foto: Joop van de Merbel
Drents heideschaap
Joan D.D. Hofman*
Als u nu een nieuwe begunstiger aanbrengt, krijgt u een etsje van een dier dat een echt symbool van Drenthe is: het Drentse heideschaap. Een van de oudste schapenrassen in West-Europa, dat al eeuwen voor het begin van de jaartelling door Drentse boeren werd gehouden. De stamvader van de Nederlandse schapen zou je kunnen zeggen. Schapen werden gehouden voor her vlees en om van de vacht kleding te maken. Later, toen men de spintechniek leerde, ging ook de wol een grote rol spelen. Van de schamele heideschapen viel niet veel goede wol te spinnen. De rassen die in het westen en noorden van het land op voedselrijkere gronden werden ontwikkeld, waren groter en dikker en produceerden aanzienlijk meer vlees, melk en betere wol. Het Drentse schaap is wel de meest sobere van de Nederlandse schapenrassen. Hij kan met weinig, schraal voedsel toe; sterker nog: eiwitrijk voedsel waarop de melkschapen floreren zou hem ziek maken. En dan is hij ook nog bestand tegen de meest barre weersomstandigheden. In economische zin kon hij in de 16e eeuw niet concurreren in de internationale wolhandel, vanwege zijn grove, korte, harige wol. De omstandigheden op het Drents plateau boden geen mogelijkheden om een productiever ras te ontwikkelen. Het bleef dus een beestje voor eigen gebruik, als weinig behoeftige passend bij het schrale voedselaanbod. Een stimulans voor de schapenhouderij kwam uit een heel andere hoek. In de 18e eeuw noopten de lage graanprijzen tot hogere graanproductie. Dit kon alleen maar gerealiseerd worden door de akkers op de essen sterker te bemesten. In Drenthe betekende dat schapenmest. Elke schapenhouder bouwde een schaapskooi om daar ’s nachts de mest te verzamelen. Elke ochtend vertrok een herder met alle schapen van het dorp naar de hei. Bij terugkeer trippelden de schapen weer naar hun eigen kooi. Medio 19e eeuw liepen er in Drenthe maar liefst 135.000 schapen op de hei! Dit aantal is bekend