Mariusz Zemło
Spośród młodzieży uczestniczącej w badaniach 16,3% deklaruje przeczytanie jednej książki w ciągu roku poprzedzającego badanie, 1/3 uczniów mówi o lekturze od 2 do 5 książek, co dziesiąty badany przeczytał od 6 do 10 książek, 16,1% – powyżej 10 książek, natomiast blisko 1/4 uczniów twierdzi, że nie przeczytało żadnej książki2. Zatem nieco ponad 15% młodzieży czyta więcej niż jedną książkę miesięcznie (nie licząc miesięcy wakacyjnych), pozostali uczniowie mieli mniejszy kontakt z literaturą lub w ogóle go nie mieli. Czy to świadczy, że wychodzimy już z epoki pisma? Czas szkoły z różnych powodów prowokuje do sięgania po książki, znacznie rzadziej takie sytuacje pojawiają się w okresie życia ludzkiego, w którym oddajemy się pracy zawodowej. Podejrzewać można, że część społeczeństwa, która skończyła już swoją przygodę z edukacją, ma jeszcze rzadszy kontakt z książką niż najmniej czytający uczniowie. Płeć jest podstawową zmienną demograficzną uwzględnianą przez badaczy społecznych przy opisywaniu i wyjaśnianiu stanów rzeczy obecnych w doświadczeniu zbiorowym. Często bowiem wyraźnie różnicuje stanowiska względem najróżniejszych faktów społecznych. Warto i w omawianym kontekście przyjrzeć się, jak wpływa na odpowiedzi przy pytaniu o czytelnictwo nadobowiązkowych lektur (Chi² = 145,711; Asymp. Sig. = 0,000). z warsztatu badawczego · innowacje
Tabela 2. Płeć a liczba książek przeczytanych przez uczniów w ciągu roku poprzedzającego badanie.
30
Liczba książek przeczytanych w ciągu roku poprzedzającego badanie Jedna Od 2 do 5 Od 6 do 10 Powyżej 10 Żadna Ogółem
Płeć Dziewczęta 13,80% 37,80% 12,60% 22,40% 13,30% 100,0%
Chłopcy 18,40% 29,30% 8,00% 10,70% 32,60% 100,0%
Średnia 16,30% 33,20% 10,70% 16,10% 23,70% 100,0%
Badania przeprowadzone przez Instytut Książki i Czytelnictwa Biblioteki Narodowej wykazały, że w grupie 15–19-latków brak kontaktu z książką deklaruje 25% respondentów. Zatem wyniki uzyskane w referowanych badaniach zostały potwierdzone przez ogólnopolski sondaż. Należy zauważyć, że był on przeprowadzony w 2004 roku, a zatem mimo rewolucji internetowej, jaka od tego czasu się dokonała, odsetek nieczytających nie uległ wzrostowi. Zob.: G. Straus, K. Wolff, Czytanie, kupowanie, wypożyczanie. Społeczny zasięg książki w Polsce w 2004 roku, Biblioteka Narodowa, Warszawa 2006, s. 12. Prezentowane wyniki można także porównać z danymi, które uzyskano w badaniach przeprowadzonych także w Białymstoku, w grudniu 2011 roku przy użyciu identycznego zestawu pytań. Wówczas rozkład danych niewiele odbiegał od aktualnie przedstawianych. Na poszczególne kategorie oddano następującą liczbę głosów: jedną książkę – 15,9%, od 2 do 5 – 30,9%, od 6 do 10 – 12,0%, powyżej 10 – 15,8%, nie przeczytałem żadnej książki – 25,4%.
2