60 Jak zostało wskazane na początku niniejszego artykułu, rynek energetyczny w RFN preferuje energię wyprodukowaną z OZE, dając jej bezwzględne pierwszeństwo podczas redystrybucji wśród odbiorców. Niektórzy konsumenci – zwłaszcza ci dysponujący instalacjami prądotwórczymi na własny użytek – mogą odczuć pozytywne skutki Energiewende. Jednakże OZE wciąż nie są w stanie zaspokoić całości zapotrzebowania na energię elektryczną. Na pozostałym do zagospodarowania rynku ma miejsce konkurencja, dla której szczególnie istotne znaczenie mają dwa czynniki: cena surowca oraz elastyczność instalacji prądotwórczej ( czas i energia potrzebna do jej uruchomienia, możliwość regulacji wielkości produkcji, zdolność do szybkiego jej wstrzymania ). Praktyka ujawniła poważną wadę tego systemu. W latach 2010–2013 zaobserwowano zjawisko „rekarbonizacji” niemieckiego rynku energetycznego. Oznacza to, że udział energii wyprodukowanej z węgla wzrósł. Zjawisko to jest konsekwencją niedopasowania mechanizmów rynkowych do nowej sytuacji ( duży udział energii wyprodukowanej z OZE oraz zbliżające się wyłączenie elektrowni atomowych ). Na rynku kluczową rolę odgrywa cena surowca energetycznego. Pod tym względem najtańsza jest energia atomowa, która w „normalnej” sytuacji powinna zaspokajać resztę popytu na prąd. Koncerny energetyczne zdają sobie jednak sprawę z tego, że długoterminowe perspektywy dla energetyki konwencjonalnej są niekorzystne28. Jednym z filarów nowej strategii koncernu E.ON jest produkcja prądu wyłącznie z OZE. Obszary działalności koncernu związane z energetyką konwencjonalną zostały przeniesione do nowej spółki zorientowanej na rynki zagraniczne29. Denuklearyzacja przyczyni się do powstania sporej niszy na rynku energetycznym RFN. Kierując się względami ekologicznymi, można by przypuszczać, że najbardziej odpowiednim surowcem energetycznym, który mógłby zastąpić energię jądrową jest gaz ziemny. Elektrownie gazowe emitują bowiem dwukrotnie mniej CO2 aniżeli elektrownie węglowe30. Cecha ta doskonale wpisuje się w filozofię projektu Energiewende. Co więcej, elektrownie gazowe charakteryzują się dużą elastycznością – możliwe jest ich niezwłoczne uruchomienie podczas niedoboru energii, jak również szybkie wyłączenie, kiedy popyt zaczyna spadać. Decydująca okazuje się jednak cena surowca, która sprawia, że elektrownie zasilane gazem uruchamiane są jedynie w ostateczności. Po wyeliminowaniu paliwa atomowego i gazu ziemnego, jedynym źródłem pozwalającym zaspokoić zapotrzebowanie na energię elektryczną pozostaje węgiel. Praktyka wskazuje, że elektrownie węglowe
są nie tylko tanie w eksploatacji, ale także odporne na dobowe wahania cen energii elektrycznej. Ze względu na niską elastyczność elektrownie węglowe są zmuszone nieustannie dostarczać prąd do sieci elektroenergetycznej. Spadek ceny węgla, będący wynikiem rozwoju technologii pozyskiwania gazu ziemnego z łupków31, sprawia jednak, że produkcja prądu pozostaje opłacalna nawet w okresach, kiedy wartość energii elektrycznej spada niemal do zera. Elektrownie węglowe podtrzymują wówczas produkcję, aby osiągnąć znaczny zysk w okresach, kiedy – ze względu na duży popyt – wartość energii elektrycznej wzrasta. Konsekwencją tego mechanizmu jest zaobserwowany w latach 2010–2013 wzrost udziału energii elektrycznej wyprodukowanej poprzez spalanie węgla. Należy w tym miejscu podkreślić, że jest to dla rządu federalnego niezręczna sytuacja. Eksploatacja elektrowni węglowych stoi bowiem w sprzeczności z ogólną tendencją do redukcji emisji gazów cieplarnianych. Co więcej, RFN może utracić wiarygodność w oczach państw, które krytykowane są za niechęć wobec wycofania się z energetyki węglowej. Chwilowy wzrost udziału węgla uznać można za konieczny efekt uboczny wdrażania projektu, który umożliwi osiągnięcie znacznie ambitniejszych celów. Zawsze można jednak zadać pytanie: dlaczego do 2022 r. wyeliminowane zostanie prawdopodobnie najbardziej przyjazne dla środowiska źródło energii? Racjonalnej odpowiedzi można poszukiwać jedynie na płaszczyźnie politycznej. Międzynarodowe oddziaływanie Energiewende Energiewende nie ogranicza się jedynie do transformacji wewnętrznego rynku energetycznego w RFN. Ten ambitny projekt stał się również jednym z ważniejszych instrumentów niemieckiej dyplomacji energetycznej. Niezależnie od problemów, z którymi niemal od samego początku boryka się Energiewende, zaobserwować można wzmożoną aktywność rządu federalnego w zakresie zewnętrznej promocji projektu. Ma ona na celu przekonanie państw europejskich do transformacji energetycznej, a w efekcie pozytywnie wpłynąć na eksport niemieckich technologii pozyskiwania energii z OZE. Mając na uwadze fakt, że rządowi federalnemu udało się zrealizować zaledwie niewielki ułamek planów zawartych w BBPlG, warto zwrócić uwagę na szczególną rolę interkonektorów. Zabezpieczają one dostawy energii elektrycznej w sytuacji braku wystarczającej infrastruktury przesyłowej. Dzięki interkonektorom RFN może wykorzystywać państwa sąsiednie do zapewnienia sobie bezpieczeństwa energetycznego. Magazyn ARENA. Sprawy międzynarodowe