Jaarverslag LAD 2018

Jaarverslag 2018

In dit jaarverslag 1 Verenigingszaken

3

2 Collectieve belangenbehartiging

6

3 Individuele belangenbehartiging 16 4 Ontwikkeling pensioenen

17

Voorwoord

Voorwoord 8 cao-akkoorden, 40 sociaal plannen, 2.239 individuele vragen/dossiers, 2.000 nieuwe leden, nieuwe trainingen voor diverse leden­ groepen én een voorzitterswissel: het zijn een paar ‘wapenfeiten’ uit het afgelopen jaar die uit­gebreid worden beschreven in dit jaar­ver­ slag.

Als ik alle resultaten naast elkaar zet, was 2018 een bewogen jaar. In sommige sectoren moesten we er stevig aan trekken om über­haupt tot een cao-resultaat te komen en in umc’s gingen we zelfs een actietraject in. Hoe vervelend dat ook was, het was tege­lijker­­tijd bemoedigend om te zien dat veel umc-mede­werkers hieraan meededen en letter­lijk zij aan zij stonden voor betere arbeids­voorwaarden en -omstandig­ heden.

In andere sectoren ging het gelukkig een stuk makkelijker om met werkgevers tot con­struc­ tieve afspraken te komen, en we reali­seer­den zelfs een compleet nieuwe cao voor werk­ne­ mers bij Zorg van de Zaak.

Voor onze twee belangrijkste speerpunten – de positionering van onze leden en gezond en veilig werken – hebben we daarnaast een aantal belangrijke initiatieven genomen.

2 | LAD Jaarverslag 2018

Zo hebben we huisartsen in gezondheidscentra handvatten aangereikt om het Lokaal Overleg Huisartsen (LOH) binnen hun instelling handen en voeten te geven met een positio­ne­rings­ trai­ning. Samen met de Federatie Medisch Specialisten en de Academie voor Medisch Specialisten ontwikkelden we eveneens een positionerings­training, voor medisch specia­ listen in alge­mene ziekenhuizen.

Verder organiseerden we in het voorjaar een invitational over gezond en veilig werken, die de aftrap vormt voor een plan van aanpak om de vanzelfsprekende overwerkcultuur te ver­ anderen. De eerste stappen zijn daarvoor in­ tussen gezet.

Kortom: een bewogen jaar, maar ik ben er trots op dat het desondanks lukte om goede caoresultaten te behalen en belangrijke stap­pen te zetten om onze speerpunten verder vorm te geven. Met als uiteindelijke doel om onze leden te kunnen laten doen waar het om gaat: goede patiëntenzorg leveren.

Caroline van den Brekel Directeur LAD

1

Verenigings zaken

Samenstelling LAD-bestuur per 1 januari 2019

Een nieuw bestuurslid en een nieuwe voorzitter, drie nieuwe ledenraadsleden, veel trainingen en workshops en 2.000 nieuwe leden: op verenigingsgebied was 2018 weer een dynamisch jaar voor de LAD. We zetten de meest in het oog springende zaken op een rij.

Suzanne Booij (neuroloog), voorzitter Donné Pans (klinisch fysicus-audioloog), portefeuille financiën Janneke de Wal (specialist ouderengeneeskunde) Jurriaan Penders (bedrijfsarts)

Ledenraad In de LAD-ledenraad zijn leden in acht­ tien kiesgroepen vertegenwoordigd.

De ledenraad komt vier keer per jaar bij elkaar en is onder andere verant­ woor­delijk voor het vaststellen van de meer­jarenbeleidsagenda, de begroting, het con­troleren van het bestuur en de benoeming van nieuwe bestuursleden.

In 2018 verwelkomden we drie nieuwe ledenraadsleden: • Marjon Stijntjes (technisch genees-­ kundige in het LUMC) wordt in april benoemd als ledenraadslid voor de kiesgroep Technisch geneeskundigen; een nieuwe kiesgroep die vanwege de samenwerkingsovereenkomst met de Nederlandse Vereniging voor Technische Geneeskunde (NVvTG) is ontstaan.

• Ron Bartels (openbaar apotheker bij Apotheek Scherpenzeel) volgt in mei Kenny van Deventer op in de kiesgroep Apothekers in dienstverband.

• Indrah op den Kelder (aios ouderen­geneeskunde bij Gerion) vertegen­ woordigt sinds de zomer de kiesgroep ‘Arts in opleiding tot specialist ouderen­geneeskunde of arts voor ver­standelijk gehandicapten’. Zij is daar­mee Sigrid Fischer opgevolgd.

Bestuur

Suzanne Booij nam begin 2019 het voorzittersstokje over van Christiaan Keijzer

Eind 2017 ontstaat een vacature in het LAD-bestuur, omdat Cisca Koningvan den Berg haar functie vanwege persoonlijke redenen per direct moet neerleggen. De vacature voor een nieuw bestuurslid wordt uitgezet onder LADleden, waarbij de voorkeur uitgaat naar een arts in de sociaal-geneeskundige hoek. Er melden zich meerdere kan­di­ daten.

De keus valt uiteindelijk op Jurriaan Penders, Hoofd Arbodienst en bedrijfs­ arts in het Amsterdam UMC locatie AMC, die onder andere wordt voor­ge­ dragen vanwege zijn ruime bestuurlijke ervaring bij de NVAB en KNMG, en zijn affiniteit en ervaring met gezond en veilig werken. De ledenraad stemt op 22 juni met zijn benoeming in.

Naast een vacature voor een nieuw bestuurslid ontstaat in 2018 ook een

vacature voor een nieuwe voorzitter, nadat LAD-voorzitter Christiaan Keijzer bekendmaakt eind 2018 te willen aftreden. De benoemingscommissie besluit Suzanne Booij, neuroloog in het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis, als kandidaat voor te stellen aan de ledenraad vanwege haar verbindende persoonlijkheid, haar bevlogenheid en haar betrokkenheid bij specifieke LADthema’s, zoals de positionering van artsen. Net als Penders heeft ook Booij ruime bestuurlijke ervaring. Zo was ze onder meer bestuurslid en voorzitter van de LVAG (een van de voorlopers van De Jonge Specialist) en bestuurslid van het (toen nog bestaande) centraal bestuur van de LAD. Verder maakt Booij sinds 2015 deel uit van de LADledenraad.

De ledenraad stemt op 22 november in met haar benoeming per 1 januari 2019.

LAD LADJaarverslag Jaarverslag2018 2018||33

Leden

Bureau

In 2018 verwelkomden we ruim 2.000 nieuwe leden, waardoor ons ledenaantal aan het eind van het jaar op circa 35.000 staat. Door die groei staan we steeds sterker in caoonderhandelingen.

Bij het bureau van de LAD werken in 2018 in totaal 30 medewerkers, waaronder 1 directeur, 9 medewerkers bij het Team Onderhandelaars Arbeidsvoorwaarden, 8 medewerkers bij het Kennis- en dienstverleningscentrum (in totaal werken op deze afdeling 17 medewerkers; de overige 9 medewerkers zijn in dienst van de Federatie Medisch Specialisten), 4 stafmedewerkers (beleid en communicatie), 7 onder­steun­en­ de medewerkers (secretariaat, ledenbeheer, financiële administratie) en 1 ambtelijk secretaris voor De Jonge Specialist.

2.000 LAD 70 jaar Op 8 mei 2018 bestaat de LAD 70 jaar.

We begonnen ooit met 600 leden, die vanuit een zolderkamer aan de Keizers­gracht in Amsterdam door het LAD-bureau werden ‘bediend’. Vanaf de eerste dag heeft de LAD zich sterk gemaakt voor de positie van artsen in dienstverband en zich ingezet voor de verbetering van hun arbeids­om­ standig­heden en het behoud van de professionele autonomie: twee onder­ werpen die nog altijd op onze beleids­ agenda staan, zij het natuurlijk met een iets andere focus dan 70 jaar geleden!

4 | LAD Jaarverslag 2018

Communicatie en PR • In 2018 verschijnen vier LAD magazines.

• Leden ontvangen iedere twee à drie weken een digitale nieuwsbrief.

Daarnaast worden circa 60 gerichte mailings aan bepaalde ledengroepen verstuurd, zoals over cao-resultaten, medezeggenschapsvacatures, sociaal plannen en trainingen.

• Op 30 juli gaat de nieuwe LAD-website online. De site draait niet alleen in een nieuw jasje, maar leden kunnen via de homepage ook sneller en gerichter informatie vinden over wat de LAD voor hen doet. De site is qua

techniek ook een stuk geavanceerder en goed te bekijken op een tablet of smartphone. Ook zijn directe koppe­ lingen gemaakt naar het Twitter-, LinkedIn- en YouTube-account van de LAD. • De LAD levert redactionele bijdragen aan Arts in Spe en Medisch Contact, en initieert regelmatig artikelen in de media. Zo verschijnt aan het begin van het jaar in Trouw een artikel over de problematiek rondom het over­schot aan basisartsen en werkt de LAD in de zomer mee aan diverse artike­len over de Cao UMC.

Samenwerking met partners • We trekken nauw op met onze samenwerkingspartners (De Geneeskundestudent, De Jonge Specialist, Federatie Medisch Specialisten, NVKC, NVKF, NVvTG en NVZA), maar ook met KAMG, Verenso, AJN, KNMP en VvAA. • De LAD is een van de acht federatiepartners van KNMG. • De LAD is voor een deel van de collectieve belangenbehartiging op cao-niveau aangesloten bij FBZ (de Federatie van Beroepsorganisaties in de Zorg), het Ambtenarencentrum en CMHF. • De LAD is partner van het Platform Zó Werkt de Zorg, een initiatief van 18 organisaties om het zorgstelsel inzichtelijker te maken. In 2018 verschijnen maar liefst drie nieuwe boeken: Zó werkt de ouderenzorg, Zó werkt de zorgverzekering en Zó werkt publieke zorg. De LAD verloot een aantal exemplaren onder haar leden.

• De LAD zit in de adviesraad van het project van Stichting IZZ om de werkdruk onder SEH-artsen en -verpleegkundigen te verminderen.

• De LAD is op internationaal gebied: - lid van de Fédération Européenne des Médecins Salariés (FEMS), de koepel van organisaties die de belangen van artsen in dienst­ verband vertegenwoordigen in 17 Europese landen.

- via De Jonge Specialist vertegen woordigd in de Permanent Working Group van European Junior Doctors (EJD), een organisatie die de belangen behartigt van meer dan 300.000 aios in 21 Europese landen.

- het Comité Permanent des Médecins Européens (CPME), waarin we via de KNMG-delegatie zijn vertegenwoordigd. Deze orga­­ nisatie bestaat uit artsen­orga­ni­ sa­ties uit 28 Europese landen. De CPME heeft daarnaast geas­socieer­ de leden, zoals Turkije en EUMASS (European Union of Medicine in Assurance and Social Security).

Rob Koster geeft een workshop ‘Cao voor Dummies’ tijdens de TiiM Conference.

Bijeenkomsten en trainingen • Op 13 januari organiseert de LAD samen met VvAA de informatiedag ‘Klaar voor de toekomst!’ voor aios huis­ arts­geneeskunde, die door circa 90 aios wordt bezocht. Jurist Anne Marie Hopmans verzorgt tijdens deze dag twee keer de workshop ‘Werken in dienst­verband’.

• De LAD is op 29 maart aanwezig bij de TiiM (Technical Innovations in Medicine) Conference, het jaarlijkse congres van de NVvTG. Onderhandelaar Rob Koster verzorgt twee maal een drukbezochte workshop over onderhandelen voor ruim 60 technisch geneeskundigen.

• Op 5 april organiseert de LAD voor een beperkte groep leden een invitational over gezond en veilig werken, om te inventariseren wat de belangrijkste knel­punten zijn rondom dit onderwerp.

Werkdruk blijkt een onderwerp dat in alle zorgsectoren speelt. Los daarvan wordt vooral de vanzelfsprekende cul­ tuur van overwerken als een probleem gezien. Op basis van de uit­komsten stelt de LAD een plan van aan­pak op, dat in 2019 verder gestalte krijgt.

• De LAD is op 28 september medeorganisator van de AIOS Upgrade, het jaarlijkse congres van De Jonge Specialist. LAD-medewerkers verzorgen meerdere workshops, onder andere over parttime werken.

• Op 20 oktober geeft onderhandelaar Robert Barendse een workshop over

onderhandelen aan zo’n 30 studenten geneeskunde/coassistenten tijdens het congres van IMS (Interfacultair Medisch Studentenoverleg).

• 48 LAD-leden volgen de training Beter in beeld en 30 leden de ver­ diepingstraining Beter in onder­hande­ len. De LAD heeft deze trainingen vijf jaar geleden samen met VvAA opgezet, om artsen te helpen inzicht te krijgen in hun kernkwaliteiten, zodat ze hun invloedssfeer kunnen vergroten. Beide trainingen worden in 2018 vier keer gegeven en met een 8,5 gewaardeerd.

• Samen met de Academie voor Medisch Specialisten en de Federatie Medisch Specialisten ontwikkelen we de tweedaagse training ‘U én uw VMSD in positie’, voor medisch specialisten in een Vereniging Medisch Specialisten in Dienstverband (VMSD). Bijna 60 medisch specialisten volgen deze training (zie ook pagina 8).

• Voor huisartsen in gezondheidscentra is samen met VvAA de training ‘Breng uw LOH in beeld’ ontwikkeld, voor huisartsen die in een Lokaal Overleg Huisartsen (LOH) zijn vertegen­woor­ digd. In mei volgen tien huis­artsen de training. De bedoeling is aanvankelijk een tweede dag in het najaar te plan­ nen, maar dat wordt doorkruist door de ontwikkelingen voor een nieuwe Cao Gezondheidscentra (zie ook pagina 10).

LAD Jaarverslag 2018 | 5

2 Collectieve

belangenbehartiging De LAD behartigt de rechtspositie van haar leden. Dit gebeurt rechtstreeks aan caoonderhandelingstafels, maar ook indirect via FBZ (de Federatie van Beroepsorganisaties in de Zorg), CMHF en het Ambtenarencentrum (AC), waarbij de LAD is aangesloten.

De LAD is betrokken bij dertien cao’s en drie arbeidsvoorwaardenregelingen. De negen onderhandelaars van het Team Onderhandelaars Arbeidsvoorwaarden onderhandelen behalve over cao’s ook over sociaal plannen, bijvoorbeeld bij reorganisaties en fusies. In 2018 worden akkoorden gesloten voor acht cao’s en komen zo’n veertig sociaal plannen tot stand. Daarnaast wordt ondersteuning geboden bij OR-verkiezingen in GGD’en en academische centra.

Speerpunten 2018 Primaire arbeidsvoorwaarden

• We zetten in op een looneis van 3% en op een inkomens­ ontwikkeling die past bij de omstandigheden in de betreffende deelsector.

• We willen dat gemaakte beroepskosten worden vergoed, waaronder ook scholing en persoonlijke ontwikkeling.

• Bij aanvulling van de WW-uitkering moet het salaris het uitgangspunt zijn en niet het maximum dagloon.

• Coassistenten in alle sectoren moeten een stagevergoeding en volledige reiskostenvergoeding krijgen.

• We willen graag dat werkgevers contributies voor beroepsverenigingen en vakbonden vergoeden.

• De pensioenopbouw moet niet verder worden aangetast.

Als dit toch gebeurt, moet het werkgeversvoordeel worden uitbetaald aan werknemers.

Arbeidsomstandigheden

• De positie van artsen in dienstverband moet worden verstevigd.

Dit kan door hen te betrekken bij strategische en tactische beslissingen. LAD-leden moeten de tijd krijgen om zich hier-­ mee bezig te houden, en wij ondersteunen hen hierbij met trainingen.

• We zetten in op een integraal levensfasebewust personeels­ beleid, met aandacht voor levenslang leren, het faciliteren van een goede balans tussen werk en privé, zeggenschap over de manier waarop, waar en wanneer gewerkt wordt, goed in- en doorstroombeleid en het bevorderen van mobiliteit.

6 | LAD Jaarverslag 2018

• Gezond en veilig werken is een belangrijk speerpunt in alle cao’s, dat we blijven agenderen om werkgevers en werknemers te stimuleren er op instellingsniveau voortdurend aandacht aan te geven. Daarbij gaat het onder meer om het bestrijden van psychische en fysieke werkdruk en het monitoren van de implementatie en naleving van gemaakte afspraken. Daarnaast reiken we werknemers handvatten aan door het aanbieden van cursussen Time- en stressmanagement.

• We zetten in op verantwoorde arbeidstijden. Dat betekent: werken volgens de in de sector geldende werkweken, correcte toepassing van het Arbeidstijdenbesluit, verantwoord roosteren en voldoende hersteltijd na diensten.

Arbeidsmarkt

• De instroom van studenten voor de studie geneeskunde moet worden beperkt, zodat deze beter aansluit bij de behoefte op de arbeidsmarkt.

• We willen dat de instroom van net afgestudeerde artsen in specialismen met tekorten wordt bevorderd.

• We zetten in op behoud van werkgelegenheid en op werk-naar werk-trajecten.

• Externe flexibele arbeidsrelaties moeten worden beperkt en interne flexibiliteit moet worden bevorderd.

Cao Apothekers in dienstverband: moeizame onderhandelingen • Omdat de oude cao eind 2017 afliep, worden in 2018 de on­der­handelingen gestart voor een nieuwe cao. Helaas verlopen de onderhandelingen traag en moeizaam. De LAD en werk­ ge­versvereniging VZA verschillen op een aantal punten van mening. Zo wil de VZA het aantal ‘verlofuren’ voor werk­ne­mers van 45 jaar en ouder verlagen, terwijl de LAD dit als mini­mum ziet voor de duurzame inzetbaarheid van deze groep werk­ne­ mers. Een ander punt van discussie is de verdeling van de pen­ sioenpremie. Werkgevers dragen nu voor twee derde bij aan het pensioen van hun werknemers, maar de VZA wil naar een 50/50-verdeling. De LAD geeft aan bereid te zijn een andere verdeling te willen verkennen, op voorwaarde dat apothekers netto geen nadeel ondervinden en dat werknemers die met hun werkgever een hogere vergoeding zijn overeengekomen, deze plus behouden. Los hiervan geeft de VZA aan dat een aantal werkgevers niet langer de cao wil toepassen. De VZA wil daarom VNA-apothekers van de cao uitzonderen, zonder dat wordt onderbouwd waarom. Voor de LAD is deze wijze van uitzonderen onbespreekbaar. Wel stellen wij voor een al­gemene dispensatieregeling in de cao op te nemen. Tot slot ligt de inzet van beide partijen ver uiteen bij de loonparagraaf.

De LAD zet in op een verbetering van de koopkracht met een looneis van 3% voor 2018 en 4% voor 2019. De VZA zet in op een salarisverhoging van 1,15% in 2018 en 2% in 2019.

Eind 2018 zijn de partijen nog steeds niet dichter bij elkaar gekomen. De LAD is begin 2019 zeer onaangenaam verrast als de VZA een eenzijdige loonsverhoging aankondigt van 2,25% per 1 maart 2019.

• Om te zorgen dat de cao van toepassing wordt op alle apo­the­kers in dienstverband, spreken de LAD en de werk­gevers­ver­eniging VZA af actief leden te werven, zodat de re­presen­tati­­viteitstoets kan worden gehaald voor een alge­meen­ver­bin­­ dendverklaring. LAD-leden worden opge­roepen om hun werk­ gever, voor zover die nog niet lid is van de VZA, erop te wijzen om zich aan te sluiten bij de VZA. Daarnaast maakt de LAD een flyer waarin de voordelen van het LAD-lidmaatschap worden toegelicht, met als insteek dat zoveel mogelijk apothe­kers lid worden van de LAD. • Los van de wervingsactiviteiten met de VZA voert de LAD in 2018 ook een aantal keren (bestuurlijk) overleg met de KNMP, die ook belang heeft bij een sectorbrede cao. Samen bekijken de partijen hoe ze elkaar kunnen ver­­sterken in de belangen-­ behartiging richting apothekers.

LAD Jaarverslag 2018 | 7

AMS: inzetten op implementatie • De onderhandelingen voor een aangepaste Arbeids­voor-­ waardenregeling Medisch Specialisten (AMS) zijn eind 2017 afgerond, zodat op 1 januari 2018 een gewijzigde AMStekst naar de leden kan worden gestuurd. De aan­pas­singen zijn drieledig: er zijn afspraken gemaakt over de pensioen­ aftopping, over het vervallen van de Variflex (55-plusregeling) per 1 januari 2018 en over de doorvertaling van de salaris­ afspraken uit de Cao Ziekenhuizen.

• 2018 staat vooral in het teken van de implementatie van de ambities in de AMS op het gebied van positionering en gezond en veilig werken. De LAD en Federatie Medisch Specialisten ontwikkelen samen met de Academie voor Medisch Specia­ listen de training ‘U én uw VMSD in positie’, speciaal voor medisch specialisten die zijn vertegenwoordigd in een Vereniging Medisch Specialisten in Dienstverband (VMSD).

Tijdens deze training wordt ingegaan op de belangrijkste AMS-bepalingen, de ziekenhuisfinanciering en -bekostiging, besturen op niveau en onderhandelen. De training wordt in 2018 drie keer gegeven aan in totaal bijna 60 medisch specialisten.

• In september zetten de LAD en Federatie samen een enquête uit onder VMSD-bestuurders over gezond en veilig werken.

Belangrijkste uitkomst is dat de meeste VMSD’s intussen op reguliere basis aan tafel zitten bij hun raad van bestuur, maar dat het in de praktijk nog lastig is om concrete afspraken te maken over gezond en veilig werken. Naar aanleiding van de enquête hebben de LAD en Federatie diverse locatiebezoeken afgelegd om VMSD’s verder te helpen, en zijn de resultaten in z’n algemeenheid ook besproken met de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen.

8 | LAD Jaarverslag 2018

Cao Arbo Unie: leden stemmen in met eindbod • In 2018 wordt onderhandeld met Arbo Unie over een nieuwe cao. Die onderhandelingen verlopen niet makkelijk, omdat de financiële situatie binnen Arbo Unie geen ruimte biedt voor een marktconforme loonsverhoging. Uiteindelijk doet Arbo Unie in november een eindbod, dat de LAD met een gematigd positief advies aan haar achterban voorlegt: ‘gematigd’ omdat de loonparagraaf niet op het niveau is van wat marktconform is; ‘positief’ omdat het gelet op de financiële omstandigheden van Arbo Unie voor nu het maximaal haalbare is.

• De LAD-leden en de leden van de andere werknemers­orga­ni­saties (De Unie, FNV en CNV) stemmen in met het eindbod.

De nieuwe cao loopt van 1 januari 2018 tot en met 31 maart 2019. De salarissen worden op 1 januari 2018 verhoogd met 1,2% en op 1 januari 2019 met 1,1%. Daarnaast wordt de helft van het zogeheten boven-geprognotiseerde-netto-resultaat (in casu 1,5 miljoen euro) als budget beschikbaar gesteld ten behoeve van een eenmalige uitkering. Om deze eenmalige uitkering te concretiseren, wil Arbo Unie eerst zicht hebben op de voorlopige jaarcijfers begin 2019. Verder zijn afspraken gemaakt over de vergoeding voor woon-werkverkeer.

Cao GGZ: voorbereiding op nieuw cao-traject

Cao Gehandicaptenzorg: huidige cao geavv’d

• De huidige cao, die loopt van 1 maart 2017 tot 1 juni 2019, wordt in februari 2018 algemeen verbindend verklaard.

• Eind 2018 zijn de voorbereidingen gestart voor de nieuwe cao.

In 2019 gaan de onderhandelingen van start.

• De LAD neemt via FBZ deel aan het O&O-fonds GGZ, het arbeidsmarktfonds waarbinnen de cao-partijen samenwerken.

De projecten en de activiteiten van dit fonds zijn onder te brengen in drie programmalijnen: Toekomstgerichte organisatie, Arbeidsmarktfit blijven en Eigen kracht.

In 2018 wordt onder meer de app ‘Zorg voor minder stress’ gelanceerd, met concrete tips om stress te verminderen en het werkplezier te vergroten. Daarnaast wordt op www. gezondenveiligwerken.nl alle geactualiseerde informatie uit de arbocatalogus voor de ggz op een toegankelijke manier beschikbaar gesteld. Ook gaan werknemers in de ggz op de jaarlijkse ‘landdag’ aan de slag met het concretiseren van een plan van aanpak voor het terugdringen van de werk- en regeldruk.

• De huidige cao, die loopt van 1 januari 2017 tot en met 31 maart 2019, is in mei 2018 algemeen verbindend verklaard.

Dat betekent dat de cao van toepassing is op alle werknemers en werkgevers in de gehandicaptenzorg.

• Per 1 april 2018 is een eigen variant op het bestaande functiewaarderingssysteem in gebruik genomen: FWG Gehandicaptenzorg.

• De uitwerking van cao-afspraken laat op zich wachten, als werkgevers het overleg stilleggen in verband met een menings­onderzoek naar onregelmatig werken. De sector staat voor grote uitdagingen zoals het vinden van voldoende gekwalificeerd personeel. Het is dus belangrijk dat werkgevers- en werknemersorganisaties samen aan de slag gaan en maatregelen nemen. Uiteindelijk wordt het overleg in september 2018 hervat en kunnen afspraken worden gemaakt over het oppakken van uit te werken cao-afspraken.

• Eind 2018 worden de voorbereidingen voor de nieuwe cao gestart.

• De LAD participeert via FBZ in de Stichting Arbeidsmarkt Gehandicaptenzorg (StAG), waarin de cao-partijen vertegen­ woordigd zijn. In 2018 is vanuit dit fonds onder meer een nieuwe app met daarin de cao gelanceerd, waarin alle af­spraken makkelijk terug te vinden zijn. Ook kunnen werk­ ne­mers via de app hun Persoonlijk Budget Levensfase en arbeids­duur berekenen. Verder is een Arbocatalogus ge­lan­ ceerd, met tips op het gebied van gezond en veilig werken.

De app biedt op een toegankelijke manier inzicht in alle cao-afspraken

LAD Jaarverslag 2018 | 9

Cao Gezondheidscentra/AHG: in actie tegen ontmanteling • In november 2017 zijn de onderhandelingen voor een nieuwe cao gestart en die verlopen vanaf het begin anders dan anders. Werkgeversorganisatie InEen geeft namelijk aan dat ze een eigen cao voor gezondheidscentra niet langer toekomstbestendig vindt en dat ze de cao in z’n geheel wil ontmantelen. In haar optiek verliest de cao aan betekenis, omdat er steeds een vergelijking wordt gemaakt met aanpalende cao’s. Bovendien zouden de arbeidsvoorwaarden van sommige disciplines niet meer aansluiten bij de tarieven die voor de beroepsgroepen in gezondheidscentra gehanteerd worden door zorgverzekeraars.

• De LAD heeft van meet af aan aangegeven grote vraagtekens te hebben bij de ontmanteling. Het specifieke profiel van gezondheidscentra, dat gestoeld is op samenwerking tussen verschillende zorgprofessionals, vraagt om een eigen cao. InEen blijft echter bij haar standpunt en geeft aan haar voorstel verder te willen uitwerken. Omdat dit tijd vraagt, wordt vlak voor de zomer afgesproken te onderhandelen over een ‘beleidsarme’, kortdurende cao, zodat er in ieder geval geen stilstand optreedt in het salaris en uitkeringen.

Over die beleidsarme cao wordt vlak na de zomer een onder­­­ handelingsresultaat bereikt. De nieuwe cao en Arbeids­­­ voorwaardenregeling voor Huisartsen in Gezond­heids­­centra AHG) lopen van 1 januari 2018 tot en met 28 februari 2019.

Er zijn alleen salarisafspraken gemaakt: een structurele salarisverhoging van 1,75% per 1 juli 2018 en een een­malige uitkering van 1,25% over 2018.

• De LAD-leden stemmen in met de nieuwe cao, maar uiten ook hun zorgen over de ontmantelingsplannen van InEen. De LAD/FBZ organiseert daarom door het land werk­nemers­bij­een­ komsten, stelt andere oplossingen voor­en probeert opnieuw in gesprek te gaan met InEen. Zonder resultaat. In november zegt InEen de cao per 1 maart 2019 op. Om duidelijk te maken dat we grote vraagtekens hebben bij de plannen, start de LAD een online petitie. Ook reiken we voorbeeldbrieven aan die werknemers in ge­zond­heidscentra kunnen gebruiken om hun zorgen kenbaar te maken bij hun werkgever. Verder zoeken we actief de media op. Eind 2018 is nog niet duidelijk hoe het traject verder­­gaat, maar de LAD/FBZ geeft herhaaldelijk aan dat, mede gezien de afspraak hierover in het cao-akkoord, geen enkele werknemer erop mag achteruitgaan.

4500

Onderhandelaar Robert Barendse geeft tijdens een bijeenkomst voor werknemers in gezondheidscentra een toelichting op de plannen van InEen

85 10 | LAD Jaarverslag 2018

De Cao Gezondheidscentra geldt voor 4.500 werknemers die samen onder één dak in een gezondheidscentrum werken

In Nederland zijn er zo’n 60 gezondheidscentra en 25 koepels van gezondheidscentra

Cao Hidha: principeakkoord voor nieuwe cao

Cao Jeugdzorg: cao-partijen willen oplossing voor knelpunten

• In het voorjaar van 2018 wordt met de LHV onderhandeld over een nieuwe cao. Op 26 april leidt dat tot een principeakkoord.

De nieuwe cao loopt van 1 juli 2017 tot en met 28 februari 2019. Hidha’s krijgen een salarisverhoging van in totaal 4% en er zijn afspraken gemaakt over leeftijdsdagen en ver­ goedingen voor diensten. Verder wordt afgesproken dat het recht op een rusttijd van minimaal 4 uur tussen een nacht­ dienst en een daarop volgende dagdienst wordt uitge­breid naar 8 uur.

• De LAD en LHV leggen het principeakkoord met een positief advies voor aan hun leden, waarvan een ruime meerderheid instemt. Eind 2018 wordt de nieuwe cao-tekst onder de leden verspreid.

• De jeugdzorg staat ook in 2018 onder zware druk en dat heeft zijn weerslag op de arbeidsmarkt: het ziekteverzuim is verder toegenomen en de werkdruk en het verloop zijn hoog. In 2018 is niet onderhandeld over een nieuwe cao (de huidige cao loopt pas op 1 april 2019 af), maar worden de pijlen vooral gericht op gemeenten. In aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen starten de werk­nemers­ organisaties samen een petitie en sturen ze nieuw aan­ ge­treden wethouders een brief, waarin ze wijzen op hun sleutel­positie om de jeugdzorg lokaal goed in de steigers te zetten.

• Eind 2018 worden de voorbereidingen gestart voor een nieuwe cao en wordt verkend wat de mogelijkheden zijn voor een gezamenlijke inzet met de andere werknemers-­ organisaties. De onderhandelingen starten in 2019.

• De cao-partijen lanceren, via arbeidsmarktfonds FCB, de website Jeugdzorg werkt!, waarop alle informatie over arbeids­voorwaarden en ontwikkelingen op de arbeidsmarkt is gebundeld.

LAD Jaarverslag 2018 | 11

Cao Nederlandse Universiteiten: nieuwe cao met vitaliteitspact

Cao SBOH: nieuwe cao óók voor aios-AVG

• In november 2017 gaan de onderhandelingen van start met een informeel overleg. Afgesproken wordt een traject te volgen op basis van cocreatie. Na een aantal onder­ handelingsrondes komen de cao-partijen voor de zomer met werkgeversorganisatie VSNU tot een onderhandelaars­ akkoord, waarmee de LAD-leden instemmen.

• De nieuwe cao loopt van 1 juli 2017 tot en met 31 december 2019. In twee stappen vindt een structurele salarisverhoging plaats van in totaal 4,6% met daarnaast een eenmalige uitkering van bruto 0,6% van het jaarsalaris. Verder komen de cao-partijen een vitaliteitspact overeen, met maatrelen om gezond en vitaal de AOW-gerechtigde leeftijd te bereiken.

Vanaf vijf jaar vóór de AOW-leeftijd kunnen werknemers 0,2 fte/0,4 fte minder werken tegen 85%/70% van het bruto salaris met behoud van de volledige pensioenopbouw.

• Een belangrijk uit te werken onderwerp is de Wet norma­ lisering rechtspositie ambtenaren. In werkgroepverband wordt geanticipeerd op de veranderingen per 1 januari 2020.

• In januari starten de onderhandelingen voor een nieuwe Cao SBOH, waarvoor op 5 juni een onderhandelaarsakkoord wordt bereikt. De vorige cao gold alleen voor aios huisartsen aios ouderengeneeskunde. Omdat aios-AVG sinds 2016 ook in dienst zijn van de SBOH, is het een logische stap om de werkingssfeer van de cao uit te breiden. Met het onderhandelaarsakkoord is die stap nu formeel gezet: per 1 januari 2018 vallen ook aios-AVG onder de Cao SBOH. • De LAD-leden stemmen in met de nieuwe cao, die loopt van 1 januari 2018 tot en met 31 december 2019. Aios ontvangen gedurende de looptijd een structurele salarisverhoging van in totaal 2,8%. Voor alle aios die vanaf 1 januari 2019 in dienst treden bij de SBOH geldt dat relevante werkervaring beter beloond wordt. Vanaf die datum geeft ieder vol jaar ervaring als praktiserend arts (ook buiten het eigen specialisme) recht op een periodieke verhoging. De regeling geldt niet voor aios die al voor 2019 in dienst zijn; zij krijgen in plaats daarvan twee keer een eenmalige uitkering. Verder zijn er afspraken gemaakt om ervoor te zorgen dat aios die in ziekenhuizen worden ingezet in diensten, hiervoor betaald krijgen. Ook wordt de systematiek van de reiskostenvergoedings- en de verhuiskostenvergoedingsregeling versimpeld om beide regelingen gebruiksvriendelijker en eerlijker te maken.

• In het verlengde van de cao sluit de LAD een overeenkomst met de SBOH, in afstemming met KAMG en LOSGIO, over de arbeidsvoorwaarden van aios Maatschappij & Gezondheid.

Aios M&G die vanaf 1 januari 2019 met de opleiding starten, komen namelijk ook in dienst van de SBOH. Dit geldt voor aios in de profielen jeugdgezondheidszorg, infectie­ziekte­­bestrijding, tuberculosebestrijding en medische milieu­­kunde; later komt ook het profiel forensische geneeskunde hierbij.

Er wordt onder meer een garantieregeling afgesproken voor artsen die al enige tijd als basisarts in een GGD of jeugd­ge­ zondheidszorgorganisatie werken voordat zij starten met de opleiding. Doel is dat deze groep artsen er in arbeids­voor­ waarden zo min mogelijk op achteruitgaat bij de overstap naar de SBOH. In de overeenkomst wordt ook vastgelegd dat iemand die nu bij een GGD of jeugdgezondheidsorganisatie werkt en vanaf 2019 in dienst komt van de SBOH, een zoge­ heten ‘terugkeerafspraak’ kan maken. De instelling betaalt gedurende de opleiding dan een terugkeerpremie aan de aios, die zich eraan verbindt na afronding van de opleiding weer in dienst te komen bij de instelling. Tot slot wordt afgesproken dat de cao-bepalingen ook voor aios M&G gelden.

2.597 Onder de Cao SBOH vallen 2.220 aios huisartsgeneeskunde, 345 aios ouderengeneeskunde en 32 aios-AVG

12 | LAD Jaarverslag 2018

Cao Universitair Medische Centra: actiezomer sorteert effect • In 2018 starten de onderhandelingen voor een nieuwe cao.

Het eerste gesprek staat in het teken van ambities gericht op het boeien, binden en behouden van medewerkers. De werknemersorganisaties zien die ambitie echter niet terug in de inzet van de NFU, die daarop haar inzetbrief van tafel haalt en belooft met iets beters te komen. Helaas gebeurt dat niet: het nieuwe voorstel van de NFU bevat voorstellen die slechter in plaats van beter uitpakken dan de afspraken in de bestaande cao. Uiteindelijk lopen de onderhandelingen vast en stellen de werknemersorganisaties gezamenlijk een ultimatum.

• Omdat het ultimatum geen enkele beweging oplevert, wordt in de zomer een actietraject gestart in de acht umc’s. Ruim 7.000 werknemers doen hieraan mee. Ze voelen zich niet serieus genomen. In een aantal umc’s voeren werknemers stiptheidsacties; in andere umc’s worden informatie­bij­ eenkomsten, ‘sit ins’ en stille tochten gehouden. Ook al voeren werknemers de druk op, de NFU weigert om werk­ nemers tegemoet te komen. Daarom wordt overwogen zondags­diensten te houden, waarvoor de voorbereidingen achter de schermen al worden gestart. Die druk zorgt er uit­ eindelijk voor dat de NFU in september een eindbod doet.

• Het eindbod is in de ogen van de LAD marktconform en dus wordt het voorgelegd aan de leden. Een meerderheid stemt in.

Ook de leden van de andere werknemersorganisaties stemmen in. De nieuwe cao loopt van 1 januari 2018 tot 1 januari 2021.

Werknemers krijgen gedurende de looptijd een salarisverhoging van in totaal 8,25%. Daarnaast wordt een vergoeding voor coassistenten overeengekomen: een lang gekoesterde wens van de LAD. Verder wordt het persoonlijk budget per 1 januari 2019 omgezet in een structurele salarisverhoging van 0,92% (medisch specialisten uitgezonderd, omdat hun persoonlijk budget in de vorige cao al is opgenomen in het budget functiegebonden kosten). Ook spreken de cao-partijen af dat er onderzoek wordt verricht naar best practices op het gebied van gezond roosteren, dat er een plan moet komen voor het verlagen van de werkdruk en dat in alle umc’s wordt geïnventariseerd hoe generatiebeleid handen en voeten kan krijgen.

• Hoewel de meerderheid van de LAD-leden instemt met het eind­bod, geeft een aantal leden ook uitdrukkelijk aan be­ hoefte te hebben aan concretere afspraken over werkdruk en generatiebeleid. Meteen na het sluiten van de cao wordt dit onderwerp dan ook op de agenda gezet in het reguliere overleg met de NFU. Met resultaat: eind december worden concrete afspraken gemaakt over het terugdringen van de werkdruk in alle umc’s. De uitwerking van het generatiebeleid wordt in 2019 opgepakt.

Ook in het Erasmus MC wordt actie gevoerd

Onderhandelaar Brigitte Sprokholt (tweede van rechts) loopt mee tijdens een stille tocht door het UMCG

LAD Jaarverslag 2018 | 13

GGD’en: afspraken in sociaal plannen

Cao VVT: afspraken derde WW-jaar géén goede zaak

• De arbeidsvoorwaarden bij de GGD’en zijn gebaseerd op de rechtspositieregeling van de gemeenten (CAR, Collectieve arbeidsvoorwaardenRegeling). Daarnaast worden per GGD in het Georganiseerd Overleg (GO) afspraken gemaakt over lokale uitvoeringsregelingen. Bij iedere GGD waarbij de LAD betrokken is, maken LAD-leden deel uit van het GO. Zij worden ondersteund door een adviseur (onderhandelaar) van het LADbureau die ook de vergadering van het GO bijwoont.

• In 2020 wordt de Wet normalisering rechtspositie ambtenaren (Wnra) van kracht. In 2017 is de LAD gestart met het in kaart brengen van de gevolgen van deze wet voor haar leden.

Omdat alle rechtspositieregelingen worden omgezet in cao’s, is de vraag of er voor de GGD’en een eigen cao komt of dat zij blijven vallen onder een cao voor Nederlandse gemeenten. De LAD volgt de ontwikkelingen nauwgezet.

• In het GO worden de afspraken uit een nieuwe cao formeel omgezet naar de eigen rechtspositie van de betreffende gemeente/GGD. Daarnaast wordt er bij verschillende GGD’en regelmatig gesproken over het vernieuwen van een sociaal statuut, het opstellen van een sociaal plan, het aanpassen van afspraken over reis- en verblijfkosten en het beloningsbeleid.

• De Cao Gemeenten, waarbij de LAD geen partij is, geldt voor circa 180.000 ambtenaren. Hieronder vallen ook de mede-­ werkers die een dienstverband hebben bij een GGD. • In 2018 worden bij een aantal GGD’en afspraken gemaakt en vastgelegd in de sociaal plannen.

• In het eerste kwartaal van 2018 wordt veelvuldig overlegd over de nieuwe cao. Cao-partijen spreken af geen klassiek onderhandelingstraject te volgen, maar de onderhandelingen te beschouwen als samenwerkingstraject en gesprekken te voeren op basis van belangen. Na intensieve gesprekken wordt op 7 mei een onderhandelaarsakkoord bereikt, waarmee de leden van alle cao-partijen instemmen.

• De nieuwe cao loopt van 1 april 2018 tot 1 juli 2019.

Werknemers krijgen onder meer een loonsverhoging van 4% per 1 oktober 2018. Daarnaast vergoedt de wekgever verplicht gestelde scholing (waaronder Wet BIG) volledig, zowel in tijd als in geld. Verder gaan werkgroepen aan de slag met onderwerpen als harmonisatie en duurzame inzetbaarheid.

• In het cao-akkoord zijn geen nadere afspraken gemaakt over herverzekering van het derde WW-jaar. Later maken FNV, CNV, ActiZ en Zorgthuisnl (voorheen: BTN) hierover wél afspraken, maar daar staat de LAD/FBZ niet achter. Om diezelfde reden hebben we, samen met NU’91, bedenkingen bij de door de andere cao-partijen aangevraagde algemeen verbindend verklaring. Eind 2018 wordt bekend dat de afspraken ondanks de bedenkingen algemeen verbindend zijn verklaard, waarmee ze van toepassing zijn op de hele sector VVT. De LAD/FBZ vindt dit geen goede ontwikkeling in het kader van een aantrekkelijke arbeidsmarkt. Het betekent dat er premie van het salaris van alle werknemers ingehouden wordt, terwijl de kans dat ze van deze regeling ooit gebruik zullen maken uiterst minimaal is.

• De LAD/FBZ participeert in de Stichting Arbeidsmarkt- en Opleidingsbeleid VVT (A+O VVT), waarin sociale partners samenwerken aan een betere arbeidsmarkt. Vanuit deze stichting wordt onder meer een vernieuwde app gelanceerd over de cao, met onder andere een FAQ over de meest gestelde cao-vragen.

14 | LAD Jaarverslag 2018

­ ­­­

Cao Zorg van de Zaak: eenduidige arbeidsvoorwaarden

Cao Ziekenhuizen: generatiebeleid krijgt vorm

• Zorg van de Zaak is als zorgorganisatie de afgelopen jaren fors gegroeid. Het merendeel van deze groei komt door over­ names van andere partijen. Hierdoor zijn er uiteen­lopen­de arbeidsvoorwaardenregelingen van toepassing; een on­wense­ lijke situatie. Samen met De Unie en de werknemers­ver­eniging Zorg van de Zaak voert de LAD daarom gesprek­ken met Zorg van de Zaak om tot één cao te komen voor alle werk­nemers, met eenduidige arbeidsvoorwaarden. Uitgangs­punt is dat alle medewerkers er met de cao op vooruitgaan.

• In juni wordt een principeakkoord bereikt over de allereerste Cao Zorg van de Zaak. Er worden bijeenkomsten in Utrecht, Zwolle en Eindhoven georganiseerd, om werknemers uitleg te geven over deze mijlpaal.

• De cao heeft een looptijd van 1 januari 2018 tot en met 1 oktober 2019 en is voor een groot deel gebaseerd op de Arbeidsvoorwaardenregeling van Zorg van de Zaak. Er worden afspraken gemaakt over een salarisverhoging, een eenmalige uitkering en een verruiming van de reiskostenvergoeding.

Daarnaast wordt afgesproken dat Zorg van de Zaak het lid­ maatschap van één beroepsvereniging volledig vergoedt tot een maximum van 500 euro. Voor LAD-leden bij Zorg van de Zaak betekent dit dat ze de volledige contributie kunnen declareren.

• De cao is algemeen verbindend verklaard en daarmee van toepassing op alle werkgevers en werknemers in de branche.

• Omdat de huidige cao nog loopt tot 1 april 2019, is 2018 geen ‘onderhandelingsjaar’. Wel worden de voorbe­reidingen hiervoor eind 2018 opgestart. De LAD/FBZ komt met een eigen inzet.

• Steeds meer ziekenhuizen zijn aan de slag om conform de cao-afspraken generatiebeleid vorm te geven. Overal in het land zijn informatiesessies gehouden. Behalve duurzame inzetbaarheid moet generatiebeleid zorgen voor een even­ wichtige leeftijdsopbouw van het personeelsbestand.

Binnen een instelling kunnen werkgever en werknemer op vrijwillige basis afspraken maken over de toepassing van de regeling. Hierdoor kan de arbeidsduur worden aangepast aan de wensen en behoeften van zowel werknemers als de instelling.

• De LAD/FBZ participeert in de Stichting Arbeidsmarkt Zieken­huizen (StAZ), een samenwerkingsverband van werkgevers- en werknemersorganisaties. Vanuit de StAZ wordt in 2018 onder meer een vernieuwde app voor de Cao Ziekenhuizen gelanceerd. Daarnaast wordt de app Goedenacht, die tips bevat voor een goede voorbereiding op nachtdiensten, uitgebreid met een stappenteller en recepten.

LAD Jaarverslag 2018 | 15

3 Individuele

belangenbehartiging Het Kennis- en dienstverleningscentrum van de Federatie Medisch Specialisten en de LAD is het loket voor advies over juridische zaken. In 2018 worden in totaal 2.239 vragen en (juridische) dossiers behandeld. Bijna 70 procent daarvan bestaat uit arbeidsrechtelijke vragen en dossiers. LAD-leden waarderen het Kennis- en dienstverleningscentrum met maar liefst een 8,3.

8.3

2.239 vragen

Medisch specialisten Andere artsen en zorgprofessionals Aios

De meeste vragen van LAD-leden betref­fen de beoordeling van arbeids­over­een­kom­s­ten, uitleg over de Arbeids­voor­waar­den­regeling Medisch Specialisten (AMS) en andere cao’s en vragen over het salaris. Dossiers waar­ mee veel tijd gemoeid is, be­treffen ar­­beids­­ conflicten, ontslag, opleidings­­ge­schil­­len en re-integratie­tra­jecten.

De meeste vragen komen van medisch spe­ cialisten (61%). In lijn met de omvang van de beroepsgroepen stellen psychiaters, kinder­ artsen en internisten de meeste vragen.

Aios (16%) blijven het Kennis- en dienst­ ver­leningscentrum ook goed vinden. De overige vragen (23%) komen van artsen/

16 | LAD Jaarverslag 2018

zorg­professionals die uitsluitend lid zijn van de LAD, zoals huisartsen, apothekers, jeugdartsen en klinisch fysici.

Juridische ondersteuning

Naast de individuele dienstverlening richt het Kennis- en dienstverleningscentrum zich ook op juridische ondersteuning van groepen artsen. Ook in 2018 wordt weer ondersteuning aangeboden bij het op­­rich­ ten van een medische staf of een Ver­enig­ing Medisch Specialisten in Dienst­ver­ band (VMSD).

Een groot project in 2018 is de imple­men­ tatie van de nieuwe privacywetgeving.

Juridische dienstverlening in een notendop • Voor iedereen die lid is van de LAD, maakt 20 uur (voor coassistenten: 10 uur) juridische dienstverlening deel uit van het lidmaatschap. Als er meer nodig is, wordt een uurtarief van € 100,- exclusief btw gehanteerd.

• Het Kennis- en dienstverlenings­centrum is op werkdagen telefonisch bereikbaar tussen 08.30 en 17.30 uur via 088 13 44 112 of bureau@lad.nl.

• Het Kennis- en dienstverlenings­centrum onderscheidt zich ten opzichte van andere aanbieders door de wisselwerking met het beleid van onder meer de LAD, Federatie en De Jonge Specialist enerzijds, en de positie en belevingswereld van onze leden/aangeslotenen anderzijds.

4 Ontwikkeling

pensioenen Het grootste deel van de LAD-achterban bouwt pensioen op bij pensioenfonds PFZW of ABP. De LAD maakt zich aan cao-tafels en via de pensioenfondsen sterk voor een goed pensioen voor alle generaties. Bij het grootste pensioenfonds in de zorg­sector PFZW is de LAD via FBZ vertegen­woordigd in het bestuur, de pensioenraad en pensioen­ commissie+. Via het Ambtenarencentrum maakt de LAD/FBZ deel uit van het ABPbestuur en het verantwoordingsorgaan.

Hierdoor is de LAD direct betrokken bij de besluitvorming over het pensioen en de uit­voering van de pensioenregelingen voor een groot deel van haar achterban. Aan de meeste cao-tafels in de zorg beperkt de di­recte invloed op het pensioen zich tot het vaststellen van de bijdragepercentages in de pensioenpremieverdeling tussen werk­ gever en werknemer.

In 2019 blijft bij PFZW de pensioen­premie 23,5%. Het ABP verhoogt de premie naar 24,9% (was 22,9%). Beide fondsen index­ eren niet.

Ondanks dat er een redelijke basis ligt voor een nieuw pensioenstelsel zijn de onder­ handelingen hierover vastgelopen. Door het ontbreken van harde toezeggingen is er geen garantie dat het nieuwe stelsel beter zou zijn dan het huidige. Eind december heb­ben vakcentrales een ultimatum aan minister Koolmees aangeboden. In maart 2019 volgen collectieve acties. De LAD/FBZ onder­­steunt de acties van de vakcentrales.

LAD Jaarverslag 2018 | 17

www.lad.nl

Colofon Dit jaarverslag is uitgegeven door de Landelijke vereniging van Artsen in Dienstverband (LAD).

Mercatorlaan 1200 Postbus 20058 3502 LB Utrecht T 088 - 13 44 100 E bureau@lad.nl I www.lad.nl