercicios acrobáticos a lo largo de un muro móvil de film de plástico, en la niebla e iluminados por linternas. Los adultos contemplaban con admiración. Después de dos horas, todo el mundo se marchó a regañadientes.
Na Pradze starałam się nawiązać kontakt i współpracę z młodzieżą. Moim celem było stworzenie w dowolny sposób labiryntu, jako metafory mechanizmu kształtującego rzeczywistość i biograficzne/psychologiczne procesy jednostki. Wybrana metoda polegała na nauce akrobatycznych ewolucji stosowanych w teatrze, zawierających element ryzyka i opartych na pracy zespołowej. Owocem pracy był krótki pokaz na podwórzu przy ul. Brzeskiej 15 / 17. W oczekiwaniu na zapadnięcie zmroku dzieci bawiły się w namalowanym na ziemi labiryncie. Z nastolatkami wykonywaliśmy akrobatyczne ewolucje przy mobilnej ścianie wykonanej z plastykowej folii, we mgle i przy blaskach latarki. Dorośli podziwiali spektakl. Po dwóch godzinach wszyscy niechętnie rozeszli się.
In Praga I tried to establish contact and cooperation with the local youth. I meant to create a labyrinth in any possible way, as a metaphor of a mechanism which shapes the reality and the biography/psychological processes of an individual. The chosen method was learning acrobatic evolutions used in theater, containing a risk element and based on teamwork. The work ended with a brief show in a backyard on Brzeska Street 15 / 17. While waiting for the dusk, the children were playing on the labyrinth painted on the ground. With the teenagers we did acrobatic evolutions along a mobile wall made of plastic foil, in the mist and flashlight glow. The adults were admiring. After two hours everyone reluctantly went separate ways.
Dorota Porowska Comédienne, Lublin Œuvre digitale interactive, composée de photos, vidéos et dessins.
Dorota Porowska Actriz, Lublin Trabajo interactivo digital compuesto de fotografías, vídeos e ilustraciones.
Dorota Porowska Aktorka, Lublin Interaktywna praca cyfrowa skłądająca się z fotografii, video, rysunków.
Dorota Porowska Actress, Lublin Interactive digital work composed of photos, videos, drawings.
ES
TRRGN
128
UNAI REGLERO L’important, c’est la base
Lo Importante es la base
Tarragone, janvier 2013
Tarragona, enero de 2013
L’important, c’est la base est un projet artistique composé de deux actions complémentaires : une œuvre d’art vidéo et une grande fresque dans l’espace public. L’important, c’est la base fait référence au contexte actuel dans lequel vit ce quartier : dans un contexte de crise, l’État n’investit plus dans les services publics et met en place de nouvelles lois limitant l’accès aux services sociaux pour les personnes les plus vulnérables, comme les immigrés. Ces décisions ont des conséquences directes sur ce quartier très touché par le chômage et les problèmes sociaux. Unai Reglero Designer graphique, Künstainer, Tarragone Vidéo couleur, 3 min 03. Photographie, 47,5 × 70 cm et photomontage, 47,5 × 70 cm Toute l’équipe d’Expéditions, ainsi que les enfants et les éducateurs de Casal l’Amic, ont participé à la réalisation de cette œuvre. La photographie aérienne de la fresque a été réalisée par Stefano.
Lo importante es la base es un proyecto artístico compuesto por dos acciones complementarias: una pieza de videoarte y una pintada de grandes dimensiones en espacio público. Lo importante es la base se refiere al contexto actual que está viviendo el barrio, cuando en el contexto de la crisis el estado retira la inversión en servicios públicos, acompañado con nuevas leyes que restringen los servicios sociales para los sectores más vulnerables, como los inmigrantes. Estas decisiones afectan directamente a un barrio afectado por el desempleo y los problemas sociales derivados. Unai Reglero Diseñador gráfico, Künstainer, Tarragona Película en color, 3 min 3s. Fotografía impresa, 47,5 × 70 cm, y fotomontaje, 47,5 × 70 cm. En el proceso de la obra ha participado todo el equipo de Expediciones, los niños de Casal l’Amic y los educadores. La fotografía aérea de la pintada fue tomada por Estefano.
Najważniejsza jest podstawa Tarragona, styczeń 2013
Najważniejsza jest podstawa to projekt artystyczny, składający się z dwóch uzupełniających się akcji: filmu wideo i dużego obrazu w przestrzeni publicznej. Najważniejsza jest podstawa odnosi się do aktualnej sytuacji, w której żyje osiedle, gdy, w okresie kryzysu, Państwo wycofuje inwestycje w świadczenia publiczne i wprowadza nowe prawa ograniczające wsparcie dla najsłabiej zabezpieczonych społecznie osób, takich jak imigranci. Decyzje te w sposób bezpośredni oddziałują na osiedle dotknięte bezrobociem i problemami społecznymi. Unai Reglero Grafik, Künstainer, Tarragona Wideo w kolorze, 3 min 03. Drukowana fotografia 47,5 × 70 cm i fotomontaż, 47,5 × 70 cm. W pracy uczestniczyły wszystkie zespoły Ekspedycji, dzieci i nauczyciele z Casal l’Amic. Fotografię lotniczą obrazu wykonał Stefano.
What matters is the basis Tarragona, January 2013
What matters is the basis is an art project consisting in two complementary actions: a piece of video art and a big painting in public space. What matters is the basis refers to the current context in which this neighborhood is living, when, in the context of the crisis, the state withdraws investment in public services, together with new laws restricting social services for the most vulnerable, such as immigrants. These decisions directly affect a neighborhood struck by unemployment and social problems. Unai Reglero Graphic designer, Künstainer, Tarragona Coloured video, 3 mn 03. Printed photograph 47,5 × 70 cm and photomontage, 47,5 × 70 cm. In the process of the work have participated all the team of Expeditions, children and educators from Casal l’Amic. The aerial photography of the painting was taken by Stefano.
ES
TRRGN
Unai Reglero
130
ES
TRRGN
Unai Reglero
132
FR
RNNS
134
GRPAS Pédagogues : explorateurs et compagnons de route
Pedagogos: exploradores y compañeros de camino
Pedagodzy: odkrywcy i towarzysze drogi
Educators: explorers and travelling companions
Rennes, mars 2013
Rennes, marzo de 2013
Rennes, marzec 2013
Rennes, March 2013
Le rôle du GRPAS a été de faciliter les rencontres entre les chercheurs, les artistes et les enfants mais aussi avec les familles. Notre connaissance des habitants mais aussi du territoire a pu faciliter l’immersion des explorateurs sur cette résidence. Concrètement, nous avons réfléchi à des créneaux et des formes variés de rencontre sur l’espace public mais aussi dans les espaces privés. Mais surtout au fil des jours, nous avons proposé, sollicité, confirmé la participation des enfants comme explorateurs auprès des artistes et chercheurs avec environ une petite dizaine d’enfants par jour, avec comme d’habitude, le départ et le retour directement à leur domicile.
El papel del GRPAS (Groupe de pédagogie et d’animation sociale) ha consistido en facilitar los encuentros entre los investigadores, los artistas, los niños y sus familias. Nuestro conocimiento de los habitantes y del territorio ha facilitado la inmersión de los exploradores en esta residencia. Concretamente, hemos reflexionado sobre el encaje temporal y sobre diversas formas de encuentros en espacios tanto públicos como privados. Pero lo más importante es que en el curso de estas jornadas hemos propuesto, solicitado y confirmado la participación de los niños como exploradores junto a los artistas y a los investigadores, en grupos diarios de alrededor de una decena de niños, en general tomando su domicilio como punto de partida y de regreso.
Celem GRPAS było umożliwienie spotkania między badaczami, artystami i dziećmi, ale także z rodzinami tych dzieci. Nasza znajomość mieszkańców i terenu pomogła odkrywcom w poruszaniu się po ich obszarze badawczym. Słowem, opracowaliśmy plan i różnorodne formy spotkań w przestrzeni publicznej, a także w przestrzeniach prywatnych. Jednak przede wszystkim, dzień po dniu, proponowaliśmy, zabiegaliśmy o udział dzieci jako odkrywców, które towarzyszą artystom i naukowcom. Codziennie zbieraliśmy grupę około 10 dzieci i , jak zwykle, organizowaliśmy wyjazd i powrót bezpośrednio do ich miejsca zamieszkania.
The role of the GRPAS was to facilitate meetings between the researchers, artists and children, but also between families. Knowing the inhabitants and the area facilitated the immersion of the explorers into this residence. In concrete terms, we thought about various time slots and forms of meeting in the public space, but also in private areas. But above all, as days went by, we proposed, requested and confirmed the participation of children as explorers with the artists and researchers. Usually about ten children per day were picked up from and dropped off at their homes.
Article illustré en français, 24 pages. Série de 7 cartes postales, couleur, 10 × 14cm.
Artículo ilustrado en francés, 24 páginas. Serie de 7 postales, en color, 10 × 14cm.
Artykuł ilustrowany w języku francuskim, 24 strony. Seria 7 pocztówek, w kolorze, 10× 14cm.
Illustrated article in French, 24 pages. Series of 7 postcards, colour, 10 × 14cm.
136 Pascal Nicolas-Le Strat
Telle est (peut-être) la question !
¡Esa es (tal vez) la cuestión!
« L’espoir de trouver ce que je cherche s’est, pour moi, réduit peu à peu à celui de trouver, non pas la chose que je cherche, mais quelle est exactement la chose que je voudrais trouver. Bref, ce qu’aujourd’hui je cherche c’est « ce qu’est » ce que je cherche. (À la limite, j’en viendrais presque à me demander si, ne cherchant même plus à savoir quel est l’objet de ma recherche, je ne chercherais pas tout bonnement à chercher...) En vérité, tout était clair au début, mais tout s’est terriblement embrouillé en cours de route... », Michel Leiris, « Journal (1922-1989) », Gallimard, 1992, p. 640-41.
«La esperanza de encontrar lo que busco se ha ido reduciendo para mí a la de encontrar, no lo que busco, sino saber cuál es exactamente la cosa que querría encontrar. En pocas palabras, lo que yo busco ahora es saber «qué es» lo que busco. (En resumen, casi me pregunto si, más que buscar siquiera saber cuál es el objeto de mi búsqueda, lo único que busco es seguir buscando...) En realidad todo estaba muy claro al principio, pero se enredó terriblemente por el camino...», Michel Leiris, «Journal (1922-1989)», Gallimard, 1992, p. 640-41.
Les baroudeurs du projet Expéditions ne partent-ils pas, avant tout, en exploration de leur propre pratique et de leur propre désir ? Faut-il s’en étonner ? Le regretter ? Nullement. Comment, en effet, rencontrer l’autre sans se découvrir soi-même ? Notre Amérique, n’aura-t-elle été que l’exercice ordinaire de notre activité ? Peut-être. Partir si loin pour se questionner si près de soi. Ce déplacement – cette altération de soi – est certainement indispensable, surtout pour questionner et expérimenter notre rapport à un quartier populaire.
¿Acaso los aventureros del proyecto Expediciones no parten hacia una exploración de su propia práctica y de su propio deseo? ¿Hay que sorprenderse por ello? ¿Hay que lamentarlo? En absoluto. ¿Cómo es posible encontrar al otro sin descubrirse a uno mismo en el proceso? ¿Será nuestra América el mero ejercicio ordinario de nuestra actividad? Tal vez. Ir tan lejos para cuestionarse tan de cerca. Este desplazamiento —esta alteración de uno mismo — es ciertamente indispensable, sobre todo para cuestionar y experimentar nuestra relación con un barrio popular.
Lorsque nous explorons un territoire, à quoi accédons-nous ? À rien de plus extraordinaire que ce que le hasard des rencontres nous offrira comme aperçu. Quelques bribes d’existence livrées au détour d’une conversation. Une intimité qui se dévoile dans un moment de convivialité. Un quotidien de vie qui se laisse découvrir par une porte entrebâillée. Le continent que notre expédition aura prospecté, est façonné par cette infinie diversité de rencontres qui, chacune, réserve un point de vue singulier sur l’immensité d’une vie quotidienne.
Cuando exploramos un territorio, ¿a qué obtenemos acceso? A nada más extraordinario que aquello que nos da a ver el azar de los encuentros. Algunos retazos de existencia descubiertos al hilo de una conversación. Una intimidad que se desvela en un momento de buena convivencia. Una vida cotidiana que se deja descubrir a través de una puerta entreabierta. El continente que explorará nuestra expedición está formado por esta infinita diversidad de encuentros, cada uno de los cuales nos reserva un punto de vista singular sobre la inmensidad de una vida cotidiana.
N’est-ce pas une authentique découverte que de devenir présents les uns aux autres ? Que de partager un présent, le temps d’une rencontre ? Partir en exploration. Partir à la rencontre. Partir à la recherche de ces occasions rares où une rencontre nous met en présence et nous inscrit dans un espace et dans un temps devenus communs. La rencontre nous rend contemporains, nous fait vivre dans un même présent, nous qui résidons momentanément en ce lieu et nous qui en avons fait notre territoire de vie. Partir loin, bien loin, pour retrouver un présent devenu commun.
¿Acaso no es un auténtico descubrimiento hacernos presentes los unos a los otros? ¿Compartir un presente, el tiempo de un encuentro? Partir hacia una exploración. Partir hacia un encuentro. Partir en busca de las raras ocasiones en las que un encuentro nos sitúa ante una presencia y nos inscribe en un espacio y en un tiempo que se han vuelto comunes. El encuentro nos convierte en contemporáneos, nos hace vivir en un mismo presente, a nosotros que residimos momentáneamente en este lugar y lo hemos convertido en nuestro territorio vital. Ir lejos, muy lejos, para encontrar un presente que se ha vuelto común.
Qu’est-ce que l’explorateur rapporte dans ses bagages ? Il revient lesté de questions. Certaines deviennent insistantes et ne le quittent plus, d’autres s’estompent déjà. Ses questions ne l’ont pas quitté ; elles ont été ses meilleurs compagnons de voyage. Certaines lui ont ouvert des perspectives, riches de découvertes, mais d’autres, tout aussi fréquemment, l’ont égaré sur des chemins incertains. Je suis parti indécis et je reviens plein de doutes sur ce que j’ai entrepris. Désormais rentré à quai, une dernière question me taraude : que faire de tout cela ? Pascal Nicolas-Le Strat Sociologue, Le Commun, Montpellier Octobre 2013
¿Qué es lo que lleva el explorador en sus maletas? Vuelve cargado de preguntas. Ciertas se convierten en insistentes y no le dejan en paz, otras se acallan pronto. Sus preguntas no lo han abandonado; han sido sus mejores compañeras de viaje. Algunas le han abierto perspectivas ricas en descubrimientos, mientras que otras, con idéntica frecuencia, lo han llevado por caminos inciertos. Yo partí indeciso y vuelvo lleno de dudas sobre mi empresa. Llegado al muelle, una última pregunta me tortura: ¿qué hacer con todo esto? Pascal Nicolas-Le Strat Sociólogo, Le Commun, Montpellier Octubre de 2013
Oto (być może) jest pytanie!
This is (or might be) the question!
„Nadzieja znalezienia tego, czego szukam stopniowo ograniczyła się dla mnie do nadziei znalezienia nie rzeczy, której szukam, ale do odkrycia, czym jest dokładnie rzecz, którą chciałbym znaleźć. Krótko mówiąc, to czego dziś szukam jest «właśnie tym», czego szukam. (W ostateczności doszedłbym niemal do pytania samego siebie, czy porzucając poszukiwania odpowiedzi na pytanie, jaki jest przedmiot moich poszukiwań, nie przestałbym po prostu szukać...) Prawdę mówiąc, początkowo wszystko było jasne, ale w trakcie drogi wszystko się okropnie zagmatwało...”, Michel Leiris, „Journal (1922-1989)”, Gallimard, 1992, s. 640-41.
‶The hope of finding what I was looking for was gradually reduced to that of finding, not what I was looking for, but what exactly it was that I wanted to find. In short, what I look for today is «what it is» that I am looking for. (If worse comes to worst, I would almost come to wonder if, in not even seeking to know what the object of my research is, I would not simply seek to search...) In truth, everything was clear at the beginning, but everything got terribly muddled up along the way...”, Michel Leiris, ‶Journal (1922-1989)”, Gallimard, 1992, p. 640-41.
Czy odkrywcy projektu Ekspedycje nie wyruszają przede wszystkim na odkrycie ich własnej praktyki i własnego pragnienia? Czy należy się temu dziwić? Żałować tego? W żadnym razie. W końcu, jak spotkać kogoś innego nie odkrywając samego siebie? Czy nasza Ameryka nie była jedynie zwykłym ćwiczeniem naszych działań? Być może. Musieliśmy wyjechać tak daleko, aby zadać pytania samym sobie. To przemieszczenie – ta zmiana siebie – jest z pewnością niezbędna, przede wszystkim, aby zadawać pytania i sprawdzić nasz stosunek do dzielnicy robotniczej.
Didn’t the adventurers of the Expeditions project set off, first and foremost, to explore their own practice and their own desire? Is this surprising? Is it regrettable? Not at all. How can we effectively discover the other without discovering ourselves? Wasn’t our America just the ordinary practice of our activity? Maybe. We had to go that far to question ourselves. Such displacement – such alteration of ourselves – is certainly indispensable, especially for questioning and testing our relationship with a working-class neighbourhood.
Do czego mamy dostęp, gdy badamy terytorium ? Do niczego bardziej nadzwyczajnego, niż to, co pozwolą nam dostrzec przypadkowe spotkania. Kilka okruchów egzystencji wyjawionych podczas rozmowy. Intymność, która się odsłania w chwili radości. Życie codzienne odkrywane przez uchylone drzwi. Kontynent, który nasza ekspedycja zbada jest ukształtowany przez nieskończoną różnorodność spotkań, z których każde zachowuje osobny punkt widzenia na nieograniczoność codziennego życia.
When we explore a territory, what do we gain access to? To nothing more extraordinary than what our random encounters will offer us a glimpse of. Certain snippets of existence given up in the course of a conversation. An intimacy that is unveiled in a moment of conviviality. An everyday life that is discovered through a half-open door. The continent that our expedition will have explored is shaped by this infinite diversity of encounters, each of which providing a singular point of view on the immensity of an everyday life.
Czyż nie jest prawdziwym odkryciem bycie obecnym wobec innych osób? Dzielenie chwili obecnej, czasu spotkania? Wyruszanie na badania. Planowanie spotkań z ludźmi. Poszukiwanie tych rzadkich okazji, w których spotkanie pozwala nam być obecnym i wprowadza nas w przestrzeń i czas które stają się wspólne. Spotkanie nas uwspółcześnia, ożywia nas w tej samej teraźniejszości, tych, którzy przebywają tu chwilowo i tych, którzy uczynili to miejsce swoim mieszkaniem. Wyruszyć daleko, bardzo daleko, by odnaleźć teraźniejszość, która staje się wspólną obecnością.
Isn’t it a true discovery to become present to each other? To share the present moment, the time of an encounter? To set off on an exploration. To set off to encounter people. To set off to seek those rare occasions in which an encounter makes us present and introduces us into a space and a time that have become common. The encounter makes us contemporaries, makes us live in the same present, those of us who reside in that place momentarily and those of us who have made it our place of residence. To go far, far away to find a present that has become a shared presence.
Co odkrywca przywozi w swych bagażach? Wraca obładowany pytaniami. Niektóre stają się natarczywe i nigdy go nie opuszczają, inne powoli się zacierają. Pytania go nie opuściły; stały się jego najlepszymi towarzyszami podróży. Niektóre otworzyły mu bogate w odkrycia perspektywy, ale inne, tak samo częste, zwiodły go na manowce. Wyruszyłem niezdecydowany i powracam pełen wątpliwości na temat tego, czego się podjąłem. Odkąd wróciłem, dręczy mnie ostatnie pytanie: co z tym wszystkim począć?
What does the explorer bring in his luggage? He comes back full of questions. Some of them become insistent and never leave him, and some are already beginning to fade. His questions have not left him; they have become his best travelling companions. Some of them have opened up new perspectives, full of discoveries, but others, just as frequently, have made him wander off down uncertain paths. I left with uncertainty and I came back full of doubts about what I have set about to do. Ever since I got back, one last question has been tormenting me: what to do with all this?
Pascal Nicolas-Le Strat Socjolog, Le Commun, Montpellier Październik 2013 r.
Pascal Nicolas-Le Strat Sociologist, Le Commun, Montpellier October 2013
El regreso de la expedición
Retour d’expédition
Return from the Expedition
Powrót z ekspedycji
140
Retour d’expédition
El regreso de la expedición
Les voyages terminés, l’expédition rentre, les malles chargées d’échantillons, d’images, d’enregistrements et de souvenirs. Cette cargaison reste entre les mains des scientifiques, des artistes et des pédagogues, ayant chacun à sa manière contribué à la produire. Elle conserve un état brut et mystérieux pour celui qui la voit débarquée. À travers ce mystère apparaît la possibilité d’un sens, d’une définition, d’une découverte. Bercés par notre curiosité, à la rencontre de ces voyageurs presque oubliés, ne sommes-nous pas saisis par cette impression d’histoire extraordinaire qui vient d’être vécue ? Ces objets rapportés vont-ils pouvoir nous apprendre quelque chose ? Ces sentiments obligent les explorateurs à donner forme à leur expérience avec cette matière témoin, ces photos, ces vidéos, ces dessins et ces mots entendus. Ainsi une collection nait à travers une accumulation d’éléments disparates reliés à une même aventure. Nous avons voulu redécouvrir des territoires « trop » connus, déconstruire des préjugés, mettre à l’épreuve notre métier. Qu’avons-nous pour en parler dans son ensemble, si ce n’est cette collection ? Or, l’enjeu d’un tel ensemble permet de nourrir les attentes de nos commanditaires et de définitivement fabriquer de la connaissance. Dans le sillage des grandes expéditions, de la découverte de la terre à la conquête de l’espace, l’humanité occidentale s’est efforcée à présenter ce savoir et à l’exposer. Parce que l’or possède la particularité de briller, il plaisait tant aux premiers explorateurs en donnant avantage aux lieux découverts. Bien sur, d’autres types de matériaux apportent de l’intérêt aux expéditions, mais une valeur s’exprime toujours à la lumière de son reflet. Dans ce sens, le «retour d’expédition» fournit l’occasion d’expérimenter différents contextes d’exposition et de mise en scène de la collection. C’est aussi le moment de montrer l’aptitude des institutions que nous avons édifiées à faire « briller l’or ».
Al término de cada viaje, la expedición regresa con las redes cargadas de muestras, imágenes, grabaciones y recuerdos. Este cargamento queda en manos de los científicos, los artistas y los pedagogos, pues cada uno ha contribuido a su manera a producirlo. Conserva una naturaleza bruta y misteriosa para quienes observan su desembarco. A través de este misterio aparece la posibilidad de un sentido, de una definición, de un descubrimiento. Aguijoneados por nuestra curiosidad, al encuentro de estos viajeros casi olvidados, ¿acaso no nos asalta la impresión de que se ha vivido una historia extraordinaria? ¿Nos van a enseñar algo todos estos objetos? Estos sentimientos obligan a los exploradores a dar forma a su experiencia con estos testimonios, estas fotografías, estos vídeos, estos dibujos y estas palabras escuchadas. De este modo nace una colección a partir de una mera acumulación de elementos diversos enlazados por una misma aventura. Nosotros hemos querido redescubrir unos territorios «demasiado» conocidos, deconstruir los prejuicios, poner a prueba nuestro oficio. ¿De qué disponemos para hablar sobre todo ello, si no es esta colección? Este conjunto permite alimentar las expectativas de nuestros socios y fabricar finalmente conocimiento. Siguiendo la estela de las grandes expediciones, desde la exploración de la Tierra hasta la conquista del espacio, la humanidad occidental se ha esforzado en presentar este conocimiento y exponerlo. El particular brillo del oro hacía que resultara muy atractivo para los primeros exploradores y constituía un aspecto positivo de los lugares descubiertos. Sin duda, otros tipos de materiales pueden dar interés a las expediciones, pero cualquier valor se manifiesta siempre a la luz de su reflejo. En este sentido, el «regreso de la expedición» daba la ocasión de experimentar con diferentes contextos para la exposición y la puesta en escena de la colección. También es el momento de mostrar la aptitud de las instituciones que hemos edificado para «hacer que el oro brille».
Powrót z ekspedycji
Return from the expedition
Wyprawy zakończone, ekspedycja powraca z kuframi obładowanymi próbkami, obrazami, nagraniami i wspomnieniami. Ładunek ten pozostaje w rękach naukowców, artystów i pedagogów, z których każdy na swój sposób przyczynił się do jego powstania. Jego stan jest surowy i tajemniczy dla tego, kto ogląda rozładunek. Poprzez tę tajemnicę przebija możliwość sensu, definicji, odkrycia. Gnani ciekawością, gdy spotykamy tych prawie zapomnianych podróżnych, czyż nie ogarnia nas wrażenie niezwykłej historii, która właśnie się wydarzyła? Czy te przywiezione przedmioty mogą nas czegoś nauczyć? Uczucia zobowiązują odkrywców do nadania formy ich doświadczeniu w postaci tego świadectwa, zdjęć, filmów video, rysunków i usłyszanych słów. Poprzez nagromadzenie różnorodnych elementów połączonych tą samą przygodą rodzi się kolekcja. Chcieliśmy na nowo odkryć terytoria „zbyt” znane, odtworzyć przesądy, wystawić na próbę naszą profesję. O czym możemy razem rozmawiać, jeśli nie o tej kolekcji? Obecnie wartość zbioru pozwala na spełnienie oczekiwań naszych cichych wspólników i ostateczne budowanie wiedzy. Śladami wielkich ekspedycji, od odkrywania ziem po podboje kosmosu, ludzie Zachodu dokładali starań, by przedstawić tę wiedzę i ją wyeksponować. Ponieważ złoto ma tę właściwość, że błyszczy, spodobało się pierwszym odkrywcom i przyniosło korzyść odkrywanym miejscom. Oczywiście istnieją też inne rodzaje materiałów będące obiektem zainteresowania ekspedycji, ale wartość mierzy się zawsze promieniowaniem światła. W tym sensie, „powrót ekspedycji” dostarcza okazji do eksperymentowania różnymi kontekstami wystawy i do zaprezentowania kolekcji. To także czas na pokazanie zdolności wzniesionych przez nas instytucji do wydobycia blasku prawdziwego złota.
Once the trips were completed, the crew came back with their trunks full of samples, images, recordings and souvenirs. These remained in the hands of the scientists, artists and education specialists who contributed to producing it, each in their own way. It remained in a natural and mysterious state for those who watched it being unloaded. Through this mystery, the possibility of a sense, a definition, a discovery was perceived. Led by our curiosity, on meeting these almost forgotten travellers, aren’t we affected by this impression of the extraordinary experience that they have just gone through? Will these objects that were brought back be able to teach us anything? These feelings led the explorers to show their experience through those testimonial materials, those photos, videos, drawings and words that were heard. A collection was thus created through an accumulation of disparate elements linked to the same adventure. We wanted to rediscover territories that were «all too well-known», deconstruct preconceptions, put our fields to the test. What do we have to talk about on the whole, if not this collection? But the implications of such a collection sustain the expectations of our sponsors and allow us to actually produce knowledge. In the wake of great expeditions, the discovery of the Earth and the conquest of space, Western man has endeavoured to present and exhibit this knowledge. It was because gold has a particular shine that the first explorers liked it so much and it constituted an advantage to the places that were discovered. Of course, other types of materials make expeditions interesting, but their value is always expressed in the light of their reflection. In this sense, the ‶return of the expedition” provided the occasion to try different exhibition contexts and collection arrangements. It was also the time to show the aptitude of the institutions that we constructed in ‶making the gold shine”.
Retour d’expédition
142
Retour d’expédition
144
Retour d’expédition
146
150 Remerciements gracias Podziękowania thanks
Angel Belzunegui, David Dueñas, Universidad Rovira i Virgili Tarragona / Ania Biernat / Zofia Dworakowska, Instytut Kultury Polskiej / Anthony Folliard, Julien Lemière, L'Atelier du Bourg / Goro, Vlep[v]net / Pierre Grosdemouge / Richard Louvet / Alba Rodríguez Núñez / Dorota Porowska / Unai Reglero, Gabriela Córdoba, Künstainer / Nolwenn Troël-Sauton, Thierry Bulot, Thierry Deshayes, laboratoire PREFics, Université Rennes 2 / Natàlia Avilés Pàmies, Meritxell Domènech Aubanell, Jesús Fraile Agreda, Joan Marc Vendrell Ginés, Alba Zamora González, Chiki Ortega Machín, Maria Pallarès Serena, Fundació Casal L’Amic / Andrzej Orłowski, Justyna Jałosińska, Tomasz Zdrojewski, Tomasz Szczepański, GPAS Praga Północ / Hélène Le Breton, Cédric Audouard, Anne-Catherine Pivard, Antoine Allain, Rose Favrel, Adeline Menargues, Faustine Capo, Pauline Mirgeaine, Léa, Marie Dryll, GRPAS / Romain Louvel / Sandra Leblond, Hassan Sardi, Nicolas Combes, Paloma Fernández Sobrino, Antoine Chaudet, Céline Laflute, L’âge de la tortue / Nani Blasco, Ariadna / Marie-Pierre Bouchaudy / Pascal Nicolas-Le Strat, Yves « lOurs » Koskas, Le Commun / Larys Frogier, Sophie Kaplan, Norbert Orhant, Carole Brulard, Emilie Cénac, Nathalie Georges, Solène Marzin, Marie Lemeltier, Benoit Mauras, Hélène Fossati Vaudour, Thomas Tudoux, Marie Benhamou , La Criée, centre d’art contemporain / Marion Hohlfeldt, Denis Briand, Romain Goumy, Morgane Chartier, Adeline Lepoivre, Galerie Art & Essai, Université Rennes 2 / Anna M. Bofarull / Benoît-Marin Bovis, Claire Schvartz et Elena Vieillard, Le Grand Atelier / Aram, Wasila Chamlaly, Abderramane Cheeba, Christopher, Kulili Cortés, Isamel de la Fuente, Ola Kacprzak, Kamil Majewski, Sandra Melchor, Shiranie Rajakumaran, Alba Sanchez, Gorka Suarez, Thimoty, Rahma Tib, Nayra Villalba, Leo Zarza / Marik Lemoine, Isabelle Veillerobe, Caroline Chaplet, Gilles et l’équipe d’Emmaüs à Hédé, Christophe Béchet, Rozenn Merrien, Cristina Lopez et Ryan Carter, Inpuzzle , Patrick Florent, Ronan Le Mouhaer, Lucie Ruffet-Troussard, Benoît Fournier-Mottet, Jacques Frétel et Abdel, Stéphanie Bisutti, Joackim Rebecca, Simon Guiochet, Alessandro Cristoforetti, Odile Baudoux, Sophie Caradec, Laetitia Le Gouic, Dominique Courtes, Estelle Straub, Lydia Carmona, Solène Le Borgne, Damien Simon, Morgane François, Stéphane Gingat, David Renault, Marie-Claude Mahé, Yvon Guillon, Carolle Lermet, Catherine Godest, Laurence Bouvet-Lévêque, Nelly Brégeault, Pauline Lebouhl, Franck Brunel, Mercè Toldra, Jordi Collado, l’équipe de la Fundaciò Casal L’Amic, Jordi Abellò, Ignasi Papell et l’équipe de l’association Ariadna, Joan Calvet, Honduras Bar, Cécilia Goloboff,
Yannick Rascoüet, Jean-André Viala / Artur Turowski, Hanna Nowak-Radziejowska, Anna Banas, Anna Met, Miroslaw Nizio, Jakub Swircz / Maison Internationale de Rennes, Graine d’Europe, Banlieues d’Europe, CIDEM, Journées Internationales de la Sociolinguistique Urbaine, Université de Lille, Université Paris-Ouest-Nanterre-La Défense, Banlieue Network / René Jouquand, Sylvie Robert, Frédéric Bourcier, Catherine Barbotin, Gwénaël Blin, Noëlle Demay, Morgane Rouet, Pedro Pereira, Maïwenn Furic, Vincent Pérès, Yannick Pont, Sophie Remoué, Jérôme Jacopin, Catherine Faudry, Pascal Brunet, Martha Guttierez, Fabienne Trotte, Isabel Andreen, Encarnació Ricart Martí, Fabienne Drout-Lozinski, Raymonde Séchet, Didier Gautier, Fondation EDF, Erwan Calvé, Chantal Parent / Anne-Lise Favier, Adam Jastrzębski, Natalia Romik, Peter Weigand, Łukasz Lendzinski, Alper Kazokoglu, Katarzyna KuzkoZwierz, Wojciech Kacperski, Dorota Ogrodzka, Szymon Pietrasiewicz, Bogna Świątkowska, Benoît Raoulx, Antoine Beaufort, Pauline Scherer, Martine Bodineau, Olivier Noël, Pierre Alain Guyot, Jolanta Bargy, Adrià Calvet, Casajuana, Anna Folta, Irène Garcia-Aranda, Alicia Hamon, Katarzyna Krupka Kamińska i Pepe, Zuzanna Łopacińska-Piedel, Virginia Romera Fanbuena, David Rousseau, Łukasz Szubiński, Magdalena Szwedowska / Anita, Cécile Bocianowski, Nicole Chaudet, Ghania Kempf, Inpuzzle, Daniel Riggs, Marie Segura, Mme Riggs, Fatima, Mäelle et Christine Gardie, Augustin Desdine, Margarette Durè, Alexander le Bohec, Edwige Mamoudeau, Eddine Camar, Ilijas Camar, Pathy Tusevo, Jessica Bisengo, Jean Ulysse, Aliette Herry, Yon Herry, Salim Nadhuifati, Nouzoulati, Bionik Dread, Flera Djema, Elton Koli, RDH20, Fériel Remadi , Aïcha Tavares, Alicja Bachmińska, Mme Youssoufa, Mr et Mme Abdou, Mr et Mme Bisengo, Mr Marty, Mr Dashdor, Mr et Mme Louvet, Mr Daoud, Mme Aboudou, Mr Demeautis, Gus / Montse, Marisol, Loli, club de lectura (Biblioteca Pública de Torreforta), Gorka, Tere, Manel Ciurana Simo, Kiko, Tere Sardà, Francisco Serrano, Laura, Oscar Panting, Andrea Montoya, Clara Carrascosa, Atigraph, Dopigraph, / Grażyna i Andrzej Naumowicz oraz pracownicy Baru przy Stalowej 20/22, Marcin Kamiński, Jarek Michalski, Mateusz Kaniewski - studio rzeczyobrazkowe.pl, Angelika Salamonowicz, Ewa Kuna, Angelika Walica, Karolina Patelska, Stanisława Kazimierczyk, Jan Gietke, Emilia Sawicka, Karol Sawicki, Daniel Zieliński, Krzysztof Gałka, Maciej Handzen, Marcin Jakubik, Grzesiek Jakubik, Marcin Wójcik, Darek Danielkowski, Emilka Sawicka, Delfina Stempin, Patrycja Parzych.
Expéditions est un projet de coopération européenne coordonné par l’association L’âge de la tortue et co-organisé avec, Expediciones es un proyecto europeo de cooperación coordinado por la asociación L’âge de la tortue y coorganizado con, Ekspedycje to projekt współpracy europejskiej, koordynowany przez stowarzyszenie L’âge de la tortue i współorganizowany przez, Expeditions is a European cooperation project coordinated by the L’âge de la tortue association and co-organized with,
Co-financé par Co-financiado por /Współfinansowany przez / Co-funded by
En partenariat avec We współpracy z / En colaboración con / In partnership with
Coordination du projet Expéditions Coordination générale du projet / Coordinación general del proyecto / Ogólna koordynacja projektu / General coordination of the project
Céline Laflute (L'âge de la tortue)
Coordination artistique et scientifique / Coordinación artística y científica / Koordynacja artystyczna i naukowa / Artistic and scientific coordination
Romain Louvel
Coordination en Espagne / Coordinación en España / Koordynacja w Hiszpanii / Coordination in Spain
Nani Blasco (Asociación Ariadna)
Coordination en Pologne / Coordinación en Polonia / Koordynacja w Polsce / Coordination in Poland
Andrzej Orłowski (GPAS Praga Połnoc)
Direction éditoriale Dirección editorial / Redakcja / Editorial Manager
Antoine Chaudet et Romain Louvel
Conception Graphique Concepción gráfica / Projekt graficzny / Graphic Design
Le Grand Atelier (www.grandatelier.fr)
Traduction Traducción / Tłumaczenie / Translation
InPuzzle
Composé en Maquetado en / Skład tekstu z użyciem / Made in
P22 Underground Pro et en Courrier New de Monotype
Imprimé sur les presses de Impreso en / Wydruk na papierze / Printed by
Média Graphic en avril 2014 sur papier offset coral book
Crédits photographiques Créditos fotográficos / Fotografie / Photographic Credits
Ania Biernat, Antoine Chaudet, Zofia Dworakowska, Anthony Folliard, Goro, Pierre Grosdemouge, Marcin Kamiński, Richard Louvet, Alba Rodríguez Núñez, Dorota Porowska, Unai Reglero, Nolwenn Troël-Sauton, Natalia Aviles Pamies, GRPAS, Romain Louvel, Céline Laflute, Nani Blasco, Anna M. Bofarull
L’âge de la tortue éditions ISBN : 979-10-91510-13-4
Ce livre retrace une expérience singulière à la croisée des chemins de l’art, de la recherche en sciences sociales et de l’éducation populaire. EXPÉDITIONS est un projet de coopération européenne qui s’est déroulé dans les villes de Tarragone en Espagne, Rennes en France et Varsovie en Pologne entre décembre 2012 et juin 2014. Ce projet a réuni une équipe pluri disciplinaire composée d’artistes, de chercheurs en sciences sociales et de pédagogues. Ensemble ils sont partis à la redécouverte de quartiers populaires trop souvent stigmatisés, avec l’objectif d’en proposer de nouvelles représentations et de renouveler nos imaginaires. Avec les enfants qui vivent dans les quartiers du Ponent à Tarragone, de Maurepas à Rennes et de Praga à Varsovie, ces explorateurs sont allés à la rencontre du quotidien des personnes qui habitent et travaillent dans ces quartiers. Au travers de travaux artistiques, scientifiques et pédagogiques ce livre présente les grands axes de réflexion qui ont traversé ces expéditions : l’exploration, le territoire, l’interdisciplinarité et le déplacement dans les pratiques professionnelles, la présence artistique et enfin l’exposition de la connaissance produite au retour des expéditions.
Este libro sigue la pista de una experiencia singular, en la encrucijada de los caminos del arte, la investigación en ciencias sociales y la educación social. EXPEDICIONES es un proyecto europeo de cooperación que se ha desarrollado en las poblaciones de Tarragona en España, Rennes en Francia, y Varsovia en Polonia, entre diciembre de 2012 y junio de 2014. El proyecto ha reunido a un equipo pluridisciplinar integrado por artistas, investigadores en ciencias sociales y pedagogos. Juntos partieron en un viaje de redescubrimiento de unos barrios populares demasiadas veces estigmatizados, con el objetivo de proponer nuevas representaciones y renovar nuestros imaginarios. Acompañados por los niños que viven en los barrios de Ponent, en Tarragona, Maurepas, en Rennes, y Praga, en Varsovia, los exploradores han ido al encuentro de la cotidianidad de las personas que viven y trabajan en esos barrios. A través de trabajos artísticos, científicos y pedagógicos, este libro presenta los ejes principales de reflexión que han marcado estas «expediciones»: la exploración, el territorio, la interdisciplinariedad y el desplazamiento de las prácticas profesionales, la presencia artística y finalmente la exposición de los conocimientos adquiridos al regreso de las expediciones.
Niniejsza książka przedstawia wyjątkowe doświadczenie na skrzyżowaniu sztuki, badań społecznych i pedagogiki. EKSPEDYCJE to projekt współpracy europejskiej realizowany w Taragonie w Hiszpanii, w Rennes we Francji oraz w Warszawie w Polsce, od grudnia 2012 roku do czerwca 2014 roku Projekt ten zgromadził interdyscyplinarny zespół złożony z artystów, badaczy społecznych i pedagogów. Wspólnie wyruszyli oni na odkrycie zbyt często stereotypizowanych dzielnic robotniczych, proponując nowy sposób ich reprezentacji i odnowienia naszych wyobrażeń o nich. Wraz z dziećmi mieszkającymi w dzielnicach Ponent w Taragonie, Maurepas w Rennes i na warszawskiej Pradze, odkrywcy poznawali codzienne życie mieszkańców i osób pracujących w tych dzielnicach. Prezentując powstałe projekty artystyczne, badawcze i pedagogiczne, książka ta przywołuje główne tematy tych ekspedycji, takie jak: odkrywanie, terytorium, interdyscyplinarność i przemieszczenie w praktyce zawodowej, obecność artystyczną, a także prezentację zdobytej wiedzy po powrocie z ekspedycji.
This book tells of a singular experience at the crossroad of art, social science research and popular education. EXPEDITIONS is a European cooperation project that took place in the cities of Tarragona (Spain), Rennes (France), and Warsaw (Poland) from December 2012 to June 2014. This project brought together a multidisciplinary team composed of artists, social science researchers and education specialists. Together they set off to rediscover working-class areas that are too often stigmatised, in order to offer new representations and reinvigorate our images of them. Along with the children who live in the neighbourhoods of Ponent, in Tarragona; Maurepas, in Rennes; and Praga, in Warsaw, these explorers got to know the daily lives of the people who live and work in these areas. Through artistic, scientific and educational works, this book presents the main themes of these «expeditions»: exploration, territory, interdisciplinarity and displacement in professional practice, artistic presence and, finally, an exhibition of the knowledge gained through the expeditions.