نشریه کوچه شماره نهم

‫هفت کوچه ‪ /‬در حوزه فرهنگ سیاست اجتماع هنر و اندیشه‬ ‫شرق آمریکا ‪ /‬قمیت ‪ ۲.۹۹‬دالر ‪ /‬شماره نهم ‪ /‬یکم دسامبر دوهزار و دوازده‬

‫دفتـر حقوقـی هریسچـی‬

‫امور تحریمها ‪ ،‬انواع پرونده های مهاجرتی و امور تجاری‬

‫‪www.ibhlaw.com‬‬

‫قابل توجه فعاالن مدنی و سیاسی در ویرجینیا‪ ،‬مریلند و‬ ‫واشینگتن شما می توانید مصاحبه ها و گفت و گو ها و‬ ‫برنامه های تحلیلی خود را در استودیو کوچه ضبط کنید‪.‬‬

‫با ما در تماس باشید ‪۷۰۷۷۳۶۶۱۶۳‬‬

‫‪3‬‬

‫سیاست خارجی آمریکا و‬ ‫ایران در دور تازه‬

‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪21‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪29‬‬ ‫‪42‬‬ ‫‪46‬‬ ‫‪52‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪73‬‬ ‫‪82‬‬ ‫انتخاباتآزاد‬

‫نبوداعتماداجتماعی‬ ‫سونامیتخریب‬ ‫توسعهاجتماعی‬

‫باراک اوباما نامزد حزب دموکرات آمریکا بار دیگر برای‬ ‫چهار سال در کاخ سفید مانده گار شد‪.‬‬ ‫هفت کوچه‬

‫هر فصل یک شماره‬

‫در حوزه فرهنگ سیاست اجتماع هنر و اندیشه‬ ‫مدیر اجرایی‪ :‬علی هریسچی‬ ‫سردبیر‪ :‬اردوان روزبه‬ ‫با ما در تماس باشید‬

‫‪contact@haftmagazine.com‬‬ ‫همکاران این شماره‬ ‫عبدالستار دوشوکی‪ ،‬اردوان روزبه‬ ‫سمیه ورزنده‪ ،‬آتوسا صاد‬

‫مهرداد نصرتی‪ ،‬محبوبه شعاع‬

‫نعمیه دوستدار‪ ،‬افسانه هژبری‬ ‫محمد تنگستانی‬

‫مازیار مهدوی فر‪ ،‬منوچهر نوبنیاد‬ ‫اکبر ترشیزاد‬

‫مهشب تاجیک‬

‫رضا محدث‪ ،‬نهال نوریان‬ ‫سینا رهنما‬

‫کاوه شیرزاد‪ ،‬شهرام گراوندی‬ ‫آویده مطمئن فر‬

‫سمیه ورزنده‪ ،‬سایه کوثری‬

‫پیمان عابدی‪ ،‬نازی حسامی‬ ‫شهره شعشعانی‬

‫سیمین‪ ،‬هادی خوجینیان‬ ‫رضا حاجی حسینی‬

‫ایلچین حاتمی‪ ،‬فرید کفاشیان‬ ‫امیر و کاملیا‪ ،‬کامبیز غفوری‬

‫مهدی‪ ،‬محمد‪ ،‬عبدالکریم رستمی میر فرد‬ ‫شهرزاد‪ ،‬علی فرح بخش‬ ‫پیمان عابدی‬

‫شاهرخ حیدری‬

‫«توضیح»‬

‫مجموعه ای که دست شماست حاصل مقاله ها و‬

‫نگاشته های روزنامه نگاران هم کار در رادیو کوچه‬

‫است که بر اساس توافق بین گروه انتشارات هفت و‬ ‫بنیاد کوچه به طور مشترک منتشر می شود‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫رازکارکردن زن‬ ‫بیرون از خانه‬

‫سینماییکهفرو‬ ‫نریختمسلمانی‬ ‫کهخشمگینشد‬

‫سیسکو‪:‬فروشتجهیزات‌مان‬ ‫به ایران را تحمل نمی‌کنیم‬

‫بهایی‌هامتهم‬ ‫همیشگی در ایران‬ ‫فرهنگآمریکایی‬ ‫باطعمچینی‬

‫نمادشناسیشراب‬

‫داللی‪،‬شغلانتخابی‬ ‫یا تحمیلی مهاجران ایرانی‬

‫نبایدهایعجیبو‬ ‫غریب در سفر‬

‫دردهایمهاجرت‬

‫دادرسیعادالنه‬ ‫ازمنظرحقوقی‬

‫ابزار دین مورد‬ ‫سواستفادهحاکمیت‬

‫سرمقــاله‬

‫مدتی این مثنوی تاخیر شد‬ ‫تا اوباما باز آید به کنعان غم مخور‬

‫اردوان روزبه‬ ‫از آخرین شماره ای که همراه شما بودیم چند ماهی می گذرد‪ .‬آقا به‬ ‫خدا س��خت است‪ .‬باور کنید کار شاقی است‪ .‬بی پشتوانه مالی‪ ،‬بدون‬ ‫خیلی از کارها قرار باش��د نش��ریه ای را در بیاوری که نخواهد طرف‬ ‫کسی و جایی و مکانی باشد و خود باشد‪ .‬کم و زیادش و خوب و بدش‬ ‫را نمی خواهم خیلی رویش قسم بخورم و بگویم بهترین و زیاد است و‬ ‫حرف ندارد‪ .‬فقط می خواهم بگویم همان که هست به سنگینی سنگ‬ ‫آسیاب است که گاه بر سر شانه ات احساس می کنی تکان بخوری‬ ‫خورد شده ای‪ .‬اما اشتیاق و شاید هم اعتیاد به بودن با مخاطب برای‬ ‫ما روزنامه نگار جماعت چیزی اس��ت که بخش��ی از وجودمان شده‪.‬‬ ‫انگاری اگر از آدم دست به قلم این فرصت را بگیرند گویی دستش را‬ ‫قطع کرده اند‪ .‬نفس کش��یدن سخت و زندگی بی معنا می شود و ما‬ ‫می مانیم و حوض مان به قول قدما‪.‬‬ ‫نیاز بود تا باز سر جمع بشویم و سعی کنیم خود مان را بیابیم‪ .‬فرصت‬ ‫نفس کشیدن دوباره تا بازیابی شود در داشته ها و نداشته ها و برنامه‬ ‫ریزی در تیم کاری و مدیریتی تا بش��ود دوباره نشریه را به مخاطب‬ ‫برسانیم‪ .‬اما نشریه را در روزهای پر التهاب ایران در می آوریم‪ .‬روزهای‬ ‫مشکالت اقتصادی‪ ،‬افزایش نرخ دالر و کاهش توان مردم‪ ،‬روزهایی‬ ‫که «س��تار بهشتی» وبالگ نویس در زندان کشته شد و هنوز معلوم‬ ‫نش��ده چه کسی قاتل است‪« .‬نسرین ستوده» با شرف تمام هنوز در‬ ‫اعتصاب غذا اس��ت و به قول همسرش رضا خندان «از نظر حقوقی‬ ‫مفقود» ش��ده اس��ت‪ .‬ماه های پایانی رییس جمهوری جنجال ساز‬ ‫جمهوری اس�لامی اس��ت و خیزهای دوباره گروهی برای این پست‬ ‫و چشم هایی که در راه است‪ .‬زلزله زده هایی که از سرمای استخوان‬ ‫سوز آذربایجان در چادرها هنوز می لرزند و تحریم ها دارد شانه های‬ ‫کودکان��ی را که بیماری خاص دارند و دیگر دوا به آن ها نمی رس��د‬ ‫خورد می کند و خیلی ها هنوز پول شویی هایشان را در مالزی و ترکیه‬ ‫و کره ادامه می دهند‪ .‬روزهای سختی است برای روزنامه نگاری‪ ،‬نه؟‬ ‫قرار اس��ت فعلن نشریه را به شکل فصل نامه در بیاوریم‪ .‬هر سه ماه‬ ‫چکیده ای از مقاله ها و نوشته های منتخب هم کاران در یک شماره‬ ‫برای شما‪ .‬البته خوب کمی هم ایستادیم که یقین کنیم آقای اوباما هم‬ ‫نشسته بر کرسی ریاست جمهوری چهار سال آینده ‪.)-:‬‬ ‫در این شماره در حوزه های مختلف نوشته داریم‪ .‬از سیاست تا ورزش‪،‬‬ ‫از اجتماع تا هنر و فرهنگ‪ .‬معرفی کتاب و پشت جلد که از این پس‬ ‫کارتون خواهد بود‪.‬‬ ‫هر توضیحی اضافه بیش��تری اضافه است‪ ،‬بگذارید به روش سیاست‬ ‫مداران زیاده گویی نکنیم و به روایتی‪« :‬از تعارف کم کن و بر مبلغ افزا»‬ ‫گفتم مبلغ یاد یک چیز افتادم‪ .‬از این پس نش��ریه ‪ ۸۴‬صفحه ای را‬ ‫رویش قیمت هم زده ایم‪ .‬این قیمت دست یاری ما به سوی شماست‪.‬‬ ‫خودش کلی در هزینه ها کمک می کند اگر چه پوش��ش همه اش‬ ‫را نخواهد داد‪ .‬این طوری دل ما هم گرم است از هم دلی شما‪ .‬پس‬ ‫بگذارید به حساب این که می خواهیم خودمان را بیشتر به شما نزدیک‬ ‫احساس کنیم‪.‬‬ ‫پاییز رنگ زردش میهمان خانه ها ش��ده اس��ت‪ .‬به فال نیک بگیرید‬ ‫خزان را که‪:‬‬ ‫اگر با من نبودش هیچ میل‬ ‫صبوی من چرا بشکست لیلی‬ ‫و البته فکر می کنم هیچ ربطی هم به پاییز نداشت‪.‬‬

‫در گفت و گو با علی هریسچی حقوق دان‬

‫سیاست خارجی آمریکا و ایران در دور تازه‬ ‫باق��ی مانده و دولت ف��درال یک دولت بزرگ‌تری ش��ده و آمریکا را‬ ‫به عنوان یک کش��ور می‌شناس��ند نه به عنوان پنجاه کشور مستقل‪.‬‬ ‫ه��ر ایالتی که می‌برد‪ ،‬ی��ک رقمی را به آن اختصاص می‌دهند که بر‬ ‫اس��اس آمار‪ ،‬جمعیت و اهمیت آن ایالت در آمریکا است‪ .‬در مجموع‬ ‫هر نماینده‌ای که به ‪ 270‬الکتورال برسد‪ ،‬رییس جمهوری آمریکاست‪.‬‬ ‫از نظر تاریخی همیشه کسی که رای اکثریت را داشته این ‪ 270‬رای‬ ‫الکتورال را نیز داش��ته اس��ت‪ ،‬به غیر از دو بار‪ .‬به عنوان مثال جورج‬ ‫بوش در س��ال ‪ 2000‬رای کم‌تری داشت اما الکتورال را برد و رییس‬ ‫جمهوری آمریکا شد‪.‬‬

‫گفت و گو از اردوان روزبه‬ ‫شش��م نوامبر‪ ،‬ایالت «نیو همپ شایر» انتخابات آمریکا با زنگی آغاز‬ ‫شده‪ ۶۴ .‬سال است که انتخابات با زنگ در «دیکسویل ناچ» آغاز می‬ ‫شود‪ .‬ده رای به صندوق ریخته شد که پنج رای به آقای رامنی و پنج‬ ‫رای به آقای اوباما بود‪ .‬این شروع انتخاب بزرگ ریاست جمهوری در‬ ‫آمریکا است‪ .‬مردم در مرکزهای اخذ رای پنجاه ایالت قرار است رییس‬ ‫جمهوری این کشور را برای چهار سال دیگر انتخاب کنند‪ .‬این مارتن‬ ‫نفس گیر برای کاندیداهای ریاس��ت جمهوری پس از نزدیک به یک‬ ‫سال پر چالش امروز رفت تا به ثمر بنشیند‪.‬‬ ‫در براب�ر آقای الگور به دلیل داش�تن آرای الکتورال بیش‌تر‪،‬‬ ‫اگ��ر چه چه��ار کاندیدا از چه��ار حزب در انتخابات این دور ریاس��ت‬ ‫برنده شد‪ .‬درست است؟‬ ‫جمهوری ایاالت متحده شرکت می کنند اما بی شک رقابت بین دو‬ ‫کاندیدای جمهوری خواه‌‪ ،‬میت رامنی و دمکرات‪ ،‬باراک اوباما اس��ت‪ .‬در مجموع ‪ 200‬هزار رای کم‌تر داشت‪ .‬در کل آمریکا اگر قرار بود مانند‬ ‫رقابتی که با اعالم آرای چند ایالت کلیدی منتهی به برد باراک اوباما کشورهای دیگر رای اکثریت حساب شود‪ ،‬الگور برده بود‪.‬‬ ‫ی م�ردم تعیین کننده اس�ت یا رای‬ ‫ب�ا این احتس�اب آیا را ‌‬ ‫ش��د‪ .‬بنابر روایتی این انتخابات در تاریخ آمریکا پر هزینه ترین کارزار‬ ‫الکتورال؟‬ ‫بوده اس��ت‪ .‬بیش از دو و نیم میلی��ارد دالر هزینه های انتخاباتی دو‬ ‫کاندی��دا گران ترین انتخابات را در تاریخ آمریکا رقم زده اس��ت‪ .‬این رای الکت��ورال نمودی از رای اکثریت مردم در یک ناحیه مش��خص‬ ‫انتخاباتی است که چشم بسیاری چه در داخل و چه در خارج آمریکا به است‪ .‬به همین دلیل رای مردم مهم است اما در یک سری از ایالت‌ها‬ ‫ممکن اس��ت آرا وزن مشخص‬ ‫نتیجه آن دوخته شده‪.‬‬ ‫و برابری نداش��ته باشد و ممکن‬ ‫«علی هریسچی» حقوق دان در‬ ‫ادعا بر این است که اگر‬ ‫اس��ت در ایالت‌ه��ای نزدیک یا‬ ‫ایالت مریلند معتقد است‪« :‬به هر‬ ‫جمهوری‌خواه‌ها بر سر کار بیایند‬ ‫انتخاب‌های مهم نتیجه متفاوتی‬ ‫روی اگر دموکرات ها بر سر کار‬ ‫حکومت بسیار قوی‌تری از دولت‬ ‫را در انتخاب��ات داش��ته باش��ند‪.‬‬ ‫بمانند سیاس��ت مذاکره و ایجاد‬ ‫اسراییل خواهد بود و احتمال‬ ‫بنابراین سیس��تمی است که در‬ ‫فشار های اقتصادی ادامه خواهد‬ ‫بیش‌تری دارد که دولت آمریکا‬ ‫آمری��کا وجود دارد ام��ا این‌طور‬ ‫یافت در حالی که همان طوری‬ ‫نیست که حق رای کسی ضایع‬ ‫که جمهوری خ��واه ها گفته اند‬ ‫به آژان منطقه تبدیل شود و‬ ‫شده باشد‪ .‬می‌توان استدالل‌هایی‬ ‫در صورت انتخاب ش��دت عمل‬ ‫زمزمه‌های برگشت به سیاست‌های‬ ‫داش��ت که ه��ر ش��خص رای‬ ‫بیش��تری به خرج خواهند داد‪».‬‬ ‫تند‌روی بوش شنیده می‌شود‬ ‫برابری را ندارد اما اکثریت در هر‬ ‫این حقوق دان ایرانی بر این باور‬ ‫ایالتی تعیین می‌کند و براس��اس‬ ‫است که در حال حاضر هم طرف‬ ‫های ایرانی و هم طرف های دیگر منتظر نتیجه این انتخابات هستند اهمیت آن ایالت رییس جمهوری مشخص می‌شود‪.‬‬ ‫و بی شک پس از انتخابات دو هزار و دوازده آمریکا دنیا شاهد تحوالت بهترین نمونه برای مثال نیز انتخابات اتحادیه اروپا است که رای آلمان‬ ‫مهم‌تر از رای س��وئد خواهد ب��ود‪ .‬در آمریکا نیز رای تگزارس مهم‌تر‬ ‫تازه ای خواهد بود‪.‬‬ ‫الزم به اشاره است در حین این گفت و گو آقای اوباما با کسب ‪ ۲۷۳‬از نیوهمش��ایر اس��ت‪ .‬به همین خاطر این رسمی است که در آمریکا‬ ‫وجود دارد‪.‬‬ ‫رای الکترال برنده انتخابات ‪ ۲۰۱۲‬آمریکا شد‪.‬‬ ‫چه�ار کاندی�دا در انتخاب�ات امس�ال ش�رکت کردن�د که‬ ‫در همین مورد گفت و گویی با وی ترتیب دادم و از خواس��تم در این‬ ‫جدیدترین آن‌ها مسئله سیاست خارجی جمهوری‌خواه‌ها و‬ ‫مورد بیشتر توضیح دهد‪:‬‬ ‫در وضعیت موجود ارزیابی شما به عنوان کسی که در جریان‬ ‫انتخابات آمریکا هستید‪ ،‬نس�بت به این انتخابات چیست؟‬ ‫آرا نش�ان می‌دهد که کاندیداها نزدیک به یک‌دیگر حرکت‬ ‫می‌کنند‪ .‬وضعیت به چه صورت پیش خواهد رفت؟‬

‫از نظر آمار اوباما ش��انس بیش‌تری دارد چون هیچ یک از ایاالتی که‬ ‫اوباما نمی‌توانست ببرد همه را برده و آن‌هایی که رامنی شانس بردن‬ ‫در آن ایاالت را داشت‪ ،‬نتوانسته ببرد‪ .‬اوباما در دو ایالت از سه ایالتی که‬ ‫تاثیر‌گذار هس��تند‪ ،‬جلو است و رامنی حتمن باید هر سه ایالت را ببرد‪.‬‬ ‫بنابراین پیش‌بینی من این است که اوبا‌ما ببرد‪.‬‬

‫دو دس�ته رای در انتخابات آمریکا مطرح می‌ش�ود‪ .‬بخشی‬ ‫آرای معمول و مردمی و بخش�ی آرای الکتورال است‪ .‬روش‬ ‫انتخابات در ایالت متحده به چه ترتیبی است؟‬

‫بحث تاریخی دارد‪ .‬وقتی سیزده کشور اولیه که ایالت متحده را تشکیل‬ ‫دادند‪ ،‬می‌خواستند قدرت‌های‌شان در دولت مرکزی بسته به قدرت و‬ ‫اهمیت‌شان باشد‪ ،‬برای هر ایالت یک رقمی تعیین کردند تا براساس‬ ‫آن نفوذشان را در دولت مرکزی حفظ کنند‪ .‬به همین خاطر این رسم‬

‫دموکرات‌ها ست‪ .‬اگر فرض کنیم که قرار باشد دموکرات‌ها‬ ‫بر س�ر کار باش�ند‪ ،‬فک�ر می‌کنید چه تغییری در سیاس�ت‬ ‫خاور‌میانه‌ی ایاالت متحده به خصوص در مورد ایران پیش‬ ‫خواهد آمد؟‬

‫من فکر می‌کنم همین روند انجام می‌شود و همین سیاست‌های دولت‬ ‫حاضر برای ایران و خاور‌میانه تکرار خواهد شد‪ .‬چون سیاست منطقی‌تر‬ ‫و قوی‌تری اس��ت‪ .‬تغییراتی که در این چهارسال بدون توپ و تفنگ‬ ‫انجام شد بسیار وسیع‌تر از تغییراتی بود که دولت بوش با جنگ انجام‬ ‫داد‪ .‬مثلن بهار عربی را داشتیم و شرایطی که در ایران وجود دارد نشان‬ ‫می‌دهد که سیاست خارجی آمریکا در چهار سال گذشته بسیار قوی‌تر‬ ‫از جمهوری‌خواهان‌ش��ان انجام داده است‪ .‬تا یک سال آینده تفاوتی‬ ‫در گره بسته شده ایران به وجود می‌آید‪ .‬تصمیم نهایی و محکم را تا‬ ‫زمانی که انتخابات تمام نشده نمی‌گیرد‪ .‬نه اسراییل حاضر به اقدامی‬ ‫اس��ت که آمریکا نخواهد در شش ماه گذشته و نه ایران حاضر است‬ ‫ریسکی کند و با دولتی که در حال گذار است وارد مذاکره شود‪ .‬اتفاقی‬ ‫که بر س��ر یاس��ر عرفات افتاد وقتی که کلینتون در سال آخر رییس‬

‫جمهوریش سعی می‌کرد دوستی را ایجاد کند و مذاکرات ناتمام ماند‪.‬‬ ‫به نظر می‌رس��د روند مثبت و تکاپوی جدیدی بعد از این انتخاب به‬ ‫وجود بیاید و همین سیاست‌ها با پشتوانه قوی‌تری دنبال شود‪.‬‬

‫بنابر نظر ش�ما چه جمهوری‌خواه‌ها و چه دموکرات‌ها اگر بر‬ ‫سر کار باشند‪ ،‬سیاست‌ها همین خواهد بود اما این سوال به‬ ‫وجود می‌آید که اگر فرض کنیم جمهوری‌خواه‌ها بر س�ر کار‬ ‫بیایند چه خواهد شد؟‬

‫ادعا بر این است که اگر جمهوری‌خواه‌ها بر سر کار بیایند حکومت بسیار‬ ‫قوی‌تری از دولت اسراییل خواهد بود و احتمال بیش‌تری دارد که دولت‬ ‫آمریکا به آژان منطقه تبدیل شود و زمزمه‌های برگشت به سیاست‌های‬ ‫تند‌روی بوش شنیده می‌شود‪ .‬به خاطر این‌که تا االن ادعای رامنی این‬ ‫بوده که با سیاست‌های نظامی بر علیه ایران موافق است و اگر اسراییل‬ ‫این تصمیم را بگیرد که بخواهد به مراکز اتمی ایران حمله کند‪ ،‬آمریکا‬ ‫ه��م از آن دنباله‌روی خواهد کرد‪ .‬در حالی که اگر دموکرات‌ها باش��ند‬ ‫مصالح آمریکا ارجح اس��ت اما در زمان جمهوری‌خواه‌ها به این ترتیب‬ ‫خواهد بود که مصالح اسراییل ارجح خواهد بود‪ .‬بزرگ‌ترین تغییری که‬ ‫وجود دارد بحث سوریه است و آمریکا باز هم معتقد است که زور نظامی‬ ‫و اتفاقی که با لیبی افتاد را باید با سوریه تکرار کنند و نباید بگذارند به‬ ‫این ترتیب بشار اسد بتواند آزادانه تا این حد فعالیت کند و باید فشارها‬ ‫بر روی بشار اسد بیاید‪ .‬هم‌چنین مشکالتی با چین و شوروی نیز وجود‬ ‫دارد‪ .‬به هر حال اگر جمهوری‌خواهان روی کار بیایند‪ ،‬سیاست خارجی‬ ‫آمریکا‪ ،‬سیاست تقابلی‌تری خواهد بود‪.‬‬

‫ب�ا توجه به این‌که نس�بت به سیاس�ت داخل�ی آمریکا نیز‬ ‫ش�ناخت داری�د‪ ،‬آیا فک�ر می‌کنید ب�رای م�ردم آمریکا نیز‬ ‫این مس�ئله حساسیت‌بر‌انگیز هس�ت که سیاست خارجی‬ ‫جمهوری‌خواهان ممکن اس�ت هزینه بیش‌تری برای مردم‬ ‫ایالت متحده داشته باشد؟‬

‫اکثریت مردم طرف‌دار سیاست خارجی اوباما هستند‪ .‬به این خاطر که‬ ‫جنگ‌زده ش��دند و دوست ندارند دولت آمریکا دوباره وارد جنگ شود‪.‬‬ ‫جنگ افغانستان هنوز در جریان است و لطمات جنگ عراق نیز هنوز‬ ‫در جامعه آمریکا دیده می‌ش��ود‪ .‬در نظر‌سنجی برابر سیاست خارجی‬ ‫باالی ‪ 10‬درصد مردم آمریکا طرف‌دار اوباما هستند‪.‬‬

‫فکر می‌کنید ب�ا تعابیر و بازخوردهایی ک�ه تاکنون از دولت‬ ‫ایران داش�تید‪ ،‬آیا فکر می‌کنید در ص�ورت بقای یک دولت‬ ‫دموکرات که سیاس�تی میانه‌رو و بر مبنای میز مذاکره را با‬ ‫دولت ایران داش�ته‪ ،‬ایران تغییری در سیاست‌های خارجی‬ ‫خود خواهد داشت؟‬

‫ما در چند ماه آینده یتغییر مهمی را در ایران نیز پیش رو داریم و آن هم‬ ‫انتخابات ایران است‪ .‬اما اگر شانس مذاکره‌ای باشد در این راستا شانس‬ ‫بیش‌تری وجود دارد تا این‌که جمهوری‌خواهان وارد قدرت ش��وند‪ .‬اگر‬ ‫جمهوری‌خواهان وارد شوند این فشار‪ ،‬فشار کاذب است به خاطر این‌که‬ ‫جمهوری‌خواهان با گروه‌های نفتی و نظامی در تماس هس��تند سعی‬ ‫می‌کنند بحث تحریم‌ها را بیش‌تر نکنند و راه‌های مذاکرات اقتصادی‬ ‫را با ایران باز کنند و فشارشان روراست و تاثیر‌گذار مانند فشارهایی که‬ ‫دولت اوباما ایجاد کرده نخواهد بود‪ .‬اگر دموکرات‌ها وارد قدرت شوند و‬ ‫اگر ایران هم به این نتیجه برسد که دوستی را انجام دهد‪ ،‬همه چیز مهیا‬ ‫است‪ .‬اما متاسفانه ایران یک تایمری دارد و آن هم تایمر اتمی است که‬ ‫تا یک سال‌ونیم آینده که و از نظر تکنولوژی و اورانیوم غنی شده به حد‬ ‫نصاب برسد‪ ،‬وقت دارد که مذاکره کند‪ .‬به هر حال من یک تغییر مهم‬ ‫را در یک سا ‌لو‌نیم دیگر در روابط بین ایران و آمریکا می‌بینم امیدوارم‬ ‫از طریق دموکرات‌ها و با گفت‌وگو باشد تا این‌که از طریق حمله به ایران‬ ‫و جمهوری‌خواه‌ها صورت بگیرد‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫نگاهی به منشور پیش‌نهادی شورای ملی برای برگزاری انتخابات آزاد‬

‫انتخاباتآزاد‬

‫دکتر عبدالستار دوشوکی‬ ‫بعد از ماه‌ها تالش و رایزنی‌های فراوان متن نهایی (نسخه شماره‬ ‫‪ )۴۰‬منش��ور پیش‌نهادی ب��رای جلب امضا هم‌وطن��ان و دعوت‬ ‫همگانی جهت برپایی ش��ورای ملی ب��رای انتخابات آزاد مجلس‬ ‫موسس��ان و بس��یج عمومی و آغاز کارزار فراگیر و سازمان یافته‬ ‫جهت شکستن مقاومت نظام در برابر رسیدن به حاکمیت مردم بر‬ ‫مردم‪ ،‬منتش��ر شد‪ .‬این فراخوان دو صفحه‌ای که در سایت موقت‬ ‫فراخوان ملی منتش��ر شده اس��ت از منظر تئوری و کاربرد عملی‬ ‫حائز نکاتی مهمی اس��ت که مس��تلزم فراگشایی و کالبد شکافی‬ ‫می باش��د‪ ،‬که در این نوشتار موجز بطور مختصر به آن‌ها خواهم‬ ‫پرداخت‪ .‬قبل از پرداختن به نکات مطروحه و باورهای اصولی درج‬ ‫شده در فراخوان پیش‌نهادی‪ ،‬الزم است تاکید کنم که خوشبختانه‬ ‫مراعات پروسه کثرتگرایی و شمولیت عمومی از یکسو و شفافیت‬ ‫در عملکرد و رایزنی با ش��خصیت ها و جریانات متعدد سیاس��ی‬ ‫از سوی دیگر‪ ،‬دو خصوصیت مثبت و‬ ‫ب��ارز روند کار پیش‌نهاد دهندگان این‬ ‫فراخوان تا به امروز بوده است‪ .‬اگرچه‬ ‫این فراخوان نیز مانند هر فراخوان و یا‬ ‫منشور پیش‌نهادی دیگری به احتمال‬ ‫زیاد مورد پرس��ش و استفسار مشروع‬ ‫هموطنان و احتما لن مورد اس��تنطاق‬ ‫تخریبی س��ربازان گمن��ام امام زمان‬ ‫تحت عناوین و پوشش های مختلف‬ ‫قرار خواه��د گرفت‪ .‬با توجه به حبس‬ ‫و سرکوب فعاالن سیاسی درونمرزی‬ ‫و بحران ش��دید اقتص��ادی و مالی در‬ ‫درون کش��ور و هم‌چنین خطر حمله‬ ‫محتمل خانمانس��وز نظام��ی بر علیه‬ ‫کشور و پیامدهای ویرانگر آن‪ ،‬بنده در‬ ‫مورد ضرورت «اظهر من الشمس»‪،‬‬ ‫مبرم وتاریخی انس��جام اپوزیسیون و‬ ‫تش��کیل نوعی ائتالف در قالب یک شورا و یا کنگره ملی فراگیر‬ ‫جهت تاثیرگزاری بر روند اوضاع در راستای منافع ملی‪ ،‬قلم فرسائی‬ ‫نخواهم کرد‪ .‬زیرا سرمه کشیدن بر چشم های بی بصیرت را عملی‬ ‫بی فرجام می پندارم‪ .‬امضا کنندگان فراخوان شانزده اصل یا مخرج‬ ‫مش��ترک را برای هم‌کاری در راس��تای تشکیل ش��ورای ملی و‬ ‫انتخابات آزاد برای مجلس موسسان پیش‌نهاد می کنند‪ .‬اینجانب‬ ‫بطور اختصار به ده پرسش ممکن و رفع ابهامات محتمل خواهم‬ ‫پرداخت‪:‬‬ ‫انتخابات آزاد در نظام جمهوری اسالمی؟‬ ‫یکی از س��واالت مشروع و تردید برحق هموطنان که باید با سعه‬ ‫صدر و روش��ن‌گری ش��فاف به آن پرداخت در مورد زمان‪ ،‬شرایط‬ ‫و چگونگی نحوه برگ��زاری انتخابات آزاد و مجریان و ناظران آن‬ ‫می باش��د‪ .‬متاسفانه این مقوله «اول مرغ و یا تخم مرغ» طوالنی‬

‫‪4‬‬

‫و غامض می باش��د‪ .‬در نتیجه از ن��گاه «عالم نمائی» و تئوریک‬ ‫وارد جزییات آن نمی ش��وم‪ .‬اما الزم اس��ت از منظر کاربرد عملی‬ ‫و رد تئوری های ش��کاکیون و «دایی جان ناپلئون»های محتمل‬ ‫توضیحات مختصری داده شود‪ .‬انتخابات آزاد در چارچوب فراخوان‬ ‫معنی حقوقی و عملی خاص خود را دارد‪ .‬همان‌گونه که حقوق بشر‬ ‫در چارچوب یک منش��ور قانونی و بین المللی تعریف شده است و‬ ‫معنی خاص خود را دارد و تفسیر بردار نیست و این‌که همه فعاالن‬ ‫حقوق بشری به آن تمسک می جویند‪.‬‬ ‫انتخاب��ات آزاد‪ ،‬س��الم و آزادانه مطروح��ه در فراخوان نیز مفهوم‬ ‫حقوقی و کاربرد عملی خاص خود را دارد که با پیروی از ماده ‪۲۱‬‬ ‫بیانیه (منشور) جهانی حقوق بشر و اعالمیه ‪ ۱۵۴‬نشست شورای‬ ‫بین المجالس تعریف شده است‪ .‬حکومت ایران و مجلس شورای‬ ‫اسالمی اعالمیه ‪ ۱۵۴‬نشست شورای بین المجالس ( مصوبه ‪۲۶‬‬ ‫مارس س��ال‪ ۱۹۹۴‬در پاریس) را امضا کرده اند و باید به آن پایبند‬

‫باشند‪ ،‬اگرچه در عمل نیستند و آن را همانند دیگر قوانین و معاهده‬ ‫های بیش��مار بین المللی روزانه نقض م��ی کنند‪ .‬اما نمی‌توان با‬ ‫اس��تناد به نقض مکرر منشور جهانی حقوق بشر توسط جمهوری‬ ‫اس�لامی‪ ،‬به فعاالن حقوق بشر ایراد گرفت که خواسته های آنها‬ ‫غیر عملی و آب در هاون کوبیدن است‪.‬‬ ‫سازمان ها و نهادهای بین‌المللی می توانند و باید از خواسته های‬ ‫قانونی ما نظیر «رفع تبعیض»‪« ،‬رعایت حقوق بشر»‪ ،‬و «انتخابات‬ ‫آزاد» حمای��ت کنند‪ .‬زیرا جمهوری اس�لامی ای��ن معاهده ها و‬ ‫منشورهای بین المللی را امضا کرده است و از دریچه قوانین بین‬ ‫المللی متعهد به اجرای آنها است‪ .‬در نتیجه شعار ما یک خواست‬ ‫اساسی‪ ،‬مش��روع و «قانونی» می باشد که می‌تواند فعاالن داخل‬ ‫کش��ور را حول محور آن بسیج کرده و از حمایت مشروع و شفاف‬ ‫نهاد‌های بین‌المللی نیز برخوردار ش��د‪ .‬جمهوری اسالمی هر گز‬ ‫تن به اجرای انتخابات آزاد‪ ،‬س��الم‪ ،‬و عادالنه هم‌راه با مش��ارکت‬

‫همه ایرانیان و س��ازمان‌ها و احزاب به اصطالح معارض و معاند‪،‬‬ ‫تحت نظارت نهادهای جهانی بی طرف مانند سازمان ملل متحد و‬ ‫شورای بین المجالس به منظور انتخاب نمایندگان مردم در مجلس‬ ‫موسسان‪ ،‬نخواهد داد‪ .‬فراخوان نیز بصورت شفاف و صریح راه را‬ ‫برای ایجاد هرگونه توهم و تردید در ذهن هموطنان مس��دود می‬ ‫کند‪ .‬فراخوان امکان برگزاری یک انتخابات آزاد ‪ ،‬سالم و عادالنه‬ ‫در نظام جمهوری اسالمی را ناممکن می داند و صریحن تاکید می‬ ‫کن��د‪« :‬تصور این‌که می‌توان این نظام را از راه برگزاری انتخابات‬ ‫نمایش��ی و بطور تدریجی اصالح کرد‪ ،‬توهمی باطل اس��ت»‪ .‬در‬ ‫نتیجه شعار محوری «انتخابات آزاد» بعنوان حق بنیادین «حاکمیت‬ ‫مردم بر مردم» می تواند برای بسیج مردم داخل کشور هم تاکتیک‬ ‫مبارزاتی باشد و هم استراتژی مورد توافق همگانی! نکته مهم آخر‬ ‫این‌که انتخابات آزاد برای تشکیل مجلس موسسان است و فقط در‬ ‫شرایطی برگزار خواهد شد که همه موانع غیر دمکراتیک در تئوری‬ ‫و عمل بر طرف شده باشند‪.‬‬ ‫شورای ملی در داخل و یا خارج از ایران؟‬ ‫خیزش اخی��ر مردم برای احقاق حق حاکمی��ت خویش از طریق‬ ‫صن��دوق رای آزاد در قال��ب جنبش س��بز‪ ،‬و واکنش رژیم بیانگر‬ ‫چندین فاکت مهم سیاس��ی و گریزناپذیر اس��ت‪ .‬اول اینکه مردم‬ ‫داخل کشور نقش اساسی را در ایجاد تغییرات بر عهده دارند‪ .‬دوم‪:‬‬ ‫نیروهای سیاسی برونمرزی فقط‬ ‫م��ی توانند به عنوان س��ربازان‬ ‫پشت جبهه به مردم داخل کشور‬ ‫که در خط مقدم کارزار قرار دارند‬ ‫کمک کنند‪ .‬سوم اینکه سرکوب‬ ‫فعاالن شناخته شده جنبش سبز‬ ‫و حذف و حبس رهبران نمادین‬ ‫جنب��ش س��بز از جمل��ه آقایان‬ ‫موس��وی و کروبی نشان داد که‬ ‫رژی��م وجود به اصطالح «س��ر‬ ‫مار» را در داخل کش��ور تحمل‬ ‫نخواهد کرد و با قاطعیت کامل‬ ‫آن را از بدنه جدا خواهد نمود‪ .‬در‬ ‫نتیجه امکان برپایی شورای ملی‬ ‫در درون کشور عملی نیست‪ .‬اما‬ ‫با حفظ مکانیس��م های امنیتی‪،‬‬ ‫بس��یاری از فع��االن و رهبران‬ ‫مخالف درون‌مرزی می توانند و باید اعضای موثر و تاثیرگزار این‬ ‫شورا باشند‪.‬‬ ‫جایگاه بقیه نیروهای سیاسی در درون شورای ملی؟‬ ‫شورای ملی همان‌گونه که اسم آن نمایان است‪ ،‬باید فراگیر‪ ،‬ملی‬ ‫و کثرتگرا باش��د‪ ،‬تا بتواند در پروسه عمل مقبولیت‪ ،‬مشروعیت و‬ ‫جای‌گاه ملی خود را کس��ب کند‪ .‬ت��ا به امروز پیش‌نهاد دهندگان‬ ‫ناهمگن فراخوان با بسیاری از طیف های سیاسی‪ ،‬شخصیت ها و‬ ‫فعاالن مدنی گفتگو کرده اند‪ .‬اگرچه مشکالت تاریخی ـ سیاسی‪،‬‬ ‫ایدئولوژیک و گاهن روحی و روانی بخش هایی از اپوزیسیون تا به‬ ‫اکنون ایجاد یک ائتالف ش��فاف‪ ،‬ملی و کثرتگرا را ناممکن کرده‬ ‫اس��ت‪ .‬بنده سال‌ها پیش به این معضل مهم اپوزیسیون در مقاله‬ ‫ای جداگانه پرداخته بودم‪ .‬وانگهی باید با واقع‌گرایی این حقیقت‬ ‫تلخ را باور کرد که بعد از تجربه ‪ ۲۲‬بهمن سال ‪ ۱۳۵۷‬و زخم های‬

‫متعاقب آن‪ ،‬امکان حضور «همه» در کنار یک‌دیگر و به اصطالح‬ ‫«همه با هم» ‪ ،‬حداقل در ش��رایط فعلی‪ ،‬وج��ود ندارد‪ .‬مضاف بر‬ ‫این‌که متاسفانه در بین اپوزیسیون محدود جریانات و یا شخصیت‬ ‫های سیاسی وجود دارند که خود را مرکز ثقل جهان می پندارند و‬ ‫معتقد هستند «گر چرخ به کام من نگردد کاری بکنم تا نگردد»‪،‬‬ ‫وجود دارند‪ .‬اما بهر روی اینک امکان هم‌س��ویی و هم‌دلی بخش‬ ‫وسیعی از هم‌وطنانی (به‌خصوص نسل جوان و اکثریت خاموش)‬ ‫که قلب‌شان‪ ،‬بدور از خودمحوری‪ ،‬برای آزادی و بهروزی ایران می‬ ‫طپد‪ ،‬فراهم آمده است‪.‬‬ ‫اصالح طلبان‪ ،‬جنبش سبز و شورای ملی؟‬ ‫همان‌گونه که اپوزیس��یون برانداز برون‌مرزی یک‌پارچه نیست و‬ ‫طیف ه��ای مختلف و بعضن متض��ادی در آن وجود دارد‪ ،‬طیف‬ ‫اص�لاح طلبان را نیز نمی توان با یک قلم و آب‌رنگ مش��خص‬ ‫ن��گاره برداری کرد‪ .‬اصالح طلبان حکومتی حاضر نخواهند ش��د‬ ‫امضای خود را زیر منشور پیش‌نهادی بگذارند‪ .‬اما اصالح طلبانی‬ ‫ک��ه التزام عملی (و نه فقط کالمی) ب��ه اصل «میزان رای ملت‬ ‫است» دارند‪ ،‬باید از خواسته «انتخابات آزاد» حمایت کنند‪ .‬فراخوان‬ ‫تصریح می‌کند که رژیم جمهوری اس�لامی اصالح پذیر نیست‪.‬‬ ‫بیش از پانزده سال تجربه و امید به اصالحات‪ ،‬ده‌ها کشته اخیر و‬ ‫صدها زندانی اصالح طلب بیانگر این واقعیت تلخ اس��ت که رژیم‬ ‫جمهوری اس�لامی اصالح بردار نیست! فراخوان نیز این واقعیت‬ ‫انکار ناپذیر را تصریح کرده اس��ت‪ .‬اما این اختالف نظری و یا حتا‬ ‫عملی نباید باعث عدم ایجاد توافق بر روی اصل مهم و مشترک‬ ‫یعن��ی حق انتخاب آزاد مردم برای گزینه «اصالحات تدریجی» و‬ ‫یا گزینه «تغییرات بنیادین» از طریق صندوق رای‪ ،‬بشود‪ .‬اساس‬ ‫جنبش س��بز «رای من کجاست؟» است‪ .‬در نتیجه فراخوان برای‬ ‫«انتخابات آزاد» جهت تشکیل مجلس موسسان دقیقن در راستای‬ ‫احقاق حق بنیادین ملت ایران و خواس��ت اصلی مردمی است که‬ ‫جنبش سبز را بوجود آوردند‪.‬‬ ‫آشتیملیومبارزهمدنیـسیاسیبدورازخشونت؟‬ ‫خش��ت‌های اولیه نظام جمهوری اسالمی بالفاصله از همان بدو‬ ‫تولد‪ ،‬بر روی انتقام‌جویی‪ ،‬اعدام و ریختن خون بنا ش��د‪ .‬در نتیجه‬ ‫خشت اول چون نهد معمار کج‪ ،‬تا ثریا می رود دیوار کج! فراخوان به‬ ‫درستی تاکید بر طرد خشونت و نفی انتقام جویی در جهت استقرار‬ ‫دموکراس��ی و حقوق بشر مبتنی بر منش��ور جهانی حقوق بشر و‬ ‫کنوانسیون‌ها و میثاق‌های الحاقی آن دارد‪ .‬در فراخوان از مسئولین‬ ‫حکومتی‪ ،‬نظامی و امنیتی دعوت شده تا در راستای آشتی ملی به‬ ‫آغوش پر مهر مردم ایران بازگردند‪ .‬آیا چنین واقعه ای امکانپذیر و‬ ‫یا واقع‌گرایانه است یا نه‪ ،‬به‌عقیده بنده نمی توان مطلق‌گرایی کرد‪.‬‬ ‫اما پایبندی به اصل عدم خشونت دارای بیش‌ترین ضرورت است‪.‬‬ ‫مخالفت با هر گونه اقدام نظامی علیه ایران؟‬ ‫اصرار مکرر رهبران جمهوری اس�لامی بر محو کامل اسراییل از‬ ‫صفح��ه روزگار و تقابل پرخرج رژیم با آژانس اتمی بین‌المللی در‬ ‫مورد برنامه هس��ته‌ای پرخرج و مخاطره آمیز‪ ،‬خطر حمله فاجعه‬ ‫بار نظامی اسراییل و متحدانش بر علیه تاسیسات هسته‌ای و زیر‬ ‫ساخت‌های ارتباطاتی‪ ،‬نظامی و حتا اقتصادی کشور‪ ،‬را دو چندان‬ ‫کرده است‪ .‬پافش��اری عمدی رژیم بر روی غنی سازی با غلظت‬ ‫باال و نابودی اس��راییل‪ ،‬علیرغم آگاهی کامل به عواقب احتمالی‬ ‫آن‪ ،‬بیانگر این واقعیت تلخ است که رژیم عملن از این «رویارویی‬

‫مقدس» اس��تقبال می‌کند‪ ،‬یا حداقل از آن گریزان نیست‪ .‬تئوری‬ ‫جنگ با ش��یاطین بزرگ و کوچک بمثابه «نعمت الهی» از همان‬ ‫آغاز جنگ با عراق نهادینه شده است و احتیاجی به توضیح و تفسیر‬ ‫بیش‌ت��ر ندارد‪ .‬در نتیجه هماهنگی و ائتالف برای مقابله با جنگ‬ ‫افروزان از هر دو طرف و مخالفت با حمله نظامی یک وظیفه ملی‬ ‫و انسانی است؛ و نباید بعنوان نظاره گر منفعل تسلیم وقایع شد!‬ ‫سکوالریسم ( جدایی نهاد دین از نهاد حکومت)؟‬ ‫اصل شش��م فراخوان تاکید ب��ر جدایی دین از حکومت و تضمین‬ ‫آزادی همه ادیان و باورها دارد‪ .‬علیرغم همسویی اکثریت نیروهای‬ ‫سکوالر و گنجاندن این باور بنیادین در کنار اصول مشترک دیگر‪،‬‬ ‫پاره محدودی از جریانات که بر سکوالریسم اصرار می ورزند تا به‬ ‫امروز این منشور را امضا نکرده اند‪ ،‬که خود جای بسی تعجب و‬ ‫پرس��ش های فراوان اس��ت‪ ،‬که پرداختن به آن‌ها از حوصله این‬ ‫«نگاه مختصر» خارج اس��ت‪ .‬اگرچه متاسفانه تعداد بسیار اندکی‬ ‫از آنه��ا تمایز موضوعی بین «سکوالریس��م» ‪« ،‬فدرالیس��م» و‬ ‫«خودرائیسم» قائل نیستند‪ .‬بهر روی شرح این هجران و این سوز‬ ‫جگر این زمان بگذار تا وقت دگر‪.‬‬ ‫رفع تبعیضات جنسی‪ ،‬دینی‪ ،‬قومی‪ ،‬زبانی و غیره؟‬ ‫رژیم جمهوری اسالمی بر اساس تبعیضات قانونی و فراقانونی بنا‬ ‫شده است‪ .‬تبعیض جنسی‪ ،‬قومی‪ ،‬زبانی و مذهبی و دینی و غیره‬ ‫در نظام جمهوری اسالمی نهادینه شده اند‪ .‬به همین دلیل اصول‬ ‫‪ ۱۱ ،۹ ،۶ ،۳ ،۱‬و ‪ ۱۵‬فراخوان بر رفع تبعیض‪ ،‬احیای برابری‪ ،‬عدالت‬ ‫و مساوات تاکید می ورزند‪ .‬تقریبن اکثریت قاطع ایرانیان آزادی‌خواه‬ ‫با رفع تبعیض بر عیله زنان‪ ،‬ادیان و دگراندیش��ان موافق و هم آوا‬ ‫می باشند‪ .‬اما در مورد استراتژی راه‌بردی و ساختاری نفی تبعیض‬ ‫قومی‪ ،‬فرهنگی و زبانی و احقاق حقوق اقوام و ملیت های ایرانی در‬ ‫چارچوب تمامیت ارضی ایران متفق القول نیستند‪ ،‬که در پارگراف‬ ‫زیر به آن خواهم پرداخت‪.‬‬ ‫فدرالیسم و ساختار حاکمیت غیر متمرکز؟‬ ‫این منشور بیش از هر توافق‌نامه‪ ،‬سند و منشور دیگری در طی ‪۳۳‬‬ ‫سال گذشته بر حاکمیت غیر متمرکز و تقسیم قدرت بین بخش‬ ‫های مختلف کشور و ایجاد نهادهای دمکراتیک محلی و انتخاب‬ ‫مسئولین محلی جهت اداره امور سیاسی‪ ،‬اقتصادی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬و‬ ‫فرهنگی مناطق مختلف ایران‪ ،‬تاکید دارد‪ .‬اگر مس��ئولیت های‬ ‫اصلی دولت مرکزی را که در اصل ‪ ۱۱‬فراخوان تصریح شده اند‬ ‫( و قاعدتن مسئولیت های دولت های محلی) را مورد بررسی و‬ ‫واکاوی قرار بدهیم‪ ،‬بعقیده من این نوع ساختار غیر متمرکز حتا از‬ ‫سیستم اداری کشورهای فدرال و دمکراتیک نظیر آلمان‪ ،‬آمریکا‬ ‫و حتی سیس��تم غیر متمرکز بریتانیا ب��رای مدافعان حقوق اقوام‬ ‫و «ملی��ت های» ایرانی مطلوبتر و پیش‌رفته تر اس��ت‪ .‬آن‌هایی‬ ‫ک��ه زیر قطع‌نامه‌ها و یا توافق نامه‌ه��ای گردهمایی‌های که در‬ ‫آن هیچ‌گونه اش��اره معناداری در مورد حق��وق اقوام و ملیت ها‬ ‫نشده است‪ ،‬را امضا می‌کنند‪ ،‬باید در صورت امتناع از امضای این‬ ‫منشور پاسخ‌گو باشند‪ .‬زنده یاد «دکتر عبدالرحمان قاسملو» رهبر‬ ‫فقید حزب دمکرات کردس��تان زمانی می‌گفت‪ :‬حق ما را بدهید‪،‬‬ ‫مهم نیس��ت چه اس��می بر روی آن می گذارید ـ خودمختاری‬ ‫یا خودگردانی یا هر اس��م دیگری! مهم محتوا اس��ت و نه اسم‬ ‫ظاهری آن‪ .‬حال چرا اصرار بر واژه یعنی «فدرالیس��م» از وصول‬ ‫«محتوا» بسیار مهم تر شده است‪ ،‬خود داستان دیگری است که‬

‫شرح آن مثنوی هفتاد من کاغذ را می طلبد‪.‬‬ ‫رفران�دوم ب�رای تعیی�ن ن�وع نظ�ام ( پادش�اهی‬ ‫مشروطه پارلمانی یا جمهوری دمکراتیک)؟‬ ‫در یک انتخابات آزاد‪ ،‬سالم و عادالنه همه (حتا طرفداران جمهوری‬ ‫اس�لامی و یا نظام تک حزبی کمونیستی) حق دارند که به نظام‬ ‫مورد عالقه خود آزادان��ه رای بدهند‪ .‬در نتیجه هیچ‌گونه توافق و‬ ‫یا ع��دم توافق بر نوع نظام آینده در فراخ��وان وجود ندارد‪ .‬توافق‬ ‫فقط و فقط بر «ح��ق انتخاب آزادانه» برای همه و رعایت اصول‬ ‫و باورهای ش��انزده‌گانه مکتوب در منشور می باشد و بس! تاکید‬ ‫و توافق مش��ترک ما باید بر روی محتوای پارلمانی و دمکراتیک‬ ‫نظام باشد‪ ،‬وگرنه در تاریخ کشور ما نظام های سلطنتی مستبد و‬ ‫اینک جمهوری مستبد بوده و هستند‪ .‬وانگهی اگر نگاهی به دور و‬ ‫اطراف خود بیفکنیم‪ ،‬و نظام های سلطنتی نظیر اردن و مراکش و‬ ‫جمهوری های موروثی نظیر سوریه‪ ،‬لیبی‪ ،‬مصر‪ ،‬تونس‪ ،‬پاکستان‬ ‫و یمن را مالک عمل قرار بدهیم‪ ،‬به این نتیجه می‌رسیم که هیچ‬ ‫نظامی به‌دلیل ش��کل ظاهری خود ح��ق انحصاری حمله به نوع‬ ‫نظام دیگری را ندارد‪ .‬دمکراس��ی یعنی احترام به حق دیگران حتا‬ ‫حق مخالفان‪ .‬ولی متاسفانه قبح دیکتاتورمنشی و خودمحوری رقت‬ ‫انگیز فردی و سازمانی در بین بخش بسیار کوچکی از اپوزیسیون‬ ‫از بین رفته است‪ ،‬که خوشبختانه اینان در بین جمهوریخواهان و‬ ‫طرفداران نظام سلطنتی در اقلیت بسیار ناچیزی هستند‪.‬‬ ‫کالم آخر‪ ،‬گام اول‬ ‫م��ا ایرانی��ان در این برهه تاریخی و خطیر از سرنوش��ت آش��فته‬ ‫کش��ورمان باید با س��عه ص��در و درایت و خونس��ردی و امید به‬ ‫آینده‪ ،‬وبدور از خودمحوری‪ ،‬اما با هوش��یاری کامل‪ ،‬با این منشور‬ ‫پیش‌نهادی برخوردی مثبت و «نیک بینانه» داشته باشیم‪ .‬در طی‬ ‫روزها و هفته های آینده به احتمال زیاد ش��خصیت های فراوانی‬ ‫از آن حمای��ت خواهند کرد‪ .‬کمیت��ه هماهنگی که وظیفه ای جز‬ ‫تدارکات لجستکی‪ ،‬رایزنی و تکوین و انتشار منشور نداشته و ندارد‪،‬‬ ‫مجموعه ای موقتی از سازمان های داوطب نامتجانس و ناهمگن‬ ‫اس��ت که به تدریج به هم پیوستند‪ ،‬و قبل از تشکیل گردهمایی‬ ‫برای شورای ملی نیز منحل خواهد شد‪ .‬اگرچه اکثریت سازمانها و‬ ‫شخصیت های داوطلب در کمیته هماهنگی و حامیان این منشور‬ ‫یا جمهوریخواه هستند و یا اصراری بر تعیین نوع نظام ندارند‪ ،‬اما‬ ‫هی��چ جریان و یا طیفی ادع��ای مالکیت‪ ،‬قیومیت و یا تولیت این‬ ‫«حرکت» و یا «کارزار» برای تشکیل شورای ملی را ندارد‪ .‬وانگهی‬ ‫بس��یاری از جریانات سلطنت طلب و مش��روطه خواه نظیر حزب‬ ‫مشروطه ایران تا کنون منشور را امض‌ا نکرده‌اند و بعضن با آن به‬ ‫شدت مخالفت می ورزند‪ .‬انتشار این فراخوان حقیقتا گام اول است‪.‬‬ ‫گام های بعدی و س��رانجام آن توس��ط همه آن‌هایی رقم خواهد‬ ‫خورد که با حضور فعال خود ترکیب و چگونگی شورا و استراتژی‬ ‫آن را مشخص خواهند کرد‪ .‬تک تک ایرانیان بدون استثناء از حق‬ ‫مساوی برای حضور و تاثیرگزاری در شورا برخوردار هستند‪ ،‬و باید‬ ‫از این حق خود استفاده کنند‪ .‬و کالم آخر اینکه نباید اجازه داد تا با‬ ‫پاشیدن بذز ناامیدی و بدبینی‪ ،‬نخوت و تردیدها و تبلیغات «دائی‬ ‫جان ناپلئونی» این فرصت تاریخی نیز روانه مرداب ‪ ۳۳‬ساله یاس‬ ‫و دشمنی های فردی و جناحی شود‪ .‬بقول ملک الشعرای بهار «از‬ ‫خویش بنالیم که جان س��خن اینجاست‪ ،‬از ماست که بر ماست»‪.‬‬ ‫بهر حال هم‌وطن من آن‌چه ش��رط بالغ اس��ت با تو صادقانه می‬ ‫گویم‪ ،‬خواهی از سخنم پند گیر و خواهی مالل!‬

‫‪5‬‬

‫در هیاهویی سیاست‌های اجتماعی‬

‫نبود اعتماد اجتماعی‬ ‫سونامی تخریب توسعه اجتماعی‬

‫سمیه ورزنده‬ ‫همان‌طور که می‌دانیم با توجه به دگرگونی وضعیت س��ابق کنش‌گران ارتباطی‪ ،‬جهان امروز را عصر‬ ‫ارتباطات نامیده‌اند‪ .‬امروزه ارتباطات اجتماعی از حد دوس��تان و آشنایان فراتر رفته و به تعامل با افراد‬ ‫ناآش��نا تعمی ‏م یافته اس��ت‪ .‬در ش��رایط کنونی افراد ناچارند به اش��خاصی که نمی‏شناسند و نهادها و‬ ‫س��ازمان‌های نا‌آشنا و یا به ساختارهای غیر‌شخصی اعتماد کنند‪ .‬هنگامی که سوار تاکسی می‌شوید‬ ‫از خود می‌‌پرسید که آیا راننده کرایه‌ی منصفانه‌ای از شما می‌گیرد‪ ،‬به اداره مراجعه می‌‌کنید و اطمینان‬ ‫ندارید که فرد مس��وول‪ ،‬کار شما را به درستی انجام می‌‌دهد یا خیر‪ .‬این‌ها حداقل مواردی هستند که‬ ‫هر روز با آن‌ها روبه‌رو می‌شوید‪ .‬اما آن‌چه اهمیت دارد آن است که شما اعتماد می‌کنید تا ارتباط برقرار شود‪،‬‬ ‫ارتباط برقرار می‌کنید تا این باور در ذهن‌تان ریشه کند که بدون هم‌کاری‪ ،‬مشارکت و هم‌فکری کاری از‬ ‫پیش نخواهید برد‪ .‬اعتماد‪ ،‬مهم‌ترین انگیزه‌ای است که افراد را به داشتن ارتباطات دوسویه تشویق می‌کند و‬ ‫حتا منجر به هم‌کاری می‌شود و فقط در این حالت است که انسان در عین تفاوت‌ها‪ ،‬قادر به حل مشکالت‬ ‫خواهد بود‪ .‬به همین دلیل اعتماد آنی یا لحظه‌ای در جامعه جدید اهمیت پیدا کرده است‪ .‬اما در جوامع در حال‬ ‫توسعه بویژه ایران‪ ،‬مشکالتی در این زمینه وجود دارد‪ .‬دایره اعتماد در این جوامع هنوز در محدوده اقوام و‬ ‫خویشان و دوستان و آشنایان خالصه می‏شود‪ .‬در این جوامع اعتماد لحظه ای که الزمه تقویت هویت ملی و‬ ‫استحکام یک کشور است هنوز جای‌گاه محکم ی نیافته‪ ،‬در حالی که اعتماد در جامعه مانند یک شیرازه است‬ ‫که افراد یک جامعه را به هم پیوند می‌دهد و از جدایی و پراکندگی آن‌ها جلوگیری می‌کند‪ .‬با توجه به این که‬ ‫ایران از جمله کشورهایی است که اقوام و مذاهب مختلف را در بر گرفته‪ ،‬نگاه به جای‌گاه گروه‌های قومی‬ ‫ت و تاثیر آن در افزایش یا کاهش اعتماد اجتماعی این گروه‌ها نسبت به‬ ‫دربرنامه‌ریزی‌ها وسیاست‌های دول ‌‬ ‫سیاست و عمل‌کرد‌های دولت‪ ،‬ازاهمیت و ضرورت خاصی برخوردار است‪ ،‬چراکه اعتماد اجتماعی یکی عوامل‬ ‫توسعه اجتماعی وگسترش مدرنیته است‪ .‬لذا در این مقاله تالش شده است تا عوامل تاثیرگذار بر روی اجتماع‬ ‫را که ناشی که عدم وجود اعتماد اجتماعی است‌‪ ،‬بررسی و تحلیل نماییم‪.‬‬ ‫سیاست‌های اجتماعی دولت و تاثیر آن براعتماد اجتماعی‬ ‫موضوع‌اعتماد اجتماعی و ارتباط آن باسیاس��ت‌های اجتماعی دولت‪ ،‬از موضوعات مورد توجه در هر‬ ‫جامعه اس��ت‪ .‬سیاس��ت‌گذاری درعرصه های مختلف اجتماعی‪ ،‬بخش��ی ازتالش دولت برای کنترل‬ ‫و هدایت جامعه اس��ت که ازتعامل میان طبقات‪ ،‬اقش��ار‪ ،‬گروه‌های اجتماع��ی و افراد مختلف جامعه‬

‫‪6‬‬

‫بایک‌دیگر و با حکومت به دست می‌آید و هدف اصلی آن هماهنگی روابط بخش‌های مختلف جامعه‬ ‫می‌باش��د‪ .‬درسیاست اجتماعی نکته دارای اهمیت این است که همه گروه‌های اجتماعی جامعه اعم‬ ‫ازنژادی‪ ،‬قومی‪ ،‬زبانی و… یک گروه واحد و یک‌سان درنظر گرفته می‌شوند و بحثی به عنوان نژاد‪،‬‬ ‫زبان‪ ،‬اقلیت‪ ،‬اکثریت برای دریافت خدمات اجتماعی بهتر وجود نخواهد داشت‪ .‬اندیشه اصلی سیاست‬ ‫اجتماعی این است که افراد‪ ،‬با قومیت ها و نژاد های مختلف را به هم‌کاری و مشارکت بیشتر در ایجاد‬ ‫ارتباط تشویق کند و از شرایط انفرادی بیرون آورد‪.‬‬ ‫میزان اعتماد مردم نس��بت به سیاس��ت‌های دولت‌مردان و رهبران نقش بس��یار مهمی در موفقیت‬ ‫سیاس��ت‌ها و دموکراس��ی درجامعه دارد‪ ،‬چرا که هر چه سطح اعتماد درجامعه بیش‌تر باشد‪ ،‬احتمال‬ ‫هم‌کاری بیش‌تر است‪ .‬لذا دولت با ایجاد فرصت‌های برابر در استفاده از امکانات آموزشی‪ ،‬بهداشتی‪،‬‬ ‫خدماتی و…می‌تواند احساس عدم تبعیض و عدم برابری در بین گروه‌های اجتماعی موجود در کشور‬ ‫را ازبین ببرد و س��بب افزایش اعتماد به خود گردد‪ .‬اگربرخی ازگروه‌های اجتماعی س��اکن درکش��ور‬ ‫احس��اس کنند که شهروندان درجه دو محس��وب می‌شوند‪ ،‬این امرسبب عدم اعتماد به سیاست‌های‬ ‫دولت خواهد گردید‪.‬‬ ‫عوامل موثر بر اعتماداجتماعی‬ ‫حس مشارکت‬ ‫اعتماد اجتماعی‪ ،‬چیزی نیست که به سادگی یا به اجبار بر چهره روابط و تعامالت اجتماعی بنشیند و‬ ‫رنگ بگیرد‪ .‬از آن‌جا ایران از گوناگونی قومی و مذهبی برخوردار است توجه به اقوام مختلف و نیازهای‬ ‫آن‌ها درسیاس��ت‌گذاری‌های اجتماعی نه تنها س��بب تقویت و افزایش اعتماد و مشارکت اجتماعی‬ ‫می‌گردد بلکه زمینه برخورد اختالف و تضاد را درمیان عملکرد بخش‌های مختلف (خصوصی وعمومی)‬ ‫جامعه کاهش می‌دهد‪.‬‬ ‫در همین راستا دکتر «مهناز امیرپور»‪ ،‬عضو هیت علمی دانش‌گاه آزاد معتقد است‪ ،‬ایجاد زمینه مشارکت‬ ‫افراد در فعالیت‌های مدنی و انجمن‌های داوطلبانه س��بب افزایش س��طح باالتری از اعتماد در افراد‬ ‫می‌شود‪ ،‬البته به شرطی که فعالیت‌های این گروه‌ها و انجمن‌ها زمینه تعامل میان افراد را فراهم کرده‬ ‫و به شناخت بهتر اعض‌ا از یک‌دیگر تبدیل شود‪ .‬به این طریق همه ایرانیان اعم از کرد‪ ،‬ترک‪ ،‬عرب‪،‬‬ ‫بلوچ‪ ،‬لرد و فارس می‌توانن ‌د به ایران احساس تعلق خاطر کنند‪.‬‬

‫این جامعه‌‌شناس یکی از راه‌های جلب اعتماد قومیت‌ها به دولت را‪ ،‬میزان کارایی کارکردهای دولت‬ ‫می‌داند و ادام ‌ه می‌دهد‪« :‬ازآن جایی که یکی ازسیاس��ت‌های اجتماعی دولت ایجاد توس��عه اجتماعی‬ ‫درتمامی نقاط کشور از جمله در مناطق قوم نشین است و تالش می‌کند درزمینه‌های آموزش‪ ،‬بهداشت‪،‬‬ ‫بهزیستی‪ ،‬تامین اجتماعی و…خدمات ارزنده‌ای را نشان دهد‪ ،‬لذا اگر در این برنامه‌ریزی‌ها جای‌گاهی‬ ‫برای مشارکت گروه‌های قومی درنظرگرفته شود‪ ،‬بدون شک سبب کاهش بی‌اعتمادی جمعی خواهد‬ ‫ش��د‪ .‬این در حالی است که بی‌اعتمادی به سیاست‌های اجتماعی دولت سبب تنهایی و ایجاد پوچی‬ ‫و بیهودگی برای افراد می‌گردد وجامعه‌ای که دچار بی‌اعتمادی باش��د‪ ،‬جامعه‌ی بس��ته و نا امن است‪.‬‬ ‫ازسویی دیگر بی‌اعتمادی به سیاست‌های اجتماعی دولت و عدم مشارکت گروه‌های قومی سبب ایجاد‬ ‫احساس محرومیت نسبی دربین گروه‌های قومی و تقویت فرهنگ پنهان‌کاری ومحافظه‌کاری درجامعه‬ ‫می‌شود که پیامد آن نبود مسوولیت پذیری‪ ،‬اعتماد به نفس‪ ،‬افزایش نارضایتی‪ ،‬تنش‪ ،‬بحران و منازعه‬ ‫با دولت را سبب می‌گردد‪».‬‬ ‫احساس امنیت اجتماعی‬ ‫احساس امنیت اجتماعی نیز با اعتماد اجتماعی گروه‌های قومی رابطه مستقیم و معناداری دارد‪ .‬رفاه‬ ‫و امنیت بیش از برخورداری از امکانات و تجهیزات‪ ،‬به آرامش و آس��ایش و احس��اس رضایتی که در‬ ‫نتیجه دارا بودن ش��رایط و عوامل ایجاد می شود‪ ،‬گفته می‌شود و به همین دلیل نبود احساس امنیت‬ ‫سبب می‌شود اعتماد اجتماعی رنگ ببازد و افراد در روابط و مناسبات اجتماعی به یک‌دیگر و گروه‌های‬ ‫غیر‌خودی با احتیاط برخورد کنند‪ .‬بنابر این یکی از اهداف سیاس��ت‌های اجتماعی دولت‌ها به منظور‬ ‫تامین نیازهای مختلف زیس��تی و اجتماعی افراد جامعه باید فراهم کردن آس��ایش‪ ،‬امنیت‪ ،‬برابری‪،‬‬ ‫آزادی‪ ،‬رسیدن به حقوق شهروندی وبه طورخالصه ایجاد رضایت از کیفیت زندگی شهروندان کشور‬ ‫باشد‪.‬‬ ‫امنیت اجتماعی زمانی ایجاد می‌ش��ود که دولت و مردم به یک‌دیگر اعتماد کنند‪ .‬اگر دولت به مردم‬ ‫اعتماد نداشته باشد یا مردم از دولت سلب اعتماد کنند‪ ،‬این کاال قابلیت تولید را ندارد‪ ،‬یا اگر کارکنان‬ ‫دولت فاس��د باشند‪ ،‬این فساد به مردم س��رایت می‌کند و برعکس‪ .‬پس عدم فساد‪ ،‬عدم رشوه دادن‪،‬‬ ‫صداقت در مناسبات‪ ،‬خودرأیی و سوگیری غیرعادالنه نهادهای قضایی و پلیس بر اعتماد شهروندان‬ ‫نسبت به کارآمدی نهادها و عدالت آن‌ها اثر می‌گذارد و باعث ایجاد حس امنیت در فرد می‌شود‪ .‬وی در‬ ‫ادامه افزود‪« :‬افزایش شرکت‌های بیمه و نظام‌های تامین اجتماعی از خطراتی که فرد اعتماد کننده را‬ ‫تهدید می‌کند‌‪ ،‬می‌کاهد و به باال بردن احساس امنیت اجتماعی فرد کمک می‌کند‪».‬‬ ‫عوامل تقویت کننده اعتماد اجتماعی‬ ‫دکتر مهناز امیرپور‪ ،‬جامعه‌ش��ناس با اش��اره به عوامل تقویت کننده اعتماد اجتماعی می‌گوید‪« :‬انجام‬ ‫آم��وزش در س��طح خانواده‪ ،‬از طریق وس��ایل ارتباط جمعی و نیز احترام به اق��وام‪ ،‬باورها‪ ،‬ارزش‌ها و‬ ‫هنجارهای آنان می‌تواند اعتماد اجتماعی را در بین افراد جامعه درونی کند‪ .‬از طریق خانواده‪ ،‬بسیاری‬ ‫از مفاهیم مرتبط با اعتماد اجتماعی به کودکان منتقل می‌ش��ود‪ .‬از طریق وس��ایل ارتباط جمعی به‬ ‫صورت مدرن امروزی‪ ،‬افراد در جریان اجتماعی ش��دن قرار می‌گیرند که باید در این رابطه‪ ،‬یک نوع‬ ‫فرهنگ‌سازی انجام شود تا روند تقویت اعتماد اجتماعی بهبود یابد‪ .‬درصورت احترام به اقوام‪ ،‬باورها‪،‬‬ ‫ارزش‌ها و هنجارهای آنان نیز زمینه های ایجاد اعتماد اجتماعی گسترش پیدا می‌کند‪.‬‬

‫وی هم‌چنین با اعتقاد به این‌که اعتماد اجتماعی در س��طوح مختلف می‌تواند عاملی برای تخریب و‬ ‫تضعیف شود و می‌گوید‪« :‬عوامل تخریب‌کننده اعتماد اجتماعی‌می‌تواند از منفعت‌طلبی افراطی افرادی‬ ‫که تالش می‌کنند با استفاده از روش‌های کاذب‪ ،‬سهم بیش‌تری از امکانات را برای خود طلب کنند‬ ‫ت ادامه یابد و در نهایت با جاه‌طلبی کشورها‬ ‫شروع شود و با‌رقابت‌های کاذب بین نهادها و مووسسا ‌‬ ‫خاتمه یابد‪ ،‬به طوری که هرچه کشورها جاه‌طلبی بیش‌تری داشته باشند‪ ،‬دیگر کشورها نمی‌توانند به‬ ‫آن‌ها اعتماد کنند‪ ».‬لذا به منظور بازس��ازی اعتماد دولتی باید اعتماد مخدوش شده‌ای که عمدتن به‬ ‫واسطه عدم اجرای وعده‌های گذشته صورت گرفته است باز سازی شود‪ .‬و در نهایت کاهش تبعیض‬ ‫و نا‌برابری‌های اجتماعی درسیاس��ت‌ها وبرنامه ریزی های اجتماعی و تداوم سفرهای استانی رییس‬ ‫جمهوری و هیت دولت از جمله عوامل رش��د اعتماد است‪ .‬وی در بخش پایانی سخنانش تاکید کرد‪:‬‬ ‫«در هیاهویی سیاست‌های اجتماعی‪ ،‬اعتماد اجتماعی گاهی رنگ می‌گیرد و گاهی رنگ می‌بازد‪».‬‬

‫آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‪:‬‬

‫ایران آماده دوبرابرکردن‬ ‫غنی سازی در فوردو‬

‫آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز جمعه‪ 16 ،‬نوامبر‪ ،‬اعالم کرد ایران آماده است تا تولید اورانیم غنی‌شده‬ ‫خود در تاسیسات فوردو را دو برابر کند‪ .‬بر اساس یک گزارش آژانس که توسط رسانه‌ها به‌دست آمده‪،‬‬ ‫در حال حاضر ‪ 2784‬س��انتریفوژ در تاسیسات فوردو نصب است و ایران می‌تواند در اسرع وقت تعداد‬ ‫س��انتریفوژهای فعال خود را از ‪ 700‬دس��ت‌گاه به ‪ 1400‬دست‌گاه افزایش دهد‪ .‬با انتشار این گزارش‪،‬‬ ‫نگرانی دولت‌های غربی مبنی بر تالش ایران برای تولید سالح‌های هسته‌ای احتمالن افزایش خواهد‬ ‫یافت‪ .‬این در حالی است که دولت جمهوری اسالمی تاکید دارد که در پیش‌برد برنامه هسته‌ای‪ ،‬تنها‬ ‫مقاصد صلح‌آمیز را تعقیب می‌کند‪ .‬گزارش اخیر بر اساس یافته‌های بازرسانی تنظیم شده که به طور‬ ‫مستمر از تاسیسات هسته‌ای ایران بازدید می‌کنند‪.‬‬ ‫متخصصان می‌گویند ایران می‌تواند به سرعت و ظرف تنها چند ماه‪ ،‬تاسیسات غنی‌سازی فوردو را به‬ ‫س��قف تولید خود برساند‪ .‬بر اساس این گزارش آژانس‪ ،‬چهار ردیف ‪ 174‬تایی سانتریفوژ که جملگی‬ ‫تحت آزمایش‌های الزم قرار گرفته‌اند‪ ،‬برای تزریق گاز هگزافلوراید اورانیوم آماده شده‌اند‪ .‬به گفته یک‬ ‫مق��ام آگاه‪ ،‬با راه اندازی این چهار ردیف س��انتریفوژ جدید‪ ،‬تولی��د اورانیوم با غلظت ‪ 20‬درصد در این‬ ‫تاسیسات از ‪ 15‬کیلوگرم فعلی به ‪ 25‬کیلوگرم در ماه افزایش خواهد یافت‪ .‬تاسیسات هسته‌ای فوردو‬ ‫که در عمق زمین در نزدیکی شهر قم احداث شده است‪ ،‬ظرفیت نصب ‪ 16‬ردیف یا آبشار سانتریفیوژ‬ ‫را دارد و برای غنی‌سازی اورانیوم تا غلظت بیست درصد طراحی شده است‪ ،‬اما کارشناسان می‌گویند‬ ‫می‌شود این تاسیسات را در زمان کمی برای تولید اورانیوم با غلظت نود درصد که کاربرد نظامی دارد‪،‬‬ ‫تغییر کاربری داد‪ .‬در این گزارش هم‌چنین آمده که ایران از ماه اوت سال ‪ 2010‬تاکنون‪ 43 ،‬کیلو دیگر‬ ‫اورانیوم با غلظت بیست درصد تولید کرده است که کل ذخیره اورانیوم بیست درصد ایران را به ‪233‬‬ ‫کیلوگرم می‌رساند‪ .‬بر اساس این گزارش‪ ،‬پیشتر ایران بخشی از این اورانیوم را برای کارهای تحقیقاتی‬ ‫خارج کرده اما برای میله‌های سوخت خارج شده از راکتور بوشهر دلیلی ارایه نکرده است‪.‬‬

‫‪7‬‬

‫در پی نمایش فیلم «بی‌گناهی مسلمانان»‬

‫معصومیتمسلمانانبایکفیلمدرخطرافتاد؟‬

‫آتوسا صاد‬ ‫در جوالی ‪ ۲۰۱۲‬فیلمی با عنوان «معصومیت مسلمانان» ساخته‌ی‬ ‫فیلم‌ساز آماتور آمریکایی «آلن رابرتز» در یوتیوب به اشتراک گذاشته‬ ‫شد‪ .‬آلن رابرتز‪ ،‬کارگردان فیلم‌های پورن آمریکایی‪ ،‬به دعوت فردی‬ ‫با هویت نامشخص به نام «سام باسیل» دست به ساخت این فیلم‬ ‫زده بود‪ .‬فیلم که به دلیل فقدان جذابیت‌های هنری و محتوایی با‬ ‫استقبال چندانی مواجه نشد‪ ،‬پس از اشاره‌های گذرای تلویزیون ملی‬ ‫عربستان و مصر ناگهان بر سر زبان‌ها افتاد و توجه اسالمیون را به‬ ‫خود جلب کرد‪ .‬یوتیوب در افغانس��تان فیلتر شد‪ ،‬خشم و هیاهوی‬ ‫اسالمیون باال گرفت و در مدت کوتاهی فیلمی که بیش‌تر نمایان‌گر‬ ‫جهل س��ازنده بود تا اهانت به باورها‪ ،‬باعث کش��ته و زخمی شدن‬ ‫تعدادی در لیبی‪ ،‬مصر‪ ،‬تونس‪ ،‬سودان‪ ،‬زامبیا‪ ،‬ارمنستان‪ ،‬و کویت شد‪.‬‬ ‫در میان این حمالت یکی از زمزمه‌هایی که به گوش می‌رسد این‬ ‫است که اگر همین فیلم در حمله‬ ‫به یهودیت ساخته شده بود‪ ،‬دولت‬ ‫آمریکا خود شاکی تراز اول می‌شد‬ ‫و آمریکایی‌ها اعتراضات خیابانی‬ ‫راه می‌انداختن��د‪ .‬دیدگاه‌های این‬ ‫چنینی که عالوه بر نژاد‌پرس��تی‬ ‫مدعی��ان‪ ،‬جهل آش��کار آن��ان را‬ ‫نسبت به تاریخ سینما و تولیدات‬ ‫هنری ضد دین نش��ان می‌دهد‪،‬‬ ‫احتیاج به بازبینی و اصالح جدی‬ ‫دارد‪ .‬در پاس��خ به تن��دوران باید‬ ‫گفت ک��ه س��ینما (ارزش‌مند یا‬ ‫بازاری یا ابزاری) بس��ان هر هنر‬ ‫دیگری از دیرباز در کار نقد مذهب‬ ‫بوده است و فیلمی سطحی چون‬ ‫«معصومی��ت مس��لمانان» اوج‬ ‫توهین آن به ارزش‌های مذهبی‬ ‫محسوب نمی‌شود‪ .‬از میان لیست‬ ‫بلندب��االی فیلم‌های ضد مذهب‬ ‫می‌توان به چند نمونه اشاره کرد‪:‬‬ ‫«کش��یش» (‪« ،)۱۹۵۵‬داس��تان‌های کنتربری» (‪« ،)۱۹۷۲‬بی‌بند‬ ‫و ب��ار» (‪« ،)۱۹۸۴‬نام رز» (‪« ،)۱۹۸۶‬آخرین وسوس��ه‌ی مس��یح»‬ ‫(‪« ،)۱۹۸۸‬دگما» (‪« ،)۱۹۹۹‬مس��یح در جست‌وجوی خون آشام»‬ ‫«مس��یح س��وپرمن» (‪« ،)۲۰۰۳‬رمز داوینچی» (‪)۲۰۰۶‬‬ ‫(‪،)۲۰۰۱‬‬ ‫ِ‬ ‫در نقد مس��یحیت؛ فیلم‌های «زندگی برایان» (‪ )۱۹۷۹‬و «مصائب‬ ‫مسیح» (‪ )۲۰۰۴‬در نقد یهودیت؛ و فیلم کوتاه «تمکین» (‪‌)۲۰۰۴‬در‬ ‫نقد اس�لام‪ .‬گفتنی اس��ت که در این میان تئو ونگوک کارگردان‬ ‫هلندی‌االص��ل فیلم ‪ ۱۰‬دقیقه‌ای «تمکین» چندی بعد از انتش��ار‬ ‫فیلمش‪ ،‬توس��ط محمد بویری مسلمان بنیادگرای مراکشی کشته‬ ‫شد‌‪ .‬اثر دیگری از این دست که به نقد (یا رد) مسیحیت می‌پردازد‬ ‫س��ری تلویزیونی «ظهور» (‪ )۲۰۰۹‬است که وقایع آخرالزمان را به‬ ‫ِ‬ ‫تصویر می‌کش��د‪ .‬مستند ‪ ۲۵‬قس��متی «ظهور» ساخته‌ی کمپانی‬ ‫کوچک ‪( Hashemsfilms‬هاشمز فیلم) متشکل از گروهی از‬ ‫ش��یعیان انگلستان اس��ت‪ .‬این فیلم که به بهانه‌ی ارایه ی تصویر‬

‫‪8‬‬

‫آخرالزمان از دید اسالم‪ ،‬به نمایش سناریوهای آشنای چون ضدیت‬ ‫با غرب‪ ،‬ضدیت با مدرنیته‪ ،‬ضدیت با یهودیت و مسیحیت پرداخته‬ ‫تالشی است برای معرفی اسالم به عنوان تنها دین رهایی بخش‬ ‫جهان و متهم کردن غیرمس��لمانان به غفلت‪ ،‬فس��اد‪ ،‬و بی بند و‬ ‫باری اخالقی‪« .‬ظهور» که ملغمه‌ای است از دیدگاه‌های بنیادگرایان‬ ‫اسالمی‪ ،‬پشت هر واقعه‌ی ناخوشایند‪ ،‬دست «شیطانی» صهیونیسم‬ ‫و امپریالیسم غرب را می‌بیند‪ .‬جدا از دیدگاه‌های نژادپرستانه (که این‬ ‫روزها دیگر از مس��لمانان جهان بعید به نظر نمی‌رسد) فیلم تاکید‬ ‫می‌کند که منجی واقعی آخرالزمان‪ ،‬امام مهدی اس��ت و حضرت‬ ‫مس��یح (که در نزد مسیحیان منجی تلقی می‌شود) همان دجال یا‬ ‫نیروی ش��ری است که علیه امام به پا خواهد خواست‪ .‬به گفته ی‬ ‫فیلم‪ ،‬مسیح کسی نیس��ت جز «خدای آفتاب»! کلمه‌ی پسر خدا‪،‬‬ ‫‪ Son of God‬یا «خدای آفتاب» ‪ Sun God‬تفس��یر ش��ده‬

‫امروز که فتنه تمام جهان را گرفته‪ ،‬روزی که مسیحیان و یهودیان‬ ‫امام زمان را دجال زمان می دانند‪ .‬تشخیص دجال از منجی بسیار‬ ‫آسان است و برای مسلمانان روشن است که دجال کیست و منجی‬ ‫کدامست…» (خط پایانی فیلم «ظهور»)‪.‬‬ ‫قصد من در این ارجاع نشان دادن آخرالزمان و تفاوت آن در روایات‬ ‫اسالمی و مسیحی نبود‪ ،‬بلکه می‌خواستم بر میزان تحمل و بردباری‬ ‫مسیحیان‫(در این یک نمونه ی خاص) تاکید کنم‫‪ .‬پس از انتشار این‬ ‫مستن ‌د ‪ ۷‬ساعته که به وضوح مسیحیت را شیادی و کذب محض‬ ‫می‌خواند‪ ،‬نه اعتراضی برخاست و نه خونی ریخته ش ‌د‫‪ -‬در عوض‬ ‫صدها مقاله‌ی انتقادی‪ ،‬کانون بحث و گفت‌وگو را گشود و موضوع‬ ‫و کارگردان را با استناد و آگاهی تاریخی به چالش کشید‫‪ .‬جریانی‬ ‫که پس از انتشار فیلم «معصومیت مسلمانان» اتفاق افتاد بیش از‬ ‫این که زشتی اهانت به دین را نشان دهد‪ ،‬نمایان‌گر رشد خشونت‪،‬‬

‫که مورد پرس��تش مصریان باستان بوده است‪ .‬در روایات اسالمی‪،‬‬ ‫دجال موجودی یک چش��م اس��ت و از آن جا که «خدای آفتاب»‬ ‫هم موجودی یک چشم است و بر اساس شواهد ضعیف مسیح هم‬ ‫پیش از مصلوب شدن از یک چشم نابینا شده‪ ،‬فیلم نتیجه می‌گیرد‬ ‫که دجال‪ ،‬خدای آفتاب‪ ،‬و حضرت مس��یح هر سه یک نفرند‪ .‬البته‬ ‫این دیدگاه با عقیده‌ی بنیادگرایان مسیحی هم که معتقدند ظهو ِر‬ ‫همزمان دو منجی غیرممکن است مگر آن که یکی از آن‌ها دجال‬ ‫باشد هم‌خوانی دارد‪.‬‬ ‫ایرانی «مسیح‪ ،‬روح خدا»‬ ‫فیلم‬ ‫به‬ ‫ارجاعاتی‬ ‫فیلم‬ ‫در چند صحنه از‬ ‫ِ‬ ‫(‪‌)۲۰۰۷‬ش��ده تا میزان گمراهی و نادانی پیروان مسیح در پیروی از‬ ‫خدایی که کسی نیست جز یک انسان عامی و مخلوق دست بشر‬ ‫نشان داده شود‪ .‬پیام نهایی فیلم این است که مسلمانان جهان باید‬ ‫ب��ه حقانیت عقاید خویش ایمان بیاورن��د و یک‌صدا و متحد برای‬ ‫ظهور امام آماده ش��وند چون «روزی که او بیاید روزی است مانند‬

‫تعصب‪ ،‬ضعف مدارا‪ ،‬و تشدید بنیادگرایی نزد مسلمانان است‪ .‬علت‬ ‫تبدیل خشم درونی مسلمانان به خشم فیزیکی در رخ‌دادهای این‬ ‫چنینی‪ ،‬ناتوانی ذهنی‪ ،‬فرهنگی‪ ،‬و زبانی آن‌ها در شکل دادن بحث‬ ‫و گفت‌وگوی موثر است‫‪.‬‬ ‫هن��ر (و هنر موهن) برای دفاع از ارزش‌های دینی روی کار نیامده‬ ‫اس��ت که بخواهد برای بقای خود به آن‌ها پای‌بند بماند‫‪ .‬هنر هیچ‬ ‫تعهدی به ارائ��ه ی تصویر «صحیح‫» از دین ندارد و اتفاقن «هنر‬ ‫انتقادی ارزشمند» که هم دین را می‌شناسد و هم هنر را‪ ،‬وسیله‌ای‬ ‫است برای حفظ پویایی باورها؛ تنها در بستر عقاید مخالف است که‬ ‫باورها رشد می‌کنند و از رکود‪ ،‬مرگ تدریجی و بنیادگرایی مصون‬ ‫می‌مانند‪ .‬اما «هنر انتقادی سطحی و پورن» که نه هنر را می‌شناسد‬ ‫و نه دین را و به منظور مس��خره کردن باورها و افراد س��اخته شده‬ ‫ارزش همان بحث و برخورد جدی را هم ندارد چه رس��د به هیاهو‬ ‫و اعتراضات خیابانی‫!‬

9

‫‌کنفرانس تفکیک جنسیتی در دانش‌گاه‌های ایران‪،‬‬

‫گ باید از سوی نسل جوان شروع شود‬ ‫کار بزر ‌‬

‫اردوان روزبه‬ ‫ش��نبه ش��ب س��وم نوامب��ر به هم��ت کمیت��ه همبس��تگی ب‪‪‬ا‬ ‫خواس��ت‌های دموکراتیک مردم ایراندر واش��ینگتن دی‌سی‌‪‪‌،‬‬ ‫بررس��ی تبعیض‌های آموزشی و تفکیک‪ ‪‬کنفرانس��ی با عنوان‬ ‫جنسیتی در دانش‌گاه‌های حمهوری اسالمی ایراندر دانش‌گاه‪‪‬‬ ‫جورج واش��نگتن برگزار ش��د‪ .‬در این کنفرانس مهرانگیز کار‪،‬‬ ‫نسیم سرابندی‪ ،‬تارا سپهریفر و آیدا سعادت به ایراد سخن‌رانی‬ ‫پرداختند و ش��یرین عبادی‪ ،‬نیز به این کنفرانس پیام ویدئویی‬ ‫خود را ارس��ال کرد‪ .‬در فیلمی که به سفارش کمیته هم‌بستگی‬ ‫ب��ا خواس��ت‌های دموکراتیک مردم ایران و ب��ا هم‌کاری زنان‬ ‫تی‌وی با اجرای آیدا قجر تدوین شده بود‌‪ ،‬محبوبه عباسقلیزاده‪،‬‬ ‫علی افشاری‪ ،‬مهدی عربش��اهی‪ ،‬فریبا داودی‌مهاجر‪ ،‬منصوره‬ ‫ش��جاعی‪ ،‬سجاد ویس‌مرادی و آیدا سعادت هر یک از زاویه‌ای‬ ‫ب��ه چرای��ی و چگونگی‌بح��ث تفکیک جنس��یتی و هم‌چنین‬ ‫تبعیض‌ه��ای جنس��یتی در دانش‌گاه‌های ایران‬ ‫پرداختند‬ ‫محبوبه عباس��قلیزاده‪ ،‬فعال حقوق زنان و مدیر‬ ‫زنان تی‪.‬ویدر این پیام تصویری بیان داش��ت‪‪‬‬ ‫که محدودیت در امر آموزش موجبات کم‌رنگ‬ ‫ش��دن خودمختاری زنان را فراهم می‌سازد‪ .‬او‬ ‫اش��اره کرد همان‌گونه که مسئله تحصیالت و‬ ‫آموزش باعث باالرفتن عاملیت زنان در دو دهه‬ ‫گذشته ش��د به همان میزان مسئله محدودیت‬ ‫آموزش باعث می‌ش��ود ک��ه خودمختاری زنان‬ ‫نس��بت به شرایطش��ان پایین‌تر بیاید‪ .‬این فعال‬ ‫حقوق زنان از دان��ش‌گاه به عنوان یک عرصه‬ ‫اجتماع��ی یاد نام برد ک��ه در کنار عوامل دیگر‬ ‫باعث ش��ده اس��ت که زن��ان بتوانن��د عاملیت‬ ‫خ��ود را به منصه ظهور برس��انند و از همین رو‬ ‫حکومت جمهوری اسالمی با تفکیک جنسیتی‬ ‫در دانش‌گاه‌ها به دنبال مهار این عرصه است‬ ‫علی افش��اری کنش‌گر سیاس��ی و فعال سابق‬ ‫دانش‌جویی در این کنفرانس بر روی ایدئولوژی‬ ‫و ن��وع نگاه حکومت بر «زنان» تاکید کرد و آن‬ ‫را مهم‌ترین عاملی دانس��ت که باعث می‌ش��ود‬ ‫حکومت به س��مت محدودک��ردن حضور زنان‬ ‫در دانش‌گاه‌ها گام بردارد‪ .‬افش��اری دیدگاه‌های‬ ‫س��نتی و واپس‌گرایانه را دیدگاهی دانس��ت‌ که‬ ‫حضور اجتماعی زنان را غی��ر از چارچوب‌هایی‬ ‫که خ��ودش تعیین می‌کند برنمی‌تابد و ج��ای‌گاه اصلی زن را‬ ‫در خانه می‌داند‪.‬‬ ‫این کنش‌گر سیاس��ی افزایش تحصی�لات جامعه زنان پس از‬ ‫پی��روزی انقالب اس�لامی را در تقاضای امروز ب��رای عدالت‬ ‫جنس��یتی و حقوق زنان موثر دانست و هم‌چنین افزایش زنان‬ ‫تحصیل‌ک��رده و هم‌چنین احس��اس خطری ک��ه از این بایت‬ ‫روحانیت س��نتی دچار آن شده اس��ت را دو عاملی شناخت که‬ ‫حاکمیت تالش دارد با راه‌اندازی تفکیک جنس��یتی بر آن فایق‬

‫‪10‬‬

‫آید‪ .‬او متذکر ش��د از آن‌جا که فقه س��نتی و یا اس�لام فقاهتی‬ ‫مبنای ایدئولوژیک حکومت را تشکیل می‌دهد که والیت فقیه‬ ‫مهم‌ترین رکن آن اس��ت‪ ،‬حکومت به قصد جلوگیری از تزلزل‬ ‫ای��ن مبانی قصد کرده که جلوی رش��د تحصی�لات در جامعه‬ ‫زنان را بگیرد‪.‬‬ ‫مهدی عربش��اهی فعال دانش‌جویی دیگر شرکت‌کننده در این‬ ‫کنفرانس بود که از طریق ویدئو پیام خود را برای این نشس��ت‬ ‫ارس��ال کرد‪ .‬او اذعان کرد این سیاس��ت تفکیک جنسیتی که‬ ‫احمدی‌ن��ژاد و مجموعه حاکمیت در این س��ال‌ها با تمام توان‬ ‫پی‌گی��ری کرده مخالفت‌های زی��ادی را در بین دانش‌جویان و‬ ‫کارشناس��ان جامعه برانگیخته اس��ت‪ .‬او سپس به تاثیراتی که‬ ‫دانش‌گاه‌های تک‌جنس��یتی بر دانش‌جویان پسر گذاشته است‬ ‫اشاره کرد و یادآور شد دخترها و پسرها در جامعه ایران چندان‬ ‫فرص��ت تجربه‌اندوزی و زندگی در کن��ار یک‌دیگر را ندارند و‬

‫این تجربه در دانش‌گاه به دس��ت می‌آمده و تک‌جنسیتی‌شدن‬ ‫دانش‌گاه‌ها از ش��کل‌گیری نگاه س��الم‌تر به مسئله جنسیت و‬ ‫زن جلوگی��ری می‌کند و در نتیجه روزبه روز با جامعه‌ای مواجه‬ ‫خواهی��م بود که نگاهش به زن بیمارت��ر خواهد بود‪ .‬این فعال‬ ‫دانش‌جویی س��پس به مقایسه ش��رایط دانش‌گاه‌های ایران با‬ ‫خارج کشور از این حیث پرداخت‪.‬‬ ‫منصوره ش��جاعی فعال حقوق زنان نیز با پیام ویدئویی در این‬ ‫کنفرانس ش��رکت داش��ت‪ .‬او گفت بذر این تبعیض و تفکیک‬

‫جنس��یتی از زمانی ریخته شد که اس��تادان زن و دانش‌جویان‬ ‫دختر به واس��طه بی‌حجاب بودن و ب��ه دالیل دیگر گزینش و‬ ‫اخراج ش��دند و به دلیل س��لطه سیس��تم امنیتی حاکم بر نظام‬ ‫آموزش این گزینش‌ها ادامه داش��ته اس��ت‪ .‬ش��جاعی ارتقای‬ ‫س��طح س��واد و آگاهی و آموزش را به عن��وان عوامی نام برد‬ ‫که به تقویت جنبش زنان کمک می‌کند‪ .‬ورود زنان به عرصه‬ ‫دانش‌گاه به آن‌ها نش��ان می‌دهد ک��ه مطالبات جنبش زنان با‬ ‫آن‌ها یکی اس��ت و کس��انی که اقدام به تفکیک جنس��یتی و‬ ‫سهمیه‌بندی جنس��یتی در دانش‌گاه‌ها کرده‌اند به این موضوع‬ ‫به خوب��ی پی برده‌اند‪ .‬این فعال حقوق زنان هم‌زمانی مس��ئله‬ ‫تفکیک جنس��یتی در دانش‌گاه‌ها با سیاست‌های ازدیاد جمعیت‬ ‫مطرح ش��ده از جان��ب حکوم��ت را بی‌دلیل نداس��ت و هدف‬ ‫حکومت را این عنوان کرد که زن‌ها را در خانه نگه دارند و به‬ ‫بچه‌دار شدن تشویق کنند‪.‬‬ ‫س��جاد ویس‌مرادی دیگر ش��رکت‌کننده در‬ ‫این کنفران��س که خود فع��ال دانش‌جویی‬ ‫اس��ت آغ��از ای��ده تفکی��ک جنس��یتی در‬ ‫دانش‌گاه‌ه��ای ایران را از همان س��ال‌های‬ ‫اولی��ه پ��س از پی��روزی انقالب اس�لامی‬ ‫دانس��ت و ب��ه ش��کل‌گیری دانش‌گاه‌های‬ ‫تک‌جنس��یتی هم‌چ��ون دان��ش‌گاه الزهرا‬ ‫برای دخت��ران و دانش‌گاه امام صادق برای‬ ‫پسران اشاره کرد‪ .‬او گفت به قدرت رسیدن‬ ‫احمدی‌نژاد در س��ال ‪ ۸۴‬نقطه شتاب‌دهنده‬ ‫ب��ه این سیاس��ت بوده اس��ت‪ .‬ویس‌مرادی‬ ‫س��پس به دیدار کامران دانش��جو و مصباح‬ ‫یزدی اش��اره کرد که در آن دانش��جو قول‬ ‫پی‌گیری طرح اسالمی‌کردن دانش‌گاه‌ها را‬ ‫مط��رح کرده بود و عنوان کرد که بعد از آن‬ ‫شاهد اوج‌گیری این روند بوده‌ایم به طوری‬ ‫که امس��ال در بیش از ‪ ۶۰‬دانش��گاه کشور‬ ‫نزدیک به ‪ ۶۰۰‬کد رش��ته دانش‌گاهی بین‬ ‫دانش‌جویان دختر و پسر تفکیک شده‌اند‪.‬‬ ‫آیدا سعادت فعال حقوق زنان که مجریگری‬ ‫این کنفرانس را نیز بر عهده داش��ت یادآور‬ ‫ش��د که دانش‌گاه تک‌جنس��یتی روی دیگر‬ ‫سکه یک بام و دو هوای مقامات جمهوری‬ ‫اس�لامی اس��ت که از س��ویی ش��عارهای‬ ‫بی‌پایه‌ای در مورد کرامت زن سر می‌دهند و‬ ‫از سوی دیگر بدشان نمی‌آید که با تفکیک جنسیتی و سیاست‬ ‫س��همیه‌بندی رش��ته‌های تحصیلی‪ ،‬زنان را به صورت کلی از‬ ‫عرصه‌های اجتماعی حذف کنند‪ .‬او تفکیک جنسیتی را با نگاه‬ ‫اسالم سنتی و اس�لام سیاسی که تحصیل را برای زنان عیب‬ ‫می‌دان��د منطبق دانس��ت‪ .‬نگاهی که زن را در حالت ش��عاری‬ ‫زینت‌گ��ر خانه مرد معرفی می‌کند و در راه مش��ارکت زنان در‬ ‫فضای اجتماعی سنگ‌اندازی می‌کند‪.‬‬ ‫دیگر ش��رکت‌کننده در این کنفرانس که از طریق ویدئو سخن‬

‫گف��ت فریبا داودی‌مهاجر فع��ال حقوق زنان و‬ ‫روزنامه‌نگار بود‪.‬‬ ‫او گفت‪« :‬حکومت جمهوری اس�لامی قطعن‬ ‫با اعمال چنی��ن سیاس��ت‌هایی می‌خواهد که‬ ‫مش��ارکت علمی و اجتماعی زن��ان را کاهش‬ ‫دهد‪ .‬او ادامه داد که این مهم نیست جمهوری‬ ‫اس�لامی ب��ه دنبال چه چیزی اس��ت‪ .‬اگر چه‬ ‫این سیاس��ت‌ها می‌تواند تاثیرگذار هم باشد اما‬ ‫این مهم است که ما چه می‌خواهیم‪ .‬این مهم‬ ‫است که زنان و دختران ایرانی چه می‌خواهند‪.‬‬ ‫تاریخ نش��ان داده که زنان و دختران ایرانی از‬ ‫میان همه این مشکالت و سختی‌ها توانسته‌اند عبور کنند‪».‬‬ ‫پس از این بیانیه کمیته هم‌بستگی با خواست‌های دموکراتیک«‪‪‬‬ ‫مردم ایرانتوسط سارا سهرابی خوانده شد«‪‪‬‬ ‫در بخشی از این بیانیه آمده است‪:‬‬ ‫واقعیت این اس��ت که سیاست‌های کالن مدیریتی‪ -‬آموزشی«‪‪‬‬ ‫جمه��وری اس�لامی‌‪ ،‬مانن��د س��ایر عرصه‌ه��ای اجتماعی‌‪ ،‬بر‬ ‫پایه‌های اولن‌‪ :‬اقتصاد نفتی‪ -‬رانتی و فس��اد هم‌زاد آن‌‪ ،‬ودومن‪:‬‬ ‫سیس��تم ارزش��ی واپس‌گرا و خرافی قرار دارد که با مشکالت‬ ‫جدی برای اجرا در قرن بیست و یکم روبه‌رو شده است‪ .‬مبنای‬ ‫فک��ری – اعتقادی جمهوری اس�لامی در ارتب��اط با زنان نیز‬ ‫بر تبعیض جنس��یتی و مرد س��االری اس��توار است و تالش و‬ ‫تبلی��غ پر هزینه آن‌ها برای جا انداختن و همگانی کردن الگو و‬ ‫تص��ور خود از زن به عنوان «زن خانه‌دار» در مقابل واقعیتهای‬ ‫دنی��ای مدرن نتیجه‌ای به بار نیاورده اس��ت‪ .‬در این زمینه باید‬ ‫از مبارزات و تالش‌های پیگیر زنان ایران در ‪ ۳۳‬س��ال گذشته‬ ‫برای پاسداری از دستاوردهای تاریخی‪ -‬فرهنگی خود یاد کرد‬ ‫و آن‌را ارج گذاشت‪‌.‬‬ ‫نس��بت ‪ ۶۰‬درصدی زنان در دانش‌گاه‌ه��ا و موفقیت آن‌ها در‬ ‫رش��ته‌های «مردانه» و ورودش��ان به بازار کار‪ ،‬برای حکومت‬ ‫درد س��ر ساز شده اس��ت و به نظر می‌رسد چاره کار را در روانه‬ ‫ک��ردن دخت��ران از دانش‌گاه به خانه دیده‌ان��د تا هم به الگوی‬ ‫«زن خانه‌دار» خود نزدیک شوند و هم «راه حلی» برای پایین‬ ‫آوردن نرخ باالی بی‌کاری در اقتصاد بحران زده خود پیدا کنند‪.‬‬ ‫آن‌ها این مهم را نادیده گرفته‌اند که‌ مشکل عدم توازن در بازار‬

‫کار و ناهماهنگ��ی بین برون‌داد نظ��ام دانش‌گاهی و نیازهای‬ ‫بخش‌های تولیدی‌‪ ،‬خدماتی و پژوهش��ی جامعه به بی‌توجهی‬ ‫در برنامه‌ریزی و سیاس��ت‌گذاری در ام��ر آموزش برمی‌گردد و‬ ‫ارتباطی با افزونی جمعیت دانش‌جویان دختر ندارد‪‪».‬‬ ‫ش��یرین عبادی فعال حقوق بشر و برنده جایزه صلح نوبل نیز در‬ ‫پیام��ی تصویری به موضوع تفکیک جنس��یتی در دانش‌گاه‌های‬ ‫ایران پرداخت‪ .‬او گفت‪« :‬مدت‌ها است که برخورد با دانش‌جویان‬ ‫ب��ه صورت‌های گوناگون��ی صورت می‌گیرد‪ ».‬او ب��رای نمونه به‬ ‫دانش‌جویان ستاره‌دار و هم‌چنین به محرومیت از تحصیل پیروان‬ ‫دین بهاییت اش��اره کرد و گفت‪« :‬گویا دست‌های پنهانی در کار‬ ‫اس��ت که مانع تعال��ی جوانان این مرزوبوم ش��ود‪ .‬به صورت‌های‬ ‫مختل��ف دانش‌جویان را از تحصی��ل بازمی‌دارند‪ .‬به کوچک‌ترین‬ ‫چیزی یک دانش‌جو را س��تاره‌دار می‌کنند ک��ه این به معنای آن‬ ‫اس��ت که امکان ادامه تحصی��ل را از او می‌گیرن��د‪.‬او در مورد »‪‪‬‬ ‫بهایی‪‌‪‬وضعیت جوانان پیرو آیین بهایی اشاره کرد و این‌که جوانان‬ ‫از ابتدای انقالب تا کنون نتوانس��تند به دانش‌گاه بروند ‪.‬این فعال‬ ‫حقوق بشر و برنده جایزه نوبل سپس به دخالت وزارت اطالعات در‬ ‫روند گزینش دانش‌جویان در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا اشاره‬ ‫طبق آیین‌نامه‌ای که ش��ورای انقالب فرهنگی«‪:‪‬کرد و ادامه داد‬ ‫مدت‌ها است تصویب کرده اس��ت تحصیالت مقطع کارشناسی‬ ‫ارش��د و دوره دکترا مس��تلزم اخذ مجوز از وزارت اطالعات است‪.‬‬ ‫یعن��ی بعد از این‌که دانش‌جویی در کنک��ور ورودی در این مقاطع‬ ‫قبول می‌ش��ود از وزارت اطالعات اس��تعالم می‌کنند که آیا ادامه‬ ‫تحصیل این دانش‌جو بالمانع است یا خیر و وزارت اطالعات طبق‬ ‫ش��یرین عبادی »‪.‪‬آیین‌نامه یک ماه فرصت دارد که پاس��خ بدهد‬ ‫اعمال تفکیک جنس��یتی در دانش‌گاه‌ها را محدودیتی دانست که‬ ‫عالوه بر س��ایر محدودیت‌ها بر دانش‌جویان ایرانی بار کرده‌اند‪».‬‬

‫بس��یاری از رش��ته‌ها را مخصوص«‪: ‪‬او ادامه داد‬ ‫پس��رها کرده‌اند‪ .‬در س��ال جاری ‪ ۳۶‬دانش‌گاه‪،‬‬ ‫تحصیل در ‪ ۷۷‬رش��ته دانش‌گاهی را مخصوص‬ ‫پس��ران اعالم کردند که این محدودیتی اس��ت‬ ‫برای دختران‪ .‬من طی نامه‌ای این مس��ئله را به‬ ‫سازمان ملل متحد و گزارش‌گرهای ویژه اطالع‬ ‫»‪.‪‬دادم که امیدوارم ترتیب اثر داده شود‬ ‫عبادی تفکیک جنسیتی در دانش‌گاه‌ها را تهدیدی‬ ‫برای دختران و در جهت محدود س��اختن آن‌ها‬ ‫دانست و پرسید این محدودیت‌ها برای دختران‬ ‫از چه رو اس��ت‪ .‬او در پاس��خ به گسترش یافتن‬ ‫جنبش فمینیستی در ایران اشاره کرد و گفت‪:‬باید بگویم جنبش«‪‪‬‬ ‫فمنیس��تی به تدریج در ایران قوی‌تر و قوی‌تر می‌شود و حتا زنان‬ ‫منسوب به بنیادگرایان و خانواده‌های سنتی را هم در بر می‌گیرد‪.‬‬ ‫همگان بر این اتفاق هستند که قوانین تبعیض‌آمیزی که جمهوری‬ ‫اسالمی تصویب کرده باید تغییر کند و جمهوری اسالمی در ردیف‬ ‫اول مخالفین خودش زنان را می‌بیند و به انحا مختلف سعی می‌کند‬ ‫ک��ه این جنبش را تضعیف کند‪ .‬خصوصن زمانی که جنبش زنان‬ ‫با جنبش دانش‌جویی و جنبش دموکراسی‌خواهی یا جنبش سبز و‬ ‫ش کارگری گره می‌خورد‪ .‬یکی از محدودیت‌هایی‬ ‫هم‌چنین جنب�� ‌‬ ‫که برای زنان ایجاد می‌کنند آن است که کم‌تر تحصیل کنند برای‬ ‫»‪.‪‬آن‌که کم‌تر زبان‌درازی کنند و به حکومت اعتراض کنند‬ ‫پس از یک تنفس کوتاه برنامه ادامه یافت و در این زمان مجری‬ ‫برنامه آیدا س��عادت نامه مهسا امرآبادی روزنامه‌نگار زندانی که از‬ ‫زندان اوین برای همس��ر زندانیاش مسعود باستانی نوشته است را‬ ‫خواند که شرکت‌کنندگان در این کنفرانس را متاثر کرد‪ .‬یاد زندانیان‬ ‫زن گرامی داشته شد و به زندانیان زن که این روزها در زندان اوین‬ ‫برای اعتراض به ش��رایط توهین‌آمیز زندان به اعتصاب غذا دست‬ ‫زده‌اند اشاره رفت‪.‬‬ ‫پنل دیگر این کنفرانس سخنرانی در باب موضوع تفکیک جنسیتی‬ ‫در دانش‌گاه‌ها‪ ،‬با سخن‌رانی مهرانگیز کار حقوق‌دان برجسته آغاز‬ ‫به کار کرد‪.‬‬ ‫او در ابتدا از کمیته همبستگی با خواست‌های دموکراتیک مردم«‪‪‬‬ ‫ایرانتشکر کرد که از ایشان برای سخن‌رانی دعوت کرده است‪‪» .‬‬ ‫او ادامه داد‪« :‬من فکر می‌کنم این‌جا وظیفه دارم که بگویم نس��ل‬ ‫ما چگونه شوک‌های اولیه را دریافت کردند‪ .‬نسل ما بسیار ناگفته‬ ‫دارد چون همیش��ه فکر می‌کردند که ای��ن وضعیت تغییر خواهد‬

‫‪11‬‬

‫کرد‪ ».‬او سپس به آزادی‌های اجتماعی در پیش از انقالب عالرغم‬ ‫فضای بسته سیاسی اشاره کرد‪ .‬گفت‪« :‬از نظر آزادی‌های اجتماعی‬ ‫دس��ت‌کم پیش از انقالب مشکل نداشتیم‌‪ .‬ما نسل‌هایی هستیم‬ ‫که در آن دوره مدرسه رفتیم و دانش‌گاه رفتیم‪ .‬ما موانع اجتماعی‬ ‫نداش��تیم‪ .‬بله در خانواده‌ها دختران و زنان مش��کالتی داشتند اما‬ ‫خیلی وقت‌ها هم این‌گونه نبود‪ .‬او س��پس با روخوانی بخش��ی از‬ ‫ایمان به خون آلودهاز برخورد »‪ ‪«‪‬کتاب تازه منتشرشده‌اش با عنوان‬ ‫و تجربه ش��خصی خودش با تفکیک جنس��یتی پ��س از پیروزی‬ ‫انقالب س��خن گفت‪ .‬از اولین روزی که پ��س از پیروزی انقالب‬ ‫به دادگس��تری رفت و با پرده برزنتی مواجه ش��د که ورودی زنان‬ ‫و م��ردان را از هم جدا می‌س��اخت‪ .‬از روزهایی که زنان حق عطر‬ ‫زدن نداش��تند و کراوات از گردن مردها باز می‌کردند‪ .‬او ادامه داد‬ ‫که این حرف‌های سیوسه سال پیش من است ولی عالرغم همه‬ ‫برنامه‌های جمهوری اسالمی علیه زنان در حال حاضر دختران و‬ ‫زنان بسیاری در کس��وت وکیل دادگستری می‌توانن ‌د در دادگاه‌ها‬ ‫رفت‌وآمد کنند‪ .‬جمهوری اسالمی حتا مجبور شده در مورد موضوع‬ ‫قضاوت زن‌ها عقب‌نشینی کند هر چند هنوز زن‌ها نمی‌توانند رای‬ ‫نهایی را امضا کنند و تنها می‌توانند انشا رای کنند‪ .‬این‌ها به هر حال‬ ‫دستاورد زنان ایرانی زیر سرکوب است‪ .‬با این‌که خبرها نگران‌کننده‬ ‫و عصبانی‌کننده است اما من باور نمی‌کنم که بتوانند موفق شوند‪».‬‬ ‫خانم کار س��پس به آمار پذیرفته‌شدگان کنکور دختران اشاره کرد‪‪‬‬ ‫که با تمام این محدودیت‌ها ‪ ۶۰‬درصد پذیرفته‌شدگان را تشکیل‬ ‫می‌دهند ‪.‬سپس این فعال شناخته شده حقوق بشر به سیاست‌های‬ ‫‪ ۸‬ساله اخیر اشاره کرد و گفت‪« :‬این‌ها نظرشان این است که اگر‬

‫جمهوری اسالمی دیگری زاده شده است و نمی‌دانیم با چه زبانی‬ ‫با این جمهوری اسالمی سخن بگوییم‌‪ .‬پیدا کردن آن کلید برای‬ ‫س��خن گفتن با جمهوری اسالمی را پیدا کرده بودیم اما زبان این‬ ‫جمهوری اسالمی را نمی‌دانیم‪ .‬پیدا کردن این زبان و کلیدهای آن‬ ‫با نسل جوان ایرانی است‪ .‬دوباره باید یک کار بزرگی از سوی نسل‬ ‫جوان شروع شود‪».‬‬ ‫سخن‌ران بعدی این کنفرانس نسیم سرآبندی فعال حقوق زنان‬ ‫و دانش‌جوی فوق‌لیس��انس جامعه‌شناس��ی دانش‌گاه آلبانی در‬ ‫آمریکا بود‪‌.‬او یادآور ش��د که خوش��حال است که در این جمع‬ ‫سخن می‌گوید گر چه آرزو داشت که در ایران صحبت می‌کرد‪.‬‬ ‫او در س��خنان خود ب��ه حکومت فاشیس��تی در لوای حکومت‬ ‫اسالمی اشاره کرد و برخی ویژگی‌های آن را برشمرد‪ .‬او ادامه‬

‫در دانش‌گاه‌ها اش��اره کرد و گفت‪« :‬تفکیک جنسیتی می‌تواند‬ ‫این‌ها را تقوی��ت کند‪ .‬این تفکیک خواه��ان بازگرداندن زنان‬ ‫به خانه اس��ت‪ .‬او در پایان از دبیر کمس��یون زنان دفتر تحکیم‬ ‫وحدت خانم بهاره هدایت یاد کرد که هم‌اکنون زندانی است‪».‬‬ ‫س��خن‌ران پایانی برنامه تارا سپهری‌فر فعال دانش‌جویی و فعال‬ ‫حقوق بش��ر و دبیر س��ابق تحکیم دانش‌گاه صنعتی ش��ریف که‬ ‫هم‌اکنون دانش‌جوی حقوق بشر دانش‌گاه بوستون است بود‪.‬‬ ‫او در س��خنان خود از همه زنانی که پیش از این برای بهتر شدن‬ ‫وضعیت در جامعه ایران تالش کرده‌اند یاد کرد و از نقش زنان به‬ ‫عنوان عامل گذار به دموکراسی نام برد‪ .‬او گفت‪« :‬من فکر می‌کنم‬ ‫همه می‌دانیم با چه سیستمی طرف هستیم‪ .‬سیستمی که از مذهب‬ ‫به عنوان حربه‌ای سیاسی استفاده می‌کند و اسالمیزه‌کردن بخشی‬

‫بتوانند زنان را از صحنه و گفتمان سیاسی و اجتماعی دور کنند تا‬ ‫به انسجامی که دوست دارند سیستم سیاسیشان برسد کمک کنند‪.‬‬ ‫می‌خواهند این جامعه مدنی ذلیل‌ش��ده را نیز از نیروی دانش‌مند‬ ‫زنان حذف کنند که به نظر می‌رس��د که نمی‌توانند چنین کنند‪».‬‬ ‫او س��پس به از راه رسیدن جمهوری اسالمی ِ دیگری اشاره کرد‬ ‫و ادامه داد‪« :‬اگر بخواهیم جمهوری اس�لامی را با خود جمهوری‬ ‫اسالمی مقایس��ه کنیم به نظر می‌رسد با یک جمهوری اسالمی‬ ‫دیگری مواجه هس��تیم‪ .‬آن جمهوری اس�لامی که م��ن با هزار‬ ‫شگرد توانستم وارد دادگستری و یا مطبوعات آن شوم انگار دیگر‬ ‫وجود ندارد‪ .‬کار س��پس ب��ه وجود دانش‌گاه آزاد اش��اره کرد و آن‬ ‫را‪-‬صرف نظر از فس��اد مالی و کیفیت علمی‪ -‬یکی از مهم‌ترین‬ ‫عوامل تحوالت اجتماعی برای هم‌زیستی زن و مرد در جمهوری‬ ‫اسالمی برشمرد‪».‬‬ ‫در پای��ان مهرانگی��ز کار گف��ت‪« :‬در هر صورت هم��ه نگرانیم‪.‬‬

‫داد‪« :‬س��همیه‌بندی جنسیتی در سال ‪ ۸۲‬در رشته پزشکی و در‬ ‫مجلس هفتم شروع شد و از آن زمان تشدید شده و ازدیاد پیدا‬ ‫کرده است‪ .‬این فعال حقوق زنان سپس به بیان آماری در مورد‬ ‫تفکیک جنس��یتی در دانش‌گاه‌های ای��ران پرداخت‪ ».‬او یادآور‬ ‫شد که اش��کال تبعیض جنسیتی فقط تفکیک جنسیتی نیست‬ ‫و س��خت‌گیری در مورد پوش��ش دختران و حتا سخت‌گیری‌ها‬ ‫در زمینه ارتباط دختران و پسران را از اشکال تبعیض جنسیتی‬ ‫دانس��ت‪ .‬او گفت‪« :‬در حال حاضر نظم حاک��م بر ایران وجود‬ ‫ندارد و ش��اهد یک سرگشتگی بین سنت و مدرنیته هستیم که‬ ‫بنیادگرایان خواهان س��لطه بر تمام شئونات هستند‪ ».‬او گفت‪:‬‬ ‫«باید بدانیم سبک زندگی در ایران به شدت در حال تغییر است‬ ‫و این س��بک زندگی در دختران و زنان به ش��دت تغییر کرده‬ ‫است‪ .‬س��رابندی به جدا کردن صف‌های غذا خوری دختران و‬ ‫پسران در دانش‌گاه‌ها و حتا جدا کردن صف کپی زدن مدارک‬

‫از ایدئولوژی حکومت است‪ .‬این حرکت هم‌راه شده با تغییر قوانین‬ ‫مدنی و خانواده و …‪.‬این پروژه نظام موفق نبوده اس��ت به دلیل‬ ‫این‌که این سیس��تم سیستمی هم‌گون نبوده است و شاید جنگ‬ ‫نیز عاملی دیگر بوده اس��ت و همان‌طور که خانم کار اشاره کردند‬ ‫نقش دانش‌گاه آزاد نیز در این میان قابل بررسی است‪ ».‬او سپس‬ ‫از نقش زنان مذهبی در کنار زنان س��کوالر در این حرکت اش��اره‬ ‫کرد و به فائزه هاشمی و تالش‌های او عالرغم اختالفات فکری‬ ‫اشاره کرد‪ .‬سپهری‌فر به پیوند جنبش سبز و جنبش زنان در زمان‬ ‫احمدی‌ن��ژاد ک��رد و پس از آن به آم��ار ‪ ۶۰‬و ‪ ۷۰‬درصدی حضور‬ ‫دختران در دانش‌گاه‌ها اشاره کرد و ادامه داد که اگر در یک جامعه‬ ‫استیبل باشیم شاید این آمار‪ ،‬آمار مناسبی نباشد اما در ایران این آمار‬ ‫مهم است‪.‬این آمار ‪ ۶۰‬درصد نشان می‌دهد که تبعیضات ساختاری‬ ‫وجود دارد‪ .‬یکی اینکه پس��ران ما به دلیل این‌که بار اقتصادی بر‬ ‫دوش دارند و یا به خاطر نظام س��ربازی نتوانس��ته‌اند در دانش‌گاه‬ ‫شرکت کنند‪.‬‬ ‫این فعال حقوق بش��ر ادامه داد‪« :‬پ��روژه اصلی حکومت محدود‬ ‫کردن زنان به عنوان بخش��ی از محرک‌ه��ای جامعه برای گذار‬ ‫به دموکراس��ی اس��ت‪ .‬فکر می‌کنم حکومت به خوب��ی می‌داند‬ ‫که دانش‌گاه چه پتانس��یلی می‌تواند داش��ته باشد و به عواقب آن‬ ‫می‌اندیش��د‪ .‬تفکیک جنسیتی بخش کوچکی از یک پروژه بزرگ‬ ‫است که می‌خواهد گذار به دموکراسی را با محدودیت مواجه کند‪.‬‬ ‫ما باید توچه کنیم که این پروژه بزرگ‌تری است و فقط نمی‌توانیم‬ ‫رنگ جنبشی به آن بدهیم و فقط به عنوان دختران و زنان به آن‬ ‫نگاه کنیم‪».‬‬ ‫در پای��ان کنفرانس جلس��ه پرس��ش و پاس��خ ببی��ن حاضران و‬ ‫سخن‌رانان جلسه برگزار شد‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫اعتراض‌هایی که نشانه مطالبات تامین نشده است‬

‫جنبش کارگری و صیادان‬ ‫مهرداد نصرتی‬ ‫جمالت��ی را از پیرمردی کارگر به یاد می‌آورم‪ .‬این جمالت ش��اید‬ ‫در ابتدا این‌گونه تداعی کنند که از قش��ری امی صادر ش��ده‌اند‪ ،‬اما‬ ‫وقت��ی کمی بیش‌تر در فحوای آن‌ها اندیش��ه ش��ود و در ضمن‪،‬‬ ‫خودخواهی‌ها و خودبزرگ بینی‌ها اجازه نگاهی به واقعیات جامعه‪،‬‬ ‫در خارج از زندان روش��ن‌فکرانه برخ��ی ذهن‌های مدعی را بدهد‪،‬‬ ‫جمالتی اس��ت که حقایقی ملموس را در دل دارند‪ .‬وی می‌گفت‪:‬‬ ‫«برای ما آدم‌های عادی‪ ،‬چه فرقی می‌کند که چه کسی حکومت‬ ‫کند؟! اگر یک صندلی خالی را هم بگذارند‪ ،‬عمده مردم از آن اطاعت‬ ‫می‌کنند‪ ،‬البته به این شرط که زندگی‌شان تامین باشد و اگر تامین‬ ‫نش��د آن وقت مردم شورش می‌کنند و حتا سالم‌ترین حاکمان هم‬ ‫به زیر کشیده می‌ش��وند»‪ .‬اگر به واقعیاتی که در دل این جمالت‬ ‫نهفته اس��ت‪ ،‬چشم نبندیم‪ ،‬هم‌زمان با پیام‌های دیگر این عبارات‪،‬‬ ‫فاکتور ممی��زه کارآمدی را یافته‌ایم تا اس��اس تفاوت جنبش‌های‬ ‫روشن‌فکری با انقالبات کارگری را نیز دریابیم‪ .‬البته مسلم آن است‬ ‫که در این یادداشت در پی محدود کردن همه نهضت‌ها به دو نوع‬ ‫روشن‌فکری(با تعریف رایج) و کارگری نیستیم‪ ،‬بلکه تنها قصد آن‬ ‫داریم که بدین دو نوع‪ ،‬از منظر قیاسی نگاهی بیاندازیم و در پایان‬ ‫احتمالی را در مورد جامعه خود مطرح نماییم‪.‬‬ ‫در نهضت‌های روشن‌فکری که از سطح «جنبش نرم»(یعنی تبادل‬ ‫و تضارب اندیشه در محافل‪ ،‬مطبوعات و سایر رسانه‌ها‪ ،‬کالس‌های‬ ‫درس‪ ،‬تجمع��ات صل��ح آمی��ز و …) تا «جنبش س��خت»(یعنی‬ ‫حوزه‌هایی که از تظاهرات خش��ن و هم‌راه با درگیری‌های خیابانی‬ ‫تا ترور و نبرد مسلحانه و خون‌بار و …را پوشش می‌دهد) متفاوت‬ ‫است‪ ،‬در همه و همه موارد با کسانی سر و کار داریم که به نحوی‬ ‫از انحا می‌توان جهان‌بینی و ایدئولوژی مورد دعوی‌شان را تشخیص‬ ‫داد و منطقن (یا حتا خالف آداب منطق) به چالش کش��ید‪ .‬این دو‬ ‫عنصر به منزله سوختی است که موتور محرکه آن‌ها را به حرکت‬ ‫واداشته است و چنان‌چه جهان‌بینی یا ایئولوژی بتواند ارجحیت خود‬ ‫را بر آن دیگری ثابت کند‪ ،‬ش��اید بتوان امیدهایی به انصراف و یا‬ ‫حتا هم‌راهی آنان با خود داش��ت‪ ،‬اگرچه معمولن این نهضت‌ها‪ ،‬از‬ ‫نقطه عزیمت نیز بیش‌تر در پی چانه‌زنی و کس��ب امتیاز هس��تند‬ ‫که در این صورت‪ ،‬پاشنه آشیل آن نهضت جز اسرار نیست‪ ،‬اما در‬ ‫انقالبات کارگری موضوع کمی متفاوت اس��ت و اگر این صراحت‬ ‫لهجه را علیرغم واقعیت مدعای آن‪ ،‬مسئله نفرمایند‪ ،‬در نهضت‌ها‬ ‫و ش��ورش‌های کارگری «معمولن» خواسته اول و مهم‪ ،‬معاش و‬ ‫لوازم آن اس��ت و اگر خواس��ته‌های دیگری نیز مطرح باشند‪ ،‬پس‬ ‫از این مورد خواهند بود‪ .‬به تعبیر دیگر پاسخ کارگری که به خیابان‬ ‫آمده اس��ت‪ ،‬حرف نیس��ت بلکه تامین خواسته‌های او در عمل آن‬ ‫ه��م به صورتی کاملن فوری اس��ت‪ .‬البته بی هیچ ش��ک‪ ،‬عمده‬ ‫انقالب��ات کارگری نیز مرکز هدایت و انگیزش��ی دارد که به منزله‬ ‫اطاق فکر‪ ،‬ب��رای برنامه‌ریزی‌های آن عمل م��ی کند و به ندرت‬ ‫می‌توان حرکت‌های واقعن خودجوش کارگری برای مطالبه حقوق‬ ‫را نام برد و اگر به مارکسیسم‪-‬لنینیسم بعضی‌ها برنخورد‪ ،‬باید گفت‬ ‫یکی از تفاوت‌های مبارزات کارگری با نهضت‌های روش��ن‌فکری‪،‬‬ ‫در آگاه��ی یا عدم آگاهی(وحداقل اش��راف یا عدم اش��راف) پیاده‬ ‫نظام هریک نس��بت به منویات و اهداف واقعی عناصر و مجموعه‬

‫سیس��تم اطاق فکر آن حرکت انقالبی است‪ .‬البته شاید در این‌جا‬ ‫مسئله کنند که نهضت‌های روشن‌فکری نیز عمومن از این علت‬ ‫و س��قم رنج می‌برند‪ ،‬اما اگر از پنجره انصاف و واقعیات بیرونی به‬ ‫این مناظر بپردازیم‪ ،‬حداقل‪ ،‬وجود تفاوت سطحی غیرقابل انکار را‬ ‫تایید می‌کنیم‪ .‬نکته دیگر این‌که به غلط نزد برخی چنین جا افتاده‬ ‫است که نهضت‌های روشن‌فکری را در نهایت به نظام سرمایه‌داری‬ ‫منتسب و انقالبات کارگری را نهایتن در جهت تامین ایده آل‌های‬ ‫کمونیستی تعبیر می‌کنند‪ .‬اگرچه نگارنده با این اطالقات کلی موافق‬ ‫نیست‪ ،‬اما در مورد بخش دوم جمله شاید بتوان گفت که در عصر ما‬ ‫اکثر حرکت های عدالت‌خواهانه کارگری‪ ،‬ولو آن‌که اصل و منشائی‬ ‫خودجوش داشته‌اند‪ ،‬به سرعت تحت نفوذ و حتا سیطره اطاق فرمان‬ ‫کمونیسم درآمده‌اند‪ .‬از سویی چپ‌ها برای کنشگری‌های سیاسی‬ ‫خود‪ ،‬که طبیعتن پیجوی کسب کرسی‌های قدرت است‪ ،‬هم‌واره از‬ ‫اهرم کارگر بهره و به تحرکات آنان امید داشته‌اند و این قصه همه‬ ‫تاریخ آن‌ها از بدو پیدایش است‪.‬‬ ‫***‬ ‫از زمان فروکش کردن ش��عله‌های برافروخت��ه در حوادث پس از‬ ‫انتخابات دهم ریاست جمهوری طی سال هشتاد و هشت‪ ،‬تفاسیر‬ ‫متعددی شنیده شد که این آتشی زیر خاکستر خواهد شد که باالخره‬ ‫روزی مانند کوه آتشفش��انی همه چیز را می‌سوزاند‪ .‬در این میان از‬ ‫تعابیری چون؛ دیدن دودهای آتش از دور‪ ،‬فتنه دوم و… اس��تفاده‬ ‫ش��د که همگی حاکی از آن اس��ت که این دس��ته از سخن‌گویان‬ ‫و دس��ت اندرکاران نظام‪ ،‬اگرچه علل و منشاهای متفاوتی را برای‬ ‫خیزش‌ه��ا و تحرکات بعدی گمانه می‌زنن��د‪ ،‬اما در نهایت به یک‬ ‫نکته اشاره دارند و آن این‌که در جامعه ما مطالباتی تحصیل نشده‬ ‫وجود دارد که اگر دل‌سوزی وجود دارد‪ ،‬آن‌ها را انکار نمی‌کند‪ .‬فارغ‬ ‫از بح��ث مداخالت بیگانگان‪ ،‬حرکت‌های قبل و خصوصن بعد از‬ ‫انتخابات چالش آفرین هشتاد و هشت را هرگونه محاسبه کنیم‪ ،‬به‬ ‫سختی می‌توان نام جنبش کارگری بر آن نهاد‪ .‬برعکس‪ ،‬فاکت‌های‬ ‫متعددی وج��ود دارد که مجموع و علی‌الخصوص حرکات آغازین‬ ‫آن را با عنوان یک جنبش روشن‌فکری مربوط کند و برای مشتی‬ ‫از خروار این فاکت‌ها‪ ،‬حضور پررنگ‌تر قش��ر دانش‌جو و تشکالت‬ ‫و احزاب سیاسی نسبت به تشکالت صنفی‪-‬کارگری نمونه خوبی‬ ‫اس��ت‪ .‬نگارنده معتقد است که پس از فروکش کردن این اتفاقات‪،‬‬ ‫حرکت‌های سیاسی در متن جامعه و بیرون از حوزه مسئوالن‪ ،‬روز‬ ‫به روز کم‌رنگ‌تر ش��د‪ .‬برای مثال(همان‌گونه که پیش‌تر و در طی‬ ‫یاداشتی اشاره داشتم) دانشگاه‌ها دچار فضایی بهت زده و غیرسیاسی‬ ‫است که به تعبیر برخی از تحلیل‌گران‪ ،‬این رخوت سیاسی پس از‬ ‫آن همه کنشگرایی‌های افراطی‪ ،‬کاملن طبیعی به نظر می‌رسد‪ .‬در‬ ‫لوای این بی تحرکی سیاس��ی‪ ،‬اما‪ ،‬فرصتی ایجاد شد و امراض در‬ ‫حال کمون جامعه خود را بروز دادند‪ .‬امراضی که تشنه بررسی‌هایی‬ ‫از ابعاد جامعه ش��ناختی‪ ،‬روان‌شناختی‪ ،‬فرهنگی و علی‌الخصوص‬ ‫اقتصادی هستند و متاسفانه تا کنون کم‌تر قلم و زبانی به پژوهش‬ ‫و ارزیابی ارتباطات محتمل میان فرصت مذکور و عوارض موجود‬ ‫پرداخته است‪ .‬در عین حال بدون تحقیقات علمی نیز مبرهن است‬ ‫که آن بیماریی که بیش از س��ایر عل��ل در جامعه امروز ما به بروز‬ ‫رسیده‪ ،‬عارضه های اقتصادی است‪.‬‬

‫از سویی می‌دانیم که مشکالت اقتصادی‪ ،‬با هر منشاء و علت‪ ،‬هم‌واره‬ ‫یکی از مهم‌ترین عوامل در به عمل کشاندن پتانسیل‌های جامعه در‬ ‫حرکت‌های کارگری است‪ .‬اگر به این فاکتور‪ ،‬نفوذ و کنشگری‌های‬ ‫اخیر فعاالن چپ‪ ،‬که با ضرایب متفاوت و بسته به نسبت مصلحت‬ ‫اندیشی‌ها و فرصت شناس��ی‌ها از الک محافظه کاری خارج و به‬ ‫طرح باورهای خود(حال چه مستقیم و چه غیرمستقیم) پرداخته‌اند‬ ‫را اضافه نماییم و هش��دار رهبری نظام در مورد مراقبت و مواظبت‬ ‫از عدم سیطره نگرش سوسیالیستی در موضوع اقتصاد را بی دلیل‬ ‫ندانیم و فعال‌تر ش��دن محافل حقیقی و مجازی تئوریس��ین‌های‬ ‫مدیون مارکس و لنین را تعمدن از نگاه فیلتر نکنیم و نامه دو هزار‬ ‫امضایی کارگران برای احقاق حقوق خود‪ ،‬تغییر سطح دست‌مزدها‪،‬‬ ‫تصحیح نظام تامین اجتماعی و اختیار و استقالل در تعیین ارزش‬ ‫دس��ت‌مزد و … را امری اتفاقی نینگاری��م و…ده‌ها فاکت دیگر‬ ‫را ب��ی مالحظه رها نکنیم و این‌ها را با آن دودهایی که می‌گفتند‬ ‫می‌بینند و ما نمی‌دیدیم بی‌ارتباط ندانیم و هیجانات سیاس��ی آتی‬ ‫جامعه(که برخی از آن تعبیر به فتنه دوم کردند و برخی آن را بستر‬ ‫تنش و خون و کشتار و … پیش بینی کردند) را به وسیله تحریک‬ ‫و فعال کردن قشر کارگری غیر محتمل نشماریم و… نهایتن به‬ ‫این منظر می‌رسیم که جامعه می‌تواند در آستانه یک اضطراب جدید‬ ‫باشد و با این نفوذ عجیب افکار چپ در برخی فعاالن دست اندرکار‬ ‫نظ��ام و حمایت‌های غیرعادی برخی احزاب و گروه‌های تعطیل و‬ ‫حتی اخراج ش��ده از کشور‪ ،‬مثل حزب توده(خصوصن توده‌ای‌های‬ ‫عدالت‌خواه) از آن ظاهرن خودی‌های باطنن کمونیست‪ ،‬که امروزه‬ ‫کاسه داغ‌تر از آش شده‌اند و حتا به ما اجازه کوچک‌ترین انتقادی از‬ ‫دولت را هم نمی‌دهند و ‪ ..‬اصلن هم بعید نیست که تحرکات بعدی‬ ‫جامعه رنگ و بوی یک انقالب کارگری را داشته باشد و شکارچیان‬ ‫با آن تورهای گسترده(یعنی آن پشتوانه قطور تئوریک) آماده برای‬ ‫صید‪ .‬البته اصل این موضوع که کارگر باید برای احقاق حقوق خود‬ ‫هرگز از تالش بازنایستد و هم‌واره آماده و در میدان باشد‪ ،‬ابدن نه‬ ‫یک منکر‪ ،‬که عین عدالت‌خواهی واقعی است‪ ،‬اما با توجه به مراتب‬ ‫عرض شده در سطور فوق‪ ،‬مراقبت از این تحرکات برای ممانعت از‬ ‫دست درازی عناصر مارکس آیین و لنین پرست که عوامل انهدام‬ ‫هر جامعه و علی‌الخصوص خود قش��ر کارگری هستند‪ ،‬از لوازمات‬ ‫این نهضت‌ها است‪ ،‬زیرا در غیر این‌صورت چسبیدن انگ‌هایی از‬ ‫قبیل فتنه بیگانگان و براندازان‪ ،‬از یک‌سو‪ ،‬و انحراف یک اقدام به‬ ‫حق‪ ،‬منطقی و در چاچوب مصالح کشور و مردم به حرکتی احساسی‪،‬‬ ‫ب��ی بند و بار‪ ،‬افراطی و هدف گری��ز و خدای ناکرده نابود کننده و‬ ‫کمونیستی از سوی دیگر‪ ،‬اجتناب ناپذیر می‌شود‪.‬‬

‫‪13‬‬

‫به‌دنبال ترور رهبر شاخه نظامی حماس‬

‫بحران در نوار غزه شدت بیشتری یافت‬

‫به دنبال قتل «احمد الجعبری» رییس شاخه نظامی جنبش حماس‬ ‫در روز چهارشنبه‪ ،‬چهارم نوامبر‪ ،‬تنش‌ها میان اسراییل و فلسطینیان‬ ‫در نوار غزه باال گرفت‪ .‬امروز‪ ،‬پنج‌شنبه‪ ،‬پانزدهم نوامبر نیز پرتاب‬ ‫راکت از نوار غزه به شهرهای اسراییل و بمباران غزه توسط نیروی‬ ‫هوایی اس��راییل چندین کشته برجای گذاشت‪ .‬درگیری‌های چند‬ ‫روز اخیر میان گروه‌های پیکارجوی فلسطینی در نوار غزه و ارتش‬ ‫اس��راییل از زمان حمله گسترده چهارسال پیش اسراییل به خاک‬ ‫غزه تا کنون سابقه نداشته است‪ .‬دست‌کم پانزده فلسطینی که دو‬ ‫کودک نیز در میان آن‌ها بودند جان باختند‪ .‬به گزارش «واشینگتن‬ ‫پست»‪ ،‬فرزند یازده ماهه یک ژورنالیست همکار شبکه بی‌بی‌سی‬ ‫نیز در میان کشته‌ش��دگان بوده‌است‪ .‬موشک‌های پرتاب شده به‬ ‫خاک اسراییل نیز در شهرهای اشدود و کریات ماالخی در دو روز‬ ‫گذشته جان شش اسراییلی را گرفته است‪ .‬به گزارش «الجزیره»‪،‬‬ ‫نیروی دریایی اس��راییل نیز در کنار عملیات نی��روی هوایی این‬ ‫کشور‪ ،‬حمالتی را از دریا به ساحل غزه آغاز کرده است‪.‬‬ ‫تشییع جنازه احمد الجعبری‪ ،‬عکس از فرانس پرس‬ ‫بنابرگزارش‌ها‪ ،‬روز پنج‌شنبه صدای آژیر قرمز در شهر «تل‌آویو»‬

‫نیز به صدا در‌آمد و گفته می‌شود که منطقه «یافا» در جنوب این‬ ‫ش��هر هدف حمله راکتی قرار گرفت‪ .‬حماس نوع موشک پرتاب‬ ‫ش��ده را «فجر پنج» اعالم کرده که از سری موشک‌های ساخت‬ ‫ایران است‪ .‬اسراییل مدعی شده که موشک پرتاب شده در آب‌های‬ ‫مدیترانه فرود آمده است‪.‬‬ ‫کابینه اس��راییل روز پنج‌شنبه در نشس��تی ارتش این کشور را به‬ ‫واکنش قاط��ع فراخواند و مجوز احضار نیروه��ای نظامی ذخیره‬ ‫را در ص��ورت لزوم صادر کرد‪« .‬بنیامین نتانیاهو»‪ ،‬نخس��ت‌وزیر‬ ‫اسراییل نیز اظهار داشت که تمامی اقدامات ممکن را برای دفاع از‬ ‫شهروندان اسراییلی به کار خواهد گرفت‪.‬‬ ‫دولت مصر در تماس با باراک اوباما خواستار دخالت ایاالت متحده‬ ‫برای توقف اقدامات «غیر قابل قبول» اس��راییل و تجاوز به خاک‬ ‫غزه ش��د‪ .‬دولت آمریکا اما گفته اس��ت که حق اس��راییل را برای‬ ‫دفاع از ش��هروندانش به رسمیت می‌شناسد و موشک‌پرانی از نوار‬ ‫غزه به خاک اس��راییل را محکوم می‌کند‪ .‬فرانسه و بریتانیا نیز به‬ ‫ترتیب به‌صورت تلویحی و مستقیم‪ ،‬حماس را مسوول درگیری‌ها‬ ‫دانس��تند‪ .‬مصر گذرگاه رفح را برای امدادرس��انی به مجروحان باز‬ ‫کرده است‪.‬‬

‫س��خن‌گوی وزارت خارجه روس��یه با اش��اره به اوضاع بحرانی‬ ‫در س��وریه و پیامدهای احتمالی خطرناک در منطقه‪ ،‬خواس��تار‬ ‫پایان دادن به درگیری‌ها ش��ده اس��ت‪« .‬رامین مهمان‌پرست»‬ ‫سخن‌گوی وزارت امور خارجه جمهوری اسالمی نیز با محکوم‬ ‫کردن حمالت اس��راییل‪ ،‬س��کوت مجامع بین‌المللی را باعث‬ ‫آن‌چه وی «جری‌تر ش��دن بیش از پیش رژیم صهیونیس��تی»‬ ‫خوانده است‪ ،‬شد‪.‬‬ ‫امروز در جریان تشییع جنازه «احمد الجعبری»‪ ،‬تظاهرکنندگان‬ ‫فلس��طینی با سر دادن ش��عارهایی‪ ،‬اسراییل را تهدید به تالفی‬ ‫کردند‪ .‬گردان «عزالدین قسام» (شاخه نظامی جنبش حماس)‬ ‫در اطالعی��ه‌ای اظه��ار داش��ت که اس��راییل با ت��رور «احمد‬ ‫الجعب��ری» دره��ای جهنم را ب��ه روی خود باز کرده اس��ت‪.‬‬ ‫«فوزی برهوم» س��خن‌گوی حماس‪ ،‬اقدامات اخیر اسراییل را‬ ‫«اعالن جنگ» دانس��ت و اظهار داش��ت که این کشور بهای‬ ‫آن‌را خواهد پرداخت‪ .‬از سوی دیگر «مارک رژف» سخن‌گوی‬ ‫دفتر نخست‌وزیری اس��راییل در گفت‌وگویی با شبکه الجزیره‬ ‫گفت که اس��راییل به عملی��ات خود تا انهدام ماش��ین نظامی‬ ‫حماس ادامه خواهد داد‪.‬‬

‫به بهانه درگذشت «محمدجان شکوری»‬

‫شکوری چهره‌ای ماندگار‬

‫محبوبه شعاع‬ ‫بیست‌و‌ششم ش��هریور ‪ 1391‬برابر با شانزدهم سپتامبر ‪2012‬‬ ‫مصادف ش��د با درگذشت «محمدجان ش��کوری بخارایی» از‬ ‫چهره‌های فرهیخته و از ادیبان و نویسندگان تاجیکستان‪ .‬وی‬ ‫از اعضای فرهنگ‌س��تان علوم تاجیک‌س��تان و فرهنگ‌ستان‬ ‫زبان و ادب فارسی بود‪.‬‬ ‫محمدج��ان ش��کوری بخارای��ی در س��ال ‪ 1304‬خورش��یدی‬ ‫در خاندان��ی ش��اعر و ادیب در بخ��ارا زاده ش��د‪ .‬وی به مدت‬ ‫ش��صت س��ال در پژوهش‌گاه زبان و ادبیات فرهنگستان علوم‬ ‫تاجیکس��تان کار ک��رده و در این مدت پنج��اه کتاب و بیش از‬ ‫پانصد مقاله به میراث گذاش��ته اس��ت که «هر س��خن جای و‬ ‫هر نکته مقامی دارد»‪« ،‬خراس��ان است اینجا» و «فتنه انقالب‬ ‫در بخارا» و کتاب تازه نش��ر «پنترکیس��م و سرنوش��ت تاریخ‬ ‫تاجیکان» از آثار معروف او محسوب می‌شوند‪.‬‬ ‫گفته می‌ش��ود که محمدجان ش��کوری تنها یک نویس��نده و‬ ‫پژوهش‌گر نبود‪ .‬او ش��خصیتی بود که در فرهنگ و سیاس��ت‬ ‫تاجیکس��تان ابعادی چند گانه داش��ت‪ .‬وی یک شخصیت چند‬ ‫بعدی در جامعه تاجیکس��تان بوده اس��ت‪ .‬نق��ش او در عرصه‬ ‫فرهن��گ و س��هم‌گذاری در بزرگ‌تری��ن فرهن��گ تاجیکی با‬ ‫عن��وان فرهنگ زب��ان تاجیکی آغاز می‌ش��ود و با تالش برای‬ ‫اس��تقالل تاجیکس��تان در حیات نخبگان فرهنگی تاجیک در‬ ‫پایان سال‌های هشتاد ادامه پیدا می‌کند‪.‬‬ ‫محمدج��ان ش��کوری یکی از اس��اس‌گذاران جنب��ش مردمی‬ ‫رس��تاخیز است که برای اس��تقالل تاجیکس��تان مبارزه کرده‬

‫‪14‬‬

‫اس��ت و از جنبش مردمی رستاخیز اعالمیه استقالل جمهوری‬ ‫تاجیکستان را نوشته است‪.‬‬ ‫او از پیش��وایان جنبش هویت‌خواهی در تاجیکس��تان در اواخر‬ ‫عهد ش��وروی به ش��مار می‌رفت که در س��ال ‪ ۱۹۸۹‬میالدی‬ ‫به رس��می شدن زبان فارسی در این کشور انجامید‪ .‬گفته شده‬ ‫محمدجان شکوری در تهیه متن قانون زبان که در آن سال به‬ ‫تصویب رسید‪ ،‬نقش بارزی را داشته است‪.‬‬ ‫این چهره فرهیخته و ش��ناخت ‪‎‬ه‌ شده تاجیکستان از سال ‪۱۹۹۶‬‬ ‫میالدی عضو پیوس��ته فرهنگس��تان زبان و ادب فارس��ی در‬ ‫تهران ش��د و در س��ال ‪ ۲۰۰۵‬میالدی نیز به عنوان «چهره‬ ‫ماندگار» در ایران برگزیده شد‪.‬‬ ‫ش��کوری پ��س از فروپاش��ی ش��وروی بیش‌تر‬ ‫ب��ه پژوهش‌ه��ای تاریخی پرداخ��ت و در‬ ‫مجموعه مقاالت «خراسان است این‌جا»‪،‬‬ ‫که در سال ‪ ۱۹۹۶‬نشر یافت‪ ،‬جای‌گاه‬ ‫تاریخی تاجیکان و پیوند آن‌ها با زبان‬ ‫فارس��ی و فرهنگ ایرانی را طرح و‬ ‫از آن به ش��دت پشتیبانی کرد که‬

‫در میان روشن‌فکران تاجیک بحث‌هایی را دامن زد‪.‬‬ ‫آقای ش��کوری که س��ال‌های زیادی از سرطان رنج می‌برد در‬ ‫روز بیست‌و‌پنجم ش��هریور ‪ 1391‬به بخش مراقبت‌های ویژه‬ ‫بیمارس��تان «ابن سینا» دوشنبه منتقل ش��د و پزشکان وضع‬ ‫س�لامتی او را وخیم خواندند و س��رانجام وی در ساعت چهار‬ ‫صبح روز یکش��نبه بیست‌و‌ششم شهریور در سن هشتا ‌دو‌هفت‬ ‫س��الگی درگذشت و دوشنبه بیست‌و‌هفتم شهریور در قبرستان‬ ‫موس��وم به «لوچاب» در ش��هر دوش��نبه که م��زار چهره‌های‬ ‫سرشناس علم‪ ،‬فرهنگ و هنر تاجیکستان است‪ ،‬دفن شد‪.‬‬ ‫«علی‌اصغر شعردوس��ت»‪ ،‬س��فیر ایران در تاجیکستان‬ ‫که در مراسم خاک‌سپاری شکوری حضور داشت‬ ‫در س��خنان‌اش به ای��ن نکت��ه تاکید کرد‬ ‫که‪« :‬فق��دان این دانش��ور و فرهیخته‬ ‫بزرگ‌وار‪ ،‬بدون تردی��د‪ ،‬ضربه عظیم‬ ‫بر پیکره علمی و فرهنگی کشورهای‬ ‫تاجیکستان‪ ،‬ایران‪ ،‬افغانستان و اصولن‬ ‫تمام فارسی‌زبان‌های جهان است‪».‬‬

‫رازکارکردنزن‬ ‫بیرونازخانه‬ ‫نعیمه دوستدار‬ ‫یک��ی از ترس‌های همیش��گی جامعه‌ه��ای مردس��االر و محافظه‬ ‫کار‪ ،‬اس��تقالل مالی زنان اس��ت‪ .‬به دلیل همین ترس آنها همیش��ه‬ ‫تالش می‌ش��ود تا بر سر راه اس��تقالل مالی زنان‪ ،‬مانع گذاشته شود؛‬ ‫از توصیه‌ه��ای دین��ی گرفته ت��ا نصیحت‌های اخالق��ی و تربیتی و‬ ‫روان‌شناسی که همه یک‌صدا چنین تبلیغ می‌کنند که کار کردن زن‬ ‫در بیرون خانه باعث از هم پاشیدن خانواده‪ ،‬محرومیت عاطفی فرزندان‬ ‫و فساد اجتماعی می‌شود‪ .‬آن‌ها چنین استدالل می‌کنند که استقالل‬ ‫مالی زنان باعث می‌شود آن‌ها به استقالل فردی خود بیش‌تر فکر کنند و در نتیجه سن ازدواج باال برود‬ ‫و خانواده دیر شکل بگیرد یا کوچک شود‪ .‬در توجیه این قضیه‪ ،‬عده‌ای اروپا را مثال می‌زنند و می‌گویند‬ ‫به‌دلیل استقالل مالی زنان‪ ،‬زاد و ولد در کشورهای غربی کم شده و جامعه از لحاظ کمی رشد ندارد‪.‬‬ ‫این در حالی است که این موارد الزامن علت و معلول هم نیستند‪ .‬تغییرات جوامع نوین در مقابل جوامع‬ ‫سنتی باعث می‌شود فرد و انتخاب‌هایش اهمیت بیش‌تری پیدا کنند و گستره و تنوع انتخاب‌ها بیش‌تر‬ ‫شود‪ .‬افراد چه زن و چه مرد‪ ،‬به فرصت‌های رشد خود بیش‌تر فکر می‌کنند و برای آن تالش می‌کنند‪.‬‬ ‫برای مردان و زنان ادامه تحصیل اهمیت پیدا می‌کند و هر دو می‌خواهند با توجه به شرایط رشد فکری‬ ‫و تحصیلی برای رسیدن به پایگاه‌های شغلی بهتر و باالتری تالش کنند و درآمد مستقل داشته باشند‪.‬‬

‫رییس مستعفی سازمان اطالعات مرکزی آمریکا‪:‬‬

‫حادثه حمله به سفار آمریکا‬ ‫در لیبی تروریستی بود‬

‫ژنرال دیوید پترائوس‪ ،‬رییس مس��تعفی سازمان اطالعات مرکزی آمریکا‪ ،CIA ،‬گفته است که‬ ‫این سازمان از ابتدا از حضور افراد وابسته به القاعده در حادثه بنغازی اطالع داشته ولی به خاطر‬ ‫مسایل امنیتی نام گروه شرکت‌کننده را از گزارش‌های طبقه‌بندی‌نشده اولیه حذف کرده است‪.‬‬ ‫آقای پترائوس که روز جمعه‪ 16 ،‬نوامبر‪ ،‬به وقت آمریکا‪ ،‬در دو جلسه جداگانه کمیته‌های امنیتی‬ ‫مجلس نمایندگان و سنا صحبت می‌کرد‪ ،‬به نمایندگان گفت هنگام انتشار اولیه اطالعات مربوط‬ ‫به این حمله که در یازدهم س��پتامبر امس��ال رخ داد‪ ،‬بعضی از دانسته‌ها مطرح نشد تا گروه‌های‬ ‫تندرو از آن مطلع نشوند‪.‬‬ ‫الزم به یادآوری اس��ت در حادثه بنغازی در لیبی‪ ،‬کریس اس��تیونز‪ ،‬س��فیر ایاالت متحده در این‬ ‫کش��ور و سه ش��هروند دیگر آمریکایی جان خود را از دست دادند‪ .‬این حادثه هم‌زمان با اعتراض‬ ‫مسلمانان به یک فیلم توهین‌کننده به پیامبر اسالم روی داد‪.‬‬ ‫آقای پترائوس در روزهای پس از این حمله برای تحقیق درباره آن به لیبی سفر کرده بود‪.‬‬ ‫دیوید پترایوس که یک هفته پیش به طور غیرمنتظره به خاطر فاش شدن روابط خارج از ازدواج‬ ‫ب��ا یک زن متاهل از س��متش کناره‌گیری کرد‪ ،‬به نمایندگان کنگره گفت اس��تعفایش ربطی به‬ ‫تبعات رخ‌دادهای بنغازی نداش��ته اس��ت‪ .‬جمهوری‌خواهان کنگره‪ ،‬کاخ سفید را به پنهان‌کاری و‬ ‫ارایه اطالعات نادرست در این‌باره متهم کرده‌اند و خواهان دریافت جزییات این حادثه هستند‪.‬‬ ‫س��ناتور جمهوری‌خواه‪ ،‬ج��ان مک‌کین پس از ادای توضیحات ژن��رال پترائوس‪ ،‬عمل‌کرد دولت‬ ‫باراک اوباما را در قبال این حادثه یک شکست اطالعاتی دانست‪.‬‬ ‫الزم به اش��اره اس��ت در مناظره‌های انتخاباتی نیز باراک اوباما در خصوص سیاس��ت خارجی و‬ ‫امنیتی این کشور مورد انتقاد جمهوری‌خواهان قرار گرفته بود‪.‬‬

‫در مواردی‪ ،‬این کار باعث می‌شود که ازدواج به تاخیر بیفتد‪ ،‬اما این احتمال هم وجود دارد که ازدواجی‬ ‫که با این زمینه‌ها صورت می‌گیرد‪ ،‬آگاهانه‌تر باش��د و زندگی مشترک با استحکام بیش‌تری بنا شود‪.‬‬ ‫قدرت تصمیم‌گیری بیش‌تر و استقالل اراده و اختیار عمل فردی بیش‌تر برای زندگی مشترک باعث‬ ‫می‌شود دلیل برقرای پیوند زن و مرد احتیاج یک‌طرفه زن به شوهر نباشد؛ به جای آن شناخت متقابل‬ ‫و پیوند روحی و صمیمیت دلیل ازدواج باشد و احتمال موفقیت ازدوا ‌ج افزایش می‌یابد‪ .‬در چنین صورتی‪،‬‬ ‫انگیزه‌ی انتخاب شریک زندگی نه حساب و کتاب مادی که ویژگی‌های دیگری است که محاسبات‬ ‫مالی و نفع‌طلبی را در مراتب بعدی اهمیت قرار می‌دهد‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬کارشناسان می‌گویند این‌که در‬ ‫جامعه‌ی غربی زاد و ولد کاهش یافته است‪ ،‬الزامن به دلیل استقالل مالی زنان نیست‪ ،‬بلکه انگیزه‌ی‬ ‫فرزندآوری در دنیا تغییر کرده است‪ .‬تغییرات الگوهای فرهنگی‬ ‫در جوامع مدرن باعث ش��ده که مشارکت زنان به تدریج بیش‌تر‬ ‫ش��ود و در نتیجه‌ی آن در روابط زن و ش��وهر و تقس��یم کار در‬ ‫چارچوب خانه و خانواده بازنگری شود‪ .‬یکی دیگر از مسائل اصلی‬ ‫درباره‌ی کار زنان هم این است که در جامعه‌ای مانند ایران‪ ،‬کار‬ ‫را به «زنانه» و «مردانه» تقسیم می‌کنند و از زنان انتظار دارند در‬ ‫مشاغل خاصی که برای زنان مناسبت‌تر تشخیص داده می‌شود‬ ‫به فعالیت مشغول باشند‪ .‬این‌گونه شغل‌ها در واقع ادامه‌ی وظایفی‬ ‫اس��ت که زنان در چارچوب نقش‌های س��نتی خود در عرصه‌ی‬ ‫خان��واده انجام می‌دهند‪ ،‬نقش آموزش��ی به عنوان معلم یا نقش‬ ‫ی است که تجربه‌ی عملی کشورهای پیش‌رفته نشان می‌دهد‬ ‫مراقبتی به عنوان پرس��تار‪ .‬این در حال ‌‬ ‫برای اش��تغال زنان در زمینه‌های مختلف‪ ،‬محدودیتی وجود ندارد و اگر مس��ائل و الگوهای فرهنگی‬ ‫تحمیلی جلوی پیش‌رفت زنان را سد نکند‪ ،‬زنان می‌توانند در شغل‌های مختلفی فعالیت کنند‪ .‬واقعیت‬ ‫دیگر اجتماعی این است که در سلسله مراتب شغلی در جامعه‌ای مانند ایران‪ ،‬همچنان زن‌ها را در مراتب‬ ‫پایین‌تر به کار می‌گیرند و فرصت و اجازه‌‌ی رس��یدن به رده‌های مدیریتی را به آن‌ها نمی‌دهند‪ .‬تمام‬ ‫این موارد نشانه‌ی عمق فرهنگ مردساالر در جامعه‌ی ماست که باعث شده موضوع اشتغال هم‌چنان‬ ‫یکی از دغدغه‌های اصلی زنان باشد و اضطراب نداشتن استقالل مالی‪ ،‬بسیاری از زنان را وادار کند در‬ ‫شرایط ناامن عاطفی و خانوادگی خود باقی بمانند و تن به تحقیر و خشونت بدهند‪.‬‬

‫‪۲۶۰۰۰‬‬ ‫مخاطب‬

‫در سرویس های‬ ‫آی فون و آی پد‬

‫پخش زنده و پادکست های‬ ‫روزانه گزارش و خبر در کوچه‬

‫اپ کوچه در اپ استور‬ ‫تبلیغدرکوچهفرصت‬ ‫یک رابطه تازه است‬

‫‪contact@koochehmal.com‬‬ ‫‪15‬‬

‫بهانه ای برای خشم گین شدن مسلمان ها‬

‫سینماییکهفرونریخت‬ ‫مسلمانیکهخشمگینشد‬ ‫ترجمه‪ :‬افسانه هژبری‬ ‫منبع‪ :‬حسین حقانی‪ .‬نیوز ویک‪ ۱ ،‬اکتبر‪ :‬خشم مسلمانان ریشه‬ ‫در سیاست دارد‪ ،‬نه در مذهب‪.‬‬ ‫اخیرن هزاران نفر از مش��ترکین تلفن هم‌راه در پاکستان پیامی‬ ‫از یک منبع ناشناس مبنی بر وقوع یک معجزه دریافت کردند‪.‬‬ ‫متن پیام ادعا میکرد که در روز س��ه‌ ش��نبه‪ ۱۸ ،‬سپتامبر‪ ،‬زلزله‬ ‫سالن سینمایی در واشنگتن دی سی‌که در آن فیلم “مظلومیت‬ ‫مس��لمانان” نشان داده می‌شده است را ویران کرده‪ .‬این همان‬ ‫فیل��م بحث انگیزی‌س��ت که موجب تظاهرات خش��ونت آمیز‬ ‫در چند کش��ور مس��لمان شد‪ .‬نس��خه ایمیل همان پیامک حتا‬ ‫عکس��ی‌ از یک ساختمان لت و پار ش��ده را هم ضمیمه کرده‪،‬‬ ‫اضافه مینمود که اهلل خش��م خود علیه توهینی که این فیلم به‬ ‫اسالم و حضرت محمد کرده را نشان داده و با چنین پشتیبانی‌‬ ‫اهلل‪ ،‬مؤمن واقعی‌ از نش��ان دادن خشم خود نسبت به غرب که‬ ‫دست به تحقیر اسالم و سؤاستفاده از پیامبر آن زده است نباید‬ ‫واهمه‌ای داشته باشد‪.‬‬ ‫البته که نه زلزله‌ای در کار بود و نه س��الن سینمایی نابود شده‬ ‫ب��ود‪ .‬در واقع ای��ن فیلم هرگز فراتر از یوتی��وب نرفت‪ ،‬اما این‬ ‫پیامک و ایمیل تقلبی تا چندین روز در پاکس��تان و حتا در بین‬ ‫پاکس��تانی‌‌های مقیم خارج از کشور دست بدست می‌چرخید و‬ ‫باز‌پخش میش��د‪ .‬این بخش��ی از یک کمپین برای بر انگیختن‬ ‫س�لاح به نقل از سلمان‬ ‫احساس��ات مسلمانان با اس��تفاده از‬ ‫ِ‬ ‫رشدی “صنعت خشم” بود‪ .‬بدنبال واقعه ‪ ۱۱‬سپتامبر‪ ،‬پیامهای‬ ‫فله‌ای کاذب مشابه‪ ،‬میلیونها مسلمان را متقاعد کرد که قبل از‬ ‫وقوع این حادثه به یهودیان هشدار داده شده بوده که از این دو‬ ‫ساختمان دوری کنند – اشاره به “توطئه‌ای” که هنوز بسیاری‬ ‫آنرا باور دارند بدون اینکه کوچکترین مدرکی دال بر درستی‌ آن‬ ‫وجود داش��ته باشد‪ .‬سال گذشته پس از کشته شدن اسامه بن‬ ‫الدن بدس��ت نیروهای ویژه ایاالت متحده‪ ،‬پیام‌های ناشناس‬ ‫ادعا کردند که این حمله س��اختگی بوده و اسامه در واقع ماه‌ها‬ ‫قبل کشته شده بوده است‪.‬‬ ‫های س��ازمان یافته احساسات خط‬ ‫این نوع دس��تکاری‌ کردن ِ‬ ‫بطالنی است برروی این فرضیه که تظاهرات هماهنگ تجلی‌‬ ‫خود‌انگیختۀ خشم مسلمانان است‪ .‬مسلمانان هم مانند پیروان‬ ‫هر دین دیگر اهانت به دین و پیامبر خود را دوس��ت ندارند‪ ،‬اما‬ ‫اعتراضاتی که س��رخط اخبار را می‌سازد تابعی از سیاست است‬ ‫نه مذهب‪ .‬در این ماجرای اخیر‪ ،‬دولت پاکستان که نمی‌خواست‬ ‫ب��ه جانبداری از توهین کنندگان به دین متهم ش��ود با اعالن‬ ‫یک روز تعطیل عمومی‌ بمناسبت “رو ِز عشق به پیامبر” تالش‬ ‫ک��رد خود را به معترضین نزدیک کند‪ .‬اگرچه ‪ ۹۵‬در س��د از‬ ‫جمعیت ‪ ۱۹۰‬میلیونی پاکس��تان مس��لمان هستند‪ ،‬برآورد شده‬ ‫ک��ه تنها ‪ ۴۵‬هزار نفر در نماز جمعه‌ای که بخش��ی از اعتراض‬ ‫به این فیلم بود ش��رکت کردند‪ .‬این تظاهرات با بجا گذاش��تن‬

‫‪16‬‬

‫‪۱۷‬کش��ته و تعداد زیادی مجروح عمد‌ت ًا بدلیل خشونتی که در‬ ‫بر داشت مطرح شد‪.‬‬ ‫مذهبیون غالب ًا به باورهای دینی یکدیگر افترا زده‌اند‪ .‬اس�لام‬ ‫نیز طی‌ قرون س��هم خود را از انتقاد وآزار برده اس��ت به ویژه‬ ‫از مس��یحیان که در جنگه��ای صلیبی و عثمانی حریف جنگی‬ ‫آنها بر سر کنترل فلسطین و گوشه جنوبی اروپا بوده‌اند‪ .‬مانوئل‬ ‫پلیالوگ��س دوم‪ ،‬امپراط��ور ق��رن ‪ ۱۴‬بیزانس‪ ،‬ب��ا گفتن اینکه‬ ‫دس��تاورد محمد جز ش��ر نبوده و “آنچه را موعظ��ه می‌کند با‬ ‫ضرب شمشیر گس��ترش میدهد” بیشترین اهانت ممکن را به‬ ‫مس��لمانان کرد‪ .‬از لحاظ تاریخی‌‪ ،‬مسلمانان با انگشت گذاشتن‬ ‫ب��ه ایرادهای س��ایر ادیان و جلوه دادن اس�لام به عنوان یک‬ ‫دین بی‌ نقص دس��ت به تالفی زده اند‪ .‬امپراطور‌های مسلمان‬ ‫بر جمعیت‌های بزرگ غیر مس��لمان حکومت کرده در حالیکه‬ ‫واعظان مس��لمان و عارفان صوفی تالش میکردند افراد را به‬ ‫ی به جا‬ ‫دین اس�لام گرایش دهند‪ .‬ام��ا از آن روزها هیچ مدرک ‌‬ ‫نمانده که حاکی‌ از آن باش��د که به عنوان مثال بدنبال توهینی‬ ‫که نس��بت به محمد یا اس�لام در بالد کفر صورت گرفته‪ ،‬در‬ ‫اقدامی تالفی جویانه فرستادگان و تجار خارجی‌ مورد خشونت‬ ‫اوباش قرار گرفته اند‪.‬‬ ‫پدیده خش��م در واکنش به توهین به اسالم و پیامبر آن تابعی‬ ‫از سیاس��ت دوران مدرن است که با استعمار غرب آغاز شده و‬ ‫به عنوان وس��یل ‌ه جهت بس��یج نیروها در دست سیاستمدران‬ ‫مس��لمان بکار گرفته شده‪ .‬رهبران س��کوالر با سلطه خارجی‌‬ ‫ب��ه مخالفت پرداختند و اس�لامگرایان ادعا کردند که اس�لام‬ ‫نه تنها یک مذهب که یک ایدئولوژی سیاس��ی اس��ت‪ .‬اسالم‬ ‫گرایان که بدنبال تعریف دس��تور کار سیاسی خود بودند‪ ،‬تهدید‬ ‫ب��ه دین و ایمان را به مثابه دعوت ب��ه پیکار بکار گرفتند‪ ،‬و تا‬ ‫به امروز اغلب این اس�لام گرایان هستند که حمالت کوچک‬ ‫و بی اهمیت به اس�لام را درشت کرده و سپس از این حمالت‬ ‫جهت جلب حمایت مردمی استفاده میکنند‪ .‬اسالم‌هراس‌هایی‌‬ ‫که بنوبه خود سعی در جلوه دادن اسالم به عنوان تهدید برای‬ ‫تم��دن غرب دارند نیز در واقع به تالش اس�لام گرایان کمک‬ ‫میکنند‪ .‬در این بین مس��لمانان متدینی که اس�لام گرا نیستند‪،‬‬ ‫و همچنی��ن مفس��ران و محققان تاریخ و تمدن اس�لامی که‬ ‫اسالم‌هراس نیستند گرفتار مانده اند‪.‬‬ ‫دو دهه گذش��ته شاهد شیوع ادواری اعتراض نسبت به توهین‬ ‫به اس�لام و پیامبر آن بوده اس��ت‪ .‬در همه این موارد واکنش‬ ‫معترضی��ن به موضوعی بوده اس��ت که ممکن نبود در مس��یر‬ ‫زندگی‌ عادی خود آنرا دیده یا ش��نیده باشند‪ .‬به استثنای “آیات‬ ‫ش��یطانی”‪ ،‬هیچیک از م��وارد اعتراض تا قب��ل از اینکه مورد‬ ‫خش��م قرار بگیرند بطور گس��ترده در دس��ترس نبودند‪ .‬اسالم‬ ‫گرای��ان ابتدا موضوع مورد اعتراض را به مخاطبان خود معرفی‌‬ ‫نموده و س��پس ب��ه این نام که این موضوع بخش��ی از توطئه‬

‫ی علیه اس�لام است خشم آنها را بر می انگیزند‪ .‬فراگیری‬ ‫جهان ‌‬ ‫رس��انه‌های اجتماعی و سهولت ارتباطات بین المللی هماهنگ‬ ‫ی را آس��انتر کرده است و بنظر می‌رسد‬ ‫کردن کمپین‌های جهان ‌‬ ‫ک��ه در کش��ورهای دارای اکثریت جمعیت مس��لمان‪ ،‬اس�لام‬ ‫ی هس��تند که دارای سازمان یافته‌ترین‬ ‫گرایان در بین گروه‌های ‌‬ ‫و مؤثرترین روش‌های اس��تفاده از تکنولوژی جهت رسیدن به‬ ‫اهداف سیاسی خود میباشند‪.‬‬ ‫ی از چنین کمپین تهییج ت��وده‌ای پیرامون‬ ‫ی��ک نمونه قدیم�� ‌‬ ‫کتابی‌ صورت گرفت به نام “رنگیال رسول” یا پیامبر شهوتران‬ ‫که در س��ال ‪ ۱۹۲۷‬در هند تحت سلطه بریتانیا منتشر شد‪ .‬این‬ ‫کتاب بحث برانگیز تا زمانی که مورد شکوه و شکایت مقامات‬ ‫سیاسی مسلمان قرار نگرفت‪ ،‬یعنی‌ دو سال پس از نشر کتاب‪،‬‬ ‫مورد توجه چندانی قرار نگرفته بود‪ .‬مقامات بریتانیی ناشر کتاب‬ ‫نجار بی‌سواد بنام‬ ‫راجپل را دستگیر و البته تبرئه کردند‪ ،‬اما یک ّ‬ ‫علم الدین تحت تاثیر تحریکات گروه‌های مسلمان ناشر کتاب‬ ‫را به ضرب چاقو در الهور به‌قتل رس��اند‪ .‬گروه‌های اسالمگرا‬ ‫به علم الدین لقب “قاضی” به معنای جنگجوی راه ایمان دادند‬ ‫ی جناح که بعد‌ها بنیانگزار پاکستان شد در دادگاه از‬ ‫و محمد عل ‌‬ ‫او دفاع کرد البته بر اساس مسایل فنی‌ که همان هم با شکست‬ ‫روب��رو ش��د‪ .‬بریتانیاییها قانون جزایی هن��د را اصالح کردند تا‬ ‫مجازات برای توهین به مقدس��ات به آن اضافه شود‪ .‬مشاجره‬ ‫بر سر کتاب پیامبر شهوتران (رینگوال رسول) در بین هندوها و‬ ‫مسلمانان به ویژه در پنجاب اختالف عمیقی ایجاد کرد‪.‬‬ ‫ای��ن منطقه نهایت��ا در جدائی س��ال ‪۱۹۴۷‬پاکس��تان و هند‪،‬‬ ‫بین این دو کش��ور تقس��یم ش��د و پنجابی‌های هر دو منطقه‬ ‫قربانی وحش��یانه‌ترین خش��ونت‌های دس��ته جمعی این دورۀ‬ ‫ی از نش��ر کتاب فوق به‬ ‫هولناک بودند‪ .‬رهبران پاکس��تان گاه ‌‬ ‫عنوان ش��اهدی یاد میکنند که به زعم آنان نش��ان میدهد در‬ ‫صورتیکه بریتانیا شبه قاره را تفکیک نکرده بود‪ ،‬با دین اسالم‬ ‫در س��رزمین غیر مسلمان اینگونه رفتار میش��د‪ .‬این استدالل‬ ‫واقعیت اینکه امروز در هند و پاکس��تان تقریبا به یک‬ ‫سیاس��ی‬ ‫ِ‬ ‫تعداد مسلمان وجود دارد را نمی‌بیند‪.‬‬ ‫دفاع از ش��رف پیامبر انگیزه‌ای چنان قوی و با ارزش است که‬ ‫ی نیز نباید مورد نقد یا شک‬ ‫حتا توس��ط مس��لمانان غیر مذهب ‌‬ ‫قرار بگیرد‪ .‬اگر یک سیاستمدارس��کوالر بخود جرأت دهد که‬ ‫بگوید ایمان ‪ ۱.۶‬میلیارد مس��لمان نمی‌تواند با یک کتاب هزار‬ ‫نس��خه‌ای مورد تهدید ق��رار گیرد‪ ،‬ممکن اس��ت براحتی انگ‬ ‫طرف��داری از کفرگو به او زده ش��ود‪ .‬فرماندار اس��تان پنجاب‬ ‫در پاکستان سلمان تاثیر‪ ،‬س��ال گذشته بدلیل زیر سوال بردن‬ ‫مجازات توهین به مقدس��ات بدست گارد محافظ خود به‬ ‫قانون‬ ‫ِ‬ ‫قتل رس��ید‪ .‬رسانه‌های اس�لام گرا ی پاکستان قاتل تاثیر را با‬ ‫علم الدین مقایسه کردند و وکال ًگل سرخ بر سرش ریختند‪.‬‬ ‫مانن��د هر تاکتیک مدرن سیاس��ی دیگر‪ ،‬تظاهرات مذهبی‌ نیز‬ ‫برای ایجاد بیش��ترین اث��ر مطلوب زمانبن��دی و برنامه ریزی‬ ‫میش��وند‪ .‬نجیب محفوظ مصری‪ ،‬برن��ده جایزه نوبل و نگارنده‬ ‫بچه‌ه��ای گبلوی – ی��ک رمان تمثیلی که گفته ش��ده در آن‬ ‫اس�لام تحقیر شده اس��ت‪ -‬این کتاب را در سال ‪ ۱۹۵۹‬منتشر‬ ‫ی‬ ‫کرد‪ ،‬اما این کتاب ‪ ۳۰‬س��ال بعد مورد اعتراض واقع شد‪ ،‬یعن ‌‬ ‫ی که محف��وظ برنده جایزه نوبل ادبیات ش��د و عمر عبد‬ ‫زمان�� ‌‬ ‫الرحمان‪“ ،‬شیخ نابینا”‪ ،‬که هم اکنون بجرم اشاعه تروریسم در‬ ‫ایاالت متحده زندانی است این کتاب را محکوم کرد‪.‬‬ ‫نوبل ‪ ،۱۹۸۸‬ش��رایط ایده‌آلی برای‬ ‫تبلیغ��ات حول جایزه صلح ِ‬

‫ش��یخ عمر فراهم نمود تا موضع خود را تقویت کرده و اهداف‬ ‫خ��ود جه��ت دو قطبی کردن جامعه مصر را توس��عه بخش��د‪.‬‬ ‫باالخره در س��ال ‪ ۱۹۹۴‬فتوای او گریب��ان محفوظ را گرفت و‬ ‫یک اس�لام گرای چاقو کش با چاقو به گردن رمان نویس زد‬ ‫که در نیتجه آن چند هفته در بیمارستان بستری و دچار آسیب‬ ‫عصبی دائمی شد‪.‬‬ ‫کتابها و نویسندگان گمنام نیز میتوانند به همین اندازه کارآیی‌‬ ‫(حزب اسالمی) هرگز‬ ‫جمعیت اسالمی پاکستان‬ ‫داش��ته باشند‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫در انتخاب��ات موفق نبوده اما س��ابقه ای طوالن��ی در عمومی‬ ‫کردن و درش��ت نمایی‌ “تحقیر اس�لام” جهت نمایش قدرت‬ ‫سیاس��ی خود داشته اس��ت‪ .‬فعالین این حزب برای شرکت در‬ ‫تظاهرات هماهمنگ ش��ده خیابانی تعلیم داده ش��ده اند‪ .‬این‬ ‫ح��زب یکی‌ از س��ازمان دهندگان اصلی‌ تظاه��رات علیه فیلم‬ ‫مظلومیت مس��لمانان ب��ود‪ .‬در س��ال ‪ ۱۹۷۱‬در بحبوحۀ جنگ‬ ‫جماعت‬ ‫ی که منجر به ایجاد بنگالدش ش��د (و بدنبال آن‬ ‫داخل ‌‬ ‫ِ‬ ‫اس�لامی متحمل شکس��ت مفتضحانه ای در انتخابات ش��د)‬ ‫حزب ناگهان کتاب هنر عش��ق ترکی‌ را کشف و با صدای بلند‬ ‫محکوم کرد‪ .‬این کتابچۀ راهنمای عش��قی که ارجاعات موهن‬ ‫به حضرت محمد داش��ت در س��ال ‪ ۱۹۳۳‬منتشر شده بود‪ .‬در‬ ‫جریان آش��وب‌هایی‌ که متعاقب این محکومیت صورت گرفت‬ ‫به کلیس��اهای مسیحیان حمله شد‪ ،‬مش��روب فروشیها (که در‬ ‫آنزمان هنوز قانونی‌ بودند) غارت ش��د‪ ،‬و ساختمان کنسولگری‬ ‫بریتانیا در الهور مورد حمله قرار گرفت‪.‬‬ ‫جالب اینکه همه کتابهایی که در طی‌ این س��الها مورد غضب‬ ‫واقع ش��ده اند همچنان در دس��ترس عموم ق��رار دارند‪ .‬پیامبر‬ ‫ش��هوتران را میت��وان از طریق اینترنت دانل��ود کرد‪ .‬بچه‌های‬

‫گبلوی همچنان به چندین زبان خوانده میش��ود‪ .‬حتا هنر عشق‬ ‫ی نی��ز براحتی تقریبا در همه جای جه��ان قابل خریداری‬ ‫ترک ‌‬ ‫است‪ .‬تظاهرات ‪ ۱۹۸۹‬بر علیه آیات شیطانی که بدنبال فتوای‬ ‫قتل نویسنده آن سلمان رش��دی توسط آیت‌اهلل خمینی شدت‬ ‫گرفته بود موجب افزایش فروش این کتاب شد‪.‬‬ ‫اگر هدف این تظاهرات واقعا خاموش کردن توهین به اس�لام‬ ‫و حضرت محمد بوده‪ ،‬شکست آن تا کنون باید واضح و آشکار‬ ‫ش��ده باش��د‪ ،‬چرا که اعتراض ب��ه این کتابه��ا و فیلم‌ها بجای‬ ‫خاموش کردن آنها موجب رونقش��ان ش��ده است‪ .‬انتشارات‪ ،‬و‬ ‫در این مورد پس��ت‌های اینترنتی گمنام ش��هرت جهانی‌ کسب‬ ‫ک��رده اند‪ .‬به ج��ای پایان دادن به انتش��ار مطالب توهین آمیز‬ ‫به احساس��ات مس��لمانان‪ ،‬این تظاهرات تقریبا همیشه نتیجه‬ ‫معکوس داش��ته اند‪ .‬ویدئو مظلومیت مس��لمانان در ماه ژوئن‬ ‫در یوتیوب گذاشته شده بود اما هیچکس به آن توجهی‌ نکرده‬ ‫بود تا اینکه اسالم گراهای مصری در ماه سپتامبر آن را پخش‬ ‫کردند‪.‬‬ ‫هیچ کجا در س��نت اسالمی گفته نشده هر بار که به باورهای‬ ‫مس��لمانان توهین میشود آنها باید به خیابان‌ها بریزند و سنگ‬ ‫پرتاب کنند و همه چیز را به آتش بکشند‪ .‬متون مقدس اسالم‬ ‫نیز مانند متون یهودیان و مسیحیان هم از عذاب الهی صحبت‬ ‫می‌کن��د و هم از رحمت خدا‪ .‬اش��اره ب��ه جنگ‌های مقدس در‬ ‫کنار خیریه و مهربانی نس��بت به دیگ��ران و احترام به زندگی‬ ‫ق��رار دارد‪ .‬ه��ر فص��ل قران ب��ا عب��ارت ” به ن��ام اهلل (خدا)‪،‬‬ ‫مهربانترین‪،‬ش��فیقترین” آغاز میشود که مؤمنان را به برگزیدن‬ ‫رحمت بّر عذاب تشویق می‌کند‪.‬‬ ‫ی که برای‬ ‫در واق��ع ق��ران از حض��رت محمد به عنوان کس�� ‌‬

‫جهانیان ش��فقت میاورد یاد میکن��د‪ .‬محمد پس از اعالم نبوت‬ ‫خود‪ ،‬ب��رای مخالفان و آنهایی که به او توهین کرده بودند دعا‬ ‫کرد‪ .‬معروف اس��ت که‌یک بارمحمد در مکه به عیادت پیرزنی‬ ‫رف��ت که هر روز به او زبال��ه پرتاب میکرد‪ ،‬چرا که زن آن روز‬ ‫غایب بود ومحمد نگران س�لامتش ش��ده بود‪ .‬این شفقت بود‬ ‫که مردم را به گرویدن به اس�لام تش��ویق کرده و به گسترش‬ ‫آن کمک نمود‪.‬‬ ‫اما مذهب آن چیزیس��ت ک��ه پیروانش از آن ارائ��ه میدهند و‬ ‫فشارهای سیاسی اس�لام گرایان در سالهای اخیر کمک کرده‬ ‫که به مس��لمانان مهر مبتالیان به خش��م و خشونت زده شود‪.‬‬ ‫در ای��ن بین‪ ،‬افراد متعصب گمنام که موفق ش��ده اند خش��م‬ ‫ده‌ها هزار نفر در سراسر دنیا را با احساسات ضّ د‌اسالم تحریک‬ ‫کنن��د به افرادی با نفوذ تبدیل ش��ده اند‪ .‬ام��ا هیچیک از اینها‬ ‫برای کس��انی‌ که این تظاهرات را هماهن��گ میکنند اهمیتی‬ ‫ندارد‪ .‬هدف آنها عامالن توهین نیس��تند‪ ،‬بلکه آنها تنها بدنبال‬ ‫ی جهت بس��یج مسلمانان علیه غرب هستند با این خیال‬ ‫راه‌های ‌‬ ‫که نهایتا نقش واس��طه یا پل بین شکاف غرب و اسالم را ایفا‬ ‫کنند‪.‬‬ ‫دنیا ی اس�لام از زمانی‌ که تحت اس��تعمار غرب قرار گرفت‬ ‫راوی یک ش��کوه‌نامه شده است ‪ .‬این دیدگاه توسط هم اسالم‬ ‫گرایان (که اس�لام را یک ایدئولوژی سیاس��ی میدانند) و هم‬ ‫دیگر مس��لمانان (که چنین نمیپندارند) پذیرفته ش��ده اس��ت‪.‬‬ ‫ای��ن روایت مانن��د روایت هر ملت و جامعه‌ای عناصر درس��ت‬ ‫ی اس��ت که پیش از‬ ‫ی نیز دارد‪ .‬این یک واقعیت تاریخ ‌‬ ‫و واقع�� ‌‬ ‫نف��وذ غرب و آغاز کاهش قدرت مس��لمانان‪ ،‬جهان اس�لام به‬ ‫مدت چند قرن در حال رش��د و توس��عه بود‪ .‬و شکی نیست که‬

‫‪17‬‬

‫امپریالیس��م غرب در قرن ‪ ۱۹‬و اوای��ل قرن ‪ ۲۰‬اثرات مضری‬ ‫داش��ت‪ .‬امپریالیسم مسلمانان را چند دس��ته و بی‌اعتبار کرد و‬ ‫با اس��تفاده از تکنولوژی م��درن – از مطبوعات چاپی‌ گرفته تا‬ ‫رسانه ها و تصویر متحرک – از آنچه یک روز تمدنی برجسته‬ ‫با ایمانی استوار درقلب خود بوده است کاریکاتوری بدست داد‪.‬‬ ‫اما ضعف فعلی‌ جهان اس�لام تمام ًا تقصیر اس��تعمار غربی یا‬ ‫دسیس��ه پسا استعماری نیس��ت‪ .‬بمدت بیش از یک قرن‪ ،‬غلبه‬ ‫بر این ضعف نیروی پیش��برنده تقریب��ا همه جنبش‌های عمده‬ ‫سیاس��ی در جهان اسالم بوده اس��ت – ازجنبش پان عرب تا‬ ‫اس�لامگرایی معاصر‪ .‬با این حال‪ ،‬مسلمانان عمال هیچ تالش‬ ‫درک علل و راه حلهای واپس ماندگی خود طی‌ ‪۳۰۰‬‬ ‫جدی برای ِ‬ ‫سال گذشته نکرده اند‪ .‬خشم و نفرت‪ ،‬و توطئه پنداری‌هایی‌ که‬ ‫عامل بوجود آورنده آنهاست‪ ،‬ابزار ضعیفی برای درک عوامل از‬ ‫دست رفتن شکوه اسالمی و قطع ًا جایگزینهای نامناسبی برای‬ ‫احیای آن شکوه هستند‪.‬‬ ‫اسالم گرایان جهان را بعنوان دو‬ ‫قطب بین ام��ت (جامعه مؤمنین‬ ‫که بص��ورت یک مل��ت توصیف‬ ‫میش��وند) و بقیه میبیند‪ .‬پیشرفت‬ ‫غ��رب بمراتب بیش از پس��رفت‬ ‫امت م��ورد نظ��ر دانش��مندان و‬ ‫رهبران اسالمگرا است‪ .‬جهانبینی‬ ‫آنه��ا در تیت��ر عرب��ی‌ کتابی که‬ ‫توسط محقق اسالم گرای هندی‪،‬‬ ‫ابو حس��ن علی‌ ندوی نوشته شده‬ ‫خالصه میش��ود‪ .‬عنوان نس��خه‬ ‫انگلیس��ی کتاب بس��یارغیر قابل‬ ‫توجه است‪ :‬اسالم و جهان‪ :‬ظهور‬ ‫و افول اس�لام و اثرات آن بروی‬ ‫جهانیان‪ .‬تیتر نسخه عربی‌ کتاب‬ ‫اما اینچنین ترجمه شده‪ :‬آنچه که‬ ‫دنیا با افول اس�لام از دست داد‪.‬‬ ‫خود‌ شیفتگی‌تمدن در این ترجمه‬ ‫واضح اس��ت‪ .‬آنچه در این ترجمه‬ ‫و دی��دگاه بروز داده میش��ود این‬ ‫اس��ت که‪“ :‬افول ما به ضرر جهان اس��ت‪ .‬ما نی��ازی به تغییر‬ ‫چیزی نداریم‪ ،‬این غرب اس��ت که بای��د بنحوی تغییر کند که‬ ‫امتیازات تمدن ما را از دست ندهد‪”.‬‬ ‫صنعت خشم تضمین می‌کند که مسلمانان همچنان به سرزنش‬ ‫کردن دیگران ب��رای وضعیت خود ادامه دهند‪ ،‬و بجای تمرکز‬ ‫بروی مسایل اقتصادی‪ ،‬سیاسی و اجتماعی بر سر ناتوانایی‌های‬ ‫خود متالطم و خش��مگین ش��وند‪ .‬همزمان‪ ،‬دولتهای نظامی و‬ ‫غیر نظامی در پاکستان ترجیح داده‌اند بجای مقابله با شورشیان‬ ‫اسالمی تندرو از آنها دلجوئی کنند‪ .‬گروه‌های اسالم گرا مانند‬ ‫ق��ارچ روییده ان��د‪ ،‬از جمله ش��به نظامی‌های جه��ادی که در‬ ‫افغانس��تان و کشمیر جنگدیده ش��ده اند‪ .‬در حال حاضر نوعی‬ ‫رقابت در بین این گروه‌ها بّر سر اینکه کدام گروه جد بیشتری‬ ‫در دفاع از شرف اسالم و پیامبر آن نشان می‌دهد شکل گرفته‬ ‫است‪ .‬رقابت مشابهی نیزبین اخوان المسلمین و سلفیها در مصر‬ ‫و دیگر کشور‌های عربی‌ به چشم می‌خورد‪.‬‬ ‫حت��ا رهبرانی که از لحاظ اس��تراتژیک طرفدار غرب هس��تند‬ ‫روایت امت مبنی بر مورد ظلم و حمله بودن اس�لام و مسلمین‬

‫‪18‬‬

‫توس��ط یک دسیس��ه جهانی‌ را دامن میزنند‪ .‬ظاهراً داستانهای‬ ‫س��اختگی مانند معجزه آتش گرفتن سالن س��ینمایی که فیلم‬ ‫کفر آمیز نش��ان میداد‪ ،‬یا اینکه نیل آرمسترانگ پس از شنیدن‬ ‫ندای الهی در کره ماه به اس�لام گروید به امت روحیه میدهد‪.‬‬ ‫بسیار نادر است که در گفتمان‌های عمومی‌ بین ‪ ۵۷‬کشور عضو‬ ‫س��ازمان همکاری اسالمی س��ازمانی که مجموعأ یک پنجم‬ ‫جمعیت جهان را تش��کیل داده اما مس��ئول تنه��ا ‪ ۷%‬تولیدات‬ ‫جهانی‌ است نشانی‌ از واقعیات‌های منفی‌ بیابیم‪.‬‬ ‫اخت�لال اقتصادی در ‪ ۲۲‬کش��ور عربی‌‪ ،‬که برخ��ی‌ از آنها از‬ ‫برک��ت ذخائر نفتی‌ برخوردارند‪ ،‬بخوبی نش��ان می‌دهد چگونه‬ ‫دانش��مندان و سیاس��تمداران اس�لامی از درک زوال ق��درت‬ ‫ام��ت و توضیح فرایند آن به مردم خود عاجز بوده‌اند‪ .‬در س��ال‬ ‫‪ ۲۰۱۰‬تولید ناخالص داخلی‌ کش��ورهای عربی‌ مجموع ًا ‪۱.۹$‬‬ ‫ی اتحادیه اروپا‬ ‫تریلی��ون ب��وده در حالیکه تولید ناخالص داخل�� ‌‬ ‫‪ $۱۷.۵‬تریلیون بوده است‪ .‬اسپانیا بتنهایی‪ ،‬و بدون بهره‌مندی‬

‫از مواه��ب طبیع��ی مان��د نف��ت و گاز‪ ،‬تولید ن��ا خالص ‪۱.۴۳‬‬ ‫تریلیون داش��ته‪ .‬ثروت کشورهای غربی دس��تاورد تولید و نو‬ ‫آوری‌ست‪ ،‬دو س��رمایه‌ای که طرفداران زیادی در کشورهای‬ ‫اکثریت‌مسلمان ندارد‪.‬‬ ‫بحثی س��ازنده در بین مسلمانان در باره افول قدرتشان ممکن‬ ‫است بتواند روشن کند چرا امپراتوریهای عثمان و مغول بمدت‬ ‫دو ق��رن و نیم پس از اینکه یوهانس گوتنبرگ چاپ را اختراع‬ ‫کرد از پذیرش مطبوعات چاپ ش��ده سر باز زدند‪ .‬چنین بحثی‌‬ ‫همچنین ممکن اس��ت توضیح دهد چرا مسلمانان در پذیرش‬ ‫انق�لاب صنعتی‪ ،‬سیس��تم بانک��داری مدرن‪ ،‬بیمه‌‪ ،‬و ش��رکت‬ ‫س��هامی استقبال نکردند‪ ،‬حتا پس از اینکه همه این‌ها در اروپا‬ ‫ی عدالتیهای‬ ‫ج��ا افتاده بود‪ .‬در عوض‪ ،‬بیش��تر بحثها ب��روی ب ‌‬ ‫واقعی یا غیر واقعی‌ تاریخی‌ متمرکز اس��ت‪ .‬گرایش مسلمانان‬ ‫این اس��ت که بگویند “ما ضعیف هس��تیم چون تحت س��لطه‬ ‫استعمار بوده ایم” غافل از اینکه آنها تحت استعمار قرار گرفتند‬ ‫چون ضعیف شدند‪.‬‬ ‫کس��ر دانش” ک��ه در گزارش س��ال ‪“ ۲۰۰۲‬توس��عه اعراب”‬

‫بدان اش��اره ش��ده همچنان رو به وخامت است‪ .‬تقریبا نیمی از‬ ‫بزرگساالن بی‌سواد جهان در بین مسلمانان هستند که دو سوم‬ ‫آن تعداد زنان را ش��امل میش��ود‪ .‬یونان با جمعیت ‪ ۱۱‬میلیون‬ ‫بیش��تر از تمام جهان عرب ب��ا جمعیت ‪ ۳۶۰‬میلیون از زبانهای‬ ‫دیگر کت��اب ترجمه می‌کند‪ .‬از قرن نهم که حاکمان عباس��ی‬ ‫در بغداد آموختن را ارج گذاش��ته و کتابخانه عظیمی‌ ساختند‪،‬‬ ‫تنه��ا ‪ ۱۰۰،۰۰۰‬کتاب از زبانهای دیگر به عربی‌ ترجمه ش��ده‬ ‫است‪ .‬هر ساله‪ ،‬همین تعداد کتاب از زبانهای دیگر به اسپانیایی‬ ‫ترجمه میشود‪.‬‬ ‫هزار س��ال پیش‪ ،‬مس��لمانان در زمینه عل��وم و ریاضیات رهبر‬ ‫ی در هر لیس��ت مخترعان‬ ‫جهان بودند‪ .‬امروز بطور قابل توجه ‌‬ ‫و مبتکران علوم و فن آوری غایب هس��تند‪ .‬از س��ال ‪ ۱۹۰۱‬تا‬ ‫کنون تنها دو مس��لمان به دریافت جای��زه نوبل در علوم نائل‬ ‫ی از آنها (دکتر عبدالس�لا ِم پاکستان‪ ،‬فیزیک‬ ‫ش��ده اند که یک ‌‬ ‫‪ )۱۹۷۹‬بدلی��ل ارتباطش ب��ا فرقه احمدی‪ ،‬در کش��ور خود به‬ ‫عنوان مسلمان شناخته نمی‌شود‪.‬‬ ‫تصادف��ی نیس��ت که تنه��ا تعداد‬ ‫معدودی از کش��ورهای با اکثریت‬ ‫مسلمان دارای ویژگی‌های آزادی‬ ‫تعیین شده توس��ط “خانه آزادی”‬ ‫(فریدام ه��اوس) میباش��ند‪ .‬بعید‬ ‫ی‬ ‫بنظر می‌رس��د که حتا “بهار عرب ‌‬ ‫” ق��ادر به تغییر ای��ن واقعیت تلخ‬ ‫باشد‪.‬‬ ‫س��قوط‪ ،‬ضع��ف‪ ،‬ناتوان��ی‌‪ ،‬و‬ ‫ی هس��تند که‬ ‫درماندگ��ی واژه‌های ‌‬ ‫امروزه اغل��ب در س��خنرانی‌ها و‬ ‫نوشته‌های رهبران مسلمان تکرار‬ ‫میش��ود‪ .‬هر چهار واژه شرایطی را‬ ‫در بر میگیرد که باعث بروز خشم‬ ‫می‌ش��ود‪ ،‬بخصوص هنگامی که‬ ‫م��ردم فاقد ق��درت واقع��ی‌ برای‬ ‫تغییر آن ش��رایط هس��تند‪ .‬جالب‬ ‫اینجاست که خش��م بعنوان پاسخ‬ ‫توس��ط رهبرانی دامن زده میشود‬ ‫ی‬ ‫ک��ه میتوانن��د انرژی مردم را به س��مت یافت��ن راه حل واقع ‌‬ ‫هدایت کنن��د‪ .‬رهبران اس�لامی میتوانند بجای س��ازماندهی‬ ‫نفرت به بهانه بی‌اهمیت‌ترین تحریکات‪ ،‬به گسترش آموزش و‬ ‫پرورش و باز سازی و قابل رقابت کردن اقتصاد کشورهای خود‬ ‫بپردازند‪ .‬اما همچنان که در دمکراس��ی غربی رایج است اتخاذ‬ ‫سیاس��ت تفرقه همیشه آسانتر است‪ .‬باال گرفتن اسالم هراسی‬ ‫در اروپا و امریکای ش��مالی به اس�لامگراها کمک می‌کند که‬ ‫تنور خود را داغ نگه دارند‪“ .‬ما در مقابل آنها” همیشه بهانه ی‬ ‫مفید برای نپرداختن به «ما در مقابل مشکالت» است‪.‬‬ ‫یادداش��ت مترجم‪ .‬حسین حقانی‪ .‬متولد سال ‪ ۱۹۵۶‬در کراچی‌‪،‬‬ ‫سفیر سابق پاکس��تان در ایاالت متحده (‪ )۲۰۰۸-۲۰۱۱‬است‬ ‫و چندین پس��ت مهم اجرایی و مشاوره‌ای دولتی و غیر دولتی‬ ‫داشته است‪ .‬او در حال حاضر عضو ارشد و مدیر آسیای مرکزی‬ ‫و جنوبی در مؤسسه هادسن واشیگتن دی سی‌‪ ،‬یکی‌ از مولفان‬ ‫و س��ر دبیران مجله روندهای جاری در ایدئولوژی اس�لامی و‬ ‫همچنی��ن مدیر مرکز روابط بین الملل و اس��تاد دانش��گاه در‬ ‫دانشگاه بوستون است‪.‬‬

‫چرا مخاطب ما درکوچه و پس کوچه‌های ادبیات امروز سر در گم است‌‪،‬‬

‫سه راه اول سمت راست‬ ‫محمدتنگستانی‬ ‫نح��وه برخ��ود مخاطب در اولین نوع برخ��ود با متن گاهی باعث دفع زود هنگام حس زیبا شناس��ی‬ ‫می‌ش��ود‌‪،‬این دفع زود هنگام در عدم موفقیت عمل‌کرد مولف در اثر اس��ت یا عدم اگاهی مخاطب از‬ ‫مولفه‌های شعری امروز ایران‪ ،‬چرا بعد از گذشت چهار دهه سطر هایی از فروغ‪ ،‬شاملو‪ ،‬سهراب و اخوان‪،‬‬ ‫وارد فرهنگ کوچه و بازار شده باشد‪ ،‬در حالی که آن‌ها شاعران معاصری نیستند‪ .‬اما در زمان معاصر‬ ‫مخاطبانی در توده جامعه پیدا کرده‌اند‪ ،‬نیت بر نوشتن مقاله‌ای کسل‌کننده با فرم و ساختار کلیشه‌ای که‬ ‫سال‌ها هم خودم را ازار داده است و هم دیگران را ندارم‪ ،‬به هیچ وجع قصد طرح سوال نداریم که بعد‬ ‫از طرح به سراغ اجرا و باز کردن طرح برویم در این سه راهی ما با شما هستیم نه با نویسندگان شما‌‪.‬‬ ‫در ابتدایی‌ترین برخود با ادبیات‪ ،‬با وضعیت اجتماعی آن رو در رو خواهیم بود و ش��عر را در یک‬ ‫وضعیت اجتماعی خواهیم دید‪ ،‬حتا در عاشقانه‌ترین نوشته‌ها باز ریشه در فرهنگ حاکم بر اجتماع‬ ‫عصر نوشته شده دارد‪ ،‬به ترانه‌ها‪ ،‬شعر‌ها و داستان‌های چند دهه قبل و چند سال قبل به سرعت‬ ‫در ذهنتان مروری کنید‌‪.‬‬ ‫جامعه‌ای که درتقابل و ستیز با سنت هاست‌‪ ،‬در حالی که پای‌بندی عمیقی به سنت‌های خود دارد بر‬ ‫فرض مثال وقتی شمایی که یکی از اقوام ایرانی هستید برای مراسم جشن و پای‌کوبی به قوم‪ ،‬طایفه‬ ‫خود در فالن روستای ایران می‌روید‪ ،‬به نا خود آگاه وارد دنیای سنت خواهید شد‪ ،‬اولن که بنا به مراسم‬ ‫پیشینیان به رقص و پایکوبی و صرف غذا مشغول‌اید دوم این‌که اطراف شما و گاهن خود شما‌از البسه‬ ‫قوم و طایفه خود که میراث نیاکان شماست در این مدت استفاده می‌کنید‪ ،‬سوما در دیالوگ‌های جمعی‬ ‫احتمالن از این جمله استفاده‌ای زیاد خواهید کرد‌‪« :‬هیچی مثل سابق نیست و مزه گذشته را نمی‌دهد‌‪».‬‬ ‫بعد از مراجعه به شهر محل سکونت‪ ،‬محل کار یعنی برگشت به وضعیت نرمال زندگی خود اگر یک‬ ‫روز اینتر‌نت شما قطع باشد دچار کالفه‌گی و عقب‌ماندن کار‌هایتان خواهید شد‪ ،‬و یا این‌که اگر یکی‬ ‫از وسایل آشپزخانه شما مشکلی داشته باشد شما از تهیه غذایی سریع محروم خواهید شد‪ ،‬شمایی که‬ ‫در روز قبل گله و شکایت از مدرن شدن داشته‌اید از یک سو می‌شود این را عمل‌کرد اجتماعی مدرن‬ ‫قلمداد کرد (هم‌نشینی سنت و مدرن )و از طرفی نه چرا که در هنگام بودن در فضا سنتی از شق مدرن‬ ‫دنیا گله داشته‌اید یعنی عدم هماهنگی اجتماعی بین تو وضعیت سنت و مدرن‌‪.‬‬ ‫جامعه‌ای که بعد از گذشت قرن‌ها هنوز اسطوره‌های فرهنگی آن در اولویت فکری کالن نوشته‌هایش‬ ‫نقش به سزایی دارد‪ ،‬بر سر دو راهی مدرنیته و سنت دست به گریبان خود است و مردمش هنوز برای‬ ‫هدیه دادن به دوس��تان و نزدیکان خود به سمت دیوان شاعران نامی خود در چاپ و جلد‌های نفیس‬ ‫می‌روند آیا اماده پذیرش ادبیاتی هنجار‌شکن و یا غیر‌نمادین را دارند‪ .‬از طرفی دست به گریبان سنت‬ ‫هستند و از طرفی دوان دوان به سوی دنیای مدرن می‌روند‌‪ .‬در این بین نقش روشن‌فکری و نویسنده‬ ‫معاصر کجاست‌؟‪ ،‬از طرفی دایه دار وارد شدن به عصر تکنولوژی است و از طرفی تکیه بر قول بودن‬ ‫رستم در محله‌ها و کتاب‌خانه‌ها‪ ،‬در این درگیری بین سنت و امروز بعد از گذشت چهار دهه تنها تعداد‬ ‫اندکی از نوشته‌های عصر جدید وارد فرهنگ بیانی و اجتماعی جامعه شده است که از سوی عده‌ای از‬ ‫نویسنده‌ها باز بوی کالسیک بودن دارد‪ ،‬چرا که چهار دهه جامعه در حال تکاپو و درگر گونی بوده است‌‪.‬‬ ‫هنوز برای تعداد کثیری از مردم جامعه برخورداری یک شعر از اوزان عروضی الزمه شعر است برای‬ ‫خوانش یک شعر‪ ،‬دنبال روایت تغزلی و اوای موسیقیایی اثر هستند‪ ،‬ودنبال تقطیع تنفسی برای برخود‬ ‫اوایی شعر بعد از ردیف و قافیه می‌گردند تا کنون چند بار شده که در لحظه‌ای که در کنار دریا‪ ،‬کوه‪،‬‬ ‫کافه ش��اپ و یا هر جایی دیگر باش��ید و تمایل داشته باشید که شعری بخوانید و به سراغ شعر امروز‬ ‫بروید‌؟ گاهن همه ما به نا خود آگاه به سراغ متون کالسیک خواهیم رفت ‪.‬‬ ‫مخاطبین شعر امروز ایران دنبال سر خوشی متنی تنها در لحظه‌هایی از شعر هستند خورد که معنا گریز‬ ‫نباشد و تنها یک معنی جمعی داشته باشد و نیازی هزینه‌کردن برای اندیشیدن نداشته باشد‪ ،‬و تنها به‬

‫معنی بسند‌ه کنند عده ای دیگر ان را کسل‌کننده و بی‌مورد می‌دانند‪ ،‬و شعر را وضعیتی نسبان اندیشمند‬ ‫و قابل تامل می‌خواهند‪ ،‬برای لذت از متن به س��راغ رمز گشایی و کنکاش در مولفه‌های برون متنی‬ ‫می‌روند‪ ،‬که این عده یا از بین خود نویسنده‌گان هستند و یا افرادی که به نوعی با هنر امروز دست به‬ ‫گریبان هس��تند‌‪ .‬در حالی که این نوعی برخود نا س��الم با ادبیات است‪ ،‬در ابتدای اولیه از ادبیات ان به‬ ‫وضعیتی اجتماعی آن اشاره کردیم‪ ،‬در حالی که اجتماع منحصر به قشر خاص و یا دست به گریبان‬ ‫هنر نیست‪ ،‬به همان اندازه‪ ،‬عامه مردم هم در آن اجتماع ومولفه‌های متنی باید سهمی داشته باشند‪،‬‬ ‫مرز‌بندی بین مخاطب‪ ،‬مخاطب خاص و مخاطب عام می‌تواند نوعی کم کاری فرهنگی در آگاه‌سازی‬ ‫و عمومی کردن مولفه های ادبیات ایران امروز در جامعه باشد‌‪.‬‬ ‫عدم تعهد به انتظار جامعه و باال بردن نگاه و انتظار جامعه نوعی‪ ،‬نگاه روشن‌فکرانه‌ای بود که در دو دهه‬ ‫اخیر در فرهنگ و ادبیات ایران جا باز کرد و شکافی بین مخاطب و نویسنده ایجاد کرد وقتی که در دهه‬ ‫هفتاد شمسی‪ ،‬در ایران سیل عظیمی از ترجمه‌های متون غرب و تئوری‌های ادبیات جهان برای به روز‬ ‫کردن و هم‌سو‌کردن ادبیات ایران معاصر با ادبیات معاصر دنیا‪ ،‬باز شد‪ ،‬نویسندگان ایرانی در حین سر‬ ‫در گمی بین نگاه کالسیک به متن و ذوق زدگی تئوری‌ها‪ ،‬مهم‌ترین مسئله که مصرف‌کننده متون بود‬ ‫را فراموش کردند و مخاطب را به مخاطب خاص و مخاطب عام تبیدل کردند در حالی که یک جامعه‬ ‫جدا از خرده فرهنگ‌ها‪ ،‬به دلیل انتظار جمعی مشترک داری یک فرهنگ یک پارچه است‪( ،‬بدون در‬ ‫نظر گرفتن بحث ترجمه و نظر به ادبیات جهان )‬

‫روزانهدههزارتا هفدههزار‬ ‫بازدیدازپایگاهتحلیلیگزارشی‬ ‫رادیــوکوچــه‬

‫ش�ما می توانید با تبلیغات در تارنمای رادیو کوچه هم به‬ ‫انتش�ار و فعالیت کوچه کمک کنید و هم تبلیغ خود را در‬ ‫اختیار متوسط سیصد هزار نفر در ماه بگذارید‬

‫آگهی های صوتی و‬ ‫تصویری فیلم های‬ ‫تبلیغ�ی و آگهی بر‬ ‫روی سرویس های‬ ‫آی ف�ون و آی پ�د‬ ‫کوچه‬ ‫با ما در تماس باشید‬

‫‪contact@koochehmail.com‬‬ ‫‪19‬‬

‫بررسی یک پرونده قدیمی‬

‫چرا مردان از دادن حق طالق به‬ ‫همسرانشان خودداری می‌کنند‬ ‫مازیار مهدوی‌فر‬ ‫ریش��ه عدم پذیرش یک پیش ش��رط‪ ،‬به ذات خود‌خواه انس��ان‬ ‫باز می‌گردد که خود می‌تواند ریش��ه در جهل فرهنگی او داش��ته‬ ‫باشد‪ .‬زمانی که به یک جوان می‌گویید حقی را دارا هستی و حاال‬ ‫می‌خواهی��م آن را از تو گرفته و به کس دیگری مثلن همس��رت‬ ‫انتقال دهیم‪ ،‬در صورتی که نسبت به فواید و دالیل این امر نا‌آگاه‬ ‫باشد و یا توسط دیگران برای عدم پذیرش آن شرط تحریک شود‪،‬‬ ‫در بسیاری از موارد راضی به پذیرش شرط نخواهد شد‪.‬‬ ‫صورت مس��ئله اینست که چرا بس��یاری از مردان در هنگام امضا‌‬ ‫عقدنام��ه از دادن حق طالق به همسرش��ان خودداری‬ ‫می‌کنن��د‪ .‬در بررس��ی دالیل مربوط ب��ه موضوع‪ ،‬طبق‬ ‫معمول مشکالت دیگر مربوط به امور زنان‪ ،‬با دو گروه از‬ ‫دالیل قانونی و فرهنگی رو‌به‌رو هستیم‪.‬‬ ‫دالیل قانونی‬ ‫طب��ق قوانین ح��ال حاضر ایران‪ ،‬که ب��ر مبنای قوانین‬ ‫شریعت اس�لام اس��ت‪ ،‬طالق‪ ،‬حق مرد است و زن به‬ ‫صورت ذاتی و مس��تقل‪ ،‬هیچ‌گونه حق��ی برای طالق‬ ‫گرفتن ندارد‪ .‬تنها مرد می‌تواند در صورت تمایل این حق‬ ‫را به صورت وکالتی در اختیار همس��رش بگذارد‪ .‬یعنی‬ ‫زن را وکی��ل خودش کند تا تنها در ش��رایط ویژه‌ای که‬ ‫تعیین شده‪ ،‬خودش را طالق دهد‪ .‬قانون‌گذار حتا در زمان‬ ‫پذیرش شرط توسط مرد حاضر نمی‌شود مساوات را میان‬ ‫زن و ش��وهر برقرار کند‪ .‬به عبارت دیگر اگر مردی خودش به آن‬ ‫درجه از شناخت فرهنگی و انسانی رسیده باشد که بخواهد در مورد‬ ‫قضیه طالق شرط تساوی حقوق میان خود و همسرش را پذیرفته‬ ‫و آن را امضا کند‪ ،‬این امکان طبق قانون جمهوری اسالمی برای‬ ‫او وج��ود ن��دارد‪ .‬او فقط می تواند حق مطلق خود! در طالق دادن‬ ‫همسرش را به همسرش وکالت دهد‪ .‬به این معنی که زن هیچ‌گاه‬ ‫به صورت مس��تقل حقی برای طالق گرفتن از همسرش نخواهد‬ ‫داشت‪ .‬می‌بینیم که متاس��فانه در این زمینه هم‪ ،‬همانند بسیاری‬ ‫دیگر از مسایل مربوط به امور زنان‪ ،‬با قوانینی مغایر با اصول حقوق‬ ‫بشر رو به‌رو هستیم‪.‬‬ ‫طرح مجدد شروط ضمن عقد‬ ‫طرح دوباره «شروط ضمن عقد» به عنوان راه حلی برای مشکالت‬ ‫حقوقی ازدواج در سال‌های پس از انقالب به سبب حذف بسیاری‬ ‫از راه‌حل‌های قانونی بود که در قوانین قبل از انقالب برای مسایل‬ ‫ازدواج و طالق اندیش��یده ش��ده بود‪ .‬در حقیقت بسیاری از موارد‬ ‫برابری حقوق زن و شوهر‪ ،‬پیش از انقالب و در الیحه حمایت از‬ ‫خانواده به صورت قانون در آمده بود و اساسن دیگر نیازی به طرح‬ ‫آن‌ها در قالب شروط ضمن عقد نبود‪ .‬اما از آن‌جا که پس از انقالب‬ ‫تمامی این موارد از قانون حذف شدند‪ ،‬مشکالت بسیاری در روابط‬ ‫حقوقی میان زن و ش��وهرها به هنگام ازدواج و طالق پیش آمد‪.‬‬

‫‪20‬‬

‫این مشکالت قانون‌گذاران را به این نتیجه رساند که با طرح مجدد‬ ‫سنت قدیمی «شروط ضمن عقد» بتوانند برخی از این مشکالت‬ ‫را حل کنند‪ .‬قرار دادن شروط ضمن عقد نه تنها راه‌کاری جدید و‬ ‫ساخته جمهوری اسالمی نیست بلکه سنتی است که استفاده از آن‬ ‫به قرن‌ها پیش و زمان صدر اسالم بر می‌گردد و در حکومت‌های‬ ‫قبلی هم از آن استفاده می‌شد‪.‬‬ ‫وقت��ی قانون مصوب و جاری کش��ور‪ ،‬طالق را حق مس��لم مرد‬ ‫می‌داند‪ ،‬می‌توان پیش‌بینی کرد که دادن این حق توس��ط مرد به‬ ‫همس��رش در هنگام ازدواج در بسیاری از موارد با مشکل رو‌به‌رو‬

‫می‌ش��ود‪ .‬ممکن است مرد به این فکر کند که اگر دادن این حق‬ ‫به همسر‪ ،‬کار درستی بود‪ ،‬قانون آن را در اختیار زنان می‌گذاشت‪.‬‬ ‫اگر مرد مورد نظر مذهبی هم باشد به اصول اسالم و حق مطلق‬ ‫مرد برای طالق استناد کرده و باز هم در پذیرش این حق زن دچار‬ ‫تردید می‌ش��ود‪ .‬مس��ئله بعدی نقش مهم اطرافیان دور و نزدیک‬ ‫است که در ادامه مطلب به آن می‌پردازیم‪.‬‬ ‫راه حل‬ ‫راه جلوگیری از عوارض یک قانون غلط‪ ،‬تغییر یا اصالح آن قانون‬ ‫اس��ت‪ .‬در شرایط وجود یک حکومت س��کوالر منطبق بر اصول‬ ‫حقوق بشری انجام این کار بسیار ساده خواهد بود‪ .‬بر مبنای اصول‬ ‫حقوق بش��ری‪ ،‬زن و مرد به عنوان دو انس��ان در ازدواج و طالق‬ ‫دارای حقوق یک‌س��انی هستند‪ .‬بر این اساس هرکدام از آن‌ها در‬ ‫هر زمانی و به هر دلیلی امکان و اجازه این را خواهند داشت که به‬ ‫زندگی مشترک خود با همسرشان پایان دهند‪.‬‬ ‫این تغییر قانونی‪ ،‬متاسفانه در حال حاضر و با وجود حکومت مستقر‬ ‫ممکن نخواه��د بود‪ .‬اما به نظر می‌رس��د تالش‌های طرف‌داران‬ ‫حقوق بشر و حقوق زنان شاید بتواند به سمت این هدف باشد که‬ ‫حق طالق را به صورت یکی از شروط ثابت و از پیش درج‌شده در‬ ‫عقدنامه‌های رسمی کشور درآورد‪ .‬نگاهی به عقدنامه‌های موجود‬ ‫در دفترخانه‌ها نشان می‌دهد که تعدادی از شروط‪ ،‬در حال حاضر‬

‫به صورت از پیش تعیین‌ش��ده در عقدنامه‌ها درج شده و تنها نیاز‬ ‫به امض‌ا‌طرفین دارد‪ .‬مثلن ش��رط تقسیم مساوی اموال میان مرد‬ ‫و زن در هنگام طالق (که البته دارای نقص است و شاید ضمانت‬ ‫اجرایی خاصی نداشته باشد‪ ).‬باید بپذیریم که از لحاظ روانی برای‬ ‫یک جوان‪ ،‬امض‌ا یک شرط از پیش تعیین‌شده بسیار قابل‌پذیرش‌تر‬ ‫از قرار دادن یک شرط جدید و انحصاری است‪ .‬حال هرچه سطح‬ ‫دانش و آگاهی او پایین‌تر باشد این موضوع سخت‌تر خواهد شد‪.‬‬ ‫دالیل فرهنگی‬ ‫در این بخش با مجموعه‌ای از دالیل و عوامل روبرو هس��تیم که‬ ‫بخش��ی از آن به خود شخص و بخش دیگر به ساختار فرهنگی‬ ‫خان��واده و اطرافی��ان زن و مرد باز می‌گردد‪ .‬مثلن دربس��یاری از‬ ‫موارد پیش می‌آید که شوهر حاضر به امضای شرط وکالت طالق‬ ‫هست اما خانواده وی و یا حتا خانواده دختر با این موضوع مخالفت‬ ‫می‌کنند‪ .‬بس��یاری از پدران و مادران اعتقاد دارند آوردن این شرط‬ ‫در عقدنامه‪ ،‬بدش��گون است و منجر به رخ دادن اتفاق بدی مانند‬ ‫طالق می‌گردد‪ .‬جالب این‌جاست که این افراد هرگز به این موضوع‬ ‫فکر نمی‌کنند که چنین حقی به صورت ذاتی و قانونی به‬ ‫مرد داده شده و هیچ تأثیر یا شگون بدی در نتیجه ازدواج‬ ‫ندارد اما اگر زن بخواهد حق مشابهی را برای خود داشته‬ ‫باشد محکوم به بدشگونی می‌شود‪ .‬حتی دیده شده که‬ ‫خانواده خود دختر نیز با چنین استدالل‌هایی مانع نوشته‬ ‫ش��دن این شرط در شروط ضمن عقد می‌شوند‪ .‬بحث‬ ‫اطرافیان مرد می‌تواند بسیار گسترده‌‌تر از این هم بررسی‬ ‫ش��ود‪ .‬از نظرات و توصیه‌های دوستان نزدیک گرفته تا‬ ‫استدالل‌ها و طعنه‌‌ها و کنایه‌‌های بستگان که هر کدام‬ ‫می‌تواند بر دیدگاه مرد تاثیر گذاشته و او را به سمت عدم‬ ‫پذیرش و امضای شرط طالق برای همسر پیش ببرد‪.‬‬ ‫ی کنند با دادن‬ ‫در بس��یاری موارد‪ ،‬مردان جوان تصور م ‌‬ ‫این حق به همسرانشان‪ ،‬حقی را از خودشان گرفته و به‬ ‫او می‌دهند‪ .‬یا تصور می‌کنند با این کار‪ ،‬با دادن این حق‬ ‫به همسرشان‪ ،‬خودشان از آن برخوردار نبوده و شرایطی ناعادالنه‬ ‫ی که اگر از ابت��دا بدانند با پذیرش‬ ‫ب��ه وجود خواهد آم��د‪ .‬در حال ‌‬ ‫و امضای این ش��رط‪ ،‬فقط گامی در جهت تساوی حقوق طرفین‬ ‫برداشت ‌ه اند‪ ،‬راحت‌تر راضی به پذیرش آن خواهند شد‪.‬‬ ‫راه حل‬ ‫طبعن کار فرهنگی برای حل این مش��کل به یک گروه یا بخش‬ ‫خاصی از جامعه محدود نمی‌شود‪ .‬همه مردان و زنان ما در مقاطعی‬ ‫از زندگی خود با این ماجرا سروکار دارند‪ .‬چه به عنوان شوهر یا زن‬ ‫به صورت مس��تقیم‪ ،‬یا به عنوان پدر و مادر و بستگان و دوستان‬ ‫ع��روس و داماد که می‌توانند به صورت غیر مس��تقیم در پذیرش‬ ‫و امضای پیش‌ش��رط حق طالق برای زن نقش داشته‌باشند‪ .‬به‬ ‫همین دلیل کار فرهنگی در این مورد بسیار اهمیت پیدا می‌کند‪.‬‬ ‫هرچه مصداق‌های رخ‌داده در جامعه در این زمینه بیش‌تر ش��ود‪،‬‬ ‫کمک بیش‌تری به همه‌‌گیرش��دن و کم‌شدن تردید مردان در این‬ ‫مورد خواهد نمود‪ .‬تعدد وقوع‪ ،‬همانند بسیاری از موارد دیگر سبب‬ ‫فرهنگ‌س��ازی خواهد شد‪ .‬در کنار آن آگاه‌س��ازی زنان و مردان‬ ‫نس��بت به دالیل قراردادن این پیش‌‌شرط در هنگام ازدواج و آگاه‬ ‫کردن پدران و مادران (چه دختر و چه پس��ر) نس��بت به فواید این‬ ‫شرط درهنگام رسیدن به بن‌بست‪ ،‬از جمله کارهای فرهنگی است‬ ‫که به عهده فعاالن این امور است‪.‬‬

‫شركت‌های آمریكایی روابط تجاری‌شان با هواوی و ‪ ZTE‬را قطع كردند‬

‫منوچهر نوبنیاد‬ ‫ش��رکت آمریکای��ی سیس��کو اعالم کرده اس��ت ک��ه فروش‬ ‫تجهیزاتش به کشورهای مش��مول قوانین تحریم آمریکا را از‬ ‫این پس تاب نخواهد آورد و با عامالن مس��تقیم و غیرمستقیم‬ ‫آن برخ��ورد خواهد ک��رد‪ .‬به‌دنبال اتهام به دو ش��رکت چینی‬ ‫ه��واوی و ‪ ZTE‬مبنی بر ف��روش تجهیزات مایکروس��افت‪،‬‬ ‫‪ ،Hewlett-Packard‬اوراکل‪ ،‬سیس��کو‪ ،‬دل‪ ،‬جونیپ��ر و‬ ‫س��یمانتک به شرکت مخابرات ایران‪ ،‬ش��رکت‌های آمریکایی‬ ‫روابط‌شان با این دو شرکت را قطع کردند‪.‬‬ ‫کمیت��ه اطالع��ات مجل��س ایاالت متح��ده آمریکا با انتش��ار‬ ‫اطالعیه‌ای اعالم کرد که پس از بررس��ی طوالنی فعالیت‌های‬ ‫ه��واوی و ‪ ،ZTE‬تصمی��م گرفته ش��ده که هرگون��ه روابط‬ ‫ش��رکت‌های آمریکایی با ای��ن دو تامین‌کننده چینی تجهیزات‬ ‫مخابرات��ی قطع ش��ود‪ .‬در این گزارش آمده اس��ت که هرگونه‬ ‫فعالیت آتی با آن‌ها باید از سوی رگوالتورها قطع شود و بدون‬ ‫اش��اره صریح به وجود هر‌گونه مستندی مبنی بر نقض قوانین‬ ‫تحریم از سوی این چینی‌ها و رابطه‌شان با دولت چین و ارتش‬ ‫آن‪ ،‬ممنوعیت هم‌کاری با آن‌ها صادر شده است‪.‬‬ ‫در میان ش��رکت‌های آمریکایی‪ ،‬سیسکو‌سیستمز‪ ،‬بزرگ‌ترین‬ ‫س��ازنده تجهیزات شبکه اعالم کرده اس��ت که روابطش را با‬

‫پس روابطی با ‪ ZTE‬نخواهد داشت‪.‬‬ ‫ش��رکت‌های ‪ ZTE‬و ه��واوی چی��ن مته��م هس��تند ک��ه‬ ‫فرصت‌هایی را برای تامین تجهیزات آمریکایی سیس��کو برای‬ ‫ایران فراهم کرده‌ان��د و قوانین آمریکایی تحریم علیه ایران را‬ ‫زیر پا گذاش��ته‌اند‪ .‬رویترز نیز به نقل از جان چمبر‪ ،‬مدیر ارش��د‬

‫موش��کافی و بررسی‌های دقیق از سوی اعضای کنگره آمریکا‬ ‫به‌دلی��ل معامله با ایران مواجه ش��ده‌اند؛ کش��وری که موضوع‬ ‫تحریم‌های اقتصادی آمریکا اس��ت و دیگر کشورهای خارجی‬ ‫نیز از هم‌کاری تجاری با آن منع شده‌اند‪.‬‬ ‫قانون‌گذاران آمریکایی سال گذشته از دپارتمان خزانه‌داری این‬ ‫کشور خواستند فعالیت‌های هواوی و ‪ ZTE‬در ایران را بررسی‬ ‫کند و در این میان ‪ ZTE‬بیش از هواوی در کانون توجه قرار‬ ‫گرفت‪ .‬در ماه جوالی گذشته‪ ،‬بیش از ‪ ۱۲‬قانون‌گذار آمریکایی‬ ‫نی��ز با امضای نامه‌ای خطاب به تیموتی گیتنر‪ ،‬دبیر خزانه‌داری‬ ‫آمری��کا خواس��تار فوریت بررس��ی فروش و تامی��ن تجهیزات‬ ‫برای ش��رکت مخابرات ایران و فروش فناوری‌های آمریکایی‬ ‫ممنوع‌الفروش ش��ده به ایران تحت قوانی��ن تحریم‌های اخیر‬ ‫علیه ایران از سوی ‪ ZTE‬شدند‪.‬‬

‫ش��رکت چینی ‪ ZTE‬قطع می‌کند‪ .‬به دنب��ال اتهامات به این‬ ‫ش��رکت چینی مبنی بر فروش تجهیزات ش��بکه سیس��کو به‬ ‫ایران و نقض قوانین تحریم علیه ایران‪ ،‬این شرکت آمریکایی‬ ‫تصمی��م گرفته روابط تجاری خود ب��ا ‪ ZTE‬متوقف کند‪ .‬این‬ ‫اتهامات درحالی است که هواوی چندی پیش با انتشار گزارش‬ ‫‪ 24‬صفح��ه‌ای به دف��اع از خ��ود و معامالتش با کش��ورهای‬ ‫مش��مول تحریم پرداخت‪ .‬بلومبرگ ب��ه نقل از جان ارنهاردت‪،‬‬ ‫سخنگوی سیس��کوی کالیفرنیا نوشته است که سیسکو از این‬

‫اجرایی سیس��کو گفته است که این ش��رکت هیچ‌گونه فروش‬ ‫مستقیم و غیرمستقیم تجهیزاتش را به کشورهای تحت تحریم‬ ‫آمری��کا از جمله ایران تحمل نمی‌کند‪ .‬او افزوده اس��ت که در‬ ‫صورت مش��اهده هرگون��ه معامله تجهیزات��ش و فروش آن‌ها‬ ‫به کش��ورهای تحریم ش��ده با عامالن آن به س��ختی برخورد‬ ‫خواهد ک��رد و به آمریکا و متحدانش اطمینان داده اس��ت که‬ ‫از این پس هیچ‌کس ش��اهد چنین اقدامی نخواهد بود‪ .‬هواوی‬ ‫ب��ه همراه رقیب بومی خود یعن��ی ‪ ZTE‬طی ماه‌های اخیر با‬

‫ظاه��را ‪ ZTE‬به‌دلی��ل وجود برخی حفره‌ه��ای امنیتی در برخی‬ ‫محصوالتش که در آمریکا فروخته مورد بررس��ی‌های دقیق قرار‬ ‫گرفت و البه‌الی آنها ماجرای امضای قرارداد تامین نرم‌افزارهای‬ ‫کامپیوتری و تجهیزات تحریمی ساخته شده توسط مایکروسافت‪،‬‬ ‫‪ ،Hewlett-Packard‬اوراکل‪ ،‬سیس��کو‪ ،‬دل‪ ،‬جونیپ��ر و‬ ‫سیمانتک به شرکت مخابرات ایران مشخص شد‪ .‬طبق برآوردهای‬ ‫آماری‪ ،‬نوکیا زیمنس با ‪ ۲۷‬درصد سهم از شبکه مخابراتی شرکت‬ ‫مخابرات ایران بیشترین سهم را نسبت به وندورهای دیگر رقیبان‬ ‫دارد و پ��س از آن ه��واوی ب��ا ‪ ۲۳‬درصد‪ ZTE ،‬ب��ا ‪ ۲۲‬درصد‪،‬‬ ‫اریکس��ون با ‪ ۱۰‬درصد‪ ،‬آلکاتل ‪ ۹‬درصد و دیگر وندورها ‪ ۹‬درصد‬ ‫باقی‌مانده قرار دارند‪ .‬در‌حالی‌که برآوردهای صورت‌گرفته نش��ان‬ ‫می‌دهد ش��رکت چینی هواوی با سهم ‪ ۳۸‬درصدی خود از شبکه‬ ‫ارتباطی ایرانسل بیشترین سهم را در این شبکه به‌دست آورده که‬ ‫پس از این شرکت‪ ،‬اریکسون با ‪ ۳۲‬درصد و نوکیا‪ -‬زیمنس با ‪۳۰‬‬ ‫درصد تجهیزات در شبکه ایرانسل حضور دارند‪.‬‬ ‫هواوی به‌خاطر مزایده‌ها و مناقصه‌هایی که اخیرن برای توسعه‬ ‫شبکه زیرساخت کشور برگزار ش��د‪ ،‬توانسته با کنار‌زدن رقیب‬ ‫آمریکای��ی خود‪ ،‬س��همش را از تجهیزات زیرس��اخت ارتباطی‬ ‫کش��ور به ‪ ۲۶‬درصد برس��اند و سیس��کو را با ‪ ۱۸‬درصد به زیر‬ ‫بکش��اند‪ .‬پس از آن‌ه��ا آلکاتل با ‪ ،۱۸‬نوکی��ا‪ -‬زیمنس با ‪،۱۲‬‬ ‫‪ ZTE‬با ‪ ،۱۰‬اریکس��ون با هفت و باقی ش��رکت‌ها با ‪ ۹‬درصد‬ ‫قرار دارند‪.‬‬

‫سیسکو‪ :‬فروش تجهیزات‌مان‬ ‫به ایران را تحمل نمی‌کنیم‬

‫‪21‬‬

‫جای خالی ارامنه‬

‫اکبر ترشیزاد‬ ‫ارمنیان از جمله اقلیت‌های مذهبی در ایران هس��تند که هم‌چون‬ ‫دیگر اقلیت‌های دینی چیزی بیش از دو هزار سال در کنار ایرانیان‬ ‫زیس��ت ‌ه و توانسته‌اند بر زبان‪ ،‬فرهنگ‪ ،‬هنر و سنن یک‌دیگر تاثیر‬ ‫بگذارند‪ .‬پس از اسالم اما بارها مهاجرت‌های اجباری و ناخواسته‌ای‬ ‫بر این مردمان نجیب تحمیل ش��ده است که برای نمونه می‌توان‬ ‫به کوچ اجباری ارامنه به دس��ت «ش��اه عب��اس صفوی» در قرن‬ ‫دهم هجری اشاره کرد‪« .‬شاه عباس» که برای بازپس‌گیری تبریز‬ ‫و قره‌باغ و ارمنس��تان از س��پاه عثمانی به آن مناطق حمله کرده‬ ‫بود برای پیروزی بر حریف از ش��یوه‌ی سرزمین سوخته بهره برد‬ ‫و در ای��ن راه بی��ش از ‪ 350000‬نفر از ارمنی��ان را وادار کرد تا به‬ ‫داخل فالت ایران کوچ کنند‪ .‬بخش فراوانی از آن‌ها در هنگام عبور‬ ‫از رودخانه‌ی «ارس» در آن غرق ش��دند‪« .‬ش��اه عباس» ارمنیان‬ ‫جلفای ارس را به اصفهان کوچاند و آن‌ها را در جنوب رودخانه‌ی‬ ‫زاینده‌رود اسکان داد که ارامنه این منطقه را به یاد سرزمین مادری‬ ‫خود جلفا نام نهادند‪ .‬بار دیگر «نادرش��اه افش��ار» در س��ال ‪1147‬‬ ‫هجری قمری و پس از فتح گرجستان و کشتن سران ارمنیان جلفا‬ ‫و بستن کلیساهای ایشان و مجبور کردن آن‌ها به ترک دین خود‪،‬‬ ‫هزار خانوار از ارامنه‌ی آذربایجان را به مشهد کوچ داد و در بیرون‬ ‫دروازه‌ی «پایین خیابان»‪ ،‬در راس��ته‌ی بازار آن‌ها را سکنی داد و‬ ‫کلیسایی به شکل جلفای اصفهان برای ایشان ساخت‪.‬‬ ‫فراموش نکنیم که تمامی این فجایع زمانی اتفاق افتاد که چیزی به‬ ‫نام سازمان ملل‌متحد‪ ،‬حقوق بشر و احترام به دیگر عقاید در جهان‬ ‫وجود نداشت و زندگی اقلیت‌ها‪ ،‬مذاهب و نژادهای مختلف در کنار‬

‫‪22‬‬

‫یک‌دیگر به رس��م و عادتی پذیرفته ش��ده تبدیل نشده بود‪ .‬پس‬ ‫از انقالب اس�لامی که سال‌ها بود اقلیت‌های مختلفی مذهبی و‬ ‫قومی به زندگی به نسبت آرامی در کنار یک‌دیگر خو گرفته بودند‪،‬‬ ‫متاس��فانه برای یک بار دیگر در تاریخ ما محدودیت‌ها و فشارها‬ ‫بر این هم‌وطنان گس��ترش و فزونی یافت‪ .‬در اثر این فشارها که‬ ‫به ویژه در یک دهه‌ی اخیر ش��دت بیش‌تری گرفته اس��ت شمار‬ ‫فراوان��ی از اقلیت‌های دینی هج��رت را بر ماندن در ایران ترجیح‬ ‫داده و از سرزمین مادری خود رفته‌اند‪ .‬به طور مشخص و به سبب‬ ‫جمعیت به نسبت بیش‌تر ارامنه در قیاس با دیگر اقلیت‌های دینی‪،‬‬ ‫میزان مهاجرت‌های آنان مشهودتر بوده است‪ .‬نگارنده که خود به‬ ‫س��بب ممنوعیت‌های کاری که در ایران داش��ته چند سالی را به‬ ‫اجبار و برای گذران زندگی در محالت ارمنی‌نش��ین تهران به کار‬ ‫تدریس مشغول بوده است‪ ،‬به آسانی به چشم خود می‌دید که شمار‬ ‫دانش‌آموزان ارمنی سال به سال کاهش بیش‌تری می‌یابد که این‬ ‫موضوع رابطه‌ی مستقیمی با مهاجرت این عزیزان به غرب و به‬ ‫ویژه به ایاالت متحده‌ی آمریکا دارد‪.‬‬ ‫وضعیت در شهرهای دیگر ایران از این هم ناامیدکننده‌تر‬ ‫است‪ .‬از این رو که اقلیت ارامنه در تهران و اصفهان به‬ ‫نسبت شهرهای دیگر از جمعیت باالتری برخوردار‬ ‫بوده و از سویی دیگر به سبب غیرمذهبی بودن‬ ‫این ش��هرها زمینه‌ی تحریک افکار عمومی‬ ‫بر علیه این عزیزان آس��ان نبوده‪ ،‬عمومن‬ ‫شرایط ارامنه و دیگر اقلیت‌های مذهبی‬ ‫و قومی در ای��ن مناطق کمی به‌تر‬ ‫بوده است‪ .‬شاید ذکر یک نمونه‬ ‫نشان دهنده‌ی وضعیت فعلی‬ ‫و شرایط پیش‌رو برای این‬ ‫هم‌وطنان باشد‪ .‬در شهر‬ ‫مش��هد برای صدها سال‬

‫اقلیت کوچکی از ارامنه در کنار دیگر ایرانیان زندگی می‌کرده‌اند‪.‬‬ ‫در یکی دو دهه‌ی اخیر ش��دت فشارها بر روی ارامنه‌ی مشهد را‬ ‫می‌توان از تعطیل و تخریب تدریجی هر دو کلیسای آنان در این‬ ‫ش��هر دریافت‪ .‬یکی از آن‌ها «کلیسای انجیلی مشهد» است که‬ ‫در کوچه‌ی گلس��تان‪ ،‬پشت باغ ملی این ش��هر واقع شده است‪.‬‬ ‫این کلیسا که نزدیک به هشتاد سال قدمت داشته و در نوع خود‬ ‫یک میراث فرهنگی باارزش به شمار می‌آید‪ ،‬به افراد عادی واگذار‬ ‫شده و بخش‌هایی از آن فروخته شده و متاسفانه چند سال پیش‬ ‫دچار حریقی شده است که در عمدی نبودن آن شک و تردیدهای‬ ‫فراوانی وجود دارد‪ .‬جالب اس��ت بدانید که این محله‌ی مش��هد تا‬ ‫حدود س��ال اواخر دهه‌ی چهل شمسی محل زندگی یهودی‌ها و‬ ‫مسیحی‌ها بوده و این کلیسا و یک کنیسه در کوچه‌ای نزدیک به‬ ‫آن وجود داشته که متاسفانه پس از انقالب تخریب شده است‪ .‬این‬ ‫محله که از محالت اعیان‌نشین سابق مشهد به شمار می‌آمده به‬ ‫محله‌ی جهودها معروف بوده است اما اکنون بیش‌تر ساکنین آن‬ ‫را روحانیون بلندپایه تشکیل می‌دهند‪.‬‬ ‫دیگر کلیس��ای مش��هد‪« ،‬کلیسای مس��روپ مقدس» است که‬ ‫در میدان «دهم دی» ش��هر مش��هد قرار دارد و در س��ال ‪1941‬‬ ‫میالدی توس��ط ارامنه ساکن این ش��هر بنا شده است‪ .‬در اطراف‬ ‫کلیسا زمانی س��اختمان‌های اداری و مدرسه ارامنه‌ی مشهد قرار‬ ‫داشته است‪ .‬باوجود این‌که این کلیسا به سبب ارزش‌های معماری‬ ‫و تاریخی‌اش در س��ال ‪ 84‬از سوی اداره میراث فرهنگی خراسان‬ ‫در فهرست آثار تاریخی‪-‬فرهنگی کشور به ثبت رسید اما پس از‬ ‫مهاجرت گسترده‌ی ارامنه از مشهد‪ ،‬این کلیسا به بنایی متروکه‬ ‫تبدیل شده که تنها خانواده‌ای ارمنی به عنوان سرایدار در‬ ‫آن زندگ��ی می‌کنند‪ .‬تا جایی که نگارن��ده اطالع دارد‬ ‫سرنوش��ت ارامنه‌ی ساکن دیگر شهرهای ایران نیز‬ ‫به همین وضعیت بوده و از ش��مار آنان به شدت‬ ‫کاسته ش��ده است‪ .‬ای کاش روزی نرسد که‬ ‫دیگر در کشورمان ایران از این رنگارنگی‬ ‫و دگرگونی قومیت‌ها‪ ،‬مذاهب و نژادها‬ ‫خبری نباش��د چرا که بخش��ی از‬ ‫زیبای��ی فرهن��گ م��ا در طول‬ ‫تاریخ در همین ش��یوه‌ی زیست‬ ‫مسالمت‌آمیز مردمان ایران‌زمین‬ ‫در کنار هم‌دیگر بوده است‪.‬‬

‫مـــردم در صف انتخـــاب‪۲۰۱۲‬‬ ‫رضا محدث‬ ‫روایت مردم و خیابان هایی که امروز پر از آدم هایی بود که می‬ ‫خواستند رییس جمهوری خود را برای چهار سال دیگر انتخاب‬ ‫کنن��د‪ .‬مردمی که رای دادند تا منتظر باش��ند رییس جمهوری‬ ‫منتخب فکری برای اقتصاد طبقه متوسط‪ ،‬شغل و مالیات کند‪.‬‬ ‫بتواند راهی برای برون رفت از بحران های اقتصادی بیابد و هم‬ ‫چنین از سوی دیگر گرداننده گان سیاسی دنبال کردند تا کسی‬ ‫بیاید تا سیاست های خارجی را ادامه دهد‪.‬‬ ‫ای��ران یکی از وزنه های مبارزاتی ه��ر دو طرف انتخابات بود‪.‬‬ ‫موضوعی که به نظر می رسد وارد دور تازه ای از رخداد ها شود‪.‬‬ ‫آن چه در پی می اید مجموعه عکس��ی اس��ت از روز انتخابات‬ ‫ششم اکتبر در آمریکا‪ .‬در حالی این گزارش منتشر می شود که‬ ‫بنابر گزارش ان بی س��ی آقای اوباما با ‪ ۲۷۳‬رای الکترال برنده‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سال ‪ ۲۰۱۲‬شد‪.‬‬

‫‪23‬‬

‫کتابخانه‌ی کوچک من‬

‫سازه­‌های ناهم­گن‬ ‫نهال نوریان‬ ‫«ام��ا این دو بیش‌تر مانن��د آینه‌ی یک‌دیگر عم��ل می‌کنند‪ ،‬این‬ ‫بازنمای��ی را تنها وقت��ی می‌توانند اجرا کنند که هر ک��دام در زبان‬ ‫دیگری م��ورد داللت قرار گیرد‪ .‬آنتیگونه در س��خن کرئون «مرد‬ ‫وار» می‌ش��ود یعنی به بیانی خود کرئون از مردی خلع می‌ش��ود و‬ ‫هیچ‌کدام موقعیت جنس��یتی خود را حفظ نمی‌کنند و آشفتگی‌های‬ ‫خویشاوندی به بی‌ثباتی جنسیت از طریق اجرا منجر می‌شود‪… .‬‬ ‫پس همان‌طور که آنتیگونه عمل در زبان را آغاز می‌کند‪ ،‬از خودش‬ ‫هم جدا می‌شود‪».‬‬ ‫وب‌س��ایت مایندموتور‪ ،‬پای‌گاه اینترنتی منتش��رکننده‌ی «ادعای‬ ‫آنتیگون��ه»‪ ،‬در توضیحی ب��ر روی کتاب چنین م��ی‌آورد‪« :‬کتاب‬ ‫«ادع��ای آنتیگون��ه» را ح��دود دو س��ال پیش انتخ��اب و ترجمه‬ ‫کردیم‪ .‬چراکه احس��اس هم‪-‬دلی می‌کردیم با جودیت باتلر که در‬ ‫سیاست زنانه را می‌یافت که‬ ‫«ادعای» آنتیگونه قس��می از اجرای‬ ‫ِ‬ ‫می‌توانست ش��کافی در اقتدار حاکم ایجاد کند‪ ».‬این کتاب پس از‬ ‫آن‌که به ارش��اد اسالمی سپرده شد و درنهایت مجوز انتشار نیافت‪،‬‬ ‫به سرنوش��تی در قامت یک کتاب الکترونیکی دچار شد‪ .‬این کتاب‬

‫‪24‬‬

‫در سال ‪ 1390‬در پای‌گاه اینترنتی مایندموتور قرار گرفت و بعد هم‬ ‫با شرحی از مهدی س��لیمی در وب‌سایت زغال همراه شد‪ .‬مهدی‬ ‫س��لیمی زیر عنوان «به مناسبت انتشار کتاب «ادعای آنتیگونه» از‬ ‫جودیت باتلر در س��ایت مایندموتور و در باب فصل سوم این کتاب‬ ‫تحت عنوان «فرمان‌ب��رداری بی‌قاعده» یا همه‌آمیز؟» این متن را‬ ‫به‌صورت پی‌دی‌اف در آن پای‌گاه اینترنتی قرار داده اس��ت‪ .‬کتاب‬ ‫«ادعای آنتیگونه» برگردان مشترک امین قضایی‪ ،‬بابک سلیمی‌زاده‬ ‫و مهدی سلیمی است که البته حضور یک نمونه‌خوان یا بهتر از آن‪،‬‬ ‫ویراس��تار را در این میان کم دارد‪ .‬در معرف��ی این کتاب در پایگاه‬ ‫مایندموتور آمده اس��ت که کتاب به تمامی کس��انی تقدیم می‌شود‬ ‫سیاست نهادینه‌شده و در شرایطی که کفتارهای‬ ‫که در بحبوحه‌ی‬ ‫ِ‬ ‫‌جویان نام‌آشنا به حکم «عقل حسابگر» در پی‬ ‫سیاس��ی و مصالحه ِ‬ ‫«بخش��ش دو طرفه» و آش��تی ملی‪-‬اند‪ ،‬کنش خود را معطوف به‬ ‫هیچ‌ک��دام از ای��ن هنجارهای موجود نمی‌یابند‪ .‬این کتاب در س��ه‬ ‫فصل با عنوان‌های «ادعای آنتیگونه»‪« ،‬قوانین نانوشته‪ ،‬انتقال‌های‬ ‫منحرافه» و «فرمانبرداری بی‌قاعده» تدوین شده است که در نهایت‬ ‫با یادداشت‌هایی که البته منظور انگار همان پی‌نوشت مرسوم بوده‬

‫است به پایان می‌رسد‪ .‬جودیت باتلر فیلسوف پساساختارگرا و منتقد‬ ‫فیمنیست آمریکایی‌تباری است که دیدگاه‪-‬هایش به‌ویژه در حوزه‬ ‫و یا با رویکرد به مسایل پیرامونی جنسیت چالش‌برانگیز بوده است‪.‬‬ ‫او در زمینه‌ی فیمنیس��م‪ ،‬نظریه‌ی فراهنجار‪ ،‬فلس��فه‌ی سیاسی و‬ ‫علم اخالق کار کرده اس��ت و در رشته‌ی ادبیات در دانشگاه برکلی‬ ‫کالیفرنیا تدریس می‌کند‪ .‬نخستین اثر او با نام «آشفتگی جنسیتی»‬ ‫که در س��ال ‪ ۱۹۹۰‬به چاپ رس��ید‪ ،‬توسط امین قضایی به فارسی‬ ‫ترجمه شد و در همین وب‌سایت قرار گرفت‪.‬‬ ‫این کتاب به فیگور زنانه‌ی معمول حمله می‌کند و از رهگذر نظر به‬ ‫آنتیگون��ه‪ ،‬به بحثی نظری در این زمینه راه می‌یابد‪ .‬جودیت باتلر با‬ ‫توجه به پیشینه‌ی کاری و مطالعاتی خود‪ ،‬در این کتاب هم به‌سراغ‬ ‫خوانش‪-‬های��ی از هگل و لکان از نمایش‌نام��ه‌ی «آنتیگونه» اثر‬ ‫سوفوکل می‌رود‪ .‬او به طرح این پرسش می‌پردازد که آیا روان‌کاوی‬ ‫می‌تواند به‌جای اُدیپ‪ ،‬آنتیگونه را مبدا نظری خود قرار دهد‪ .‬ش��اید‬ ‫بهتر باش��د روی‌کرد باتلر نسبت به آنتیگونه را آن‌طور که خود بیان‬ ‫می‌کند مطرح کنیم‪ .‬آن‌جا که در آغاز چنین می‌آورد که «اما بگذارید‬ ‫گام‌هایی که می‌خواهم بردارم را برای ش��ما یک‌به‌یک برش��مرم‪.‬‬ ‫من کالسیس��یت نیستم و سعی هم نمی‌کنم باشم‪ .‬من آنتیگونه را‬ ‫مانند خیلی از اومانیست‌ها می‌خوانم‪ ،‬چون این نمایش‌نامه مسایلی‬ ‫را درباره‌ی خویش��اوندی و دولت مطرح می‌کند که در هنگامه‌های‬ ‫تاریخ��ی و فرهنگی متعدد تکرار می‌ش��ود‪ .‬آنتیگونه و منتقدینش‬ ‫را خوان��دم تا دریابم که آیا می‌توان الگویی از جای‌گاه سیاس��ی او‬ ‫به‌عن��وان یک فیگور زنانه که با اعمال فیزیکی و زبانی نیرومندش‬ ‫ب��ا دولت مبارزه کرد ایجاد نم��ود یا که خیر… آنتیگونه نماینده‌ی‬ ‫خویش��اوندی و انحالل آن بوده و کرئون نماینده‌ی نظم اخالقی و‬ ‫قدرت سیاسی است که بر اصول عام و کلی استوار است‪».‬‬

‫دستگیری هجده بهایی در گرگان‬

‫بهایی‌ها متهم همیشگی در ایران‬

‫اردوان روزبه‬ ‫بیست و ششم مهرماه سال ‪ ،۱۳۹۱‬شهر گرگان از صبح‌‌گاهان‬ ‫تا نیمه ش��ب ‪ ۱۸‬ش��هروند بهایی دستگیر ش��دند‪ .‬این افراد نه‬ ‫اخط��اری دریافت کردند و نه پیش‌تر به دادگاهی دعوت ش��ده‬ ‫بودند‪ .‬به روش��ی که چندان هم تازه نیس��ت‪ .‬ن��ه تفهیم اتهام‬ ‫و نه اعالم قبلی‪ .‬خانواده‌های دس��تگیر ش��دگان می‌گویند در‬ ‫هر منزلی که مراجعه ش��ده اس��ت وسایل ش��خصی‪ ،‬کتاب و‬ ‫رایانه و عکس در و دیوار نیز جمع‌آوری ش��ده اس��ت‪ .‬ماموران‬ ‫توضیح��ی در مورد اتهام و یا حتا محل انتق��ال افراد نداده‌اند‪.‬‬ ‫ج��رم‪« :‬بهاییت»‪ .‬این جرم به اندازه کافی و هنوز در جمهوری‬ ‫اس�لامی به تنهایی جرم جدی محس��وب می‌ش��ود که برای‬ ‫دس��تگیری یک فرد نیازی به اتهام‌های دیگر نباشد‪ .‬اعتقاد به‬ ‫این گرایش خود به تنهایی در ابتدای انقالب در ایران تا سال‌ها‬ ‫بعد آن می‌توانسته جواز اعدام افراد باشد‪.‬‬ ‫ش��اید این س��ال‌ها بنابر طرح بعضی موضوع‌ها و روشن شدن‬ ‫وضعیت اقلیت‌های اعتقادی در ایران که فقط ش��امل بهاییت‬ ‫نب��وده و دیگر اقلیت‌های اعتق��ادی را نیز به فراخور حال در بر‬ ‫گرفته است‪ ،‬برخورد‌های حاکمیت منتهی به اعدام نشده است‬ ‫ام��ا به هر روی حقوق اقلیتی در ایران نکته فراموش ش��ده‌ای‬ ‫اس��ت که شامل یک گروه نیست‪ .‬بهاییت به طور مشخص در‬ ‫تفکر حاکم بر جمهوری اس�لامی مس��اوی با جاسوسی برای‬ ‫اسراییل و ارتباط با انگلیس است‪ .‬چیزی که در طول سال‌های‬ ‫بعد انقالب حتا در ذهن بس��یاری از افراد نقش بسته است‪ .‬در‬ ‫حالی که باور‌های اعتقادی از هر شکلی می‌تواند بخش فردی‬ ‫زندگی یک انس��ان باش��د‪ .‬تعریفی از حری��م خصوصی که در‬ ‫جمهوری اس�لامی به طور روشن وجود ندارد‪ .‬نکته‌ای که حتا‬

‫صدای برخی روشن‌فکران دینی شیعه را نیز در آورد‪.‬‬ ‫به هر روی پس از دستگیری این گروه از معتقد‌های به بهاییت در‬ ‫روز ‪ ۲۶‬ام مهر ماه خبر می‌رس��د تعدادی از این افراد با قرار وثیقه‬ ‫آزاد ش��ده‌اند و برخی دیگر نیز هنوز در زندان به سر می‌برند‪ .‬بنابر‬ ‫گزارش رس��یده به رادیو کوچه از این ‪ ۱۸‬نفر دس��تگیر ش��ده روز‬ ‫دوشنبه هشتم آبان ماه بعد گذشت ‪ ۱۲‬روز پریوش شجاییان‪ ،‬شیوا‬ ‫روحانی‪ ،‬میترا نورانی‪ ،‬هوش��مند دهقان و سودابه مهدی‌نژاد با قید‬ ‫وثیقه آزاد شده‌اند‪.‬‬ ‫تو‌گویی اس��ت با فرزانه کاشانی خواهر‬ ‫آن‌چه در ادامه می‌آید گف ‌‬ ‫کمال کاش��انی یکی از دستگیر شدگان که بنابر اظهار وی پس از‬ ‫گذش��ت ‪ ۱۲‬روز هیچ خبری از محل نگه‌داری‪ ،‬علت دستگیری و‬ ‫وضعیت جسمی او ندارد‪:‬‬ ‫توضیح دهید برادر شما در چه تاریخی دستگیر شدند و علت‬ ‫دستگیری‌شان چه بوده است؟‬

‫ساعت ‪ 7‬صبح هجدهم اکتبر عده‌ای از طرف اطالعات به خانه او‬ ‫ریختند و ایشان را به خاطر عقاید دین بهاییت دستگیر کردند‪ .‬وی‬ ‫را به جای نامعلومی بردند که ما هیچ خبری از او نداریم‪.‬‬

‫آیا پیش‌تر ابالغ قانونی یا طرح دعوی یا شکایتی نسبت به‬ ‫ایشان شده بود؟‬

‫خیر‪ .‬هیچ شکایتی نشده بود‪.‬‬

‫ایش�ان به هم‌راه هفده نفر دیگر دستگیر شدند‪ .‬از وضعیت‬ ‫دیگر دستگیر‌شدگان مطلع هستید؟‬

‫همان مقدار که از برادرم اطالع داریم از آن‌ها نیز مطلع هستیم‪.‬‬ ‫ام��ا خوش‌بختانه چند نفر از آن‌ها را با وثیقه آزاد کردند‪ .‬دیروز‬ ‫خان��م برادرم با دادس��تان صحبت کردند و ایش��ان با مالیمت‬ ‫ج��واب او را دادند و گفتند‪« :‬نگران نباش��ید‪ ،‬این‌ها را به خاطر‬

‫عقایدشان گرفتند و شاید بازپرسی و آزادی‌شان طول بکشد‪».‬‬ ‫ما خوش‌حال بودیم که دیروز با این خانواده با مهربانی و احترام‬ ‫صحبت کردند‪.‬‬ ‫برادر شما پیش‌تر هم دستگیر شده بودند؟‬

‫حدود ‪ 29‬سال پیش‪ ،‬در سال ‪ 1983‬میالدی دستگیر شده و حدود‬ ‫شش سال در زندان بودند و از زمان آزادی کاری به او نداشتند‪.‬‬

‫جمعیت بهایی شهر گرگان چند نفر هستند؟‬

‫متاسفانه من نمی‌دانم‪.‬‬

‫آیا دستگیری این هجده نفر اتفاق تازه‌ای است یا پیشتر هم‬

‫با دستگیری‌های چند نفره مواجه شدید؟‬

‫در بیش‌تر ش��هرهای ایران ای��ن روش را پیش گرفتند و به خانه‬ ‫بیش‌تر خانواده‌ها می‌روند و پدر و مادر یا بچه‌ها را دستگیر می‌کنند‪.‬‬ ‫این به طور مداوم در تمام شهرهای ایران در حال وقوع است مثلن‬ ‫در سمنان‪ ،‬مشهد‪ ،‬و آن‌طور که شنیدیم به تازگی در مینو‌دشت گنبد‬ ‫کاووس دو خانواده را به زندان بردند‪.‬‬ ‫پیش‌ت�ر هم دانش‌گاه بهایی‌ها نیز تعطیل ش�ده بود‪ .‬آیا به‬

‫ط�ور مش�خص مرجعی وج�ود دارد که تاکن�ون خانواده یا‬

‫نزدیکان‌تان به آن مرجع به خاطر این اتفاقاتی که برای‌تان‬ ‫میافتد‪ ،‬اعتراض یا شکایت کنند؟‬

‫ش��کایت از طرف خانواده ما نش��ده اس��ت‪ .‬جامع��ه بهایی مطیع‬ ‫حکومت هس��تند اما آن‌چه مربوط به عقایدشان است‪ ،‬هیچ کس‬ ‫نمی‌تواند جلوی‌شان را بگیرد‪ .‬مانند دعا‪ ،‬مناجات یا درس خواندن‬ ‫که ش��خصی است و هر انسانی حق دارد که در زندگی پیش‌رفت‬ ‫کند‪ .‬جامعه بهایی سعی می‌کند به هر طریقی شده بچه‌های خود‬ ‫را تعلیم و تربیت دهند‪ .‬برادر من ‪ 52‬سال دارد و ما نگران سالمتی‬ ‫او هستیم چون نمی‌دانیم کجا هستند‪.‬‬

‫‪25‬‬

‫خدا و عبادتیکه فقط باید با عاج انجام شود‬ ‫سینا رهنما‬ ‫نش��نال جئوگرافیک در گزارش��ی کامل از وضعیت قاچاق عاج‬ ‫فی��ل در آفریق��ا‪ ،‬از این مس��ئله پرده‌داری کرده که کلیس��ای‬ ‫کاتولیک در فیلیپین‪ ،‬دس��ت در این بازار دارند و مشتری اصلی‬ ‫این بازار محس��وب می‌ش��وند‪ .‬در عکسی که در همین صفحه‬ ‫آم��ده‪ ،‬می‌بینید که چطور برخی از محصوالت کلیس��ا از جمله‬ ‫مجسمه عیسی بر صلیب‪ ،‬از عاج ساخته می‌شود تا پایه زیبایی‬ ‫در یک کلیس��ا باش��د‪ .‬گزارش تصویری این گزارش را این‌جا‬ ‫می‌ش��ود دید‪ .‬تصوی��ری که از دو تن عاج به دس��ت می‌بینید‪،‬‬ ‫مربوط به مراقبان لباس ش��خصی پارک ملی آمبوسلی در کنیا‬ ‫اس��ت‪ .‬که دارند عاج فیلی که قاچاق شکار شده را جدا می‌کنند‬ ‫تا از دست سارقان دور شود‪.‬‬ ‫این گزارش می‌گوید در یک س��ال گذشته‪ ،‬شش مراقب پارک‬ ‫جنگلی در درگیری با قاچاق‌چیان عاج کش��ته ش��ده‌اند‪ .‬در این‬ ‫درگیری‌ه��ای مس��لحانه‪ 23 ،‬ت��ن از قاچاق‌چیان هم توس��ط‬ ‫مراقبان محیط زیست هدف قرار گرفته و کشته شدند‪.‬‬ ‫گزارش کامل خبرنگار نشنال جئوگرافیک اما مسایل جالب‌تری‬ ‫را برمال می‌کند‪ .‬این که تشکیالت بودیسم فیلیپین هم در این‬ ‫کار دست دارند‪ .‬آن هم آیین بودایی که نه خدایی در آن هست‬ ‫و نه تش��کیالت پر رزق و برقی‪ .‬یا دس��تکم نباید باشد یا گفته‬ ‫می‌شود نیست‪.‬‬ ‫در سال گذش��ته نزدیک به ‪ 25‬هزار فیل‪ ،‬قربانی قاچاق‌چیانی‬ ‫ش��دند که فقط آن‌ها را برای قطع عاج‌ش��ان‪ ،‬شکار می‌کنند و‬ ‫یا این ک��ه همان‌طور که در تصویر در همین صفحه هس��ت‪،‬‬ ‫قبرس��تانی از فیل‌های بدون عاج درست می‌کنند‪ .‬جسد بزرگی‬ ‫از فیل که پوست و خرطوم بلندی از آن به جا مانده است‪.‬‬ ‫مسئله اساسی تشکیالت خیالی دینی و آیینی همین است‪ .‬هیچ‬ ‫کدام‌شان در هیچ جای تاریخ‪ ،‬پیش‌رو در احقاق حقوق نبوده‌اند‬ ‫و فقط میانه و دالل و واسطه‌ای هستند با قدرت حاکم‪.‬‬ ‫در همی��ن زمانه فعلی و در قرن بیس��ت و یکم اگر نگاه کنید‪،‬‬ ‫خیلی از مس��ایل به لحاظ علمی جایی از تردید باقی نگذاش��ته‬ ‫اس��ت‪ :‬منابع طبیعی مانند آب را باید حفظ کرد‪ ،‬از ضایع شدن‬ ‫محیط زیس��ت بای��د جلوگیری کرد و باید به ان��دازه کافی غذا‬ ‫داشت تا مردم به آن دسترسی داشته باشند‪.‬‬ ‫این‌ها تازه حقوق پایه است‪ .‬کمی مدنی‌تر اگر نگاه کنیم‪ ،‬هنوز‬ ‫برای رس��یدن به حقوق مس��اوی زنان و ی��ا حفظ و حمایت از‬ ‫کودکان باید کمپین راه انداخت و تالش کرد ولی در هیچ یک‬ ‫از مواردی که در باال به آن اش��اره شد‪ ،‬شما دین یا تشکیالت‬ ‫دینی یا مذهبی را نمی‌بینید که بگوید‪ :‬از امروز تلف کردن آب‪،‬‬ ‫باید متوقف ش��ود‪ .‬از امروز‪ ،‬کتک زدن ک��ودکان باید به پایان‬ ‫برس��د‪ .‬از امروز‪ ،‬کش��تار دیگر موجودات کارناپسند و نادرستی‬ ‫است‪.‬‬ ‫البته این‌گونه نیس��ت‪ .‬در همه‌ی ادیان‪ ،‬این امکان برای ش��ما‬ ‫هست که هر کاری می‌خواهید بکنید و البته راه آن با پرداخت‬ ‫پول حل می‌ش��ود و حتمن شما آمرزیده خواهید شد و گناهان‬ ‫شما پاک می‌شود‪.‬‬

‫‪26‬‬

‫یادمان صادق شرفکندی در پرالشز‬ ‫روز شنبه ‪ 15‬سپتامبر ‪ 2012‬مراسمی به مناسبت بیستمین سال‌روز‬ ‫ترور دکتر صادق ش��رفکندی و هم‌راهانش فتاح عبدلی‪ ،‬همایون‬ ‫اردالن و نوری دهکردی در گورس��تان پرالشیز در شهر پاریس با‬ ‫شرکت صدها تن از اعضای حدک و هم‌چنین چند تن از اعضای‬ ‫رهبری حزب و ذوس��تان و هواداران حزب از کش��ورهای فرانسه‪،‬‬ ‫بلژیک‪ ،‬سویس و بریتانیا مراسمی برگزار گردید‪.‬‬ ‫شرکت‌کنندگان در این مراس��م در مقابل درب ورودی گورستان‬ ‫پرالش��یز تجمع نمودند و سپس بر مزار این جان‌باختگان گردهم‬ ‫آمددند و تاج گل‌هایی را به نش��ان احترام و فاداری بر مزار آن‌ها‬ ‫ی ای رفیب و هم‌چنین یک‬ ‫نهادند‪ .‬ابتدای این مراسم با سرو د مل ‌‬ ‫دقیقه سکوت به پاس احترام به شهیدان راه رهایی کردستان آغاز‬ ‫شد‌‪ .‬سپس خانم گالله شرفکندی عضو کمیته‌ی مرکزی حزب به‬ ‫ایراد سخن پرداخت‪.‬‬ ‫خانم شرفکندی در سخنان خود به‬ ‫عه��د و پیما‌ن دکتر ش��رفکندی به‬ ‫حزب دمکرات و به رهیر فقید حزب‬ ‫و خلق دکتر قاس��ملو اشار نمود‪ .‬که‬ ‫همانا در این راه نیز یعنی راه وفاداری‬ ‫به اه��داف حزب و ایجاد هم‌صدایی‬ ‫در میان اپوزیسیون ایرانی جان خود‬ ‫را فدا نمود‪.‬‬ ‫ایش��ان تاکی��د کرد که نکت��ه حائز‬ ‫اهمی��ت واقع��ه‌ی میکونوس حکم‬ ‫نهایی دادگاه عالی برلین و افش��ای‬ ‫ترورهای حکومت جمهوری اسالمی‬ ‫ایران حتا در سطح رهبری حکومت‬ ‫بود که اگر هم‌صدای��ی و هم‌کاری‬ ‫اپوزیس��یون ایرانی و کرد باهم نبود‬ ‫چنین حکمی هرگز صادر نمی‌شد‪.‬‬ ‫در ادامه این بحث خانم ش��رفکندی‬ ‫اظه��ار داش��ت ک��ه پی��ام دادگاه‬ ‫میکو‌نوس بر درس و تجارب این روی‌داد غم‌انگیز بایستی به چراغ‬ ‫هم‌کاری و تعامل و مبارزه علیه جمهوری اسالمی مبدل گردد‪.‬‬ ‫اگر ما خواهان حقوق بشر هستیم بایستی آن را ثابت کنیم‌‪ .‬نباید‬ ‫آن را برای عده‌ای مشروع و برای عده‌ای دیگر نامشروع بدانیم‪.‬‬ ‫در ادام��ه اق��ای دکت��ر هدای��ت متی��ن دفت��ری یک��ی دیگر از‬ ‫شرکت‌کنندگان در این مراسم به ایراد سخن پرداخت‪.‬‬ ‫ایش��ان اظهار داش��تند که تمامی م��واردی که در م��ورد دکتر‬ ‫شرفکندی ایراد گردید عین واقعیت می‌باشد‪ .‬دکتر شرفکندی به‬ ‫مانند نامش انسانی واال و صادق و راستگو بود و در رابطه با نقش‬ ‫و جایگاه شهیدان دکتر قاسملو و دکتر شرفکندی در تالش جهت‬ ‫ایجاد فضای دیالوگ و دوس��تی و اتحاد میان اپوزیسیون بایستی‬ ‫بگوییم که بدونه اغراق هیچ کس به مانند آن‌ها نمی‌توانست موفق‬ ‫عمل کند ‪.‬‬ ‫آقای دکتر حس��ن شتوی یکی دیگر از سخن‌رانان در این مراسم‬ ‫بود ایشان در مراسم بیستمین سال‌گرد یاد جان‌باختگانی میکونوس‬ ‫گفتند که جای بس��ی تاس��ف اس��ت که دو طرف حزب دمکرات‬

‫هرکدام جداگانه و طی مراس��ماتی مجزا یاد جان‌باختگانی برلین‬ ‫را گرامی می‌دارند‪ .‬این در حالی است که آنان با طرف‌های ایرانی‬ ‫نشست و مذاکره و هم‌کاری می‌کنند‪.‬‬ ‫اما حاضر نیستند با هم بر سر مزار جان‌باختگانیشان حضور یابند‬ ‫ایشان هم‌چنین در بخش دیگری از سخنان خود گفتند که انتظار‬ ‫نداشت ‌م که اپوزیسیون ایرانی این چنین با عجله و عجوالنه امضای‬ ‫تفاهم‌نامه‌ی دو حزب کردس��تان را مورد هج��وم قرار دهند و در‬ ‫ای��ن باره به بیان دیدگاه‌ها و نقطه نظرات خود پرداخت‪ .‬در همین‬ ‫راس��تا دکتر حس��ین الجوردی اظهار داشت که حکومت ایران به‬ ‫توانایی‌های‌های دکتر قاس��ملو و دکتر ش��رفکندی آگاه بود و در‬ ‫همین راس��تا جهت ترور این شخصیت‌ها تالش نمود زیرا وجود‬ ‫آن‌ها را تهدیدی برای نظام خود و ایجاد هماهنگی میان اپوزیسون‬

‫ایرانی می‌دانست‪.‬‬ ‫آقای دکتر الجوردی در ادامه اظهار داش��تند که اپوزیسیون ایرانی‬ ‫بایس��تی باخود واضح و شفاف عمل کنند و آنانی که به سرنگونی‬ ‫حکومت اعتقاد دارند راه خود را از کسانی که هنوز هم به تغییر در‬ ‫چه��ار چوب این نظام امی��د وارند‌‪ ،‬جدا کنند باید ما با خود و مردم‬ ‫راستگو باشیم‪.‬‬ ‫یکی دیگری از سخن‌رانان در این مراسم دکتر مهران مصطفوی‬ ‫بود ایش��ان نیز در گفته‌های خود به ضرورت دیالوگ و گفت‌وگو‬ ‫میان طرف‌های مختلف ایوزیس��یون کرد تاکپد ورزید و گفتند ما‬ ‫بایستی این نکته را مد نطر داشته باشیم که بدونه پیش داوری به‬ ‫دید‌گاه‌ه��ای یک‌دیگر احترام بگذاریم و از یاد نبریم که در دادگاه‬ ‫میکونوس چگونه باهم هم‌کاری کردیم‪.‬‬ ‫خانم رویا حکاکیان نویس��نده‌ی کتاب آدم‌کش��ان قصر فیروزه در‬ ‫سخنان خود اظهار داشتند امری که ما را به عنوان ایرانی به هم‬ ‫متصل می‌نماید ترا‌ژدی‌هایمان می‌باشد‪.‬‬ ‫ما همه از سوی جمهوری اسالمی شحصیت‌های مبارزمان ترور‬

‫می‌شوند‌‪ ،‬زندانی و شکنجه می‌شوند اما میکونوس فریاد همه‌ی ما‬ ‫و مقاومت کردها در برابر ظلم و بیداد‌هاست‪.‬‬ ‫الزم نیس��ت که ما صفحات تاریخ را ورق بزنی��م و خودمان را با‬ ‫کسانی به مانند کوروش و داریوش تعریف کنیم‪ ،‬تالش و مبارزه‌ی‬ ‫ما در طول ‪ 33‬سالی است که علیه حکومت اسالمی ایران انجام‬ ‫داده‌ایم که مقاومت و اس��تواری رمز وراز رس��یدن به آرمان‌ها و‬ ‫اهدافمان می‌باشد‪.‬‬ ‫من از طریق رویداد میکونوس با مبارزه‌ی بر حق ملت کرد آشنا‬ ‫شدم و با تعریف این روی‌داد تالش کردم که ملت کرد را بشناسم‬ ‫و آن را بشناسانم‪.‬‬ ‫در ادام��ه آق��ای بهزاد کریمی در رابطه با دوس��تی خ��ود و دکتر‬ ‫شرفکندی به ایراد سخن پرداخت ایشان نیز به مبارزه و تالش‌های‬ ‫دکتر قاسملو و دکتر شرفکندی اشاره‬ ‫ک��رد و نقش انان را در حدک و مبازه‬ ‫علیه حکومت جمهوری اسالمی حائز‬ ‫اهمیت دانست‌‌‪.‬‬ ‫ایشان گفتند که بخش اعظم مبارزه‬ ‫علیه حکومت جمهوری اس�لامی بر‬ ‫دوش ملت کرد بوده است‪.‬‬ ‫در بخ��ش دیگ��ری از این مراس��م‬ ‫آقای عزیز مامله به س��ه زبان کردی‬ ‫فرانسوی و فارسی در مورد مسئله‌ی‬ ‫مب��ارزه ی ملت و خواسته‌هایش��ان و‬ ‫هم‌چنین کارنامه‌ی جمهوری اسلالمی‬ ‫ایران به عنوان حکومتی تروریست به‬ ‫ایراد سخن پرداخت‪.‬‬ ‫ایشان گفتند ما طی فراخوانی از تمامی‬ ‫یاران دکتر ش��رفکندی درخواس��ت‬ ‫کردیم که باهم یاد بیستمین سال‌گرد‬ ‫ن میکون��وس را گرامی‬ ‫جان‌باخت��گا ‌‬ ‫بداریم ام��ا این‌که یک��ی از طرف‌ها‬ ‫حاضر به قبول این دعوت نیست جای تاسف است ‪.‬‬ ‫در ادامه هر یک از آقایان بهمن امینی و بهزاد معصومی در رابطه‬ ‫با اهمیت مبارزه‌ی کردها و هم‌صدایی اپوزیس��یون ایرانی به ایراد‬ ‫سخن پرداختند‪.‬‬ ‫آقای کاوه آهنگری عضو کمیته‌ی مرکزی حدک از تمامی حضار‬ ‫در این مراس��م تش��کر و قدر‌دانی نمود و اظهار داشتند همگی ما‬ ‫دوس��ت و هم‌راه دکتر شرفکندی و حدک هستیم به همین خاطر‬ ‫است که شما عزیزان خودتان میزبان این مراسم هستید ‪.‬‬ ‫هم‌چنین ایشان گفتند برای حزب دمکرات کردستان دمکراسی به‬ ‫مانند یک استراتژی سیاسی بسیار مهم است‪.‬‬ ‫ما همیشه تاکید کرده‌ایم که در آینده کردستان باید از سوی کردها‬ ‫اداره ش��ود و در پایتخت نیز در جریان اداره کشور کردها نیز مانند‬ ‫سایر ملیت‌های بای ‌د سهم خود را داشته باشند‪.‬‬ ‫در پایان این مراسم پیام مشترک اتحادیه‌ی زنان و حوانان دمکرات‬ ‫از سوی خانم نشمیل بروندی خوانده شد و خانم شیدا وجدانی نیز‬ ‫مجری این مراسم چندین قطعه شعر را تقدیم حضار نمود‪.‬‬

‫‪27‬‬

‫به بهانه زندانی سیاسی میثاق یزدان‌نژاد؛‬

‫ق بشر‬ ‫تبعیض در دفاع از حقو ‌‬

‫کاوه شیرزاد‬ ‫یکی از عکس��هایی که همیشه در دسکتاپ کامپیوت ِر من قرار دارد‪،‬‬ ‫عکس زندانی سیاسی میثاق یزدان‌نژاد است‪ .‬دانشجوی جوانی که‬ ‫در ش��هریور ‪ 1386‬به اتهام هواداری از مجاهدین خلق در مراس��م‬ ‫س��الگرد کش��ته ش��دگان دهه ش��صت در گلزا ِر خاوران بازداشت‬ ‫و به س��یزده س��ال زندان محکوم ش��د‪ .‬همزمان با او دو نفر دیگر‬ ‫س های‬ ‫نیز بازداشت ش��دند‪ ،‬یکی علی صارمی که با احتساب حب ‌‬ ‫سابقش‪ ،‬پس از تحمل مجموعا بیست سال زندان در سال گذشته‬ ‫اعدام ش��د و دیگری محمد علی منصوری‪ -‬زندانی سیاس��ی دهه‬ ‫شصت‪ -‬اس��ت که به ‪ 18‬س��ال زندان محکوم شد‪ .‬منصوری هم‬ ‫ی شهر سپری می کند‪.‬‬ ‫اکنون دوران حبس خود را در زندان رجای ‌‬ ‫چهره “معصوم و روحانی” میثاق یزدان‌نژاد‪ ،‬این جوان ‪ 26‬ساله که‬ ‫هنگام بازداشتش تنها ‪ 20‬سال داشت‪ ،‬هرگز از خاطرم نمیرود‪ .‬او مرا‬ ‫به یاد برادارنم رضا و حسین شیرزادیان – زندانیان سیاسی در دهه‬ ‫ش��صت که یکی از آنها‪ ،‬در زندان کشته شد‪ -‬می ‌انداخت‪ .‬برادران‬ ‫من نیز در زمان بازداشت سن و سال زیادی نداشتند‪ .‬همه رفتارهای‬ ‫میثاق که چند هفته ای را با او در ‪ 209‬س��پری کردم‪ ،‬تشابه زیادی‬ ‫به آنان داشت و همین موضوع تصویرش را برای همیشه در ذهنم‬ ‫حک م��ی کرد‪ .‬آنها همه افرادی مومن به راه خود بودند‪ ،‬راهی که‬ ‫ممکن است با آن مخالف باشیم‪.‬‬ ‫میثاق در زمان بازداش��تش که برای دومین بار صورت می گرفت‪،‬‬ ‫دانشجوی زبان مترجمی دانشگاه پیام نور بود‪ .‬زمانی که با او در بند‬ ‫سلول انفرادی به سلولهای چند‬ ‫‪ 209‬بودم‪ ،‬به تازگی از ش��ش ماه‬ ‫ِ‬ ‫نفره منتقل شده بود‪ .‬در آن زمان او از فشار روحی و روانی ناشی از‬ ‫خش��ونت “جسمی – کالمی” رنج می برد‪ .‬گویا در‬ ‫بازجویی توام با‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫این شش ماه چند بار بازجویانش عوض شده بودند ولی هیچ کدام‬ ‫از آنها موفق به گرفتن اقرار از میثاق – برای هواداری یا همکاری‬ ‫با مجاهدین خلق – نش��ده بودند‪ .‬در واق��ع او در زمان بازجوییش‬ ‫هیچگاه ادعای همکاری یا هواداری از مجاهدین خلق را نپذیرفت‪.‬‬ ‫شدگان دهه شصت‪،‬‬ ‫جرم او این بود که در مراس��م س��الگرد کشته‬ ‫ِ‬ ‫مجاهدین خلق‬ ‫ِ‌‬ ‫شرکت کرده بود و برای بار دوم به اتهام همکاری با‬ ‫متهم می‌شد‪ .‬میثاق هم اکنون دوران محکومیت خود را با بیمارهای‬ ‫شدید عصبی و روانی در زندان رجایی شهر سپری می کند و مدت‬ ‫هش��ت ماه نیز از افسردگی بسیار ش��دید رنج می برد‪ .‬متاسفانه در‬ ‫ای��ن اواخر بیم��اری “باد فتخ” نیز به رنج های او افزوده ش��ده و با‬ ‫آنکه خانواده‌اش هزینه درمان را تقبل کرده اند‪ ،‬از فرس��تادن او به‬ ‫بیمارستان به بهانه های مختلف جلوگیری کردهاند‪ /‬یا میکنند‪ .‬البته‬ ‫نگارنده هم اکنون از آخرین وضعیت او بی اطالع است‪.‬‬ ‫موضوع میثاق یزدان نژاد – و برخی از زندانیان سیاسی گمنامی که‬ ‫در زندان دیدم و هرگز نامی از آنها در رس��انهها مطرح نشد‪ -‬بهانه‬ ‫سیاسی دگراندیشی بپردازم که گویا‬ ‫زندانیان‬ ‫ای است تا به موضوع‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫دگراندیشی آنها‪ ،‬از خطوط قرمز مشترک جمهوریاسالمی و برخی از‬ ‫فعالین سیاسی و متاسفانه حقوق‌بشری گذرکرده و بر آنان هژمونی‬ ‫یافتهاس��ت‪ .‬گویا آنها همراه با جمهوری اسالمی در نادیده گرفتن‬ ‫حقوق این زندانیان متفق القول شدهاند‪ .‬به غیر از زندانیان سیاسی‬ ‫مته��م به همکاری با مجاهدین خلق میتوان به گروههای مختلف‬

‫‪28‬‬

‫نظیر هویت طلبان کرد‪ ،‬ترک و خصوصا عرب یا کسانیکه به زعم‬ ‫جمهوری اس�لامی و برخی دیگر‪ ،‬بدرس��تی یا نادرستی استقالل‬ ‫طلبان نامیده می شوند‪ ،‬اشاره کرد‪.‬‬ ‫های وحشیانه و قرون‬ ‫کشته شدن شش هموطن عرب‪ ،‬زیر شکنج ‌ه ِ‬ ‫وسطایی نهادهای امنیتی و نظامی و بازداشت و زندانی کردن دهها‬ ‫ت��ن از آنان و همچنین صدور فله‌ای احکام اعدام برای آنها را می‬ ‫‌توان در همین حیطه در نظر گرفت‪.‬‬ ‫در بدترین شرایط‪ ،‬اگر فرض کنیم هم ‌ه ی زندانیان سیاسی گمنامی‬ ‫استقالل مناطقی از ایران‬ ‫خواهان‬ ‫ی ش��ود‪،‬‬ ‫که نامی از آنها برده نم ‌‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫بوده یا دست به اقداماتی خشونت آمیز زد‌ه باشند‪ .‬چرا نباید به عنوان‬ ‫یک انسان از وجود دادگاهی عادالنه‪ ،‬علنی به همراه هیات منصفه‬ ‫محروم باشند‪ .‬چرا باید از حق داشتن وکیل‪ ،‬بازجویی عادالنه و بدون‬ ‫شکنجه و دهها حقوق انسانی دیگر بی‌بهر‌ه باشند‪ .‬از همه مهمتر‬ ‫اینکه چرا باید رس��ان ‌ه های مستقل و غیر‌حکومتی نسبت به انتشار‬ ‫ی تفاوت باشند‪ ،‬یا آنرا سانسور کنند؟‬ ‫اخبار آنها ب ‌‬ ‫ماهها پیش دوس��تی‪ ،‬با مس��ئوالن یکی از نهادهای حقوق بشری‬ ‫که بیش از همه دست به انتشار اخبار و اطالعات مربوط به تضیعع‬ ‫حقوق این طیف از دگراندیشان سیاسی می‌زد‪ ،‬گفتگویی داشت که‬ ‫ق بشری مشخصا در مورد‬ ‫در این گفتگو‪ ،‬مس��ئوالن این نهاد حقو ‌‬ ‫انتش��ار اخبار مربوط به مجاهدین خلق اظهار می‌داشتند اگر بیش‬ ‫از این‪ ،‬اخبار مربوط به آنها را منتش��ر کنند‪ ،‬ممکن اس��ت با تصور‬ ‫اینکه آنها وابسته به مجاهدین خلق هستند‪ ،‬ادامه فعالیت هایشان‬ ‫با مش��کالت زیادی مواجه شود‪ .‬تصوری که در مورد آنها همچنان‬ ‫جمهوری اسالمی به منظور گسترش هژمونی یا خطوط‬ ‫وجود دارد‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫قرم ِز خود در مورد انتش��ار اخبار نقض حقوق بش��ر و سایر موارد‪ ،‬از‬ ‫روش��های متنوعی بهره می گیرد که متاسفانه در سطوح مختلف‪،‬‬ ‫توانسته دیدگاههای سرکوبگرانه و ضد انسانی خود را به گروههای‬ ‫مختلف سیاسی‪ ،‬اجتماعی و حتی حقوق بشری تحمیل کند‪.‬‬ ‫به عنوان مثال در سطوح پایین‪ ،‬برای زندانیان سیاسی اصالح طلب‬ ‫که به تازگی از قدرت کنار گذاشته شده اند‪ ،‬سیاست هایی را درپیش‬ ‫گرفته که در داخل ایران و از دوستان و همکاران سابق این زندانیان‪،‬‬ ‫خصوصا کس��انیکه همچنان در قدرت هستند جز معدودی‪ ،‬بندرت‬ ‫کس��ی جرات کند نامی از آنها برده یا حقوق آنها را مطالبه و مطرح‬ ‫سازد‪ .‬در این مورد کافیست به آقایان موسوی‪ ،‬کروبی‪ ،‬بهزاد نبوی‪،‬‬ ‫تاج زاده و دیگر زندانیان این طیف نگاهی بیاندازید که گویا از طرف‬ ‫دوس��تان س��ابق خود که هم اکنون در حاکمیت هستند‪ ،‬فراموش‬ ‫ش��دند‪ .‬همین روش��ها در مورد اقلیتهای قومی‪ ،‬مذهبی و خصوصا‬ ‫بهاییان‪ ،‬دراویش گنابادی و یا دگر باش��ان جنسی – که همه روزه‬ ‫اخباری از نقض حقوق آنها انتش��ار می یابد – به کار گرفته شده و‬ ‫هزینه دفاع از حقوق آنها خصوصا در داخل ایران را بسیار سنگین و‬ ‫غیرقابل پرداخت کرده است‪.‬‬ ‫در مورد حقوق انسانی مربوط به زندانیان سیاسی مجاهد و گروههای‬ ‫اس��تقاللطلب و حتی هویت طل��ب؛ این نگاه تبعیضآمیز نه تنها در‬ ‫داخ��ل ایران‪ ،‬بلکه با آماده بودن بس��ترهای مناس��ب‪ ،‬به بیرون از‬ ‫مرزهای ایران نیز س��رایت کرده و متاسفانه هژمونی قابل توجهی‬ ‫یافته اس��ت‪ .‬خصوصا اینکه با استفاده از چنین بستری‪ ،‬در حالیکه‬

‫رس��انه‌های مستقل داخل و خارج ایران کمتر حاضر به انتشار اخبار‬ ‫مربوط به آنها هس��تند‪ ،‬جمهوری اسالمی با مرعوب کردن خانواده‬ ‫های این قربانیان‪ ،‬آنان را از هرگونه تالش بر اطالع رسانی باز می‌‬ ‫دارند تا زمینه اقدامات خودسرانه و دلخواه خود را فراهم سازد‪.‬‬ ‫اقدامات جمهوری اس�لامی برای نقض حداقل حقوق این طیف از‬ ‫ی ش��ود‪ .‬آنها به سراغ افرادی از‬ ‫زندانیان سیاس��ی به اینجا ختم نم ‌‬ ‫داخل یا خارج ایران که بنا بدالیلی تحت فشار قرار دارند‪ ،‬می روند و‬ ‫آنها را وادار به موضع گیری یا اتهام زنی علیه نهادهایی می کنند که‬ ‫اخبار این طیف از قربانیان نقض حقوق بشر را پوشش داده یا از آنها‬ ‫حمایت می کنند‪ .‬موضع گیری‌ها یا اتهام زدنهایی که هزینه های‬ ‫پوشش خبری و حمایت از این طیفها را افزایش می‌دهد‪ .‬جمهوری‬ ‫اسالمی در این موارد خصوصا از کسانی در ایران که زیر حکم زندان‬ ‫قرار دارند‪ ،‬یا با وثیفه‌های سنگین از کشور خارج شد‌ه اند و اموالشان‬ ‫در معرض ظبط ش��دن قرار دارد و نیز ایرانیانی که به ایران رفت و‬ ‫ی کند و بصورت مس��تقیم و غیرمستقیم‬ ‫ی کنند‪ ،‬اس��تفاده م ‌‬ ‫آمد م ‌‬ ‫آنها را وادار یا تش��ویق به موض ‌ع گیری یا اتهام‌زنی علیه نهادهای‬ ‫حقوق بشری که خطوط قرمز جمهوری اسالمی را به رسمیت نمی‬ ‫شناسند‪ ،‬می کنند‪.‬‬ ‫با تمام اینها در مورد نقض حقوق این قربانیان حقوق بشر‪ ،‬نمی توان‬ ‫از کنار فعالین سیاس��ی و حقوق بشری که بدون هیچ فشاری نیز‪،‬‬ ‫تص��ور می کنند باید بین طیف های مختلف قربانیان نقض حقوق‬ ‫بش��ر تبعیض قائل شد و کس��انیکه از ترس برخوردهای احتمالی‬ ‫ش دستی کرده و واکنش��های مورد انتظار‬ ‫جمهوری اس�لامی‪ ،‬پی ‌‬ ‫ی دهند‪ ،‬بسادگی گذشت‪.‬‬ ‫جمهوری اسالمی را از خود بروز م ‌‬ ‫بسیاری از گروههای سیاسی از جمله طرفداران جمهوری اسالمی‪،‬‬ ‫اصالح طلبان و اپوزوسیون‪ ،‬زمانیکه چشمان خود را بر روی نقض‬ ‫حقوق انس��انی کسانی که حکومت‪ ،‬آنها را – اراذل و اوباش – می‬ ‫نامید‪ ،‬بستند و نسبت به اخبار وحشتناکی مانند مرگ بر اثر گرسنگی‪،‬‬ ‫شکس��تن اعضای بدن بر اثر شکنجه‪ ،‬رها کردن بیماران از مداوا و‬ ‫تجاوز به وسیله اشیاء گوناگون در زندان کهریزک بی تفاوت بودند‪،‬‬ ‫ش��اید هرگز تصور نمی کردند که چند سال بعد‪ ،‬در اعتراضات پس‬ ‫از انتخاب��ات ‪ ،88‬کهریزک‪ ،‬قربانیانی از خود آنها و حتی از فرزندان‬ ‫مسئولین جمهوریاسالمی (مانند پدر روح االمینی) بگیرد‪.‬‬ ‫به نقل از یکی از زندانیان سیاسی در دوران رضاشاه – که به همراه‬ ‫فرخی یزدی‪ ،‬ش��اعر لب دوخته ایران زندانی بود‪ -‬وقتی مسئولین‬ ‫زن��دان قصر یکی از زندانیان عادی و غیرسیاس��ی را فلک کردند؛‬ ‫فرخی یزدی آرام ننشس��ت و به ش��دت به زندانبانان اعتراض کرد‪.‬‬ ‫به گفته این زندانی سیاس��ی‪ ،‬در آن زمان او به فرخی نزدیک شد و‬ ‫گفت‪ :‬برای چه اعتراض می کنی؟ این زندانی که زندانی سیاس��ی‬ ‫نیست! فرخی یزدی نیز در پاسخش گفت‪“ :‬وقتی یک زندانی عادی‬ ‫را کتک می زنند‪ ،‬چند صباحی دیگر نوبت ماست” که همینطور نیز‬ ‫شد‪ .‬متاس��فانه برای بسیاری از گروههای سیاسی نیز امروز همین‬ ‫انسانی هر گروه و فردی‪،‬‬ ‫حقوق‬ ‫گونه است‪ .‬چشم بستن بر تضیی ِع‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫حتی طرفداران ریگی که دس��ت به درگیری مسلحانه با جمهوری‬ ‫اس�لامی زده اند و کس��انیکه که ممکن است بسیاری از نیروهای‬ ‫سیاس��ی آنها را تجزیه‌طلب یا اس��تقالل طلب بنامند و نیزس��ایر‬ ‫اقلیتهای قومی‪ ،‬مذهبی و دگرباش��ان جنس��ی‪ .. .‬نه تنها می تواند‬ ‫در آینده مقدمه ای برای نادیده گرفتن حقوق همه‌ی ما باشد بلکه‬ ‫مغایر با مفاهیم جهان گستر اعالمیه جهانی حقوق بشر است‪.‬‬ ‫زمانی که حتی برای یک “جنایتکار یا عامل نسل‌کش��ی” نیز باید‬ ‫حقوقی انسانی را در نظر گرفت و به آن احترام گذاشت‪ .‬پس چرا باید‬ ‫چشمان خود را به نقض حقوق بشر امثال میثاق یزدان نژادها بست!‬

‫فرهنگ آمریکایی با طعم چینی‬ ‫اکبر ترشیزاد‬ ‫ه��ر روز و هم��ه ج��ا در غ��رب‬ ‫صحبت از چی��ن و تهدیدهایش‬ ‫ب��رای امنیت غرب و گس��ترش‬ ‫نف��وذ آن در مناط��ق مختل��ف‬ ‫آس��یا و آفریقا است‪ .‬دایم سخن‬ ‫از ق��درت ب��االی نظام��ی ای��ن‬ ‫کش��ور و خطرات��ی م��ی‌رود که‬ ‫چی��ن کمونیس��ت ب��رای جهان‬ ‫سرمایه‌داری ایجاد می‌کند‪.‬‬ ‫چین و مسایل مربوط به آن پای‬ ‫ثابت تمام مناظره‌های انتخاباتی‬ ‫در غرب و به ویژه آمریکاست‪ ،‬اما‬ ‫اینها همه از چش��م کسانی است‬ ‫ک��ه چین امروز را ندیده باش��ند‪.‬‬ ‫بگذارید به زبان س��اده‌تر بگویم‬ ‫دشمن به شمار آوردن چین برای‬ ‫غرب به همان اندازه سادلوحانه و‬ ‫خنده‌دار اس��ت که بگوییم یکی از ایالت‌های کوچک آمریکا برای ایالت‌های دیگر تهدید امنیتی‬ ‫و سیاسی به شمار می‌آید‪.‬‬ ‫برای رقابت با دیگر کشورهای جهان‪ ،‬پیش از اقتصاد و ارتش و ایدئولوژی سیاسی‪ ،‬به فرهنگ و‬ ‫تمدن بومی نیاز است‪ ،‬چیزی که در حال حاضر به ندرت در چین یافت می‌شود‪ .‬با یک سفر میان‬ ‫مدت به چین و با مصرف اندک و کوتاه مدت بخشی از برنامه‌های آموزشی‪ ،‬تفریحی و فرهنگی‬ ‫این کش��ور همه چیز دستگیرتان می‌شود‪ .‬ش��ما به عنوان یک غربی و به ویژه یک آمریکایی در‬ ‫چین احس��اس غربت نخواهید کرد‪ .‬زبان و فرهنگ انگلیس��ی در چین فرهنگ غالب است و در‬ ‫واقع فرهنگ و زبان چینی در س��ایه و حاش��یه‌‌ی آن قرار دارد‪ .‬صدالبته که این گفته به این معنا‬ ‫نیست که در شهرها و خیابان‌های چین مردم با یکدیگر به زبان انگلیسی صحبت می‌کنند اما با‬ ‫یک نگاه و گش��ت و گذار س��اده متوجه خواهید شد که آرزو و آمال اکثریت جوانان این کشور در‬ ‫هر چه بیشتر آمریکایی شدن است‪.‬‬ ‫این موضوع از اش��تیاق آنان به آموزش زبان انگلیس��ی ش��روع می‌ش��ود و تا نحوه‌ی پوش��ش‪،‬‬ ‫برخوردهای اجتماعی و بت‌های هنری و فرهنگی‌شان ادامه می‌یابد‪.‬‬ ‫اگ��ر یک روز کمی وقت بگذارید و پای یکی دو برنامه از برنامه‌های تلویزیونی عامه‌پس��ند چین‬ ‫بنشینید هیچ تفاوتی را با برنامه‌های شبکه‌های تلویزیونی آمریکایی نخواهید دید‪ ،‬از مسابقه‌های‬ ‫تلویزیون��ی گرفته تا برنامه‌های اس��تعدادیابی و س��ریال‌های آبکی پلیس��ی و خانوادگی‪ ،‬همه و‬

‫همه کپی‌های درجه‌ی دوم و سوم‬ ‫و مس��خره‌ای هستند از نمونه‌های‬ ‫آمریکایی‌ش��ان‪ .‬در ترانه‌هایی که‬ ‫از رادیو تلویزیون پخش می‌ش��وند‬ ‫هیچ اثری از موس��یقی ملی چین‬ ‫و س��ازها و ردیف‌های آوازی‌شان‬ ‫دیده نمی‌ش��ود‪ ،‬آهنگ‌ها‪ ،‬ترانه‌ها‬ ‫و حت��ا ن��وع تحریره��ا کامل��ن‬ ‫آمریکای��ی و ن��ه حت��ا غرب��ی و‬ ‫مشخصن انگلیسی هستند‪ .‬ترانه‌ها‬ ‫ترجمه‌های چین��ی از آهنگ‌های‬ ‫روز و عامه‌پس��ند آمریکایی‌اند که‬ ‫فقط به زبان دیگری اجرا می‌شوند‪.‬‬ ‫اگ��ر در خیابان جل��وی چند دختر‬ ‫و پس��ر چینی را بگیری��د و از آنها‬ ‫درب��اره‌ی دو تن از مش��هورترین‬ ‫چهره‌ه��ای فرهنگی این کش��ور‬ ‫یعن��ی «کنفس��یوس» و «یونگ»‬ ‫بپرس��ید‪ ،‬بخش فراوانی از آنها پاس��خی برایتان نخواهند داش��ت اما مطمئن باشید که اطالعات‬ ‫کامل آنها از خصوصی‌ترین مسایل زندگی «جاستین بیبر»‪« ،‬کیم کارداشیان» و «بیونسه» شما‬ ‫را به شدت شگفت زده خواهد کرد‪.‬‬ ‫بسیاری چین را ابرقدرت اقتصادی جهان امروز می‌دانند اما از یاد نبریم که سودی که شرکت‌های‬ ‫مادر از تولید محصوالت خود در چین می‌برند بس��یار بیش��تر از سهمی است که به خود چینی‌ها‬ ‫می‌رس��د‪ .‬شرکت‌هایی چون سونی‪ ،‬پاناسونیک‪ ،‬سامس��ونگ‪ ،‬ال جی‪ ،‬اپل‪ ،‬نایکی و هزاران هزار‬ ‫برند مش��هور دیگر از نیروی کار و مواد اولیه‌ی ارزان این کش��ور استفاده می‌کنند تا بخش قابل‬ ‫توجهی از همان محصول را به خود چینی‌های بفروشند که مصرف این کاالها را برای خودشان‬ ‫ب��ه نوعی افتخار می‌دانند‪ .‬چینی‌ها برای آنان که در خود این کش��ور و یا دیگر کش��ورهای فقیر‬ ‫آفریقایی و آسیایی دستشان به دهانشان نمی‌رسد هم راه‌حل دارند و کپی‌های ارزان قیمت همین‬ ‫کااله��ا را ب��ه وفور تولید و عرضه می‌کنند تا بیش از هر کش��وری دیگری در جهان به بس��ط و‬ ‫گسترش فرهنگ آمریکایی کمک کرده باشند‪.‬‬ ‫حاال خودتان قضاوت کنید مردم این کشور که کعبه‌ی آمالشان کشور آمریکا و فرهنگ آمریکایی‬ ‫اس��ت و نهایت تالش روزمره‌شان شبیه کردن هر چه بیشتر ظاهر‪ ،‬رفتار‪ ،‬عادات‪ ،‬هنر و فرهنگ‬ ‫خود به نمونه‌ی آمریکایی‌اش اس��ت می‌توانند دشمن و یا تهدیدی برای بت و الگویشان باشند و‬ ‫یا با او به جنگ و ستیز برخیزند؟‬

‫پس از دولت فرانسه‪:‬‬

‫جدید نیروهای مخالف اس��ت‪ ،‬یک کامیابی بزرگ خواند و اظهار داش��ت که دولت بش��ار اسد در‬ ‫آستانه سقوط قرار گرفته است‪.‬‬ ‫وزیر خارجه ترکیه خطاب به شرکت‌کنندگان در اجالس جیبوتی گفت‪« :‬ترکیه یک‌بار دیگر بر به‬ ‫رس��میت شناختن ائتالف ملی سوریه به عنوان نماینده مشروع مردم این کشور تاکید می‌کند و از‬ ‫برادران‌مان در سازمان همکاری اسالمی می‌خواهد که آنان نیز همین رویه را در پیش گیرند»‪.‬‬ ‫جمعی از چهره‌های اپوزیسیون سوریه شامل سیاست‌مدارن مخالف‌‪ ،‬جنگجویان شورشی‪ ،‬نظامیان‬ ‫جداش��ده از ارتش رژیم حاکم به همراه برخی از اقلیت‌های قومی و مذهبی سوری که در گذشته‬ ‫میان خود اختالفات عمیقی داشتند‪ ،‬روز یک‌شنبه گذشته توانستند به توافقی دست یابند و ترکیب‬ ‫جدی��دی را به نام «ائتالف ملی س��وریه» بنا کنن��د‪ .‬این ائتالف را فرانس��ه‪ ،‬ترکیه و معدودی از‬ ‫کشورهای عرب حوزه خلیج فارس به رسمیت شناخته‌اند؛ با این حال ایاالت متحده آمریکا‪ ،‬اکثر‬ ‫کش��ورهای اروپایی و حتا اتحادیه عرب در به رس��میت شناختن آن به عنوان دولت در تبعید و یا‬ ‫جایگزین قطعی حکومت کنونی‪ ،‬احتیاط کرده‌اند‪.‬‬

‫ترکیه ترکیب جدید اپوزیسیون‬ ‫سوریه را به رسمیت شناخت‬

‫روز پنج‌ش��نبه‪ ،‬پانزدهم نوامبر‪« ،‬احم��د داوود اوغلو»‪ ،‬وزیر خارجه ترکیه که در نشس��ت وزرای‬ ‫س��ازمان همکاری اسالمی (‪ )OIC‬در کش��ور آفریقایی «جیبوتی» شرکت کرده بود‪ ،‬با تاکید بر‬ ‫به رسمیت ش��ناختن ترکیب جدید اپوزیسیون سوریه‪ ،‬از کشورهای عضو این سازمان خواست تا‬ ‫همین تصمیم را اتخاذ کنند‪.‬‬ ‫آق��ای داوود اوغلو با تاکید بر این‌که کش��ورش هم اراده و هم ظرفیت دف��اع از مرزهایش را در‬ ‫صورت کش��انده ش��دن خشونت‌ها به آن سمت‪ ،‬دارد‪ ،‬تش��کیل ائتالف ملی سوریه را که ترکیب‬

‫‪29‬‬

‫به دنبال داوطلب برای جراحی پالستیک‪،‬‬

‫زیبایی افراطی یا دست‌کاری اساسی‬

‫گروه ترجمه‬ ‫مسابقه‌ای در کره جنوبی برگزار شده و گفته شد هرکسی فکر می‌کند نیاز‬ ‫دارد با جراح پالستیکی به سوپر مدل زیبایی تبدیل می‌شود‪ ،‬در آن شرکت‬ ‫کند‪« .‬ژان چونگ» عکاس هم پنج تا از کاندیداها را انتخاب کرده‌و از آن‌ها‬ ‫گزارش تصویری تهیه کرد‪ .‬منطقه موسوم به شینسا یا جایی که محلی‌ها‬ ‫به آن «کمربند زیبایی» می‌گویند‪ ،‬میزبان این مراس�م ساالنه است‪ .‬کره‬ ‫جنوبی نزدیک به پنجاه میلیون جمعیت دارد و چهار هزار کلینیک زیبایی در‬ ‫این کش�ور فعالیت دارد‪ .‬آخرین سرشماری که سه سال پیش در ‪۲۰۰۹‬‬ ‫انجام شد‪ ،‬گفته بود نزدیک به ‪ ۴۶‬درصد از دختران و زنان این کشور به‬ ‫شکلی و نوعی‪ ،‬عمل زیبایی را تجربه کرده‌اند‪ .‬در مسابقات اخیر‪ ،‬نزدیک‬ ‫به ‪ ۳۰۰‬تن داوطلب ش�ده بودند که توس�ط یک کمیته بررسی شدند تا‬ ‫بهتری�ن داوطلب از میان آن انتخاب ش�ود‪ .‬برنده نهایی عمل زیبایی که‬

‫‪30‬‬

‫ح�دود ‪ ۱۵‬ه�زار دالر هزینه دارد را به طور رای�گان دریافت می‌کند تا به‬ ‫عنوان بهترین زیبایی ناشی از عمل جراحی‪ ،‬انتخاب شود‪ .‬هان جی هیه‪،‬‬ ‫‪ ۲۱‬س�اله و برنده نهایی بود که البته می‌گوید از عمل جراحی که روی او‬ ‫انجام ش�ده راضی نیس�ت‪ .‬عکس‌های مراحل مختلف یا ‪ ۱۰‬عکسی که‬ ‫انتخاب ش�ده را در این گالری می‌بینید‪ .‬هان‪ ،‬دانش‌جو است و از این که‬ ‫فک پایین و باالیش یک‌سان نیستند‪ ،‬ناراضی بود‪ .‬یکی از پنج فینالیست‬ ‫نهایی بود و قرار شده دو عمل جراحی‪ ،‬یکی روی فک باال و دیگری روی‬ ‫فک پایین انجام ش�ود‪ .‬خودش می‌گوید مردم به فک پایین و بزرگ من‬ ‫خی�ره می‌ش�دند‪ .‬عکس‌های بعد از عمل ه�ان و در کنار م�ادرش را هم‬ ‫می‌بینید‪ .‬دو ماه بعد‪ ،‬عکس آخر است و انتخاب او به عنوان چهره منتخب‬ ‫جراحی زیبایی‪ .‬هان پیش از این از کمبود اعتماد به نفس رنج می‌برده و‬ ‫این که دوست پسر پیدا نمی‌کرده است‪ .‬حاال ولی امیدواری‌هایی دارد‪.‬‬

‫تهرانی‬ ‫هدیه تهرانی‬ ‫بازی هدیه‬ ‫در بازی‬ ‫ایران در‬ ‫ستیز ایران‬ ‫زن ستیز‬ ‫سینمای زن‬ ‫سینمای‬

‫آتوسا صاد‬ ‫وقتی سخن از بازیگران مطرح سینمای بعد از انقالب می‌شود‪ ،‬کم‌تر‬ ‫کسی نام هدیه تهرانی را از قلم می‌اندازد‪ .‬تهرانی که با متد ویژه‌ی‬ ‫خود در فیلم‌های متعددی ظاهر شده نزد نسل ما به سمبل سینمایی‬ ‫«جسارت زنانه» مبدل شده است‪ .‬طرز برخورد‪ ،‬نوع پوشش‪ ،‬رفتار‪،‬‬ ‫کالم‪ ،‬و ح��رکات این بازیگر‪ ،‬تعریف زن در س��ینمای ایران را وارد‬ ‫مرحله ی جدیدی کرده که هنرپیشگان پیشین اکثرن از ایفای آن‬ ‫ناتوان بودند‪ .‬نگاهی عمیق تر به سناریوی فیلم‌های تهرانی‪ ،‬می‌تواند‬ ‫عمق و بعد «جس��ارت زنانه» ی نسل ما را تبیین‪ ،‬و معنا و معیار و‬ ‫ک زنانگی را در ایران امروز مش��خص کند‪ .‬در یک جامعه‌ی‬ ‫مح�� ‌‬ ‫سنتی «جسارت زنانه» تا کجا امکان جوالن می‌یابد؟ این نوشته با‬ ‫بررسی نقاط قوت و ضعف مفهوم زنانگی در آثار هدیه تهرانی قرائتی‬ ‫فمینیستی از بازی این هنرپیشه‌ی سینما ارایه می‌دهد‪.‬‬ ‫نقاط قوت نقش‌های هدیه تهرانی ‪ :‬رفتار‪ ،‬کالم‪ ،‬لباس‪ ،‬نوع بازی‬ ‫آن چه در وهله‌ی نخست هدیه تهرانی را از سایرین متمایز می‌کند‬ ‫طرز رفتار‪ ،‬نحوه‌ی سخن گفتن‪ ،‬و نوع لباس پوشیدن اوست‪ .‬وی‬ ‫که بر خالف بازیگران سنتی معمولن با بلوز و شلوار‪ ،‬نه با دامن یا‬ ‫مانتوی س��نتی‪ ،‬در نقش‌های خود ظاهر می‌شود‪ ،‬تصویر زن فارغ‬ ‫از هنجاره��ای اجتماعی را به ارایه می‌دهد‪ .‬وی که معمولن نقش‬ ‫زنان مدرن و روش��ن‌فکر را بازی می‌کند تقریبن هیچ جا در نقش‬ ‫زن س��نتی خانه‌دار ظاهر نمی‌ش��ود‪ ،‬و چنان‌چه ظاهر شود (مثلن‬ ‫در «چهارش��نبه س��وری» یا «کاغذ بی‌خط») نقشی پیچیده‌تر از‬ ‫خانه‌داری و همس��رداری صرف را بر عهده می‌گیرد‪ .‬در فیلم‌هایی‬ ‫مثل «دست‌های آلوده»‪« ،‬آبی»‪« ،‬دنیا»‪ ،‬و «سیاوش»‪ ،‬شخصیت‬ ‫داس��تان در هیبت زنی در دنیای خارج از منزل در جامعه‌ی مردانه‬ ‫ظاهر می‌شود و مدام با معیارهای آنان دست و پنجه نرم می‌کند‪ .‬در‬ ‫کالم و نحوه‌ی برخورد هم تهرانی معمولن پا را فراتر از هنجارهای‬ ‫فرهنگی گذاشته و در اکثر فیلم‌ها («قرمز»‪« ،‬دختر ایرانی» و…)‬ ‫مقابل مظاهر مردس��االری (پدر‪ ،‬همسر‪ ،‬دوس��تان پسر) قد علم‬ ‫می‌کند و حرف خود را به کرسی می‌نشاند‪.‬‬ ‫تهرانی‪ ،‬حرفه‌ی سینمایی خود را در سال ‪ ۱۳۷۵‬با فیلم «سلطان»‬ ‫آغاز کرده و تا به امروز مش��غول کار است‪ .‬نگاهی اجمالی به آثار‬ ‫وی تالش ش��خصیت (کاراکتر) زنی را نشان می‌دهد که برای بقا‬ ‫در جامعه‌ی مردانه به هر دری می‌زند‪ .‬او می‌خواهد هم زندگی کند‬ ‫و هم زن بماند (بهرام بیضایی به زیبایی این آرزوی زنانه را در فیلم‬ ‫«سگ کشی» به تصویر می‌کشد)‪ .‬تهرانی در فیلم‌هایش معمولن‬ ‫یا قربانی می‌گیرد («آبی»‪« ،‬دنیا»‪« ،‬خانه‌ای روی آب») و یا قربانی‬ ‫می‌شود («شوکران»‪« ،‬چهارشنبه سوری») تا این زنانگی را حفظ‬ ‫کند‪ .‬به بیان دیگر‪ ،‬فیلم‌های او نحوه‌ی بقای مظلومانه یا زیرکانه‌ی‬ ‫زن را در جامعه‌ای مردانه که صدا و هویت وی را س��رکوب کرده‬ ‫نشان می‌دهند‪ .‬اوج هویت و شخصیت مستقل زنانه‌ی شخصیت‬ ‫زن داستان در فیلم «کاغذ بی‌خط» با بازی تهرانی در نقش «رویا‬ ‫رویایی» نمود می‌یابد‪ .‬رویا که آرزوی نوش��تن را در سر می‌پرورد‪،‬‬ ‫با وجود مخالفت همسرش جهانگیر (خسرو شکیبایی) در کالس‬ ‫داستان‌نویسی ثبت‌نام می‌کند و پس از اتمام دوره موفق به نوشتن‬ ‫داستان زندگی خود می‌شود‪ .‬رویا‪ ،‬با نوشتن‪ ،‬اتاقی از آن خود خلق‬ ‫می‌کند که هیچ کس جز او قادر نیست لذت بودن در آن را تجربه‬ ‫کند‪ .‬زنانگی وی با نوش��تن تولدی دوباره می‌یابد و جهانی نوینی‬

‫را برای��ش خلق می‌کند که هویت فردیش در آن با معناس��ت‪ .‬در‬ ‫حقیقت رویا و حقیقت زنانگی در تقاطع داس��تان نویس��ی به هم‬ ‫می‌رسند‪ ،‬و نوشتن و هویت زنانه یکی می‌شوند‪.‬‬

‫نقاط ضعف نقش‌های هدیه تهرانی‌‪:‬‬ ‫موضوع (پالت) فیلم‌ها‬ ‫الزم به تذکر نیست که با وجود نقاط مثبت شخصیتی و سینمایی‪،‬‬ ‫هدیه تهرانی اکثرن در فیلم‌هایی ظاهر می‌شود که در کار بازسازی‬ ‫کلیش��ه‌های فرهنگی و مردپسند هستند‪ .‬البته این ضعف بیش‌تر‬ ‫متوجه س��ینمای ایران است تا ش��خص هنرمند‪ .‬سینمای بعد از‬ ‫انقالب جایی برای نقد و چالش مس��تقیم س��اختارهای نابسامان‬ ‫فرهنگی نگذاش��ته و نقد نرم را بر نقد مس��تقیم ترجیح داده‪ ،‬و با‬ ‫این کار هنرپیشگان و فیلم‌سازان را ساکت و منفعل ساخته است‪.‬‬ ‫بر کس��ی پوشیده نیست که وقتی تیغ سانسور قوی‌تر از هنر شود‬ ‫فرهنگ‌سازی ابزار تهاجم می‌شود و سینما محل وقت گذرانی نه‬ ‫ی در هر نقشی تالش می‌کند معیارهای جامعه‌ی سنتی‬ ‫تفکر‪ .‬تهران ‌‬ ‫را علیه آن به کار بندد و از دام مش��کالت فردی خویش رها شود‪.‬‬ ‫با این وجود‪ ،‬این موفقیت زنانه قس��مت ناچیزی از واقعیت است‪،‬‬ ‫واقعیت عظیمی که در آن همه چیز و همه کس گرفتار دام بزرگ‬ ‫سنت و مردساالری است‪ .‬بازی شخصیت‌های داستان چه مرد و‬ ‫چه زن از آغاز تا به پایان در یک س��اختار مردانه اتفاق می‌افتد و‬ ‫هیچ‌کس هستی و فردیتی فراتر از ساختارهای سنتی برای خود و‬ ‫دیگران متصور نیس��ت‪ .‬بهترین مثال این مدعا فیلم «آبی» است‬ ‫که در آن هدیه تهرانی (مهتاب) با سو‌استفاده از غیرت نابه‌جای پدر‬ ‫ارسطو (بهرام رادان) او را وادار به ازدواج با خود می‌کند‪ .‬مهتاب به‬ ‫دروغ به پدر و مادر ارسطو می‌گوید که پسرشان از او سو‌استفاده‌ی‬ ‫جنسی کرده و پدر ارسطو ‪-‬با غیرت خاص مردان سنتی ایرانی‪ -‬او‬ ‫را وادار به ازدواج با مهتاب می‌کند‪ .‬عمل مهتاب ممکن است در این‬ ‫شرایط نوعی «جسارت» یا زرنگی زنانه تلقی شود اما – با در نظر‬ ‫گرفتن این حقیقت که در جامعه‌ای غیر‌سنتی هرگز پدری پسرش‬ ‫را به خاطر رابطه‌ی جنسی وادار به ازدواج با کسی نمی‌کند‪ -‬باید‬ ‫گف��ت که رفتار مهت��اب (دروغ‌گویی و سو‌اس��تفاده از دیگران به‬ ‫واس��طه‌ی زنانگی) نهایتن محصول همان فرهنگ جنسیت‌گرا و‬ ‫مردساالر است و بدون آن هرگز وجود نداشت‪ .‬این نوع «جسارت‬ ‫زنانه» فقط در چنین س��اختاری قابل توجیه اس��ت و چه بس��ا در‬ ‫فرهنگی آزادتر نوعی عکس‌العمل غیرانسانی و وحشیانه تلقی شود‪‌.‬‬ ‫یکی از کلیش��ه‌های فرهنگی که هدیه تهرانی (مانند بسیاری از‬ ‫هنرپیشگان زن) آن را بازسازی می‌کند کلیشه‌ی «زن شیطانی» یا‬ ‫«زن کش��نده» (‪ )Femme Fatale‬است‪« .‬زن شیطانی» زنی‬ ‫است که با تظاهر به صداقت‪ ،‬ظرافت‪ ،‬خرد‪ ،‬و زیبایی زنانه‪ ،‬مردان‬ ‫س��اده لوح و معصوم را به دام س��یاهی و تباهی می‌کشاند‪ .‬هدیه‬ ‫تهرانی این کلیش��ه را در فیلم‌های «شوکران»‪« ،‬چتری برای دو‬ ‫نفر»‪ ،‬و بهتر از همه در «دنیا» بازسازی می‌کند‪« .‬دنیا» داستان مرد‬ ‫ساده لوحی است (حاج عنایت با بازی محمدرضا شریفی نیا) که در‬ ‫دام هدیه تهرانی (دنیا) گرفتار می‌شود‪ .‬دنیا که در ابتدا با تظاهر به‬ ‫بزرگ شده‌ی خارج بودن و حرف زدن بچگانه دل «آقای حاجی»‬ ‫را به دست می‌آورد‪ ،‬پس از تن دادن به صیغه‌ی محرمیت‪ ،‬نقشه‌ی‬ ‫خ��ود را که مبنی بر تصاحب اموال حاجی عملی می‌کند و حاجی‬

‫را ورشکس��ته و نادم و ناکام رها می‌کند و به نزد عمه‌ی پیر خود‬ ‫می‌رود‪ .‬غیر س��نتی بودن دنیا‪ ،‬خوش مشربی‪ ،‬طنازی‪ ،‬مهربانی‪ ،‬و‬ ‫عالقه‌اش به یوگا و موس��یقی‪ ،‬حاجی را راضی کرده است که دنیا‬ ‫تنها زنی اس��ت که بر خالف همسر سنتی‌اش (گوهر خیر‌اندیش)‬ ‫او را به «قله»‌های ترقی می‌رس��اند‪ .‬گرچه رفتارهای غیر‌س��نتی‬ ‫شخصیت زن داستان باعث برتری مقطعی او بر زن سنتی است‪،‬‬ ‫در نهای��ت هنگامی که ورق بر می‌گردد و دنیا «ش��یطان صفت»‬ ‫می‌شود‪ ،‬تمام ژست‌های غیرسنتی او به یک باره زیر سوال می‌رود‬ ‫و بیننده را به مغاک برتری سنت بر مدرنیته باز می‌گرداند‪ .‬در فیلم‬ ‫«چهارش��نبه سوری» این نقش «شیطانی» به سیمین خانوم‪ ،‬زن‬ ‫همسایه‪ ،‬محول شده تا همسر هدیه تهرانی (مرتضی) را تصاحب‬ ‫کند و زندگی آنان را مشوش سازد‪ .‬کلیشه‌ی «زن شیطانی» که در‬ ‫فرهنگ ما اغلب به صورت هوو‪ ،‬زن صیغه‌ای‪ ،‬یا زن پنهانی وجود‬ ‫دارد با این روش بازسازی و به واسطه‌ی رنگ و لعاب سینمایی در‬ ‫جامعه مجسم‌تر و عادی‌تر می‌شوند‪‌.‬‬ ‫نکته‌ی دیگری که در تمام این فیلم‌ها به چش��م می‌خورد‪ ،‬فقدان‬ ‫روابط انسانی حقیقی میان شخصیت‌های کلیدی داستان است (در‬ ‫این میان شاید فیلم «آبی» استثنا باشد)‪ .‬رابطه‌ی میان زن و مرد در‬ ‫فیلم‌های تهرانی معمولن بر اساس انتظارات اجتماعی و سودجویی‬ ‫فردی‪ ،‬و فارغ از هرگونه ش��ناخت در مورد نیازهای روحی خود و‬ ‫دیگری صورت می‌گیرد‪ .‬عش��ق و رابطه‌ی انسانی در این فیلم‌ها‬ ‫معمولن خیلی س��طحی و سریع ش��کل می‌گیرد و گاه به همان‬ ‫س��رعت هم متالشی می‌شود‪ .‬سناریوی فیلم‌ها معمولن به عمق‬ ‫روابط انسانی سرک نمی‌کشد و سطحی باقی می‌ماند‪ .‬درست است‬ ‫این فیلم‌ها درام‌های عاشقانه نیستند اما اگر دقت کنیم تمام آن‌ها‬ ‫به نوعی به روابط انس��انی می‌پردازند‪ .‬دوس��تی‪ ،‬محبت‪ ،‬و مودت‬ ‫راستین و عمق رابطه‌ی انسانی در سینمای امروز ما به ندرت دیده‬ ‫می‌ش��ود‪ .‬اکثر فیلم‌سازان به تکرار تصویر سر‌بسته و کلیشه‌ای از‬ ‫عشق در هیت ازدواج یا ازدواج بدون عشق بسنده کرده‌اند‪.‬‬

‫سخن پایانی‬ ‫اگر هنرپیشگان قبل از انقالب نتوانند در فیلمی مثل «دنیا» ایفای‬ ‫نقش کنند علت اصلی آن را‪ ،‬در کنار دالیل شخصی‪ ،‬باید در فرهنگ‬ ‫و نگاه متفاوت آن‌ها به زن‪ ،‬مرد‪ ،‬و روابط انس��انی جستجو کرد‪ .‬در‬ ‫اکثر فیلم‌هایی که هدیه تهرانی در آن‌ها ایفای نقش می‌کند‪ ،‬این‬ ‫گونه وانمود شده که ما همه بی‌تقصیریم و گناه رفتارهای غلطمان‬ ‫بر گردن فرهنگ و وضعیت نابسامان اجتماعی است‪ .‬بله از طرفی‬ ‫می‌توان گناه مردساالری‪ ،‬زن ستیزی‪ ،‬و هر معزل اجتماعی دیگر را‬ ‫بر گردن واژه‌های انتزاعی چون فرهنگ غلط‪ ،‬سیاست‪ ،‬تاریخ‪ ،‬ایرانی‬ ‫بودن‪ ،‬و غیره انداخت و تصور کرد هنر و فیلم راهی جز ترسیم این‬ ‫حقای��ق ندارد‪ .‬اما از طرف دیگر هم می‌توان رس��الت هنر را فراتر‬ ‫از انعکاس س��اده‌ی حقایق‪ ،‬در فرهنگ‌سازی و ارتقای بشری دید‪.‬‬ ‫هنر و سینما باید ما را در غنی‌سازی فرهنگی یاری دهند و بتوانند‬ ‫انسانیت‪ ،‬اعتماد به نفس‪ ،‬و بازسازی هویت فردی را بیاموزد‪ .‬شایسته‬ ‫اس��ت که در جنگ با کلیش��ه‌های فرهنگی تنها به ترسیم آن‌ها‬ ‫بس��نده نکنیم و با انتقاد‪ ،‬براندازی‪ ،‬و جای‌گزینی آن‌ها به بازسازی‬ ‫فرهنگی همت بگماریم‪ .‬ما محکوم به تن دادن به تاریخ‪ ،‬سنت‪ ،‬و‬ ‫فرهنگ‌های غلط این سرزمین نیستیم‪‌.‬‬

‫‪31‬‬

‫بیداری در ادبیات معاصر‬

‫آیا مفهومی با عنوان ادبیات بیداری داریم‬ ‫شهرام گراوندی‬ ‫نقش ادبیات فارس��ی در پرتو افکنی بر قرن معاصر ایران چیست؟‬ ‫آیا ادبیات فارس��ی آن چنان مدرن بوده که روشنایی بیافریند؟ آیا‬ ‫باور داریم که جهان ایرانی ما منهای هنر و ادبیات‪ ،‬جهانی مبهم و‬ ‫تاریک و تار بوده؟ مخاطرات ادبیات چه بوده و ره آورد سه گانه ی‬ ‫تقابل ادبیات‪ ،‬س��نت و حکومت را از کدام زاویه می توان به نظاره‬ ‫نشست و از چه منظری می شود کاوید؟ و پیش از همه ی اینها‪،‬‬ ‫ایران در قرن بیستم چگونه وطنی بوده و سیر پیشرفت و رقابت در‬ ‫جهان مدرن را چگونه طی کرده؟‬ ‫بر آن نیستم که به این سواالت یکی یکی پاسخ دهم‪ .‬چون اصولن‬ ‫جای طرح سوال در این میانه صرفن گشایش روزنی ست بر آغاز‬ ‫این تعریف ؛ و تمام این سواالت خود آیتم هایی هستند که چون‬ ‫پرهای یک بال بزرگ شکل دهنده ی پارادیم اصلی ما هستند در‬ ‫این گذر‪ .‬ایران در آغاز قرن بیس��تم ایرانی پیشرفته و مدرن بوده‪.‬‬ ‫این را بپذیریم‪ .‬نهضت مشروطه هنوز یکی از مدرن ترین نهضت‬ ‫های جهان امروز است‪ .‬برخی قوانین تعبیه شده در آن هنوز مترقی‬ ‫تر از بسیاری تغییرات اعمال شده در طول یکصد سال اخیر است‬ ‫که بر خالف تصور بجای گشایش بیشتر شاهد تنگ تر کردن مواد‬ ‫و مفاد قانونی هس��تیم‪ .‬ادبیات در این میانه محمل دوراندیشی و‬ ‫بستر بذرپاشی استراتژیکی بوده که با محمدعلی جمالزاده در جهان‬ ‫داستان و با نیما در جهان شعر تمامی سوراخ سمبه هایی را که غول‬ ‫هایی مث فروزانفر و دشتی و نفیسی با انگشت های پترس‪ -‬وارانه‬ ‫شان می خواستند پر کنند به یک باره با بنیانی دیگرگونه کل آن‬ ‫بساط معظم ولی پوشالی را از جا کندند و طرحی دیگر انداختند و‬ ‫هنوز این کشتی با اینکه گاه کژ می شود و مژ می شود و در نزاع‬ ‫نابراب��ر حکومت و هنرمند‪ ،‬گاه با پارادوکس های خفیف یا عظیم‬ ‫طرفیم و گاه با گسست های بزرگ که موجب می شود و موجب‬ ‫ش��ده با خالء و چالش های بزرگ روبرو شویم‪ ،‬ولی راه ادامه دارد‬ ‫و ادبیات به فراخور نگاه هایی که به آن می شود و به قدر بزرگی‬ ‫دست هایی که می خواهد از بستر رود آب بردارد‪ ،‬همواره بر همه‬ ‫ی ارکان هنر تاثیر گذاش��ته و تاثیر آفریده‪ .‬سینمای مدرن ما هر‬ ‫چه دارد از ادبیات فارسی ست‪ .‬نقاشی ‪ ،‬معماری و موسیقی نیز که‬ ‫نیازی به شرح بیشتری ندارد‪.‬‬ ‫ب��ر آن��م که در این وادی و در این رابطه و در حد اجمال و توان به‬ ‫نقش کس��انی چون صادق هدایت‪ ،‬بزرگ علوی‪ ،‬جالل آل احمد‪،‬‬ ‫ابراهیم گلستان‪ ،‬غالمحسین ساعدی و بهرام حیدری بعنوان نمونه‬ ‫هایی شایس��ته و بایسته اشاره کنم و پیش��اپیش از تنگی زمان و‬ ‫محدود بودن موقعیت عذر تقصیر می طلبم‪.‬‬ ‫بعد از مقدمه‬ ‫چنانکه رنسانس در اروپا تاثیر شگرفش را بر نظام پوسیده و کالبد‬ ‫نیمه جان جهان غرب نهاد و موجب تغییر در بنیادی ترین مسائل‬ ‫و مفاهیم جوامع بشری شد‪ ،‬نهضت مشروطه به مثابه خونی تازه و‬ ‫حیاتی‪ ،‬چنین نقشی را در ایران ایفا نمود‪.‬‬ ‫قصه نویسی اروپا چنین ماجرایی دارد و دقیقن از دل رنسانس سر‬ ‫برآورده اس��ت‪ .‬انقالب بورژوازی‪ ،‬نظام فئودالیسم استیال یافته در‬

‫‪32‬‬

‫ق��رن های هفده و هجده را فت��ح و به انقالب پرولتاریا و پیروزی‬ ‫های پیاپی کارگران و طبقات فرودست در قرن بیستم پیوند زد‪ .‬بر‬ ‫این باورم که ” دن کیشوت ” که ظاهری ساده ولی باطنی عمیق‬ ‫دارد‪ ،‬سرآغاز ادبیات مدرن نه تنها اروپا که منشا ادبیات مدرن جهان‬ ‫است‪ .‬ما پیش از ” دن کیشوت ” هم قصه نویسی داشته ایم و با‬ ‫جهان قصه های شکسپیر و دیگران آشناییم؛ ولی چنانکه تا پیش‬ ‫از نهضت مش��روطه در ایران ‪ ،‬ادبیات مدرن مفهومی نداشت و در‬ ‫قصه نویسی با ” حکایت ” طرف بودیم‪ ،‬جهان قصه نویسی غرب‬ ‫هم جهان حکایت ها و اساطیر جهان قدیم و اسطوره های ذهنی‬ ‫مولفان روزگار ماقبل رنسانس بود‪.‬‬ ‫نهضت مش��روطه‪ ،‬فی الواقع نهضت دگرگونی بود‪ .‬دگرگونی در‬ ‫تمامی ارکان جامعه ی اس��تبداد زده و پوش��الی ش��ده ی ایران‪.‬‬ ‫گش��ایش پنجره ای بود به وسعت جهانی نوین که نم و تیره گی‬ ‫و غبار و رس��وب بناگهان از چهره ی ادبی��ات و هنر و فرهنگ و‬ ‫نظام حکومتی و اجتماع رخت بربس��ت و اشکال تازه ای پدید آمد‬ ‫و تا پس��ت ترین طبقات اجتماعی خزید و همه چیز را دستخوش‬ ‫تغییر کرد‪ .‬اگرچه تاثیر ادبیات اروپا با داس��تان های الکساندر دوما‬ ‫و ویکتور هوگو و غیره با ترجمه های گاه‪ ،‬پر از اشتباه سرآغاز این‬ ‫گشایش تدریجی روزنه های پیاپی ادبیات و هنر در ایران شد‪ ،‬ولی‬ ‫بالفاصله ” چرند و پرند ” و ” یکی بود یکی نبود ” و ” داش آکل‬ ‫” و ” بوف کور ” و ” مدیر مدرسه ” و ” سنگ صبور ” نوشته می‬ ‫شوند‪ .‬قوانین مدرن که بر اساس قوانین کشورهای اروپایی تنظیم‬ ‫و وضع ش��ده بود جاری می شود و جامعه شکل دیگری می یابد‬ ‫‪ .‬نظام اقتصادی بازتعریف می شود و همه ی این ها وقتی با هم‬ ‫تلفیق می ش��ود می بینیم به یکباره ‪ ،‬امکان بازگشت به دوره ی‬ ‫” فترت ” و ماقبل مش��روطه دیگر عملی نیست‪ .‬چشم ها گشوده‬ ‫می ش��ود‪ .‬ادبیات ماقبل مشروطه ‪ ،‬شسته رفته و تمیز بود‪ .‬جهان‬ ‫قصه های ما ‪ ،‬جهان ” جن پریان ” اس��ت‪ ” .‬س��مک عیار ” و ”‬ ‫امیرارس�لان نامدار ” و شرح های کشاف بر پهلوانان دوران های‬ ‫گذشته ‪ ” ،‬پوریای ولی ” ها و ” پهلوان مفرد ” ها و ” هزار و یک‬

‫شب ” ‪ ،‬نمادهای ادبیات رئالیته و متنفذ و مردمی ایران بود که از‬ ‫آن دوره به یادگار مانده است ولی برای همیشه پنجره ی حکایت‬ ‫گویی بسته می شود‪.‬‬ ‫ولی با مش��روطه‪ ،‬آدم های واقعی تری که نه پهلوانان بی زوال و‬ ‫نه آدم های یک بعدی سپید و سیاه و فرشته و شیطان هستند ‪ ،‬به‬ ‫قصه ها وارد می ش��وند‪ .‬با ماجراهایی مواجه می شویم که واقعی‬ ‫هستند و آدم هایی اطرافمان حضور دارند که آنها را – انگار – می‬ ‫شناسیم و در همسایگی ما زنده گی می کنند و حضور دارند‪ .‬اعمالی‬ ‫از اش��خاص و کاراکترهای قصه س��ر می زند که با واقعیت های‬ ‫زندگی روزمره همخوانی دارد و تحمیلی و تصنعی و فانتزی نیست‪.‬‬ ‫قصه نویسی در مسیر دیگری می افتد‪ .‬زبان‪ ،‬دستخوش تحول می‬ ‫شود‪ .‬زمان‪ ،‬مفهوم دیگری در جهان قصه می یابد‪ .‬زبان روایتی و‬ ‫حکایت گویی که گاه تفاوتی با نثر و ادبیات دیوانس��االری و فاخر‬ ‫درباری ندارد‪ ،‬به همراه شکل دیگری از زمان‪ ،‬که در جهان حکایت‬ ‫گویی شکل دیگری داشته است و گویا با امری غایب طرف بودیم‬ ‫و زمان وقوع قصه ها فی المثل در هزار و یک شب یا پهلوان نامه‬ ‫ها یا قصص االنبیا – بعنوان یکی از پر مخاطب ترین قصه های‬ ‫آن روزگاران – خیل��ی محل اعتنا نبود و کاربردی هم نداش��ت‪،‬‬ ‫تنپ��وش دیگری به تن می کند و زمان و زبان مثل دو همخون ‪،‬‬ ‫در قصه نویس��ی کنار هم هیات می یابند‪ .‬زبان پیرایش می شود‪.‬‬ ‫تاکید می کنم؛ پاالیش می شود و وجاهتی دیگرگونه پیدا می کند‪.‬‬ ‫زمان‪ ،‬قطعیت می یابد و از قالب های انتزاعی بیرون می زند‪ .‬جهان‬ ‫کنایات و شکوه واره گی ها و پر از تشبیه و استعاره بناگهان از کتاب‬ ‫ها می گریزد و جمال مان به قصه های دیگر روشن می شود‪.‬‬ ‫نمونه ی یکم از ادبیات کهن ‪:‬‬ ‫” … مهران وزیر چون نام س��مک ش��نید‪ ،‬بهراسید و گفت او را‬ ‫گرفت��ه اند؟ گفتند بلی‪ .‬مهران وزیر گفت او را بعوض ش��یرافکن‬ ‫نشاید کشتن که چون فرزند مرا کشت او را بعوض فرزند بکشیم‪.‬‬ ‫او را بند بر نهید تا پیش فغفور بریم که س��مک تنها نیس��ت‪ .‬تا او‬ ‫را چوب زنیم تا بگوید که دیگران کجا اند‪ .‬س��مک را بر بس��تند و‬

‫بسرای شاه فغفور بردند … ” کتاب سمک عیار‪ -‬تالیف فرامرزبن‬ ‫خدادادب��ن عبداهلل الکاتب االرجانی – جلد اول – صفحه ‪– 113‬‬ ‫تصحیح دکتر خانلری‬

‫به مساله ای فراتر از چارچوب محدودی که مولف برای او تدارک‬ ‫دیده بیاندیش��د‪ .‬ماجراها سلس��له وار و بدون کنش های فکری و‬ ‫چالش آفرینی رخ می دهد‪.‬‬

‫نمونه ی دوم از ادبیات کهن ‪:‬‬ ‫” … چون زن کفشگر باز رسید خواهر خوانده را بینی بریده یافت‬ ‫‪ ،‬تنگ دل ش��د و عذرها خواست و او را بگشاد و خود را بر ستون‬ ‫بست ‪ ،‬و او بینی در دست بخانه رفت ‪ .‬و این همه را زاهد می دید‬ ‫و می ش��نود ‪ .‬زن کفشگر ساعتی بیارامید و دست بدعا برداشت و‬ ‫در مناجات آمد و گفت ‪ :‬ای خداوند ‪ ،‬اگر می دانی که شوی با من‬ ‫ظلم کرده اس��ت وتهمت نهاده ست تو بفضل خویش ببخشای و‬ ‫بینی بمن باز ده‪ .‬کفشگر گفت ‪:‬ای نابکار جادو این چه سخن است‬ ‫؟ جواب داد گفت ‪ :‬برخیز ای ظالم و بنگر تا عدل و رحمت آفریدگار‬ ‫عز اسمه بینی در مقابله جور و تهور خویش‪ ،‬که چون برائت ساحت‬ ‫من ظاهر بود ایزد تعالی بینی بمن باز داد و مرا میان خلق مثله و‬ ‫رسوا نگذاشت ‪ .‬مرد برخاست و چراغ بیفروخت زن را بسالمت دید‬ ‫و بینی برقرار …”‬ ‫کتاب کلیله و دمنه – ابوالمعالی نصراهلل منشی‬ ‫نمونه ی سوم از ادبیات کهن ‪:‬‬ ‫” … پیر گفت‪ :‬ای امیر عفریتان این غزال مرا دختر عم ‪ ،‬و سی‬ ‫س��ال با من همدم بود‪ .‬فرزندی نی��اورد‪ .‬کنیزکی گرفتم‪ .‬آن کنیز‬ ‫پس��ری بزاد‪ .‬چون پس��ر یازده ساله شد مرا س��فری پیش آمد‪ .‬از‬ ‫بهر تجارت به ش��هر دیگر س��فر کردم و دختر عم من که همین‬ ‫غزال است در خردسالی ساحری آموخته بود‪ .‬پس کنیز و پسر مرا‬ ‫با جادوی گاو و گوس��اله کرده به شبان سپرده بود‪ .‬پس از چندی‬ ‫که من از سفر آمدم از کنیز و پسر جویان شدم‪ .‬گفت کنیز بمرد و‬ ‫پسر بگریخت … “‬

‫عناصر چهارگانه و داستان نویسی مدرن‬ ‫داس��تان نویسی مدرن بعد از مش��روطه اگر چه هنوز به بازتعریف‬ ‫های دیگری نیاز دارد و هنوز در حال تواتر و تغییر و گاه هم شاهد‬ ‫رکود و درجا زدن آن هستیم‪ ،‬ولی چهار عنصر کلیدی را به صورت‬ ‫آش��کارا و فی ذاته در بطن خود نهادینه کرد‪ .‬چهار عنصری که ”‬ ‫رضا براهنی” در کتاب ” قصه نویس��ی ” نیز با آوردن نمونه ها و‬ ‫مواردی‪ ،‬از آن ها با عناوین کلی ” زبان ‪ ،‬زمان ‪ ،‬مکان و علت ” یاد‬ ‫کرده است که از قضا یک نمونه از کارهایی را که براهنی از آنها یاد‬ ‫کرده – ” عشق سال های سبز از ابراهیم گلستان – کتاب جوی و‬ ‫دیوار و تشنه ” ‪ ،‬از نمونه هایی است که به عنوان یکی از نمادهای‬ ‫ادبی��ات دوره ی می توان بیداری می توان بدان پرداخت‪ ،‬ولی به‬ ‫لح��اظ ذکر نمونه ی دیگری از گلس��تان از پردازش آن خودداری‬ ‫می کنم‪.‬‬ ‫این چهار عنصر ‪ ،‬ماهیت داستان نویسی را بعد از نهضت مشروطه‬ ‫تغیی��ر داد و وج��ه افتراق حکایت و قصه ش��د‪ .‬حکایت مربوط به‬ ‫عوالم بی دردی است و واقعیت ندارد و دیگر در دوره ی معاصرهم‬ ‫ک��ه نکب��ت و فقر و اس��تبداد جامه ع��وض کرده و با شکس��ت‬ ‫نهضت مش��روطه که صرفنظر از تبعات و عوارض مثبت خود که‬ ‫روش��نفکری و جهان بینی گس��ترده تری را به ارمغان آورده‪ ،‬ولی‬ ‫ب��ا ظهور رضاخان در واق��ع از غایت خود دور ش��ده و در چنگال‬ ‫استبداد نوین از بین رفته‪ ،‬باز مجال حیات دیگرباره نمی یابد و مزاق‬ ‫خواننده و نویسنده برای همیشه عوض شده و پرونده ی حکایت‬ ‫برای همیشه بسته می ماند‪.‬‬ ‫ما همچنانک��ه در زندگی معمولی و در اطراف خود با بی نظمی و‬ ‫آشفتگی و مسیرهای مبهم در فراروی مان طرفیم و واقعیت های‬ ‫زندگی نامنظم و بصورت پراکنده رخ می دهد و هیچ الگو و قالب و‬ ‫قاعده ی از پیش تعریف شده ای مانند جهان حکایت و افسانه بر‬ ‫زندگی ما حاکم نیست و این بی نظمی و بی قاعده گی در جهان‬ ‫فکری ما نیز حضور قاطع دارد‪ ،‬و باز چنانکه افکار نیمه شب ما با‬ ‫افکار س��پیده دم ما متفاوت است و ممکن است با افکار ظهر روز‬ ‫آینده از اس��اس متضاد باشد و یادها و خاطره ها و اثرپذیری ما را‬ ‫از زم��ان و م��کان و زبان و علت ها متفاوت می نمایاند‪ ،‬در جهان‬ ‫قصه نویسی مدرن و معاصر نیز تابع همین واقعیتیم و مثل جهان‬ ‫حکایت و افسانه انتزاعی و سمبولیک رفتار نمی کنیم و قصه نویس‬ ‫جدید در قصه های جدید زندگی ها را عادی و بدون آغاز و بدون‬ ‫پایان ترسیم می کند‪.‬‬ ‫در دوره ی معاص��ر مناس��بات جدید اجتماعی ش��کل می گیرد و‬ ‫حکومت‪ ،‬اگر چه بی اعتقاد به پارلمانتاریسم به سیر دیکتاتوری خود‬ ‫می اندیشد ولی بطور مستقیم باعث پیدایش سازمان های اداری‬ ‫جدید برای اداره ی مملکت می شود‪ .‬طبقه ی متوسط شکل می‬ ‫گیرد و این بار نویس��نده ها بنا به سفارش و با عنایت به ذائقه ی‬ ‫اش��راف نمی نویس��ند و مخاطب خود را میان مردم جستجو می‬ ‫کنند‪ .‬اگر چه اکثر نویسندگان‪ ،‬خود متعلق به همان رده های باالی‬ ‫اشراف ورشکس��ته و طبقه ی اداری نوین و یا روحانیونی هستند‬ ‫که جامه عوض کرده اند که در کنار کار اداری قصه می نویس��ند‪،‬‬ ‫شعر می گویند و حزب درست می کنند‪ .‬همین جا اشاره ای بکنم‬ ‫به حجم باالی قصه های سطحی و پاورقی های سریالی روزنامه‬ ‫ها و نشریاتی که هم عرض قصه نویسی جدی و چه بسا متاخرتر‬

‫کتاب هزار و یک شب – عبداللطیف طسوجی‬ ‫تبریزی‬ ‫جای ذکر تمام این سه قصه در این مجال نیست‪ .‬به لحاظ یادکرد‬ ‫نثر و زبان و موقعیت مکان و زمان این نمونه ها آورده شده است‪.‬‬ ‫در نمونه یکم‪ ،‬قهرمان داستان‪ ،‬سمک را به جرم کشتن شیرافکن‬ ‫دس��تگیر می کنند و می برند که مجازات کنن��د‪ .‬در این ماجرا از‬ ‫حاالت روحی س��مک موقع قتل و دستگیری اطالعی داده نمی‬ ‫ش��ود‪ .‬تنها با ترسیم و تجسم طرفیم‪ .‬افراد فاقد ابعاد هستند و در‬ ‫ش��کل حرکت می کنند‪ .‬ب��ا عواطف و درون س��ر و کار نداریم و‬ ‫قهرمان ها و آدم ها بدون درون هستند‪ .‬جدال و کنش و کشش‪،‬‬ ‫چنانکه در قصه های مدرن متدوال است و حائز اهمیت‪ ،‬در قصه‬ ‫ی سمک عیار بچشم نمی آید‪.‬‬ ‫در نمونه ی دوم‪ ،‬به عینه می بینیم که جهان معجزه و دس��ت به‬ ‫نقد بودن کرامت چقدر س��مبولیک است و حضور مستقیم خداوند‬ ‫بعن��وان عنصر غایی و مهم ترین رکن قصه بدون واس��طه باعث‬ ‫تشخیص نیکی و بدی و عدل و ظلم است که حتا در ساده ترین‬ ‫کنش ها و واکنش ها و مناسبت ها و دعواهای خانگی حضور دارد‬ ‫و خیلی سریع باعث می شود که عنصر بدی‪ ،‬رفع و عنصر نیکی‬ ‫جایگزین شود‪.‬‬ ‫در نمونه ی سوم‪ ،‬با جهان غرایب طرفیم ‪ .‬کنیز و پسر به سهولت‬ ‫تبدیل به گاو و گوس��اله می ش��وند‪ .‬جادوگری که کنیز و پسر را‬ ‫تبدیل به گاو و گوساله کرده خود با جادوی دیگری تبدیل به غزال‬ ‫می شود‪ .‬خواننده قصه ی هزار و یک شب ‪ ،‬ماجراها را یکی پس‬ ‫از دیگری تعقیب می کند و حتا به ذهن خود زحمت نمی دهد که‬

‫از قصه نویس��ی جدی و مورد نظر ما پیدا می شود و اگرچه اشاره‬ ‫به معضالت اجتماعی دارد ولی مانند سینمای فیلم فارسی بیشتر‬ ‫حول مس��ائل تکراری – دختر فقیر‪ ،‬مرد ثروتمند و یا دختر فریب‬ ‫خورده و زنان بدکاره و مردان دیوس��یرت نوشته می شود‪ ،‬ولی به‬ ‫عل��ت و یا علت های اصلی اش��اره نمی کن��د و این معضالت را‬ ‫بصورت انحرافی فقط محدود ب��ه کج رفتاری های اخالقی خود‬ ‫کاراکترها می داند و نه به سمبل های بزرگتر و عینی‪ .‬در حالیکه در‬ ‫آثار فی المثل صادق هدایت‪ ،‬صادق چوبک‪ ،‬جالل آل احمد‪ ،‬بهرام‬ ‫صادقی‪ ،‬غالمحس��ین ساعدی یا بهرام حیدری و احمد محمود ما‬ ‫بطور مستقیم اگرچه گاه زیر پوستی‪ ،‬ولی علت و علت های اصلی‬ ‫را باز می شناسیم‪.‬‬ ‫پیدایش داستان کوتاه‬ ‫این غلط نیست اگر بپنداریم که ” یکی بود یکی نبود ” یا ” فارسی‬ ‫ش��کر است ” س��یدمحمدعلی جمالزاده اولین داستان کوتاه های‬ ‫مدرن ادبیات معاصر ایران هس��تند‪ .‬ولی چنانکه خود جمالزاده در‬ ‫جایی نقل می کند که ” محض تفریح خاطر از مشاغل و تتبعات‬ ‫جدی تر و به دست دادن نمونه ای از فارسی معمولی و متداوله ی‬ ‫امروزه ” اقدام به نگارش داستان کوتاه کرده‪ ،‬باید اذعان کنیم که‬ ‫با این بی اعتباری و غیرجدی گرفتن داس��تان کوتاه از طرف خود‬ ‫پیش��قراول داستان کوتاه و با توجه به نگاه دقیق تر و عمیق تر و‬ ‫هدفمندتری که صادق هدایت به مقوله ی داس��تان کوتاه داشته‪،‬‬ ‫این هدایت اس��ت که بانی داس��تان کوتاه م��درن و جدی روزگار‬ ‫ماس��ت و با هدایت است که جایگاه داستان کوتاه تثبیت می شود‬ ‫و استحکام و قوام می یابد که بعدها دیگرانی مثل بزرگ علوی و‬ ‫چوبک نیز به وی می پیوندند‪.‬‬ ‫درباره ی خود نویس��ندگان در تمامی این سالها به دفعات گفته و‬ ‫س��خن ساز شده است و در این مجال اندک شاید ضروری نیست‬ ‫که به اقدام کوش��یده شود‪ .‬ولی به صورت اجمالی به چند داستان‬ ‫کوتاه که به باور ما در حوزه ی ادبیات بیداری نوشته شده پرداخته‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫” علویه خانم ” و صادق هدایت‬ ‫درباره ی ص��ادق هدایت‪ ،‬این پیچیده تری��ن و خوف انگیزترین‬ ‫نویس��نده ی ایرانی از بس نوشته اند‪ ،‬چیزی که من بنویسم بطور‬ ‫قطع جفا در حق اوس��ت و بیشتر کمکاری ست تا این که مطلب‬ ‫جدیدی نوشته باشم و یا کاری صورت گرفته باشد‪ .‬همین بس که‬ ‫هدایت ترس از مردن را برای همیشه در من از بین برده و همیشه‬ ‫در جی��ب های��م و در ذهنم یک ‪ folder‬ذهن��ی دارم که نامش‬ ‫خودمرگی و مرگ است‪ .‬و آرام بخش هم هست‪ .‬و بقول نیچه در‬ ‫” فراسوی نیک و بد ” ‪ :‬فکر خودکشی آرام بخشی قوی است؛ با‬ ‫آن چه شبهای بدی را که بخوبی می توان گذراند‪ .‬صادق هدایت‬ ‫کشیده ترین خراش ها را بر پوست جامعه ی منحط و تباه شده ی‬ ‫ایران هم عصرش وارد کرد‪ .‬همه ی آدم های داستان های هدایت‬ ‫گرفتار اضطراب و دغدغه های روحی درونی اند‪ .‬کاراکتر بی خیال‬ ‫و آرامی را نمی توان در میان شخصیت های بسیار و متفاوت قصه‬ ‫ها و ماجراهای هدایت پیدا کرد‪ .‬حتا جنس سرخوش��ی و شادمانی‬ ‫های اندک کاراکترهای ش��اد هدایت ‪ ،‬خیامی و دهری مس��لکی‬ ‫س��ت‪ .‬در ” علویه خانم ” که لبریز از فحاش��ی های اغراق آمیز و‬ ‫نفوذ در حیات انگلی اوباش اس��ت‪ ،‬عمیق ترین الیه های اجتماع‬ ‫پیرامون کاویده می شود و با مهارت ستودنی هدایت‪ ،‬برای همیشه‬ ‫در دیال��وگ ها و کنش ها و واکنش های افراد ترس��یم و ضبط و‬

‫‪33‬‬

‫ثبت می شود‪ .‬نگاه تلخ و ناتورالیستی هدایت به زندگی فرودستان با‬ ‫طنز آشنای او که راوی سرنوشت شوم زن ایرانی در این ماجراست‬ ‫و با ش��رح زندگی زن دوازده ساله ای که سه بار مطلقه می شود‪،‬‬ ‫علویه خانم را تبدیل به مستمسکی همیشگی برای فیمینیست ها‬ ‫و مدافعان حقوق زنان در ایران می کند‪.‬‬ ‫” پیراهن زرشکی ” و صادق چوبک‬ ‫ش��اید اگر چوبک هم مثل س��لف ش هدایت‪ ،‬خودکشی می کرد‪،‬‬ ‫امروزه چوبک در مقام رفیع تری قرار می گرفت! چوبک تلخ اندیش‬ ‫تر‪ ،‬ناتورالیس��ت تر – چرا که با گنداب اجتماع آش��ناتر بود و مثل‬ ‫هدایت از خانواده ای مرفه و اشرافی نبود – و از منظری دیگر‪ ،‬بسیار‬ ‫احساسی تر‪ ،‬توصیفی تر و خشن تر می نوشت‪ .‬در پیراهن زرشکی ‪،‬‬ ‫فساد موجود و حاکم بر فضای قصه با وسواسی عجیب و بیمارگونه‬ ‫روایت می شود‪ .‬مرگ حضوری قاطع دارد و حرف اول و آخر و متن‬ ‫قصه است‪ .‬انگار هیچ چیز جدی دیگری وجود ندارد‪ .‬زندگی هست‬ ‫چون مرگ هست و مرگ وجود دارد چون زندگی یعنی طی کردن‬ ‫این فاصله ی محتوم و بی تنوع زیستن تا مردن‪ .‬از البالی گفتگوی‬ ‫مرده شورها روایت آغاز می شود و قضاوت های ذهنی آنها قضاوت‬ ‫چوبک و مای خواننده هم شکل می پذیرد‪ .‬پلشت ترین و پوسیده‬ ‫ترین روابط در اعماق این جامعه ی خشن و بی رحم با تکنیک قوی‬ ‫چوبک ثبت می شود‪ ،‬در حالیکه ما‪ ،‬انگار نه با آدم ها که با حیوان‬ ‫گونه های پست طرفیم‪ .‬فضای متعفنی که عواطف و احساسات و‬ ‫انسانیت در آن مرده و همه تیره روز و ستم دیده اند‪ .‬هر چه هست‬ ‫ترس است و تنهایی ست و بهره کشی و له کردن همدیگر است‬ ‫زیر دست و پای همدیگر‪ .‬چوبک اگر درازسال تر عمر نمی کرد و‬ ‫اگر در جوانی می مرد‪ ،‬چه بسا از هدایت هم معروف تر می شد‪.‬‬ ‫” گلدسته ها و فلک ” و جالل آل احمد‬ ‫اگرچه معتقدم و در این اعتقاد بسیارانی هم بر این باورند که صادق‬ ‫هدایت بدون شک برترین داستان نویس معاصر ایران است ولی به‬ ‫زعم من‪ ،‬این جالل آل احمد است که جامه ی روشنفکری برازنده‬ ‫تری بر تن دارد و جامع االطراف تر و بسیط تر حضور دارد‪ .‬جالل‬ ‫‪ ،‬سارتر ایران است‪ .‬نگاه فراگیر جالل به تمامی هنرها و حضور بی‬ ‫تابانه ی او در تمامی عرصه های هنر با نگاه موجز و منتقدانه اش‬ ‫را نمی توان در دیگر مولفان قبل و بعد او سراغ کرد‪ .‬در زمانه ای‬ ‫که تکنولوژی وارداتی و سیر توفنده ی مدرنیته در ایران ‪ ،‬آهنگی‬ ‫ش��تابناک گرفته بود و دغدغه ی اصلی بس��یاری از روشنفکران‪،‬‬ ‫س��یخونک زدن و انتقاد به این رش��د مهارناپذیر بود و هر کسی‬ ‫از منظر چش��م خود و یا مرام و مس��لک اعتقادی حزبی خود در‬ ‫قصه ها و بیانیه های شخصی – حزبی به این مدرنیته ی وارداتی‬ ‫م��ی پرداخت و خرده می گرفت‪ ،‬تنوع زیس��ت جالل آل احمد و‬ ‫سیر فکری ادبی وی جای شگفتی و تامل دارد‪ .‬و اگرچه سالها از‬ ‫مرگ جالل می گذرد و ماحصل تالش جمعی او و یاران متحد و‬ ‫پراکنده و نامتحدش در بهمن پنجاه و هفت با انقالب اسالمی به‬ ‫بار نشست‪ ،‬ولی هنوز این پرسش ذهنی – و البته بی جواب – باقی‬ ‫مانده که هدف و غایت آرمان و مقصود واقعی کسی چون جالل‬ ‫چه بوده؟ وقتی به مجموعه ی کارها و آثار وی از ” غربزده گی ”‬ ‫و ” در خدمت و خیانت روش��نفکران ” و ” مدیر مدرسه ” و اقلیم‬ ‫واره ها و دیگر آثارش نگاه می کنیم و از خالل آن نوشته ها می‬ ‫خواهیم رد فکری و ذهنی جالل و نگرش غایی مولف را کش��ف‬ ‫کنیم‪ ،‬در می بابیم که جالل مثل ماهی گریز باز هم ماهرانه و تا‬ ‫دم مرگ از کف ما گریخته و س��وال ما را بی پاسخ گذارده‪ .‬نمونه‬

‫‪34‬‬

‫اش همین ” گلدس��ته ها و فلک ” که به عنوان یکی از برجسته‬ ‫ترین داستان های ادبیات معاصر شناخته شده و به شمار می رود‬ ‫و مربوط به سال های آخر زندگی کوتاه اوست‪ ،‬ما را در طرح این‬ ‫پرس��ش بیشتر تشویق می کند که این س��یر فکری و رشد ادبی‬ ‫فرهنگی جالل به کجا ختم شده و در آخر چه فرجامی یافته و با‬ ‫کدام باور از حیات زنده گان فاصله گرفته‪ ” .‬گلدسته ها و فلک ”‬ ‫اوج نگارش جالل بعنوان نویسنده است‪ .‬و چنانکه از شواهد بر می‬ ‫آید او که تمام نحله ها و جریان ها را آزموده و به کناری نهاده ‪ ،‬به‬ ‫کودکی باطنی برگشته که در این قصه به نظاره ی آسمان آبی بر‬ ‫فراز گلدسته ها نشسته است و اگرچه شک غریبی هم در او مانده‬ ‫ولی فرجام راه را برای ما آشناتر از پرده بیرون انداخته است‪ .‬کودکی‬ ‫که از نظام آموزشی سوغاتی از غرب خسته است‪ .‬همان باورهای‬ ‫نخس��تینی که در نخستین آثار جالل طرح شده بود و بشدت هم‬ ‫از آن اس��تقبال شده بود‪ .‬حرکت ذهنی و فکری و عملی جالل از‬ ‫او‪ ،‬حاضر و آماده ترین روشنفکر و نخبه ترین آنها را در تمام تاریخ‬ ‫ادبیات معاصر و ادبیات دوره ی بیداری شکل بخشیده است‪ .‬شکل‬ ‫و نقشی که به طرز غریبی به پیراهن روشنفکری جامعه ی ایرانی‬ ‫بخیه شده و زدودنی نیست‪.‬‬ ‫” تدریس در بهار دل انگیز” و بهرام صادقی‬ ‫فیلس��وف ترین نویس��نده ی معاصر ما بهرام صادقی س��ت‪ .‬آدم‬ ‫مایوس��ی که هم از مرگ می ترس��د و هم آن را به سخره گرفته‬ ‫اس��ت‪ .‬بیاد بیاوریم سخنرانی مشهور هوشنگ گلشیری را که در‬ ‫مراس��م بزرگداش��ت صادقی کرده اس��ت‪ .‬و نه تنها استناد ما آن‬ ‫سخنرانی که در تمام داستان های کوتاه و بلندش‪ ،‬همواره دغدغه‬ ‫ی اصلی او چالش زندگی و مرگ بوده و هس��ت و همیشه‪ ،‬قاهر‬ ‫بودن مرگ و ردپای خوف انگیز مرگ را می توان به صورت مطلق‬ ‫و به سهولت دریافت و پاسخ چرایی محکومیت و مرگ نیز همواره‬ ‫بدون جواب و اس��تجابت مانده و خواننده در پایان قصه در فکری‬ ‫عمیق تر‪ ،‬نویسنده را گم می کند‪ .‬آدم های صادقی در شک و باور‬ ‫عالقمند بودن و یا بیزاری از زندگی سرگردانند‪ .‬آدم های شادی که‬ ‫بناگهان پوچی را در اعماق جانشان باز می یابند و همین است که‬ ‫کار را سخت می کند‪ .‬زندگی در اغلب قصه ها به پوچی منجر می‬ ‫شود و به اتمام می رسد ولی معلوم نیست چرا چنین شده است‪ .‬آدم‬ ‫ها واقعی نیستند اگر چه واقعی زندگی می کنند و انگار قیافه هاشان‬ ‫را هم می شناس��یم! احساس فقدان امنیت و تامین نبودن آرامش‬ ‫روح��ی و اجتماعی ‪ ،‬بلیه ای س��ت که در ت��ک تک کاراکترهای‬ ‫صادق��ی وجود دارد‪ .‬این نومیدی ها و محکومیت ها و تاوان پس‬ ‫دادن ها‪ ،‬بازتاب فلس��فی شرایط حاکم بر جامعه است‪ .‬در داستان‬ ‫” تدریس در بهار دل انگیز” فضا رعب آور و غیرواقعی می نماید‪.‬‬ ‫همه چیز انگار از پش��ت پرده ای از مه دیده می شود‪ .‬هیچ کسی‬ ‫موقعیت خودش را در نمی یابد‪ .‬هیچ کس حتا نمی داند مخاطبش‬ ‫کیست‪ .‬در این دنیای سوررئال‪ ،‬همه چیز عادی معرفی می شود تا‬ ‫خواننده حتا در واقعیت های معمولی هم دچار شک شود‪ .‬همه در‬ ‫مقابل قدرت معلم که در بدو قصه حضوری مادی ندارد و باالخره‬ ‫رخ می نمایاند مقهور و تسلیم محض هستند‪ .‬تنها مخاطب واقعی‬ ‫معلم در کالس پیرمردی است که بخاطر کهولت سن و نزدیکی‬ ‫به مرگ در موقعیتی حقارت آور قرار می گیرد ولی او هم ناتوان از‬ ‫نشان دادن خود است و یارای مقاومت ندارد‪ .‬معلم هم که نماینده‬ ‫ی قدرت قاهره اس��ت بجای تدری��س‪ ،‬اول پیرمرد را محاکمه و‬ ‫سپس مجازات می کند‪ .‬تدریس در بهار دل انگیز نمونه ای ترین‬ ‫قصه ای ست که فضای نومیدی و یاس حاکم بر جامعه و هراس‬

‫روشنفکر و نویسنده از قدرت را بخوبی باز می نمایاند‪ .‬لحظه های‬ ‫دردناک و وحشت افزا را در کنار طنز استثنایی صادقی یک جا می‬ ‫توان در این قصه دید و لمس کرد‪.‬‬ ‫” آذر‪ ،‬ماه آخر پاییز” و ابراهیم گلستان‬ ‫فرزند خلف ادبیات آمریکا در ایران ابراهیم گلس��تان است‪ .‬ویلیام‬ ‫فاکنر و ارنس��ت همینگ��وی را او به ما شناس��اند اول بار‪ .‬اگر چه‬ ‫امروز که به ترجمه های او دقیق می شویم می بینیم خیلی هم بد‬ ‫نبوده برای مرتبه ی اول‪ .‬حتا اگر س��هم او از ادبیات ایران ترجمه‬ ‫و معرفی آثار همین دو نویس��نده ی بزرگ هم بوده‪ ،‬او نقش خود‬ ‫را خوب بازی کرده‪ .‬در حالی که گلستان فقط همین نیست‪ .‬قصه‬ ‫نوشته‪ .‬فیلم ساخته‪ .‬سهمش در جریان شعر نو‪ ،‬همین بس که اگر‬ ‫نبود – چه بس��ا – فروغ هم نبود؛ یا دست کم به این صورتی که‬ ‫قوی و موثر و بزرگ می شناسیمش نبود‪ .‬فیلم هایش جزو بهترین‬ ‫فیلم های ساخته شده در زمان خودش بوده و اولین رهاوردها را از‬ ‫جشنواره های خارجه به ایران آورده و قصه هایش قرص و محکم‬ ‫ترین قصه هایی هستند که در تاریخچه ی ادبیات معاصر و مدرن‬ ‫ایران بعنوان داستان کوتاه جاپای خود را سفت و محکم کرده است‪.‬‬ ‫نکته ای که ش��اخص و ویژگی منحصر بفرد ابراهیم گلستان هم‬ ‫هست‪ .‬و هیچ بدش هم نمی آمده که یه روزی گفته بوده‪ ” :‬برای‬ ‫من نقطه ی اساسی یک کار‪ ،‬ساختمان است … عقیده ای را که‬ ‫برای س��اختمان دارم از همان اول داشتم و رعایت کردم … اگر‬ ‫ساختمان قصه محکم باشد و عقایدش کمونیستی یا فاشیستی‪ ،‬یا‬ ‫کاتولیکی‪ ،‬یا امپریالیستی باشد‪ ،‬در حد این تحلیل فرقی نمی کند”‬ ‫– ابراهیم گلس��تان‪ ،‬روزنامه آیندگان‪ ،‬فروردین ‪ – 1349‬؛ که به‬ ‫دلیل تاکید و راسخ بودن بر همین اصل چارچوب و بنیان شکلی در‬ ‫قصه او را در ردیف بزرگترین مدرنیست های ادبیات معاصر معرفی‬ ‫ک��رده اند که او خود نیز مخالفتی با این قضیه ندارد‪ .‬ولی س��هم‬ ‫گلستان در ادبیات بیداری چیس��ت؟ آیا این پردازش به صورت و‬ ‫ساختمان او را از پیگیری و هدفمند بودن و نشانه گذاری در ادبیات‬ ‫روشنفکری دور کرده است؟ از قضا‪ ،‬آثار گلستان بیشترین حضور‬ ‫و تاثیر را در نزد خود روشنفکران جامعه ایفا کرده است‪ .‬هواخواهی‬ ‫و ضدیت با کارهای گلس��تان و با شخصیت با پرنسیب گلستان و‬ ‫با نثر قوی و س��عدی وار گلستان و منش و خوی خاص او‪ ،‬منشا‬ ‫مخاف خوانی های بسیار و هواخواهی های بسیار شده بود که به‬ ‫نظر می رس��د دس��ت کم تا زمان حیات وی‪ ،‬همواره این تضارب‬ ‫آرا و دعوت به تناقض و ضدیت از س��مت او برقرار و بردوام باقی‬ ‫می ماند‪ .‬در داستان آذر‪ ،‬ماه آخر پاییز بنیان قصه بر شک و تردید‬ ‫و بدبینی به فعالیت های سیاس��ی و اجتماعی استوار است‪ .‬دنیای‬ ‫درونی کاراکتر اصلی قصه که در وضعیت روحی و اجتماعی امروزه‬ ‫ی خود به ایستایی و درجا زدن و بی تحرکی محض افتاده و هر چه‬ ‫هست فقط رفتن و پرسه زدن در گذشته و خاطرات رو به فراموشی‬ ‫راوی اس��ت‪ ،‬از گذش��ته ای حکایت می کند که اکنون از دس��ت‬ ‫رفته و از زمان حالی می گوید که فاقد هر ش��ور و جذبه ای ست‪.‬‬ ‫صناعت داستان نو در آثار گلستان فقط صورت پرستانه ی صرف‬ ‫نیست و همراه با دگرگونی محتوایی اتفاق افتاده است‪ .‬شنیدن خبر‬ ‫اعدام دوست قدیمی راوی در رستوران از زبان دیگر دوستان خود‪،‬‬ ‫باعث می ش��ود به خیابان برود و در دنیای خاطرات مشترک خود‬ ‫و رفیق تازه اعدام ش��ده اش غرق شود و هر چه هست فقط مرور‬ ‫این خاطرات و ذهنیات آش��فته و مشوش او هستیم‪ .‬بدون اینکه‬ ‫دلیل دستگیری احمد‪ ،‬دوست راوی تا پایان قصه روشن شود‪ .‬تمام‬ ‫قصه‪ ،‬تاکید بر بیهوده گی و وحشت راوی از حضور در فعالیت های‬

‫سیاس��ی و اجتماعی ست‪ .‬یادآوری آن دسته آدم هایی که منفعل‬ ‫نشسته اند و جباریت را درک نمی کنند و اگر می کنند‪ ،‬می ترسند‬ ‫و به جالل و جبروت گذشته دلخوش کرده اند‪ .‬شبی دراز و اندوه بار‬ ‫و در نهایت غرق شدن در پیله ی تنهایی و فردگرایی و دلمرده گی‪.‬‬ ‫” گدا” و غالمحسین ساعدی‬ ‫ساعدی‪ ،‬شارح پوسیده گی و زوال در اعماق جامعه ی ایرانی ست‪.‬‬ ‫هیچ کسی به قوت ساعدی نقب نزده است در پایین ترین طبقات‬ ‫فرودس��ت جامعه‪ .‬اگر چه بی نصیب نگذاشته فی المثل طبقه ی‬ ‫اعیان و اشراف را در ” واهمه های بی نام و نشان ” ‪ .‬نگاه موجز و‬ ‫ریزکاوانه ی ساعدی همچون جراحی که زیرپوستی ترین بیماری‬ ‫ها و عوارض را می شناس��د هرگز در تاریخ ادبیات ما تکرار نمی‬ ‫ش��ود‪ .‬سیاهی و کثافت ماالمال و بدبختی و فالکتی که حاکم بر‬ ‫فضاهای قصه های متعدد و گونه بگون س��اعدی س��ت‪ ،‬آدمی را‬ ‫عاص��ی می کند و به تنگ م��ی آورد‪ .‬از بس جنس این آدم ها را‬ ‫دقیق تش��ریح می کند و فضا را که گاه به ش��دت سوررالیستی و‬ ‫آغش��ته به متافیزیک هم هست‪ ،‬واقعی و ملموس می نمایاند‪ ،‬راه‬ ‫گریز را بر خواننده مس��دود می کند و خواننده تن به تقدیری می‬ ‫دهد که س��اعدی با آگاهی برای او از پیش رقم زده است‪ .‬جهان‬ ‫غریب و شگفت انگیزی که به عنوان نمونه در ” ترس و لرز” اگر‬ ‫چه گاه با رگه هایی از طنز همراه می ش��ود‪ ،‬ولی موجب خشم و‬ ‫عصیان فکری در خواننده می شود؛ نه مالحت رفتار و سرخوشی‬ ‫درون��ی‪ .‬قصه ی ” گدا” از زاویه دید پیرزنی روایت می ش��ود که‬ ‫نماینده ی اجتماع است و در این اجتماع همه‪ ،‬مانند گرگ در حال‬ ‫لت و پار کردن همدیگرند‪ .‬دو دستی چسبیدن به حفظ وضع موجود‬ ‫و منافع ش��خصی حتا روابط عاطفی و مادر و فرزندی را تباه کرده‬ ‫است‪ .‬تصویری که ساعدی از آشفتگی های ذهنی پیرزن ترسیم‬ ‫می کند‪ ،‬آش��فتگی و زوال جامعه است‪ .‬فضای رعب انگیز و هول‬ ‫آوری که حتا خواننده را دس��تپاچه و بش��دت عصبی و دستخوش‬ ‫افکار وهم انگیز می کند‪ .‬داستان گدا یکی از شماتیک ترین داستان‬ ‫هایی ست که وضع جامعه ی معاصر نویسنده را تا اعماق الیه های‬ ‫پنهان خود کاویده است‪ .‬فقر و استیصال و درمانده گی که به شدت‬ ‫عمیق و حسی و دقیق ترسیم شده است‪.‬‬ ‫” پناهگاه” و ناصر تقوایی‬ ‫ادبیات اقلیمی جنوب که بعنوان ش��اخصی ممتاز در تاریخ ادبیات‬ ‫معاص��ر جلوه نمود و بیش��تر در حول و ح��وش دهه ی چهل رخ‬ ‫نمایاند و تاثیرش را بر فضای کلی ادبیات کشور نیز جاری ساخت‪،‬‬ ‫با نام های متعددی ش��ناخته می ش��ود‪ .‬یکی از این نام ها ناصر‬ ‫تقوایی است‪ .‬فیلمساز‪ ،‬فیلمنامه نویس و نویسنده ی برتری که کم‬ ‫کاری و گزیده کاری اش گاه رنگ تنبلی بخود می گیرد‪ .‬ولی هر‬ ‫کاری ساخته و یا هر چه نوشته در زمانه ی خودش محل اعتنا بوده‬ ‫و نمی ش��د آس��ان و بدون توجه از کنار آن عبور کرد‪ .‬چه‪ ،‬فیلمی‬ ‫که بر اس��اس قصه ای از ساعدی ساخته و چه سریالی که که بر‬ ‫اس��اس رمان طوالنی ایرج پزش��کزاد ساخته و چه فیلم هایی که‬ ‫بطور عمده فیلمنامه هایشان را خود وی نگاشته و چه تنها مجموعه‬ ‫داس��تانی که از وی به چاپ رس��یده‪ ،‬همه بایسته و آزانگیزند‪ .‬اگر‬ ‫ابراهیم گلستان فرزند خلف ادبیات امریکاست‪ ،‬ناصر تقوایی ارنست‬ ‫همینگوی ایرانی س��ت‪ .‬تمام داس��تان های تقوایی حول محیط‬ ‫کارگری جنوب اتفاق افتاده‪ .‬صنعت نفت که با کش��ف آن توسط‬ ‫انگلیسی ها در مسجدسلیمان و سپس راه اندازی پاالیشگاه بزرگ‬ ‫آبادان‪ ،‬دروازه ی نوینی به تمدن اروپا و آمریکا گش��وده شده بود‪،‬‬

‫فرهنگی به همراه آورد که س��رآغاز بس��یاری از منازعات و دسته‬ ‫بندی ها و اختالف های خرد و کالن در تمامی مناسبات سیاسی‬ ‫روزگار خود شد‪ .‬داستان ” پناهگاه” چشمداشتی بر این رخداد است‪.‬‬ ‫ش��یوه و سبک نگارش‪ ،‬از بنیاد همینگوی وار است‪ .‬تمام ماجرا و‬ ‫فضا از طریق دیالوگ درک می شود‪ .‬گفتگوهایی مربوط به حاشیه‬ ‫ی واقعه و نه خود اصل مطلب‪ .‬و همین جاست که فن تقوایی را‬ ‫مشاهده می کنیم که چگونه از خالل گفتگوها روایتی را شرح می‬ ‫دهد که افکار آدمهای تنها و س��رخورده را که در ماتم مرگ یکی‬ ‫دیگر از کارگران نقل می ش��ود‪ ،‬با استادی تبدیل به یکی از قصه‬ ‫های ماندگار و نمادین اقلیمی جنوب می کند‪ .‬محیطی خش��ن و‬ ‫زنده و داغ بر اس��اس مناسبات دیکته شده ی استثماری که مرگ‬ ‫رفی��ق قهرمان قصه را رقم می زند و قهرمان ماجرا را از رفتن به‬ ‫دریا باز می دارد و نزاعی که با صاحبکار خارجی اتفاق می افتد‪ ،‬با‬ ‫توجه به فرم نگارش‪ ،‬همینگوی را بیاد می آورد‪ .‬مثل داستان ” آدم‬ ‫کش��ها” فی المثل‪ .‬تقوایی اگر ادامه می داد نوید تولد نویسنده ای‬ ‫استثنایی را در ادبیات معاصر اعالم می کرد‪ .‬ولی تا همین جا هم‬ ‫او کار خود را کرده است‪.‬‬ ‫” کالغ ” و بهرام حیدری‬ ‫وقتی از ادبیات اقلیمی یا بومی سخن به میان می آید‪ ،‬ناخواسته و در‬ ‫ابتدا ادبیات فولکلوریک به ذهن ما راه می یابد‪ .‬ادبیاتی که ” امثال‬ ‫و حکم” دهخدا و یا ” کتاب کوچه ” ی شاملو و یا ” نیرنگستان”‬ ‫هدایت‪ ،‬بارزترین نمونه های آن هس��تند‪ .‬ولی در اواس��ط دهه ی‬ ‫چهل‪ ،‬گروهی از نویسندگان موفق آن سالها که متوجه شدند تنها‬ ‫اش��اره و پرداختن به وضعیت طبقه ی متوس��ط و اداری جامعه ی‬ ‫شهری ایران نمی تواند بصورت جامع و کامل مبین فضای اصلی‬ ‫حاکم بر اوضاع کش��ور باش��د‪ ،‬گرایش پیدا کردند به کند و کاو در‬ ‫مس��ائل روستایی و اقلیمی گوشه و کنار مملکت‪ .‬حقایق حاکم بر‬ ‫زندگی روستایی با همه ی تلخی و سیاهی و نکبتی که بر آن حاکم‬ ‫بود برای طبقه ی شهرنش��ین‪ ،‬همراه با تعجب و تاثر و شگفتی و‬ ‫جاذبه های بسیار بود‪ .‬انگار به یکباره آدم های غریب – آشنایی را‬ ‫کشف کرده بودند که از سیاره ای دیگر بر خاک ایران نازل شدند‪.‬‬ ‫پیش از همه‪ ،‬نویس��ندگان جنوبی و سپس نویسندگان دیگری در‬ ‫دنباله ی راه‪ ،‬ادبیات اقلیمی شمال را شکل دادند‪ .‬فضای پر از ابهام‬ ‫و پر از خرده فرهنگ های عجیب و غریب که با سیل بنیان برانداز‬

‫صنعت وارداتی جهان غرب هم آغشته شده بود‪ ،‬محیط مستعدی را‬ ‫برای آفرینش ماندگارترین قصه ها و تحقیقات ادبی فرهنگی فراهم‬ ‫آورد‪ .‬این فضا آنچنان وسوسه انگیز و بکر بود که حتا نویسندگان‬ ‫دیگر نقاط کش��ور را هم مجذوب خود کرده بود‪ .‬فی المثل کتاب‬ ‫های ” مد و مه ” ابراهیم گلس��تان یا ” با ش��بیرو ” محمود دولت‬ ‫آبادی یا ” ش��راب خام ” اس��ماعیل فصیح ‪ .‬بهرام حیدری در این‬ ‫میانه جنوبی ماند و جنوبی زیست و جنوبی از مملکت رفت و اثری‬ ‫هم از وی نیس��ت‪ .‬سه کتاب چاپ شده از وی در پیش از انقالب‪،‬‬ ‫یادگار قلم توانای اوست که هر سه کتاب جزو شمایل ادبیات اقلیمی‬ ‫و مکتب قصه نویس��ی خوزستان هس��تند‪ .‬پیش از این قصه ی ”‬ ‫رادیون” از بهرام حیدری بیش از بقیه ی داستان های کوتاهش به‬ ‫دفعات مورد نقد و توجه قرار گرفته است‪ .‬ولی داستان ” کالغ ” که‬ ‫از مجموعه داس��تان ” اللی” انتخاب شده‪ ،‬به دلیل فضای بشدت‬ ‫ناتورالیستی و غمزده و اندوهباری که حاکم بر محیط ماجرای قصه‬ ‫است و با غرق شدن و تن سپردن به روند قصه‪ ،‬خواننده بناگهان‬ ‫خود را بعنوان یکی از خود روستاییان حاضر در واقعه در می یابد‪ ،‬اوج‬ ‫هنر بهرام حیدری را بما نشان می دهد که با چه تبحری توانسته‬ ‫کسالت و رخوت موجود و بی هدفی و تباهی زندگی و از سویی میل‬ ‫و اندوه و حسرت زندگی کردن را در وجود تک تک کاراکترها به ما‬ ‫نشان دهد‪ .‬روزگار یکنواخت و بدون تحرکی که حتا دیگر‪ ،‬گفتگوها‬ ‫تکراری و یاس برانگیز ش��ده‪ ،‬ناگه��ان با خبر آمدن یک کالغ به‬ ‫روس��تا که کارش دزدیدن و خوردن کشک ها و مرغ های آبادی‬ ‫س��ت‪ ،‬تحرک غریبی به خود می گیرد‪ .‬گویا روس��تا و مردمش از‬ ‫خوابی طوالنی و رخوتناک بیدار شده اند‪ .‬این تحرک ماندگار نیست‬ ‫و اگ��ر چه با طنز غریب به��رام حیدری برای مجالی کوتاه فضای‬ ‫نکبت بار را از یاد می بریم‪ ،‬در پایان ماجرا بیادمان می آید که با چه‬ ‫اوضاع مزخرفی درگیر هستیم و آه از نهادمان بر می آید‪.‬‬ ‫تکمله‬ ‫نویسندگان بسیاری بویژه بعد از کودتای ‪ 28‬مرداد ‪ ، 1332‬آگاهانه‬ ‫و با تس��لط بر شرایط فرهنگی سیاسی کش��ور و متاثر از فضای‬ ‫اختناق‪ ،‬داس��تان ها و کارهایی را خلق کردند که در زمانه ی خود‬ ‫باعث و بانی تحرکات بسیار و یا روشنگری و پرتوافکنی بر اعماق‬ ‫تیره ی جامعه ی خود شدند‪ .‬نمی توان از ادبیات بیداری حرف زد و‬ ‫از نقش دهها نویسنده ی دیگر سخن به میان نیاورد‪ .‬فضا و مجال‬ ‫ای��ن مقاله آنقدر کوتاه بوده که فرصت نگارش و یا تحقیق را به‬ ‫درستی و به روشنی بر من بسته و این نوشته بیشتر کارکردی‬ ‫کوتاه دارد که به مثابه تشویقی است برای نگاه عمیق‬ ‫تر و جامع تر بر آنچ��ه به عنوان ادبیات دوره ی‬ ‫بیداری برای ما به ارث رسیده است‪ .‬اگر چنین‬ ‫هدفی را به درس��تی به انجام رسانده باشم‬ ‫که تشویقی و شوقی برانگیخته باشم از‬ ‫حاصل کار خرسندم‪ … .‬و الخ‪.‬‬

‫‪35‬‬

‫اختالل شخصیت خودشیفتگی‬ ‫دکتر آویده مطمئن فر‬ ‫نس��خه چهار راهنمای تش��خیصی و آماری اخت�لاالت روانی‪،‬‬ ‫کتاب‌چه راهنمای کاربری که به طور گس��ترده برای تش��خیص‬ ‫اختالالت روانی مورد اس��تفاده قرار می‌گیرد‪ ،‬اختالل ش��خصیت‬ ‫خودشیفتگی را به عنوان الگوی فراگیری از بزرگ‌نمایی رفتاری‪،‬‬ ‫نیاز به تحسین و فقدان هم‌دلی که در اوایل دوران بلوغ شروع و با‬ ‫پنج عالیم یا بیش‌تر ادامه می‌یابد توصیف می‌کند‪.‬‬ ‫اختالل شخصیت خودشیفتگی اختالل شخصیتی است که در آن‬ ‫فرد بیش از حد با مسایل مربوط به کفایت شخصی‪ ،‬قدرت و منزلت‬ ‫درگیر است‪ .‬این اختالل که یک درصد از جمعیت را در بر می‌گیرد‬ ‫برای اولین بار در سال ‪ 1968‬مطرح شد و به لحاظ تاریخی جنون‬ ‫انجام کارهای بزرگ نامیده می‌شد‪ ،‬و در‌واقع اختاللی بسیار نزدیک‬ ‫به روحیه خودمحور است‪.‬‬ ‫اصط�لاح «خودش��یفتگی» ب��رای توصیف غرور بی��ش از حد و‬ ‫خودمحوری س��ال‌ها قبل از طبقه‌بندی پزش��کی مدرن اختالل‬ ‫شخصیت خودشیفتگی وجود داشته است‪ .‬این وضعیت به نام جوان‬ ‫اس��اطیری یونانی به نام «نرسیس» (نرگس) که عاشق انعکاس‬ ‫خود در آب دریاچه بوده است نام‌گذاری شده است‪ .‬او در نهایت در‬ ‫آن دریاچه غرق می‌شود چرا که او نمی‌تواند‬ ‫خود را از تحسین تصویر خود به دور کند‪.‬‬ ‫واکنش به انتقاد با خش��م‪ ،‬شرم‪ ،‬و یا تحقیر‪،‬‬ ‫اس��تفاده از دیگران برای رسیدن به اهداف‬ ‫خ��ود‪ ،‬اغ��راق در اهمیت‪ ،‬دس��ت‌اوردها‪ ،‬و‬ ‫اس��تعدادهای خود‪ ،‬تص��ورات غیرواقعی از‬ ‫موفقیت‪ ،‬زیبای��ی‪ ،‬قدرت‪ ،‬هوش‪ ،‬و یا روابط‬ ‫عاشقانه‪ ،‬نیاز به توجه مداوم و تقویت مثبت از‬ ‫دیگران‪ ،‬حسادت‪ ،‬فقدان هم‌دلی و بی‌توجهی‬ ‫به احساسات دیگران‪ ،‬وسواس و درگیری با‬ ‫خود‪ ،‬اهداف عمدتن خودخواهانه‪ ،‬مشکالت‬ ‫در حفظ روابط س��الم‪ ،‬به آسانی احساس رد‬ ‫ش��ده‌گی کردن‪ ،‬تعیین اهداف غیرواقعی‪،‬‬ ‫خواستن «به‌ترین» همه چیز و بی احساس‬ ‫بودن در برابر دیگران‪ ،‬نشانه‌های این اختالل‬ ‫به شمار می‌روند‪.‬‬ ‫نشانه‌های اختالل شخصیت خودشیفتگی می‌تواند به صفات افراد‬ ‫با اعتماد به نفس قوی شباهت داشته باشد ولی تمایز زمانی اتفاق‬ ‫می‌افتد که ساختارهای روان‌شناختی زمینه‌ای این صفات پاتولوژیک‬ ‫در نظر گرفته می‌ش��ود‪ .‬افراد نارسیسیک آن چنان احساس ارزش‬ ‫واالیی از خود دارند که ذاتن خود را به‌تر از دیگران حساب می‌کنند‬ ‫در حالی که عزت نفس بسیار ضعیفی دارند و تحمل هیچ انتقادی‬ ‫را ندارند‪ .‬آن‌ها اغلب س��عی می‌کنند این ش��کنندگی درونی را با‬ ‫تحقیر دیگران جبران کنند و به ارزش خود اعتبار ببخشند‪ .‬و این‬ ‫گرایش سادیستی دقیقن مشخصه خودشیفتگی است و تشخیص‬ ‫تفاوت آن را با یک اعتماد به نفس قوی میسر می‌سازد‪.‬‬ ‫در کودکان‪ ،‬دیدگاه‌ها و احساس��ات پر آب و تاب‪ ،‬که ویژگی‌های‬ ‫خودشیفتگی هستند‪ ،‬بخش طبیعی توسعه کودک است‪ .‬کودک به‬

‫‪36‬‬

‫طور معمول نمی‌تواند تفاوت بین خود واقعی و خود ایده‌آل را‪ ،‬که‬ ‫باعث یک درک غیرواقعی از خود می‌ش��ود‪ ،‬درک کند‪ .‬پس ازسن‬ ‫هشت سالگی‪ ،‬نظرات آن‌ها در مورد خود‪ ،‬چه مثبت و چه منفی‪ ،‬بر‬ ‫اساس مقایسه هم ساالن‪ ،‬شروع به توسعه واقع گرایانه‌تر می‌کند‪.‬‬ ‫دو عامل که باعث می‌ش��وند تا خود بین��ی غیرواقعی باقی بماند‪،‬‬ ‫تعامل ناکارآمد با پدر و مادر اس��ت‪ ،‬یا توجه بیش از حد و یا عدم‬ ‫آن‪ .‬کودک یا می‌خواهد عدم توجه را جبران کند و یا در ش��رایط‬ ‫غیرواقعی ادراک خود عمل خواهد کرد‪.‬‬ ‫مطالعات اندازه‌گیری خودشیفتگی در دوران کودکی به این نتیجه‬ ‫رس��یده اس��ت که کودکان خودش��یفته به دنبال تحت تاثیر قرار‬ ‫دادن دیگران و به دس��ت‌آوردن تحسین دیگران هستند اما هیچ‬ ‫عالقه‌ای به ایجاد دوس��تی صادقانه ندارد‪ .‬محققان دریافته‌اند که‬ ‫خودشیفتگی در دوران کودکی در جوامع غربی شایع‌تر است و هر‬ ‫نوع فعالیتی که بر ستایش بیش از حد از فرد تمرکز دارد می‌تواند‬ ‫سطح خودشیفتگی را باال برد‪.‬‬ ‫علل این اختالل ناش��ناخته اس��ت‪ ،‬اما لیس��تی از عوامل توسط‬ ‫پژوهش‌گران مختلف وجود دارد‪ .‬خلق و خوی بس��یار حساس از‬ ‫بدو تولد‪ ،‬تحسین بیش از حد و غیرواقع گرایانه و نامتعادل‪ ،‬ستایش‬

‫بی��ش از حد رفتارهای خوب یا انتقاد بی��ش از حد از رفتارهای بد‬ ‫در دوران کودک��ی‪ ،‬افراط والدین و س��ایر اعض��ای خانواده و هم‬ ‫ساالن در معیارها و ارزش‌ها‪ ،‬سو استفاده احساسی شدید در دوران‬ ‫کودکی‪ ،‬مراقبت غیرقابل پیش‌بینی یا غیرقابل اعتماد پدر و مادر‪،‬‬ ‫ارزش‌گ��ذاری پدر و مادر به عنوان وس��یله‌ای برای تنظیم اعتماد‬ ‫به نفس خودشان از عوامل خطر این بیماری به حساب می‌روند‪.‬‬ ‫هنگامی که صفات خودش��یفتگی با شکست محیط زیست بین‬ ‫فردی ترکیب می‌شوند و به بزرگ‌سالی راه پیدا می‌کنند و تشدید‬ ‫می‌شوند‪ ،‬به نقطه‌ای می‌رسند که اختالل شخصیت خودشیفتگی‬ ‫تش��خیص داده می‌ش��ود‪ .‬برخی از روان درمان‌گران بر این باورند‬ ‫ک��ه علت این اختالل‪ ،‬در ش��رایط فرویدی‪ ،‬نتیجه تثبیت بعضی‬ ‫رفتارهای توسعه یافته در اوایل دوران کودکی است‪.‬‬

‫پاتول��وژی خودش��یفتگی در ی��ک طیف س��خت‌گیری به وجود‬ ‫می‌آید که اش��کال افراطی‌تر آن‪ ،‬اختالل شخصیت خودشیفتگی‬ ‫است‪ .‬اختالل شخصیت خودشیفتگی از باور افراد به این‌که آن‌ها‬ ‫آن‌قدر نقص دارند که اساسن آن‌ها را برای دیگران غیر قابل قبول‬ ‫می‌سازد‪ ،‬سرچشمه می‌گیرد‪ .‬این باور در سطح ناخودآگاه شخص‬ ‫قرار دارد و چنین فردی‪ ،‬اگر مورد سوال قرار گیرد‪ ،‬به طور معمول‬ ‫چنین تفک��ری را انکار خواهد کرد‪ .‬به منظور محافظت از خود در‬ ‫برابر رد دردناک و انزوایی که آن‌ها تصور می‌کنند چنان‌چه دیگران‬ ‫طبیعت ناقص آن‌ها را به رسمیت شناخته شده و درک کنند‪ ،‬چنین‬ ‫افرادی همیش��ه در تالش برای کنترل نظرات دیگران نسبت به‬ ‫رفتار خود هستند‪.‬‬ ‫پاتولوژی خودشیفتگی می‌تواند از اختالل در کیفیت ارتباط شخص‬ ‫ب��ا مراقبان اولیه خود یعنی معمولن پدر و مادر خود توس��عه یابد‪.‬‬ ‫اختاللی که در آن پدر و مادر قادر به تش��کیل دل‌بستگی سالم و‬ ‫همدل‌انه با فرزند نیستند‪ .‬چیزی که باعث می‌شود کودک خود را‬ ‫بی‌اهمیت و بی‌ارتباط با دیگران تصور کند و به این باور باشد که‬ ‫برخی از نقص‌های شخصیتی او است که باعث می‌شود او بی‌ارزش‬ ‫و ناخواس��ته ش��ود‪ .‬بنابراین‪ ،‬افراد مبتال به پاتولوژی خودشیفتگی‬ ‫کنترل‌گ��ر‪ ،‬س��رزنش‌گر و ج��ذب خ��ود‬ ‫هس��تند‪ .‬تحمل نظرات دیگران را ندارند‪،‬‬ ‫به نیازهای دیگ��ران و اثرات رفتار خود بر‬ ‫دیگران بی‌توجه هستند‪ .‬این افراد مصرانه‬ ‫می‌کوش��ند تا دیگران آن‌ها را آن‌طور که‬ ‫آن‌ه��ا می‌خواهند ببینند‪ .‬اف��راد مبتال به‬ ‫پاتولوژی خودش��یفتگی از استراتژی‌های‬ ‫مختلفی ب��رای محافظت خ��ود با هزینه‬ ‫دیگران استفاده می‌کنند‪ .‬آن‌ها به بی‌ارزش‬ ‫کردن و س��رزنش دیگران تمایل دارند‪ ،‬و‬ ‫به هرگونه واکنش تهدیدآمیز با خش��م و‬ ‫خصومت پاسخ می‌دهند‪.‬‬ ‫هنگامی که افرادی بیش از حد خودشیفته‬ ‫هستند مورد انتقاد قرار می‌گیرند‪ ،‬معمولن‬ ‫احس��اس رد‪ ،‬تحقیر و تهدی��د دارند‪ .‬برای‬ ‫محافظ��ت از خود در براب��ر این خطرات‪،‬‬ ‫آن‌ه��ا اغلب با تحقیر‪ ،‬خش��م‪ ،‬و یا تمرد به هر گونه انتقاد خفیف‪،‬‬ ‫واقعی یا فرضی واکنش نش��ان می‌دهند‪ .‬برای جلوگیری از چنین‬ ‫ش��رایطی‪ ،‬برخی از بیماران خودشیفته از جامعه می‌گریزند و آن را‬ ‫تواضع ی��ا فروتنی وانمود می‌کنند‪ .‬در مواردی که بیمار با اختالل‬ ‫شخصیت خودشیفتگی احس��اس عدم تحسین‪ ،‬ستایش‪ ،‬توجه و‬ ‫تاکید کند حتا ممکن اس��ت تمایل به بدنام بودن و رسوایی نشان‬ ‫دهد‪ .‬چیزی که فروید «عرضه خودشیفتگی » می‌نامد‪.‬‬ ‫اگر چه افراد مبتال به بیماری خودشیفتگی اغلب بلند پرواز و قادر‬ ‫ی آن‌ها در تحمل موانع‪ ،‬اختالف��ات و یا انتقادات‪،‬‬ ‫هس��تند‪ ،‬ناتوان ‌‬ ‫هم‌راه با فقدان هم‌دلی و هم‌کاری با دیگران حفظ دست‌اوردهای‬ ‫حرفه‌ای طوالنی مدت را برای آن‌ها دش��وار می‌س��ازد‪ .‬با اختالل‬ ‫ش��خصیت خودشیفتگی‪ ،‬درک فردی خودبزرگ بینی آن‌ها اغلب‬

‫به دنبال گسترش اعتراض‌ها در این کشور‪:‬‬

‫تهدید دولت اردن‬ ‫به اجرای سیاست‬ ‫مشت آهنین‬

‫با خل��ق و خوی هیپومنیاک هم‌راه می‌ش��ود و به طور معمول با‬ ‫دست‌اوردهای واقعی آن‌ها متناسب نیست‪.‬‬ ‫افرادی که مبتال به اختالل شخصیت خودشیفتگی تشخیص داده‬ ‫ش��ده‌اند از تقسیم به عنوان یک مکانیسم دفاعی مرکزی استفاده‬ ‫می‌کنند‪ .‬بر اساس «روانکاو» ‪ ،Kernberg‬کشش طبیعی بین‬ ‫خود واقعی از یک سو‪ ،‬و خود ایده‌آل و شی ایده‌آل از سوی دیگر‪،‬‬ ‫توسط ساختار مفهوم «خود متورم» حذف می‌شود و در آن ساختار‬ ‫خود واقعی و خود ایده‌آل و شی ایده‌آل با هم اشتباه گرفته می‌شود‪.‬‬ ‫هم زمان‪ ،‬تصاویر غیرقابل قبول باقی‌مانده سرکوب شده و به اشیا‬ ‫خارجی بی‌ارزش تبدیل می‌شوند‪.‬‬ ‫ادغام «خود متورم» و «خود واقعی» در بزرگ‌نمایی ذاتی اختالل‬ ‫ش��خصیت خودش��یفتگی دیده می‌ش��ود‪ .‬هم چنین در این روند‪،‬‬ ‫مکانیزم‌های دفاعی بی‌ارزشی‪ ،‬ایده‌آل طلبی و انکار ذاتی هستند‪.‬‬ ‫دیگران‪ ،‬برای این گونه افراد به عنوان تدوام خود شخص در نظر‬ ‫گرفته می‌شوند که باید تنها در خدمت تحسین و تایید آن‌ها باشد‬ ‫و یا بی‌ارزش اگر آن‌ها نتوانند با بزرگ نمایی خودشیفته کنار بیایند‪.‬‬ ‫گفته می‌شود که اختالل شخصیت خودشیفتگی رابطه مخصوصی‬ ‫با احساس شرم دارد‪ .‬روان‌پزشک «گلن»‪ Gabbard‬پیش‌نهاد‬ ‫کرده بود که اختالل شخصیت خودشیفتگی را می‌توان به دو زیر‬ ‫گروه تقسیم کرد‪ .‬زیرگروه «بی توجه »‪ ،‬شامل شخصیت پر آب و‬ ‫تاب‪ ،‬متکبر‪ ،‬و به اصطالح پوست کلفت است و زیرگروه «هوشیار»‬ ‫شامل شخصیتی که به راحتی صدمه می‌بیند‪ ،‬بیش از حد حساس‬ ‫است و شرمنده‪ .‬به نظر او‪ ،‬زیرگروه «بی توجه » برای تحسین و‬ ‫حس��ادت‪ ،‬قدردانی پرآب و تابی از خود نشان می‌دهد که با ضعف‬ ‫درونی او متضاد است ولی آن را در شرم پنهان می‌کند‪ ،‬در حالی که‬ ‫زیرگروه «هوشیار» احساس بی‌ارزشی را با در نظر گرفتن دیگران‬ ‫به عنوان سواستفاده کننده گان ناعادل خنثی می کند‪.‬‬ ‫یک حس پر آب و تاب از اهمیت خود‪ ،‬با بزرگ‌نمایی دست‌اوردها‬ ‫و استعدادها‪ ،‬و انتظار به رسمیت شناخته شدن به عنوان برتر بدون‬ ‫دس��ت‌اوردهای متناسب از ش��ایع‌ترین عالیم اختالل شخصیت‬ ‫خودش��یفتگی به حس��اب می‌رود‪ .‬افراد مبتال به ای��ن بیماری با‬ ‫توهمات موفقیت نامحدود‪ ،‬قدرت‪ ،‬زیرکی‪ ،‬زیبایی‪ ،‬و یا عشق ایده‬

‫آل درگیر هستند و بر این باورند که آن‌ها «ویژه » و منحصر به فرد‬ ‫هستند است و تنها می‌توانند توسط معاشرت با افراد خاص درک‬ ‫شوند‪ .‬نیاز به تحسین بیش از حد‪ ،‬حس حق داشتن‪ ،‬یعنی‪ ،‬انتظارات‬ ‫غیرمعقول «ویژه» درنظر گرفته شدن به شدت در این‌گونه بیماران‬ ‫محسوس اس��ت‪ .‬آن‌ها دیگران را استثمار می‌کنند و با استفاده از‬ ‫دیگ��ران می‌خواهند به اهداف خود دس��ت‌یابی پیدا کنند‪ .‬فقدان‬ ‫هم‌دلی آن‌ها با نش��ان ندادن هیچ تمایلی به به رسمیت شناختن‬ ‫احساس��ات و نیازهای دیگران بارز است و آن‌ها اغلب به دیگران‬ ‫حسادت می‌ورزند ولی معتقد هستند که دیگران به آن‌ها حسودی‬ ‫می‌کنند‪ .‬آن ها اغلب متکبر هستند و نگرش واالیی از خود دارند‪.‬‬ ‫استراتژی‌های بالینی برجسته‌ای توسط «هاینز کوهوت»‪« ،‬استفان‬ ‫جانسون» و «جیمز مسترسن» مشخص شده است ولی شماتراپی‪،‬‬ ‫درمانی که توسط «جفری یانگ» توسعه یافته است در واقع ادغام‬ ‫چندین روش درمانی‪ ،‬روان پویش��ی‪ ،‬ش��ناختی‪ ،‬رفتاری و غیره‪،‬‬ ‫روش درمان مناسبی برای اختالل شخصیت خودشیفتگی است‪.‬‬ ‫این معمول اس��ت که افراد مبتال ب��ه این اختالل به دنبال درمان‬ ‫نروند‪ .‬ترس ناخودآگاه از شناخته شدن و یا بی‌کفایتی اغلب باعث‬ ‫واکنش دفاعی از فرآیندهای درمانی است‪ .‬الگوی استراتژی‌های‬ ‫تغییر‪ ،‬در طی یک دوره زمانی طوالنی‪ ،‬برای افزایش توانایی‌های‬ ‫آن‌ها برای تبدیل شدن به شخصی که هم‌دلی بیش‌تری در روابط‬ ‫روزمره نش��ان می‌دهد طراحی شده است‪ .‬این فرآیندهای درمانی‬ ‫چیزی از احس��اس حق داشتن آن‌ها نمی‌کاهد و آن‌ها هم چنین‬ ‫خود محور باقی می‌مانند ولی می‌تواند به آن‌ها بیاموزد که چگونه‬ ‫از استعدادهای منحصر به فرد خود برای کمک به دیگران به جای‬ ‫به دست آوردن اهداف شخصی استفاده کنند‪.‬‬ ‫فیل��م «‪ »to die for‬که نیکول کیدمن در آن ش��خصیت زن‬ ‫خودش��یفته را بازی می‌کرد داستان زنی بود که می‌خواست به هر‬ ‫هزینه‌ای در تلویزیون ظاهر ش��ود‪ ،‬حتا اگر این هزینه شامل قتل‬ ‫شوهرش باشد‪ .‬ش��خصیت او به عنوان یک فرد نمونه با اختالل‬ ‫خودشیفتگی توسط ارزیاب روان پزشک دیده شده است که به طور‬ ‫متوسط‪ ،‬هشت تا نه معیار اختالل شخصیت خودشیفتگی را شامل‬ ‫بوده است‪ .‬به شما توصیه می‌کنم که این فیلم را دوباره ببینید‪.‬‬

‫روز پنج‌ش��نبه‪ ،‬پانزدهم نوامبر‪ ،‬در پی به آتش کشیده شدن دو‬ ‫پاس��گاه پلیس و به دنبال ت��داوم اعتراض‌ها به افزایش قیمت‬ ‫سوخت در اردن‪ ،‬دولت پادشاهی این کشور شرکت‌کنندگان در‬ ‫ناآرامی‌ها را به اجرای سیاست مشت آهنین تهدید کرد‪.‬‬ ‫«حس��ین مجال��ی» ریی��س پلی��س اردن در اظهارات��ی که از‬ ‫تلویزیون دولتی این کش��ور پخش ش��د‪ ،‬گفت‪« :‬ما آن‌هایی را‬ ‫که با دامن زدن به ناآرامی‌ها قانون‌ش��کنی می‌کنند‪ ،‬با مش��ت‬ ‫آهنین در هم می‌کوبیم»‪.‬‬ ‫به گفته مقامات رس��می اردن‪ ،‬مردان مس��لح با سوءاس��تفاده‬ ‫از ناآرامی‌های��ی ک��ه در پی اعتراض مردم ب��ه افزایش قیمت‬ ‫سوخت‪ ،‬از روز سه‌ش��نبه در این کشور روی داد‪ ،‬به دو پاسگاه‬ ‫پلیس حمله کرده‪ ،‬آن‌ها را به آتش کشیدند و هفده تن از جمله‬ ‫س��یزده مامور پلیس را زخمی کردن��د‪ .‬یکی از مهاجمان نیز در‬ ‫اثر شلیک گلوله توسط پلیس جان سپرد‪.‬‬ ‫به موازات ش��روع بهار عربی‪ ،‬پادش��اه اردن برای دور ماندن از‬ ‫رویدادهایی مش��ابه مصر و تونس‪ ،‬دس��ت به اصالحاتی زد اما‬ ‫هنوز نخس��ت‌وزیر وی «عبداهلل النسور» که از سی‌وشش سال‬ ‫پیش در این مقام باقی‌اس��ت‪ ،‬تعویض نشده است‪ .‬اردن در دو‬ ‫س��ال گذش��ته‪ ،‬گهگاه صحنه تظاهرات مردمی بوده است اما‬ ‫در اعتراضات روزهای اخیر هدف ش��عارهای تظاهرکنندگان از‬ ‫دولت‪ ،‬به پادشاه این کشور تغییر یافته است‪.‬‬

‫‪37‬‬

‫حضور طالبان در مناطقی که مطرح می‌شود تا چه حد‬ ‫در پی افشای تیرباران یک زن در پروان‬ ‫می‌تواند واقعی باشد؟‬ ‫ما باید در مورد مقوله طالبان و گروه‌بندی‌های تازه‌ای که به وجود‬ ‫آمده بازبینی جدی داشته باشم‪ .‬تاکید می‌کنم روند دموکراسی‌سازی‬ ‫در افغانس��تان تا سال ‪ 2005‬سیر صعودی داشت اما از آن سال تا‬ ‫کنون سیر کاملن نزولی پیدا کرده است‪ .‬اگر این را مبنا قرار دهیم‬ ‫طالبان تیرباران ش�ده اس�ت‪ .‬آیا تمام ای�ن اتفاقات به تناسب این‌که معادله درون دولت افغانستان بعد از ‪ 2005‬تغییر‬ ‫اردوان روزبه‬ ‫کرد و نیروهای تازه‌ای شکل گرفتند‪ ،‬طبیعی است برای طالبان هم‬ ‫در حالی که از س��ال دو هزار و یک میالدی کش��ور افغانستان با توسط طالبان انجام می‌شود؟‬ ‫عملیات نیروه��ای ناتو به رهبری آمریکا از حاکمیت چند س��اله من هم ویدئو را دیدم و برای من هم باعث تعجب بود چون پروان این اتفاق افتاده باشد‪.‬‬ ‫طالبان رهایی یافت‪ ،‬اما هنوز پس از گذشت یک دهه خبرهایی از منطقه‌ای نیست که طالبان به راحتی بتوانند در آن‌جا چنین کاری از آن‌جایی که تاکتیک‌ها و حمالت گروه‌های تازه شبیه طالبان‬ ‫گوشه و کنار در خصوص خشونت‌ها و رفتار‌های غیر انسانی که به را انجام دهند‪ .‬افغانستان جامعه پیچیده‌ای است و هنگامی که پای است‪ ،‬تصور می‌شود که کار طالبان است‪ .‬بعضی وقت‌ها بحث‬ ‫زنان و مسایل ناموسی پیش می‌آید قضیه خیلی پیچیده‌تر می‌شود‪ .‬مس��ایل مالی و رپورت‌های اقتصادی در میان می‌آید‪ .‬متاسفانه‬ ‫طالبان نسبت داده شده‪ ،‬به گوش می‌رسد‪.‬‬ ‫گفته می‌ش��ود این نیروهای شبه‌نظامی هنوز در گوشه گوشه این گمان می‌کنم بیش‌تر از این‌که مس��ئله طالبان در میان باش��د‪ ،‬به رس��انه‌های ما هم تصویری یک‌دست و خالص از طالبان ارایه‬ ‫کشور حضور دارند و هر جا رخ‌دادی بر علیه انسانیت در این کشور مسایل و تصویر‌سازی‌های قومی شباهت دارد که بر مبنای موارد می‌دهن��د و گمان می‌ش��ود هر مخالفتی باید از س��وی طالبان‬ ‫ب��ه وقوع می‌پیوند یک طرف کار به طالبان وصل اس��ت‪ .‬این بار ناموسی اتفاق می‌افتد‪ .‬سابقه نشان می‌دهد وقتی در منطقه‌ای مثل باش��د اما الزامن چنین نیست‪ .‬مثال این مورد تشکل نیروهای‬ ‫هم والی پروان در روز ‪ 18‬تیرماه در ش��هر «چاریکار» اعالم کرد پروان با ضریب امنیتی باال و یک‌دست بودن نیروها و قوم‌ها چنین مردمی در غزنی است که گفته می‌شود مردمی هستند اما خود‬ ‫که ‪ 25‬روز پیش زنی در روس��تایی به نام «کهنه ده» از ولسوالی اتفاقی می‌افتد باید پای مس��ایل قومی در میان و از مناطق دیگر این‌ه��ا زمانی مخال��ف دولت بودند‪ .‬در ه��رات هم همین‌طور‪.‬‬ ‫«شینواری» در والیت پروان از خانه فرار کرده و بعد از آن توسط آورده شده باشد‪ .‬من هم مانند همه شک دارم که دست طالبان در تعداد زیادی از مقامات محلی که عضو دولت بودند بعد از مدتی‬ ‫طالبان پس از ده روز اس��ارت تیر باران ش��ده است‪ .‬او نیز توضیح میان باشد‪ .‬هرچند در یوتیوب چنین فیلم‌هایی منتشر می‌شود اما به این نتیجه رسیدند که باید به مخالفت با دولت بپردازند و در‬ ‫می‌دهد که این زن در ابتدا توسط یکی از فرمانده‌هان مورد تجاوز همیشه طالبان این مسایل را رد کرده‌اند و این مسایل ریشه‌های مناطق دور افتاده گروه تش��کیل دادند و علیه دولت جنگیدند‪.‬‬ ‫گمان می‌کنم آن‌چه باید تصحیح شود‪ ،‬تصویر یک‌دستی است‬ ‫ق��رار گرفته و بعد یکی دیگ��ر و در نهایت فرمانده دیگری این دو داخلی دارد‪.‬‬ ‫را تیرب��اران کرده و زن را نیز ط��ی حکمی در مقابل دید مردم به سخن‌گویان طالبان گفته‌اند که کار ما نیست‪ .‬بنابراین ک��ه از طالبان به ما داده می‌ش��ود‪ .‬صرفن طالبان نیس��تند که‬ ‫جوخه آتش سپرده است‪ .‬در طول مدت ده سال گذشته این اولین به نظر شما «عبدالبصیر سالنگی» والی پروان به نوعی مخالف هس��تند بلکه گروه‌های دیگری با انگیزه‌های زیادی با‬ ‫این موض�وع را به گردن وضعیت فعلی مخالفند‪.‬‬ ‫موردی از خشونت نیست که به‬ ‫فارغ از دولت افغانس�تان و طالبان‪ ،‬دقیقن جای‌گاه‬ ‫طالبان می‌اندازد؟‬ ‫طالبان نسبت داده می‌شود‪ .‬در‬ ‫افغانستان جامعه پیچیده‌ای است‬ ‫دقیق��ن می‌خواه��م همین را زن افغان در سال ‪ 2012‬در بین مردم چیست؟‬ ‫اکثر م��وارد طالبان این اتهام را‬ ‫و هنگامی که پای زنان و مسایل‬ ‫بگوی��م‪ .‬آق��ای «عبدالبصی��ر در چند جمله به طور کلی در مورد وضعیت زنان گفتن س��خت‬ ‫رد کرده‌اند اما به نظر می‌رسد بر‬ ‫ناموسی پیش می‌آید قضیه خیلی‬ ‫سالنگی» از چهره‌های جهادی اس��ت‪ .‬در عین این‌که ش��اهد خرج میلیون‌ها دالر برای اعاده‬ ‫پایه یک مزاح در بین افغان‌ها‬ ‫پیچیده‌تر می‌شود‬ ‫سابق افغانستان است و کسانی حقوق زنان طی ده سال گذشته در افغانستان بودیم‪ ،‬در بخشی‬ ‫که «هر جا کار لنگ اس��ت‪ ،‬به‬ ‫که در بخش شمال افغانستان از فرهنگ افغانس��تان نیز شاهد س��قوط جای‌گاه زنان بودیم‪.‬‬ ‫هر حال پ��ای طالبان در میان‬ ‫است‪ ».‬همیشه طالبان خشونت‌ها متهم هستند‪ .‬این در حالی است پس��ت‌های کلیدی را در دس��ت دارند شخصیت‌هایی هستند که یکی از این سقوط‌ها به دلیل وضعیت بد امنیتی اتفاق می‌افتد‪.‬‬ ‫که گروهی معتقدند در واقع انگشت اتهام را به سوی طالبان در هر بالفط��ره در وضعیت بحرانی و با اقامت‌های زیاد این پس��ت‌ها را ن��ود درصد فضا در افغانس��تان ب��رای حضور زن��ان در جامعه‬ ‫قتل و جنایت و تجاوزی نشانه رفتن بهترین راه‌حل برای جلوگیری گرفته‌اند و هر‌کدام در مناطقی که فعالیت می‌کردند دشمنان زیادی بس��یار محدود است‪ .‬دولت‌مردان افغانستان همیشه وضعیت را‬ ‫ی خودی‌ها دارند‪ .‬بعضی مواقع به‌ترین راه در س��بک کردن بار یک حادثه که ب��ا دوران طالبان مقایس��ه می‌کنند و نفس راحت می‌کش��ند و‬ ‫از واکاوی خشونت‌های نهادینه و قومی و یا درگیری‌ها ‌‬ ‫و نگاه بی‌ترحم نسبت به زنان در بین خشونت‌اندیشان است‪ .‬چیزی اتفاق افتاده این اس��ت که به گردن طالبان بگذارند‪ .‬ما جوکی در می‌گویند خیلی وضعیت ما به‌تر است اما این شیوه غلطی است‬ ‫ک��ه در صورت طرح می‌تواند تش��ویش‌ها و نگرانی‌هایی را برای این‌جا داریم که «هر چیزی درس��ت کار نمی‌کند‪ ،‬به هر حال پای چون دوراه طالبان یک استثنا در تاریخ افغانستان است به دلیل‬ ‫همان «تفنگ‌ساالران سابق» به دنبال داشته باشد‪ .‬به هر روی با طالبان در آن در میان است‪ ».‬متاسفانه این جوک در زندگی مردم این‌که هرگز چنین دولت تندرویی در این کش��ور که مقوله زن‬ ‫انتشار ویدیویی بر روی تارنمای یوتیوب و صحنه خشونت بار اعدام راه پیدا کرده‪ .‬حکومت افغانستان از شکل کلیشه‌ای و بد این قضیه را تا این حد در جامعه حذف کند وجود نداشته است‪.‬‬ ‫وضعیت زنان در س��ال ‪2012‬‬ ‫این زن‪ ،‬باردیگر «عبدالبصیر سالنگی» از رهبران جهادی سابق و اس��تفاده می‌کند که مردم هم‬ ‫تفاوت چندانی با س��ال ‪2005‬‬ ‫والی پروان مانند بسیاری دیگر از دولتی‌ها در برابر خبرنگاران حاضر متوجه می‌ش��وند باید خبرهای‬ ‫متاسفانه رسانه‌های ما هم‬ ‫ندارد و ب��ه نظر من پیش‌رفت‬ ‫می‌شود و اعالم می‌کند که این کار توسط طالبان انجام شده است‪ .‬دیگری پشت این قضیه وجود‬ ‫تصویری یک‌دست و خالص از‬ ‫چندان��ی نداریم‪ .‬اکثر آمارهایی‬ ‫به هر روی همیشه پای طالبان در میان است‪ .‬این بار نیز طالبان داشته باشد‪.‬‬ ‫طالبان ارایه می‌دهند و گمان‬ ‫ک��ه مقام��ات دولت��ی اعالم‬ ‫توس��ط ذبیح‌اله مجاهد یکی از س��خن‌گویان این گروه‪ -‬اعالم موارد مش��ابه دیگ��ری نیز در‬‫می‌شود هر مخالفتی باید از سوی‬ ‫می‌کنند غلط است چون ارگان‬ ‫کرده‌اند که این کار به وسیله نیروهای آن‌ها انجام نشده و باز دایره س��ال‌های ‪ 2006‬و ‪2007‬‬ ‫طالبان باشد اما الزامن چنین نیست‬ ‫و نهادی وجود ندارد که این‌ها‬ ‫بسته خشونت‌های قومی‪ ،‬تجاوز و بی‌رحمی در مورد زنان و گلوله در مناط��ق دور افت��اده‌ای از‬ ‫را بررس��ی کند و خودشان آمار‬ ‫افغانستان اتفاق افتاد که بعدن‬ ‫با نسبت دادن به این گروه خشن تکرار خواهد شد‪.‬‬ ‫«مسعود حسن‌زاده» روزنامه‌نگار و کنش‌گر مدنی در شهر کابل به مش��خص ش��د پای خود کماندوها در میان بوده اس��ت‪ .‬طالبان می‌دهن��د و تاییدهم می‌کنند‪ .‬به عن��وان مثال وزیر صحت نامه‬ ‫این سوال من پاسخ گفت‪« :‬چقدر می‌توان باور داشت این تیرباران عالقه‌ای به این اتفاقات ندارند چرا که فایده‌ای برای آن‌ها نداشته افغانستان س��ال‌ها قبل اعالم کرد که ‪ 85‬درصد مردم به خدمات‬ ‫و حتا چهره آن‌ها را به شدت از نظر تبلیغاتی خراب می‌کند‪ .‬بنابراین صحی دست‌رسی دارند خیلی زود فاش شد که کم‌تر از ‪ 40‬درصد‬ ‫خیابانی کار طالبان باشد»‬ ‫به خدمات صحی دست‌رس��ی دارند‪ .‬حتا در بعضی جاها وضعیت‬ ‫در هجدهم تیر «عبدالبصیر سالنگی» والی پروان گفته نیازی نیست به این سمت کشانده شوند و چنین کارهایی کنند‪.‬‬ ‫اس�ت که یک زن به دلیل اختالفاتی با ش�وهرش‪ ،‬از حدود یازده سالی‌ست که افغانستان توسط نیروهای بدتر و حساس��یت‌ها در مورد حضور زنان در فضاهای کاری و در‬ ‫روس�تا فرار ک�رده و در نهایت پس از تجاوز توس�ط ناتو و آمریکایی از دس�ت طالبان خارج ش�ده اس�ت‪ .‬پست‌های مهم‌تر بیش‌تر شده است‪.‬‬

‫بازهمبهگردنطالبانافتاد‬

‫‪38‬‬

‫رضا خندان با بعید دانستن تاثیر بر وضعیت همسرش‬

‫دروضعیتستوده بااین جایزهتغییر ایجادنمیشود‬ ‫محمد تنگستانی‬ ‫رضا خندان همس��ر نسرین ستوده در ساعات اولیه امروز جمعه‬ ‫‪ ۲۶‬اکتب��ر‪ ،‬بع��د از اعالم دریافت جایزه س��اخاروف از س��وی‬ ‫اتحادی��ه اروپا ب��ه خبرنگار کوچه در ارتباط ب��ا دریافت جایزه‬ ‫س��اخاروف گفت‪ :‬بعید می دانم‪ ،‬این جایزه در وضعیت همسرم‬ ‫تاثیری داش��ته باشد اگر وضعیت بدتر نش��ود در ایده ال ترین‬ ‫شرایط با بی تفاوتی از کنار آن خواهند گذشت‪.‬‬ ‫جای��زه حقوق بش��ر اتحادیه اروپا در س��ال ‪ ۲۰۱۲‬به نس��رین‬ ‫س��توده‪ ،‬وکی��ل زندانیان سیاس��ی و جعفر پناه��ی‪ ،‬کارگردان‬ ‫س��ینما‪ ،‬تعلق گرفت‪ .‬این جایزه ‪ ۵۰‬هزار یورویی همه س��اله‬ ‫در ش��هر «استراس��بورگ» به یک یا چند کاندیدا از یک کشور‬ ‫اعطا می‌ش��ود‪« .‬جایزه س��اخاروف» هر س��ال به کسانی داده‬ ‫می‌ش��ود که در دفاع از حق آزادی بیان و حقوق بش��ر صدای‬ ‫خ��ود را بلند ک��رده و قربانی ندای‬ ‫اعتراضی ش��ده‌اند‪ .‬آندره ساخاروف‬ ‫که این جایزه به نام اوست‪ ،‬قهرمان‬ ‫دمکراس��ی و حقوق بشر در روسیه‬ ‫شناخته می‌شود‪.‬‬ ‫رضا خن��دان هم چنین در خصوص‬ ‫پرون��ده «مهراوه خندان» فرزندش‬ ‫در دادگاه انقالب در جواب به س��یر‬ ‫این پرونده اش��اره ک��رد‪« :‬از آن جا‬ ‫که این احظ��ار تلفنی بوده و احظار‬ ‫تلفن��ی غیر قانونی اس��ت و باید به‬ ‫طور کتبی ابالغ بش��ود برای همین‬ ‫م��ا مراجعه نکردیم ام��ا وکیل ما به‬ ‫ش��عبه ‪ ۲۸‬مراجع��ه کردن��د‪ ،‬اما به‬ ‫ایش��ان پاس��خ ندادند و گفتند باید‬ ‫دخترم مراجعه کند و ما هم به خاطر‬ ‫این که ابالغ کتب��ی نبوده مراجعه‬ ‫نکردی��م و در نتیجه اطالعی از این‬ ‫که اعتراض ما رد شده یا تایید شده ندارم‪».‬‬ ‫آقای خندان در مورد اعتصاب غدای نس��رین ستوده گفت‪«:‬از‬ ‫چهار ش��نبه شب که توسط یکی از هم بندی های همسرم که‬ ‫به مرخصی استعالجی آمده اند و به ما اطالع دادند که نسرین‬ ‫ب��ه بهداری زندان منتقل ش��ده و وضعیت خوبی ندارد خبرتازه‬ ‫ای ندارم‪ .‬معمول برای این که خانواده نگران نش��ود سعی می‬ ‫کنند که وضع را آرام جلوه دهند‪ ،‬اما ایش��ان در نهایت وضعیت‬ ‫همسرم را بحرانی و نگران کننده تشریح کردند و از آن به بعد‬ ‫هی��چ گونه خبری نداریم‪ .‬همه کانال ه��ای ارتباطی من قطع‬ ‫ش��ده اس��ت‪ .‬یکی از علت های اعتصاب غذای همسرم نبودن‬ ‫ارتب��اط با خانواده اس��ت یعنی بین هر مالقات م��ا هیچ گونه‬ ‫خبری از یک دیگر نمی توانیم داشته باشیم‪.‬‬ ‫او ه��م چنین در مورد مالقات این هفته با همس��ر خود اضافه‬ ‫کرد که «هر هفته ما مالقات کابینی داش��تیم‪ ،‬اما مشکل این‬ ‫ب��ود که مالقات حضوری نداش��تیم و معمول بعد از چهار‪ ،‬پنج‬ ‫ماه درگیری یک مالقات حضوری با هزار تا اما و اگر به ما می‬

‫دهند» وی هم چنین ادامه داد‪« :‬بزرگ ترین مشکل ما این بود‬ ‫که روز مالقات ما را از مابقی زندانیان جدا کرده اند آن ها یک‬ ‫ش��نبه ها مالقات دارند و ما چهار شنبه ها مالقات داشتیم که‬ ‫بعد از اعتصاب غدای همس��رم با این که یک شنبه ها مالقات‬ ‫باشد موافقت کردند البته به طور شفاهی‪ ،‬که در هفته پیش بعد‬ ‫از یک سال روز یک شنبه به مالقات رفتیم و یک شنبه آینده‬ ‫هم خواهیم رفت‪».‬‬ ‫همس��ر نسرین س��توده در پاسخ به این س��ئوال که نظرش در‬ ‫مورد درخواست محمود احمدی نژاد برای بازدید از زندان اوین‬ ‫چیست‪ ،‬به رادیو کوچه گفت‪:‬‬ ‫راس��تش را بخواهید اصلن دوست ندارم در مورد ایشان حرفی‬ ‫بزن��م و حال خوبی پی��دا نمی کنم از این ک��ه بخواهم بگویم‬ ‫ایشان بروند بازدید کنند یا نه‪ ،‬گمان می کنم بهتر باشد به این‬

‫موض��وع به عنوان یک طنز نگاه کنیم و رد بش��ویم تا این که‬ ‫حرفی در موردش بزنیم‪.‬‬ ‫از س��ویی دیگر روز جمعه ‪ ۲۶‬اکتبر دو س��ازمان حقوق بشری‬ ‫طی بیانیه مطبوعاتی نسبت به دریافت این جایزه توسط جعفر‬ ‫پناهی و نس��رین س��توده واکنش نش��ان دادند‪ .‬فدراسیون بین‬ ‫الملل��ی جامعه های حقوق بش��ر و جامعه دفاع از حقوق بش��ر‬ ‫در ایران طی این بیانیه هم بس��ته گی خود را با نسرین ستوده‬ ‫وکیل زندانی و جعفر پناهی سینماگر که پیشتر در زندان به سر‬ ‫می برد اعالم کردند‪ .‬متن این بیانیه به شرح زیر است‪:‬‬ ‫پاریس‪ ۲۶ ،‬اکتبر ‪( ۲۰۱۲‬پنجم آبان ‪ )۱۳۹۱‬ـ فدراس��یون بین‬ ‫المللی جامعه های حقوق بش��ر و جامعه دفاع از حقوق بشر در‬ ‫ایران همبستگی و حمایت کامل خود را با نسرین ستوده‪ ،‬وکیل‬ ‫حقوق بش��ری و جعفر پناهی‪ ،‬سینماگر‪ ،‬برندگان امسال جایزه‬ ‫س��اخاروف ابراز می کنند‪ .‬پارلمان اروپا این جایزه را در س��ال‬ ‫‪ ۱۹۸۸‬برای قدردانی از افراد یا س��ازمان هایی تاسیس کرد که‬ ‫زندگی خود را وقف دفاع از حقوق بشر و آزادی عقیده کرده اند‪.‬‬

‫عبدالکریم الهیجی‪ ،‬نایب رییس فدراس��یون بین المللی جامعه‬ ‫های حقوق بش��ر و رییس جامعه دفاع از حقوق بش��ر در ایران‬ ‫اعالم کرد‪« :‬این یک پیروزی بزرگ برای نسرین‪ ،‬جعفر و تمام‬ ‫مدافعان حقوق بشر ایرانی اس��ت‪ .‬ما به شدت نگران سالمتی‬ ‫نس��رین هس��تیم که پس از ‪ ۱۰‬روز اعتصاب غذا به س��رعت‬ ‫رو ب��ه وخامت می رود‪ .‬بنابراین‪ ،‬به تاکی��د از دولتمردان ایران‬ ‫م��ی خواهیم او را آزاد کنند و بالفاصله به حبس خودس��رانه و‬ ‫اقدامات تنبیهی علیه او پایان دهند‪ .‬او پس از س��ه بار اعتصاب‬ ‫غ��ذا در س��ال ‪ )۲۰۱۰( ۱۳۹۸‬در اعتراض به ش��رایط حبس و‬ ‫نقض موازین قانونی در دادگاه با خطر مرگ روبرو بود‪».‬‬ ‫خانم نس��رین س��توده‪ ،‬وکیل حقوق بش��ری ایرانی به دفاع از‬ ‫نوجوانان محکوم به اعدام و زندانیان عقیدتی ش��هرت دارد و از‬ ‫اعضای کانون مدافعان حقوق بش��ر ـ سازمان عضو فدراسیون‬ ‫بی��ن المللی جامع��ه های حقوق‬ ‫بش��ر ـ اس��ت که دارن��ده جایزه‬ ‫نوب��ل صل��ح ش��یرین عب��ادی‬ ‫تاسیس کرده است‪.‬‬ ‫او ک��ه از ش��هریور ‪ ۱۳۹۰‬در‬ ‫زن��دان اوین در حبس اس��ت‪ ،‬با‬ ‫محدودی��ت ه��ای روزاف��زون و‬ ‫شرایط حبس کامال تبعیض آمیز‬ ‫و خودس��رانه روبرو بوده اس��ت‪.‬‬ ‫مس��ئوالن زن��دان در هفته های‬ ‫اخی��ر‪ ،‬بدون ارای��ه هرگونه دلیل‬ ‫قانونی‪ ،‬روز مالقات خانم ستوده‬ ‫را از یکش��نبه به چهارشنبه تغییر‬ ‫داده اند‪ .‬این اقدا ِم مغایر با مقررات‬ ‫زن��دان‪ ،‬عالوه بر محرومیت او از‬ ‫مالق��ات حضوری‪ ،‬مالقات های‬ ‫خانوادگی را در سه ماه اخیر بیش‬ ‫از پیش دشوار کرده است‪.‬‬ ‫او پیش��تر مدت ه��ای طوالنی در حبس انفرادی به س��ر برده‬ ‫و از دی��دار با خانواده و وکیل محروم ش��ده بود‪ .‬بنا به گزارش‬ ‫ها‪ ،‬خانم س��توده برای اعتراف اجباری در زندان مورد شکنجه‬ ‫نیز قرار گرفته ب��ود‪ .‬در تاریخ ‪ ۲۱‬تیر ‪ ،۱۳۹۱‬دولتمردان خروج‬ ‫همسر و دختر ‪ 12‬ساله خانم ستوده را از کشور ممنوع کردند‬ ‫س��وهیر بالحس��ن‪ ،‬رییس فدراس��یون بین المللی جامعه های‬ ‫حقوق بش��ر گفت‪« :‬ش��رایط حبس نس��رین س��توده غیرقابل‬ ‫پذیرش اس��ت و به طور آش��کار به قصد مجازات بیش��تر او به‬ ‫خاطر فعالیت های حقوق بش��ری او بر او تحمیل شده است‪».‬‬ ‫او افزود‪« :‬اما ما به فکر آل ِس بیالیاتس��کی نیز هستیم‪ .‬او یکی‬ ‫دیگ��ر از نامزده��ای نهایی جایزه س��اخاروف و بنیانگذار مرکز‬ ‫حقوق بش��ر ویاس��نا در بالروس و نایب رییس فدراسیون بین‬ ‫المللی جامعه های حقوق بشر است که از آگوست ‪( ۲۰۱۱‬مرداد‬ ‫‪ )۱۳۹۰‬در حبس خودس��رانه به س��ر می برد و فدراسیون بین‬ ‫المللی جامعه های حقوق بش��ر بی وقفه برای آزادی او مبارزه‬ ‫خواهد کرد‪».‬‬

‫‪39‬‬

‫زبان آینه یک ملت‬

‫زبان مادری‪ ،‬ارثیه پدری است‬

‫سمیه ورزنده‬ ‫در مورد زب��ان تعاریف گوناگونی صورت گرفته اس��ت و گفته‬ ‫می‌ش��ود پدیده‌‌ای اجتماعی و منحصر به فردی است که باعث‬ ‫تکامل انس��ان و جامعه می شود‪ .‬زبان گنجینه‌ی معنویت است‬ ‫که انسان با داش��تن آن قادر به ایجاد روابط اجتماعی می‌شود‬ ‫و به نحوی از آن کسب هویت می‌کند‪ .‬به عبارت دیگر هویت‬ ‫فرد در جامعه تا اندازه‌ای مرتبط به زبانی است که آن را آموخته‬ ‫اس��ت‪ .‬بنابراین می‌توان گف��ت گران‌بهاترین میراث تاریخی و‬ ‫فرهنگی انس��ان‌ها زبان مادری آن‌ها است که روند رشد انسان‬ ‫در جامعه توس��ط آن به نس��ل‌های بعد منتقل می‌ش��ود‪ .‬جالب‬ ‫اس��ت که بدانید پژوهش‌گران انگلیس��ی‬ ‫معتقدن��د‪ ،‬باوجود این که ب��ه زبانی که به‬ ‫طور ذاتی در هر یک از انسان‌ها وجود دارد‬ ‫زبان مادری گفته می‌ش��ود اما این زبان از‬ ‫پدر به افراد می رسد‪.‬‬ ‫ت��ا به ح��ال تص��ور کرده‌اید اگر ای��ن ارثیه‬ ‫پدری از جامعه‌ی انس��انی گرفته ش��ود‪ ،‬چه‬ ‫اتفاق��ی پیش می‌آید؟ به طور مس��لم چرخه‬ ‫اجتماع��ی از حرکت باز می‌ایس��تد‪ ،‬تمدن و‬ ‫فرهنگ بش��ری نابود می‌ش��ود و جامعه‌ی‬ ‫انس��انی از هم گسیخته می‌شود و انسان به‬ ‫زندگی ابتدای��ی خود باز می‌گ��ردد‪ .‬به قول‬ ‫زبان ش��ناس معروف‪ ،‬هارکورت «زبان آینه‬ ‫یک ملت است»‪ ،‬یعنی هر ملتی فرهنگ و‬ ‫ساختاری خاص خود را دارا می باشد و تمام‬ ‫این خصوصیات معن��ای خود را در زبان پیدا‬ ‫می کنند‪ .‬کودکی که تازه متولد ش��ده است‬ ‫توسط زبان خود را می شناساند و اولین قدم‬ ‫را در راه شکل گیری هویت و فرهنگ خود‬ ‫بر می دارد‪ ،‬قوانین اجتماعی را یاد می گیرد‪،‬‬ ‫در نهایت به جامعه وارد می ش��ود و با افراد‬ ‫دیگر ارتباط پیدا می کند‪.‬‬ ‫بنابراین‪ ،‬از زبان به عنوان ش��اه کلید ورود به‬ ‫ش��بکه‌‌های ارتباطی و گاهی نیز سرمایه فرهنگی یاد می‌شود که‬ ‫افراد با تس��لط بر آن می‌توانند عالوه بر برقراری روابط اجتماعی‪،‬‬ ‫نوعی هویت ویژه کسب کنند‪ .‬پس هویت فرد چه در سطح قومی‬ ‫و چه در س��طح ملی تا حدود زیادی بس��تگی به زبانی دارد که او‬ ‫ف��را می‌گیرد‪ .‬زبان یک جامعه ابزاری برای به هم پیوس��تن افراد‬ ‫آن جامعه می باش��د و پایه‌ای برای ارزش‌های مشترک آن جامعه‬ ‫است‪ .‬بنابراین‪ ،‬وقتی که از حفظ‪ ،‬تقویت و توسعه‌ی فرهنگ یک‬ ‫جامعه سخن به میان می‌آید‪ ،‬زبان نیز به عنوان یک عامل اساسی‬ ‫مطرح می‌ش��ود‪ ،‬چرا که زبان در حکم رشته‌ای است که فرهنگ‬ ‫گذش��ته و حال را به هم پیوند می‌دهد‪ .‬اهمیت این نکته تا آن‌جا‬ ‫است که استوارت میل نوشته است‪ ،‬اگر استعمار بخواهد جامعه یا‬ ‫ملتی را تحت استعمار قرار دهد به‌تر آن است که به آدرس فرهنگ‬ ‫و زبان آن‌ها مراجعه شود‪ .‬بدین روی‪ ،‬با نام‌گذاری ‪ ۲۱‬فوریه (دوم‬

‫‪40‬‬

‫ت جهانی زبان مادری‬ ‫اسفند) به نام روز جهانی زبان مادری‪ ،‬براهمی ‌‬ ‫تاکید شده است‪.‬‬ ‫ام��روزه در جوام��ع پیش��رفته و متم��دن که ب��ه اهمیت زبان‬ ‫پی‌برده‌ان��د‪ ،‬به‌خاط��ر حفظ و تقوی��ت آن ت�لاش می‌کنند تا‬ ‫از عناصری‌ک��ه موجب تخری��ب و از بین بردن آن می‌ش��ود‪،‬‬ ‫جلوگی��ری‌کنن��د‪ .‬در ایران نیز ب��رای حفظ زبان فارس��ی که‬ ‫از دوره‌ی مش��روطه تاکنون ‪ ،‬زبان رس��می کش��ور بوده‌ است‬ ‫تالش‌هایی صورت گرفته است‪.‬‬ ‫پس از انقالب‌اس�لامی در اصل پانزدهم قانون اساس��ی‪ ،‬حق‬ ‫آموزش زبان مادری اقوام س��اکن در کشور به رسمیت شناخته‬

‫شده‌ است چرا که حفظ گویش‌‌های رایج‪ ،‬عالوه بر حفظ هویت‬ ‫تاریخی و فرهنگی کش��ور‪ ،‬می‌تواند به حفظ زبان فارس��ی به‬ ‫وی��ژه در زمینه‌ی برابرس��ازی واژگان بیگانه کم��ک کند و از‬ ‫گنجینه‌ی ارزشمند واژگان و اصطالحات محلی استفاده‌شود‪.‬‬ ‫از س��وی دیگر اهمیت و تاثیر زب��ان مادری در یادگیری زبان‬ ‫دوم و در نتیج��ه تاثیر آن در کیفیت آموزش��ی غیر قابل انکار‬ ‫اس��ت‪ .‬زبان مادری چون کلیدی اس��ت که گنجینه‌های سایر‬ ‫زبان‌ها را به روی ما باز می‌کند‪ .‬این گفته‌ای اس��ت که همه‌ی‬ ‫دانشمندان برآن هم عقیده هستند‪ ،‬و همیشه گوش‌زد می‌کنند‪:‬‬ ‫برای تس��لط بر زبان خارجی اول چنگ ب��ه دامن زبان مادری‬ ‫باید زد و از آن یاری طلبید‪ .‬چنان‌که گفته‌اند‪:‬‬ ‫آن کو به زبان خویشتن درماند‬ ‫نادان بود ار دوصد زبان می‌داند‬

‫اما متاس��فانه درط��ی قرن اخیر ب��ا وجود این که اس��تفاده از‬ ‫زبان‌ه��ای محلی و قومی در مطبوعات و رس��انه‌های گروهی‬ ‫کشور تشویق می شوند‪ ،‬روند نابودی زبان‌‌ها‌ی محلی ایران به‬ ‫نحو تاسف‌آوری رو به رشد بوده‌ است‪.‬‬ ‫گویش‌ه��ا و زبان‌‌های محلی در معرض نابودی و انقراض قرار‬ ‫دارند چرا که اکثر مردم اقوام مختلف ایران با فرزندان‌ش��ان به‬ ‫زبان فارسی صحبت می‌کنند‪ .‬از طرف دیگر کودکان اقوام غیر‬ ‫فارس در ایران بعد از ورود به مدرسه به یادگیری با زبان فارسی‬ ‫مشغول می‌شوند و زبان مادری خود را که تا ورود به مدرسه در‬ ‫شکل گیری ش��خصیت او نقش به‌سزایی داشته در درجه دوم‬ ‫قرار می‌گیرد و در نتیجه دوری مجبوری‬ ‫ک��ودک از زبان مادری خود‪ ،‬نقش زبان‬ ‫مادری در ش��کل‌گیری هویت فردی او‬ ‫کم رنگ می‌ش��ود‪ .‬بنابراین‪ ،‬در کش��ور‬ ‫هم‌چون ای��ران که دارای تن��وع قومی‬ ‫اس��ت‪ ،‬اگر اقوام غیر ف��ارس از آموزش‬ ‫به زبان مادری خود بهره‌مند ش��وند‪ ،‬هم‬ ‫در امر آموزش موفق می‌ش��وند و هم به‬ ‫طور عمومی بر سطح آموزشی کشور نیز‬ ‫تاثیر می‌گذارند و بر پیش‌رفت آموزش��ی‬ ‫کشور نقش به‌س��زایی ایفا خواهند کرد‪.‬‬ ‫تمام متخصصان آموزش��ی در جهان به‬ ‫این نکته اش��اره می‌کنند ک��ه کودکانی‬ ‫که ب��ه زبان مادری خود تفکر می کنند‪،‬‬ ‫می‌توانند طرز فکر خود را با زبان مادری‬ ‫به‌تر ادا نمایند‪.‬‬ ‫از طرف دیگر‪ ،‬یکس��ان سازی آموزشی‬ ‫درایران بین کودکان فارس و سایر اقوام‬ ‫عاملی ب��رای ضعف آموزش��ی کودکان‬ ‫غیر فارس تبدیل ش��ده اس��ت‪ .‬بنابراین‬ ‫جهت تقوی��ت این پدی��ده تاثیر‌گذار در‬ ‫ایران ش��بکه‌های اس��تانی صدا و سیما‬ ‫یکی از وظایف اصلی‌ش��ان را باید رواج‬ ‫زبان و گویش‌های محلی بدانند‪ ،‬هر چند که متاس��فانه بیش‌تر‬ ‫برنامه‌ها‌یشان را به زبان فارسی ارایه می‌دهند‪ .‬عالوه بر این در‬ ‫کش��ور ما که گویش‌های گوناگون و متنوعی در آن رایج است‪،‬‬ ‫تدریس زبان‌ه��ا و گویش‌های محلی در مدارس و دانش‌گاه‌ها‬ ‫از اهمیت خاصی برخوردار است؛ همان‌طوری که در هر استان‬ ‫جغرافیای آن اس��تان در دبیرستان تدریس می‌شود‪ ،‬اگر درسی‬ ‫در کن��ار زبان فارس��ی با حجم کم در مقطع دبیرس��تان درنظر‬ ‫گرفته ش��ود تا ش��اید از این طریق ضمن معرفی زبان مادری‬ ‫ن نیز جلوگیری ش��ود‪ .‬برگزاری همایش‌ها و مراسم‬ ‫از نابودی آ ‌‬ ‫وی��ژه‌ای با کمک رس��انه‌ی ملی و با دعوت از کارشناس��ان و‬ ‫زبان‌شناس��ان برجس��ته در خصوص اهمیت زب��ان مادری نیز‬ ‫از جمل��ه راه حل های موثر به منظور حفظ این س��رمایه‌های‬ ‫ارزش‌مند انسانی است‪.‬‬

‫زنیتازه در ایران پس از اسالم‬

‫سایه کوثری‬ ‫اس�لام در ایران با خود سنت‌ها و رسوم فراوانی به ارمغان آورد‬ ‫که یکی از آن‌ها رفتار و برخورد با زنان بود که به نظر می‌رسد‬ ‫وض��ع زن در ایران پس از اس�لام با پی��ش از ورود آن تفاوت‬ ‫بسیاری داشته است‪.‬‬ ‫به عنوان مثال برخالف آن‌چه در ایران ساس��انی و پیش از آن‬ ‫وجود داش��ته‪ ،‬در دوره‌های گوناگون تاریخ ایران بعد از اسالم‪،‬‬ ‫هیچ‌گاه زن رس��من در امور سیاس��ی و مملکتی دخالت نداشته‬ ‫است‪ ،‬مگر در مواردی ویژه که شامل چند زن پادشاه یا حاکم یا‬ ‫زنانی که براساس لیاقت و شهامت خاص و دارا بودن هوش و‬ ‫استعداد فوق‌العاده از پوسته خود بیرون آمده و در عرصه جامعه‬ ‫و سیاست قدم نهاده‌اند‪.‬‬ ‫هم‌چنین در دوران استیالی ترکان بر ایران که پیش از هجوم‬ ‫مغول در حدود دو قرن و نیم به طول انجامید‪ ،‬از لحاظ شباهت‬ ‫بیش از حد آداب و رس��وم و سنت‌های قبیله‌ای ترک و مغول‪،‬‬ ‫جابه‌ج��ا به اهمیت و قدرت سیاس��ی زن بر می‌خوریم و همین‬ ‫خود سبب فراهم کردن زمینه‌ای موافق و مساعد در ایران برای‬ ‫او در زمان حکومت‌های بعدی می‌شود‪.‬‬ ‫زمان��ی که مغ��ول به ایران حمل��ه کرد‪ ،‬ح��دود دو قرن و نیم‬ ‫می‌گذشت که قبایل ترک آسیای مرکزی بر ایران مسلط شده‬ ‫و حکومت‌های کم و بیش بزرگ و مهمی تش��کیل داده بودند‪.‬‬ ‫هر چند ک��ه در این دوره‌ها ایرانیان تالش و کوش��ش زیادی‬ ‫انجام دادند که تمدن و فرهنگ‪ ،‬سنن و آداب خود را هم‌چنان‬ ‫دس��ت نخورده و پابرجا نگه‌دارن��د و البته تا حدودی هم موفق‬ ‫ش��دند‪ ،‬که در این میان می‌ت��وان به وضع زن در جامعه ایرانی‬ ‫که بنابر س��نت قبیله‌ای آسیای مرکزی حقوقی باالتر و مقامی‬ ‫واالتر از آن‌چه داشت اشاره کرد‪.‬‬ ‫ترک‌ها هم‌چ��ون مغول‌ها برای زنان اهمی��ت واحترام زیادی‬ ‫قائ��ل و زن و م��رد از حقوق مادی و معنوی مس��اوی برخودار‬ ‫بودند‪ .‬زن��ان در کارهای خانه‪ ،‬گردش چ��رخ اقتصادی‪ ،‬جنگ‬ ‫و هم‌چنین در امور سیاس��ی و مسایل گوناگون هم‌پای مردان‬ ‫مش��غول فعالیت بودن��د‪ .‬هم‌چنین زنان در ای��ن دوره اموال و‬ ‫ثروت‌های خاص خود داش��تند و به مقامات مهم می‌رس��یدند‬ ‫و در موقع لزوم زمام امور قبیله و یا ایل را به دست می‌گرفتند‪.‬‬ ‫به عن��وان مث��ال در دوره غزنویان زنان نقش خ��ود را به‌طور‬ ‫غیر‌مستقیم و در خالل اقدامات سیاسی‪ ،‬مانند مسئله جانشینی‬ ‫سالطین‪ ،‬سیاست نزدیکی با دولت‌های هم‌جوار‪ ،‬عقد معاهدات‬ ‫صلح و نظیر آن ایفا می‌کردند‪.‬‬ ‫در این دوره ازدواج‌های س�لاطین با دختران حاکم رواج داشت‬ ‫که بیش‌تر جنبه سیاس��ی و مادی داش��تند و برای نزدیکی به‬ ‫سلطان و یا تشدید رابطه دوستی با او بوده است‪.‬‬ ‫یک��ی از رایج‌ترین ازدواج‌ها در این دوره ازدواج ش��اه‌زاده زنان‬ ‫غزنوی با حکام خوارزم یا خوارزمشاهیان بوده که معروف‌ترین‬ ‫آنان یکی «حره کالجی» دختر «س��بکتکین» خواهر «سلطان‬ ‫محمود» است که به همسری «ابوالعباس خوارزمشاه» در آمد‪.‬‬ ‫در ای��ن دوره ب��ه زنان��ی برمی‌خوریم که در توطئه‌ها ش��رکت‬ ‫می‌کردن��د و یا برعکس به زنانی که از نظر س��واد‪ ،‬پارس��ایی‪،‬‬

‫خان��ه‌داری و خدمت به دس��ت‌گاه غزنوی��ان معروفیت زیادی‬ ‫داش��تند‪ .‬در این دوره حرم‌س��رای شاهان و ش��اه‌زادگان پر از‬ ‫زنان گوناگون عقدی و غیر‌عقدی بوده که این حرم‌سراها خود‬ ‫دس��ت‌گاهی مس��تقل و مفصل داشته که اش��خاص زیادی در‬ ‫آن مش��غول به کار بودند و به همین دلیل زنانی که نقش‌های‬ ‫سیاسی ایفا کرده باشند در این دوره بسیار نادراند‪.‬‬ ‫در دوره سلجوقی که به تدریج زمینه نفوذ پذیری سنن قبیله‌ای زیاد‬ ‫ش��د و مثل گذشته تظاهر و تعصب مذهبی نداشتند‪ ،‬زنان از پس‬

‫در دوره سلجوقی که به تدریج‬ ‫زمینه نفوذ پذیری سنن قبیله‌ای‬ ‫زیاد شد و مثل گذشته تظاهر و‬ ‫تعصب مذهبی نداشتند‪ ،‬زنان از‬ ‫پس پرده بیرون آمدند و قدرت و‬ ‫مقامی را که در سرزمین‌های موطن‬ ‫خود داشتند‪ ،‬باز یافتند‬ ‫پرده بیرون آمدند و قدرت و مقامی را که در س��رزمین‌های موطن‬ ‫خود داش��تند‪ ،‬باز یافتند‪ .‬در این دوره زنان به سلطنت و حکومت‬ ‫رس��یده و یا زنانی که مس��تقیم یا غیر‌مس��تقیم در کار سلطنت‬ ‫شوهران یا فرزندان خود شریک بودند بسیار فراوان هستند‪.‬‬ ‫قابل ذکر است که منابع ایرانی مسلمان ما با بی‌میلی و خشکی‬ ‫از زن��ان ای��ن دوره یاد کرده‌اند و از ذک��ر وقایع مربوط به آنان‬ ‫خیلی س��ریع گذشته‌اند ولی در میان همین نوشته‌های کوتاه و‬ ‫خشک آثاری فوق‌العاده را می‌توان پیدا کرد‪.‬‬ ‫از زنان معروف این دوره «ترکان خاتون»‪ ،‬همس��ر «ملکشاه»‬ ‫دختر «طمغاج خان»‪ ،‬نوه «ایلک خان» از «آل افراس��یاب» یا‬ ‫«ایلک خانیه» اس��ت که در کار سلطنت شوهر دخالت مستقیم‬

‫داش��ته است و یکی از مهم‌ترین کارهایی که از سوی او انجام‬ ‫ش��ده برکناری «خواجه نظام‌الملک»‪ ،‬وزیر معروف س��لجوقی‬ ‫اس��ت که بر سر مسایل جانشینی با یک‌دیگر اختالف داشته‌اند‬ ‫که گویا تا مدت‌ها این اختالفات حل نش��د و ترکان خاتون در‬ ‫این مبارزه پنهانی پیروز شد‪.‬‬ ‫از زنان دیگر این دوره «پادش��اه خاتون» دختر «قتلغ ترکان»‬ ‫بوده که او نیز بر کرمان فرمان رانده که زنی فوق‌العاده مهم و‬ ‫با اصالت بوده است‪.‬‬ ‫هم‌چنی��ن درباره پادش��اه خاتون در مناب��ع می‌گویند‪ :‬زن عالم‬ ‫عادل��ی بود‪ ،‬دارای نفس��ی با خاصیت‌های مثب��ت که هنرمند‪،‬‬ ‫خط��اط و هم‌چنین ش��اعر بوده و با دانش‌من��دان و اهل فضل‬ ‫زیاد تماس داشته و در عهد این پادشاه شعر رونقی تمام گرفت‪.‬‬ ‫مدارس علم را برپا کرد و به آن رونقی جدید بخشید‪ .‬این چند‬ ‫بیت شعر زیر از این پادشاه خاتون شاعر است‪:‬‬ ‫«من آن زنم که همه کار من نکو کاریست‬ ‫به زیر مقنعه من بسی کله داریست‬ ‫به هر که مقنعه‌ای بخشم از سرم گوید‬ ‫چه جای مقنعه تاج هزار دیناریست»‬ ‫در زمان حکومت س��لجوقی و سپس اتابکان زنان نقش بسیار‬ ‫موثری را در تشکیل و دوام حکومت‌های محلی ایران به عهده‬ ‫داشته‌اند و موفقیت‌هایی در مقابل ایلخانان به دست آورده‌اند‪.‬‬ ‫ام��ا عصر خوارزمش��اهیان دوره مهمی از نظ��ر حکومت زن بر‬ ‫ایران است‪ .‬در نتیجه ازدواج‌ها وسیله نزدیکی حکام و سالطین‬ ‫به یک‌دیگر می‌شدند‪.‬‬ ‫از اولین زن مش��هور خاندان ترکان خاتون همس��ر سلطان ایل‬ ‫ارس�لان اس��ت که یکی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین زنان دوره‬ ‫خوارزمش��اهی به حس��اب می‌آی��د‪ .‬وی در زمان ش��وهر مورد‬ ‫مشورت او و بنا بر سنت ترکان در کار مملکت نظارت مستقیم‬ ‫داشت‪ .‬وقتی شوهرش فوت شد او خود به تنهایی زمام امور به‬ ‫دست گرفت و در جنگ‌های بسیار هم شرکت کرد‪.‬‬ ‫«ترکان خاتون» که در دوره فرمان‌روایی سلطان محمد رسمن‬ ‫حکومت خوارزمی را برعهده داش��ت در اداره مملکت هم پایه‬ ‫پس��رش بود و در سراس��ر قلمرو خوازمش��اهی هنگامی که از‬ ‫جانب وی و سلطان دو فرمان جداگانه و مختلف در یک قضیه‬ ‫می‌رس��ید تنها تاریخ فرمان را نگاه می‌کردند‪ ،‬هر کدام تاریخی‬ ‫موخر داشت آن فرمان را به کار می‌بستند‪.‬‬ ‫ترکان خاتون وزیر مخصوص داشت و هفت تن از دانش‌مندان‬ ‫مشهور در دیوان انشای او به کار مشغول بودند‪.‬‬ ‫می‌گویند ترکان خاتون زنی س��تم‌کار و س��نگ‌دل بود و سبب‬ ‫ناب��ودی بس��یاری از خاندان‌های کهن و اصیل ایرانی ش��د‪ .‬او‬ ‫زنی عیاش و خوش‌گذران بود و پیوس��ته درخفا مجالس انس و‬ ‫طرب برپا می‌کرد‪.‬‬ ‫و س��رانجام با حمل��ه مغول‌ها به ایران توس��ط «چنگیز خان»‬ ‫دستگیر شد و تا زمانی که «سلطان جالل‌الدین» در قید حیات‬ ‫بود از اخبار ترکان خاتون خبری به دس��ت می‌آمد ولی پس از‬ ‫مرگ وی دیگر از سرنوش��ت ای��ن خاتون در ایران اطالعی به‬ ‫دست نیامد‪.‬‬

‫‪41‬‬

‫کتاب‌خانه‌ی کوچک من‪« -‬ناکجا»‪ ،‬ناشر کتاب‌های فارسی‬

‫گریز از جاگیرشدن‬

‫نهال نوریان‬ ‫«ناکجا»‪ ،‬ناشر کتاب‌های فارسی در کشور فرانسه است که با رعایت‬ ‫قوانین کنوانس��یون بین‌المللی کپی‌رایت به انتشار کتاب می‌پردازد‪.‬‬ ‫مخاطب «ناکجا» در هر نقطه‌ی دنیا که باش��د می‌تواند از امکانات‬ ‫این وب‌سایت استفاده کند‪« .‬ناکجا» خود را به اصل بنیادین آزادی‬ ‫انتش��ارات وفادار می‌داند و در این راس��تا پذی��رای هیچ محدودیت‬ ‫ویژه‌ای نیس��ت‪ .‬یگانه معیار ما در انتخاب آثار‪ ،‬کیفیت آن‌هاس��ت‬ ‫و ب��ا هیچ‌‌ک��دام از معیارهای کاذبی که ممکن اس��ت در هر جای‬ ‫دیگر مرس��وم باشند سازگار نخواهیم بود‪ .‬شهرت و سابقه‌ی کاری‬ ‫پدیدآورن��دگان‪ ،‬نقش تعیین‌کننده‌ای در انتخاب و انتش��ار کتاب‌‌ها‬ ‫ندارد؛ انتشار آثار باکیفیت مولفان و مترجمان جوان و کم‌تر شناخته‬ ‫شده‪ ،‬یکی از اهداف مهم نشر «ناکجا» به شمار می‌آید‪».‬‬ ‫مدت زمان زیادی از پیوس��تن «ناکجا» به ش��مار ناشران اینترنتی‬ ‫نمی‌گذرد‪ ،‬ولی این نش��ر توانسته است اقبال قابل توجهی در میان‬ ‫اهل کتاب بیابد هرچند هنوز راه زیادی دارد تا ساختار خود را بیابد و‬ ‫نام خود را در میان حرفه‌ای‌ها تثبیت کند‪ .‬پای‌گاه اینترنتی این نشر‬ ‫از بخش‌های متنوعی تشکیل شده که یکی از بخش‌های مهم آن‪،‬‬ ‫پرونده‌‌هایی اس��ت که برای نویسندگان مختلف ترتیب داده است‪.‬‬ ‫ای��ن پرونده‌ها مجموعه‌ای از مقاالت‪ ،‬یادداش��ت‌ها‪ ،‬گفت‌وگوها و‬ ‫ویدئوها را دربر می‌گیرند که در رابطه با نویسنده‌ی مورد نظر تهیه‬ ‫می‌شوند و ب ‌ه هم‌راه مجموعه‌ی آثار آن نویسنده‪ ،‬در اختیار مخاطبان‬ ‫قرار می‌گیرند‪ .‬امکان جس��ت‌وجو و پی‌گیری در این وب‌س��ایت به‬

‫نح��و مطلوبی در اختیار مخاطب قرار گرفته اس��ت‪ ،‬به‌طوری که با‬ ‫جس��ت‌وجوی نام نویس��نده یا عنوان کتاب در وب‌سایت ناکجا‪ ،‬به‬ ‫صفح��ه‌ی ویژه‌ی کتاب مورد نظرتان هدایت خواهید ش��د‪ .‬در این‬ ‫صفحه‪ ،‬خالصه‌‌ی کتاب به اضافه‌ی جمله‌های برگزیده‌ی آن‪ ،‬برای‬ ‫آشنایی بیش‌تر با فضای کلی اثر‪ ،‬موجود است‪ .‬هم‌چنین می‌توان با‬ ‫انتخاب گزینه‌های دیگر در این صفحه‪ ،‬اطالعات بیش‌تری از قبیل‬ ‫زندگی‌نامه‌ی نویسنده و نقدها و یادداشت‌های مرتبط با کتاب را پیدا‬ ‫کرد‪ .‬ادعای ناکجا بر این است که تالش می‌کند تا کتاب‌های خود‬ ‫را ب��ا رعایت تمام معیارهای کیفی یک کتاب الکترونیک تهیه کند‬ ‫و به دست مخاطب برس��اند‪ .‬این نشر‪ ،‬تصریح می‌کند که هدفش‬ ‫معرفی کتاب‌ه��ای با‌کیفیت به‌جای فایل‌های اسکن‌ش��ده‌ی غیر‬ ‫استانداردی است که اغلب موجب دل‌زدگی و عدم رغبت خوانندگان‬ ‫به ادامه‌ی مطالعه‌ی کتاب می‌شوند‪« .‬ناکجا» محصوالت خود را در‬ ‫سه شکل متفاوت عرضه می‌کند‪ :‬نخست‪ ،‬کتاب الکترونیک که این‬ ‫کتاب‌ها با فرمت‌های ‪ pdf‬و ‪ ePub‬عرضه می‌ش��وند و برخی از‬ ‫آن‌ها مجهز به قفل ‪ DRM‬هستند‪ .‬دوم کتاب گویا تحت عنوان‬ ‫«خوان��دن در تاریک��ی» که به‌صورت کتاب صوتی در دس��ت‌رس‬ ‫مخاطبان قرار می‌گیرد و س��وم کتاب چاپی برای مخاطبانی که در‬ ‫خارج از ایران اقامت دارند‪ ،‬در صورت س��فارش‪ ،‬از طریق سیس��تم‬ ‫پستی بس��ته‌ی درخواستی فرستاده می‌ش��ود‪ .‬وب‌سایت این نشر‬ ‫الکترونیکی چشم‌نواز و کاربردی است‪ ،‬به‌گونه‌ای که برای هرکدام‬ ‫از خواس��ته‌های بازدیدکننده تمهیدی اندیشیده ش��ده است‪ .‬برای‬

‫گردونه مهر‬

‫نمادشناسی شراب‬ ‫پیمان عابدی‬ ‫به طور کلی شراب از یک سو به خاطر رنگش و از سوی دیگر به‬ ‫دلیل ویژگی‌اش به عنوان عصاره‌ی یک گیاه‪ ،‬همواره در ارتباط با‬ ‫خون بوده است‪ .‬از این رو شراب در سنت‌هایی با خاست‌گاه سامی‬ ‫اغلب به عنوان مش��روب زندگی و جاودانگی به شمار آمده است‪.‬‬ ‫د‌ر ضمن‪ ،‬شراب به سبب مستی که ایجاد می‌کند‪ ،‬نماد معرفت و‬ ‫دس��ت یافتن به رمز و راز الهی است‪ .‬در آیین دائو‪ ،‬فضیلت شراب‬ ‫و نیروی مس��تی جدا از یک‌دیگر نیستند‪ .‬در یونان باستان‪ ،‬شراب‬ ‫جانشین خون «دیونیسوس» بود و نشانه‌ی مشروب جاودانگی‪ .‬به‬ ‫وس��یله‌ی شراب بود که دیونیس��وس معتقدان خود را مست کرد؛‬ ‫شراب‪ ،‬این خون انگور هر نوبت بر روح اثراتی از هیجان یا خوف‬ ‫اعمال می‌کند و به عنوان نماد یک عنصر الهی برداش��ت می‌شود‬ ‫و نویسندگان یونان باستان وجود آن را در شکوفایی زندگی نباتی‬ ‫اذع��ان دارند‪ .‬همین کاربرد را در آیین دائ��و بازمی‌یابیم که آن را‬ ‫وس��یله‌ی آماده س��ازی برای مناسک و مراس��م خاص به شمار‬ ‫می‌آورند‪ .‬در انجمن‌های س��ری چین‪ ،‬در هنگام برگزاری مراسم‬ ‫خاص‪ ،‬ش��راب برنج با خون آغشته می‌شد و نیاز این مراسم بود و‬ ‫نوش��یدن آن باعث می‌شد که به سن ‪ 199‬سال برسند‪« .‬کلمنس‬

‫‪42‬‬

‫اسکندرانی» می‌گوید شراب و نان‪ ،‬زندگی شهودی و معنویت است‬ ‫و قابل قیاس با زندگی عملی و شریعت‪ .‬در تصوف‪ ،‬شراب معرفت‬ ‫به حق اس��ت‪« .‬ابن عربی» می‌گوید‪ ،‬ش��راب نماد علم به مراحل‬ ‫معنوی است‪ .‬در س��نت توراتی‪ ،‬شراب قبل از هرچیز نماد شادی‬ ‫و خوش‌دلی اس��ت و به طورکلی نماد برکتی اس��ت که خداوند بر‬ ‫آدمیان هدیه کرد‪ .‬از آن‌جا که ش��راب در مذاهب س��امی مشروب‬ ‫خدایان به حساب می‌آمد‪ ،‬قابل درک است که چرا بنی‌اسراییل برای‬ ‫آن ارزشی مقدس قایل بود و در مناسک‪ ،‬شراب را هدیه‌ی ریختنی‬ ‫به شمار می‌آورد‪ .‬شراب مستی‌آور اما هم‌چنین نماد ضاللت است‬ ‫و خداوند آن را چون شمشیری بر انسان‌ها و امت‌های بی‌ایمان و‬ ‫نافرمان فرود می‌آورد تا آن‌ها را تنبیه کند و گاه حتا شراب نشانه‌ی‬ ‫خشم و غضب خداوند قلمداد شده است‪ .‬در «انجیل یوحنا»‪ ،‬شراب‬ ‫با مفهومی نمادین این‌چنین به کار رفته است‪ « :‬و در روز سی‌ام در‬ ‫قانای جلیل عروسی بود…‪ .‬و عیسا و شاگردانش را نیز به عروسی‬ ‫دعوت کردند‪ .‬و چون ش��راب تمام شد مادر عیسا بدو گفت شراب‬ ‫ندارند…‪ .‬عیسا بدیشان گفت قدح‌ها را از آب پر کنید…‪ .‬و چون‬ ‫رییس مجلس آن آب را که ش��راب گردیده بود بچشید و ندانست‬ ‫که از کجا است…» نمادگرایی شراب در اسالم به گونه‌ای است‬

‫نمونه یکی از پیوندهای این پای‌گاه‪« ،‬پرسش‌های متداول» است‬ ‫که با فرض ناآگاهی مخاطب در مورد کتاب الکترونیک‪ ،‬مجموعه‬ ‫پرسش‌هایی طرح شده و پاسخ آن‌ها هم در پی آمده است‪ .‬هم‌چنین‬ ‫در قس��مت س��مت چپ و باالی صفحه پیوندی به نام «پرس��ه»‬ ‫وجود دارد که نام برنامه‌ای از ناکجا‌س��ت که هر جمعه از تلویزیون‬ ‫فارسی‌زبان «من و تو» پخش می‌شود و می‌توان در همین پیوند هم‬ ‫بیینده‌ی آن بود‪ .‬تولد هر یک از نشرهای الکترونیک فارسی‌زبان و‬ ‫نزدیک شدن آن‌ها به استانداردهای این گونه‌ی نشر کتاب‪ ،‬این امید‬ ‫را زنده می‌دارد که نش��ر کتاب‌های فارسی بتواند راه برون‌رفت خود‬ ‫را بیابد و به‌ویژه ادبیات از شمایل تشریفاتی خود خروج کند تا بتوان‬ ‫میان فارس��ی‌زبانان پراکنده در جهان به‌منظور رشد ادب فارسی و‬ ‫رهایی از محدودیت‌های کنونی‪ ،‬نزدیکی برقرار کرد‪.‬‬

‫که گاه آن‌را به لذت‌جویی کافرانه تعبیر می‌کنند و گاه آن را نشانه‌ی‬ ‫مس��تی عارفانه می‌دانند‪ .‬در واقع تحریم مادی ش��راب در اسالم‪،‬‬ ‫قدرت و مفهوم نمادین آن‌را تشدید کرده است‪« .‬بایزید بسطامی»‪،‬‬ ‫عارف بزرگ ایرانی می‌گوید‪ « :‬هم ش��رابم‪ ،‬هم شراب‌خوار و هم‬ ‫ساقی‪ ،‬که در عالم وحدت همه یک تن‌اند»‪« .‬الهیجی» در شرح‬ ‫«گلشن راز» «محمد شبستری» می‌نویسد‪« :‬شراب عبارت از ذوق‬ ‫و وجدان و حالی است که از جلوه‌ی محبوب حقیقی‪ ،‬ناگاه بر دل‬ ‫سالک عاشق روی می‌نماید و سالک را مست و بی‌خود می‌سازد‪».‬‬ ‫«موالنا» نیز از «می»(شراب) اشاره بر غلبات عشق دارد‪« :‬زان می‬ ‫خورم که روح پیمانه‌ی اوس��ت‪ ،‬زان مست شوم که عقل دیوانه‌ی‬ ‫اوس��ت‪ ».‬این بیت اش��اره به ازلیت روح دارد که با این مفهوم در‬ ‫اغلب اشعار او دیده می‌شود‪ ،‬و هم‌چنین نمادشناسی ساقی در این‬ ‫گونه اشعار‪ ،‬خداوند رحمان یا استاد معنوی و غیره است و باالخره‬ ‫نمادشناس��ی می‌کده‪ ،‬محل اجتماع یاران و هم‌دالن است‪ ،‬یعنی‬ ‫محل تجمع کس��انی ک��ه بر رمز و راز الهی وق��وف یافته‌اند و به‬ ‫اصطالح عرفانی «خانقاه» نامیده می‌شود‪ .‬البته نمادشناسی می و‬ ‫ساقی و می‌خانه گاهی بر لذت‌های مادی و دنیوی داللت می‌کند‪،‬‬ ‫چنان‌که در رباعیات «خیام» دیده می‌شود‪ .‬شراب در رویا‪ ،‬به عنوان‬ ‫یک عامل روانی ارزش‌های برتر جلوه می‌کند‪ .‬خواب شراب دیدن‬ ‫در ارتباط با یک زندگی درونی مثبت اس��ت و باری فرهنگی دارد‪.‬‬ ‫روح‪ ،‬معجزه‌ی ش��راب را به عنوان یک معجزه‌ی الهی در زندگی‬ ‫مورد آزمایش قرار می‌دهد‪ :‬شراب چیزی زمینی و گیاهی است که‬ ‫روحی آزاد از تمام قیود و وابستگی‌ها دارد‪.‬‬

‫انقالبدیجیتالی‪،‬درهای‬ ‫جدیدی را به روی زنان باز کرد‬

‫سمیه ورزند‬ ‫امروزه با موفقیت روز افزون کش��ورهای توسعه یافته در مناسبات‬ ‫بی��ن المللی‪ ،‬رس��یدن به توس��عه یافتگی به ب��زرگ ترین هدف‬ ‫کشورهای در حال توسعه تبدیل شده است‪ .‬به طور مسلم یکی از‬ ‫راه های بسیار مهم برای رسیدن به این منظور استفاده از حداکثر‬ ‫نیروی کار انس��انی است و تمامی کش��ورهای توسعه یافته برای‬ ‫نزدیک شدن به این هدف از نیروی کار نهایت استفاده را می کنند‪.‬‬ ‫با توجه به این که نیمی از جمعیت جهان‪ ،‬زنان هس��تند بنابراین‬ ‫زنان هم مانند مردان در فرایند توسعه نقش دارند و به طور کامل‬ ‫از نتایج آن استفاده می کنند‪ .‬بنابراین با وارد کردن مسئله جمعیت‬ ‫در فرایند توسعه‪ ،‬جایگاه و نقش زنان در اصول مختلفی چون رفاه‪،‬‬ ‫برابری‪ ،‬فقرزدایی‪ ،‬کارایی و توانمندسازی زنان و همین طور تقسیم‬ ‫نقش ها‪ ،‬انتظارات جامعه از زنان و مردان و ساختارهای جنسیتی‬ ‫م��ورد توجه قرار می گیرد‪ .‬از طرفی از آنج��ا که زنان ‪ 50‬درصد‬ ‫مصرف کنندگان تولیدات‪ ،‬خدمات و نیز نیروی کار فن آوری های‬ ‫اطالعات و ارتباطات را تشکیل می دهند بنا بر این می توانند ایده‬ ‫های مفیدی برای تولید محصوالت جدید‪ ،‬خدمات و سبک های‬ ‫مدیریتی نوین ارایه کنند‪ .‬مشارکت و حضور زنان از یک سو باعث‬ ‫تغییر نگرش های منفی درباره حضور زن در عرصه اجتماع ش��ده‬ ‫و از س��وی دیگر همین تغییر نگرش‪ ،‬حضور زنان در عرصه ها را‬ ‫افزایش می دهد‪ .‬ایران نیز از این قاعده جدا نیس��ت در سال های‬ ‫اخیر در ایران زنان پیش��تاز توسعه بوده اند و اگر چه هنوز مقاومت‬ ‫هایی در این رابطه وجود دارد اما هیچ کس نتوانسته حرکت روبه‬ ‫جلوی زنان توس��عه خواه ایرانی را متوق��ف کند‪ .‬گرفتن بیش از‬ ‫ش��صت درصد کرسی های دانش��گاهی ایران از سوی زنان نوید‬ ‫دهنده عزم زنان برای مشارکت در سازندگی کشور است‪ .‬اما آنچه‬ ‫اهمیت دارد آن است که مهمترین عامل برای ارتقای جایگاه زنان‬ ‫در فرایند توسعه طی تاریخ معاصر ما چه بوده است؟‬ ‫فن آوری‌های اطالعاتی عامل ارتقای جایگاه زنان‬ ‫در روزگاری ک��ه ما زندگی می کنیم تقریبا روزی نیس��ت که از‬ ‫ارتباطات و جهانی ش��دن صحبت نشود و شاهد قدرت و قابلیت‬ ‫و درجه نفوذ آن در توس��عه و پیش��رفت جوامع نباشیم‪ .‬بی تردید‬ ‫فن آوری ه��ای اطالعات و ارتباطات‬ ‫اش��کال جدیدی از ارتباطات را بوجود‬ ‫آورده اس��ت ک��ه در آن زن��ان قادرند‬ ‫فرصت های نوینی را برای فعالیتهای‬ ‫مطالعات��ی‪ ،‬پژوهش��ی‪ ،‬اقتص��ادی‪،‬‬ ‫اجتماعی و گاه فردی ایجاد کنند بر این‬ ‫اساس بی ربط نخواهد بود اگر بگوییم‬ ‫فن آوری ه��ای اطالعاتی مهمترین‬ ‫عامل ب��رای ارتقای جای��گاه زنان در‬ ‫فرایند توسعه طی تاریخ معاصر ما بوده‬ ‫اس��ت‪ .‬در سال ها پیش نقش زنان در‬ ‫مجامع علمی و تحقیقاتی بس��یار کم‬ ‫رنگ بوده و به طور معمول فضا برای‬

‫حضور این افراد در فعالیت های مطالعاتی و پژوهشی وجود نداشت‬ ‫که مه��م ترین دالیل آن نیز تفاوت می��ان فرهنگ ها و تعریف‬ ‫های سنتی از زن و مرد به عنوان دو جنس متفاوت محسوب می‬ ‫ش��د‪ .‬در آن زمان زنان به طور معمول از داش��تن تحصیالت باال‬ ‫محروم می ش��دند‪ ،‬قانون آن ها را برای فعالیت در اماکن عمومی‬ ‫محدود می کرد و امکان حضور در واحدهای تحقیقاتی برای آن ها‬ ‫وجود نداشت‪ .‬اما طی ‪ 100‬سال‬ ‫گذشته با گسترش شبکه های‬ ‫ارتباط��ی این محدودیت ها کم‬ ‫کم از بین رفت و درهای جدید‬ ‫به روی زنان باز ش��د تا نش��ان‬ ‫دهند که چقدر می توانند در به‬ ‫حرکت درآوردن چرخ های علم‬ ‫و فناوری مفید واقع شوند‪.‬‬ ‫دکتر مهناز امیرپور‪ ،‬استاد جامعه‬ ‫شناسی دانشگاه آزاد می گوید‪:‬‬ ‫ایجاد و گس��ترش شبکه های‬ ‫ارتباط��ی این ام��کان را فراهم‬ ‫آورده اس��ت تا زن��ان فراتر از محدودیت ه��ای زبانی‪ ،‬فرهنگی و‬ ‫جنس��یتی برای زندگی و کار در اجتماعات محلی و جهانی نقش‬ ‫موثری در خنثی س��ازی شکاف دیجیتالی جنس��یتی ایفا کند‪ .‬با‬ ‫در نظر گرفتن این مباحث ف��ن آوری های اطالعات و ارتباطات‬ ‫می توانند به عنوان ابزاری برای بهبود ش��رایط برابری جنسیتی‬ ‫و افزایش توانمندی های اجتماعی‪ ،‬سیاس��ی و اقتصادی زنان به‬ ‫خدمت گرفته ش��وند‪ .‬وی در ادامه می گوید‪«:‬هم اکنون افزایش‬ ‫توانایی موثر زنان در بهره گیری از فناوریهای اطالعاتی ارتباطی‬ ‫ثابت ش��ده اس��ت و اگر چه در این زمینه فرصت کافی برای رشد‬ ‫و تعالی به زنان داده نش��ده اما امروزه دیده می ش��ود که این قشر‬ ‫از افراد توانسته اند حضوری پررنگ تر در تمامی عرصه های فن‬ ‫آوری داشته باش��ند‪ .‬امروزه شاهد حضور فعال زنان کشورمان در‬ ‫رشته های علمی هستیم و این طور که آمار نشان می دهد‪ ،‬طی‬ ‫‪ 10‬سال گذشته میزان حضور زنان در علم و فناوری تا ‪ 70‬درصد‬ ‫افزایش یافته اس��ت‪ .‬در حال حاضر بس��یارند زنانی که با استفاده‬ ‫از فن آوری های ارتباطی و اطالعاتی‬ ‫در عرصه فعالیت های اجتماعی خوش‬ ‫درخش��یده اند و در ح��وزه کاری خود‬ ‫تاثیرگذار بوده اند‪».‬‬ ‫این جامعه ش��ناس با تاکید بر اهمیت‬ ‫دس��تیابی به فن آوری های جدید در‬ ‫توان مند ساختن نقش زنان در توسعه‪،‬‬ ‫ادامه می دهد‪ :‬فن آوری ها اطالعات و‬ ‫ارتباطات تهدیداتی را برای زنان بویژه‬ ‫در کشورهای در حال توسعه دربر دارد‬ ‫ک��ه آن را هم نمی توان نادیده گرفت‪.‬‬ ‫وی یکی از تهدیدات را ش��غل هایی با‬ ‫شرایط دشوار و دستمزد پایین دانست‬

‫که همواره با شکل گیری و ورود تکنولوژی های جدید به جوامع‬ ‫به وقوع پیوسته اس��ت چراکه نفوذ تکنولوژی های نوین‪ ،‬همواره‬ ‫قش��ر در حاش��یه مانده جامعه را به عنوان نیروی کار ارزان مورد‬ ‫استفاده قرار می دهد‪ .‬دکتر امیرپور ادامه می دهد‪ «:‬در کشورهای‬ ‫در حال توس��عه که میزان استفاده کنندگان زن از فن آوری های‬ ‫نوی��ن اطالعات و ارتباطات مح��دود به گروه کوچکی از نخبگان‬ ‫است‪ ،‬تعداد زنانی که به عنوان تولید کنندگان محتویات اینترنت‪،‬‬ ‫برنامه نویس‪ ،‬طراح‪ ،‬مخترع و تعمیرکاران رایانه فعالیت می کنند‬ ‫بسیار کم است و زنان بیش��تر به عنوان کاربران نهایی فن آوری‬ ‫اطالعات مطرح هستند‪ .‬بنابراین مشاغلی را بر می گیزنند که نیاز‬ ‫به مهارت پایین تری دارند‪ ».‬به هر حال آنچه که غیر قابل انکار‬ ‫است این که فن آوری ها نیز مانند تمام پدیده های اجتماعی دارا‬ ‫ی معایب و محاسنی هستند و با این وجود ضرورت و الزام دستیابی‬ ‫به آن ها به اثبات رسیده است‬ ‫چراکه جهان به س��وی جامعه‬ ‫اطالعاتی در حرکت است و اگر‬ ‫چه خطرهایی برای پیوستن به‬ ‫جامعه اطالعاتی جهانی وجود‬ ‫دارد‪ ،‬در عین حال بزرگ ترین‬ ‫این خطرها‪ ،‬عدم پیوس��تن به‬ ‫این جامعه است‪.‬‬ ‫هم��ان ط��ور که گفته ش��د ‪،‬‬ ‫انق�لاب دیجیتال��ی و فناوری‬ ‫ه��ای ارتباطی‪ ،‬فرصت��ی تازه‬ ‫ب��رای ب��روز تاریخ��ی نقش‬ ‫زنان در فرایند توس��عه پدید آورده اس��ت‪ .‬رویکردی که با دیدگاه‬ ‫توانمندسازی زنان از طریق فناوری های نوین ارتباطی و اطالعاتی‬ ‫به این موضوع می نگرد‪ ،‬رویکرد مثبتی است که تالش می کند‬ ‫موانعی که بر س��ر راه دس��تیابی زنان به فن آوری ها وجود دارد را‬ ‫ب��ر دارد و به آن ها امکان توانمندی های��ی در زمینه اقتصادی و‬ ‫سیاسی بدهد ‪ .‬هر چند این دیدگاه مخالفانی نیز دارد که معتقدند در‬ ‫شرایطی که نیازهای اساسی تر زنان در جوامع برطرف نشود نیازی‬ ‫به تالش برای دستیابی آن ها به فن آوری های نوین وجود ندارد‪.‬‬ ‫از جمله این افراد بیل گیتز‪ ،‬رئیس ش��رکت مایکروسافت است او‬ ‫معتقد است تا زمانی که نیازهای اولیه زنان برطرف نشده چگونه‬ ‫می توان به نیازهایی در سطوح باالتر اندیشید؟‬ ‫پاسخی که هافکین به این دیدگاه ها می دهد این است که در این‬ ‫راستا باید از نیازهای واقعی زنان شروع کرد و نه از فن آوری‪ ،‬از بین‬ ‫این نیازها‪ ،‬نیاز به اطالعات مناسب‪ ،‬است که زمینه های بهبود و‬ ‫دسترسی آن ها به خدمات و دستگاه های دولتی و پیگیری فعالیت‬ ‫های اقتصادی خود را‪ ،‬فراهم می کند‪.‬‬ ‫بنابراین تدوین و توسعه‪ ،‬سیاست های پایدار ملی با محوریت زنان‬ ‫و طراحی برنامه های موثر و منسجم حمایتی‪ ،‬آموزشی و فرهنگی‪،‬‬ ‫تخصی��ص امتی��ازات و ظرفیت های ویژه دانش��گاهی ‪ ،‬آموزش‬ ‫الکترونیک از راه دور‪ ،‬کاهش هزینه های آموزش��ی‪ ،‬الگوسازی از‬ ‫نقش های مثبت و موفق زنان‪ ،‬سیاس��ت های مشوق دختران در‬ ‫مدارس و دانش��گاه ها‪ ،‬اصالح و بهبود س��اختار وسازمان مشاغل‬ ‫‪ ICT‬به همراه تغییر فرهنگ ش��غلی و سیس��تم های ارزشی و‬ ‫سیس��تم های ارزشی در راستای افزایش اشتغال زنان و توازن کار‬ ‫با زندگی‪ ،‬پش��تیبانی زنان با ابت��کارات ‪ on-line‬و بهره گیری‬ ‫از ‪ Home Teleworking‬از جمل��ه راه کاره��ای افزای��ش‬ ‫مشارکت و اشتغال زنان است‪.‬‬

‫‪43‬‬

‫سیاست بریتانیا در اوایل دوران قاجار‬ ‫پیمان عابدی‬ ‫گویا نخستین بار در زمان «گیخاتو» ایل‌خان مغول هیاتی رسمی‬ ‫از س��وی پادشاه انگلس��تان «ادوارد هفتم» به دربار ایران وارد شد‬ ‫تا زمینه اتحاد مغوالن و مسیحیان را علیه ممالک مسلمان مصر‬ ‫فراه��م کند‪ .‬بار دیگر در دوران صفویه مردانی از انگلس��تان نظیر‬ ‫«آنتونی جنکینس��ون» و «برادران شرلی» به ایران پای گذاشتند‬ ‫تا زمینه‌س��از برقراری مجدد مناسبات ش��وند ولی سیاست «شاه‬ ‫عباس ب��زرگ» و تالش درب��ار لندن نتیجه‌ای ن��داد و محدوده‬ ‫روابط به مناس��بات بازرگانی موقت منحصر شد‪ ،‬در دوره افشاریه‬ ‫تالش «نادرش��اه» برای ایجاد نیروی دریایی و خرید کش��تی از‬ ‫کمپانی «هند شرقی» نتوانس��ت در گسترش مناسبات دو طرف‬ ‫تغییری ایجاد کن��د و در عصر زندیه با وجود امتیازات فراوانی که‬ ‫«کریم‌خان» به تجار انگلیس��ی داد اما بر س��ر محاصره خارک و‬ ‫مداخالت انگلیس در خلیج فارس بین ایران و انگلستان اختالف‬ ‫و دوری اتف��اق افتاد‪ .‬در آغاز س��ده نوزدهم می�لادی دولت ایران‬ ‫ناخواس��ته پا به عرصه‌ی سیاس��ت بین‌الملل نهاد و با دولت‌های‬ ‫بزرگ اروپا (بریتانیا‪ ،‬فرانس��ه و روس��یه) روابط منظم دیپلماتیک‬ ‫برقرار کرد و نخس��تین پیمان‌ها میان طرفین بس��ته ش��د‪ .‬اما به‬ ‫علت ناآگاهی درباریان قاجار از رموز سیاس��ت بین‌الملل‪ ،‬نه‌تنها از‬ ‫برقراری روابط و پیمان‌های اتحاد سودی حاصل نشد‪ ،‬بل‌که ایران‬ ‫وجه‌المصالحه قدرت‌های اروپایی قرار گرفت‪ .‬دولت ایران در حدود‬ ‫سال ‪1800‬میالدی بدون آن‌که آمادگی آن را داشته باشد ب ‏ه میدان‬ ‫سیاس��ت بین‌الملل کشیده شد‪« .‬ناپلئون بناپارت» که ابزار و توان‬ ‫لشکرکش��ی به جزیره بریتانیا را نداشت‪ ،‬تصمیم گرفت که ضربه‬ ‫قطعی را در متصرفات و مستعمرات انگلیس‪ ،‬به ویژ‏ه هندوستان‪،‬‬ ‫به آن دولت وارد سازد‪.‬‬ ‫ب��ا به خطر افتادن س��لطه بریتانیا بر هند از جانب فرانس��ه‪ ،‬ایران‬ ‫همسایه غربی هندوستان از دیدگاه مسئوالن کمپانی هند شرقی‬ ‫در لندن و کلکته اهمیت تازه‏ای یافت‪ ،‬زیرا تا اوایل س��ده نوزدهم‬ ‫منافع کمپانی هند شرقی در ایران فقط تجارتی بود و اهمیت ایران‬ ‫ی ناچیز بود‪ .‬اما با به خطر افتادن سلطه بریتانیا بر‬ ‫از لحاظ سیاس�� ‏‬ ‫هند‪ ،‬دولت بریتانیا و کمپانی هند ش��رقی ب ‏ه گون��ه‏ای روزافزون‬ ‫در ام��ور ایران درگیر ش��دند و از آن پس«با آن‌که بریتانیا هیچ‏گاه‬ ‫فرصت‌ه��ا و امکانات تجاری را در ایران از نظر دور نمی‏داش��ت‪،‬‬

‫ی از تمایل به حفظ‬ ‫منافع بریتانیا در ایران در درجه نخس��ت ناش�� ‏‬ ‫استقالل و تمامیت ارضی ایران به عنوان عاملی حیاتی در دفاع از‬ ‫مستعمره بزرگ بریتانیا(هندوستان)بود‪ ».‬سیاستی که بریتانیا برای‬ ‫حفظ عالیقش در هند‪ ،‬در ایران پیش گرفت با شرایط زمانی تغییر‬ ‫می‌کرد اما هدف در همه موارد یکی بود‪ .‬یعنی سیاست بریتانیا به‬ ‫ط��ور کلی تقویت دولت ایران ب��ود و از اصالحات داخلی حمایت‬ ‫می‌کرد چرا که امیدوار بود همین مس��اله موجبات حفظ استقالل‬ ‫ایران را فراهم سازد‪.‬‬ ‫به این ترتیب‪ ،‬انگلیسی‌ها بسیار مشتاق برقراری روابط و عقد اتحاد‬ ‫با ش��ا‏ه ایران بودند و نخس��تین پیمان‌ها میان دولت‌های ایران و‬ ‫انگلیس و فرانسه و روسیه بسته شد و روابط منظم دیپلماتیک(به‬ ‫مفه��وم واقعی و حقوقی این کلمه)بین ای��ران و دولت‌های مزبور‬ ‫ایجاد ش��د‪ .‬متاسفانه دربار «فتح‌علی‌ش��اه» به هیچ وجه آمادگی‬ ‫رویارویی با این وضع جدید را نداش��ت‪ .‬اگر فتح‌علی‌شاه به اوضاع‬ ‫سیاس��ت جهانی و سیاست بین‌الملل آشنا بود‪ ،‬یا دست‏کم وزیران‬ ‫آگاهی در خدمت او بودند‪ ،‬ش��اید دولت ایران می‏توانست از رقابت‬ ‫ن دولت‌های مقتدر اروپایی وجود داشت بهره‏برداری‬ ‫شدیدی که بی ‏‬ ‫ی ایرانی‪ ،‬دولت‌های‬ ‫کن��د‪ .‬ولی به علت ناآگاهی و طمع مقام‌ه��ا ‏‬ ‫س و فرانس��ه برای نمونه در جنگ‌های قفق��از به راحتی از‬ ‫انگلی ‏‬ ‫ایفای تعهدات خود نسبت به دولت ایران طفره رفته و ایران را در‬ ‫برابر روسیه تنها گذاشتند‪ .‬روسیه به طور کلی ایران را راه مطمئنی‬ ‫برای دست‌یابی به هند و خلیج فارس و نیز ناحیه‌ای می‌دانست که‬ ‫بریتانیا در آن و یا از طریق آن می‌توانست بر روسیه فشار وارد کند‪.‬‬ ‫روسیه عالقه‌ای به یک ایران قدرت‌مند و مستقل نداشت‪ .‬در نتیجه‬ ‫با اصالحات در ایران سر ناسازگاری داشت‪.‬‬ ‫ب��ا به خطر افتادن س��لطه بریتانیا بر هند از جانب فرانس��ه‪ ،‬ایران‬ ‫همسایه غربی هندوستان از دیدگاه مسئوالن کمپانی هند شرقی‬ ‫در لندن و کلکته اهمیت تازه‏ای یافت‪ ،‬زیرا تا اوایل س��ده نوزدهم‬ ‫منافع کمپانی هند شرقی در ایران فقط تجارتی بود‪.‬‬ ‫موقعیت روسیه و بریتانیا از نظر نظامی در ایران قابل مقایسه نبود‪.‬‬ ‫س��متی که بریتانیا با آن مواجه بود از یک سو اجتناب از سیاستی‬ ‫بود که وادار به ائتالف با روس��یه در ش��رایطی شود که ناگزیرانه‬ ‫نامساعد باشد و لذا تحت سلطه قرارگرفتن ایران توسط روسیه را‬ ‫تسریع کند و از سوی دیگر اجتناب از بی تحرکی بود که به تقریب‬

‫با نمایش بیوه‌های غمگین ساالر جنگ‬

‫حضوردوبارهگالبآدینهبرصحنهتاتر‬

‫نمایش «بیوه‌های غمگین ساالر جنگ» با بازی «گالب آدینه»‪ ،‬نویسندگی محمدامیر یاراحمدی و کارگردانی شهاب‌الدین حسین‌پور برای‬ ‫حضور در جشن‌واره بین‌المللی تاترفجر آماده می‌شود‪ .‬به گزارش روابط عمومی نمایش‪ ،‬در این اثر نمایشی عالوه بر گالب آدینه بازی‌گر‬ ‫پیشکس��وت تاتر و س��ینما بازی‌گرانی هم‌چون آذر خوارزمی‪ ،‬نورا هاشمی‪ ،‬حمید رحیمی‌‪ ،‬حسین امیدی و حمیده مستعان به ایفای نقش‬ ‫می‌پردازند‪ .‬داستان این اثر نمایشی به روایت جنجال‌هایی می‌پردازد که سه هوو و نوکر خانه پس از مرگ محمدتقی‌خان ساالر جنگ بر‬ ‫سر ارث و میراث به راه می‌اندازند‪ .‬هم‌چنین جالل تهرانی طراحی صحنه و پریدخت عابدین‌نژاد طراحی لباس «بیوه‌های غمگین ساالر‬ ‫جنگ» را انجام می‌دهند‪ .‬از دیگر عوامل این نمایش می‌توان به حضور آرش عزیزی در موسیقی‪ ،‬مجید غالمعلی‌نژاد طراح صدا‏‪ ،‬احمد‬ ‫نگهبان طراح گریم و محمد قدس به عنوان مدیر تهیه و تولید نمایش اشاره کرد‪.‬‬

‫‪44‬‬

‫منجر به انقیاد کامل ایران در مقابل روس��یه شود‪ .‬سیاست‌مداران‬ ‫بریتانیایی نمی‌خواس��تند دارای مرز مش��ترکی با روسیه باشند و‬ ‫بنابراین نمی‌خواستند سیاست تحت‌الحمایه کردن ایران را در پیش‬ ‫بگیرند‪ .‬بریتانیا در آغاز سلطنت فتح‌علی‌شاه بارها کوشید تا با روسیه‬ ‫در زمینه حفظ استقالل و تمامیت ارضی ایران به توافق برسد‪.‬‬ ‫در نتیج��ه‌ی شکس��ت‌های ای��ران از روس��یه‪ ،‬عهدنامه‏‌ه��ای‬ ‫«گلس��تان»(اکتبر‪1813‬میالدی) و «ترکمان‌چ��ای ‏» (فوری��ه‬ ‫‪1828‬میالدی) به دولت ایران تحمیل ش��د و افزون بر زیان‌های‬ ‫ن وارد آمد‪ ،‬ایالت‌های قفقاز از خاک‬ ‫جانی و مالی فراوانی که به ایرا ‏‬ ‫ایران جدا شد و روس‌ها نفوذ سیاسی و اقتصادی بسیاری در ایران‬ ‫به دست آوردند‪ .‬در این میان فعال شدن کامل دست‌گاه دیپلماسی‬ ‫و اقتصادی بریتانیا در خلیج فارس به احتمال قریب به یقین‪ ،‬یکی‬ ‫از مهم‌ترین آثار کوتاه‌مدت ناشی از جنگ‌های ایران و روس بود‪.‬‬ ‫در این ایام‪ ،‬اعزام هیات‌های نمایندگی متعدد به ایران‪ ،‬در راستای‬ ‫حفظ موقعیت انگلستان در منطقه خلیج فارس صورت می‌گرفت‪.‬‬ ‫یکی دیگر از پیامدهای وخیم شکست‌های ایران در قفقاز‪« ،‬ایجاد‬ ‫ن نس��بت به خارجیان بود»که تا آن هنگام‬ ‫حس حقارت در ایرانیا ‏‬ ‫در ایران سابقه نداشت‪.‬‬ ‫به نوش��ته «اقبال آش��تیانی»‪« ،‬از اواخر عهد فتح‌علی‌ش��اه نفوذ‬ ‫نمایندگان سیاسی روس و انگلیس به قدری در ایران زیاد شده بود‬ ‫که کم‌تر کاری بدون اجازه و صواب‌دید ایشان می‏گذشت… این‬ ‫نفوذ تنها در مسائل سیاسی مشهود نبود بل‌که نمایندگان مزبور حتا‬ ‫در امور ش��خصی افراد ایرانی نیز مداخله می‏کردند…» این‌گونه‪،‬‬ ‫روسیه و بریتانیا به خاطر سوء حکومت ایران‪ ،‬بی‌نظمی‌های داخلی‬ ‫و ضعف امور مالی آن‪ ،‬در امور داخلی ایران دخالت می‌کردند هرچند‬ ‫که انگیزه‌های آن‌ها متفاوت بود‪ .‬بریتانیا که نمی‌توانست ایجاد یک‬ ‫جنگ داخلی را در ایران تحمل کند‪ ،‬لذا نمی‌خواست ولی‌عهد و یا‬ ‫شاه‌زاده دیگر ایرانی به کمک قشون روسیه به طرف تهران براند‬ ‫و یک حکومت دست‌نشانده را ایجاد کند‪ ،‬زیرا عقیده داشت منظور‬ ‫از مساله استقرار نیروهای روسیه در مرزهای هند است‪ .‬روسیه هم‬ ‫در عین‌ح��ال گرچه تمام امکانات خود را ب��رای انقیاد ایران در راه‬ ‫جنگ صرف کرد‪ ،‬اما نمی‌توانست جنگ داخلی را در آن تاب بیاورد‬ ‫چون می‌ترسید که این مساله موجبات اشغال جنوب ایران را توسط‬ ‫بریتانیا که در اقیانوس هند مشغول پیش‌روی بود فراهم سازد‪.‬‬

‫سندرمقبلازقاعدگی‪،‬نفرینیاسوءتفاهم‬ ‫اسیدهای چربی که به طور کلی در مواد غذایی یافت می‌شود‬ ‫«پی ام اس» اغلب با مازاد نسبی استروژن به پروژسترون در طول‬ ‫دکتر آویده مطمئن فر‬ ‫«س��ندرم قبل از قاعدگی ‪ » PMS‬به آس��انی قابل درک نیست نیمه دوم سیکل توضیح داده شده است‪ .‬از این رو پیش‌نهاد می‌شود بای��د چندین مراحل پردازش را انجام دهند‪ .‬روغن گل پامچال‬ ‫زیرا این س��ندرم چهره‌های متفاوتی ب��رای زنان مختلف دارد‪ .‬در ک��ه زنان مبتال ب��ه «پی ام اس» مکمل پروژس��ترون مصنوعی اس��ید چربی را ارایه می‌دهد که بخش��ی از آن متابولیزه شده‪،‬‬ ‫این کوچه س�لامتی به تعریف معاصر این س��ندرم و نظریه‌های استفاده کنند‪ .‬بدون حذف این راه حل به طور کامل که برای برخی و چندی��ن مراحل پ��ردازش را الزم ندارد‪ .‬من مطمئن هس��تم‬ ‫تبیین��ی و محص��والت یا روش‌ه��ای موجود ب��رای کاهش این از زنان ممکن اس��ت معتبر باشد‪ ،‬روشن است که نتایج حاصل از که ش��ما حتمن تا به حال از اس��ید‌های چرب امگا سه و امگا‬ ‫مشکل می‌پردازیم‪ .‬قبل از قاعدگی یک گروه از عالیم عودکننده این درمان آماری یاس آور دارد‪ .‬در هومیوپاتی اعتقاد بر این است شش شنیده‌اید‪ .‬این دو نوع اسیدهای چرب برای بدن ضروری‬ ‫سیکلیک است که در طول فاز لوتئال چرخه قاعدگی یعنی یک تا که (‪ )FOLLICULINUM‬که در روزهای خاصی از چرخه هس��تند‪ .‬اس��یدهای چرب موجود در روغ��ن گل پامچال‪ ،‬امگا‬ ‫دو هفته قبل از قاعدگی تعریف می‌شود‪« .‬پی ام اس» شامل طیف قاعدگی تجویز می‌شود‪ ،‬نسبت استروژن – پروژسترون را تحت شش است‪ .‬امگا سه به خصوص در روغن ماهی یافت می‌شود‬ ‫تاثیر و آن را متعادل می‌کند‪ .‬برخی از گیاهان مانند درخت پاکدامن و تا حدی متابولیزه است‪.‬‬ ‫گسترده ای از عالیم روان شناختی و فیزیولوژیک است‪.‬‬ ‫قبل از خرید مکمل‌ها‪ ،‬تغییر در رژیم غذایی و س��بک زندگی‬ ‫احتباس آب‪ ،‬افزایش وزن‪ ،‬نفخ‪ ،‬حس��اس شدن پستان‌ها‪ ،‬سردرد‪،‬‬ ‫می‌تواند مشکالت «پی ام اس» را به حداقل رساند‪ .‬یک رژیم‬ ‫درد و ناراحت��ی لگن خاصره‪ ،‬تغیی��ر در عمل کرد روده‌ها هم‌راه با‬ ‫غذایی سرش��ار از میوه‌ها و س��بزیجات و فقیر از گوشت‪ ،‬قهوه‬ ‫اس��هال یا یبوست‪ ،‬افزایش اشتها‪ ،‬میل شدید به قند‪ ،‬درد عمومی‬ ‫و ش��کر تصفیه ش��ده می‌تواند برخی از عالیم را کاهش دهد‪.‬‬ ‫بدن‪ ،‬خستگی فیزیکی و ضعف از عالیم فیزیولوژیک این سندرم‬ ‫ماه��ی‪ ،‬مخصوصن ماهی‌های چرب باید بخش مهمی از رژیم‬ ‫به شمار می‌روند‪ .‬تحریک پذیری‪ ،‬تنش‪ ،‬اضطراب‪ ،‬نوسانات خلقی‪،‬‬ ‫غذایی باشد‪ .‬س��ویا نیز که مزایای آن برای یائسگی و سرطان‬ ‫پرخاش‌گری‪ ،‬عدم تمرکز‪ ،‬افسردگی‪ ،‬از دست دادن حافظه‪ ،‬گیجی‪،‬‬ ‫شناخته شده است نیز‪ ،‬برای «پی ام اس» مفید است‪.‬‬ ‫خستگی‪ ،‬بی خوابی‪ ،‬تغییر در میل جنسی‪ ،‬میل به گریه از عالیم‬ ‫دو س��بک زندگی که بیش‌ترین تاثیر را در «پی ام اس» دارند‬ ‫روحی و روانی «پی ام اس» هستند‪.‬‬ ‫ورزش متوس��ط و منظم و س��یگار کش��یدن اس��ت‪ .‬بر اساس‬ ‫عالیم باید در فاز لوتئال س��یکل یعنی نیمه دوم س��یکل‪ ،‬ظاهر‬ ‫مطالعات متعدد‪ ،‬س��ی دقیقه ورزش س��ه بار در هفته می‌تواند‬ ‫ش��ده و در طی فاز فولیکولر یعنی نیمه اول س��یکل ناپدید شوند‪.‬‬ ‫عالی��م «پی ام اس» را کاهش ده��د و به همین ترتیب‪ ،‬افراد‬ ‫این عالیم باید تقریبن هر ماه عود کنند‪ .‬و باید به اندازه کافی مهم‬ ‫س��یگاری بیش‌تر از افراد غیر س��یگاری در معرض‬ ‫باش��ند که برخی از جنبه‌های زندگی را تحت تاثیر‬ ‫ابتال به «پی ام اس» هستند‪.‬‬ ‫قرار دهند‪ .‬در صورت وجود این فاکتورها‪ ،‬از «پی ام‬ ‫من معتقدم که بدن زن‪ ،‬مانند یک ساعت است که علم‬ ‫به تازگی‪ ،‬آکادمی ملی علوم آمریکا با انجام مطالعات‬ ‫اس» صحبت می‌کنیم‪.‬‬ ‫کاملن قادر به درک آن نیست‪ .‬جامعه ما‪ ،‬بر اساس یک‬ ‫و بررسی مواد بالقوه هورمونی در محیط زیست به این‬ ‫بناب��ر مطالعات انجام ش��ده‪60 ،‬درص��د از زنان از‬ ‫مدل مردانه از عمل‌کرد و رقابت بنا شده است و جای‬ ‫نتیجه دس��ت یافته‌اند که محصوالت مختلفی‪ ،‬مانند‬ ‫«پ��ی ام اس» با درجات مختل��ف رنج می‌برند‪ .‬با‬ ‫زیادی برای تغییرات فردی فراهم نمی‌کند‪ .‬اما‪ ،‬به باور‬ ‫‪ PCB‬ها‪ ،‬آفت کش‌ها‪ ،‬برخی از مواد ش��وینده و حتا‬ ‫این حال‪ ،‬نظرس��نجی‌ها نشان می‌دهد که نزدیک‬ ‫من‪ ،‬راهی برای شکوفایی فردیت وجود دارد‪ .‬نقطه نظر‬ ‫برخی از افزودنی‌های مواد غذایی‪ ،‬مواد بالقوه هورمونی‬ ‫به ‪ ۹۰‬درصد از زنان حداقل برخی از عالیم را دارند‪،‬‬ ‫من‪ ،‬جست‌جوی سالمت مطلوب است‪ .‬این به معنی این‬ ‫هس��تند‪ .‬هر یک از این محصوالت در محیط زیست‬ ‫بدون این‌که لزومن این عالیم به اندازه کافی قوی‬ ‫است که آن‌چه برای بعضی از افراد مطلوب است لزومن‬ ‫بدون دانستن اثرات انباشته شدن آن‌ها‪ ،‬یافت می‌شوند‬ ‫باش��ند که بتوان آن را «پی ام اس» نامید‪ .‬چندین‬ ‫برایدیگرانمطلوبنیست‬ ‫و ما آن‌ها را مس��وول مش��کالتی مانند سرطان‌های‬ ‫نظریه برای توضیح «پی ام اس» مطرح ش��ده‌اند‪.‬‬ ‫وابسته به هورمون‌ها‪« ،‬پی ام اس» و مشکالت باروری‬ ‫استروژن بیش از حد‪ ،‬کمبود پروژسترون‪ ،‬احتباس‬ ‫مایع‪ ،‬هیپرپروالکتینمی (‪ ، )hyperprolactinémie‬کمبود (پنج انگشت) و سیب‌زمینی شیرین وحشی( (‪ Dioscorea vi l‬می‌دانیم‪ .‬س��بزی‌های پاک کننده‌ای مانند خار شیر و قاصدک‌ها‬ ‫ویتامین ‪ ،B6‬هیپوگلیس��می‪ ،‬اغتشاش پروستاگالندین‌ها‪ ،‬مازاد یا ‪ )losa‬که حاوی پروژس��ترون هستند‪ ،‬نیز استفاده می‌شود‪ .‬سیب می‌توان��د ب��ه از بین بردن این مواد از بدن ما و تس��کین برخی از‬ ‫کمبود آن‌ها‪ ،‬حساس��یت به هورمون آن��دوژن‪ ،‬اندورفین‪ ،‬نظریه زمینی ش��یرین وحش��ی با این حال یک گیاه بسیار بحث برانگیز عالیم کمک کنند‪ .‬قاصدک‪ ،‬عالوه بر این‪ ،‬برای کبد مفید است و‬ ‫روانی‪ ،‬اختالالت تیرویید‪ ،‬کمبود س��روتونین‪ ،‬کمبود تغذیه‌ای‪ ،‬و اس��ت‪ .‬بسیاری به آن خواص پروژس��ترونی را نسبت می‌دهند و دارای اثر دیورتیک است که به کاهش احتباس آب کمک می‌کند‪.‬‬ ‫من معتقدم که بدن زن‪ ،‬مانند یک ساعت است که علم کاملن‬ ‫این درست است که یک منبع از ساپونین‌های استروئیدی است و‬ ‫اکزنوبیوتیک‌ها (‪.)xenobiotics‬‬ ‫به طور کلی‪ )xenobiotic( ،‬یک مولکول ش��یمیایی است که به عنوان یک سوبسترا برای سنتز انواع مولکول ها در آزمایش‌گاه قادر به درک آن نیس��ت‪ .‬جامعه ما‪ ،‬بر اساس یک مدل مردانه‬ ‫می‌تواند برای ارگانیزم موجودات زنده سمی و آلوده‌کننده باشد حتا اس��تفاده می‌شود ولی تا به حال هیچ شواهدی وجود ندارد که این از عمل‌کرد و رقابت بنا شده است و جای زیادی برای تغییرات‬ ‫فردی فراهم نمی‌کند‪ .‬اما‪ ،‬به باور من‪ ،‬راهی برای ش��کوفایی‬ ‫در مقدار بس��یار کم‪ ،‬مانند مواد مخدر به عنوان مثال‪ .‬این سمیت تحوالت در بدن انسان نیز اتفاق می‌افتد‪.‬‬ ‫تئ��وری کمبودهای تغذیه‌ای توضیح می‌دهد که دلیل «پی ام فردیت وجود دارد‪ .‬نقطه نظر من‪ ،‬جس��تجوی سالمت مطلوب‬ ‫گاهی اوقات می‌تواند از «بی کفایتی» موجودات زنده در مقابله با‬ ‫این ماده که در طول تکامل خود با آن مواجه نبوده‌اند نیز سر چشمه اس»‪ ،‬کمبود کلس��یم‪ ،‬منیزیم‪ ،‬منگنز‪ ،‬ویتامین‪ ،B‬عمدتن ‪ B6‬اس��ت‪ .‬این به معنی این اس��ت که آن‌چه برای بعضی از افراد‬ ‫بگیرد‪ .‬بس��یاری از این فرضیات دیرباوری من را ارضاع نمی‌کند‪ .‬و اس��یدهای چرب اس��ت‪ .‬با از بین بردن یک ی��ا بیش‌تر این مطلوب اس��ت لزومن برای دیگران مطلوب نیست‪ .‬آمار نرمال‪،‬‬ ‫برای من‪ ،‬عدم تعادل در هورمون‌های آندوژن یا پروستاگالندین‌ها کمبودها‪ ،‬نشانه‌ها در برخی از زنان کاهش می‌یابد‪ .‬مکمل‌هایی به عنوان مثال یک زن که یک متر و ‪ ۶۵‬قد دارد و وزن او ‪۶۰‬‬ ‫تنها عالیم این سندرم هستند و نه دلیل این عالیم‪ .‬من شخصن مانن��د روغ��ن گل پامچ��ال ‪ ۱۳۰۰ ،‬میلی گ��رم در روز‪ ۵۰ ،‬تا کیلو اس��ت‪ ،‬تنها در ستون ارقام یک آماریاب وجود دارد و این‬ ‫به پیدا کردن علت کمبودهای تغذیه‌ای‪ ،‬عدم تعادل تغذیه‌ای و یا ‪ ۱۰۰‬میلی گرم ویتامین ‪ B6‬در روز و مکمل‌های مواد معدنی جای تاس��ف است که پزش��کی بعضی از پزشکان تقلیلی باشد‬ ‫م��واد خارجی از جمله مواد افزودنی و یا آالینده تمایل دارم‪ .‬اجازه مختلف از جمله کلس��یم‪ ،‬منیزی��م و منگنز بر روی این عالیم ‪ .‬م��ن امیدوارم که این نمای کلی «پی ام اس» به ش��ما برای‬ ‫رسیدن به سالمت مطلوب شما کمک کند‪.‬‬ ‫بیش‌تر اثر را داشته‌اند‪.‬‬ ‫بدهید در این‌جا نگاهی به نظریه‌های مختلف داشته باشیم‪.‬‬

‫‪45‬‬

‫داللی‪ ،‬شغل انتخابی یا‬ ‫تحمیلی مهاجران ایرانی‬ ‫نازی حسامی‬ ‫اش��تغال برای مهاجران امر ساده‌ای نیست و عمومن مسئله و حتا‬ ‫گاهی نگرانی است که ذهن بسیاری از آن‌ها را اشغال کرده است‪.‬‬ ‫معمولن کس��انی که به کشور جدیدی مهاجرت می‌کنند از لحاظ‬ ‫شغلی در چند وضعیت هستند‪:‬‬ ‫دانش‌جویان‪:‬‬ ‫این دس��ته‪ ،‬کسانی هس��تند که برای تحصیل مهاجرت کرده‌اند‪.‬‬ ‫بسیاری از دانش‌جویان‪ ،‬دارای ش��غل‌های پاره‌وقت با درآمدهای‬ ‫اندک هس��تند که در واقع نوعی کم��ک هزینه و یا آمادگی برای‬ ‫کارهای بعدی محس��وب می‌ش��ود‪ .‬این کارها برای دانش‌جویان‬

‫نکرده باش��ند‪ .‬اما واقعیت این است که در بسیاری کشورها یافتن‬ ‫شغل تازه برای مهاجران کار چندان راحتی نیست‪ .‬البته این موضوع‬ ‫برای نخبگان یا متخصصان رش��ته‌های خاص که براساس نوع‬ ‫تخصص‌شان مهاجرت می‌کنند فرق می‌کند اما در مورد سایرین‪،‬‬ ‫برخی مشکالت مشترک در مسیر کاریابی وجود دارد‪ .‬از جمله این‬ ‫مشکالت‪ ،‬می‌توان به موارد زیر اشاره کرد‪:‬‬ ‫اولویت کشور میزبان برای ساکنان اصلی و‬ ‫کشورهای هم‌پیمان و همسایه‪:‬‬ ‫بس��یار طبیعی است که هر کش��وری‪ ،‬مردم خود را جهت استفاده‬ ‫از منابع رفاهی‪ ،‬از جمله مش��اغل مناس��ب‪ ،‬در اولویت قرار بدهد‪.‬‬

‫ج��دی نیس��ت و آن‌ها به امی��د یافتن ش��غلی مناس��ب‪ ،‬دوران‬ ‫تحصیل‌شان را سپری می‌کنند‪.‬‬ ‫متخصصان‪:‬‬ ‫این گروه‪ ،‬شامل افرادی‌اند که دارای تخصص ویژه‌ای هستند و حتا‬ ‫دعوت به کار شده‌اند و از آغاز با مشخص بودن شرایط و وضعیت‬ ‫شغلی‌شان وارد کشور جدید می‌شوند‪ .‬نگرانی این عده ممکن است‬ ‫از لحاظ قدرت تطابق با محیط کار یا میزان پیش‌رفت کاری باشد‬ ‫و طبع��ن از گروه‌های دیگر‪ ،‬امنیت ش��غلی‪ ،‬آرامش ذهنی و رفاه‬ ‫بیش‌تری دارند‪.‬‬ ‫افراد غیرمتخصص‪:‬‬ ‫این دس��ته کسانی هس��تند که تخصص ویژه‌ای ندارند‪ .‬از طرفی‬ ‫اقدام به اخذ اقامت کوتاه یا طوالنی مدت در یک کشور کرده‌اند‪.‬‬ ‫ای��ن گروه خودش��ان ب��ه دو دس��ته اصلی تقس��یم می‌ش��وند‪.‬‬ ‫غیرمتخصصانی که برای کس��ب تخصص جدید و اخذ مش��اغل‬ ‫تخصصی تالش می‌کنند‪ .‬و غیرمتخصصانی که قصد دارند بدون‬ ‫کس��ب دانش تازه و با همان تجارب قبلی‌شان به کار بپردازند که‬ ‫عمومن هم ناچارند به مشاغل پیش پا افتاده یا کاذب روی آورند‪.‬‬ ‫ش��اید در نگاه اول‪ ،‬چون مهاجران خود را با دنیای تازه‌ای رو‌به‌رو‬ ‫می‌بینند که به تصورش��ان هم سرشار از امکانات جدید است – و‬ ‫ش��اید هم واقعن این طور باشد – پیدا کردن کار مسئله جدی به‬ ‫نظر نرسد و حتا شاید پیش از مهاجرت‌شان خیلی جدی به آن فکر‬

‫بنابراین انتظار یافتن ش��غل مناسب در کش��وری که خود‪ ،‬دارای‬ ‫جمعیت باالیی از جوانان تحصیل کرده و متخصص است‪ ،‬چندان‬ ‫منطقی به نظر نمی‌رسد‪.‬ضمن آن‌که برخی کشورها‪ ،‬در اختصاص‬ ‫فرصت‌های ش��غلی‪ ،‬کشورهای همس��ایه یا هم پیمان خود را در‬ ‫اولویت قرار می‌دهند‪ .‬در این صورت هم‪ ،‬اگر مهاجر از این ملیت‌ها‬ ‫نباشد‪ ،‬هم‌چنان در اولویت‌های بعدی قرار می‌گیرد‪.‬‬ ‫ندانستن راه و چاه بسیاری مشاغل و روند کارها در کشور جدید‪:‬‬ ‫مس��ئله دیگر‪ ،‬ناآگاهی از راه و چاه و پیچ و خم‌های کار در کشور‬ ‫جدید اس��ت‪ .‬این مس��ئله به خصوص در مورد مشاغل آزاد صدق‬ ‫می‌کند که بیش از تخصص‪ ،‬بر ش��ناخت ب��ازار و راه‌های مبان‌بر‬ ‫استوارند‪ .‬چه بسا شخصی که در ایران‪ ،‬تاجر موفقی بوده‪ ،‬نتواند به‬ ‫دلیل عدم شناخت کافی نسبت به بازار یک کشور جدید‪ ،‬تجارتی‬ ‫به همان اندازه موفق داشته باشد‪ .‬و البته اگر شناختش کامل شود‬ ‫یا مشاوران خوبی داشته باشد‪ ،‬ممکن است بتواند به موفقیت‌های‬ ‫بزرگ‌تری نیز دست یابد‪.‬‬ ‫قوانین و مقررات متفاوت‪:‬‬ ‫این هم موضوع دیگری اس��ت که گاهی محدودیت‌هایی را پیش‬ ‫روی مهاجران قرار می‌دهد‪ .‬در برخی کش��ورها‪ ،‬راه اندازی برخی‬

‫‪46‬‬

‫مش��اغل‪ ،‬برای مهاجران‪ ،‬حداقل تا زمانی که خارجی محس��وب‬ ‫می‌شوند ممنوع یا وابسته به شرایطی خاص است که گاهی تامین‬ ‫آن چندان هم ساده نیست و به عاملی دست و پاگیر در راه اندازی‬ ‫کسب و کار بدل می‌شود‪.‬‬ ‫با وجود این توضیحات و ش��رایط‪ ،‬می‌بینیم که بسیاری از ایرانیان‬ ‫غیرمتخصص‪ ،‬در خارج از ایران‪ ،‬کار و زندگی می‌کنند‪ .‬سوال این‬ ‫است که آن‌ها به چه کاری مشغولند؟‬ ‫بررسی در مورد این موضوع‪ ،‬مرا به نتیجه عجیب و جالبی رساند‪.‬‬ ‫بدون در نظر گرفتن هنرمندان و قش��ر متخصص که در مشاغلی‬ ‫مانند استادی دانش‌گاه یا به عنوان متخصصان فن در شرکت‌های‬ ‫بزرگ و کوچک‪ ،‬مش��غول به کار هس��تند‪ ،‬می‌توان گفت س��ایر‬ ‫مش��اغل ایرانیان‪ ،‬به شکلی مس��تقیم یا غیرمستقیم‪ ،‬به داللی یا‬ ‫واسطه‌گری ختم می‌شود‪ .‬بیش‌تر آن‌ها واسطه رساندن خدمات از‬ ‫یک ایرانی به ایرانی دیگر هستند‪ .‬حتمن شما هم لیست بلندباالیی‬ ‫از این نوع مش��اغل را می‌شناسید که غالبن هم به نام مشاور کار‬ ‫می‌کنند‪ :‬مشاوران تحصیلی‪ ،‬مش��اوران مهاجرت‪ ،‬مشاوران خرید‬ ‫خانه‪ ،‬مش��اوران خرید خودرو‪ ،‬مش��اوران اخذ وام بانکی‪ ،‬مشاوران‬ ‫ثبت ش��رکت‪ ،‬مش��اوران اخذ ویزا‪ ،‬صرافان و واس��طه‌های انتقال‬

‫وجه … و این لیس��ت همین‌طور ادامه دارد‪.‬یادآور می‌ش��وم که‬ ‫ما این‌جا نمی‌خواهیم در‌باره خوبی یا بدی این مش��اغل صحبت‬ ‫کنیم و فقط منظورمان شناخت زمینه‌های کلی اشتغال است‪ .‬نکته‬ ‫عجیب برای من این بود که بس��یاری از ایرانیان با وجودی که با‬ ‫آمدن به س��رزمین جدید‪ ،‬از خودش��ان انتظارات تازه‌تر‪ ،‬بیش‌تر و‬ ‫توقع پیش‌رفت دارند‪ ،‬اما هم‌چنان راضی می‌ش��وند که در سطوح‬ ‫مختلف‪ ،‬به کار واس��طه‌گری مشغول شوند‪.‬ش��اید از این از آن‌جا‬ ‫ناش��ی می‌شود که در ایران ش��غل کاذب واسطه‌گری چندان هم‬ ‫جدید نیس��ت و برای خودش قدمتی دارد‪ .‬مخصوصن از وقتی که‬ ‫شرایط اقتصادی نابه‌سامان شده و وضعیت اشتغال سخت‪ ،‬آن‌چه‬ ‫بیش از همه افزایش پیدا کرده تعداد دالالنی است که خودبه‌خود‬ ‫گرانی بی‌دلیلی را موجب شده‌اند‪.‬از بحث ضررهای داللی بر پیکر‬ ‫اقتصاد که بگذریم‪ ،‬می‌بینیم که هم‌چنان این گزینه به عنوان در‬ ‫دس��ت‌رس‌ترین‪ ،‬عمومی‌ترین‪ ،‬راحت‌ترین و پول سازترین شغل‬ ‫محبوب یا جبری ایرانیان‪ ،‬چه در داخل و چه در خارج از کش��ور‪،‬‬ ‫مورد توجه است‪ .‬شاید به همین دلیل است که بسیاری از ایرانیان‬ ‫مهاجر‪ ،‬چندان نگران ش��غل خود در کشور جدید نیستند و قبل از‬ ‫مهاجرت به آن فکر نمی‌کنند‪ .‬ش��اید در انتهای ذهن‌شان با خود‬ ‫می‌گویند‪ :‬همه جا می‌توان از طریق واس��طه‌گری پول در آورد‪ .‬اما‬ ‫اگر روزی گذرمان به سرزمینی افتاد که از شدت سالمت سیستم‬ ‫اقتصادی‪ ،‬جایی برای واسطه‌گری باقی نماند‪ ،‬چه باید کرد؟‬

‫یک پناه‌جوی بالتکلیف در تایلند‬

‫وای اگر پناه‌جوی بی‌نام و نشان باشی‬

‫اردوان روزبه‬ ‫شاید تب و تاب بحث پناه‌جویان بعد از انتخابات به اندازه روزهای‬ ‫اول و جری��ان دس��ت‌گیری‌های گروه��ی و برخورد‌های خش��ن‬ ‫فیزیکی بعد انتخابات نباشد ولی هنوز گروهی هستند که نه تنها‬ ‫تکلیف روش��نی ندارند بلکه به نظر‌شان رسانه‌ها می‌توانسته‌اند به‬ ‫آن‌ها برای س��امان گرفتن و یافتن کشور ثالث همراهی کنند اما‬ ‫مورد بی‌مهری آن‌ها قرار گرفته و در عمل در شرایط بالتکلیف به‬ ‫س��ر می‌برند‪ .‬این نکته به نظر من که دستی از دور بر آتش رسانه‬ ‫دارم نکته‌ای قابل قبول است‪ ،‬بسیاری از رسانه‌ها با انتشار اخبار و‬ ‫ش��رایط برخی از پناه‌جویان که عنوان‌هایی را همراه خود داشتند‬ ‫در تس��ریع‪ ،‬تعیین و تکیلف پناه آن‌ها نقش به س��زایی داشته‌اند‪.‬‬ ‫اما گروهی دیگر که مورد توجه رس��انه‌ها قرار نگرفته‌اند در عمل‬ ‫مهجور مانده‌اند‪ .‬اج��ازه بدهید تاکیدی بر این که آیا این افراد نیز‬ ‫به طور واقع در فش��ار بوده‌اند یا نه و یا این که آیا حق داشته‌اند از‬ ‫این پوش��ش رسانه‌ای برخوردار باشند نکنم‪ .‬چرا که شاید بسیاری‬ ‫از ما می‌شناسیم کسانی را که با «کیس‌سازی» و پرونده‌سازی در‬ ‫واقع پناهنده ش��ده‌اند‪ .‬این عده اگر چ��ه قلیل اما در عمل تصویر‬ ‫نامناسبی را برای س��ازمان‌های فعال در این زمینه و به خصوص‬ ‫کمیساریای عالی امور پناهنده‌گان س��ازمان ملل فراهم کرده‌اند‪.‬‬ ‫تو‌گوی خصوصی با یک��ی از اعضای‬ ‫چن��دی پیش در ی��ک گف ‌‬ ‫کمیساریای عالی که وظیفه بررسی پرونده‌های پناه‌جویان در شرق‬ ‫آسیا را بر عهده داشت شنیدم که به طنز اشاره می‌کرد «جالب است‬ ‫که همه ایرانی‌هایی که به ما مراجعه می‌کنند دارای سابقه مبارزه‬ ‫سیاسی‪ ،‬زندان‪ ،‬شکنجه و تهدید به ترور و دست‌گیری هستند» او‬ ‫هم‌چنین اشاره می‌کرد که برایش جالب است با این همه مبارز و‬ ‫معترض اتفاقی برای جمهوری اسالمی نمی‌افتد‪ .‬وی اشاره داشت‬ ‫که درصد بس��یاری از این افراد حت��ا ابتدایی‌ترین ادعاهای خود را‬ ‫نمی‌توانند اثبات کنند‪.‬‬ ‫چندی پیش نیز در ترکیه وقتی درصدد تهیه گزارش��ی بودم یک‬ ‫افسر ترک در شهر آنکارا به من می‌گفت که ما این‌جا ایرانی هایی‬ ‫را می‌شناس��یم که با همسر و فرزندش��ان کیس پناه‌جویی‌شان را‬ ‫«هم‌جنس‌گرایی» اعالم کرده‌اند‪ .‬ش��اید این بخشی از فشار‌های‬ ‫ناهنجار اجتماعی باشد که این افراد را وادار به طرح موضوع‌هایی‬ ‫این چنین می‌کند‪ ،‬اما تکلیف آن گروه که نه کیس‌سازی کرده‌اند و‬ ‫نه مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته‌اند چیست‪.‬‬ ‫بله ممکن اس�ت این اف�راد دارای کیس‌های ویژه‌ای‬ ‫نباش�ند ام�ا به حد دیگ�ر افراد ی�ا نباید م�ورد توجه‬ ‫سازمان‌ها و ارگان‌هایی که وضعیت پناه‌جویان ایرانی‬ ‫را دنبال می‌کنند‪ ،‬قرار می‌گرفتند؟‬ ‫«رامین جهان‌پناه» یک پناه‌جوی عادی اس��ت‪ .‬نه روزنامه‌نگار و‬ ‫ن��ه فعال مدنی‪ ،‬بنابر اظهار خ��ودش یک روز پس از انتخابات ‪۸۸‬‬ ‫ایران در خیابان فاطمی دست‌گیر شده است‪ .‬چندی را در بند ‪۲۴۰‬‬ ‫گذرانده‪ .‬حس��اب‌رس «خانه کارگر» ب��وده و پس از آزادی به قید‬ ‫وثیقه به دلیل دفاع خانه کارگر از میر‌حسین موسوی در انتخابات‬ ‫مانند بسیاری دیگر از شاغل‌های این نهاد به دلیل کاهش بودجه و‬ ‫فشار‌های اجتماعی و تهدید شغلش را از دست داده است‪.‬‬

‫او پس از مدتی به دلیل عدم روش��ن بودن وضعیت زندگی‌اش در‬ ‫ایران به کشور تایلند رفته و درخواست پناهنده‌گی داده‪ .‬اما می‌گوید‬ ‫ت اش مورد توجه هیچ کس قرار نگرفته است‪ .‬می‌گوید او در‬ ‫وضعی ‌‬ ‫شرایطی است که نمی‌داند در آینده چه در انتظارش است‪.‬‬ ‫رامین جهان‌پناه می‌تواند مانند بسیاری از دیگر پناه‌جویان جزو یکی‬ ‫از دسته‌هایی باشد که در باال از آن‌ها یاد کردم‪ .‬اما مهم این‌جا است‬ ‫انتشار شرایط بد هر ایرانی و در هر کجا و هر علتی می‌تواند یکی‬ ‫از وظایف رس��انه‌هایی باشد که همیشه با دقت وضعیت افرادی را‬ ‫دنبال کرده‌اند‪ .‬آقای جهان‌پناه در یکی از شهرهای دور افتاده تایلند‬ ‫این��ک مانند چند ایرانی دیگر منتظر تعیین و تکلیف ش��رایط‌اش‬ ‫اس��ت‪ .‬پول ندارد‪ .‬شغل ندارد‪ .‬تایید رس��می از سازمان ملل هنوز‬ ‫نگرفته است‪ .‬بنابر گفته خودش نمی‌تواند دیگر به ایران باز گردد‪.‬‬ ‫همسر و فرزندش در جایی در ایران به طور مخفی زندگی می‌کنند‪.‬‬

‫آن‌چ�ه در ادامه می‌آید صحبت‌های�ی با این پناه‌جوی‬ ‫ایرانی در تایلند اس�ت‪ ،‬اما الزم است در همین جا به‬ ‫دلی�ل صدای محیطی در ط�ول مصاحبه و متن پوزش‬ ‫بخواهم این گزارش بنابر ضرورت واقعن در «کوچه»‬ ‫انجام شده است‪:‬‬ ‫آق��ای رامین جهان‌پن��اه روز ‪ 23‬خ��رداد‌‪ ،‬یعنی ی��ک روز پس از‬ ‫انتخابات سال ‪ 88‬در خیابان فاطمی دستگیر شدید‪ .‬توضیح دهید‬ ‫این دستگیری به چه ترتیبی و با چه اتهامی بود‪.‬‬ ‫به خاطر حوادث پس از انتخابات ایران به دلیل اعتراضی که به رای‬ ‫نیاوردن آقای موسوی داشتم‪ ،‬مانند سایر افرادی که به ستاد آقای‬ ‫موسوی در دفتر فاطمی آمده بودند به اتفاق عمویم به آن‌جا مراجعه‬ ‫کردم‪ .‬اعتراض‌مان هم خیلی مسالت‌آمیز بود و ایستاده بودیم که‬ ‫ما را دس��تگیر کردند‪ .‬پس از چند روزی ما را به بازداشت‌گاه بردند‬ ‫و بعد از مدتی به زندان منتقل کردند‪ .‬س��پس رفع اتهام شده و با‬ ‫سپردن وثیقه‌ای آزاد شدم‪.‬‬ ‫به چه علت مجبور ش�دید از ایران خارج شوید که در‬ ‫حال حاضر نیز در خارج از کشور به سر می‌برید؟‬ ‫بن��ده در جای��ی کار می‌کردم که این ش��رکت تحت نظارت خانه‬ ‫کارگر ایران اس��ت و از آن‌جایی که خان��ه کارگر ایران ارگانی بود‬ ‫که مستقیمن و به صورت آشکارا به طرف‌داری از آقای میرحسین‬ ‫موسوی پرداخته بود‪ ،‬متاسفانه پس از رای آوردن آقای احمدی‌نژاد‪،‬‬ ‫ایشان با شرکت ما چپ افتادند و شرکت ورشکست شد‪.‬‬ ‫خارج شدن من از ایران هم دو دلیل داشت‪ .‬یکی این‌که در خیابان‬ ‫بدون هیچ جرمی دس��تگیر شدم و بعد از آن از من انگشت‌نگاری‬ ‫کردن��د و به اداره آگاهی تهران رفتم و دارای سوس��ابقه ش��دم و‬ ‫پرونده‌ای نیز برای من تش��کیل شد‪ .‬پس از آزادی می‌توانستم در‬ ‫ایران بمانم و مش��کلی نداش��تم اما از آن‌جایی که نگران آینده دو‬ ‫فرزندم بودم و احس��اس کردم برای کسی که سوسابقه دارد برای‬ ‫فرزندانش ایران جای مناس��بی نیست به همین دلیل تصمیم به‬ ‫ترک ایران گرفتم چرا که از شغل و زندگیم ناامید شده بودم و هیچ‬ ‫آینده‌ای برای خودم و به خصوص فرزندانم نمی‌دیدم‪.‬‬

‫بعضی‌ه�ا معتقدن�د ک�ه رس�انه‌ها بی�ن گروه�ی از‬ ‫دستگیر‌ش�دگان بعد از انتخابات سال ‪ 88‬و گروهی‬ ‫دیگ�ر تبعیض قائل می‌ش�وند‪ .‬یعن�ی در مورد افراد‬ ‫مش�خصی اطالع‌رس�انی ص�ورت می‌گی�رد ام�ا در‬ ‫خصوص خیلی‌ها انجام نمی ش�ود‪ .‬شما این نظر را‬ ‫می‌پذیرید؟‬ ‫م��ن این نظر را می پذیرم چون خودم در مدت حدود یک س��ال‬ ‫که در این‌جا هس��تم آن را احساس کردم‪ .‬چون در این مدت هیچ‬ ‫ارگان‪ ،‬کمپی��ن یا حتا گروهی از بنده نپرس��یده که چه مش��کلی‬ ‫دارید‪ ،‬چه کاری انجام می‌دهید و درخواست‌تان چیست و توجهی‬ ‫به صحبت‌های من نکردند‪ .‬ش��اید سختی‌هایی که من در زندان‬ ‫کش��یدم از خیلی‌ها بیش‌تر باش��د اما اگر حتا یه کارت خبرنگاری‬ ‫داش��تم‪ ،‬خیلی به من اهمیت می‌دادند‪ .‬من احس��اس می‌کنم که‬ ‫واقعن تفاوت قائل شدند‪.‬‬

‫در ح�ال حاض�ر در کدام کش�ور به س�ر می‌برید‪ ،‬آیا‬ ‫پناهنده شدید و اگر پناهنده هستید‪ ،‬پروسه کارتان در‬ ‫چه وضعیتی قرار دارد؟‬ ‫در کشور تایلند هستم و پناهنده سازمانم(سازمان ملل)‪ .‬تمام راه‌ها‬ ‫را در این‌جا رفتم‪ ،‬نامه دادم‪ ،‬ایمل فرستادم و درخواست کردم و از‬ ‫م��ردم کمک گرفتم اما هیچ کس نتوانس��ت به من کمک کند و‬ ‫بعد از ده ماه که در یو ان این‌جا ثبت نام کردم‪ ،‬هنوز بنده را برای‬ ‫مصاحبه دعوت نکردند‪.‬‬ ‫االن هزینه‌های زندگی‌تان را چگونه تامین می‌کنید؟‬ ‫ما نمی‌توانیم کار کنیم‪ .‬من ماشینی داشتم و در یک شرکت معتبر‬ ‫حساب‌رس ارشد بودم و با پس‌اندازی که داشتم به این‌جا آمدم و‬ ‫پناهنده شدم‪ .‬بعد از چهار‪-‬پنج ماه پس‌اندازم هم تمام شد و االن‬ ‫از نظ��ر مالی در وضعیت وخیمی هس��تم‪ .‬کاری ندارم و به خاطر‬ ‫کرایه خانه‌های باالی این‌جا و مخصوصن باالرفتن دالر در ایران‪،‬‬ ‫هزینه های ما نیز بیش‌تر شده و هیچ شغلی ندارم و در اتاقی تنها‬ ‫زندگی می‌کنم‪.‬‬ ‫آیا افرادی مشابهه شرایط شما در کشور تایلند هستند‬ ‫یا دوستانی که منتظر پاسخ از سازمان ملل باشند؟‬ ‫بله ایرانی‌هایی هستند که با من آمدند و ثبت نام کردند اما آن‌ها نیز‬ ‫مشکل دارند و یکی دوستان حتا می‌خواست خودکشی کند که او‬ ‫را نجات دادند‪ .‬پاسخی به ما نمی‌دهند‪ ،‬نمی‌دانم به دلیل این‌که ما‬ ‫ایرانی هستیم یا به دلیل دیگر‪ .‬اما افرادی هستند که مانند من در‬ ‫وضعیت مشابهی قرار دارند‪.‬‬ ‫اکثر کشورهای دنیا که ایرانی‌ها را می‌شناسند‪ ،‬نسبت به ایرانی‌ها‬ ‫دید خوبی ندارند‪ .‬تایلند کش��ور توریستی است و آدم‌های درست‪،‬‬ ‫خ��وب و منطقی ه��م دارد و ایرانی‌ها زیاد ب��ه این‌جا می‌آیند‪ .‬اما‬ ‫متاسفانه با چشم بدی به ایرانی‌ها نگاه می‌کنند‪ .‬بنده هم به آن‌ها‬ ‫حق می‌دهم اما نباید همه را به یک چشم نگاه کرد‪ .‬سازمان‪ ،‬پلیس‬ ‫و مردم این‌جا زمانی که متوجه می‌شوند ایرانی هستی‪ ،‬برخوردشان‬ ‫عوض می‌شود‪.‬‬

‫‪47‬‬

‫درمان‌های معنوی و الهی در کشور غنا؛‬

‫فرستادن بیماران روحی به اردوگاه پرسستشخدا‬

‫سینا رهنما‬ ‫گروه‌های حقوق بشری در گزارشی فاش کردند در کشور غنا‪ ،‬یک‬ ‫اردوگاه به نام روش‌های درمان الهی‪ ،‬ش��ماری از بیماران روحی و‬ ‫روانی را به درخت‌ها زنجیر کرده و آن را تحت شکنجه قرار داده و‬ ‫حتا آب آشامیدنی به آن ها نداده‌اند‪ .‬در شهر آکرا در کشور غنا‪ ،‬چند‬ ‫اردوگاه با این عنوان که «دس��ت خدا بیماران را ش��فا خواهد داد»‬ ‫تاس��یس شده که در آن افراد به شکل گسترده‌ای مورد شکنجه و‬ ‫آزار روحی و روانی و جسمی قرار می‌گیرند‪.‬‬ ‫گزارش رس��انه‌ها از این مراکز می‌گوید بیش از یک هزار بیمار و‬ ‫فرد نیازمند در بخش‌های روانی بیمارستان‌ها قرار دارند که به طور‬ ‫روزمره هدف توهین و ناس��زا و بی‌احترام��ی قرار می‌گیرند و حتا‬ ‫بدون این که از آن‌ها یا مسووالن آن‌ها اجازه‌ای گرفته شده باشد‪،‬‬ ‫به آن‌ها شوک الکتریکی داده می‌شود‪.‬‬ ‫گروه دیدبان حقوق بش��ر هم می‌گوید‪« :‬وضعیت در اردوگاه‌های‬ ‫موسوم به اردوگاه عبادت‪ ،‬بسیاروخیم‌تر است‪ .‬هزاران تن از بیماران‬ ‫روانی و روحی در غرب آفریقا به این اردوگاه‌ها فرس��تاده می‌شوند‬ ‫و ش��مار زیادی پیامبر و خدای خود خوانده وجود دارد که می‌گوید‬ ‫اگر این بیماران روزه بگیرند‌– گرسنگی و تشنگی بکشند – و به‬ ‫آن‌ها دعا خوانده شود‪ ،‬شفا پیدا خواهند کرد‪ .‬این بیماران آن قدر در‬ ‫این حالت می‌مانند تا خدا یا پیامبر تقلبی اعالم کند این‌ها شفا پیدا‬ ‫کرده و می‌توانند مرخص شوند‪ ».‬اردوگاهی از همین جنس به نام‬ ‫«ماونت هورب» در س��ال جاری میالدی در حالی مورد سرکشی‬ ‫قرار گرفت که ‪ 120‬تن از ‪ 135‬س��اکن این اردوگاه به درخت‌های‬ ‫بیرون زنجیر شده بودند و یا در اتاق‌هایی مربعی شکل به ابعاد دو‬ ‫متر در دومتر‪ ،‬به حالت زندان انفرادی قرار داشتند و حتا ‪ 24‬ساعت‬ ‫بدون هواخوری در آن جا رها می‌ش��دند‪ .‬ای��ن گزارش می‌گوید‪:‬‬ ‫«افراد همان‌جایی که زنجیر شده‌اند هم باید خود را بشویند‪ ،‬مدفوع‬ ‫کنند‪ ،‬ادرار کنند‪ ،‬حوله‌های خود را عوض کنند‪ ،‬غذا بخورند و همان‬ ‫جا هم بخوابند‪».‬‬ ‫«مدی س��نگوبا» از نویسندگان این گزارش دیدبان حقوق بشر از‬ ‫دولت غنا خواسته به افرادی که نیاز ویژه و خاص دارند توجه ویژه‬ ‫کرده و آن‌ها را از این وضعیت غیرانسانی‪ ،‬نجات دهد‪ .‬وی گفت‪:‬‬ ‫«وضعیتی که خیلی از این افرادی که مشکالت و محدودیت‌های‬ ‫خاص دارند‪ ،‬بسیار بد و غیرانسانی است‪ ».‬وی گفته است در حالی‬ ‫که غنا از کشورهای خوب در حکم‌رانی دولتی محسوب می‌شود‪،‬‬ ‫بسیار تاسف‌آور است که چنین یافته‌هایی در این کشور دیده شود‪.‬‬ ‫در کش��ور غنا‪ ،‬قانونی در س��ال جاری می�لادی‪ 2012 ،‬تصویب‬ ‫ش��د که به بیماران روانی اجازه حمای��ت داده و حق دفاع در برابر‬ ‫بستری شدن بدون دلیل در بخش‌های روانی را برای آن‌ها محترم‬ ‫می‌شمارد اما اردوگاه‌های موسوم به «پرستش‌گاه و عبادت» از این‬ ‫قاعده مستثنا هستند و خود را از چتر دولتی خارج کرده‌اند‪.‬‬ ‫از آن جای��ی ک��ه امکانات کافی برای بیم��اران روانی و روحی در‬ ‫تمامی کشور غنا وجود ندارد‪ ،‬خانواده‌ها مجبور می‌شوند یا به مرکز‬ ‫یا شهر آکرا بروند یا این که به همین اردوگاه‌ها متوسل شوند که‬ ‫در خارج از مرکز هم قابل دست‌رسی است‪ .‬شماری دیگر از مراکز‬ ‫خصوصی هم هست که هزینه آن‌ها باالست‪ .‬ولی در اردوگاه‌های‬

‫‪48‬‬

‫پرستش گفته می‌شود روح خبیث درون این افراد رخنه کرده و باید‬ ‫با قدرت خدا‪ ،‬آن را خارج کرد‪.‬‬ ‫یکی از بیماران این مرکز به گزارش‌گران دیدبان حقوق بشر گفته‬ ‫اس��ت‪« :‬من را بیش از یک سال اس��ت به این جا زنجیر کرده‌اند‬ ‫ب��دون این که هیچ دارو یا درمان خاصی به من بدهند‪ .‬اجازه هم‬ ‫نمی‌دهند بروم‪ ،‬دلیلش را هم نمی‌گویند‪« ».‬دوریس آپیا» از جمله‬ ‫فعاالنی اس��ت که می‌گوید ما خواهان تعطیلی این مراکز نیستیم‬ ‫ولی از دولت می‌خواهیم برآن‌ها نظارت داشته باشد‪.‬‬ ‫خانم آپیا که ‪ 57‬ساله است‪ ،‬در زمان جوانی و وقتی حدودا بیست‬ ‫ساله بود‪ ،‬به دلیل افسردگی در یک بیمارستان روانی بستری شد‪.‬‬ ‫پدر و مادر و خانواده‌اش آن زمان احس��اس کردند بد نیست برای‬ ‫یک راه حل سریع و خوب‪ ،‬در یکی از این اردوگاه‌ها بستری شده‬

‫و به طور کامل خوب شود‪ .‬نتیجه این شد که پنج سال در یکی از‬ ‫اردوگاه‌ها در «کوماسی» در شمال آکرا به یک درخت زنجیر شد‪.‬‬ ‫وی در ح��ال حاضر از فعاالن حمای��ت از حقوق بیماران روحی و‬ ‫روانی در کش��ور غنا اس��ت‪ .‬خانم آپیا می‌گوید‪« :‬مردم می‌گویند‬ ‫آدم دس��ت خودش نیست که مریض ش��ود ولی برای بیماران‬ ‫روحی و روانی‪ ،‬حقی قائل نیستند و می‌گویند وضعیت آن‌ها به‬ ‫بقیه ربطی ندارد‪ .‬این مشکل درک جامعه است که وقتی کسی‬ ‫مش��کل روحی یا روانی پیدا کرد‪ ،‬یعنی دیگر ش��رایط انس��انی‬ ‫ن��دارد و دلیلی هم ندارد اس��تانداردهای انس��انی را در مورد او‬ ‫رعایت کرد‪ .‬این کار و نگرش خطاست‪ .‬این چنین نگاهی است‬ ‫که می‌گوید وقتی کسی بیماری روحی و روانی داشت‪ ،‬با او حتا‬ ‫کم‌تر از زندانی برخورد می‌شود‪».‬‬

‫ایران دربرقع‬

‫مهشب تاجیک‬ ‫وقت��ی از صحبت‌های بی‌پایان پیرامون فرهنگ دوهزار و چندین‬ ‫س��اله خسته می‌ش��ویم‪ ،‬وقتی قیمه‌ی امام حس��ینمان را پختیم‬ ‫و دعای توس��لمان را برگذار کردیم‪ ،‬بع��د از آن‌که هر کوچه پس‬ ‫کوچ ‌ه را به‌هوای دور زدن گشت ارشاد و گاردی‌ها و از سوی دیگر‬ ‫مزاحم‌های خیابانی‪ ،‬به نام خود کردیم‪ ،‬گالیه‌های نامتنهای‌مان که‬ ‫حوصله را سر برد و مهمانی‌های شبانه‌مان که طعم ترس و زخم‬ ‫گرفت‪ ،‬با هر جان‌کندکی که بشود با یک بلیط در دست و چمدانی‬ ‫مختصر و به یاری تورهای مس��افرتی ریز و درشتی که همه‌جای‬ ‫ش��هر را پر کرده‌اند‪ ،‬به س��رزمین دیگری می‌رویم تا آب و هوایی‬ ‫تازه کنیم و کمی ای��ران را به حال خودش تنها بگذاریم‪ .‬وقتی با‬ ‫هزار مکافات و بعد از هفت خوان رس��تم‪ ،‬جواز عبور از مرز پرگهر‬ ‫را می‌گیریم و بعد از آن‌که در هر فرودگاه و هر نقطه‌ی در مرزی‬ ‫به انگش��ت‌نگاری‪ ،‬چهره‌نگاری و هزار پرسش بی سر و ته جواب‬ ‫دادیم و در نهایت با یک بلیط دو س��ره به زیر آسمان دیگری پناه‬ ‫بردیم‪ ،‬ش��اید اگر تنها کمی خیاالت را کنار بگذاریم‪ ،‬حقیقت تلخ‬ ‫خود را عیان می‌کند‪ .‬کمتر پیش می‌آید که یک تور مس��افرتی به‬

‫شهره شعشعانی‬ ‫«غزال��ه علی��زاده» در ‪ 27‬بهمن ‪ 1325‬در مش��هد به دنیا آمد‪.‬‬ ‫پس از دریافت لیس��انس علوم سیاسی برای تحصیل در رشته‬ ‫فلس��فه به پاریس رفت‪ .‬غزاله داستان‌نویسی را از نوجوانی آغاز‬ ‫کرد و مادرش که دوستدار ادبیات و خود داستان‌نویس بود آثار‬ ‫او را در سال های دهه چهل خورشیدی برای نشریه‌های ادبی‬ ‫و ناش��ران محلی می‌فرس��تاد‪ .‬غزاله علی��زاده در دهه پنجاه با‬ ‫انتش��ار داستان بلند «بعد از تابستان» در حالی که هنوز به سی‬ ‫س��الگی نرسیده بود نام خود را به عنوان داستان‌نویسی پیش‌رو‬ ‫در محافل ادبی و روش��ن‌فکری ایران مطرح کرد و بسیاری از‬ ‫صاحب‌نظران نثر پرداخته‪ ،‬وس��عت واژگان و زبان فاخر او را به‬ ‫رغم پاره‌ای خام دس��تی‌های جوانی س��تودند‪ .‬این موفقیت را‬ ‫غزاله بی‌تردید مدیون دل‌بستگی دیربازش به ادبیات کالسیک‌‬ ‫و دانشی بود که با خواندن رمان‌های بزرگ روسی و فرانسوی‬ ‫قرن نوزدهم از دوران خردسالی کسب کرده بود‪.‬‬ ‫غزاله در س��ال‌های بعد از انقالب تا واپس��ین روزهای زندگی‌اش‬

‫مش��تریان خود وعده‌ی دیدار از فالن اثر باستانی یا بهمان رویداد‬ ‫مهم و درخشان را بدهد‪ ،‬نمی‌توان تصور کرد که بیلبوردی در سطح‬ ‫شهر به چشم بخورد با این مضمون که قرار است ما را به سواحل‬ ‫مرجانی‪ ،‬جشنواره‌ی کن‪ ،‬دیدار از موزه‌ی لوور‪ ،‬یک گشت در میان‬ ‫بومیان مناطق مختلف‪ ،‬یک کنسرت از یک گروه سرآمد موسیقی‬ ‫یا هر چیز دیگری از این دس��ت رهس��پار کند‪ .‬این حقیقت وقتی‬ ‫بیشتر آشکار می‌شود که به بسته‌های پیشنهادی تورهای مختلف‬ ‫در هنگام سفر به‌عنوان بسته‌های ضمیمه نگاهی بیندازیم‪ .‬وقتی‬ ‫گزینه‌های درخشان یک تور مسافرتی‪ ،‬گشت در ساحل دریا‪ ،‬رفتن‬ ‫به پارک آبی و یا گذراندن یک ش��ب طربناک بر عرشه‌ی کشتی‬ ‫در نظر گرفته می‌شود‪.‬‬ ‫واقعیت این است که تمام موارد ذکر شده گزینه‌های خوبی برای‬ ‫گذراندن یک تعطیالت متفاوت هس��تند ولی آن هنگام که تمام‬ ‫بسته‌های پیشنهادی ممکن به همین‌جا ختم می‌شوند‪ ،‬واقعیت تلخ‬ ‫آن‌چنان آش��کار می‌شود که نمی‌توان از آن چشم برگرفت‪ .‬وقتی‬ ‫خواننده‌های درجه‌ی چندم زیر سطح استاندارد حداقلی قرار است‬ ‫تعطیالت را به یک امکان مهیج تبدیل کنند‪ ،‬وقتی نشس��تن در‬ ‫یک بار و نوش��یدن چندین گیالس از نوش��یدنی حرام آن هم در‬ ‫کش��ورهای عربی‪ ،‬چنان فراق بالی به ما ارزانی می‌دارد که بهای‬ ‫ش��راب شیراز را در قبال آن پرداخت می‌کنیم‪ ،‬نمی‌توان گفت که‬ ‫این مجموعه‪ ،‬تنها و تنها یک مسافرت تفرحی ساده را باز می‌تاباند‬

‫قصه‌های ما‪ ،‬از رویا تا واقعیت‬

‫نقش‌ها‬

‫حتا می‌توان در نهایت به این نتیجه‌گیری کمی بدبینانه و شاید هم‬ ‫واقعبینانه دست یافت که خاک در خطر و مالل ما اگر به ما نفس‬ ‫نمی‌دهد ولی شاهرگ حیاتی بسیاری از سرزمین‌هایی شده است‬ ‫که مردم در پی اکسیژن را به زیر چادر اکسیژن فرا می‌خواند‪.‬‬ ‫وقت را باید در مراکز خریدی گذراند که نداریم‪ ،‬ش��ات‌های پی در‬ ‫پی را باید در کنجی ب��اال برد که خودمان نداریم‪ ،‬آرامش عاریتی‬ ‫را بای��د در تکاپوی چند روزه‌ای مزه‌مزه کرد که باز هم نداریم‌اش‬ ‫ولی همه‌ی این‌ها اگر برای ایران مالل بی‌پایان آورده است برای‬ ‫دیگران آب و نان که ش��ده اس��ت و این موضوع ب��ه اندازه‌ای پر‬ ‫رنگ اس��ت که ذهن را به این سمت و سو متمایل می‌گرداند که‬ ‫اوضاع کنون��ی این خاک‪ ،‬آن‌چنان ایرانی‌ها را به بیرون کش��یده‬ ‫است که ش��اید هس��تند کس��انی که ترجیح می‌دهند اوضاع به‬ ‫همین ش��کل بماند‪ .‬این جا موضوع سیاست و تالش برای تغییر‬ ‫آن‪ ،‬کمتر از سیاس��ت زیس��تی ما ایرانیان اهمیت داشته است و تا‬ ‫به آن اندازه این سیاس��ت‌ورزی محقرانه زیس��ت ما را دربر گرفته‬ ‫است که حتا نمی‌خواهیم و نمی‌توانیم به شکل دیگری از ساختار‬ ‫زیستی بیاندیش��یم چراکه خرج کردن صد دالری‌های شکیل در‬ ‫همین کشورهای همس��ایه که همچنان لطف بی‌دریغشان برای‬ ‫درخواس��ت‌کننده‌های ویزا بر جای خود باقی است‪ ،‬آسان‌تر از هر‬ ‫گردشی به‌سوی یک سیاست‌ورزی دیگر که مستلزم بازاندیشی و‬ ‫بازآفرینی زیست است‪ ،‬در نظر جلوه می‌کند‪.‬‬

‫هم‌چنان به عنوان نویسنده‌ای سخت‌کوش و مستقل به کار خود‬ ‫ادام��ه داد و ب��ه دور از جنجال و دنیای سیاس��ت تا جای ممکن‬ ‫تمرک��زش همواره بر ادبی��ات بود‪ ،‬هر چن��د از تبعات این تالش‬ ‫در دورانی پر آش��وب و سیاست‌زده آس��یب‌های روحی و جسمی‬ ‫زیادی دید و به دنبال بیماری و افس��ردگی روحی در اردی‌بهشت‬ ‫‪ 1375‬دس��ت به خودکش��ی زد‪« .‬رویای خانه و کابوس زوال»‪،‬‬ ‫«جزیره»‪« ،‬چهار راه»‪« ،‬تاالرها»‪ ،‬و رمان‌های «دو منظره» و‬ ‫«ش��ب‌های تهران» شماری از آثار غزاله علیزاده هستند‪ .‬رمان‬ ‫دو جلدی «خانه ادریس��ی‌ها» را که ش��اید مهم‌ترین اثر غزاله‬ ‫باشد می‌توان تسویه‌حسابی تاریخی با آرمان‌های دوران جوانی‬ ‫و انقالبی‌گری‌های نسل او خواند‪ .‬این کتاب پس از مرگ غزاله‬ ‫جایزه بیست سال داستان‌نویسی ایران را به دست آورد‪.‬‬ ‫داس��تان «نقش‌ها» که ب��رای این برنامه انتخ��اب کرده‌ایم از‬ ‫مجموعه داس��تان «با غزاله تا ناکجا» انتخاب شده است‪ .‬این‬ ‫مجموعه توس��ط انتشارات توس در س��ال ‪ 1378‬در تهران به‬ ‫چاپ رسیده است‪.‬‬

‫‪49‬‬

‫مسووالن دولتی در ایران اعالم کردند‪:‬‬

‫پارازیت‌ها منش ‌ا نامعلومی در ایران دارند‬

‫منوچهرنوبنیاد‬ ‫صحبت از پارازیت‌های ماهواره‌ای یک خط قرمز غیررسمی در بین‬ ‫پزشکان است که مهم‌ترین دلیل آن‪ ،‬نبود پشتوانه تحقیقاتی قوی‬ ‫است و اکثر پزشکان در پاسخ به سوال خبرنگاران به نوعی از جواب‬ ‫دادن در این مورد طفره می‌روند‪ .‬در نخستین اظهار نظر معصومه‬ ‫ابتکار دبیر کمیته محیط زیس��ت شورای ش��هر تهران در ابتدای‬ ‫شهریور ماه سال جاری گفت‪« :‬آن‌چه در حال حاضر برای سالمتی‬ ‫شهروندان تهرانی نگران‌کننده است ارسال پارازیت‌هایی است که‬ ‫منشا آن‌ها نیز مشخص نیست‪ ،‬و معلوم هم نیست مسوولیت این‬ ‫امواج با چه کسی است تا بتوان بابت آن از کسی سوال پرسید و یا‬ ‫بر آن نظارت کرد‪ ».‬ابتکار با هشدار نسبت به تاثیری که این امواج‬ ‫بر س�لامت شهروندان دارند گفت‪« :‬به عنوان عضو شورای شهر‬ ‫تهران هیچ اطالعاتی در رابطه با موضوع پارازیت‌ها و فرستنده‌های‬ ‫آن نداریم‪ ».‬وی گفت‪ :‬آنچه که می‌دانیم این است که این امواج بر‬ ‫سالمتی انسان و سلول‌های بدن تاثیر می‌گذارند‪.‬‬ ‫بر اس��اس مصوبه شورای شهر تهران این نهاد‬ ‫موظف به مقابله جدی با هرگونه آثار سو و زیان‬ ‫بار تشعشعات و امواج ناشی از فعالیت دکل‌های‬ ‫مخابراتی اس��ت‌‪ .‬اما نکته اصلی این‌جاست که‬ ‫بنا به اعالم شورای شهر تهران‪ ،‬در حوزه امواج‬ ‫و مقابله ب��ا آلودگی امواج ماهواره‪ ،‬هیچ نهادی‬ ‫مسوولیت را بر عهده نمی‌گیرد و این نگرانی که‬ ‫در سطح جامعه وجود دارد‪ ،‬دامن می‌زند‪.‬‬ ‫اظهارات رییس س��ازمان محیط زیست دولت‬ ‫هشتم بازتاب‌های گسترده‌ای در رسانه‌ها داشت‬ ‫و تقریب��ن در بیش‌تر روزنامه‌ها و خبرگزاری‌ها‬ ‫منعکس شد و همگی به آن بخش از اظهارات‬ ‫ابتکار که هش��دار داد سونامی س��رطان در راه‬ ‫است‪ ،‬تاکید ویژه داشتند‪.‬‬ ‫مرضیه وحید دستجردی‪ ،‬وزیر بهداشت اما بعد‬ ‫از انتشار این خبر در سخنانی کل صورت مسئله‬ ‫را پاک کرد و گفت‪« :‬نتایج نهایی فعالیت‌های‬ ‫تحقیقاتی درباره اثرات پارازیت‌های ماهواره‌ای‬ ‫بر س�لامت انسان هنوز اعالم نشده است ولی‬ ‫بر اساس نتایج جانبی که ارایه شده پارازیت‌های ماهواره‌ای مشکل‬ ‫خاصی برای سالمت انسان به وجود نمی‌آورد‪».‬‬ ‫در همین راس��تا معاون روابط عمومی س��ازمان تنظیم مقررات و‬ ‫ارتباط��ات رادیویی هم هرگونه پاس��خ‌گویی در رابطه با موضوع‬ ‫پارازیت‌ها را به وزارت ارتباطات و فن‌آوری اطالعات محول کرد و‬ ‫گفت‪« :‬ما نمی‌توانیم در این باره توضیحی ارایه کنیم و بهتر است‬ ‫از طری��ق روابط عمومی وزارت ارتباطات این موضوع را پی‌گیری‬ ‫کنید‪ ».‬نزدیک به یک هفته پس از اعالم خطر عضو شورای شهر‬ ‫درباره پارازیت‌ها‪ ،‬وزیر ارتباطات به طور غیرمس��تقیم به اظهارات‬ ‫وی واکنش نشان داد‪‌.‬‬ ‫رض��ا تقی‌پور با تاکی��د بر این‌که ارس��ال پارازیت‌ها ربطی به این‬ ‫وزارت‌خان��ه ن��دارد‪ ،‬گف��ت‪« :‬پارازیت‌های اخیر از س��وی وزارت‬ ‫ارتباطات ایجاد نش��ده و منش��ا آن نیز مشخص نیست و به طور‬

‫‪50‬‬

‫جدی پیگیر این مس��ئله هستیم‪ ».‬این مقام دولتی یاد آور شد که‬ ‫در ارتب��اط با این موضوع به دفعات گزارش��ی درباره پارازیت‌های‬ ‫تلفن‌های همراه برای نمایندگان و اعضای کمیسیون بهداشت و‬ ‫درم��ان مجلس ارایه کرده‌ایم‪ .‬وی مدعی ش��د با توجه به این‌که‬ ‫پارازیت‌های اخیر از س��وی وزارت ارتباطات ایجاد نش��ده‪ ،‬اما این‬ ‫وزارت‌خانه درصدد کشف منشا ارسال پارازیت‌ها بر آمده است‪.‬‬ ‫حسینعلی شهریاری‪ ،‬رییس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس‬ ‫ش��ورای اس�لامی در خصوص داخلی بودن منشا این پارازیت ها‬ ‫در کش��ور گفت‪« :‬قطع��ن موضوع بیماری‌زا ب��ودن پارازیت‌های‬ ‫ماهواره‌ای را به مرکز تحقیق و پژوهش مجلس ارایه خواهیم کرد‬ ‫ت��ا در این رابطه تحقیقات گس��ترده‌ای انجام دهند‪ .‬هم‌چنین که‬ ‫وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی مسئول جان شهروندان‬ ‫ایرانی است و باید در زمینه پارازیت‌های بیماری‌زا تحقیقات الزم‬ ‫را انج��ام دهد و در پایان تعطیالت مجلس ش��ورای اس�لامی از‬ ‫وزیر بهداش��ت خواهیم خواس��ت تا مدارک و اسناد غیر بیماری‌زا‬

‫غیررس��می در بین پزش��کان اس��ت که مهم‌ترین دلیل آن‪ ،‬نبود‬ ‫پشتوانه تحقیقاتی قوی اس��ت و اکثر پزشکان در پاسخ به سوال‬ ‫خبرنگار ما به نوعی از جواب دادن در این مورد طفره می‌روند‪.‬‬ ‫تنها کس��ی در این مورد حاضر به پاسخ‌گویی شد‪ ،‬ایرج خسرونیا‌‪،‬‬ ‫رییس انجمن پزش��کان داخلی ایران است که درباره پارازیت‌ها و‬ ‫تاثیر آن‌ها در س�لامتی افراد گفت‪« :‬ام��واج موجود در فضا روی‬ ‫سیس��تم مغز و اعصاب و تعادل انس��ان اثر دارد‪ .‬گاهی اوقات نیز‬ ‫روی غدد داخلی و رحم به‌خصوص در زنان باردار تاثیر منفی دارد‌‌‪،‬‬ ‫هم‌چنین این امواج‪ ،‬در طوالنی مدت روی پرده گوش و سیس��تم‬ ‫ش��نوایی تاثیرات منفی می‌گذارد و تعداد زیادی از افراد در معرض‬ ‫امواج به‌طور غیرعادی عصبی هستند و اضطراب و هیجان دارند‪.‬‬ ‫گاهی اوقات هم این پارازیت‌ها منجر به اختالالت قلبی و عروقی‬ ‫روی افراد در معرض خواهد شد‪ ».‬وی ادامه داد‪« :‬تاثیر این امواج‬ ‫روی کودکان می‌تواند باعث بروز برخی از انواع سرطان‌ها شود‪».‬‬ ‫پارازیت‌‌ه��ا از ی��ک ب��رج رادیوی��ی فرس��تاده می‌ش��وند و روی‬

‫بودن پارازیت‌ها را به کمیس��یون ارایه دهد‪ ».‬این نماینده مجلس‬ ‫نهم افزود‪« :‬وزارت ارتباطات و نمایندگان مجلس از منش��ا صدور‬ ‫پارازیت‌ها اطالع دارند ولی نمی‌خواهند بیان کنند‪ .‬وزارت ارتباطات‬ ‫به خوبی می‌داند که منشا ارسال پارازیت‌ها کجاست‪»‌.‬‬ ‫وی با تکذیب ادعای تقی‌پور گفت‪« :‬این‌که ایشان گفته به کرات‬ ‫به مجلس در خصوص آثار زیان ب��ار پارازیت‌ها گزارش داده‌ایم ‪،‬‬ ‫صحت ندارد و ما بارها خواس��تیم که در این مورد از ایشان سوال‬ ‫شود ولی به نوعی این کار هنوز انجام نگرفته است‪»‌.‬‬ ‫رییس کمیسیون بهداشت ادامه داد‪« :‬ما وزارت بهداشت و درمان‬ ‫را مس��وول بررس��ی عوارض ناش��ی از این پارازیت‌ها کردیم که‬ ‫علی‌القاعده تا اواسط مهرماه باید گزارش وزارت بهداشت و درمان‬ ‫به مجلس برسد‪».‬‬ ‫از س��وی دیگر صحبت از پارازیت‌های ماهواره‌ای یک خط قرمز‬

‫سیگنال‌های اصلی ماهواره قرار می‌گیرند‪ .‬این تداخل امواج باعث‬ ‫می‌ش��ود کیفیت امواج ماهواره پایین بیاید و تصویر شطرنجی یا‬ ‫منقطع پخش شود‪ .‬برای این‌که چنین اتفاقی بی‌افتد‪ ،‬فرکانس‌های‬ ‫ماکرووی��و یا همان پارازیت‌ه��ا باید در دامن��ه ‪۳‬مگاهرتز تا ‪۳۰۰‬‬ ‫گیگاهرتز باشند‪ .‬امواج شدیدی که هر قدر شدت‌شان باالتر برود‪،‬‬ ‫برای سالمتی انسان‌ها و دیگر موجودات زنده خطرناک‌تر هستند‪.‬‬ ‫این امواج در قسمت‌های عضالنی بدن نسبت به بافت‌های چربی‪،‬‬ ‫عمق نفوذ کم‌تر و جذب بیش‌تری دارند‪ ،‬بنابراین امواج مایکروویو‬ ‫بع��د از نفوذ نوعی اثر گرمای��ی در بدن تولید می‌کنند که می‌تواند‬ ‫باعث تخریب و آسیب ملکولی شود‪ .‬باال رفتن مدت زمان تماس‬ ‫ای��ن امواج با بدن فرد‪ ،‬اثرات تخریبی آن‌ها را بیش‌تر می‌کند‪ .‬چه‬ ‫این امواج مربوط به پارازیت‌های ماهواره‌ها باش��د و چه دکل‌های‬ ‫مخابراتی که در نزدیکی ساختمان‌های مسکونی برپا شده‌اند‪.‬‬

‫با اعتماد به نفس باال‪،‬‬

‫دو راهی همین جاست تصمیم بگیرید‬ ‫سمیه ورزنده‬ ‫انس��ان در مس��یر زندگی خود ب��ا دو راهی‌های زی��ادی روبه‌رو‬ ‫می‌ش��ود که باید دس��ت به انتخاب بزند‪ .‬به ط��ور یقین تا کنون‬ ‫بر س��ر راه انتخاب این که چه بخورید‪ ،‬چه بپوش��ید‪ ،‬کجا زندگی‬ ‫کنید‪ ،‬چگونه رفتار کنید‪ ،‬چه رش��ته تحصیل��ی را بخوانید‪ ،‬چطور‬ ‫س��رمایه‌گذاری کنید‪ ،‬وقت‌تان را چگونه بگذرانید‪ ،‬قرار گرفته‌اید‪.‬‬ ‫همه این‌ها تصمیم‌هایی هستند که ما در موارد مختلف زندگی از‬ ‫جمله زمینه‌های شخصی‪ ،‬حرفه‌ای‪ ،‬خانوادگی‪ ،‬آموزشی‪ ،‬معنوی و‬ ‫اجتماعی آن را دنبال می‌کنیم‪.‬‬ ‫تصمیم��ات ما زندگی ما را ش��کل و جهت‬ ‫می‌دهن��د‪ .‬از تصمیم‌گیری‌ه��ای کوچ��ک‬ ‫گرفته‪ ،‬تا تصمیم‌گیری‌های بس��یار بزرگ و‬ ‫پراهمیت که اقدام به تصمیم‌گیری در مورد‬ ‫آن‌ها ش��اید مدت زمان طوالنی وقت الزم‬ ‫داشته باشد‪ .‬واقعیت این است که ما همیشه‬ ‫براس��اس نیازها و هدف‌هایم��ان در خانه و‬ ‫بیرون از آن تصمیم‌گیری و انتخاب می‌کنیم‬ ‫و انتخاب بر اس��اس تصمیم‌گیری درست از‬ ‫امتیازات بزرگ انس��ان است‪ .‬اگرچه بعضی‬ ‫از تصمیم‌گیری‌ها کوچک و کم‌اثرند بعضی‬ ‫دیگر چنان با اهمیت هستند که مسیر زندگی‬ ‫م��ا را تحت تاثیر ق��رار داده و جهت حرکت‬ ‫هدف و تالش‌های ما را مشخص می‌کنند‪.‬‬ ‫در واقع زندگی انسان هر چه هست حاصل‬ ‫مجموعه‌ای از انتخاب‌های اوست‪.‬‬

‫اگر نتوانید ریسک کنید‬ ‫نمی‌توانید رشد کنید‬ ‫تصمیم‌گی��ری و انتخاب‌ها عالوه بر زندگی‬ ‫م��ادی و بیرونی ما بر تصوی��ری که از خود‬ ‫می‌س��ازیم نیز اثری عمی��ق می‌گذارند‪ .‬به‬ ‫عنوان مثال تحلیل ما از نتیجه ناخوش��ایند‬ ‫چند انتخاب ممکن اس��ت این باش��د که خود را ف��ردی ناتوان و‬ ‫ضعیف بدانیم و سزاوار وضعیتی بهتر از آن‌چه داریم‪ ،‬نشناسیم‪ .‬این‬ ‫تفسیر نادرست که تصور ما را نسبت به خودمان منفی می کند‪ ،‬می‬ ‫تواند باعث افزایش ترس و شک شود و اعتماد به نفس را کاهش‬ ‫ده��د و از‌ابت��کار و تالش ما بکاهد‪ .‬از طرف دیگر نتیجه مطلوب‬ ‫چند انتخاب مناسب و تفسیر مثبت از آن می‌تواند موجب افزایش‬ ‫اعتماد به نفس‪ ،‬قدرت عمل‪ ،‬ابتکار و تالش شود و به بیانی از ما‬ ‫فرد دیگری بسازد‪.‬‬ ‫در تصمیم‌گیری هر کس با توجه به دیدگاه خود از روش ویژه‌ای‬ ‫اس��تفاده می‌کند‪ .‬گروهی به احساس خود تکیه می‌کنند‪ ،‬جمعی‬ ‫اولین راه حل را انتخاب می‌کنند‌و آن را بهترین می‌دانند و در مقابل‬ ‫بعض��ی مدت زمان زیادی را صرف می‌کنند به طوری که تصمیم‬ ‫گرفتن را فراموش می‌کنند و یا آن را به سرنوشت می‌سپارند‪ .‬حتا‬ ‫عده‌ای از ترس مواجه شدن با اثرات تصمیم‌گیری اجازه می‌دهند‬ ‫دیگران برای آن‌ها تصمیم بگیرند‪ ،‬اما آن‌چه اهمیت دارد آن است‬

‫که بپذیریم که اگر ریسک نباشد رشدی نیز نخواهد بود‪.‬‬ ‫در ای��ن می��ان افرادی که اعتماد به نفس باالی��ی دارند‪ ،‬از قدرت‬ ‫تصمیم‌گیری و ریسک‌پذیری باالتری برخوردار هستند و در شرایط‬ ‫بحرانی قادر به تصمیم‌گیری‌های مناس��ب می‌باشند‪ .‬در حالی که‬ ‫اف��راد دارای اعتماد به نفس کم‪ ،‬اغلب در تصمیم‌گیری‌های خود‬ ‫دچار مشکل می‌شوند‪ .‬آن‌ها برای امور کوچک‪ ،‬زمان خیلی زیادی‬ ‫ص��رف می‌کنند تا تصمیم‌گی��ری الزم را انجام دهند تا جایی که‬ ‫برخی از آن‌ها از شرایطی که آن‌ها را ناچار به تصمیم‌گیری می‌کند‪،‬‬ ‫فرار می‌کنند‪ .‬به همین علت اس��ت که این افراد ریس��ک‌پذیری‬

‫افسردگی و اضطراب یکی از‬ ‫خصوصیات افراد دارای اعتماد به‬ ‫نفس پایین است که در فرایندهای‬ ‫ذهنی انسان تاثیر منفی و مخربی دارد‬ ‫کم‌تری نسبت به دیگران از خود نشان می‌دهند‪.‬‬ ‫افسردگی و اضطراب یکی از خصوصیات افراد دارای اعتماد به‬ ‫نفس پایین اس��ت که در فرایندهای ذهنی انسان تاثیر منفی و‬ ‫مخربی دارد‪ .‬فرد افس��رده کم‌تر به آینده امیدوار است‪ ،‬بنابراین‬ ‫با بدبینی با مس��ایل روبه‌رو می‌شود و توجه بیش از حد به ابعاد‬ ‫منفی‪ ،‬او را از تصمیم‌گیری مناسب دور می‌کند‪ .‬افراد مضطرب‬ ‫و افس��رده از ه��ر کاری که نی��از به صرف ان��رژی‪ ،‬چه کم و‬ ‫چه زیاد دارد‪ ،‬دوری می‌کنند‪ .‬از س��وی دیگر اضطراب نگرانی‬ ‫فرد را از احتمال شکس��ت افزایش و قدرت ریس��ک پذیری را‬ ‫کاهش می‌دهد و اجازه نمی‌دهد که فرد در کمال آرامش تمام‬

‫جنبه‌ه��ای موضوع را مورد بررس��ی قرار ده��د‪ .‬از این رو فرد‬ ‫مضطرب یا نگران ی��ا عجوالنه تصمیم می‌گیرد و یا به قدری‬ ‫تصمیم‌گیری را طوالنی می‌کند که فرصت‌های طالیی زندگی‬ ‫خود را از دست می‌دهد‪.‬‬

‫بهترین مدل برای تصمیم‌گیری‬ ‫برای تصمیم‌گیری درست باید بهترین مدل موجود را با مشخص‬ ‫کردن اهداف دنبال کنیم‪ .‬اهداف عناصری هستند که مسیر تصمیم‬ ‫را جهت می‌دهند‪ .‬مشخص کردن آن‌ها درک ما را از مشکل بهتر‬ ‫می‌کند‪ .‬راه حل هر مش��کلی را باید با مطرح‬ ‫کردن صحیح آن آغاز کرد هر چند بس��یاری‬ ‫از ما این مرحله را نادیده می‌گیریم اما عنوان‬ ‫کردن مشکالت کار س��اده‌ای است‪ .‬هرچه‬ ‫مشکالت بهتر تعریف ش��ود حل کردن آن‬ ‫س��اده‌تر خواهد ش��د و ما را قادر می‌سازد با‬ ‫انتخاب گزینه‌های مناسب و سبک و سنگین‬ ‫ک��ردن آن‌ها بهترین گزینه‌ها را ارزیابی و در‬ ‫نهایت انتخاب و تصمیم بگیریم‪.‬‬ ‫باید توجه داش��ت که اولی��ن راه حلی که‬ ‫به ذه��ن می‌آید بهترین راه حل نیس��ت‪.‬‬ ‫اگرچه ش��رایط فیزیکی ی��ا عوامل بیرونی‬ ‫گاه��ی موجب مح��دود س��اختن انتخاب‬ ‫ما می‌ش��وند ولی در هر حالتی که به‌س��ر‬ ‫بریم توانایی گزینش داریم‪ .‬پیدا کردن راه‬ ‫حل‌های بیش‌تر امکان تصمیم‌گیری بهتر‬ ‫را افزای��ش می‌دهند بنابر این س��عی کنید‬ ‫مش��کالت را به سه یا چهار شکل مختلف‬ ‫بی��ان کنید‪ .‬ن��گاه کردن به مش��کالت از‬ ‫زاویه‌های مختلف کمک می‌کند تا بتوانید‬ ‫راه‌حل‌های متفاوتی نیز پیدا کنید‪.‬‬ ‫بیاد داش��ته باشید که بس��یاری از تردیدها‬ ‫در زم��ان تصمیم‌گی��ری ناش��ی از ترس‬ ‫اش��تباه کردن اس��ت‪ .‬ترس از انجام اش��تباه گاهی چنان ذهن‬ ‫را فل��ج می‌کند که انس��ان تمام توانایی‌های خ��ودش را برای‬ ‫حل مش��کالت انکار می‌کند‪ .‬باید پذیرفت زندگی مجموعه‌یی‬ ‫از تجربه‌هایی اس��ت که از راه آزمون و خطا به دس��ت می‌آید‪.‬‬ ‫اش��تباه کردن هزینه دارد و آن را بای��د پرداخت‪ .‬وقتی به خود‬ ‫حق اش��تباه کردن می‌دهید به این نیز فکر کنید که هر اشتباه‬ ‫هزینه‌ای دارد که شما و گاهی دیگران آن را می‌پردازید در واقع‬ ‫انتخ��اب کامل و بدون عیب و نقصی وجود ندارد و هر انتخاب‬ ‫ما به ش��رط از دس��ت دادن امتیازاتی است که دیگر انتخاب‌ها‬ ‫می‌توانس��تند داشته باش��ند‪ .‬به عبارتی تصمیم‌گیری بر اساس‬ ‫بیش‌ترین امتیاز و کم‌ترین احتمال شکس��ت انجام می‌شود‪ .‬با‬ ‫توج��ه به نقش اهمیتی ک��ه تصمیم‌گیری و گزینش در زندگی‬ ‫حال و آینده ما دارد به‌جاست که برای انجام آن از روش منظم‪،‬‬ ‫منطقی و حساب‌شده‌تری استفاده کنیم‪ .‬به یاد داشته باشیم که‬ ‫انسان ساخته دست شرایط نیست‌‪ ،‬خالق آن هست‪.‬‬

‫‪51‬‬

‫نبایدهایعجیبوغریبدرسفر‬ ‫سیمین‬ ‫تابستان هم از راه رسید و کم‌کم باید به استقبال تعطیالت تابستانی‬ ‫و سفر رفت‪ .‬البته اگر در سبد خانوارهای ایرانی بودجه‌ای برای سفر‬ ‫باقی مانده باشد!‬ ‫به طور معمول برای انجام یک س��فر باید آمادگی‌های ابتدایی‬ ‫وجود داشته باشد؛ از انتخاب مقصد و داشتن آگاهی الزم نسبت‬ ‫به آن تا تهیه مقدمات س��فر‪ ،‬بلیط و هتل و از همه مهم‌تر این‬ ‫روزها تهیه ارز دولتی که خودش به اندازه هفت خان کار دارد‪.‬‬ ‫اما گذش��ته از تمامی این‌ها یک س��ری‬ ‫بایده��ا و نبایدها هم هس��ت که باید در‬ ‫س��فر به آن توجه کرد‪ .‬مواردی که سبب‬ ‫می‌شوند با وجود احترام به قوانین رایج در‬ ‫مقصد‪ ،‬سفر دل‌پذیری داشت‪.‬‬ ‫اگر یک اهل س��فر حرفه‌ای باشید می‌دانید‬ ‫که پیش از س��فر باید از شرایط مقصد آگاه‬ ‫ب��ود‪ :‬این که چ��ه باید به هم��راه برد؟ چه‬ ‫لباسی باید پوشید؟ وضعیت خوراکی چگونه‬ ‫است؟ اوضاع سالمتی و امنیت و حتا قوانین‬ ‫رفتاری و اجتماعی و خالصه دانس��ته‌هایی‬ ‫که شما را برای س��فر آماده‌تر می‌کند و به‬ ‫راحتی نیز در دسترس هستند‪.‬‬ ‫باق��ی دانش الزم��ه برای س��فر می‌ماند‬ ‫برای زمان رسیدن به مقصد که می‌توانی‬ ‫ب��ا بهره ب��ردن از راهنماه��ای محلی از‬ ‫بس��یاری بایدها و نبایدها مطلع ش��وی و‬ ‫خودت هم به بس��یاری از تجربه‌های بکر‬ ‫دس��ت پیدا کن��ی‪ .‬اما آن‌چه ک��ه در این‬ ‫زمینه اهمیت دارد این اس��ت که بسیاری‬ ‫از این دانس��ته‌ها کمک می‌کند تا س��فر‬ ‫دل‌پذیرتر باش��د و ب��ه دور از ناکامی…‬ ‫گاه��ی اوق��ات تنبیه‌ه��ا و مجازات‌های‬ ‫سختی حتا برای گردش‌گران در بسیاری‬ ‫از مناط��ق به س��بب پیروی نک��ردن از‬ ‫قانون خاص آن منطقه وجود دارد‪ .‬گفتم‬ ‫که آگاهی داش��تن از برخ��ی قوانین رایج‬ ‫در بسیاری از کش��ورها یا شهرها کمک‬ ‫زیادی می‌کند‪ .‬برای مثال در برخی ش��هرها باید مراقب سخن‬ ‫گفتن خودتان باش��ید و چنان‌چه ناس��زایی از دهان شما خارج‬ ‫ش��ود و خاطر س��اکنین ش��هر را مکدر کند مجبور به پرداخت‬ ‫جریمه می‌شوید‪ .‬این ممکن است برای بسیاری از گردش‌گران‬ ‫تعج��ب‌آور باش��د اما چنی��ن قوانینی وجود دارن��د و لو این که‬ ‫در عرف آن کش��ور باش��د‪ .‬برای مثال همین دس��ت روی سر‬ ‫کودک کش��یدن که برای ما یک کار مهربانانه اس��ت می‌تواند‬ ‫در کش��وری مثل مالزی معنای بدی داش��ته باشد یا با انگشت‬ ‫اشاره به کس��ی اشاره کردن! از جمله قوانین عجیب و غریب و‬ ‫جالب توجه دیگری که در برخی از نقاط جهان وجود دارد می‌توان‬

‫‪52‬‬

‫به ممنوعیت غذا دادن به پرنده‌ها در شهر ونیز از سال ‪ 2008‬یا منع‬ ‫پوشیدن شلورک صورتی رنگ در ویکتوریای استرالیا بعد از نیم روز‬ ‫یکشنبه‌ها اشاره کرد‪ .‬سال‌ها پیش نیز در شهر پاریس قانونی وضع‬ ‫ش��ده بود که زنان حق پوشیدن ش��لوار را ندارند و در صورتی که‬ ‫بخواهند هم‌چون مردان لباس بپوشند باید از پلیس مجوز بگیرند‪.‬‬ ‫این قانون در س��ال ‪ 1892‬کمی آسانتر شد و زمانی که زنان اسب‬ ‫سواری می‌کردند یا دوچرخه سواری حق داشتند از شلوار استفاده‬ ‫کنند‪ .‬این ممنوعیت به طور کامل در سال ‪ 2010‬برداشته شد‪ .‬در‬

‫میالن هم یک قانون جالب وجود دارد و آن این که همیش��ه باید‬ ‫لبخند بر لب داشته باشید وگرنه جریمه خواهید شد‪ .‬شما تنها زمانی‬ ‫اجازه دارید غم‌گین به نظر برسید که از یک بیمارستان دیدن کنید‬ ‫یا در یک گورستان باشید‪ .‬در سوئیس هم مراقب باشید که پس از‬ ‫ساعت ‪ 10‬شب سیفون توالت را نکشید‪ .‬چرا که دولت این کشور به‬ ‫شدت نگران خواب شهروندانش است‪ .‬در شهر مسکو هم همیشه‬ ‫باید اتومبیل تمیز سوار شد‪ .‬بر طبق قانون چنان‌چه شماره ماشین از‬ ‫شدت کثیفی خوانا نباشد صاحب اتومبیل مستحق پرداخت جریمه‬ ‫است‪ .‬در این برنامه به چند مورد عمومی که باید در سفر همواره به‬ ‫آن‌ها توجه داشت‪ ،‬اشاره دارم‪:‬‬

‫مراقب لباس پوشیدنتان باشید‬ ‫چگونگی لباس پوشیدن از آن دسته مواردی است که همیشه برای‬ ‫آن قوانینی وجود دارد‪ .‬این قوانین هم تنها خاص مناطق مذهبی یا‬ ‫اسالمی نیست‪ .‬بسیاری از شهرهای دنیا یا نقاط دیدنی مالحظات‬ ‫خود را در این زمینه دارند‪ .‬برای مثال در قطر پوشیدن لباس‌هایی‬ ‫که سرشانه یا زانو را نپوشانده یا تنگ و نازک باشند‪ ،‬ممنوع است‪.‬‬ ‫در واتیکان هم برای ورود به موزه‌ها و کلیس��اها باید لباس��ی که‬ ‫شانه‌ها پوشیده باشند و دامن یا شلوارکی که تا روی زانو را پوشانده‬ ‫باشند‪ ،‬استفاده کرد‪ .‬جالب است که بدانید‬ ‫در منطقه‌ای دیدنی در جنوب ش��هر ناپل‬ ‫در ایتالیا پوش��یدن شلوارک یا دامن کوتاه‬ ‫یا «جین»‌هایی با برش‌های خاص ممکن‬ ‫است خطر جریمه سی‌صد یورویی را برای‬ ‫گردش‌گران به همراه داشته باشد‪ .‬در تایلند‬ ‫هم قانونی وجود دارد مبنی بر این که افراد‬ ‫باید حتمن از لباس زیر استفاده کنند و البته‬ ‫در مکان‌های عمومی تاکید بیش��تری بر‬ ‫این قانون می‌شود‪ .‬در بسیاری کشورها از‬ ‫جمله ایتالیا از آن جا که حضور خارجی‌ها‬ ‫در شهرهای ساحلی برای ساکنان محلی‬ ‫حساسیت‌زا به نظر می‌رسد‪ ،‬تاکید شده که‬ ‫گردش‌گران هنگام تردد روی لباس شنای‬ ‫خود لباس��ی بپوش��ند یا در ناحیه ساحلی‬ ‫بین فرانسه و ایتالیا افراد مجاز نیستند در‬ ‫خیابان فقط با لباس ش��نا قدم بزنند‪ .‬یک‬ ‫نکته جال��ب هم در م��ورد جزیره کاپری‬ ‫هست و آن این که به منظور حفظ آرامش‬ ‫این منطقه پوشیدن کفش‌های پرصدا مثل‬ ‫کفش‌های چوبی یا صندل‌های پاشنه بلند‬ ‫صدادار ممنوع است‪.‬‬ ‫کفش‬ ‫اما در مورد پوشیدن کفش باز هم قوانین‬ ‫جالب��ی در دنیا وج��ود دارد‪ .‬برای مثال در‬ ‫ش��هر «کارم��ل» در کالیفرنی��ا جایی که‬ ‫کلینت ایستوود شهردار آن بود یک قانون‬ ‫تاریخی وجود دارد که در آن زنان شهر از پوشیدن کفش پاشنه بلند‬ ‫منع می‌شدند‪ .‬البته این قانون این روزها دیگر به شدت گذشته اجرا‬ ‫نمی‌شود و گردش‌گران می توانند با گرفتن مجوزی از کفش های‬ ‫پاشنه بلند خود استفاده کنند‪ .‬اما در بسیاری از مکان های تاریخی‬ ‫در دنیا‪ ،‬هم چون آکروپلیس در یونان نیز دولت پوشیدن کفش های‬ ‫پاشنه بلند را منع کرده است‪ .‬این کار از این جهت انجام شده که‬ ‫این مکان‌ها در طول سال‌ها توسط تردد گردش‌گران با کفش‌های‬ ‫پاش��نه‌دار آسیب دیدند‪ .‬در یکی از شهرهای افسانه‌ای کالیفرنیا به‬ ‫نام «‪ »Blythe‬نیز قانون ممنوعیت پوشیدن چکمه‌های کابویی‬ ‫وجود دارد مگر این که افراد مالک بیش از دو گاو باشند!‬

‫شلوارتان را باال بکشید‬ ‫ام��ا حتمن ش��ما هم از این مد ن��ه چندان جدی��دی که جوان‌ها‬ ‫شلوارهایشان از پایشان آویزان است نمونه‌هایی دیدید‪ .‬انگار همین‬ ‫االن شلوارشان از پایش��ان می‌افتد! البته انسان‌ها آزادند که از مد‬ ‫پیروی کنند اما من یکی هنوز فلسفه طراحی این مدل را نفهمیدم!‬ ‫خوش‌بختانه در خیلی از شهرها پوشیدن شلوارهایی که لباس زیر‬ ‫از زیر آن پیداست ممنوع است و جریمه دارد‪ .‬جالب است که این‬ ‫قوانین اغلب در شهرهای آتالنتا اجرا می‌شود قانونی که می‌گوید‬ ‫پوشیدن شلوارک‪ ،‬دامن بسیار کوتاه و شلوار ‪ ،saggy‬ممنوع است‬ ‫و در پارک جنگلی ‪ Ga‬متخلفان را حتا تا ‪ 1000‬دالر نیز جریمه‬ ‫می‌کنند‪ .‬شهر ‪ Delcambre‬در امریکا نیز نخستین شهری بوده‬ ‫که «نشان دادن لباس زیر در مال عام» در آن به عنوان یک جرم‬ ‫شناخته شده است‪ .‬در این شهر ممکن است مجازات این جرم به‬ ‫شش ماه زندان هم برسد‪.‬‬ ‫آدامس؟ کاغذ خرده؟ خیابان؟هرگز!‬ ‫در برخی کشورها یا شهرها مثل سنگاپور یا برخی شهرهای امریکا‬ ‫نه تنها آدامس خوردن و انداختن آن در خیابان ممنوع است بلکه‬ ‫اس��تفاده از کاغذ خرده‌هایی که به هنگام جش��ن‌ها و آئین‌ها در‬ ‫سطح شهر و خیابان‌ها گسترانده می‌ش��ود‪ ،‬نیز ممنوع است‪ .‬چرا‬ ‫که نه تنها به محیط زیست آسیب می‌رساند بلکه تمیز کردن آن‬ ‫از س��طح شهر نیز بسیار مشکل اس��ت‪ .‬این قانون گاهی تا هزار‬ ‫دالر جریمه و شش ماه زندان به همراه دارد و البته تنها در جشن‬ ‫هالووین مجاز دانسته می‌شود‪ .‬سنگاپور از نظر این قوانین یکی از‬ ‫سخت‌گیرترین کشورهاست‪ .‬برای همین هم هست که پاکیزگی و‬ ‫تقریبن بی‌حادثه بودن خیابان‌هایش در دنیا معروف است‪.‬‬ ‫زبال��ه انداختن در خیابان می‌تواند جریمه‌ای ه��زار دالری در این‬ ‫کشور داشته باشد و نکشیدن سیفون یک توالت عمومی هم ‪500‬‬ ‫دالر جریمه دارد‪ .‬در اماکن عمومی سیگار کشیدن ممنوع است و‬ ‫ن��ه تنها آدامس جویدن که فروخت��ن آن هم یک کار غیر قانونی‬ ‫به ش��مار می‌رود‪ .‬و البته باید دانس��ت که زدن ضربه به پشت با‬ ‫ترکه‌های چوب یا بامبو هنوز در این کش��ور نوعی تنبیه به شمار‬ ‫می‌رود بنابراین بای��د مراقب بود تا به طور کامل قوانین محلی را‬ ‫رعایت کرد تا دچار این تنبیه سنتی نشد!‬ ‫البته دو کشور تایلند و بریتانیا نیز از قوانین سنگاپور در این زمینه‬ ‫تبعیت می‌کنند‪ .‬هرچند که در این دو کش��ور ش��ما را نه به خاطر‬

‫جویدن آدامس بلکه به خاطر انداختن آدامس در خیابان یک جریمه‬ ‫ششصد دالری خواهند کرد! به خصوص برای آدامس بادکنکی!‬ ‫مراقب زبان خود باشید‬ ‫در س��فر باید بسیار مراقب کالم خود باشید چراکه ممکن است‬ ‫عواقب تلخی به همراه آورد‪ :‬قوانین بسیاری در این زمینه وجود‬ ‫دارد مثلن در ویرجینیا که یکی از مقاصد س��فرهای خانوادگی‬ ‫به شمار می‌رود‪ ،‬ناس��زا گفتن جرم محسوب می‌شود و جریمه‬ ‫دارد‪ .‬ای��ن جریم��ه می‌تواند تا ‪ 250‬دالر ی��ا ده روز کار کردن‬

‫در س��طح شهر باش��د‪ .‬در اس��تان‌های کوئینزلند و ویکتوریای‬ ‫اس��ترالیا نیز چنین قانونی هست و بد نیست اگر در این مناطق‬ ‫زندگی یا س��فر می‌کنید به خوبی از کلماتی که ناس��زا به شمار‬ ‫می‌روند با اطالع باش��ید تا مطمئن باشید که از این کلمات در‬ ‫محاوره‌هایتان استفاده نمی‌کنید‪.‬‬ ‫آب دهان نیاندازید‬ ‫در بس��یاری از شهرها هم‌چون ونکوور‪ ،‬س��نگاپور یا بارسلونا‪ ،‬آب‬ ‫دهان انداختن در خیابان نیز منع ش��ده و این کار با کیفر نقدی یا‬ ‫زندان ممکن است مواجه شود‪.‬‬

‫گل و گیاهان را قطع نکنید‬ ‫در بس��یاری از مناط��ق به طور جدی تاکید ش��ده که به گل‌ها و‬ ‫گیاهان منطقه دست نزنید و این کار جریمه نقدی به همراه خواهد‬ ‫داش��ت‪ .‬از این جهت مراقب تابلوهای هشدار دهنده در این زمینه‬ ‫باید بود‪.‬‬ ‫برای مثال در منطقه آریزونا که انواع کاکتوس در آن وجود دارد باید‬ ‫در برابر وسوسه دست زدن به آن‌ها یا انجام رفتارهای خشن با این‬ ‫گیاهان جالب مقاومت کرد‪ .‬گفته می‌شود که این گونه از گیاهان به‬ ‫دلیل رفتار مردم که مثلن از آن‌ها به عنوان نشانه تیراندازی استفاده‬ ‫می‌کنند یا ساقه‌های آن‌ها را می‌برند در معرض خطر قرار گرفته‌اند‬ ‫از این جهت هست که هرگونه آسیب وارد کردن به کاکتوس‌ها در‬ ‫این منطقه می‌تواند منجر به گاهی تا ‪ 25‬سال زندان شود‪.‬‬ ‫البت��ه یک دلی��ل دیگر هم ب��رای ممنوع ب��ودن تیران��دازی به‬ ‫کاکتوس‌ها این اس��ت که در س��ال ‪ 1982‬مردی از شمال آریزونا‬ ‫مش��غول تیراندازی به یک کاکتوس غول‌پیکر بود و توانسته بود‬ ‫چند سوراخ بزرگ در آن ایجاد کند که ناگهان این کاکتوس عظیم‬ ‫بروی او سقوط می‌کند و مرگ دردآوری را برای او رقم می‌زند‪.‬‬ ‫شوخی ممنوع‬ ‫مردم بس��یاری از ایالت‌ها و شهرها تاب و تحمل شوخی را ندارند‬ ‫بنابراین باید مراقب بود پیش از این که بخواهید با مردم ش��وخی‬ ‫کنید ابتدا از آن‌ها در مورد قوانین مربوط به این موضوع بپرسید‪.‬‬ ‫برای مثال در ایالت لوئیزیانای امریکا‪ ،‬س��فارش دادن پیتزا یا چیز‬ ‫دیگری برای فرد دیگری بدون این که او خبر داش��ته باش��د یک‬ ‫جریمه ‪ 500‬دالری یا شش ماه زندان در بر دارد‪.‬البته مثلن در کانادا‬

‫تا زمانی که این کار شما به قصد آزار دیگری نباشد‪ ،‬شامل جریمه‬ ‫نمی‌شود‪ .‬بنابراین به یاد داشته باشید که شوخ طبعی‌تان را در سفر‬ ‫تا مادامی که از آداب آن منطقه آگاهی پیدا نکردید‪ ،‬مهار کنید‪.‬‬ ‫و یک مورد دیگر این که اگر اهل شکار و گشت و گذار در طبیعت‬ ‫هس��تید پیروی از قوانین در این زمینه در هر منطقه الزامی است‬ ‫وگرنه هرگونه تخلف از قوانین ولو این که به طور سهوی صورت‬ ‫گیرد مجازات در بر خواهد داش��ت‪ .‬به ه��ر روی در این زمینه‌ها‬ ‫قوانین زیادی وجود دارد و یکی از مهم‌ترین مهارت‌های زندگی در‬ ‫زمینه سفر این است که پیش از سفر دانش کافی نسبت به مقصد‬ ‫سفر داشته باشید‪.‬‬

‫‪53‬‬

‫لکنت زبان‌روح‬ ‫هادی خوجینیان‬ ‫بعضی‌ها وقتی خودش��ان را گ��م می‌کنند‪ ،‬به خ��اور‌دور می‌روند‪.‬‬ ‫بعضی‌ها ه��م به جزیره‌های یخی پناه می‌برند تا بی‌خورش��یدی‬ ‫را ح��س کنند‪.‬این‌روزها‪ ،‬آدم‌ها را جور دیگری می‌بینم‪ .‬احس��اس‬ ‫می‌کنم بی‌پوشش و «اسکن» شده‪ ،‬حاالت روحی و جسمانی‌شان‬ ‫را تماش��ا می‌کنم‪ .‬حالت کار‌گردانی را دارم که بی‌هیچ فیلم‌نامه و‬ ‫داستانی به‌دقت «دکوپاژ» شده‪ ،‬سر صحنه‌ی فیلم‌برداری رفته و‬ ‫با آرامش‪ ،‬س��وژه اش را انتخاب می‌کن��د و ریل‌های دوربین را از‬ ‫الو‌پایین‪ ،‬وقایع را ضبط می‌کند‪.‬‬ ‫با ‌‬ ‫آدم‌های چاق ـ حساس‌تر و آدم‌های الغر ـ جان سخت‌تر‪.‬‬ ‫ش��وخی‌ها ـ دیگر لطفی ندارند‪ .‬حرف‌های خنده‌دار باید خیلی با‬ ‫نش��اط و سکرآور باش��د تا لب خودم را به خنده باز کنم‪ .‬نه‌این‌که‬ ‫بی‌بهانه نمی‌خندم که خوب هم می‌خندم‪ .‬ولی آدم‌های دو‌رو‌برم از‬ ‫ایرانی گرفته تا افریقایی و اروپایی و غیره‪ ،‬ادا و اصول‌هایی دارند که‬ ‫فهم‌شان برایم روز‌به‌روز غامص‌تر می‌شود‪ .‬فرهنگ لغات روحی‌ام‬ ‫معادل‌های مناسبی برایشان پیدا نمی‌کند‪.‬‬ ‫برادری را می‌شناس��م که س��ال‌ها زندانی بوده و حاال «کاندوم»‬ ‫می‌فروشد و کتابی به‌نام «چگونه عشق‌بازی کردن با معشوقه‌ها»‬ ‫چاپ کرده‪ .‬خواهری را می شناسم که دیگر نمی‌داند ایرانی است‬

‫یا انگلیسی و یا مخلوط مشمز کننده‌ای از هر دو‌یشان‪ .‬رفیقی دارم‬ ‫که کلمات «مارکس‪،‬انگلس‪،‬فروید» را دایمن برایم مسج می‌کند‪.‬‬ ‫دوس��تی دارم که هر روز صبح برایم راس س��اعت ده ـ نامه می‬ ‫فرستد و از دل‌تنگی‌ها و شادی‌هایش می‌نویسد‪.‬‬ ‫نقاش ‪Anke Merzbach‬‬ ‫همس��ایه‌‌ی دیوار‌به‌دیواری دارم که هر ش��ب‪ ،‬ص��دای ناله‌های‬ ‫عشق‌بازی‌اش دیوار سکوت اتاقم را می‌شکند‪ .‬مادری «ایتالیایی»‬ ‫دارم که این‌روزها با نوه‌ی فاحشه‌اش س ‌رو‌کله می‌زند‪ .‬مدیر اداره‌ای‬ ‫ـ دارم که آرامش روحی‌اش منگم می‌کند‪.‬‬

‫جان‌بازی یا بازی با جان‬

‫رضا حاجی‌حسینی‬ ‫یکی از هم‌بازی‌های هفت‌س��نگ از تهران‪ ،‬در روز‌های برگزاری‬ ‫ش��انزدهمین اجالس سران کش��ور‌های عضو جنبش عدم تعهد‪،‬‬ ‫متنی برای ما فرس��تاد که نشان‌دهنده‌ی عصبانیت او از وضعیت‬ ‫پایتخت است‪ .‬او در این متن نگاهی دارد به رفتار‌هایی شبیه بازی‪.‬‬ ‫بازی آدم‌بزرگ‌ها یا بازی‌هایی در بزرگ‌س��الی‪ .‬او در این نوشته با‬ ‫عنوان‌های پیش��نهادی «جان بازی یا بازی با جان» و «یه جون‬ ‫دارم دوسش دارم»‪ ،‬نگاهی دارد به یک شرایط آزار دهنده‪.‬‬ ‫هفت‌س��نگ عنوان «جان بازی یا بازی با جان» را برای نوشته‌ی‬ ‫«حسین سبزیان» برگزیده است‪ .‬او در این بازی نوشته‪:‬‬ ‫نخس��ت‪ :‬می‌گویم «جان‌باز» و سکوت می‌کنم‪ .‬به احترام و برای‬ ‫اندیش��ه و جس��ت‌وجو در پی عمق معنای این کلمه‪ .‬نه! کوچک‬ ‫نیس��ت این واژه‪ .‬کم نیست‪ .‬واژه‌ی غریبی اس��ت‪ .‬بزرگ و زیاد‪.‬‬ ‫«جان‌ب��از»‪ .‬دو‌باره و چند‌ب��اره تکرار می‌کنم و ه��ر بار بیش‌تر و‬ ‫بیش‌تر از معنای آن می‌ترس��م‪ .‬مگر ممکن است؟ انسان جانش‬ ‫را‪ ،‬مهم‌ترین سرمایه و دارایی غیر مادی و خدایی‌‌اش را به راحتی‬ ‫ببازد؟ یا ببخشد؟ راستی چرا نمی‌گویند جان‌بخش؟ مگر می‌شود‬ ‫کس��ی جان خود را در ب��ازی زندگی ببازد و برای حفظ آن تالش‬ ‫نکند؟ نه! هیچ‌کس جان خود را آگاهانه نمی‌بازد‪ .‬حتم دارم چیزی‬ ‫بیش‌تر از باختن در این ماجرا نقش دارد و آن می‌تواند بخشندگی‬ ‫باش��د‪ .‬یکی از دو صفت اصلی خداوند‪ ،‬بخشنده است‪ .‬بخشنده و‬ ‫مهربان‪ .‬بله! به واقع کس��ی که در راه اعتقاد‪ ،‬عشق‪ ،‬عالقه‪ ،‬عِرق‬

‫‪54‬‬

‫ملی‪ ،‬میهنی و خانوادگی و هر چیز دیگری‪ ،‬جان خود را به میدان‬ ‫می‌آورد‪ ،‬با بخشندگی آشناست‪ .‬مگر می‌شود عاشق نبود و از جان‬ ‫خویش��تن خویش گذشت؟ در راه ناموس‪ ،‬خانواده‪ ،‬ایمان‪ ،‬خداوند‪،‬‬ ‫معش��وق‪ ،‬وطن‪ ،‬میهن‪ ،‬خاک‪ … ،‬جان‌بازان هش��ت سال جنگ‬ ‫تحمیلی بر ایران‪ ،‬چنین کسانی بودند و هستند اما …‬ ‫دوم‪ :‬اغل��ب جان‌ب��ازان در هر فرصتی که دس��ت داده‪ ،‬گفته و‬ ‫تاکید کرده‌اند که از جان‌بازی خود پش��یمان و غمگین نیستند‬ ‫و حاضرند بارها و بارها جان خود را برای دفاع از سرزمین‌شان‬ ‫ف��دا کنند‪ ،‬ولی از مقام و ارزش کار و نی��ت آن‌ها که بگذریم‪،‬‬ ‫آیا هرگز ب��ه واژه‌ی جان‌باز فکر کرده‌ای��م؟ آیا تاکنون تالش‬ ‫کرده‌ای��م آن را به ش��یوه‌های دیگر بخوانیم و باز بشناس��یم؟‬ ‫ی��ا اصلن ای��ن کلمه را ب��ا کاربردهای دیگری غی��ر از معنای‬ ‫حقیقی‌ا‌ش ببینیم و بخوانیم؟‬ ‫«جان‌باز» فقط یک بعد از این واژه اس��ت‪ .‬برای مثال می‌توان‬ ‫آن را به صورت «جانی‌بازی» هم خواند‪ .‬می‌دانم‪ .‬شاید کلمه‌ی‬ ‫نو و تازه‌ای باشد و تا حدودی نامانوس و دهشتناک‪ .‬چه کسی‬ ‫دوس��ت دارد نق��ش یک جانی را بازی کند؟ چ��ه در فیلم‌های‬ ‫س��ینمایی‪ ،‬چه در زندگی حقیق��ی و روزمره و چه در بازی‌های‬ ‫کودکان یا حتا بزرگس��االن‪ .‬بعید می‌دانم داوطلبی برای چنین‬ ‫نقشی وجود داشته باشد‪.‬‬ ‫جانی یعن��ی جنای��ت‌کار و جنایت‌کار یعنی کس��ی که جنایت‬ ‫می‌کند و کیس��ت که از جنایت و خش��ونت لذت ببرد؟ بی‌شک‬

‫این‌روزه��ا همه‌چیز ـ دارد رنگ و ل��وای دیگری به‌خود می‌گیرد‪.‬‬ ‫ش��ادی‌های گذش��ته‪ ،‬رنگ می‌بازند و غم‌نامه های قدیمی‪ ،‬عطر‬ ‫اولیه‌ش��ان را از دست می‌دهند‪ .‬کلمات خوانده‌ش��ده در این‌روزها‬ ‫به‌جز از نحوه‌ی خوش‌گذراندن و پوچی‌ها و شادی‌های ساختگی‪،‬‬ ‫نمی‌گویند‪ .‬نه‌این‌که بگویم افسرده‌تر شده‌ا ‌م که نشده‌ام‪ .‬صحبت از‬ ‫پژمردگی و فسرده شدن نیست‪ .‬چون زندگی در این‌سر دنیا دقیقن‬ ‫مثل آن‌ور دنیاست‪ .‬آسمان این‌جا هم ـ هم‌رنگ آن‌جاست‪ .‬از هر ده‬ ‫رفیقی که دارم‪ ،‬نه نفرشان از «پارتنر» شان جدا شده‌اند‪.‬‬ ‫همی��ن چند روز پی��ش «مایکل» پس از هش��ت‌ماه جدایی‪ ،‬هم‬ ‫خودش و هم دو‌بچه‌اش را خفه کرد و خالص‪.‬‬ ‫این‌روزه��ا در جزیره به‌جز مرگ‌و نیس��تی هیچ چیزی نمی‌بینم‪.‬‬ ‫دایمن باید مواظب حرف‌زدن هایم باشم تا کسی را نرنجانم‪ .‬همه‬ ‫حساس و در‌هم‌ریخته شده‌اند‪ .‬جمعه‌شب‌ها تا حد‌مرگ می‌نوشند‬ ‫و تا خود‌صبح عش��ق‌بازی می‌کنند‪ .‬روزهای یک‌شنبه همه جا تا‬ ‫ساعت شش تعطیل می‌باشد تا خستگی یک هفته کار ا‌ز تن به‌در‬ ‫بیاید‪ .‬دیروز «کاتلین‪،‬میشل‪،‬آماندا» لباس‌های تازه پوشیده بودند و‬ ‫عطر خوش بویی به خودش��ان زده بودند‪ .‬تا به کافی‌شاپ رسیدم‪،‬‬ ‫بغلم کردند و از این‌که این روزها کمی غمگین هستم نگرانی‌شان‬ ‫را ابراز کردند‪« .‬آماندا»برای هر چهار‌نفرمان کیک‌پنیر با طعم‌لیمو‬ ‫ی ما تلخی یکی از‬ ‫درست کرد و دور‌میز نشستیم تا شیرینی روبرو ‌‬ ‫ما چهار نفر را کم کند‪ .‬این‌روزها «انگلیسی» هم نمی‌توانم حرف‬ ‫بزنم‪ .‬کلمات فارسی به‌دنبال حرف‌های خارجی می‌گردند و در این‬ ‫بین‪ ،‬تنها زبان مهربانی به کمک من می‌آید‪.‬‬ ‫کس��ی که دس��ت به چنین عملی می‌زند‪ ،‬باید یا دیوانه باشد یا‬ ‫وحش��ی‪ .‬با این‌حال اگر خوب نگاه کنید‪ ،‬در سال‌های اخیر و از‬ ‫قضا‪ ،‬روزهای گذشته‪ ،‬کشور ما پر شده از درندگان وحشی‌خویی‬ ‫که از «جانی‌بازی» ی��ا بازی با جان مردم لذت می‌برند‪ .‬گویی‬ ‫زمان به گذشته بازگشته و در نخستین سال‌های دهه‌ی شصت‬ ‫به س��ر می‌بریم‪ .‬بچه‌بس��یجی‌هایی که هنوز نمی‌توانند تنبان‬ ‫خود را باال بکش��ند‪ ،‬اسلحه و دست‌بند به دست‪ ،‬شب و روز به‬ ‫ن��ام برقراری امنیت در خیابان‌ه��ا راه بر مردم بی‌گناه می‌بندند‬ ‫و بی‌مجوز و فقط به اعتبار اس��م بس��یجی و همکاران نیروی‬ ‫انتظامی‪ ،‬در وضعیت افتضاحی شروع به تفتیش افراد و تجسس‬ ‫در کار‌ش��ان می‌کنند‪ .‬این بچه‌ها که اسباب‌بازی‌هایش��ان جان‬ ‫مردم اس��ت‪ ،‬به خود اجازه می‌دهند دس��ت توی کیف و جیب‬ ‫دیگران فرو ببرند و خصوصی‌ترین مس��ائل فردی و ش��خصی‬ ‫زندگی‌ش��ان را بررس��ی کنند و اگر کسی اعتراض کند‪ ،‬با جان‬ ‫خودش بازی کرده‪.‬‬ ‫این بس��یجی‌ها ان��واع اتهام‌های مرتکب‌نش��ده را به ریش تو‬ ‫می‌بندن��د و روانه‌ی بازداش��تگاه و ندامتگاهت می‌کنند و دیگر‬ ‫وای ب��ه روزگارت! مگ��ر می‌ش��ود نجاتت داد؟ حت��ا خدا هم‬ ‫نمی‌تواند به فریاد کس��انی که به چنگ این جانوران وحشی و‬ ‫عقده‌ای می‌افتند‪ ،‬برس��د‪ .‬کافی‌ست آن روز هوس کرده باشید‬ ‫یک لباس س��بز رنگ بپوش��ید‪ .‬بی‌آن‌که قص��د و نیت خاصی‬ ‫داش��ته باشید یا از طرفداران جنبش آزادی‌خواه و پاینده‌ی سبز‬ ‫باش��ید‪ ،‬ناگهان س��یل نگاه‌های غضبناک به سوی شما دوخته‬ ‫ل‬ ‫می‌ش��ود و تا به شما گیر ندهند که «چرا سبز پوشیدی؟»‪ ،‬و ‌‬ ‫کن نیس��تند‪ .‬گویی هر بار که رنگ سبز می‌بینند‪ ،‬خون‌شان به‬ ‫جوش می‌آید‪ .‬این اس��ت بازی ام��روز ما در وضعیتی غریب در‬ ‫شهری به نام تهران‪.‬‬

‫خیاباندراتاق‬

‫در هفت‌س��نگ پیش��ین‪ ،‬از قول «حامد قاموس مقدم»‪ ،‬طراح و‬ ‫گرافیستی که از بازی‌های کودکی‌اش برای ما نوشته‪ ،‬شنیدیم که‬ ‫او در کنار کارهای مختل��ف و جدای از «دکتر بازی» و خطاهای‬ ‫معصومانه و کنجکاوانه‌ی کودکی‪ ،‬به دو کار خیلی عالقه داشته؛‬ ‫اول این‌که یک چند تایی بچه را بنشاند و برای‌شان یا با عروسکی‬ ‫که به دس��ت و پایش نخ بس��ته بوده و به خیال خودش عروسک‬ ‫«خیم ‌ه ش��ب بازی» بوده‪ ،‬نمایش بده��د‪ ،‬یا کارتون‌های کوتاه را‬ ‫برای‌شان باز‌آفرینی کند‪ ،‬یا همین «پانتومیم بازی» که دوباره مد‬ ‫شده را اجرا کند‪.‬‬ ‫او ب��رای ما گفته بود که این م��دل آخر‪ ،‬ایده‌ی مادرش بوده برای‬ ‫این‌که هم نمایش‌ها بار آموزشی پیدا کنند و هم قدری از شلوغی‬ ‫و سر و صدای اجراها کاسته شود‪.‬‬ ‫آق��ای قاموس مقدم‪ ،‬ادامه‌ی ماجراهای کودکی را این‌طور تعریف‬ ‫می‌کند‪ :‬دومین بازی‌ای که دوست داشتم‪« ،‬قلعه» یا همان «دزد‬ ‫و پلیس» بود و همیشه هم دوست داشتم که در گروه دزدها باشم‪.‬‬ ‫تا قبل از این‌که این متن را بنویسم نمی‌دانستم انگیزه‌ام از این‌که‬ ‫همیش��ه می‌خواستم در این گروه ش��ریف باشم‪ ،‬چه بوده است تا‬

‫این‌که بعد از باز‌آفرینی آن دوران درخش��ان در ذهنم‪ ،‬به یاد آوردم‬ ‫که در آن زمان و بعد از دیدن فیلم «ش��عله» در «تی س��ون» آن‬ ‫س��ال‌ها و سپس دیدار مجدد «آمیتا باچان» در فیلم «قانون» که‬ ‫تلویزیون پخش می‌کرد‪ ،‬با شخصیت «وی جی» که او نقشش را‬ ‫بازی می‌کرد‪ ،‬هم‌ذات پنداری عجیبی پیدا کردم‪.‬‬ ‫من در ذهن کوچکم‪ ،‬او را نماینده‌ی فیلمی ممنوع از دس��تگاهی‬ ‫ممنوع و یواش��کی‪ ،‬در رسانه‌ی ملی می‌دیدم و حس می‌کردم که‬ ‫یکی از آشناها یا خویشاوندان نزدیک من است که او را در مملکت‬ ‫غری��ب دیده‌ام و از کارهای پش��ت پرده‌اش خب��ر دارم و او هم از‬ ‫این‌که می‌داند من رازش را می‌دانم‪ ،‬قدر‌‌ش��ناس من است! از این‬ ‫رو‪ ،‬پلی��س بودن پدر س��نگ‌دلش که اتفاقن پلیس خوبی هم بود‬ ‫ولی به س��بب پلیس خوب بودن‪ ،‬پدر بدی بود و زد و «وی جی»‬ ‫محبوب دل کوچولوی مرا کش��ت‪ ،‬باعث شد که کینه‌ی پلیس‌ها‬ ‫به دلم بماند و رنج فرار و پنهان شدن و بعضن کتک خوردن را در‬ ‫دزد و پلیس بازی و قلعه‪ ،‬به جان بخرم ولی داغ ننگ پلیس شدن‬ ‫روی پیشانی‌ام ننشیند!‬ ‫بعد از موش��ک باران در دوران جن��گ با عراق و تبعید اجباری به‬ ‫یکی از شهرستان‌های اطراف تهران‪ ،‬دیگر هیچ‌یک از آن بازی‌ها‬ ‫به کارم نیامد‪ .‬بچه‌های آن‌ج��ا یک جور دیگری بازی می‌کردند؛‬ ‫«تیله بازی» و «کاش��ی بازی» و «بی��خ دیواری»! بازی‌هایی که‬ ‫باید یک گوش��ه جمع می‌شدند‪ .‬بازی‌هایی محافظه‌کارانه که هم‬

‫بتوانند دور هم باش��ند و هم با جمعیت مسن آن محل که اتفاقن‬ ‫تعدادش��ان هم زیاد بود و کاله‌شان هم بسیار پشم و پیلی داشت‪،‬‬ ‫اصطکاک پیدا نکنند!‬ ‫م��ن و اق��وام تبعیدی‌ام هنوز ب��ا آن‌ها قاطی نش��ده بودیم‪ .‬به‬ ‫همین دلیل بیش‌تر در خانه می‌ماندیم و در حاشیه‌ی فرش که‬ ‫برای‌مان یک جاده تلقی می‌ش��د‪« ،‬ماش��ین بازی» می‌کردیم‪.‬‬ ‫کم‌ک��م برایش قانون گذاش��تیم و آن را به س��بب اولین قانون‬ ‫بازی‪« ،‬یک‪ ،‬دو‪ ،‬س��ه» نامیدیم زیرا هر کس فقط حق داشت‬ ‫سه ضربه به ماش��ینش بزند‪ .‬ارائه‌ی این بازی به بچه‌های آن‬ ‫محل با اس��تقبال مواجه شد و خالقیت بومی نیز با آن مخلوط‬ ‫ش��د‪ ،‬به این صورت که با گچ به جای جدول «لی لی»‪ ،‬روی‬ ‫آس��فالت‪ ،‬جاده‌های کج و معوج و پر پیچ و خمی می‌کشیدیم و‬ ‫گروه گروه مشغول این بازی می‌شدیم‪.‬‬ ‫چندی بعد که از آوارگی خالص شدیم‪ ،‬برای در اختیار داشتن آن‬ ‫جاده‌های پیچ و خم‌دار در خانه‪ ،‬مجبور شدم با تکه‌های موکت برای‬ ‫خودم جاده درست کنم و خیابان را به اتاق ببرم! حاال بعد از سال‌ها‬ ‫وقتی می‌بینم پسرکم ماشین‌ها و وسایلش را دور اتاق می‌چیند و‬ ‫برای هر کدام‌شان نقشی تعیین می‌کند و وقایع انیمیشن‌هایی که‬ ‫دیده است را بازآفرینی می‌کند‪ ،‬با خودم فکر می‌کنم که نکند تره‬ ‫به تخمش برود و حس��نی به باباش که آن‌وقت بازی‌هایش حاال‬ ‫حاال‌ها تمام نخواهد شد!‬

‫تحقیقی علمی روی رابطه بین زن و مرد‬

‫تاثیررابطهجنسیزودرسدرعمررابطهعاطفی‬

‫سینا رهنما‬ ‫بیش‌تر کس��انی که در رابطه عاطفی مه��ارت دارند‪ ،‬به نوعی این‬ ‫توصیه را می‌کنند که هر قدر رابطه شما دیرتر وارد فاز رابطه جنسی‬ ‫ش��ود‪ ،‬طوالنی‌تر مانده و ماندگاری بیش‌تری خواهد داشت‪ .‬اما آیا‬ ‫این توصیه همین طوری شکل گرفته یا این که نتیجه یک تحقیق‬ ‫مش��خص علمی است و اگر هم این تحقیق است‪ ،‬آیا وقت‬ ‫آن نرسیده که پارامترهای آن به روز شود؟‬ ‫یک گروه تحقیق در نیویورک( (‪http://www.digita l‬‬ ‫‪ )journal.com/article/332910‬همین کار را انجام‬ ‫داده ک��ه به طور کامل‪ ،‬گزارش نهای��ی در مجله «ازدواج و‬ ‫روابط خانوادگی» منتشر شده است‪« .‬دانش‌گاه کورنل» در‬ ‫نیوی��ورک از ‪ 600‬زوج یا زن و م��ردی که زود با هم رابطه‬ ‫جنسی داشته و هنوز با هم رابطه دارند‪ ،‬تحقیقی کامل انجام‬ ‫داده و تاثیر رابطه جنسی زودهنگام بر بقای رابطه را بررسی‬ ‫کرده اس��ت‪« .‬پروفسور شارون ساسلر»‪ ،‬از دپارتمان تحلیل‬ ‫و مدیری��ت دانش‌گاه کورن��ل می‌گوید‪« :‬هدف این تحقیق‬ ‫این بود که بتوانیم س��نگ بنایی که رابطه جنسی در رابطه‬ ‫می‌گذارد را بررس��ی کنیم‪ .‬بررسی ما نشان داد بیش از یک سوم‬ ‫مردان از این که به س��رعت وارد رابطه جنس��ی ش��ده‌اند‪ ،‬راضی‬ ‫هستند‪ .‬زنان هم آن را نشانه‌ای گرفتند که می‌توانند رابطه‌ای خوب‬ ‫داشته باشند در نتیجه از آن راضی هستند‪».‬‬ ‫البته توضیح پروفس��ور ساسلر این است که منظور از سرعت‪ ،‬این‬ ‫است که در یک ماه اول آشنایی‪ ،‬دو طرف رابطه جنسی داشته‌اند‪.‬‬ ‫وی می‌گوید چیزی دیده نش��ده که بگوییم رابطه جنسی زودتر از‬

‫موقع باعث برهم خوردن رابطه ش��ده است‪ .‬خیلی‌ها از آن راضی‬ ‫بوده و آن را نشانه انتخاب درست گرفته‌اند‪.‬‬ ‫از نگاه مردان البته وضع متفاوت اس��ت‪ ،‬نه این که آن را خوب یا‬ ‫بد بدانند اما گفته‌اند این موضوع هیچ ربطی به مدت رابطه ندارد‪.‬‬ ‫رابطه جنسی خوب و زود‪ ،‬نشانه عمق رابطه و لذت دو طرفه است‬

‫و ب��ه این ربطی ندارد که یک رابطه چه‌قدر می‌تواند ادامه داش��ته‬ ‫باشد‪ .‬به گفته پروفسور ساسلر‪ ،‬مردان خیلی اهمیت نمی دهند که‬ ‫رابطه جنسی‪ ،‬کی روی می‌دهد‪.‬‬ ‫پس آیا می‌شود گفت که آن چه از قبل جا افتاده و توصیه می‌شده‪،‬‬ ‫نادرست بوده است؟ کارشناسان این تحقیق می‌گویند از زمانی که‬ ‫رابطه زوج از حالت سنتی خارج شده و به شکل زندگی مشخص‬ ‫دو نفره تبدیل ش��ده‪ ،‬پارامتره��ای آن هم تغییر کرده و در نتیجه‬

‫دونفر سعی می‌کنند زندگی خوبی با هم داشته باشند به جای این‬ ‫که بخواهند روی چیزی به نام ازدواج کار کنند‪.‬‬ ‫تحقیق یاد شده در کل نمی‌تواند بگوید که رابطه جنسی زود موقع‬ ‫در رابطه چه نقشی خواهد داشت ولی می‌گوید وقتی رابطه جنسی‬ ‫زود روی دهد‪ ،‬ش��کل رابطه هم سریع‌تر مشخص‌تر می‌شود‪ .‬این‬ ‫تحقیق نمی‌گوید آیا باید رابطه جنسی را زود داشت یا آن را‬ ‫به تعویق انداخت‪ ،‬اما به طور مشخص می‌گوید در آمریکا‬ ‫که جامعه میدانی این تحقیق بوده‪ ،‬رابطه جنسی در رابطه‬ ‫خیلی زود روی می‌دهد و دیگر مثل س��ابق نیست‪ .‬دیگر‬ ‫سند یا مدرکی در دست نیست که در تحقیق علمی نشان‬ ‫دهد جوانان مرتبط رابطه جنسی می‌مانند‪ .‬برعکس‪ ،‬خیلی‬ ‫س��ریع در رابطه‪ ،‬رابطه جنس��ی را برقرار می‌کنند‪ .‬مسئله‬ ‫اصلی این تحقیق این است که آن ازدواج که نوعی از اجبار‬ ‫در آن مخفی ش��ده‪ ،‬به تدریج در حال کنار رفتن است‪ .‬دو‬ ‫طرف سعی می‌کنند نوعی زندگی مشترک با هم تشکیل‬ ‫دهند که اس��م‌اش ازدواج نیس��ت به آن معنا ولی قواعد و‬ ‫روابط آن درونی‌تر‪ ،‬به رابطه جنسی و دیگر مسایل وابسته‌تر‬ ‫است‪ .‬پیش‌تر برنامه این بود که ازدواج شکل بگیرد و بعد از آن همه‬ ‫چیز برود در یک مس��یر خاص ولی به تدریج‪ ،‬ساختن رابطه دارد‬ ‫به سمت دیگری می‌رود‪ .‬از این نظر است که یکی از کارشناسان‬ ‫این تحقیق می‌گوید به همین دلیل رابطه جنسی سریع در رابطه‬ ‫اتفاق می‌افتد‪ :‬یک زمانی اگر رابطه جنسی می‌خواستید باید ازدواج‬ ‫می‌کردید‪ ،‬االن باید رابطه بس��ازید‪ ،‬یا بروید پولش را بدهید‪ .‬این‬ ‫شکاف تعریف‪ ،‬خیلی چیزهای دیگر را عوض می کند‪.‬‬

‫‪55‬‬

‫مونونوکلوز‪ ،‬بیماری بوسه‬ ‫دکتر آویده مطمئن فر‬ ‫مونونوکلوز عفونی بیماری اس��ت که از ویروس «ابش��تاین بار»‬ ‫ناشی می‌شود‪ .‬مونونوکلوز بیش‌تر بر نوجوانان و بزرگ‌ساالن جوان‬ ‫تاثی��ر می‌گذارد‪ ،‬ولی می‌تواند کودکان را نیز تحت تاثیر قرار دهد‪.‬‬ ‫مونونوکلوز اغلب با گلو درد‪ ،‬خس��تگی مفرط و احساس ضعف در‬ ‫سراسر بدن شروع می‌شود‪ .‬درجه خستگی تا حد زیادی می‌تواند از‬ ‫فردی به فرد دیگر متفاوت باشد ولی برخی از افراد مجبور به متوقف‬ ‫کردن فعالیت‌های خود برای چند هفته می‌ش��وند‪ .‬این بیماری‪« ،‬‬ ‫بیماری بوسه » نیز نامیده می‌ش��ود‪ ،‬به دلیل این‌که این ویروس‬ ‫از طریق بزاق منتقل می‌ش��ود‪ .‬با این حال‪ ،‬بوسه همیشه مسوول‬ ‫رواج این بیماری نیست و بسیاری از مردم نمی‌دانند چگونه با این‬ ‫بیماری درگیر ش��ده‌اند‪ .‬به دلیل این‌که ویروس ابشتاین بار باعث‬ ‫گسترش سلول‌های سفیدخون تک هسته‌ای یعنی لنفوسیت‌هایی‬ ‫که تنها یک هس��ته دارند‪ ،‬می‌شود این بیماری مونونوکلوز نامیده‬ ‫می‌شود‪.‬‬ ‫ویروس ابش��تاین بار بسیار شایع است که از طریق بزاق گسترش‬ ‫میابد ولی همیشه به عفونت نمی‌انجامد‪ .‬حتی در اکثر موارد‪ ،‬این‬ ‫وی��روس امن اس��ت و ما حتی گاهی اوق��ات نمی‌دانیم که مبتال‬ ‫هس��تیم‪ .‬در واقع‪ ،‬از سن پنج س��الگی‪ ۵۰ ،‬درصد افراد به ویروس‬ ‫ابش��تاین بار آلوده هستند‪ .‬در خون افراد مبتال‪ ،‬می‌توان آنتی بادی‬ ‫این ویروس را شناسایی کرد‪ .‬پس از آلوده‌‌گی‪ ،‬این ویروس‪ ،‬لزومن‬ ‫بدون داشتن هیچ نشانه‌ای‪ ،‬تمام عمر در بدن حفظ می‌شود‪ .‬با این‬ ‫حال‪ ،‬در برخی موارد‪ ،‬اولین عفونت با این ویروس باعث مونونوکلوز‬ ‫می‌شود‪.‬‬ ‫هی��چ درمان خاصی ب��رای مونونوکلوز وجود ن��دارد‪ .‬این بیماری‬ ‫معمولن به خودی خود پس از چهار تا هشت هفته‪ ،‬از بین می‌رود‬ ‫اگر چه خستگی و خواب آلودگی ممکن است برای چندین ماه باقی‬ ‫بماند‪ .‬هدف درمان بنابراین تنها ارایه مراقبت های حمایتی است‬ ‫تا بهبودی حاصل شود‪.‬‬ ‫زمان��ی که عفونت با ویروس اپس��تین بار در ک��ودکان جوان رخ‬ ‫می‌ده��د‪ ،‬عالیم آنقدر خفیف هس��تند که نادی��ده می‌مانند و حتا‬ ‫می‌توانن��د به راحت��ی با یک گلو درد خفی��ف دوران اولیه کودکی‬ ‫اشتباه ش��وند‪ .‬معمولن اولین تماس با ویروس در دوران نوجوانی‬ ‫ی��ا اوایل دوران بلوغ رخ می‌دهد که در ‪ ۵۰‬درصد موارد به عفونت‬ ‫مونونوکلوز می‌انجامد و عالیم بسیار مهم هستند‪ .‬ما هنوز نمی‌دانیم‬ ‫چرا در برخی از افراد مونونوکلوز توسعه میباید ولی چیزی که مسلم‬ ‫است‪ ،‬این است که فقط یک بار میتوان به مونونوکلوز مبتال شد‪.‬‬ ‫وقتی این ویروس وارد بدن می‌شود‪ ،‬برای اولین بار در دهان توسعه‬ ‫پیدا می‌کند و سپس به غدد لنفاوی و خون می‌رسد‪ .‬دوره نهفته این‬ ‫ویروس چهار تا شش هفته است‪.‬‬ ‫عالیم حاد‪ ،‬دو تا س��ه هفته طول می‌کش��د ولی خستگی مزمن‬ ‫می‌تواند برای چندین ماه باقی بماند‪ .‬پس از آن‪ ،‬ویروس در سیستم‬ ‫ایمنی بدن پنهان می‌شود و بدون ایجاد عالیم باقی می‌ماند‪.‬‬ ‫ویروس ابش��تاین بار بسیار مسری است‪ ،‬اما هنوز کمتر از ویروس‬ ‫س��رماخوردگی‪ ،‬چرا که عطسه ایجاد نمی‌کند‪ .‬بنابر این از طریق‬ ‫بزاق‪ ،‬بوسیدن‪ ،‬استفاده مشترک از ظروف‪ ،‬اشیا آلوده به بزاق و یا از‬

‫‪56‬‬

‫مادر به کودک منتقل می‌شود‪ .‬این ویروس می‌تواند با انتقال خون‬ ‫یا پیوند عضو نیز سرایت کند‪ ،‬اما این وضعیت بسیار نادر است‪.‬‬ ‫ش��خص مبتال از لحظه‌ای که به این ویروس مبتال ش��ده است‪،‬‬ ‫مسری است‪ ،‬بیابر این حتا در طول دوره نهفته این بیماری‪ ،‬یعنی‬ ‫از چهار تا شش هفته قبل از ظهور عالیم‪ .‬پس از درمان نیز‪ ،‬فرد‬ ‫برای چند ماه مس��ری باقی می‌ماند‪ .‬خطر سرایت با این حال‪ ،‬در‬ ‫هفته اول بیماری بیش‌تر است‪.‬‬ ‫حتی اگر این بیماری باعث گس��ترش س��لول‌های خونی خاصی‬ ‫می‌ش��ود‪ ،‬مونونوکلوز یک بیماری بدخیم نیست‪ .‬عوارض آن نادر‬ ‫هستند‪ ،‬ولی می‌تواند بس��یار جدی باشد‪ .‬جدی ترین عارضه این‬ ‫بیماری پارگی طحال اس��ت‪ .‬عفونت می‌تواند باعث بزرگ شدن‬ ‫طحال یا همان اس��پلنومگالی شود و بدین سان موجب پاره شدن‬ ‫خود به خود این ارگان‪ .‬خوشبختانه این اتفاق به ندرت می‌افتد‪ ،‬اما‬ ‫خطر واقعی است‪ .‬وقتی طحال متورم می‌شود‪ ،‬درد شدید موضعی‬ ‫در قس��مت فوقانی ش��کم در سمت چپ احس��اس می‌شود‪ .‬این‬ ‫وضعیت نیاز به درمان اورژانس دارد‪ .‬پارگی طحال باعث خونریزی‬ ‫داخلی و درد در سراس��ر شکم می‌شود‪ .‬چیزی که می‌تواند کشنده‬ ‫باشد‪ .‬در این صورت‪ ،‬عمل جراحی مورد نیاز است‪.‬‬ ‫در برخی موارد‪ ،‬این ویروس باعث افزایش قابل توجه حجم لوزه‌ها‬ ‫می‌شود و می‌تواند باعث انسداد راه‌های تنفسی‌و دیسترس تنفسی‬ ‫شود‪ .‬کبد‪ ،‬سیستم عصبی و سلول‌های قرمز خون نیز ممکن است‬ ‫هدف عوارض این بیماری باشند و باعث هپاتیت‪ ،‬یرقان‪ ،‬آنسفالیت‪،‬‬ ‫مننژیت‪ ،‬انمی همولیتیک‪ ،‬و غیره شوند‪.‬‬ ‫این ویروس در توس��عه لنفوم بورکیت‪ ،‬سرطانی که در سلول‌های‬ ‫س��فید خون شروع می‌شود نیز سهیم است‪ .‬در آسیایی‌ها‪ ،‬عفونت‬ ‫ویروس ابشتاین بار در سرطان نازوفارنکس نقش دارد‪.‬‬ ‫تشخیص مونونوکلوز عفونی با نمونه برداری از ترشحات گلو انجام‬ ‫می‌شود تا با یک فارنژیت باکتریایی یعنی گلو درد معمولی اشتباه‬ ‫گرفته نش��ود‪ .‬مونوتست و یا منواس��پات نیز آزمایش خونی است‬ ‫که برای تایید تش��خیص مونونوکلوز استفاده می‌شود تا با بیماری‬ ‫عفونت سیتومگالوویروس‪ ،CMV‬توکسوپالسموز‪ ،‬و غیره اشتباه‬ ‫گرفته نشود‪ .‬افرادی که یک یا چند رابطه جنسی محافظت نشده‬ ‫داشته‌اند‪ ،‬شاید مناسب باشد تا برای ‪ HIV‬انسانی تست شوند چرا‬ ‫که عالیم اولیه عفونت اچ آی وی می‌تواند شبیه عالیم مونونوکلوز‬ ‫باشد‪ .‬خستگی شدید‪ ،‬تورم و حساسیت غدد گردن و زیربغل‪ ،‬کشاله‬ ‫ران‪ ،‬و غی��ره‌‪ ،‬حمالت تب تا ‪ ۴۰‬درجه س��انتی گراد یا ‪ ۱۰۵‬درجه‬ ‫فارنهایت و اغلب هم‌راه با لرز‪ ،‬گلودرد ش��دید تا در نهایت‪ ،‬ناتوانی‬ ‫در بلع‪ ،‬سردرد‪ ،‬از دست دادن اشتها‪ ،‬درد عضالت‪ ،‬احتمال قرمزی‬ ‫پوس��ت معمولن پس از مصرف آنتی بیوتیک ها‪ ،‬و افزایش حجم‬ ‫طحال از عالیم این بیماری به شمار می‌روند‪.‬‬ ‫تب و گلو درد دو تا س��ه هفته طول می‌کشد اما خستگی می‌تواند‬ ‫برای چندین ماه باقی بماند‪ .‬در صورت درد حاد موضعی در قسمت‬ ‫فوقانی سمت چپ شکم‪ ،‬فورا به دنبال مراقبت های پزشکی بروید‬ ‫زیرا ممکن است که طحال متورم و مستعد به پارگی باشد‪.‬‬ ‫نوجوانان و بزرگ ساالن جوان در معرض خطر بیش‌تری هستند‪،‬‬ ‫اگر چه بیماری می‌تواند در هر سنی رخ دهد‪ .‬عالیم مونونوکلوز در‬

‫جوامعی که در آن اقدامات بهداشتی غالب هستند بیش‌تر است و‬ ‫در واق��ع‪ ،‬عفونت در مرحله نوجوانی و نه در دوران کودکی منتقل‬ ‫می‌شود‪ .‬و یا زمانی که عفونت در دوران کودکی رخ می‌دهد‪ ،‬عالیم‬ ‫عفون��ت به طور قابل توجهی کمتر اس��ت و اغلب نادیده در نظر‬ ‫گرفته می‌شود‪.‬‬ ‫هیچ راهی برای جلوگیری از مونونوکلوز عفونی وجود ندارد‪ .‬هیچ‬ ‫واکسنی نیز علیه ویروس ابشتاین بار وجود ندارد‪.‬‬ ‫افرادی که سالمت ضعیفی دارند باید از نزدیک شدن به افرادی که‬ ‫در ماه‌های گذشته به مونونوکلوز مبتال بوده‌اند اجتناب کنند‪ .‬برای‬ ‫جلوگیری از س��رایت‪ ،‬از بوس��یدن دهان فرد مبتال به مونونوکلوز‬ ‫اجتناب کنید‪ .‬از به اش��تراک گذاری ظروف و لی��وان با فرد آلوده‬ ‫خودداری کنید‪ .‬شس��تن دست‌ها به طور منظم‪ ،‬و حفاظت عطسه‬ ‫خود می‌تواند به عدم سرایت این ویروس کمک کند‪.‬‬ ‫هی��چ درمان خاصی ب��رای مونونوکلوز وجود ن��دارد‪ .‬این بیماری‬ ‫معمولن به خودی خود پس از چهار تا هشت هفته‪ ،‬از بین می‌رود‬ ‫اگر چه خستگی و خواب آلودگی ممکن است برای چندین ماه باقی‬ ‫بماند‪ .‬هدف درمان بنابراین تنها ارایه مراقبت‌های حمایتی است تا‬ ‫به‌بودی حاصل شود‪.‬‬ ‫یک دوره استراحت خوب‪ ،‬ترک مدرسه یا محل کار برای چند روز‬ ‫یا چند هفته الزم است زیرا احساس خستگی به اندازه‌ای زیاد است‬ ‫که به قول معروف فرد می‌تواند حتا ایس��تاده به خواب رود‪ .‬بعد از‬ ‫یک دوره استراحت کامل‪ ،‬فرد می‌تواند به تدریج فعالیت‌های خود‬ ‫را از س��ر بگیرد‪ .‬در غیر این صورت‪ ،‬زمان بهبودی ممکن اس��ت‬ ‫طوالنی باشد‪.‬‬ ‫باید مقدار زیادی مایعات نوش��ید و برای تسکین درد گلو‪ ،‬غرغره‬ ‫با محلول آب نمک چند بار در روز الزم اس��ت‪ .‬نوشیدن و خوردن‬ ‫مواد غذایی س��رد یا حتی یخ زده نیز درد گلو را تس��کین می‌دهد‪.‬‬ ‫هم چنین اتخاذ یک رژیم غذایی متعادل به کنترل ویروس کمک‬ ‫می‌کند‪.‬‬ ‫بای��د از ورزش س��خت‪ ،‬ورزش‌های کنتک‪ ،‬و بلند کردن اجس��ام‬ ‫س��نگین برای حداقل دو ماه‪ ،‬برای جلوگیری از پاره شدن طحال‬ ‫اجتناب کرد‪.‬‬ ‫در صورت ل��زوم‪ ،‬دارو می‌تواند عوارض این بیماری را درمان و یا‬ ‫درد را تسکین بخشد‪ .‬ولی آسپرین در موارد عفونت‌های ویروسی‬ ‫برای کودکان زیر ‪ ۱۶‬س��ال توصیه نمی‌شود‪ ،‬زیرا می‌تواند باعث‬ ‫سندرم ریس‪ ،‬بیماری نادر اما اغلب کشنده شود‪ .‬حدود ‪ ۲۰‬درصد از‬ ‫کسانی که تحت تاثیر مونونوکلوز هستند هم‌زمان یک نوع عفونت‬ ‫باکتریایی گلو‪ ،‬سینوس‌ها و یا لوزه‌‌ها را نیز خواهند داشت‪ .‬ولی از‬ ‫آنتی بیوتیک‌هایی نظیر آمپی س��یلین یا آموکسیلین باید اجتناب‬ ‫ش��ود زیرا آن‌ها می‌توانند باعث واکنش پوستی در سراسر بدن در‬ ‫افرادی که دچار مونونوکلوز هس��تند شود‪ .‬واکنش پوستی به یک‬ ‫آنت��ی بیوتیک در طول مونونوکلوز لزوما به این معنی نیس��ت که‬ ‫فرد به آن حساسیت دارد‪ .‬کورتیکواستروییدها برای درمان افزایش‬ ‫غیرطبیعی اندازه لوزه‌ها که ممکن است انسداد تنفسی ایجاد کنند و‬ ‫یا برای درمان سایر عوارض جدی توصیه می‌شود ولی هیچ دلیلی‬ ‫برای استفاده سیستماتیک آن وجود ندارد‪.‬‬

‫بازی احمدی‌نژاد با خامنه‌ای‬

‫چه کسی خواهد برد‬

‫ایلچین حاتمی‬ ‫محمود احمدی‌نژاد قبل از ریاست جمهوری در سمت‌های مختلف‬ ‫دولتی مسوولیت‌هایی داشته است‪ .‬فعالیت سیاسی خود را از سپاه‬ ‫پاسداران شروع کرده است‪ .‬با حمایت سپاه و علی خامنه‌ای رهبر‬ ‫حکومت ایران در موقعی که تصدی پست رییس شهرداری تهران‬ ‫را در اختیار داش��ت‪ ،‬پیروز انتخابات ریاس��ت جمهوری نهم اعالم‬ ‫شد‪ .‬زیرا به عقیده خامنه‌ای کسی بهتر از یک بسیجی مطیع مانند‬ ‫احمدی‌نژاد نمی توانست اهداف و خواسته‌های او را بر آورده کند‪.‬‬ ‫مواضع ضدغربی‪ ،‬پافش��اری برای تداوم برنامه هسته‌ای‪ ،‬پایبندی‬ ‫به اصول و ارکان نظام‪ ،‬مطیع س��ر سخت والیت فقیه بودن او و‬ ‫هم‌چنین نداشتن اعتقادی بر آزادی بیان و حقوق‬ ‫شهروندی از خصوصیات بارز احمدی‌نژاد بود که او‬ ‫را به عزیز دردانه خامنه‌ای تبدیل کرده بود‪.‬‬ ‫در طول ‪ 4‬سال یعنی دوره اول ریاست جمهوری‬ ‫احمدی‌ن��ژاد و حت��ا مدت��ی در دوره بع��دی هم‬ ‫خامنه‌ای حامی سرسخت احمدی‌نژاد بود‪ .‬قبل از‬ ‫شروع انتخابات ریاست جمهوری دهم خامنه‌ای‬ ‫در سفری که به کردستان کرده بود حمایت علنی‬ ‫خود را از احمدی‌نژاد و دولت او اعالم کرد‪ .‬در این‬ ‫میان احمدی‌نژاد هم سعی کرده بود با بزرگ‌نمایی‬ ‫و دستکاری آمار و ارقام دولت خود را موفق جلوه‬ ‫داده و دل آقا را به‌دست آورد‪ .‬هم‌چنین ایشان راه‬ ‫را برای ورود سپاهیان با هم‌دستی خامنه‌ای هموار‬ ‫ساخت‪.‬‬ ‫بع��د از انتخاب��ات دوره دهم ریاس��ت جمهوری‬ ‫س��پاه و بسیج بنا به دس��تور رهبر ایران به تقلب‬ ‫گسترده انتخاباتی دامن زده و احمدی‌نژاد را دوباره به پست ریاست‬ ‫جمهوری نشاندند‪ .‬احمدی‌نژاد در شرایطی که خیابان‌ها را با کمک‬ ‫برادران سپاهی و بسیجی خود و حمایت رهبر از معترضین و فعالین‬ ‫سیاس��ی را با توس��ل به زور و قدرت قوه قهریه سرکوب کرده و‬ ‫از ش��ر مخالفان خالص یافته ب��ود و هم‌چنین ترس از بی‌رحمی‬ ‫نیروهای امنیتی که بیش‌تر معترضان را خانه‌نشین کرده و از تداوم‬ ‫اعتراض بازداشته بود با خصوصیات رفتاری دیکتاتور مابانه‌ای که‬ ‫داشت سعی در تحقیر و تخریب مسوولین حکومت بر آمد‪ .‬در اکثر‬ ‫موارد بدون توجه به قانون س��عی کرد کشور را بر اساس سلیقه و‬ ‫مطابق میل و نظرات ش��خصی خود اداره کند‪ .‬این مس��ئله باعث‬ ‫ش��د انتقاداتی و حمله‌هایی از طرف یک عده از محافظه‌کاران به‬ ‫طرف احمدی‌نژاد س��رازیر شود و احمدی‌نژاد اکثر این انتقادات را‬ ‫به تمس��خر گرفت و به راه خود در اداره کش��ور که مملو از تخلف‬ ‫و قانون ش��کنی بود ادامه داد و با این کار خود بر تعداد مخالفان و‬ ‫دشمنان خود در داخل حکومت افزود‪ .‬بازار‪ ،‬سپاه‪ ،‬قوه قضاییه‪ ،‬اکثر‬ ‫نماینده گان مجلس‪ ،‬روحانیون محافظه کار و مراجع تقلید در حال‬ ‫حاضر به دشمنان احمدی‌نژاد تبدیل شده‌اند‪.‬‬ ‫عالوه بر این‪ ،‬رفتار اطرافیان و نزدیکان احمدی‌نژاد مانند اسفندیار‬ ‫رحیم مشایی خط قرمز‌های علی خامنه‌ای را نشانه گرفته بود که‬ ‫بعدن فعالیت آن‌ها تحت عنوان جریان انحرافی یاد شد‪ ،‬بر شدت‬ ‫این دشمنی‌ها افزود‪.‬‬

‫نبوس��یدن دست خامنه‌ای در مراسم تحلیف ریاست جمهوری به‬ ‫بهانه سرما‌خوردگی‪ ،‬اخراج اژه‌ای و مسجد جامعی از کابینه توسط‬ ‫احمدی‌نژاد‪ ،‬تاخیر در اجرای حکم حکومتی رهبر برای عزل مشایی‪،‬‬ ‫اخراج وزی��ر اطالعات حیدر مصلحی و قهر ‪ 11‬روزه از خامنه‌ای‪،‬‬ ‫ب��ازی با خط قرمز‌های رهبر مثل رابطه با غرب‪ ،‬آزادی مطبوعات‬ ‫که اخیرن به عنوان حربه‌ای بر علیه رهبر و طرف‌دارانش از طرف‬ ‫احمدی‌نژاد استفاده می‌شود و … نمونه‌هایی از عواملی بودند که‬ ‫بهانه خوبی به دس��ت سپاهیان و محافظه‌کاران رادیکال طرف‌دار‬ ‫خامنه‌ای داد که تقصیر همه بدبختی‌ها و مشکالت در کشور را که‬ ‫خود آن‌ها هم سهم عمده‌ای در به‌وجود آمدن آن‌ها دارند به گردن‬

‫عمل‌کرد خام احمدی‌نژاد و‬ ‫طرف‌دارانش و تبلیغات سپاه‬ ‫و سایر ارگان‌های حکومت علیه‬ ‫آن‌ها در حدود ‪ 2‬سال اخیر آن‌ها‬ ‫را به بی‌ارزش ترین افراد در دید‬ ‫حکومت جمهوری اسالمی ایران‬ ‫تبدیل کرده است‬ ‫احمدی‌نژاد و طرف‌دارانش بیندازند تا این‌که راه را برای حذف تمام‬ ‫عیار آن‌ها از صحنه قدرت سیاسی کشور هموار سازند‪.‬‬ ‫در حال حاضر فشاری که برای رژیم از بابت مشکالت اجتماعی و‬ ‫اقتصادی کشور وارد می‌شود به احتمال زیاد باعث تشدید اختالف‌ها‬ ‫و تنش‌ها بین طرف‌داران احمدی‌نژاد و طرف‌داران خامنه‌ای خواهد‬ ‫شد و ش��کاف‌ها را در داخل رژیم بین جناح‌های مختلف سیاسی‬ ‫عمیق‌تر خواهد ساخت‪ .‬با توجه به شرایط موجود این جدال و نزاع‬ ‫احتمالن به سود رهبر دیکتاتور یعنی خامنه‌ای تمام خواهد شد که‬ ‫تمام ابزارهای قدرت را در دست دارد‪.‬‬ ‫اگر به خصوصیات اخالقی و شخصیتی خامنه‌ای نظری بیندازیم‬ ‫ی��ک فرد کین��ه‌ای‪ ،‬بی‌رحم و خود‌خواه می‌باش��د‪ .‬رهبر حکومت‬ ‫ای��ران تجربه حذف و برخورد با افرادی قوی‌تر از احمدی‌نژاد مثل‬

‫میر‌حسین موسوی‪ ،‬مهدی کروبی‪ ،‬مرحوم آیت‌اله منتظری و ده‌ها‬ ‫رجال سیاسی مخالف دیگر را در پرونده خود دارد‪ .‬پس با توسل به‬ ‫قوه قهریه هم می‌تواند از پس احمدی‌نژاد و طرف‌دارانش بر آید و‬ ‫به راحتی این مسئله را مدیریت کند‪.‬‬ ‫ت��داوم وضع موجود یعنی نافرمانی‌ها و جدال احمدی‌نژاد با طیف‬ ‫محافظه‌کار طرف‌دار خامنه‌ای‪ ،‬بالطبع اکثر مس��وولین سیاسی و‬ ‫فرماندهان نظامی‪ ،‬روحانیون محافظه‌کار‪ ،‬بازاریان سنتی را حول‬ ‫مح��ور رهبر ای��ران جمع خواهد کرد‪ .‬چون این اف��راد تابع قدرت‬ ‫هس��تند و به خاطر منافع خود هم که ش��ده در برابر احمدی‌نژاد‬ ‫خامنه‌ای را حمایت خواهند کرد‪ .‬خامنه‌ای هم که هر موقع شرایط‬ ‫ایج��اب کند پروژه حذف خود را عملی خواهد کرد‪ .‬در حال حاضر‬ ‫خامنه‌ای و س��پاه تم��ام فعالیت‌های طیف احمدی‌ن��ژاد را رصد‬ ‫می‌کند و در حال تش��کیل پرونده‌های قطور از عمل‌کرد آن‌ها‬ ‫هس��تند‪ .‬این پرونده‌ها بیش‌تر در مورد تعدی از قانون‪ ،‬تخلفات‬ ‫مالی طرف‌داران احمدنژاد‪ ،‬عدم پای‌بندی به اصل والیت فقیه‬ ‫و… می‌باش��ند که درص��ورت نیاز یکی پس‬ ‫از دیگری به‌دس��تور خامنه‌ای گشوده خواهند‬ ‫ش��د‪ .‬در نهای��ت خامن��ه‌ای و طرف‌داران��ش‬ ‫در رس��انه‌های عموم��ی سیاس��ت‌های دولت‬ ‫احمدی‌نژاد را باعث بروز مصائب و مش��کالت‬ ‫در کش��ور معرف��ی کرده و در این ب��اره آن‌ها را‬ ‫مقصر جلوه خواهند داد تا این‌که به پروژه حذف‬ ‫خود در دید مردم مشروعیت بخشند‪.‬‬ ‫عمل‌ک��رد خ��ام احمدی‌ن��ژاد و طرف‌دارانش و‬ ‫تبلیغات سپاه و س��ایر ارگان‌های حکومت علیه‬ ‫آن‌ها در حدود ‪ 2‬س��ال اخیر آن‌ها را به بی‌ارزش‬ ‫ترین افراد در دید حکومت جمهوری اس�لامی‬ ‫ایران تبدیل کرده اس��ت‪ .‬حت��ا حکم حکومتی‬ ‫خامن��ه‌ای در مورد مس��ئله عزل حیدر مصلحی‬ ‫توس��ط احمدی‌ن��ژاد و بازگرداندن دوب��اره او به‬ ‫کرس��ی وزارت توسط خامنه‌ای و اخیرا مخالفت‬ ‫قوه قضاییه با بازدید احمدی‌نژاد از زندان اوین یک نوع هش��داری‬ ‫برای احمدی‌نژاد بود که می خواس��ت با کوچک کردن او نش��ان‬ ‫دهد در این مملکت هیچ کاره است و قدرتی ندارد‪ .‬اخیرن سایت‬ ‫اینترنتی رهبر ایران با انتشار یک یادداشتی اعالم کرد هیچ کس‬ ‫نمی‌تواند از اطاعت رهبر ش��انه خالی کند و در این یادداش��ت به‬ ‫صراحت آمده است‪ :‬هم ‌ه مردم و از جمله نخبگان و صاحب‌نظران‬ ‫باید از اوامر رهبری اطاعت کنند‪ .‬این دیدگاه‌ها و به‌ویژه دیدگاه‌هایی‬ ‫که در س��ایت‌های اینترنتی منسوب به طیف محافظه‌کار و سپاه‬ ‫پاسداران منتشر می‌ش��وند اخیرن در بیش‌تر مواقع احمدی‌نژاد و‬ ‫طرف‌دارانش را نشانه می‌روند تا این‌که با آماده‌سازی افکار عمومی‬ ‫و ایجاد بدبینی نس��بت به آن‌ها در بین عم��وم مردم پروژه حذف‬ ‫خود را عملی کنند و این‌که این پروژه چه موقعی به‌طور کامل به‬ ‫تحقق خواهد پیوست به رفتار احمدی‌نژاد و طرف‌دارانش در قبال‬ ‫خامنه‌ای و س��پاه‪ ،‬شرایط و اوضاع داخلی و بین‌المللی و نظر علی‬ ‫خامنه‌ای بس��تگی دارد‪ .‬به احتمال زی��اد خامنه‌ای و طرف‌دارانش‬ ‫برای این کار تا انتخاب ریاست جمهوری آینده صبر خواهند کرد و‬ ‫در چنین وضعیتی موانع بازداشت و نابودی تیم احمدی‌نژاد(جریان‬ ‫انحرافی) برای آنان با توسل به قدرت نظامی و حمایت سایر نهادها‬ ‫و ارگان‌های حکومتی مرتفع خواهد شد‪ .‬درنهایت به احتمال زیاد‬ ‫احمدی‌نژاد و یارانش بازی را باخته و عرصه قدرت و سیاست را به‬ ‫نفع خامنه‌ای و سپاه پاسداران ترک خواهند کرد‪.‬‬

‫‪57‬‬

‫زن ح ‌رم‌سرا‪،‬‬ ‫وظایف و آموزش‌ها‬ ‫سایه کوثری‬ ‫در قدیم بس��یار مرس��وم بوده است که شاه برای نش��ان دادن قدرت و شوکتش‬ ‫رسومی را اجرا کند‪ .‬یکی از آن رسوم داشتن ح ‌رم‌سرایی بزرگ با همسران بسیار‬ ‫بوده است‪ .‬این رسم در دوره قاجار هم چون گذشته ادامه یافت‪ .‬زنان شاه عمدتن‬ ‫زیبا و جوان بودند‪ ،‬هرچند ح ‌رم‌سرا را زنان مسن‌تر یعنی مادر شاه و مادر ولیعهد و‬ ‫اطرافیان آن‌ها اداره می‌کردند‪ .‬مادر شاه از همه قدرت بیش‌تری داشت و به همین‬ ‫دلیل زنان نزدیک به او مثل دختران او و خاله‌های شاه هم قدرت بیش‌تری نسبت‬ ‫به دیگر زنان داشتند‪.‬‬ ‫زنان عقدی هم نسبت به زنان صیغه‌ای در اولویت بودند‪ .‬زنان عقدی معمولن از‬ ‫خانواده‌های قجر و اشراف‌زاده انتخاب می‌شدند و طبق رسمی که آغامحمدخان‬ ‫بنا نهاده بود‪ ،‬مادر ولیعهد می‌بایست حتمن از خانواده قجر می‌بود‪ .‬هرچند این‌گونه‬ ‫انتخاب‌ها بیش‌تر از روی منافع سیاسی بود‪ .‬آن‌ها را مادر شاه انتخاب می‌کرد و‬ ‫تنها فرزندان چنین زنی می‌توانستند ولیعهد شوند‪ .‬اما زنان صیغه‌ای را شاه به میل‬ ‫خود انتخاب می‌کرد و می‌توانست از هر طبقه‌ای آن‌ها را برگزیند‪ .‬هرچند گاه این‬ ‫زنان سوگلی می‌شدند و مقام‌شان تا حد ملکه باال می‌رفت‪ .‬هرچند همیشه هم‬ ‫شاه‪ ،‬زنان صیغه‌ای را انتخاب نمی‌کرد و گاه گروهی از اینان به شکل پیشکشی‬ ‫سران و بزرگان کشوری به ح ‌رم‌سرا راه می‌یافتند تا وسیله‌ای برای ارتق‌ا جای‌گاه‬ ‫صاحبان قبلی خود شوند‪ .‬زنان در واقع در ح ‌رم‌سرا به چند دسته تقسیم می‌شدند‪:‬‬ ‫خانواده سلطنتی‪ ،‬زنان عقدی‪ ،‬زنان صیغه‌ای و کنیزان سلسله مراتب زنان در کلیه‬ ‫ی و معاشرت‌ها رعایت می‌شد‪ .‬شرف‌یابی به پیش‌گاه شاه‬ ‫سالم‌ها‪ ،‬مجالس رسم ‌‬ ‫نیز شامل همین سلسله مراتب بود‪ .‬سالم‌های مخصوص نیز بدین منظور انجام‬ ‫می‌یافت که تا زمان فتحعلی ش��اه روزی یک‌بار و از زمان محمد ش��اه هفته‌ای‬ ‫یک‌بار بود و پس از مرگ وی منسوخ شد و فقط در اعیاد رسمی‌برگزار می‌شد‪.‬‬ ‫زنان به میزان نفوذ و اعتبارشان در نزد شاه مستمری جداگانه داشتند و این حقوق‬ ‫شامل فرزندان شاه هم می‌شد‪ .‬زن‌های درجه اول شاه را ماهی هفت‌صد و پنجاه‬ ‫تومان حقوق بود‪ .‬زن‌های درجه دوم به تفاوت از پانصد تا دویست تومان داشتند و‬ ‫صیغه‌های درجه سوم را از یک‌صد تا یک‌صد و پنجاه تومان مقرری بود‪ .‬دخترهای‬ ‫بزرگ شاه سالی هزار تومان حقوق داشتند‪ .‬اما این زنان با این‌که در ح ‌رم‌سرا بودند‪،‬‬ ‫می‌توانستند از حضور اساتید مختلف بهره برده و هنرهای بسیار بیاموزند‪ .‬هنرهایی‬ ‫چون خطاطی‪ ،‬گل‌دوزی‪ ،‬سوزن‌دوزی‪ ،‬مروارید‌دوزی‪ ،‬نقاشی و بافندگی‪ .‬حتا گاه‬ ‫هنرهایی چون تیراندازی و سوارکاری می‌آموختند‪ ،‬مثل جیران همسر ناصرالدین‬ ‫شاه یا فخرالدوله‪ ،‬دخترش و البته آموزش قرآن در راس همه دروس‌شان بود‪.‬‬ ‫از سویی برای بیش‌تر مشغول شدن زنان هم در اندرون و ح ‌رم‌سرا به آنان وظایفی‬ ‫می‌سپردند‪ .‬وظایفی چون‪ :‬تقسیم غذای ح ‌رم‌سرا‪ :‬خانم کوچک دختر تقی خان و‬ ‫نبیره کریم خان زند در عهد فتحعلی شاه عهده‌دار این وظیفه بود و چنین وظیفه‌ای‬ ‫فقط به افراد مطمئن سپرده می‌شد‪ .‬نظارت خانه اندرونی شاه‪ :‬این مقام در زمان‬ ‫فتحعلی شاه به عهده دلبر خانم بود‪ .‬نظارت بر زنان ناصرالدین شاه‪ :‬همیشه سه‬ ‫یا چهار نفر از زنان عاقله را که دارای کفالت بودند به عنوان ریاس��ت زنان دیگر‬ ‫انتخاب می‌کرد و به هر یک از آن‌ها تعدادی از خانم‌ها را می‌س��پرد و احتیاجات‬ ‫آن‌ها به وسیله این زن‌ها رفع می‌شد‪ .‬نظارت بر خزانه اندرون‪ :‬از زمان فتحعلی‌شاه‬ ‫خزانه تقس��یم ش��ده بود‪ .‬یکی از این خزانه‌ها خزانه طال و جواهرات بود که زیر‬ ‫نظر و مهر و کلید ش��اه قرار داشت و شاه نگه‌داری از این صندوق‌ها و جواهرات‬ ‫را به یکی از زنان خود می‌سپرد‪ .‬این مقام در زمان ناصرالدین شاه متعلق به کنیز‬ ‫کردی به نام فاطمه بود‪ .‬نگه‌داری از وجوه تقدیمی و پیشکشی‪ :‬این وجوه در زمان‬ ‫ناصرالدین شاه به امینه اقدس‪ ،‬یکی از زنان با نفوذ شاه سپرده شده بود تا در آخر‬ ‫سال تقدیم خزانه شود‪.‬‬ ‫و نامه‌ن��گاری ب��ه امپراتریس‌های دولت‌های خارجی و زنان س��فرا و پذیرایی از‬ ‫میهمانان زن خارجی که به ح ‌رم‌سرا می‌آمدند و یکی از شغل‌های مهم بود که در‬ ‫زمان فتحعلی شاه مختص آغا‌باجی بود بعدها به مهد علیای سوم (ملک جهان‬ ‫خانم) و بعد از مرگ او به انیس‌الدوله سوگلی ناصرالدین شاه سپرده شد‪.‬‬

‫‪58‬‬

‫افزایش ‪100‬درصدی جرایم سایبری در ایران‬

‫پلیس سایبرکجاست‬ ‫منوچهرنوبنیاد‬ ‫با رشد روز افزون اینترنت و اقتصاد اینترنتی‪ ،‬حضور‬ ‫دزدان اینترنتی نیز محس��وس ش��ده است‪ .‬اکثر‬ ‫س��ود‌دزدان اینترنتی‪ ،‬به دلیل ع��دم آگاهی افراد‬ ‫از تکنولوژی وارد ش��ده است و متاسفانه تا کنون‬ ‫تالش��ی نیز برای ایجاد بستری به منظور آموزش‬ ‫در س��طح کالن جامعه از س��وی مسووالن ایران‬ ‫صورت نگرفته است‪.‬‬ ‫فضای مجازی با توجه به ماهیت آن‪ ،‬مکان مناسبی‬ ‫برای رشد افراد سودجو و کاله‌بردار شده است که‬ ‫بتوانند از عدم آگاهی افراد نهایت استفاده را کرده و‬ ‫با علم بر این‌که فعالیت خالف «قانون» آن‌ها پی‌گردی ندارد‪،‬‬ ‫نهایت س��ود را ببرند‪ .‬فرمانده قرارگاه دفاع سایبری با اشاره به‬ ‫این موضوع که مردم باید بدانند که پلیس فتا حافظ سرمایه‌های‬ ‫مردم در فضای مجازی اس��ت‪ ،‬اظهار داش��ت ‪ :‬شناخت جرم و‬ ‫برخورد با مجرم وظیفه پلیس س��ایبر است‪« .‬سردار غالمرضا‬ ‫جاللی» گفت‪ :‬مس��ئولیت ش��ناخت جرم و برخورد با مجرمان‬ ‫در فضای سایبر برعهده پلیس فضای تولید و تبادل اطالعات‬ ‫اس��ت‪ ،‬لذا این پلیس وظیفه دارد هر مجرمی را که علیه منافع‬ ‫کشور‪ ،‬سازمان یا فردی اقدامی را انجام می‌دهد با ابزارقانونی و‬ ‫براساس حکم دادستانی مورد پی‌گیری قراردهد و اگر فرد مجرم‬ ‫باشد با وی برخورد کند‪ .‬وی ادامه داد‪ :‬مردم باید بدانند که پلیس‬ ‫فتا می‌تواند با تهدیدات برخورد کرده و اگر س��رمایه‌های آن‌ها‬ ‫در بخش‌های مختلف محیط مجازی مورد تهدید قرار گیرد این‬ ‫اعتماد را داشته باشد که پلیس با مجرم برخورد خواهد کرد‪.‬‬ ‫رییس پدافند غیر عامل کشور با اشاره به این‌که پلیس فتا یکی‬ ‫از اعضای ثابت قرارگاه دفاع س��ایبری است‪ ،‬اظهار داشت‪ :‬این‬ ‫پلیس فعالیت گس��ترده‌ای در رص��د اقدامات صورت گرفته در‬ ‫فضای مجازی دارد به نحوی که بررس��ی وضع دفاع سایبری‪،‬‬ ‫بررسی حمالت دولتی دیگر کشورها‪ ،‬مستندسازی و پی‌گیری‬ ‫شکایات در مجامع بین‌المللی به ویژه در پلیس اینترپل و نهایتن‬ ‫پایش موضوعی فضای س��ایبر بر عهده این نیرو است‪ .‬به نقل‬ ‫از پای‌گاه خبری پلیس‪« ،‬سید محسن عرفانی» با بیان این‌که‬ ‫کاله‌برداری در قالب فروش‌گاه الکترونیک روش فرصت‌طلبان‬ ‫در فضای س��ایبر است‪ ،‬اظهار کرد‪ :‬خرید آنالین کاالها و ارایه‬ ‫خدمات یکی از مفیدترین کاربردهای اینترنت محسوب می‌شود‪.‬‬ ‫وی افزود‪ :‬نخس��تین پیش فرض برای حقیقی و س��الم‌بودن‬ ‫خدمات یک فروش‌گاه الکترونیک این است که کاالهای مجاز‬ ‫ارایه می‌کنند؛ بنابراین فروش‌گاه‌هایی که کاالهای غیرمجاز به‬ ‫فروش می‌رس��انند‪ ،‬به احتمال زیاد با قصد کاله‌برداری فعالیت‬ ‫می‌کنند‪ .‬عرفانی گفت‪ :‬منطقی است که کاربران پیش از اقدام‬ ‫به خریده��ای اینترنتی از فروش‌گاه‌های الکترونیکی از تجربه‬ ‫دوستان و آشنایان نزدیک اس��تفاده کرده و از فروش‌گاه‌هایی‬ ‫خرید کنند که سابق ‌ه ارایه خدمات مطمئن و مطلوب دارند‪.‬‬ ‫رییس پلیس فتای خراس��ان‌رضوی ادامه داد‪ :‬گاهی در محیط‬ ‫اینترنت به طور ناخواسته صفحاتی در برابر شما باز می‌شود که‬ ‫حاوی تبلیغات فروش کاالها و ارایه خدماتی اس��ت که امکان‬ ‫دارد تقلبی و به قصد کاله‌برداری طراحی و ایجاد ش��ده باشند‪.‬‬ ‫کارب��ران در هنگام خرید آنالین و در زمانی که پس از انتخاب‬ ‫کاال به درگاه پرداخت الکترونیکی بانک هدایت می‌شوند‪ ،‬دقت‬

‫کنن��د که حتمن آدرس صفح��ه درگاه متعلق به همان بانکی‬ ‫باش��د که آرم و لوگوی آن را در صفحه مشاهده می‌کنند‪ ،‬زیرا‬ ‫در بعضی مواقع کاله‌ب��رداران با جعل صفحات درگاه پرداخت‬ ‫الکترونیک��ی بانک‌ها‪ ،‬افراد را به صفحاتی هدایت می‌کنند که‬ ‫آدرس��ی ش��بیه آدرس بانک اصلی دارند‪ ،‬در صورت عدم دقت‬ ‫خریدار و ورود اطالعاتی چون ش��ماره کارت بانکی‪ ،‬رمز عبور‪،‬‬ ‫‪ ccv2‬و تاریخ انقضای کارت‪ ،‬این اطالعات برای کالهبرداران‬ ‫ثبت شده و عملن امکان هرگونه سو‌استفاده برای آن‌ها فراهم‬ ‫می‌شود‪.‬‬ ‫باید در نظر داش��ت که در سیس��تم پرداخت الکترونیکی همه‬ ‫بانک‌ه��ا از ‪( SSL‬امنیت تجارت الکترونیک��ی) و روش‌های‬ ‫مطمئن رمزنگاری استفاده می‌شود؛ کاربران باید دقت کنند که‬ ‫در نوار آدرس اینترنتی صفحه پرداخت بانک‪ ،‬نماد یک قفل یا‬ ‫عبارت ‪ //:https‬درج ش��ده باش��د‪ ،‬در غیر این صورت قطعن‬ ‫صفحه جعلی اس��ت و قصد به س��رقت‌بردن اطالعات کارت‬ ‫بانکی آن‌ها را دارد‪« .‬ستار خسروی» در اصفهان در مورد میزان‬ ‫جرایم اینترنتی در ش��ش ماهه نخست امس��ال اظهار کرد‪ :‬در‬ ‫ش��ش ماهه نخست امسال در مقایس��ه با شش ماهه نخست‬ ‫سال ‪ ،90‬با رشد ‪100‬درصدی جرایم در فضای سایبری روبه‌رو‬ ‫بوده‌ای��م‪ .‬وی با این‌که ‪ 80‬درصد از این جرایم که باالتر از نرم‬ ‫جهانی است‪ ،‬کشف شده است‪ ،‬افزود‪ :‬بیش‌ترین این جرایم در‬ ‫حوزه اقتصادی و برداش��ت پول بوده است‪ .‬رییس پلیس فتای‬ ‫اس��تان اصفهان تصریح است‪ :‬نزدیک به ‪ 50‬درصد از جرایم را‬ ‫جرایم اقتصادی و مالی تشکیل می‌دهد که از طریق اخاذی و‬ ‫کاله‌برداری ش��بکه اجتماعی رخ داده است‪ .‬وی توهین‪ ،‬افترا‪،‬‬ ‫نش��ر اکاذیب را هش��ت درصد‪ ،‬هک و دسترس��ی غیرمجاز را‬ ‫هش��ت درصد و بقیه جرایم را چهار درصد میزان جرایم عنوان‬ ‫کرد‪ .‬خسروی جرایم اینترنتی را بسیار پیچیده‌تر از جرایم سنتی‬ ‫دانس��ت و گفت‪ :‬به همان اندازه که در این فضا کاله‌برداری‌ها‬ ‫پیچیده است به همان میزان نیز کشف آن از پیچیدگی برخوردار‬ ‫بوده و این در حالی است که در حوزه سایبری تخصص و علم‬ ‫خاص الزم است‪.‬‬ ‫وی با تاکید کرد‪ :‬گس��ترش فناوری اطالعات و ارتباطات تنوع‬ ‫و پیچیدگی جرای��م روز‌به‌روز بیش‌تر می‌ش��ود‪ .‬رییس پلیس‬ ‫فتای اس��تان اصفهان گفت‪ :‬بیشتر کاربران اینترنتی را جوانان‬ ‫و آس��یب‌پذیرترین آن‌ها ج��وان و به همان نس��بت مجرمان‬ ‫اینترنتی را نیز قش��ر جوان تش��کیل می‌دهد‪ .‬وی اضافه کرد‪:‬‬ ‫افرادی که تازه وارد فضای اینترنتی می‌شوند بیش‌تر در معرض‬ ‫کال‌هبرداری قرار دارند و نس��بت جرم اینترنتی هر فرد نسبت‬ ‫یک به چهار است‪.‬‬

‫تاتسیاناوبازگشتبهسرزمینمادری‬ ‫اکبر ترشیزاد‬ ‫«لیال رجبی» یا همان «تاتسیانا ایلیوشچانکا» یکی از هشت زن‬ ‫المپیکی ایران بود که به لندن رفت اما نتوانست نتایج خوبی بگیرد‪.‬‬ ‫پس از بازگش��ت او اما بسیاری از مس��ووالن ورزش کشور زبان‬ ‫به انتقاد از او گش��ودند‪ .‬این س��خنان آن قدر ادامه یافت تا صدای‬ ‫ای��ن پرتاب‌گر نجیب بالروس‌تبار نی��ز درآمد‪« .‬لیال» که فقط به‬ ‫‌خاطر عشق به همسر بوشهری‌اش «پیمان رجبی» که او نیز دونده‬ ‫اس��ت در ایران مانده‪ ،‬قبول کرد که به‌عنوان ورزش‌کار ایرانی در‬ ‫مسابقات جهانی شرکت کند‪.‬‬ ‫اکنون «رجبی» در مصاحبه با خبرگزاری‌ها اظهار کرده اس��ت که‬ ‫در حق او اجحاف شده و او از تمام امکاناتی که برای بسیاری دیگر‬ ‫از ورزش‌کاران المپیکی فراهم ش��ده بود محروم بوده است‪ .‬او بر‬ ‫این باور است که اگر اکنون‬ ‫مسووالن به تندی از او انتقاد‬ ‫می‌کنند به این س��بب است‬ ‫که می‌خواهن��د تا کم‌کاری‬ ‫خود را بر گردن ورزش‌کاران‬ ‫بیاندازند‪ .‬حاال ش��رایط برای‬ ‫«لیال رجبی» به جایی رسیده‬ ‫است که به باور خودش اگر‬ ‫این وضعیت ادامه پیدا کند به‬ ‫کشور خود باز خواهد گشت‬ ‫چرا ک��ه در ب�لاروس همه‬ ‫چیز حرفه‌ای است و شرایط‬ ‫اردوی��ی و تمرین��ی ب��رای‬ ‫همه‌ی ورزش‌کاران و در هر‬ ‫رده‌ای برابر است‪« .‬تاتسیانا»‬ ‫پیامی نیز ب��رای مردم ایران‬ ‫دارد و می‌گوید‪:‬‬ ‫«من با شرایط بسیار بد و امکانات محدود توانستم ورودی المپیک‬ ‫را بگیرم‪ .‬مصاحبه‌هایی که مس��ووالن علی��ه من می‌کنند به جز‬ ‫این‌که من را دل‌س��رد کند هیچ چیز دیگری ن��دارد‪ .‬برای این‌که‬ ‫بتوانیم ورزش زنان ایران را گس��ترده کنیم باید به آن‌ها پر و بال‬ ‫بدهیم‪ .‬من تمام تالش خود را کردم تا در المپیک برای ایران مدال‬ ‫بگیرم اما نمی‌توانم با این امکانات معجزه کنم و یک ش��به مدال‬ ‫طالی المپیک را بگیرم‪».‬‬ ‫——————————————————‬ ‫وقتی که یک هفته پیش «محمد مایلی‌کهن» از شرایط فرهنگی‬ ‫حاکم بر باش��گاه‌های فوتب��ال ما و جوایز میلیون��ی و بی‌مورد به‬ ‫بازیکنان و جوانان انتقاد کرد خیلی‌ها این مس��ایل را به حس��اب‬ ‫این گذاش��تند که «مایلی» س��نگ خودش را به سینه می‌زند اما‬ ‫واقعیت این است که وقتی به آن چه در باشگاه‌های بزرگ فوتبال‬ ‫دنی��ا می‌گذرد و نظم و انضباطی که بر آن‌ها حاکم اس��ت نگاهی‬ ‫بیاندازیم همه چیز برای‌مان روش��ن می‌ش��ود‪ .‬در آخرین نمونه از‬ ‫این اتفاقات «آلکس فرگوسن» سرمربی تیم «منچستر یونایتد»‬ ‫بازیکنان جوانش را از س��وار شدن بر ماشین‌های گران‌بهایی که‬

‫ش��رکت «شورولت»‪ ،‬اسپانس��ر جدید این تیم به آن‌ها هدیه داده‬ ‫است منع کرد‪.‬‬ ‫«فرگوس��ن» گفته اس��ت که می‌ترس��د بازیکنان جوانش با این‬ ‫هدایای گران‌قیمت مغرور ش��ده و تمرکز خود را از دس��ت بدهند‪.‬‬ ‫روزنامه «دیلی میل» انگلیس در گزارش��ی نوش��ته است که این‬ ‫مربی فقط اجازه داده اس��ت که بازیکنان باالی ‪ 23‬س��ال تیم از‬ ‫این ماشین‌ها اس��تفاده کنند‪« .‬فرگوسن» همواره از مربیانی بوده‬ ‫که روی نظم و انضباط بازیکنان تیمش بسیار حساس بوده است‬ ‫و هیچ‌گونه اعتراضی را از آن‌ها برنمی‌تابد‪ ،‬اخراج ستاره‌هایی چون‬ ‫«یاپ اس��تام»‪« ،‬دیوید بکام»‪« ،‬رود فان نیس��تلروی»‪« ،‬کریس‬ ‫رونالدو» و «روی کین» که او را پس��ر «فرگوس��ن» می‌خواندند‬ ‫شاهد این ادعاست‪.‬‬ ‫——————————————————‬

‫«محمد پنجعلی» عضو سابق هیت مدیره باشگاه پرسپولیس در‬ ‫گفت‌وگو با رس��انه‌ها مطالبی جالبی را درباره‌ی فوتبال باشگاهی‬ ‫و ملی بیان کرده اس��ت‪ .‬این بازیکن س��ابق تیم ملی و باش��گاه‬ ‫پرسپولیس تهران اظهار کرده اس��ت که در فوتبال مریض ایران‬ ‫به‌تری��ن مدیران هم نمی‌توانند به عن��وان اعضای هیت مدیره‌ی‬ ‫باشگاه‌های پرسپولیس و استقالل موفق عمل کنند‪« .‬پنجعلی»‬ ‫در ادامه گفته اس��ت که‪« :‬متاس��فانه یک سیستم کاملن اشتباه و‬ ‫مخالف فوتبال دنیا بر فوتبال ایران حاکم است که اجازه نمی‌دهد‬ ‫به‌ترین مدیران هم عمل‌کرد مطلوب��ی از خود به جای بگذارند و‬ ‫این که چه افرادی به عضویت هیات مدیره باشگاه پرسپولیس در‬ ‫می‌آیند اصلن مهم نیست چرا که راه‌گشای مشکالت این فوتبال‬ ‫نفر نیس��ت و افراد نمی‌توانند در آن تاثیر مس��تقیمی داشته باشند‬ ‫ضمن آن‌که این شرایط روز به روز بدتر هم می‌شود‪».‬‬ ‫ای��ن مدافع قدیمی فوتبال م��ا در مصاحبه‌اش بر نکات دیگری از‬ ‫جمله درآمدزایی باشگاه‌ها‪ ،‬بحران در پرسپولیس و حضور مدیران‬ ‫غیرورزشی در این باشگاه تاکید کرده و سخنان جالبی را بیان کرده‬ ‫است اما آن‌چه که در این میان جای پرسش دارد این است که چرا‬

‫همه‌ی این مس��ایل امروز یاد آقای «پنجعلی» افتاده است؟ مگر‬ ‫چند سال پیش که خود ایشان و دوستانش در این باشگاه کاره‌ای‬ ‫بودند مشکلی وجود نداش��ت؟ به نظر می‌رسد که متاسفانه هنوز‬ ‫بسیاری از افراد در ورزش و به ویژه فوتبال ما سنگ خودشان را به‬ ‫سینه می‌زنند و بیش از آن‌که منافع ملی برایشان مهم باشد به فکر‬ ‫موقعیت‌های فردی هستند‪.‬‬ ‫——————————————————‬ ‫رییس س��تاد اقامه نماز کشور س��خنانی جالبی را درباره ورزش و‬ ‫نماز بیان کرده و گفته است‪« :‬برای ترویج نماز و نمازخوانی باید از‬ ‫ورزش‌کاران قهرمان بهره گرفت‪ ،‬چرا که رفتار ورزش‌کاران موفق‬ ‫به طور حتم تاثیرگذاری بیش‌تری روی نوجوانان و جوانان خواهد‬ ‫داشت‪».‬‬ ‫«محسن قرائتی» در نشستی که با موضوع نماز و تبیین جای‌گاه‬ ‫آن در ورزش برگزار شده است‬ ‫اضاف��ه کرده که‪« :‬مس��ووالن‬ ‫فع��ال در عرص��ه ورزش نی��ز‬ ‫باید در برنامه‌ه��ای اقامه نماز‬ ‫حضور فعال داش��ته تا الگویی‬ ‫در این زمینه برای ورزش‌کاران‬ ‫باشند‪« ».‬قرائتی» پیشنهاد کرده‬ ‫است که در هر مجموعه ورزشی‬ ‫یک اسالم‌ش��ناس ب��ه منظور‬ ‫معرفی هرچه به‌تر مسایل دینی‬ ‫و اعتقادی و پاس��خ به سواالت‬ ‫بی‌ش��ماری که برای نوجوانان‬ ‫و جوان��ان عالقه‌مند به ورزش‬ ‫پیش می‌آید حضور داشته باشد‪.‬‬ ‫او هم‌چنین اظهار داشته است‪:‬‬ ‫«یک ورزش‌کار با به جا آوردن‬ ‫سجده‌ی شکر بعد از به‌دست آوردن مدال می‌تواند به راحتی فرهنگ‬ ‫و اعتقادات خود را به دنیا نش��ان دهد در صورتی که انجام این امر‬ ‫توسط یک مبلغ دینی بسیار زمان‌بر و کاری دشوار است‪ ».‬عجیب‬ ‫این است که «محسن قرائتی» و دیگر دوستان‌شان پس از سه دهه‬ ‫نفهمیده‌اند که امور فردی و شخصی انسان‌ها را نمی‌توان با چنین‬ ‫روش‌هایی شکل داد‪ .‬ایشان باید به فکر حل کردن دوگانگی‌هایی‬ ‫باش��ند که این نظام در ذهن جوانان و نوجوانان این کش��ور بوجود‬ ‫آورده است‪ .‬وقتی دست‌گاه تبلیغاتی جمهوری‌اسالمی ورزش‌کاران‬ ‫و هنرمندان مشهور را در حال خواندن نماز و اجرای مراسم مذهبی‬ ‫و عبادی نشان می‌دهد اما درست چند روز بعد مردم همان افراد را‬ ‫در جشن‌ها و پارتی‌های خصوصی در حال خوشگذرانی با دختران‬ ‫و یا نوشیدن مشروبات الکلی می‌بینند و یا خبر رسوایی‌های اخالقی‬ ‫آن‌ها را در مطبوعات می‌خوانند چه کس��ی پاس��خ‌گوی تناقضات‬ ‫ذهنی ایجاد ش��ده است؟ اگر آقایان دس��ت از این همه ریاکاری و‬ ‫تزویر برداش��ته و امور فردی و خصوصی مردم را از دین و ایمان و‬ ‫عبادت گرفته تا تفریح و خوش‌گذرانی به حال خودشان واگذار کنند‬ ‫نتیجه‌ی به‌تری حاصل نخواهد شد؟‬

‫‪59‬‬

‫روبنده‬ ‫با‬ ‫چه‬ ‫باغ‌وحش انسانی‬ ‫چه بدون حجاب‬ ‫کتاب «راهنما درباره‌ی حقوق حیوانات»‬

‫نعیمه دوستدار‬ ‫زنان ایرانی در هر محیطی و در هر کشوری از صد قدمی‌قابل تشخیص‌اند‪ ،‬نه از این بابت‬ ‫که از زنان دیگر دنیا زیباترند‪ ،‬که البته زیبا هستند‪ ،‬از این بابت که مدل مو‪ ،‬شیوه‌ی لباس‬ ‫پوش��یدن و آرایش کردن‌شان خاص خودشان اس��ت‪ ،‬افراطی و عجیب‪ .‬البته تاکید می‌کنم‬ ‫که این تعبیر زنان ایرانی به معنای این نیست که همه را در یک دسته قرار می‌دهیم‪ ،‬تنها‬ ‫از بابت عمومیت جریان است‪ .‬به هر حال‪ ،‬اگر در کشوری که حجاب اجباری نیست‪ ،‬زنی را‬ ‫دیدید که موهایش را نوعی گیره‌ی سر ‪ 30‬سانتی‌متر باالتر از سرش برده و هم‌زمان مش و‬ ‫اکستنشن کرده و کفشی با پاشنه‌ی خیلی بلند و لباسی به غایت نامتناسب با اندامش به تن‬ ‫کرده‪ ،‬به اضافه‌ی خط چشم خیلی پررنگ و رژ لب پررنگ‌تر و گونه‌های برجسته و لب‌های‬ ‫تزریقی و ابروهای تاتو شده و خالصه با انواع اقسام محصوالت زیبایی و آرایشی‪ ،‬می‌توانید‬ ‫احتمال زیادی بدهید که ایرانی است‪ .‬در درجه‌ی اول‪ ،‬عالقه‌ی شدید زن‌های ایرانی به این‬ ‫ش��کل از‌آرایش‪ ،‬به محدودیت‌های‌ش��ان در پوشش بر‌می‌گردد‪ .‬حجاب اجباری باعث شده‬ ‫این دس��ته از زنان از هر فرصتی برای مقابله‌ی ناخودآگاه با حجاب اجباری اس��تفاده کنند‬ ‫و در ش��رایطی که این ممنوعیت از روی‌شان برداشته می‌شود آن را جبران کنند‪ .‬عالوه بر‬ ‫ای��ن‪ ،‬آمارهای تکان‌دهنده‌ای درباره‌ی می��زان عمل‌های زیبایی در میان زنان ایرانی وجود‬ ‫دارد؛ تا جایی که می‌توان گفت هرکس دستش به دهانش می‌رسیده‪ ،‬دست کم دماغش را‬ ‫عمل کرده و این تازه جدا از عمل‌های دیگری اس��ت که زنان ایرانی برای گذاش��تن گونه‪،‬‬ ‫کوچک کردن و بزرگ کردن سینه و شکم‪ ،‬کشیدن پوست و … انجام می‌دهند‪ .‬در حالی‬ ‫که تمایل زیادی به ورزش و تناسب اندام از طریق بهداشتی وجود ندارد‪ ،‬زنان ایرانی تالش‬ ‫می‌کنند با انواع روش‌های خطرناک‪ ،‬الغرتر شوند‪.‬‬ ‫اما غیر از حجاب اجباری‪ ،‬واقعن چه دالیلی می‌توان برای عالقه‌ی افراطی زنان ایرانی به‬ ‫خودآرایی پیدا کرد؟ چرا زنان ایرانی اعتماد به نفس ندارند و می‌خواهند خود را با شیوه‌های‬ ‫مصنوعی جذاب و خواستنی نشان دهند؟‬ ‫حقیق��ت ای��ن اس��ت که در کن��ار زور و اجبار حکومت��ی برای حفظ حج��اب و عفاف و در‬ ‫عی��ن تبلیغ آموزه‌ه��ای دینی در این زمینه‪ ،‬زنان ایرانی به دلیل عقب نگه داش��ته ش��دن‬ ‫در حوزه‌های اجتماعی و حقوقی‪ ،‬فرصت کافی برای نش��ان دادن توانایی‌های‌ش��ان ندارند‪.‬‬ ‫ابزارهای منطقی برای حضور موفق اجتماعی و پشتوانه‌های الزم برای داشتن یک زندگی‬ ‫خانوادگی موفق برای‌ش��ان وجود ندارد‪ .‬در ش��رایطی که زنان نمی‌توانند از مس��یر درست‬ ‫توانایی‌های خود را نش��ان دهند و در حالی که دیدگاه مردس��االر جامعه‌ی ایرانی آن‌ها را‬ ‫مثل عروس��ک بزک کرده می‌پس��ندد و تعریفی از زن جز موجودی جذاب برای مرد ندارد‪،‬‬ ‫ای��ن دیدگاه به زنان القا ش��ده که تمام هویت خود را در ظاهرش��ان جس��ت‌و‌جو کنند‪ .‬در‬ ‫این ش��رایط‪ ،‬جایی برای بروز زیبایی‌ اس��تعدادها و توانایی‌ها نمی‌ماند و همه چیز خالصه‬ ‫می‌شود در تالش برای جذاب‌تر به نظر رسیدن‪ ،‬شاید از این راه جای‌گاه متزلزل حقوقی و‬ ‫اجتماعی‌شان را تحکیم کنند‪ .‬فارغ از آموزه‌هایی که به ظاهر اصالت را به سادگی در پوشش‬ ‫می‌ده��د و ب��ا آرایش مخالفت می‌کند و در عین حال‪ ،‬آن را به ش��کل افراطی برای خلوت‬ ‫خانه و در جلوی ش��وهر تبلیغ می‌کند‪ ،‬جامعه‌ی ایرانی فضای مناسبی برای زنان ایرانی به‬ ‫وج��ود نیاورده که جدا از تاکید بیش از حد بر جذابیت‌های جنس��ی‪ ،‬فرصت بروز پیدا کنند‪.‬‬ ‫این تفکر‪ ،‬در نهایت زن ایرانی را تبدیل به سوژه‌ای کرده برای جلب توجه مرد؛ چیزی که‬ ‫به ظاهر و در غالب طرح‌های خشن پلیسی و با عنوان امنیت اجتماعی با آن مبارزه می‌شود‪.‬‬ ‫حرک��ت از درون جامع��ه‌ی زنان به س��مت تعدیل رفتارها در انتخاب لب��اس و نوع آرایش‬ ‫س��خت به نظر می‌رس��د؛ شاید چون هر تالش��ی برای اصالح این نوع نگاه‪ ،‬با تالش‌های‬ ‫محدودکننده‌ی رسمی اشتباه گرفته می‌شود؛ اما راز زنانه این است که شاید بتوان با پررنگ‬ ‫کردن علت‌های آن‪ ،‬دست کم از بخشی از زنان توقع داشت که دقت کنند پوشش‌شان‪ ،‬تا‬ ‫چه حد بازی‌چه‌ی نهادهای قدرت شده؛ چه با روبنده‪ ،‬چه بدون حجاب‪.‬‬

‫‪60‬‬

‫نهال نوریان‬ ‫«ما فقط چیزی را برمی‌داریم که گوس��اله به آن احتیاج ندارد‪ .‬این یک نگرش س��اده‌لوحانه و مطلقن‬ ‫نادرست است‪ .‬این بیان عاشقانه از «منظره‌ی خانه‌ی روستایی» مدت‌هاست که دوره‌اش سپری شده‬ ‫است‪ .‬امروزه یک تا سه روز بعد از تولد گوساله‪ ،‬او را از ماده‌گاو می‌دزدند و تصاحب می‌کنند‪.‬‬ ‫یک ماده‌گاو فقط زمانی ش��یر می‌دهد که در انتظار زایمان باش��د و یا تازه زایمان کرده باش��د‪ .‬تحت‬ ‫شرایط طبیعی‪ ،‬ماده‌گاو در طول عمر خود سه تا پنج گوساله زایمان می‌کند‪ ،‬از طریق تلقیح مصنوعی‬ ‫یک «حاملگی دایمی» را بر ماده‌گاو تحمیل می‌نمایند تا این‌که او به‌طور مدام شیر بدهد‪ .‬گوساله‌های‬ ‫متولدشده (اگر ماده باشند) با مواد غذایی بدلی بزرگ می‌شوند و یا (اگر نر باشند) آن‌ها را برای تولید‬ ‫گوش��ت چاق می‌کنند‪ .‬بنابراین ما شیر گوس��اله‌ها را تصاحب می‌نماییم و حتا مقدار شیر بیش‌تری از‬ ‫آن‌چه ماده‌گاو در حالت معمولی می‌دهد‪ ،‬از او می‌گیریم‪».‬‬ ‫«راهنما درباره‌ی حقوق حیوانات» نوش��ته‌ی «دیوید کارلز هامار» با برگردان «محمد مس��عودپور»‪،‬‬ ‫درحالی به زبان فارس��ی در دس��ت‌رس عالقه‌مندان قرار می‌گیرد که بس��یاری از حیوانات مانند سگ‬ ‫و خ��وک در ای��ران مورد تنفر قرار می‌گیرند و با موجودات زی��ادی نه به‌عنوان یک موجود زنده‪ ،‬بلکه‬ ‫ش��ی برخورد می‌ش��ود‪ .‬این کتاب با مقدمه‌ی مبس��وط مترجم آغاز می‌شود و به مواردی‬ ‫به‌مثابه یک ‌‌‬ ‫چون اس��تفاده از حیوان به‌عنوان خوراک‪ ،‬برخورد با حیوانات در زراعت‪ ،‬محصوالت حیوانی‪ ،‬آزمایش‬ ‫روی حیوانات‪ ،‬حیوان‌های خانگی‪ ،‬استفاده از حیوانات در سیرک و باغ وحش و مواردی از این دست‬ ‫می‌پ��ردازد و در نهایت ب��ه گیاه‌خواری به‌عنوان راهی برای حرکت در مس��یر حق��وق حیوانات روی‬ ‫می‌آورد بی‌آن‌که با نگاهی جزیی‌نگر به مس��ایل مربوط به گیاه‌خواری هم به‌دقت توجه نش��ان دهد‪.‬‬ ‫این نگاه ساده‌انگارانه به مسئله‌ی حقوق جان‌داران که صرفن جان‌داران متحرک را در شمار می‌آورد‪،‬‬ ‫خود در ش��مار نقض حقوق بس��یاری از جان‌داران قرار می‌گیرد که قادر ب��ه حرکت و یا تولید صوت‬ ‫نیس��تند‪ .‬به بیانی دیگر‪ ،‬ما آن‌چه را در ش��مار ذی‌حق می‌آوریم که به‌لحاظ تبار زیست‌شناسی بتوانیم‬ ‫هم‌ذات‌پنداری بیش‌تر و ملموس‌تری با آن داشته باشیم‪.‬‬ ‫کتاب «راهنما درباره‌ی حقوق حیوانات» با این جمله به پایان می‌رسد که «ما به‌تنهایی مسوول ایجاد‬ ‫این رنج‌ها برای حیوانات هس��تیم و وظیفه‌ی ماس��ت که به آن‌ها پایان دهیم‪ 35 ».‬صفحه‌ی کتاب‬ ‫در حالی به پایان می‌رس��د که ‪ 157‬بند مطرح‌ش��ده در این راه‌نما‪ ،‬قرار اس��ت هر فرد را دچار عذاب‬ ‫وجدان کند‪ ،‬بدون این‌که راه‌حلی عملی و بر پایه‌ی واقعیت موجود ارایه دهد‪ .‬درس��ت است که نقض‬ ‫مس��تمر و جهت‌دار حقوق بشر و بی‌س��امانی روزافزون اوضاع زیست انسان‪ ،‬دلیلی برای چشم‌پوشی‬ ‫بر س��تم هر روزه‌ای نیست که بر حیوانات و زیس��ت‌بوم کره‌ی خاکی می‌رود و واقعیت این است که‬ ‫بس��یاری از نقض حقوق‪ ،‬در بش��ر و حیوان با هم تالقی می‌کنند‪ ،‬ولی خارج از طرح مباحث انتزاعی‪،‬‬ ‫به‌ت��ر اس��ت بیش از هر چیز به واقعی��ت موجود نگاه کنیم و نقطه‌ای را که بش��ر در آن قرار گرفته و‬ ‫جای‌گاه پیرامونی پدیده‌های دیگر را در تقابل با فرد انسانی بررسی کنیم‪ ،‬آن‌گاه است که به دیدگاهی‬ ‫واقع‌بینانه‌تر و در پی آن‪ ،‬به راه‌کاری موثرتر و عملی‌تر خواهیم رسید‪.‬‬

‫کفش‪،‬نمادشخصیتماست‬ ‫فرید کفاشیان‬ ‫س��ال‌های متمادی است که روان‌شناس��ان برای پی بردن به‬ ‫اس��رار شخصیت یک فرد از اتفاقات پیرامون و حتا نوع پوشش‬ ‫فرد اس��تفاده کرده‌اند‪ .‬به تازگی‪ ،‬دانش‌مندان دانش‌گاه کانزاس‬ ‫در تحقیق��ات جدی��د خود اعالم کردند که ش��خصیت افراد در‬ ‫رابطه بس��یار مس��تقیمی با نوع کفش‌ها و جن��س آن‌ها دارد‪.‬‬ ‫روان‌شناسان در تحقیقات خود به این نتیجه رسیدند که سبک‪،‬‬ ‫ارزش‪ ،‬رن��گ و ش��رایط ظاهری کفش یک ف��رد بازگو کننده‬ ‫شخصیت وی می‌باشد و بازتابی از ویژگی‌های فردی وی چون‬ ‫احساس��ات و تمایالت وی باشد‪ .‬این تحقیق شامل کفش‌های‬ ‫‪ 63‬دانش‌ج��وی این دانش‌گاه اس��ت که پیش از این این گروه‬ ‫آزمایشی پرس��ش‌نامه‌های روان‌شناسی را پاسخ داده بودند‪ .‬بر‬ ‫اساس این تحقیق که نتایج آن در مجله «تحقیقات شخصیت»‬ ‫منتش��ر ش��ده‪ ،‬با نگاه کردن ب��ه کفش‌های گروه آزمایش��ی‪،‬‬ ‫جنس��یت‪ ،‬س��ن‪ ،‬تمایالت فردی و اجتماعی فرد مورد ارزیابی‬ ‫نازی حسامی‬ ‫نمی‌توان ان��کار کرد که این روزها وقت��ی صحبت از مهاجرت و‬ ‫مس��افرت خارج از کشور می‌شود‪ ،‬اولین چیزی که به ذهن عموم‬ ‫افراد می‌آید نرخ ارز اس��ت‪ .‬افزای��ش روزافزون نرخ ارز‪ ،‬به نگرانی‬ ‫بزرگ بس��یاری مهاجران و مسافران تبدیل شده‪ .‬من هم‬ ‫این‌قدر این مس��ئله ذهنم را پر کرده بود که هرچه تالش‬ ‫کردم‪ ،‬نتوانستم به موضوع دیگری در زمینه مهاجرت فکر‬ ‫کنم‪ .‬واقعیت این اس��ت که با وجودی که ما از کشور خود‬ ‫دور‪ ،‬و ظاهرن جدا ش��ده‌ایم‪ ،‬به دالیل مختلف‪ ،‬زندگی‌مان‬ ‫همچنان تحت تاثیر تغییرات و اتفاقات داخل کشور‪ ،‬از جمله‬ ‫وقایع اقتصادی‪ ،‬و به خصوص نوسان نرخ ارز قرار می‌گیرد‪.‬‬ ‫البته به نس��بت شرایط‌مان‪ ،‬میزان این تاثیر‪ ،‬از کم تا بسیار‬ ‫زیاد‪ ،‬متفاوت است‪.‬‬ ‫دانش‌جویان‬ ‫یکی از اقشاری که در برابر این تغییرات‪ ،‬آسیب‌پذیرند‪ ،‬قشر‬ ‫دانش‌جو اس��ت‪ .‬جدا از دانش‌جویان اندکی که با بورس تحصیلی‬ ‫مشغول به تحصیل هستند‪ ،‬اکثر دانشجویان خارج از کشور‪ ،‬حمایت‬ ‫مالی خود را از خانواده‌هایش��ان در ایران دریافت می‌کنند‪ .‬با وجود‬ ‫ارز دولتی‪ ،‬همچنان برخی هزینه‌های جاری دانش‌جویان‪ ،‬توسط‬ ‫خانواده‌ه��ا و با نرخ ارز آزاد تامین می‌ش��ود‪ .‬ضمن آن‌که نرخ ارز‬ ‫دولتی نیز‪ ،‬به همان نسبت افزایش پیدا می‌کند‪.‬‬ ‫س��یر صعودی نرخ ارز‪ ،‬امکان پیش‌بینی هزینه‌ه��ا را از خانواده‌ها‬ ‫سلب می‌کند و برنامه‌ریزی‌ها و محاسبات قبلی را تحت تاثیر قرار‬ ‫می‌دهد‪ .‬نرخ ارز از حدود یک سال پیش تقرین دوبرابر شده اما با‬ ‫توجه به سخت شدن شرایط اقتصادی‪ ،‬اگر درآمدها کاهش نیافته‬ ‫باشد‪ ،‬افزایش دو برابر نداشته است‪ .‬بنابراین قدرت حمایت بسیاری‬ ‫خانواده‌ها به نصف تقلیل یافته‪ .‬اینجاست که این بار به دوش خود‬ ‫فرد می‌افتد و دانش��جویانی که تا دیروز‪ ،‬همه حواس‌شان متمرکز‬ ‫بر تحصیل بوده‪ ،‬امروز ناچارند نگران گذران زندگی خود باشند‪ .‬تا‬ ‫حدی که ممکن اس��ت کارهای کوچک به اصطالح دانش‌جویی‪،‬‬

‫قرار گرفت‪ .‬این ارزیابی ش��امل درون‌گرا بودن‪ ،‬ثبات عاطفی‪،‬‬ ‫س��ازگاری و بلند نظری فرد مورد ارزیابی ق��رار گرفت‪ .‬حتا از‬ ‫ناظران خواس��ته ش��د تا تمیالت سیاس��ی فرد برای تشخیص‬ ‫محافظ��ه کار ی��ا لیبرال بودن فرد نیز ارزیابی ش��ود‪ .‬این گروه‬ ‫گزارش داده اس��ت که کفش‌ها اطالعات ظریف اما سودمندی‬ ‫درباره مالک خود بیان می‌کنند‪ .‬کفش‌ها سرنخ‌های غیر‌کالمی‬ ‫به شخصیت فرد هستند و پیام‌های نمادینی را منتقل می‌کند‪.‬‬

‫هیوالی ارز‬

‫پاس��خ‌گوی نیازشان نباشد‪ .‬متاسفانه اخیرن شاهد بوده‌ایم که حتا‬ ‫برخ��ی دانش‌جویان‪ ،‬به دلی��ل عدم توانای��ی خانواده‌ها در تامین‬ ‫ی اندازه ن��رخ ارز‪ ،‬ناچار به ترک‬ ‫هزینه‌ه��ا‪ ،‬با توجه به افزای��ش ب ‌‬ ‫تحصیل و نیمه کاره رها کردن آن شده‌اند‪.‬‬ ‫صاحبان مشاغل‬ ‫ُ‬ ‫قش��ر دیگری از مهاجران که به ش��دت از افزایش نرخ ارز آسیب‬ ‫می‌بینند آن دس��ته از صاحبان مشاغل هستند که شغل و تجارت‬ ‫آن‌ها در خارج از کشور‪ ،‬مرتبط با جامعه ایرانی است و به عبارتی‪،‬‬ ‫درآمد اصلی‌شان همچنان از بازار ایران تاثیرپذیر است‪ .‬قاعدتن با‬ ‫کاهش قدرت خرید خدمات توسط مردم ایران‪ ،‬کسب و کار آن‌ها‬ ‫نیز دچار مشکل می‌شود‪.‬‬ ‫وقتی صاحبان مش��اغل‪ ،‬درآمد و س��ود کمتری داش��ته باشند‪،‬‬ ‫کارکنان س��ازمان‌ها هم دچار مشکل می‌شوند و چه بسا برخی‬ ‫از آن‌ها بیکار شوند‪.‬‬

‫کفش‌ها دارای تنوع جنس‪ ،‬س��بک‪ ،‬کارک��رد‪ ،‬ظاهر و مارک‌های‬ ‫مختلف��ی هس��تند؛ اما آیا به علت این تنوع اس��ت ک��ه می‌تواند‬ ‫اطالعات مختلفی را درباره افراد بیان کنند؟‬ ‫محقق��ان دانش‌گاه کانزاس به این پرس��ش پاس��خ مثبت داده و‬ ‫اظهار داشته‌اند که برخی از سرنخ‌هایی که کفش درباره صاحبش‬ ‫می‌دهد بسیار واضح اس��ت‪ .‬برای مثال کفش‌های گران‌قیمت از‬ ‫وضعیت درآمدی صاحبش حکای��ت می‌کند و کفش‌های براق و‬ ‫رنگی متعلق به افرادی برون‌گرا هس��تند‪ .‬کفش‌هایی که ممکن‬ ‫اس��ت نو نباشند اما سالم و تمیز هستند متعلق به افراد باوجدان و‬ ‫وظیفه شناس است‪ .‬برخی از سرنخ‌ها کم‌تر مشهود هستند‪ ،‬برای‬ ‫مثال کفش‌های کاربردی متعلق به افراد سازگار است‪ .‬صحیح‌ترین‬ ‫ارزیابی‌ها در رابطه با سن‪ ،‬جنس و میزان درآمد است که پس از آن‬ ‫رده ثبات‌پذیری عاطفی و سازگاری قرار می‌گیرد‪ .‬براساس گزارش‬ ‫بوس��تن گالب‪ ،‬از دیدگاه روان‌شناس��ان ثبات عاطفی بسیار مهم‬ ‫اس��ت چرا که این ویژگی دربرگیرنده‌تر از تنها ماندن‪ ،‬طرد شدن‬ ‫و توانایی رویارویی با انواع مختلف روابط را نشان می‌دهد‪ .‬افرادی‬ ‫که نوعی اضطراب و نگرانی درباره روابطشان دارند کفش‌های نو‬ ‫پوش��یده و آن‌ها را س��الم نگاه می‌دارند‪ ،‬شاید بتوان گفت این امر‬ ‫به نگرانی آن‌ها درباره ظاهرشان و چگونگی تفکر دیگران درباره‬ ‫آن‌ها باز می‌گردد‪.‬‬ ‫بنابرای��ن به س��ادگی می توان نتیجه گرفت که با افزایش فش��ار‬ ‫اقتص��ادی بر مردم ای��ران‪ ،‬کل افرادی که زندگی‌ش��ان در خارج‬ ‫از کش��ور‪ ،‬ب��ه مارکت‌های ایرانی بس��تگی دارد‪ ،‬دچار مش��کل و‬ ‫دردسرهای جدی خواهند شد‪.‬‬ ‫خانواده‌های مهاجران‬ ‫از س��وی دیگر‪ ،‬خانواده‌ه��ای مهاجران‪ ،‬ج��دای از آن‌که‬ ‫مسئولیت تامین هزینه و یا کمک به گذران مهاجر بر عهده‬ ‫شان باشد یا نه‪ ،‬با مسایل مربوط به این افزایش نرخ دست‬ ‫به گریبان هستند‪ .‬کمترین آن‪ ،‬افزایش هزینه‌های سفر و‬ ‫کاهش امکان دیدار با عزیزانشان است‪ .‬جدای از تمامی این‬ ‫ش��رایط‪ ،‬افزایش نرخ ارز‪ ،‬زندگی مردم در داخل کشور را با‬ ‫سختی‌های فراوانی مواجه می‌کند که حتا اگر مهاجر با آن‌ها‬ ‫دست به گریبان نباش��د‪ ،‬نگرانی‌های ذهنی او از درگیری‬ ‫خانواده و وابستگانش در ایران‪ ،‬قابل چشم پوشی نیست‪.‬‬ ‫قاعدتن افزایش نرخ ارز‪ ،‬به هر نوع کاری که بخشی از آن‬ ‫ب��ا واردات و نرخ ارز ارتباط دارد‪ ،‬صدمه وارد می‌کند‪ .‬گران ش��دن‬ ‫مواد اولیه کارخانجات که از خارج از کش��ور وارد می‌ش��وند‪ ،‬گران‬ ‫ش��دن مواد غذایی به تبع افزایش نرخ واردات‪ ،‬گران ش��دن دارو‬ ‫و درمان… و به طور خالصه‪ ،‬گرانی همه گیر به دلیل وابستگی‬ ‫خدمات مختلف به یکدیگر و بین المللی بودن بسیاری زمینه‌های‬ ‫کاری‪ ،‬امری قطعی است که نگرانی روزافزون مردم را در پی دارد‪.‬‬ ‫و بیم آن می‌رود که افزایش فشارها و تحریم‌ها بر ایران‪ ،‬و انزوای‬ ‫روزافزون کشور‪ ،‬این شرایط را سخت‌تر کند‪.‬‬ ‫این‌ها تنها بخش��ی از دالیلی اس��ت که باعث می‌شود وقتی این‬ ‫روزها به ارز فکر می‌کنیم آن را به صورت یک هیوال ببینیم‪ .‬درست‬ ‫است که کم ارزش شدن پول ایران‪ ،‬نتیجه بسیاری سیاست‌های‬ ‫حکومتی و اقتصادی غلط و رفتارهایی است که تغییر آن‌ها یا تدبیر‬ ‫عواقبشان به سرعت مقدور نیست‪ .‬اما آنچه واضح است مولود این‬ ‫رفتارها‪ ،‬هیوالیی اس��ت که اگر مهار نشود‪ ،‬می‌تواند زندگی ما را‬ ‫در خود ببلعد!‬

‫‪61‬‬

‫مزدکپیام‌آورآیینمردم‌گرایی‬ ‫امیر و کاملیا‌‬ ‫در اواخ��ر ق��رن پنجم میال‌‌دی در زمان س��لطنت «قب��اد» فرقه‬ ‫تازه‌ای به وجود آمد که در بعضی از اصول فلس��فی و اجتماعی به‬ ‫آیین مانی ش��باهت داشت‪ .‬این آیین جدید توسط «مزدک» پسر‬ ‫«بامداد» به وجود آمد‪ .‬وی به احتمال زیاد اهل نیشابور بود‪ .‬بعضی‬ ‫از منابع‪« ،‬مزدک» را از اهل فس��ا می‌دانند‪ .‬وی نهضت اجتماعی‬ ‫مهم��ی ایجاد کرد به طوری‌ک��ه «ادوارد ب��راون» از او به عنوان‬ ‫اولین فیلس��وف کمونیسم یاد کرد‌ه اس��ت‪ .‬شهرت مزدک مقارن‬ ‫شاهنشاهی قباد ساسانی به اوج رسید‪.‬‬ ‫اوضاع مملکت در این زمان سخت آشفته بود و هبتالیان از جانب‬ ‫مشرق و ش��مال پی در پی به ایران هجوم می‌آوردند‪.‬‬ ‫کش��مکش‌های ش��دید و خونین مذهبی بین موبدان‬ ‫زرتش��تی و یهودی��ان‪ ،‬فرقه‌های مختلف مس��یحی‬ ‫ب��ا یک‌دیگر و دولت ایران با مس��یحیان ک��ه آنان را‬ ‫عوام��ل امپرات��وری روم می‌دانس��ت‪ ،‬در جریان بود‪.‬‬ ‫خشک‌س��الی‌های پیاپی نیز مردم گرسنه و محروم را‬ ‫به عصیان وا می‌داشت‪.‬‬ ‫م��زدک در زمان حکومت قباد دعوی پیامبری کرد‪ ،‬از‬ ‫روحانیون زرتش��تی بود و بر پایه‌ی آموزه‌های مانی در‬ ‫باب آفرینش و جهان دیگر معتقداتی ویژه داشت‪ .‬وی‬ ‫به دو اصل نور و ظلمت و رهایی نهایی نور معتقد بود و‬ ‫می‌گفت انسان باید از عالیق دنیوی بپرهیزد تا هرچه‬ ‫بیش‌تر به رهایی نور از بند ظلمت ماده یاری داده باشد‪.‬‬ ‫اما وی به خالف مانی ازدواج را منع نمی‌کرد و داشتن‬ ‫یک همس��ر را کافی می‌دانس��ت‪ .‬مزدکیان هم‌چنین‬ ‫گیاه‌خوار بودند و باور داشتند که با کردار نیک و بدون‬ ‫انجام امور ظاهری دینی می‌توانند رستگار شود‪.‬‬ ‫چنین ب��ر می‌آید که م��زدک ازدواج زن��ان با مردانی‬ ‫بیرون از طبقات روحانی و اش��رافی را جایز دانس��ته و‬ ‫داش��تن بیش از یک زن را ناروا می‌شمرده چرا که بنا‬ ‫بر گواهی‌های متعدد تاریخی در مورد شمار بسیار زیاد‬ ‫زنان در شبس��تان‌ها و حرم س��راهای ساسانی سخن‬ ‫مکرر آمده‌اس��ت‪ .‬از نظر اجتماعی مزدک از اس��تاد خود‪ ،‬زرتشت‬ ‫خورگان‪ ،‬پیروری می‌کرد که سال‌ها در بیزانس به سر برده بود و با‬ ‫کتاب‌های فلسفی یونان از جمله جمهور افالطون آشنایی داشت‪.‬‬ ‫مزدک با توجه به جنبه علمی این معتقدات می‌گفت خداوند مواهب‬ ‫حیات را برای استفاده همگان آفریده‌است‪.‬‬ ‫مذهب مزدک‪ ،‬به مذهب مانی خیلی نزدیک است زیرا مزدک نیز‬ ‫به اصل نور و ظلمت یا روشنایی و تاریکی اعتقاد داشت‪ .‬منتهی وی‬ ‫معتقد بود که روش��نایی از تاریکی به کلی جداست‪ ،‬اولی آزادانه و‬ ‫عاقال‌نه عمل می‌کند‪ ،‬دومی‌کورکورانه و جاهال‌نه‪ ،‬مزدک نیز مانند‬ ‫مانوی‌ها کشتن حیوانات و خونریزی را منع می‌کرد‪ .‬وی معتقد بود‬ ‫برای رفع ضدیت و کینه مردم که هر دو از تاریکی اس��ت‪ ،‬باید به‬ ‫منشا آن پی برد و منشا آن زن و مال است‪.‬‬ ‫معتقدات بنیادی خداشناسی مزدکی را می‌توان چنین خال‌صه کرد‪:‬‬ ‫‪‌- 1‬اعتقاد به بنیادی که جدا از دوگانه انگاری زرتش��تی یا مانوی‬ ‫نیست‪.‬‬

‫‪62‬‬

‫‪- ‌2‬باور داشتن به عناصر سه گانه که می‌توان آن را با چهار عنصر‬ ‫یا پنج عنصر مانوی مقایسه کرد‪.‬‬ ‫‪ -‌ 3‬اعتقادبه منزه بودن خدای بزرگ آن گونه که از فرض دو مدبر‬ ‫خیر و شر بر می‌آید‪.‬‬ ‫‪ -‌ 4‬عقیده به عالم کبیر روحانی که در جهان خاکی مظهر کوچکی‬ ‫و آدمی‌مظهر کوچک‌تر آن است‪.‬‬ ‫‪ -‌ 5‬اعتقاد به نیروی نمادی حروف‪ ،‬کلمات و اعداد که کلیدهای‬ ‫دانش و رستگاری هستند‪.‬‬ ‫‪ -‌ 6‬عقیده به این‌که ش��ناخت مکاش��فه‌ای ماهیت یا راز دین به‬ ‫دس��ت آمد‪ ،‬تکلیف شرعی برداشته می‌شود و فرامین دینی معنی‬

‫ظاهری خود را از دس��ت می‌دهند‪ .‬این اعتقادات‪ ،‬آیین مزدکی را‬ ‫آشکارا در ش��مار ادیان التقاطی در آورد که در سده‌های نخستین‬ ‫مسیحی با آمیزه‌ای از اندیشه‌های ایرانی‪ ،‬بابلی‪ ،‬سریانی و یونانی‬ ‫پدید آمده بود‪.‬‬ ‫پایه و اساس تعالیم مزدک بر اصال‌حات اجتماعی بود که می‌توان‬ ‫آن را یک نوع مس��لک اش��تراکی دانس��ت‪ .‬در تعالیم وی‪ ،‬جنبه‬ ‫اجتماعی بیش‌تر از جنبه دینی و فلسفی مورد توجه بوده است‪ .‬در‬ ‫نهضتی که مزدک در زمان قباد پدید آورد‪ ،‬یک رشته درخواست‌ها‬ ‫و نظره��ای اجتماعی دیده می‌ش��ود‪ .‬وی معتقد ب��ود که موجب‬ ‫اختال‌ف بین مردم دو چیز است‪ :‬یکی مال و خواسته‪ ،‬دیگری زن‬ ‫و برای فرو خواباندن تناقض و بیزاری و اختال‌ف‪ ،‬همه مردم باید از‬ ‫ثروت و همسر برخوردار باشند‪ .‬همان‌طور که مردم از آب و آتش و‬ ‫باد به تساوی بهره می‌گیرند‪ ،‬باید از زن و مال نیز به بهره بگیرند‪.‬‬ ‫مهم‌ترین جنبه تعالیم مزدک مردم‌گرایی او بوده است‪.‬‬ ‫اما حرص و زیاده‌خواهی و انباشتن مال به خشونت و بدرفتاری و‬

‫نابرابری می‌انجامد‪ .‬این‌‌گونه باورها با نظام اجتماعی عصر ساسانی‬ ‫به هیچ روی سازگار نبود‪ .‬زیرا در آن جامعه‪ ،‬طبقات از یک‌دیگر جدا‬ ‫بودند و کسی نمی‌توانست‪ ،‬ولو به لیاقت و استعداد‪ ،‬از حد اجتماعی‬ ‫خود تجاوز کند‪ .‬مزدک که س��خن‌وری ورزی��ده بود و نفوذ کالم‬ ‫بسیار داشت به هواخواهی مردم مستمند از درباریان می‌خواست که‬ ‫دست به تعدیل ثروت زنند‪ .‬بدین ترتیب‪ ،‬نهضت مزدک به انقالبی‬ ‫اجتماعی تبدیل شد و‪ ،‬با آن که مزدک پیروان خود را از ستیز و کینه‬ ‫جویی منع کرده بود‪ ،‬کار به خشونت و افراط کشید‪.‬‬ ‫اما آن‌چه که از آن به عنوان اشتراک در زن و خواسته نام برده شده‌‬ ‫نه دزدیده ش��دن زنان حرم‌سرا بوده و نه دزدی مال و اموال نجبا‬ ‫چرا که مزدک خود روحانی معتقدی بود‌ه اس��ت‪ .‬آن‌چه که در این‬ ‫قیام رخ داد واکنش روس��تاییان به فشار و ظلمی بود که بر آن‌ها‬ ‫می‌رفت‪ .‬عالوه بر آن آیین عیاشی دسته جمعی به سبب آن‌که از‬ ‫آیین‌های باستانی روستاییان بوده در میان آنان مرسوم بود‪ .‬در این‬ ‫میان بعضی نجبا نیز به صف مزدکیان پیوستند‪ .‬قباد یکم‪ ،‬شاهنشاه‬ ‫ساس��انی‪ ،‬نیز خود با اصالحات اجتماعی موافق بود و‬ ‫از مزدک حمایت می‌کرد‪ .‬اما بعدها بر اثر وقایعی تغییر‬ ‫رای داد‪ .‬در پایان شاهنش��اهی قباد‪ ،‬پسرش «خسرو‬ ‫اول»‪ ،‬ک��ه بعدها انوش��یروان لق��ب گرفت‪ ،‬مجلس‬ ‫مناظره‌ای ترتیب داد که در آن روحانیان زرتش��تی و‬ ‫مسیحی حریف مزدکیان بودند‪ .‬مزدکیان مغلوب و قتل‬ ‫عام شدند‪ .‬گفته‌اند که در یک روز دوازده هزار مزدکی‬ ‫کشته شد‪ .‬کتاب‌های ایشان را سوزاندند و اموال‌شان را‬ ‫مصادره کردند‪ .‬گر‌چه تعلیمات اشتراکی مزدک چندی‬ ‫در س��وریه و یونان عده‌ای را جلب کرد ولی برخال‌ف‬ ‫مذهب مانی هیچ‌گاه در خارج از ایران ریشه ندواند‪.‬‬ ‫اما اف��کار مزدک پس از او قرن‌ه��ا هم‌چنان پنهانی‬ ‫دوام داش��ت و انتش��ار می‌یافت‪ .‬نیم ق��رن پس از او‪،‬‬ ‫پس��ر خاقان بزرگ ترکان غربی‪ ،‬ب��ه هم‌راهی فقرا و‬ ‫محرومان اطراف‪ ،‬بخارا را متصرف شد و زمین داران‬ ‫و بازرگان��ان بزرگ را مجبور ب��ه فرار کرد اما خود نیز‬ ‫س��رانجام سرکوب شد‪ .‬در قرن هشتم میالدی نیز در‬ ‫خوارزم براساس عقاید مزدک عصیانی صورت گرفت‬ ‫که دیری نپاید و از هم پاشید‪.‬‬ ‫تعالیم مزدک برای همیشه در اذهان توده‌های ایرانی‬ ‫ماندگار شد و هر ازگاهی از جایی به‌شکلی سر برآورد‪.‬‬ ‫در تاریخ ایران چندین متفکر بزرگ تظاهر به مسلمانی‬ ‫می‌کردند‪ ،‬ولی تراوش فکرشان همان است که مزدک گفته بود‪ .‬در‬ ‫میان این‌ها «خیام» و «سهروردی» (شیخ اشراق) و عین القضات‬ ‫همدانی از همه بارزترند‪ .‬آن‌دس��ته از شعرای ایرانی که که ترویج‬ ‫فکر آزادی انس��ان و شادزیس��تی و دوری از اندوه و آزار انس��ان و‬ ‫موجودات زنده کرده‌اند تعالیم مزدک را بازتاب داده‌اند‪.‬‬ ‫ن الصفا» که در س��ده چهارم هج��ری در بصره‬ ‫جمعی��ت «اخوا ‌‬ ‫ت تن از ایرانیان دوزبانه پایه‌گذاری شد و اصول و فرو ِع‬ ‫توسط هف ‌‬ ‫عقایدشان را در ‪ 51‬جزوه‪ ،‬به‌نام «رسایل اخوان الصفا» منتشر کردند‬ ‫(و به‌زودی جریانی به‌نام «باطنیان» از درون تعالیم‌شان بیرون آمد)‪،‬‬ ‫از جهات بس��یار زیادی بازتاب‌دهنده تعالی��م مزدک بودند‪ .‬حتا در‬ ‫بی��رون از ایران نیز آثار تعالیم مزدک را در میان برخی از متفکران‬ ‫می‌بینی��م‪ .‬مثلن‪« ،‬ابوالعال معری» در س��روده‌هایش یک مزدکی‬ ‫تمام‌عیار اس��ت‪ .‬ساختاری هش��ت ضلعی به نام پیر سرخ در شهر‬ ‫الر کهن وجود دارد که به باور برخی دانش‌مندان و ایران‌شناسان‬ ‫‌آرام‌گاه و یادمان مزدک است‪.‬‬

‫چشم‌های همیش ‌ه بسته‌ی ما‬

‫اکبر ترشیزاد‬ ‫پخش تصاویر آزار و اذیت جمعی یک پیرزن توسط مشتی نوجوان‬ ‫که از طریق دوربین مداربس��ته یک سرویس مدرسه در حومه‌ی‬ ‫نیویورک ضبط شده‪ ،‬س��بب بحث‌ها و اظهارنظرهای فراوانی در‬ ‫رس��انه‌های جهان و به ویژه ایاالت متحده‌ی آمریکا ش��ده است‪.‬‬ ‫ص��رف نظر از زش��تی و دردن��اک بودن اصل ماجرا‪ ،‬مقایس��ه‌ی‬ ‫چگونگی و نحوه‌ی برخورد با این گونه مسایل در کشورهای غربی‬ ‫و کشور ما ایران‪ ،‬نکات بسیاری در خود دارد‪.‬‬ ‫شکی نیست که هر روزه در کشور ما و بسیاری دیگر از نقاط جهان‬ ‫پیش‌آمدهایی از این دس��ت اتفاق افتاده و می‌افتد‪ .‬س��هم ایران از‬ ‫انحطاط اخالقی که جهان به آن گرفتار ش��ده اس��ت اگر بیش‌تر‬ ‫از دیگر کش��ورها نباشد بدون ش��ک کم‌تر هم نیست‪ .‬رفتارهای‬ ‫ولنگارانه و بی‌ادبانه در میان قش��ر ج��وان و نوجوان و بی‌احترامی‬ ‫آنان به دیگران و به ویژه به سالمندان و از کارافتادگان‪ ،‬روز به روز‬ ‫در حال افزایش است‪ .‬نگارنده خود به سبب آن‌که چند سالی را در‬ ‫محیط‌های آموزشی و دانش‌گاهی گذرانده و به طور مستقیم با قشر‬ ‫جوان و نوجوان و روحیات و رفتارهای آنان دمخور بوده‪ ،‬سرسختانه‬ ‫بر این باور اس��ت که شرایط موجود اخالقی در میان این نسل از‬ ‫مردم ما فاجعه‌آمیز اس��ت‪ .‬رفتاری از آن دس��ت که در فیلم انتشار‬ ‫یافته در یوتیوب و دیگر ش��بکه‌های اجتماعی دیده می‌ش��ود‪ ،‬در‬ ‫سطح فجیع‌تر و ناپسندتر و به مراتب شدیدترش‪ ،‬هر روزه و بارها‬ ‫و بارها در ایران نسبت به معلمان‪ ،‬دبیران‪ ،‬کادرآموزشی و هم‌چنین‬ ‫سالمندان و از کارافتادگان صورت می‌گیرد و این مسئله در مدارس‬ ‫و مراکز آموزش��ی خصوصی و به سبب نوع روابط حاکم بر آن‌ها‪،‬‬ ‫گسترش و شیوع بیش‌تری داشته و دارد‪.‬‬ ‫تفاوت آش��کار می��ان ما و دیگران در نوع برخ��ورد با چنین وقایع‬ ‫دردناکی این اس��ت که رسانه‌های کشور ما که بیش‌ترشان یا به‬

‫طور مستقیم دولتی و حکومتی هستند و یا به وسیله‌ی آن کنترل‬ ‫و یا اخبارشان سانس��ور می‌شوند‪ ،‬آگاهانه و یا از سرناچاری چشم‬ ‫خود را بر این گونه پیش‌آمدها می‌بندند و صورت مس��ئله را پاک‬ ‫می‌کنند‪ .‬واقعیت این اس��ت که چنین اخبار و اتفاقاتی را نمی‌توان‬ ‫برای همیش��ه پنهان کرد اما در ایران این رابطه واژگونه اس��ت و‬ ‫مردم به عنوان رس��انه عمل کرده و با انتشار گسترده‌ی یک خبر‪،‬‬ ‫گاهی موارد حکومت و رسانه‌ها را مجبور می‌کنند تا از خود واکنش‬ ‫نش��ان دهند ام��ا در غرب و در بیش‌تر م��وارد روال کار بر عکس‬ ‫اس��ت‪ ،‬یعنی این رسانه‌های مستقل هستند که به عنوان چشم و‬ ‫گوش و وجدان آگاه جامعه زشتی‌ها و ناهنجاری‌ها را نمایان‌کرده‬ ‫و سبب می‌شوند تا مردم و دولت در برابرش و برای چاره‌اش دست‬ ‫به اقدام مناسب بزنند‪.‬‬ ‫بدبختی ما در این اس��ت که وقت��ی موضوعی جنبه‌ی عمومی‬ ‫پی��دا کرد و به قول معروف رازی از پ��رده برون افتاد‪ ،‬دولت و‬ ‫رس��انه‌های دولتی تمام سعی و تالش خود را به کار می‌گیرند‬ ‫تا مس��ئله را ش��خصی‪ ،‬م��وردی و ویژه جل��وه داده و به دنبال‬ ‫ریش��ه‌های خانوادگی و اخالقی برایش بگردن��د و در حقیقت‬ ‫دس��ت و نقش نهادهای عمومی هم‌چون دین‪ ،‬دولت‪ ،‬آموزش‬ ‫و پ��رورش و رس��انه‌های داخلی را در آن نادی��ده بگیرند‪ .‬یک‬ ‫نمونه‌ی بس��یار شناخته شده از این دست‪ ،‬وقایع جریان مشهور‬ ‫به «جنایت خیابان گاندی» اس��ت که در سال ‪ 1375‬رخ داد و‬ ‫هنوز از ذهن بس��یاری از ما ایرانیان پاک نش��ده اس��ت‪ .‬در آن‬ ‫ماج��را دولت و رس��انه‌های دولتی تمام تالش خ��ود را به کار‬ ‫بس��تند تا رفاه خانواده‪ ،‬غیرمذهبی بودن آن‌ها‪ ،‬روابط نامشروع‬ ‫دختر و پس��رها‪ ،‬گروه‌های موزیک‌ غربی و تماشای یک یا چند‬ ‫فیلم س��ینمایی مش��خص آمریکایی را عامل اصلی این واقعه‬ ‫نش��ان داده و در حقیقت ریشه‌های عمومی ماجرا یعنی شکاف‬

‫نس��ل‌ها‪ ،‬تغییر ارزش‌ه��ا‪ ،‬محدودیت‌های اجتماع��ی بی‌مورد‪،‬‬ ‫مش��کالت روانی روزافزون در میان جوان��ان و نوجوانان ایران و‬ ‫ناتوانی نهاد دین در پاس��خ به پرسش‌های اساسی نسل سوم پس‬ ‫از انقالب را نادیده بگیرند‪ .‬جالب این‌جاس��ت ک��ه نه دادگاه و نه‬ ‫رس��انه‌های وابسته به حکومت‪ ،‬هنوز و پس از گذشت نزدیک به‬ ‫دو دهه از ماجرا نتوانسته‌اند ادعاهای خود را درباره‌ی عوامل دخیل‬ ‫در این ماجرا ثابت کنند و مس��ئله بدون بررسی‌های الزم به حال‬ ‫خود رها شده است‪.‬‬ ‫کافی‌ست تا این نوع برخورد با ماجرا را با نمونه‌ی اخیر آمریکایی‌اش‬ ‫مقایس��ه کنید تا همه چیز دستگیرتان شود‪ .‬اکنون تمام جامعه‌ی‬ ‫آمریکا در بهتی عظیم فررفته است و خود را با یک پرسش اساسی‬ ‫طرف دیده که چرا و چگونه جوانان و نوجوانان در این جامعه به‬ ‫این وضعیت دچار شده‌اند‪.‬‬ ‫دامن زدن به این موضوعات س��بب می‌شود تا کارشناسان امر از‬ ‫دولت‌مردان و اهل سیاست گرفته تا روان‌شناسان و جامعه‌شناسان‬ ‫و کنش‌گ��ران اجتماع��ی همگی ب��ه دنبال پاس��خ‌های درخور و‬ ‫راه‌های چاره برای این مش��کالت باش��ند‪ ،‬یادمان نرود که یکی‬ ‫از مش��هورترین فیلم‌های مستند س��ال‌های اخیر در آمریکا یعنی‬ ‫«بولینگ برای کلمباین» ساخته‌ی «مایکل مور» درباره‌ی بررسی‬ ‫و کن��کاش پیرامون علل یک��ی از همین فجایع قرن اخیر آمریکا‬ ‫س��اخته شده است‪ .‬حال بیاندیش��ید که اگر یک کارگردان ایرانی‬ ‫می‌خواست تا درباره‌ی موضوعی شبیه به این در ایران فیلمی بسازد‬ ‫با چه موانع و مشکالت غیرقابل حلی مواجه می‌شد‪.‬‬ ‫ب��ه هر صورت باید گفت که این پیش‌آمدها ن��ه در ایران و نه در‬ ‫هیچ کجای جهان هیچ‌گاه پایان نخواهد یافت اما فقط با نحوه‌ی‬ ‫برخورد درست با آن‌هاست که می‌توان از میزان و گسترش آن‌ها‬ ‫تا اندازه‌ی زیادی کاست‪.‬‬

‫‪63‬‬

‫مه‌شب تاجیک‬ ‫هر ساله تعداد کسانی که اعدام می‌شوند‪ ،‬به مخدرها و محرک‌ها‬ ‫اعتیاد پیدا می‌کنند‪ ،‬بی‌خانمان می‌ش��وند‪ ،‬مورد خشونت‪ ،‬تجاوز و‬ ‫س��انحه قرار می‌گیرند بیش‌تر می‌شوند‪ .‬در هر سال بیش از سال‬ ‫پیش‪ ،‬در کش��ور خودمان‪ ،‬با تجارت بدن‪ ،‬صادرات سکس‪ ،‬دزدی‬ ‫و انتق��ال ثروت ملی به خارج از مرزها‪ ،‬ترویج دروغ‪،‬‬ ‫فس��اد و فقر مواجهه هس��تیم‪ .‬نیازی نیست به آمار‬ ‫رسمی و یا احیانن به آمار غیررسمی مراجعه کنیم‪،‬‬ ‫فقط کفایت می‌کند که کمی دقیق‌تر نه به جایی دور‪،‬‬ ‫بلکه به اطراف خودمان و حتا به زندگی‪ ،‬پیرامون و از‬ ‫همه مهم‌تر به شخص خودمان نگاه بیندازیم‪ .‬وقتی‬ ‫دقت دید را جای‌گزین توهم‌ها کردیم‪ ،‬خواهیم دید‬ ‫که تا چه اندازه از خاس��ت‌گاه انس��انی خود و شرف‬ ‫حض��ور فاصله گرفته‌ای��م‪ .‬یکی از م��واردی که با‬ ‫ش��تاب هرچه تمام‌تر نمودارها را می‌پیماید و س��یر‬ ‫سعودی‌اش حتا زمام‌داران را نیز وادار به ابراز نگرانی‬ ‫کرده است‪« ،‬خش��ونت‌های خانگی» است‪ .‬اگرچه‬ ‫خش��ونت‌های خانگی پیش از این هم بوده‌اند ولی‬ ‫به‌واس��طه‌ی عدم آگاهی نسبت به این مقوله برای‬ ‫دو سوی خشونت‪ ،‬موقعیت طبیعی جلوه دادن آن فراهم بود‪ ،‬ولی‬ ‫موقعی��ت اکنون دو تفاوت عمده با روزگاران پیش دارد‪ .‬نخس��ت‬ ‫این‌که در آن زمان اجزای تش��کیل‌دهنده‌ی چرخه‌ی خشونت به‬ ‫مقوله‌ی پیچیده‌ای که در حال حاضر با آن رویارو هس��تیم تبدیل‬ ‫نشده بود و دوم این‌که خشونت جاری در این چرخه‪ ،‬تا به این حد‬ ‫بیمارگونه و هیستریک نبود‪.‬‬ ‫در حال حاضر خش��ونت نه صرفن اب��زاری برای اعمال قدرت‬ ‫و تولید نظم کاذب‪ ،‬بلکه وس��یله‌ای اس��ت که رفتار بیمار از آن‬ ‫س��ود می‌برد‪ .‬گواه این مدعا را می‌توان از گزارش‌هایی بیرون‬ ‫کشید که هر روزه از خشونت‌های خانگی به دست می‌آیند‪ .‬آن‬

‫سکوتبره‌ها‬

‫چه در خانه‌های ما به دوام این چرخه‌ی ناسالم کمک می‌کند‪،‬‬ ‫بیش‌تر از آن‌که مربوط به بافت قدرت و دس��ت‌گاه‌های اجرایی‬ ‫باش��د و پیش از هرگونه صحبتی پیرامون فردی که خشونت را‬ ‫جاری می‌سازد‪ ،‬سکوت و مسامحه‌ی افراد در معرض خشونت‬ ‫و خشونت‌دیده است‪ .‬آن‌ها می‌پندارند که تمام آن‌چه بر ایشان‬ ‫رو کرده اس��ت‪ ،‬تجربه‌ای مشترک که افراد دیگری هم در آن‬ ‫سهیم هس��تند نیست‪ ،‬بلکه رویه‌ای خاص است که فقط برای‬ ‫ایشان رخ نموده است چرا که تقریبن تمامی افراد خشونت‌دیده‬ ‫چنی��ن نظ��ری دارن��د و در پی این نظرگاه اس��ت ک��ه درها و‬ ‫پنجره‌ها را می‌بندند و در مقابل خش��ونت اعمال‌شده به خود یا‬ ‫به یکی از اعضای خانه س��کوت می‌کنند‪ ،‬تنها به این دلیل که‬

‫داروهای ضداضطراب و افسردگی‬ ‫دکتر آویده مطمئن‌فر‬ ‫بنایر یک مطالعه جدید ک��ه در مجله بریتانیایی‬ ‫فارماکولوژی بالینی منتشر شده‪ ،‬داروهای تجویز‬ ‫ش��ده برای درم��ان اضطراب‪ ،‬افس��ردگی و بی‬ ‫خوابی ممکن اس��ت بیماران را در معرض خطر‬ ‫باالت��ر درگیری در حوادث قرار دهد‪ .‬بر اس��اس‬ ‫این یافته ها‪ ،‬محققان از پزشکان دعوت می‌کنند‬ ‫ت��ا بیماران خود را از عواقب احتمالی رانندگی در‬ ‫حال��ی که این داروها را مص��رف می‌کنند مطلع‬ ‫کنند‪.‬‬ ‫داروهای روان‌گ��ردان بر روی عمل کرد مغز اثر‬ ‫دارد و می‌تواند توانایی راننده در کنترل وس��یله‬ ‫نقلی��ه خود را مختل کند‪ .‬تحقیق در مورد ارتباط‬ ‫بین داروهای روانگ��ردان و حوادث رانندگی‪ ،‬بر‬ ‫روی بنزودیازپین‌ه��ا‪ ،‬ک��ه برای درمان اضط��راب و بی‌خوابی‬ ‫اس��تفاده می‌ش��ود متمرکز بوده است‪ .‬ش��اید یکی از به‌ترین و‬

‫‪64‬‬

‫شناخته‌شده‌ترین این داروها دیازپام است‪ .‬برای درک اثر طیف‬ ‫گس��ترده‌تری از داروهای روان گ��ردان در تصادفات رانندگی‪،‬‬ ‫محققان اس��تفاده داروها را در دو گ��روه از افرادی که مدارک‬

‫پای آبروی‌شان در میان است‪ .‬زخم‌ها بر روح و تن می‌نشینند و‬ ‫نه تنها فرد خشونت‌دیده را بلکه شاهدان خشونت و همین‌طور‬ ‫ف��رد اعمال‌کننده‌ی خش��ونت را نیز جریح��ه‌دار می‌کنند ولی‬ ‫همه‌ی این‌ها در سکوتی ابدی می‌گذرد و این به نفع هیچ‌کس‬ ‫نیس��ت‪ .‬تا این زمان کدام معضل بدون آش��کار شدن و با پاک‬ ‫کردن صورت مس��ئله حل شده است که بتوان‬ ‫به برون‌رفت و کنترل این مس��ئله امید داشت؟‬ ‫آی��ا می‌توان بدون دانش و بدون درک موقعیت‬ ‫کنونی چرخه‌ی خش��ونت در این کشور نسبت‬ ‫به آگاهی‌رس��انی افراد اقدام کرد و امید اصالح‬ ‫امور را داشت؟‬ ‫واقعی��ت این اس��ت که پاس��خ امیدوارکننده‌ای‬ ‫وجود ندارد و نمی‌توان ره‌یافتی پیدا کرد مادامی‬ ‫که سکوت س��نگین پیرامون چرخه‌ی خشونت‬ ‫هم��ه‌ی ما را فرا گرفته اس��ت آن هم درس��ت‬ ‫در روزگاری ک��ه خش��ونت در در ابعاد خانگی‪،‬‬ ‫بلک��ه به‌طور س��ازمان‌یافته اعمال می‌ش��ود و‬ ‫این خشونت اعمال‌ش��ده خود را در شکل‌های‬ ‫گونه‌گون بازتولید می‌کند‪ .‬هنوز زود اس��ت که‬ ‫فاجعه به شکلی تمام عیار رخ نشان دهد چرا که هنوز الیه‌های‬ ‫زیرین تاثیر آن ش��روع به بازتولید خود نکرده‌اند‪ .‬با تمام این‌ها‪،‬‬ ‫ه��ر فرد می‌توان��د از خود به‌عنوان ی��ک موجودیت در معرض‬ ‫خش��ونت و هم‌زمان اعمال‌گر خشونت ش��روع کند و دست به‬ ‫آشکارس��ازی بزند و نس��بت به ردیابی ریش��ه‌ها اص��رار ورزد‪.‬‬ ‫این‌گونه اس��ت که آگاهی خود را ریش��ه‌دار می‌کند و جسارت‬ ‫س��خن راندن از فاجعه بیدار می‌ش��ود‪ .‬در این زمان اس��ت که‬ ‫پرده‌ها را کنار می‌کشیم و پنجره‌ها را باز می‌کنیم و همه را در‬ ‫برابر خشونت عریان قرار می‌دهیم تا این برهنگی را به شهادت‬ ‫گیرند و برای حل معضل کوشش کنند‪.‬‬ ‫پزش��کی در برنامه بیمه ملی تایوان داشته‌اند را مقایسه کردند‪.‬‬ ‫گروه اول ش��امل ‪ ۵۱۸۳‬نفر است که در تصادف خودرو درگیر‬ ‫بوده‌اند‪ .‬و گروه دوم ش��امل ‪ ۳۱۰۹۳‬نفر‪ ،‬همس��ان از نظر سن‪،‬‬ ‫جنس و سال تصادفات خودرو‪ ،‬که تا به حال هیچ سابقه ای از‬ ‫درگیری در حوادث خودرو نداشته‌اند‪.‬‬ ‫به طور کلی‪ ،‬کسانی که در حوادث درگیر بوده‌اند‪،‬‬ ‫از داروهای روان گردان استفاده کرده بودند‪ ،‬برای‬ ‫یک ماه‪ ،‬یک هفته یا حتا یک روز‪ .‬نتایج به دست‬ ‫آمده نش��ان می‌دهد که افزایش خط��ر در ارتباط‬ ‫ب��ا بنزودیازپین ها اس��ت‪ ،‬در هر دو نوع‪ ،‬داروهای‬ ‫خ��واب آور و داروهای ضد افس��ردگی‪ .‬محققان‬ ‫ای��ن مطالعه تاکید می‌کنند ک��ه افرادی که از این‬ ‫داروهای روا‌ن‌گردان اس��تفاده می‌کنند‪ ،‬باید توجه‬ ‫بیش‌ت��ری به رانندگی خود به منظور جلوگیری از‬ ‫تصادفات داشته باشند‪ .‬زیرا این تحقیق هم چنین‬ ‫ش��واهد بیش‌ت��ری در ارتباط بی��ن دوز داروهای‬ ‫روان‌گردان و عمل‌کرد رانندگی را نش��ان می‌دهد‪.‬‬ ‫دوزهای باالتر با خطر باالتر حادثه در ارتباط است‪.‬‬ ‫محقق��ان این مطالع��ه هم چنین تاکی��د می‌کنند‬ ‫ک��ه این گونه داروها را نمی‌توان بدون نظر پزش��ک و به طور‬ ‫ناگهان��ی قطع کرد‪ ،‬بنابراین اگر نگرانی در این مورد وجود دارد‬ ‫با پزشک خود مشورت کنید‪.‬‬

‫دردهایمهاجرت‬

‫نازی حسامی‬ ‫ما ه��ر کدام به عنوان یک انس��ان‪ ،‬برای خودمان ش��ادی‌ها و‬ ‫دردهای��ی داریم ک��ه دالیل مختلفی برای آن قایل می‌ش��ویم‪.‬‬ ‫اما غالبن هر کدام یک دلیل اصلی را مس��بب ناراحتی‌های‌مان‬ ‫می‌دانیم‪ .‬مثلن کس��ی که ازدواج ناموفقی دارد اگر ناگهان دچار‬ ‫دل‌س��ردی یا دل‌تنگی شود‪ ،‬ناخودآگاه آن را به ازدواجش نسبت‬ ‫می‌دهد‪ .‬کس��ی که بیماری دارد‪ ،‬علت ناراحتیش را به آن نسبت‬ ‫می‌دهد و به همین ترتیب‪ ،‬هر کس یک جور دلیل ناراحتیش را‬ ‫برای خودش توجیه می‌کند‪.‬‬ ‫مهاجرها‪ ،‬به خصوص تازه مهاجرها هم‬ ‫همین‌طور هستند‪ .‬یعنی هر وقت دچار‬ ‫نوعی احس��اس دل‌تنگی یا ناراحتی یا‬ ‫حتا مش��کالت دیگر می‌شوند‪ ،‬غربت‬ ‫یا تنهای��ی را که در واق��ع از عوارض‬ ‫مهاجرت‌ش��ان اس��ت‪ ،‬عل��ت اصل��ی‬ ‫ناراحتی‌ش��ان می‌دانند‪ .‬اما آیا به واقع‬ ‫همین‌طور است؟‬ ‫خیلی طبیعی است که یک مهاجر‪ ،‬به‬ ‫عنوان فردی که از خانه‌اش دور است‪،‬‬ ‫برای خانواده‪ ،‬دوستان‪ ،‬شهر و خانه‌اش‬ ‫دل‌تنگی کند اما بعید اس��ت که آن‌چه‬ ‫نام��ش را «غربت» گذاش��ته‌اند بتواند‬ ‫علت اصلی ناراحتی‌ها و مشکالت یک‬ ‫مهاجر باشد‪.‬‬ ‫البته صحبت ما االن در مورد مشکالت‬ ‫بیرونی نیس��ت و بیش‌تر داریم درباره‬ ‫احساسات آزاردهنده صحبت می‌کنیم‪.‬‬ ‫احساس��ات دردناکی که گاهی معلوم‬ ‫نیس��ت از کجا بلند می‌ش��وند و ما را‬ ‫فرا می‌گیرند‪ ،‬و س��عی می‌کنیم دلیلی‬ ‫برای‌شان پیدا کنیم‪.‬‬ ‫م��ن‪ ،‬به عنوان ی��ک مهاجر‪ ،‬خیلی به‬ ‫این موضوع فکر ک��ردم که علت این‬ ‫درد چیس��ت؟ دردی ک��ه گاهی همه‬ ‫مهاجران‪ ،‬فارغ از مس��ایل دیگری که‬ ‫دارند به نوعی دچارش می‌شوند‪ .‬دردی‬ ‫ک��ه نمی‌ش��ود گفت دل‌تنگی اس��ت‪.‬‬ ‫احس��اس غربت هم نیس��ت‪ .‬تنهایی هم نیست‪ .‬دردی است که‬ ‫من اسمش را «ریشه درد» گذاشته‌ام‪.‬‬ ‫وقتی دچار این درد می‌ش��وم‪ ،‬احساس درختی را دارم که او را از‬ ‫خاک و آب و هوایی که می‌شناخته جدا کرده‌اند‪ ،‬نه از تنه‪ ،‬که از‬ ‫ریشه‪ .‬و تازه دارد جای دیگری پا می‌گیرد‪.‬‬ ‫گاهی فکر می‌کنم درد عجیبی که س��راغم می آید درد ریش��ه‬ ‫گرفتن در خاک جدید اس��ت‪ .‬درد آش��نایی با ذرات خاک نو‪ .‬درد‬ ‫تنفس در هوایی دیگر‪ .‬نه درد غریب بودن‪ ،‬که درد آشنا شدن‪.‬‬ ‫منظورم از این حرف‌ها‪ ،‬خواندن آیه یاس نیست‪.‬‬

‫من به ش��خصه مهاجرت و تغییر مکان زندگی را بس��یار دوست‬ ‫دارم و اگر ش��رایطش فراهم بود حتم��ن هر چند مدت یک بار‪،‬‬ ‫کشور جدیدی را برای زندگی تجربه می‌کردم‪.‬‬ ‫اتفاقن بر خالف این‪ ،‬می‌خواهم از زیبایی این درد صحبت کنم‪.‬‬ ‫این درد‪ ،‬درد شاخه‌ای نیست که قطع شده‪ ،‬درد تنه‌ای نیست که‬ ‫زخم خورده‪ ،‬دردی مثل درد استخوان ترکاندن است هنگام بلوغ‪.‬‬ ‫اگر طاقتش بیاوری‪ ،‬قوی‌تر و بزرگ‌تر می‌شوی‪.‬‬ ‫این چیزی اس��ت که می‌تواند این درد ناآشنا را برای ما دل‌پذیر‬

‫کند‪ ،‬آن‌قدر که حتا شاید دیگر نامش را درد نگذاریم‪ .‬این «ریشه‬ ‫درد» چیز قشنگی است‪ .‬درد آشنا شدن و پا گرفتن است‪ .‬دوست‬ ‫ندارم اس��مش را درد غربت بگذارم‪ ،‬چون این درد پایان روشنی‬ ‫دارد‪ .‬پایانش ریش��ه دواندن و محصول دادن است‪ .‬چیزی که در‬ ‫اصطالح عامیانه به آن «جا افتادن» می‌گویند‪.‬‬ ‫این درد ناشی از ریشه گرفتن‪ ،‬مخصوص مهاجرت نیست‪ .‬انگار‬ ‫همیش��ه در هر موقعیت و شرایط جدیدی باید یک دوره نقاهت‬ ‫مانند را طی کنی تا به مرحله تثبیت برس��ی‪ .‬این ش��رایط جدید‬ ‫می‌تواند یک شغل‪ ،‬محله‪ ،‬دانش‌گاه‪ ،‬مدرسه‪ ،‬خانه‪ ،‬یا کشور تازه‬

‫باشد‪.‬‬ ‫شاید چون باید به شرایط ناآشنایی خو گرفت‪ ،‬نام این احساس را‬ ‫درد غربت گذاشته‌اند و شاید چون برای یک مهاجر‪ ،‬در کشوری‬ ‫جدید‪ ،‬همه چیز غریبه اس��ت‪ ،‬ای��ن درد غربت‪ ،‬خاص مهاجران‬ ‫ش��ده‪ .‬اما واقعیت این اس��ت که هر کدام از م��ا در زندگی‪ ،‬این‬ ‫ح��س را در موقعیت‌های مختلف و به اندازه‌های مختلف تجربه‬ ‫کرده‌ایم‪ .‬ش��روع و پایان ای��ن درد‪ ،‬دالیل و مراحلی دارد که اگر‬ ‫آن‌ها را بدانیم‪ ،‬گذر از آن برای‌مان آسان‌تر می‌شود‪.‬‬ ‫ش��روع هر تجربه جدید‪ ،‬معمولن با حس��ی از کنجکاوی یا حتا‬ ‫گیجی هم‌راه اس��ت‪ .‬در این حالت‪ ،‬اش��تیاق تجرب��ه تازه و یا‬ ‫بی‌حس��ی ناش��ی از گیج��ی‪ ،‬نمی‌گذارد که ما احس��اس درد و‬ ‫ناراحت��ی کنیم‪ .‬در واقع هنوز آن‌قدر در موقعیت جدید مس��تقر‬ ‫نشده‌ایم که درک درستی از ش��رایط اطراف‌مان داشته باشیم‪.‬‬ ‫ب��رای یک مهاج��ر‪ ،‬معمولن دو س��ه ماه اول ب��ه این صورت‬ ‫می‌گ��ذرد‪ .‬و بعد از این اس��ت که‬ ‫تازه‪ ،‬فرد مهاج��ر به درک اولیه‌ای‬ ‫از محی��ط خود می‌رس��د‪ ،‬و از این‬ ‫جاس��ت ک��ه پروس��ه اس��تقرار و‬ ‫«جوش خوردن» ب��ا محیط جدید‬ ‫ش��روع می‌ش��ود‪ .‬پروس��ه ریش��ه‬ ‫گرفت��ن‪ .‬ب��رای همین اس��ت که‬ ‫م��ن ترجیح می‌ده��م نام هر حس‬ ‫دردآل��ودی را که در این راس��تا به‬ ‫مهاجر دست می‌دهد «ریشه درد»‬ ‫بگذارم‪.‬‬ ‫دچ��ار ش��دن به ای��ن درد بس��یار‬ ‫طبیعی اس��ت‪ .‬دقیق��ن مثل آن‌که‬ ‫درخت��ی بخواه��د به خ��اک جدید‬ ‫عادت کند‪ .‬قطعن خاک تازه‪ ،‬مواد‬ ‫معدنی تازه‌ای در خود دارد‪ .‬میزان‬ ‫سختی و نرمی‌اش متفاوت از خاک‬ ‫قبلی است‪ .‬حتا هوا در مکان جدید‬ ‫متفاوت اس��ت و حتا ن��ور‪ .‬و همه‬ ‫این‌ها درخت را به درد می‌آورد‪.‬‬ ‫ول��ی دیر یا زود‪ ،‬ب��رای هر درخت‪،‬‬ ‫روزی می‌رس��د که ریشه‌هایش در‬ ‫خاک جدید محکم می‌ش��ود‪ .‬روزی‬ ‫که خ��اک جدی��د را خانه آش��نای‬ ‫خودش می‌داند و خاک قبلی برایش‬ ‫خاطره‌ای شیرین می‌شود که گاه به‬ ‫گاه یادش می‌کند‪.‬‬ ‫گاه��ی فکر می‌کنم ک��ه حتا وقتی‬ ‫بعد از اس��تقرارمان در مکان جدید‪،‬‬ ‫س��ری به دنیای قبلی‌مان می‌زنیم‪ ،‬شبیه آن نهال‌هایی هستیم‬ ‫که ب��ا خاک‌ش��ان جابه‌جا می‌ش��وند‪ .‬حتمن آن‌ه��ا را دیده‌اید‪،‬‬ ‫درخت‌چه‌هایی که ریشه و بخشی از خاک‌شان را در یک پوشش‬ ‫پیچیده‌اند و آن‌ها را به همان شکل در خاک جدید می‌گذارند یا‬ ‫به طور موقت در جایی نگه می‌دارند‪.‬‬ ‫ریش��ه دواندن‪ ،‬کار هر درختی نیست‪ ،‬و بی ریشه‌گی راحت‌ترین‬ ‫و بی‌ثمرترین کار این دنیاست‪ .‬این دلیلی است که باعث می‌شود‬ ‫من «ریش��ه درد» را ب��ه جان بخرم‪ .‬دلیلی که دوس��ت ندارم با‬ ‫گذاشتن نام درد غربت بر آن‪ ،‬کام خود را تلخ کنم‪.‬‬

‫‪65‬‬

‫‪ ٣٣‬سال پیش در کردستان چه گذشت؟‬

‫کامبیز غفوری‬ ‫سی‌وسه سال پیش‪ ،‬نیروهای نظامی با فرمان آیت‌اله خمینی در‬ ‫‪ ٢٨‬مرداد ‪ ،١٣۵٨‬برای مقابله با نیروهای مخالف‪ ،‬به کردستان‬ ‫اعزام شدند‪ .‬آقای «عبدل گلپریان»‪ ،‬فعال سیاسی باسابقه کرد‪،‬‬ ‫مهمان برنامه بودند‪ .‬س��ابقه فعالیت «عبدل گلپریان» به پیش‬ ‫از انق�لاب ‪ ۵٧‬بازمی‌گ��ردد‪ .‬وی در زمان وقایع کردس��تان در‬ ‫س��ال ‪ ،١٣۵٨‬در ارتباط با س��ازمان کومه‌ل��ه فعالیت می‌کرد و‬ ‫به‌طور مس��تقیم در جریان روی‌دادها قرار داشت‪ .‬آقای گلپریان‬ ‫هم‌اکنون عضو کادر رهبری «حزب کمونیست کارگری ایران»‬ ‫است‪.‬‬

‫بود و در بس��تر ادامه انقالب پافش��اری می‌کرد‪ ،‬واکنش نشان‬ ‫ده��د و به ه��ر حال یک��ی از تالش‌های وی این ب��ود که در‬ ‫کردس��تان وضعیتی ایجاد شود تا بتوانند تس��لط بر آن منطقه‬ ‫پی��دا کنند‪ ،‬که قادر نش��دند این کار را بکنن��د و در همان ابتدا‬ ‫یک جریان مذهبی ارتجاعی‪ ،‬مشخصن در شهر سنندج بود که‬ ‫تالش می‌کرد برای خود‪ ،‬ب��ه عنوان نماینده مردم نزد خمینی‬ ‫جایی باز کند‪ .‬نام این جریان «مکتب قرآن» بود که سرپرستی‬ ‫آن را ف��ردی به ن��ام «احمد مفتی‌زاده» پی��ش می‌برد‪ .‬جریان‬ ‫دیگری بود که به اصطالح تعلق ش��عبه‌ای به ش��یعه داشت به‬ ‫اس��م «صفدری» که این‌ها در ابتدا با ه��م بودند‪ ،‬منتها بعدها‬

‫متن مصاحبه‪:‬‬ ‫ب��ا س�لام خدمت ش��ما جن��اب آقای‬ ‫گلپریان گرامی‪ .‬سپاس‌گزارم که دعوت‬ ‫برنامه «کوچه سیاست» در رادیو کوچه‬ ‫را پذیرفتی��د‪ .‬سی‌وس��ه س��ال از زمان‬ ‫صدور فرمان آیت‌ال��ه خمینی در اواخر‬ ‫م��رداد ‪ ١٣۵٨‬مبنی ب��ر حمله نیروهای‬ ‫نظامی به کردستان می‌گذرد‪ .‬نخستین‬ ‫س��وال من از جناب‌عالی این است که‬ ‫پیش‌زمینه‌های ص��دور این فرمان چه‬ ‫ب��وده؟ چ��ه اتفاقاتی از زم��ان پیروزی‬ ‫انق�لاب ‪ ۵٧‬تا مرداد ‪ ۵٨‬در کردس��تان‬ ‫روی داده ب��ود ک��ه درگیری‌ه��ا ب��اال‬ ‫گرفت؟‬ ‫من قبل از هر چیز سالم عرض می‌کنم‬ ‫خدمت شما و ش��نوندگان گرامی رادیو‬ ‫و خیل��ی ممنون از ای��ن فرصتی که در‬ ‫اختیار من گذاش��تید‪ .‬در م��ورد اتفاقات‬ ‫و روی‌دادهای��ی که قب��ل از ‪ ٢٨‬مرداد‬ ‫(‪ )١٣۵٨‬در ش��هرهای کردستان روی‬ ‫داد‪ ،‬الزم اس��ت به این نکته اشاره کنم‬ ‫که قبل از آن و در مقطع قیام ‪( ،۵٧‬بعد از ‪ ٢٢‬بهمن)‪ ،‬شهرهای‬ ‫کردستان و سازمان‌های سیاسی موجود در کردستان در رابطه‬ ‫با دس��تور (روح‌اله) خمینی و هیتی که در راس دولت قرار بود‬ ‫تش��کیل شود و هنوز ش��کل نگرفته بود‪( ،‬س��خنانی) مبنی بر‬ ‫این‌که باید سالح‌ها تحویل داده شود‪ ،‬انقالب تمام شده‪ ،‬مردم‬ ‫به خانه‌ها برگردند و صحبت‌هایی از این دست (شنیده می‌شد)‬ ‫که مردم ش��هرهای کردستان و سازمان‌های سیاسی در مقابل‬ ‫این حرکت و این گفته‌ها از خود واکنش نش��ان دادند‪ .‬واکنش‬ ‫م��ردم به این خاطر بود که انقالب را ناتمام می‌دیدند و این‪ ،‬با‬ ‫خواس��ت‌ها و مطالباتی که مردم از مقطع س��ال ‪ ۵۶‬تا سال ‪۵٧‬‬ ‫در تظاه��رات و حرکت‌های اعتراض��ی خود مطرح می‌کردند و‬ ‫خواس��ته‌های متعددی داشتند (در تضاد بود) و موفقیت انقالب‬ ‫را با این دستورات و فرمان‌ها در مغایرت می‌دیدند‪.‬‬ ‫همین مس��ئله س��بب ش��د تا (روح‌اله)خمینی ک��ه هنوز دولت‬ ‫موقت‌اش پا نگرفته بود‪ ،‬نس��بت به وضعیتی که در کردس��تان‬

‫اختالف میان‌ش��ان افتاد‪« .‬صفدری» تالش داشت تا پادگان را‬ ‫در دس��ت بگیرد و «مفتی‌زاده» هم تالش داشت تا استانداری‬ ‫را در اختیار خود بگیرد‪.‬‬ ‫منتها از این طرف‪ ،‬نیروهای سیاس��ی‪ ،‬جوانان‪ ،‬مردم و نیروی‬ ‫چ��پ در آن جامعه در مقابل این دو جبه��ه که اختالف مابین‬ ‫خودشان (هم) افتاده بود‪ ،‬ایس��تادند و این‌جا جنگی شروع شد‬ ‫که ب��ه «نوروز خونین س��نندج» معروف اس��ت‪ .‬و این از نظر‬ ‫دول��ت موقتی که هنوز پا نگرفته بود و از نظر (روح‌اله) خمینی‬ ‫یک فرصت مناس��ب بود برای تعرض به کردستان و در واقع‪،‬‬ ‫ش��خص (روح‌ال��ه) خمین��ی در راه‌اندازی این فض��ای جنگی‬ ‫و موقعی��ت ویران‌گر نقش ایفا می‌کرد‪ .‬با فرس��تادن نیروهای‬ ‫نظامی‪ ،‬با سپاه پاس��داران و اشغال کردن مناطقی از کردستان‬ ‫چنی��ن وضعیتی را ایجاد کرد و نوروز خونین س��نندج به مردم‬ ‫ش��هرهای کردس��تان تحمیل ش��د که بر اثر آن تلفات زیادی‬ ‫(به‌دلیل) خمپاره‌باران مناطق مس��کونی‪ ،‬ش��هرها و روس��تاها‬

‫‪66‬‬

‫توس��ط ارتش و سپاه پاسداران به دستور (روح‌اله) خمینی اتفاق‬ ‫افتاد و این‪ ،‬در واق��ع پیش‌زمینه اتفاقاتی بود که متعاقبن روی‬ ‫داد‪.‬‬ ‫به دولت موقت اشاره کردید‪ ،‬می‌دانیم که گروهی برای مذاکره‬ ‫از س��وی دولت موقت به کردس��تان اعزام شدند‪ .‬هدف اصلی‬ ‫مذاک��رات هیتی که برای گفت‌وگو از تهران به کردس��تان آمد‬ ‫چه بود و اعضای مذاکره‌کننده در دو طرف چه کس��انی بودند؟‬ ‫چرا مذاکرات نهایتن شکست خورد یا به نتیجه نرسید؟‬ ‫ببینید‪ ،‬وقتی مابین دو نیرو درگیری پیش می‌آید‪ ،‬حداقل نیروی‬ ‫س��ومی آن‌گونه که مرسوم است‪ ،‬به میدان می‌آید و می‌خواهد‬

‫در مسئله میانجی‌گری کند‪ .‬منتها خود دولت یا شخص خمینی‬ ‫از میان کس��انی که می‌خواستند دولت موقت را تشکیل دهند‪،‬‬ ‫افراد و عناصری را برای مذاکره تعیین می‌کرد و به کردس��تان‬ ‫می‌فرستاد‪.‬‬ ‫توضیح تصویر‪ :‬این عکس کار جهانگیر رزمی اس��ت که جایزه‬ ‫پولیتزر را به خود اختصاص داد‬ ‫دلیل این‌که خود هیت تش��کیل ش��د و دولت و شخص )آقای)‬ ‫خمینی ناچار ش��دند که ای��ن هیت را تش��کیل بدهند و برای‬ ‫مذاکره بفرس��تند‪ ،‬به نظر من ناش��ی از شکستی بود که چه از‬ ‫نظر نظامی که در آن مقطع ایجاد شد (یعنی فروردین ‪ )۵٨‬و آن‬ ‫نوروز خونین به مردم کردستان تحمیل شد‪( .‬این واقعه) برایش‬ ‫شکس��تی بود از نظر نظامی‪ .‬از نظر سیاس��ی هم عمومن مردم‬ ‫شهرهای کردس��تان حاضر نبودند زیر چتر و سیطره خمینی و‬ ‫دس��تورات وی قرار بگیرند‪ .‬این شد که ناچار بود تمکین کند و‬ ‫این هیت را بفرستد‪.‬‬

‫)ترکی��ب( این هی��ت در مقاطعی تغییر می‌ک��رد‪ .‬از بازرگان و‬ ‫س��نجابی و فروهر گرفت��ه تا بنی‌صدر و طالقانی و بهش��تی و‬ ‫رفس��نجانی و تنی چن��د از افراد و ش��خصیت‌هایی که اطراف‬ ‫خمینی بودند در این هیت ش��رکت داش��تند‪ .‬طرف مقابل این‬ ‫هیات متش��کل بود از «کومه‌له» (سازمان انقالبی زحمتکشان‬ ‫کردس��تان) که همان زمان به این اس��م مع��روف بود‪« ،‬حزب‬ ‫دموکرات کردس��تان ایران»‪( ،‬شیخ) «عزالدین حسینی» و یک‬ ‫ش��اخه از «س��ازمان چریک‌های فدایی خلق» که آن دوره در‬ ‫کردس��تان فعالیت می‌کرد‪ .‬این طرف قضیه (مذاکره کنندگان‬ ‫کردس��تان) هنوز (به شکل) هیت نبودند‪ .‬هرکدام از این نیروها‬ ‫خودشان به تنهایی و در جلساتی که با هم می‌گذاشتند و یا در‬ ‫جلس��ات هیت دولت موقت‪ ،‬حضور داشتند‪ .‬که این بعدها‪ ،‬سه‬ ‫م��اه پس از فرمان حمل��ه در ‪ ٢٨‬مرداد (‪ )١٣۵٨‬به هیت تبدیل‬ ‫شد که موضوع جداگانه‌ای است‪.‬‬ ‫ب��ه نظر ش��ما وقای��ع آن دوره چه اث��ری بر صحنه سیاس��ی‬ ‫کردس��تان‪ ،‬چه در هم��ان زمان و چه در زمان کنونی داش��ته‬ ‫و چ��ه آث��اری می‌توان��د در روی‌داده��ای آین��ده‪ ،‬تصمیم‌ها‌ و‬ ‫جهت‌گیری‌های افکار عمومی و مردم کردس��تان یا گروه‌های‬ ‫سیاسی داشته باشد؟‬ ‫من در ابتدا این را بگویم که مردم کردستان به هیچ وجه آمادگی‬ ‫این را نداش��تند که ب��ا چنین اتفاقاتی روبه‌رو ش��وند‪ .‬این را برای‬ ‫خودشان پیش‌بینی نمی‌کردند که حکومتی که آمده سر کار‪ ،‬با این‬ ‫س��طح از توحش به مردم کردستان‪‌،‬با خواست‌ها و مطالبات‌شان‬ ‫برخورد کند‪ .‬و این سبب لطمات بسیاری به مردم کردستان شد‪.‬‬ ‫از منظر دیگر‪ ،‬عالرغم این‌که قبل از هرگونه جنگ و درگیری‪،‬‬ ‫خواست و مطالبات مردم کردستان‪ ،‬خواست و مطالبات انقالب‬ ‫بود؛ همان انقالبی که هم‌راه با مردم سایر نقاط ایران به خاطر‬ ‫آن ب��ه میدان آمده بودند‪ ،‬تالش داش��تند ای��ن مطالبات را به‬ ‫کرس��ی بنشانند‪ .‬خواست مردم در شهرهای کردستان و حتا در‬ ‫سراس��ر کشور‪ ،‬به جز خواست آزادی و برابری و حقوق انسانی‬ ‫برای ش��هروندان جامع��ه نبود‪ .‬ادامه فضایی که در ش��هرهای‬ ‫کردس��تان وجود داش��ت و از یک آزادی نس��بی برخوردار بود‪،‬‬ ‫برای حکومتی که تازه به قدرت رسیده بود‪ ،‬خوشایند نبود‪.‬‬ ‫یک��ی از اهداف تعرضی خمینی برای کردس��تان‪ ،‬کوبیدن این‬ ‫فض��ای آزاد ب��ود‪ .‬قطعن بعد از آن‪ ،‬اوضاع به اش��کال دیگری‬ ‫پی��ش رفت‪ .‬از س��ه ماه پ��س از فرمان حمل��ه‌ی خمینی (که)‬ ‫شهرها مجددن تصرف شدند‪ ،‬تا جنگ ‪ 24‬روزه سنندج در بهار‬ ‫س��ال ‪ ،1359‬این حاکمیت دست مردم و سازمان‌های سیاسی‬ ‫ب��ود‪ .‬این فض��ا کمک کرد که مردم کماکان روی خواس��ت‌ها‬ ‫و مطالب��ات خود به‌ایس��تند و هیچ زمان��ی ار آن مقطع تاکنون‬ ‫ک��ه م��ا داریم صحب��ت می‌کنیم‪ ،‬حاضر نش��دند زیر س��یطره‬ ‫جمهوری‌اسالمی (از خمینی تا عناصر دیگر) قرار بگیرند‪.‬‬ ‫به نظر من از آن مقطع تا کنون‪ ،‬فضای کردستان به شدت به چپ‬ ‫چرخیده‪ ،‬کارگران به میدان آمدند‪ .‬خواس��ت و مطالبات انسانی در‬ ‫آن جامعه مطرح است‪ .‬و این‌ها رشد وسیع و سریعی در شهرهای‬ ‫کردس��تان را در دس��تور دارد‪ .‬از دفاع از حقوق کودک گرفته‪( ،‬تا‬ ‫جنبش) علیه اعدام (که) نیروها و تشکل‌های اجتماعی مردم علیه‬ ‫اعدام (فعالیت می‌کنند)‪ ،‬و خواست و مطالبات کارگری‪ ،‬شکل‌گیری‬ ‫تشکل‌های مختلف کارگری‪ ،‬این‌ها در بستر خواست و مطالباتی‬ ‫که در همان مقطع هنوز ضعیف بود‪ ،‬امروز در شکل قوی‌تری به‬ ‫نظر من در میدان حضور دارد و می‌تواند نقش اساس��ی در انقالب‬ ‫پیش رو داشته باشد‪.‬‬

‫مردمانی ساده و نجیب‬ ‫در ایران امروز‬

‫مهدی‬ ‫امروز نگاهی خواهیم داشت‬ ‫ب��ه فیل��م «اس��ب حیوان‬ ‫نجیبی است» به کارگردانی‬ ‫«عبدالرض��ا کاهان��ی»‪.‬‬ ‫کارگردانی ج��وان با آثاری‬ ‫هم‌چون «بیست»‌‪« ،‬هیچ»‬ ‫و «آدم» ک��ه در این اواخر‬ ‫همواره مورد نکوهش دولت‬ ‫بوده و آن هم به اتهام سیاه‬ ‫نمایی جامعه‪.‬‬ ‫این در حالی اس��ت که در‬ ‫بیش��تر ای��ن آث��ار خیلی به‬ ‫موقع و درست به معضالت‬ ‫و خطرات اجتماعی پرداخته‬ ‫اس��ت‪ .‬به واق��ع باید وی را‬ ‫منطبق ب��ر س��ینمای پویا‬ ‫و گروه��ی دانس��ت‪ ،‬بدین‬ ‫معنا که ابتدا هر ش��خصیت‬ ‫داستان را به صورت فردی‬ ‫ش��خصیت پردازی کرده و‬ ‫در ادامه به مشکالت آن‌ها‬ ‫در جامع��ه و در گروه��ی‬ ‫بزرگ‌ت��ر می‌پ��ردازد و این‬ ‫همان اتفاقی اس��ت که در‬ ‫آخرین اثرش «اسب حیوان‬ ‫نجیبی اس��ت» ه��م افتاده‬ ‫است‪.‬‬ ‫فیلم با نمایی بس��ته از چند‬ ‫لی��وان مش��روب و گروهی‬ ‫که در حال پایکوبی هستند‬ ‫ش��روع می‌ش��ود و ناگهان‬ ‫زنگ خانه توس��ط «کمال‬ ‫خسروجردی» زده می‌شود‪.‬‬ ‫وی خ��ود را پلیس معرفی‬ ‫می‌کن��د ک��ه با گش��ت در‬ ‫خیابان‌ها سعی در برقراری‬ ‫امنی��ت دارد ‪ .‬ولی این تنها‬ ‫روی س��که اس��ت به این دلیل که در ادامه متوجه خواهید شد‬ ‫ک��ه کمال خس��روجردی با ب��ازی خوب «رضا عط��اران» که‬ ‫همان ش��خصیت اصلی داس��تان را ش��کل می‌دهد‪‌،‬در پلیس‬ ‫ظاهر می‌ش��ود که از این راه بتواند به تلکه کردن افراد مختلف‬ ‫در حلول ش��ب می‌پ��ردازد و در پی این ش��خصیت‌‪ ،‬مخاطب‬ ‫معضالت اجتماع از جمله فقر‪ ،‬اعتیاد‪ ،‬طالق و … پی می‌برد‪.‬‬

‫عبدالرض��ا کاهان��ی به مرور‬ ‫آدم‌ه��ای قص��ه‌اش را وارد‬ ‫داس��تان می‌کن��د و ب��ا یک‬ ‫روای��ت خطی ک��ه در نوک‬ ‫پیکان این روایت کمال (رضا‬ ‫عطاران) است به داستان‌های‬ ‫فرعی و کوتاه ش��خصیت‌ها‬ ‫می‌پردازد و نکت��ه‌ای که در‬ ‫همه‌ی شخصیت پردازی‌ها‬ ‫ج��ذاب اس��ت ش��خصیت‬ ‫‌پردازی‌ه��ای غیر مس��تقیم‬ ‫کاهانی اس��ت و برای نمونه‬ ‫باید ب��ه ش��خصیت «باران‬ ‫کوثری» اشاره‌ای داشت که‬ ‫در عین این‌که نشان می‌دهد‬ ‫یک آدم‪ ،‬با ش��خصیتی ساده‬ ‫لوح و زود باور اس��ت ولی با‬ ‫همان سوال‌های بچه‌گانه‌ای‬ ‫که از دیگران می‌پرسد تاثیر‬ ‫به س��زایی ب ر باز‌گش��ایی‬ ‫کدهای شخصیت‌ها دارد‪.‬‬ ‫تمام��ی بازیگ��ران به واقع‬ ‫با ش��خصیتی متف��اوت در‬ ‫ای��ن فیلم ظاهر ش��ده‌اند از‬ ‫شخصیت دوس��ت داشتنی‬ ‫نس��ترن ب��ا ب��ازی ب��اران‬ ‫کوث��ری گرفته ت��ا کارکتر‬ ‫معتاد مهت��اب کرامتی و یا‬ ‫حتی مه��ران احم��دی که‬ ‫ب��ه عنوان یک م��ردی که‬ ‫رفتارهای زنانه دارد‪ ،‬معرفی‬ ‫می‌شود ‪.‬‬ ‫در انتها باید اش��اره کنم در‬ ‫واقع «اس��ب حیوان نجیبی‬ ‫اس��ت» یک کمدی س��یاه‬ ‫اس��ت‪ .‬واقعیت‌های جامعه‬ ‫را در قال��ب طنز به نمایش‬ ‫کش��یده اس��ت‪ ،‬با این‌که با‬ ‫ان��دک صبر‪ ،‬بیننده به پلیس‌نما بودن «کمال خس��رو جردی»‬ ‫پی می‌برد و یا حتا در سکانس��ی بازی‌گران هم به وی گوشزد‬ ‫می‌کنند ک��ه رفتارهایش با یک پلیس هم‌خوانی ندارد‪ .‬ولی نه‬ ‫‌آن‌ه��ا و نه مخاط��ب از پلیس‌نمای فیلم متنفر نمی‌ش��وند‪ .‬در‬ ‫مقابل قابل اعتماد هم می‌ش��ود و در پایان با بازگش��ت معنادار‬ ‫کمال خسروجردی به زندان هم‌راه می‌شویم‪.‬‬

‫‪67‬‬

‫در لحظه‌هایی که هیچ‌گاه فرا نخواهند رسید‬

‫در پی اعالم یک بانک دیگر در مالزی‬

‫محمد‬ ‫در زندگی زخم‌هایی هست که مثل خوره روح را آهسته در انزوا می‌خورد و می‌تراشد‪ .‬این درد‌ها‬ ‫را نمی‌ش��ود به کس��ی اظهار کرد‪ ،‬چون عمومن عادت دارند که این دردهای باورنکردنی را جزو‬ ‫اتفاقات و پیش آمدهای نادر و عجیب بشمارند و اگر کسی بگوید یا بنویسد‪ ،‬مردم بر سبیل عقاید‬ ‫جاری و عقاید خودش��ان س��عی می‌کنند آن را با لبخند شکاک و تمس��خر آمیز تلقی بکنند‪ ،‬زیرا‬ ‫بش��ر هنوز چاره و دوایی برایش پیدا نکرده و تنها داروی آن فراموش��ی به توسط شراب و خواب‬ ‫مصنوعی به وسیله افیون و مواد مخدره است ولی افسوس که تاثیر این گونه دارو‌ها موقت است‬ ‫و به جای تسکین پس از مدتی بر شدت درد می‌افزاید – صادق هدایت‬ ‫قرار اس��ت بیاید‪ ،‬قرار اس��ت بش��ود‪ ،‬در گذر لحظه‌های عمر‪ ،‬همیش��ه منتظریم‪ ،‬این انتظار چرا‬ ‫مس��لط بر روان و زندگی ما ش��ده؟ ریش��ه در کجا دارد؟ آیا ما نشسته‌ایم‪ .‬فقط منتظریم؟… که‬ ‫پس مقصریم‪ ،‬و یا می‌دویم و می‌دویم و می‌دویم‌ اما در‌‌نهایت دس��تمان به چاک پیراهن یوسف‬ ‫می‌رس��د آن هم از پشت‪ ،‬که چون قدرت و تسلط و جمال زلیخایی نداریم‪ ،‬این بار این ماییم که‬ ‫محکوم به حبسیم‬ ‫اش��کال کجاست؟ باید زلیخا ش��ویم؟ عاقبت زلیخا که ختم به درد و زجر و تنهایی شد‪ ،‬جدای از‬ ‫افسانه که به دستور عشق‪ ،‬عاشق جوان شد‪ ،‬که اگر برای ما باشد این عشق امر می‌کند پیرترش‬ ‫کنید زود‌تر بمیرد‪ ،‬عشاق دیگر منتظرند‪ ،‬کار دارم‪.‬‬ ‫همیش��ه به انتظار‪ ،‬همیشه منتظر‪ ،‬اتفاق خواهد افتاد… کی؟‪ ،‬چگونه؟‪ ،‬چرا؟‪ …،‬برای تسلی دل‬ ‫احمق خودمان هم اس��م پرطمطراق امید و امیدواری بر آن نهاده‌ایم‪ ،‬حالت زیبایی س��ت! هه…‬ ‫امید!… شرایط امیدواری هم تعریفی دارد‪ ،‬وقتی می‌توانی امیدوار باشی که در جمعی که زندگی‬ ‫می‌کنی‪ ،‬انسان‌ها حست کنند‪ ،‬بدانند که هستی‪ ،‬اصلن بدانند که خودشان هم هستند‪ ،‬در فضایی‬ ‫که نیستی‪ ،‬معنا و تعریف و اشاره غالب محیط است‪ ،‬امید چه معنایی دارد؟‪ ،‬اتفاق چه دلیلی دارد؟‬ ‫می‌گوید نه آقا‪ ،‬این چه حرفی است؟ چه سخنی است که می‌گویی؟ (آن چنان هم قیافه حق به‬ ‫جانبی بخود می‌گیرد که انگاری تمامی لحظه‌های ممکن را در دنیا تجربه کرده اس��ت!) ش��ما از‬ ‫لحظه‌هایی غافلی که هر آن ممکن است خودت و زندگی‌ات را منقلب کند و از این رو به آن رو‬ ‫ش��وی‪‌،‬های‪‌،‬های‪‌،‬های‪ ،‬که اشکال همین جاست و نکته در همین کالم نهفته و النه کرده است‪،‬‬ ‫فرهنگی که در آن ملتی را چنان تربیت کرده‌اند که اساس تفکرش‪ ،‬انتظار لحظه باشد‪.‬‬ ‫هیچ نمی‌گویم که این درس��ت نیست و یا گونه‌ای دیگر باید باشد و آن درست است‪ ،‬اما می‌دانم‬ ‫ک��ه نفس به س��ختی فرو می‌رود و بر می‌آید‪ .‬عمری ت�لاش و آمدن و رفتن‪ ،‬خواندی و گفتی و‬ ‫ش��نیدی و تحصی��ل کردی و با دیگران بودی و دیگران هم با ت��و‪ ،‬اما‪ ،‬اما‪ ،‬هیچ کدام را نبودی‪،‬‬ ‫در زمانه‌ای که هرکس درگیر س��از خود اس��ت‪ ،‬هر کس تو را ابزاری می‌داند که با آن ساز خود را‬ ‫کوک کند و تو هم ساز بدست به دنبال ابزاری برای کوک ساز خود‪ ،‬حرکت معنایی ندارد‪ ،‬وجدان‬ ‫و مردانگی و زنانگی تعریفی ندارد‪ ،‬بگذاریم یکبار برای همیشه با خود صادق باشیم‪.‬‬ ‫نابودی حاصل کار این روش است‪ ،‬اتفاقی نخواهد افتاد‪ ،‬لحظه‌ای هم سرنخواهد رسید‪ ،‬جز لحظه‬ ‫فنا و نابودی‪ ،‬س��ازت خواهد شکست‪ ،‬نوایت برای همیش��ه خاموش و یا بهتر بگویم خفه خواهد‬ ‫ش��د‪ ،‬و‌‌ همان بهتر که خاموش ش��ود و خاموش بماند‪ .‬ارکستری که هر کدام ساز خود زنند نوایی‬ ‫بس جگر خراش‪ ،‬مش��مئز و تهوع آور دارد‪ ،‬جهان فراریس��ت از ش��نیدن چنین صدایی‪ ،‬تک تک‬ ‫هفت میلیارد نفر‪ ،‬همه‌شان‪.‬‬ ‫یاد دیالوگی در فیلم «مرگ یزدگرد» افتادم‪ ،‬نوش��ته بهرام بیضایی و کارگردانی ایشان‪ ،‬در پایان‬ ‫فیلم پس از آن همه کش��مکش و درگیری و این انتظار که باالخره اتفاقی بیافتد و چهره پادش��اه‬ ‫عیان ش��ود از پس غبار صورت آس��یابان مفلوک‪ ،‬یه هیچ که نرسیدند و مقصود که حاصل نشد‪،‬‬ ‫هیچ‪ ،‬تازیان به آستانه برآمدند و سردار ندا در داد‪،‬‬ ‫«بر مرگ نماز آرید که بر در ایستاده است‪ ،‬شما را که بیرق سفید بود این بود داوری تا رای بیرق‬ ‫س��یاه آنان چه باش��د‪ ».‬اما این بار من می‌گویم‪ ،‬خیر‪ ،‬خیال آس��وده دارید و منتظر لحظه داوری‬ ‫دیگری‪ ،‬نباش��ید که این بار داوری در کار نخواهد بود‪ ،‬سرنوش��ت محتوم‪ ،‬اینبار فقط مرگ است‪،‬‬ ‫مرگ و نیستی و تباهی‪.‬‬

‫اردوان روزبه‬ ‫با اعالم رسمی محدودیت برای ایرانیان‪ ،‬بانک «ار اچ بی» در مالزی رسمن از هرگونه عملیات مالی‬ ‫برای ایرانی های مقیم در این کش��ور خودداری کرد‪ .‬این تصمیم که بنابر گفته یکی از مدیران شعبه‬ ‫های این بانک به رادیو کوچه که خواست نامش گفته نشود‪ ،‬از سوی گروه سیاست گذاری این بانک‬ ‫در راستای تحریم های بین المللی علیه ایران گرفته شده است‪ .‬پیشتر برخی بانک های دیگر نیز برای‬ ‫ایرانیان در کشور مالزی حساب باز نمی کردند‪ ،‬این بانک ها به بهانه «بد حسابی» مشتریان ایرانی نظیر‬ ‫«می بانک ‪ »MAY Bank‬از افتتاح حساب برای ایرانی ها خودداری می کردند‪ .‬اما اینک به طور‬ ‫رسمی «‪ »RHB Bank‬سومین بانک بزرگ این کشور اعالم کرده است در راستای سیاست های‬ ‫تحریمی علیه دولت ایران حساب های ایرانی ها را مسدود خواهد کرد‪.‬‬ ‫یکی از کارمندان این بانک با اشاره به این که مدتی است این ابالغ به همه شعبه ای بانک شده است‬ ‫ذکر کرد‪« :‬ایرانی ها بهتر است حساب هایشان را در این بانک‪ ،‬خودشان ببندند» این کارمند بانک ار اچ‬ ‫بی با ذکر این که در باجه از این پس برای ایرانی ها هیچ عملیات بانکی صورت نخواهد گرفت‪ ،‬ادامه‬ ‫داد‪« :‬هنوز بخش نامه ای برای بستن حساب ها ارسال نشده اما به شکل مشخص هر گونه عملیات‬ ‫بانکی حتا نظیر واریز چک از سایر بانک های داخلی در شعبه ها نیز انجام نمی شود و فقط آن ها می‬ ‫توانند از کارت های پیش پرداخت در ماشین های خود پرداز استفاده کنند»‬ ‫این بانک از هفته گذشته به طور رسمی هر گونه حواله بانکی از خارج از مالزی را به حساب های ایرانی‬ ‫متوقف کرده و با ذکر «با تغییر در قوانین بانکی امکان واریز مبلغ به حساب این فرد ممکن نیست»‬ ‫حواله را برگشت می زنند‪ .‬در ماه های گذشته نیز دیگر بانک ها نیز سیاست های خود را در برابر ایرانی‬ ‫ها تغییر داده اند‪ .‬به عنوان نمونه «‪ »AM Bank‬صدور کارت پیش پرداخت را به ایرانی ها متوقف‬ ‫کرده بود و کلیه درخواست های ایرانی را برگشت می داد‪ .‬در تماس با یکی از کارمندان این بانک وی‬ ‫اشاره داشت که در «ابتدا ما نمی دانستیم چرا درخواست های ایرانی برگشت می خورد اما بعد متوجه‬ ‫ش��دیم که بانک در بخش کارت های اعتباری از صدور کارت برای ایرانی ها خودداری می کند‪ .‬هم‬ ‫چنین به تازه گی دیگر در این بانک نیز برای ایرانی ها و شرکت های ایرانی حساب باز نمی شود‪».‬‬ ‫کارت های پیش پرداخت فقط برای عملیات های مالی ساده نظیر خرید از فروشگاه ها و رستوران ها و‬ ‫خرید های با ارزش پایین استفاده می شود و حتا اعتباری نیز نیست‪ .‬در حال حاضر شرکت های ایرانی‬ ‫فقط در تعداد محدودی از بانک ها می توانند حساب باز کنند‪ .‬این برخورد شامل ایرانی های مقیم و‬ ‫دارای ویزای رسمی کار و اقامت شده است و مشخص نیست که از این پس ایرانی ها عملیات بانکی‬ ‫شان را باید به چه طریق انجام دهند‪ .‬عموم حساب های بانکی ایرانی در کشور مالزی مربوط به دانش‬ ‫جویان و ش��رکت های رسمی ثبت شده در این کشور است‪ .‬اینک این کشور به روایت های مختلف‬ ‫بین ‪ ۶۰‬تا یک صد و بیست هزار ایرانی ساکن دارد‪ .‬ولی با توجه به تغییر سیاست های دولت مالزی در‬ ‫خصوص صدور ویزا و سخت گیری در این زمینه برای ایرانی ها و افزایش نرخ برابری رینگیت با ریال‬ ‫تا مرز هفتصد و بیست تومان برای یک رینگیت موج تازه ای از خروج ایرانی ها از این کشور آغاز شده‬ ‫است‪ .‬تمام این موارد در شرایطی صورت می پذیرد که به نظر برخی کارشناسان کشور مالزی در کنار‬ ‫ترکیه یکی از کشورهای عمده برای انتقال پول های جمهوری اسالمی است‪ .‬برخی بانک های ایرانی‬ ‫در این کشور به طور رسمی با نامی دیگر موسسه های مالی باز کرده اند و هنوز بسیاری از خرید های‬ ‫غیر معمول جمهوری اسالمی از طریق بندر های آزاد این کشور منتقل می شود‪.‬‬

‫سرنوشت محتوم‬ ‫مرگ انسانیت‬

‫‪68‬‬

‫ایرانی ها حساب های‬ ‫بانکی شان را ببندند‬

‫بنیادگراییهم‌چنانپرقدرت‬

‫اکبر ترشیزاد‬ ‫با وجود آنکه یازده س��ال از حمالت تروریس��تی یازده سپتامبر‬ ‫می‌گذرد‪ ،‬گروه‌های تروریستی طالبان و القاده هنوز پرقدرت و‬ ‫پرطرفدار به حمالت و اقدامات خرابکارانه‌شان در تمامی نقاط‬ ‫جهان ادامه می‌دهند‪.‬‬ ‫بخ��ش عم��ده‌ای از تمرک��ز دولت‌ه��ای غرب��ی در آمریکا و‬ ‫اروپ��ا بر روی این سازمان‌هاس��ت‪ ،‬تش��کیالتی ک��ه به یمن‬ ‫بهارعرب��ی قدرت و محبوبیت بیش��تری نی��ز در خاورمیانه پیدا‬ ‫ک��رده و به نوعی‪ ،‬حیات مج��دد یافته‌اند‪ .‬حمالت هواپیماهای‬ ‫بدون سرنش��ین آمریکا و ناتو در افغانس��تان و خاورمیانه فقط‬ ‫توانس��ته است چند نفر از رهبران این گروه‌ها را از میان بردارد‪،‬‬ ‫جهادیونی که فقط ظرف چند س��اعت جایگزینان خش��ن‌تر و‬ ‫خشک‌مغزتری جای آنها را پر خواهند کرد‪.‬‬ ‫هس��ته‌های تربیت کننده جنگجویان و رهبران معنوی القاعده‬ ‫و طالب��ان همچن��ان و با قدرت در نقاط گس��ترده‌ای در جهان‬ ‫از مدارس دینی عربس��تان سعودی و پاکس��تان گرفته تا قلب‬ ‫اروپا به پرورش نیروهای تازه‌نفس��ی مش��غولند که برای انجام‬ ‫هرگونه دستورات و اوامری آماده‌اند‪ .‬مهم‌تر از همه اینکه چنین‬ ‫گروه‌هایی در پاکس��تان‪ ،‬عربستان سعودی‪ ،‬افغانستان و برخی‬ ‫از کشورهای عربی و خاورمیانه مورد حمایت بخش عمده‌ای از‬ ‫نیروهای امنیتی قرار دارند‪.‬‬ ‫آش��فتگی سیاسی در کشورهایی چون سوریه‪ ،‬یمن و لبنان به‬ ‫گس��ترش این تفکر در این کش��ورها نیز کمک فراوانی کرده‬ ‫اس��ت تا جایی ک��ه بخش عم��ده‌ای از حم�لات انتحاری در‬ ‫سوریه بر دوش این نیروها بوده است‪ ،‬تفکری که در سرنگونی‬

‫حکومت «بشار اسد» هدف‌های دیگری را دنبال می‌کند‪.‬‬ ‫این یک واقعیت اس��ت که میزان حمالت تروریستی در خاک‬ ‫کش��ورهای غربی و به ویژه آمریکا از چند س��ال پیش به این‬ ‫س��و چیزی نزدیک به صفر بوده و این بدون شک نتیجه کار و‬ ‫تالش گس��ترده اطالعاتی و امنیتی در این کشورها بوده است‬ ‫ام��ا این حقیقت هیچ گاه به معنای از بی��ن رفتن قدرت بالقوه‬ ‫ای��ن گروه‌ها در جهان و حتا در غرب نیس��ت‪ .‬فراموش نکنیم‬ ‫که غربی‌ها باید صددرصد در کارشان موفق باشند تا آسیبی به‬ ‫شهروندانشان نرس��د در حالیکه یک حمله‌ی موفق تروریستی‬ ‫برای به نتیجه رس��یدن کار جنگجویان القاعده و طالبان کافی‬ ‫است‪.‬‬ ‫ب��ه باور نگارنده اما خود غربی‌ها بی��ش از هر کس دیگری در‬ ‫وجود آمدن ش��رایط موجود مقصرند‪ .‬شیوه‌ای که غربی‌ها و به‬ ‫ویژه آمریکایی‌ها در یازده سال گذشته برای مبارزه با تروریسم‬ ‫برگزیده‌ان��د در واقع برخورد ب��ا معلول به جای حذف علت‌ها و‬ ‫ریش��ه‌ها بوده است‪ .‬از میان برداش��تن چند فرمانده‌ی جهادی‬ ‫القاع��ده و یا طالبان ن��ه تنها کمکی به تضعی��ف این گروه‌ها‬ ‫نخواهد کرد بلکه به محبوبیت هر چه بیشتر آنها و تبدیلشان به‬ ‫قهرمانان ملی و مذهبی منجر خواهد شد‪ .‬اندیشه‌ی بنیادگرایی‬ ‫ریش��ه در ن��وع تفکر مذهبی دارد که در عربس��تان س��عودی‬ ‫رش��د و گس��ترش می‌یاب��د و از حمایت غیرمس��تقیم غربی‌ها‬ ‫برخوردار اس��ت‪ .‬حاکمان این کش��ور از حمایت چشم و گوش‬ ‫بس��ته و بی‌چون چرای غربی‌ها برخوردارند در حالیکه همگان‬ ‫می‌دانند آل‌س��عود خود بزرگترین حامی اندیش��ه‌ی وهابیت و‬ ‫ترویج‌کننده‌ی آن در جهان هستند‪.‬‬

‫غربی‌ها و دولت‌مردان آمریکایی‌ به خصوص درباره‌ی وضعیت‬ ‫حقوق‌بش��ر در عربس��تان س��کوت اختیار می‌کنن��د در حالیکه‬ ‫نمی‌دانند به طور غیرمستقیم جان شهروندان خود را در معرض‬ ‫خطر قرار می‌دهند‪.‬‬ ‫گرچه که به ظاهر نخس��تین قربانیان این ش��یوه‌ی حکومتی و‬ ‫این نگاه مذهبی ش��هروندان عربس��تان و دیگر اعراب منطقه‬ ‫هس��تند اما با نفوذ تفکر سلفی و وهابی در حکومت‌های نوپای‬ ‫اس�لامی در خاورمیانه محبوبیت و نف��وذ گروه‌های جهادی و‬ ‫تروریس��تی که بر پایه این اندیش��ه ش��کل گرفته‌اند نیز بیشتر‬ ‫خواهد ش��د و به دنبال آن میزان حمالت تروریستی در جهان‬ ‫و بر علیه منافع کش��ورهای غربی گس��ترش روزافزونی خواهد‬ ‫یافت‪.‬‬ ‫ش��اید تا س��ه دهه پی��ش و قب��ل از فروپاش��ی اتحادجمهیر‬ ‫ش��وروی‪ ،‬حمای��ت از دولت‌های واپس‌گرایی چون عربس��تان‬ ‫س��عودی در پیش‌گی��ری از رواج کمونیس��م در منطقه‪ ،‬برای‬ ‫بلوک غرب توجیه سیاس��ی داشت اما در شرایط کنونی بی‌معنا‬ ‫به نظر می‌رس��د‪ .‬انتقاد غرب از کش��ورهای واپس‌گرای عربی‬ ‫و تحت‌فش��ار قراردادن انها ب��رای احترام گذاش��تن به آزادی‬ ‫ل‬ ‫مدنی و مذهبی‪ ،‬در طویل مدت به رش��د اندیش��ه‌های متعاد ‌‬ ‫و میانه‌روتری خواهد انجامید که به جای مرگ و ترور به روابط‬ ‫انسانی بهای بیشتری می‌دهند‪ .‬به هر صورت گمان می‌رود که‬ ‫لزوم به کارگرفتن کارشناس��انی که در زمینه‌ی تحوالت جهان‬ ‫اس�لام دیدگاه واقع‌بینانه‌تری دارند بی��ش از هر زمان دیگری‬ ‫برای سیاس��ت خارجی غربی‌ها و به ویژه آمریکایی‌ها ضروری‬ ‫به نظر می‌رسد‪.‬‬

‫‪69‬‬

‫راویدردهایهمیشگی‬

‫ظاهر گالیه‌ای داش��ته باش��ند‪ .‬در این میان فقط محبت بی‌دریغ‬ ‫عروس بیوه‌ی آن‌هاس��ت که بی‌مهری فرزندان‌ش��ان را تا حدی‬ ‫جبران می‌کند‪ .‬اما در نهایت‪ ،‬دل‌شکستگی و افسوس به گونه‌ای‬ ‫غیرمس��تقیم و با مرگ مادربزرگ در ادامه‌ی فیلم بیان می‌شود و‬ ‫به همین سبب احساس ژرف‌تری در تماشاگر به وجود می‌آورد‪».‬‬ ‫«اوزو» ب��ا مهارت و نیز با حفظ فاصل��ه‌ای اندیش‌مندانه و بدون‬ ‫افتادن به دام صحنه‌های ملودرام عامیانه‪ ،‬تماشاگر را به مرحله‌ای‬ ‫واالتر از تجربه‌ی احساس��ی هدایت می‌کند‪ .‬خان��واده‌ی ژاپنی و‬ ‫روابط میان نسل‌‌ها‪ ،‬هرگز به چنین صمیمیت‪ ،‬واقع‌گرایی و شیو‌ی‬ ‫استادانه‌ای که «اوزو» در آثارش به کار گرفته‪ ،‬در سینمای ژاپن به‬ ‫تصویر کشیده نشده است‪.‬‬ ‫ش��خصیت‌ها‪ ،‬فضاه��ا و موضوعات فرعی ج��ای‌گاه مهمی در‬ ‫ی آن‌که نقش چندانی در پیش‌برد داستان‬ ‫سینمای «اوزو» دارند ب ‌‬ ‫داشته باشند‪ .‬برای نمونه در فیلم «خزه‌های شناور»‪ ،‬کودکی که‬ ‫موقع ورود گروه نمایش��ی به شهرک‪ ،‬در گوشه‌ای ادرار می‌کند‪،‬‬ ‫هی��چ نقش دراماتیکی در پیش‌برد داس��تان ن��دارد اما حضور او‬ ‫جزیی زیبا و جدانشدنی از زندگی جاری در فضای فیلم است‪ .‬او‬ ‫توجه ما را به لحظه‌ها‪ ،‬عواطف و چیزهای ساده‌ای جلب می‌کند‬ ‫ک��ه در زندگی‪ ،‬اغلب با بی‌اعتنای��ی از کنار آن‌ها می‌گذریم‪ ،‬بی‬

‫خ��ود او در جایی گفته که برای من کس��ی به‌عنوان معلم وجود‬ ‫نداشته و تنها به نیروی خودم متکی بوده‌ام‪.‬‬ ‫در فیلم‌های نخستین او رگه‌هایی از جذابیت ملودراماتیک فیلم‌های‬ ‫خانوادگی بعدی‌اش مشهود است‪ .‬اما در حقیقت او با فیلم «داستان‬ ‫توکیو» به نقطه‌ی اوج و نمونه‌ی کمال یافته‌ی سبک شخصی‌اش‬ ‫رس��ید‪« .‬اوزو» با حذف و کاهش شگردهای رایج بیانی و حرکات‬ ‫دوربین‪ ،‬به گونه‌ای سادگی‪ ،‬تمرکز و خلوص می‌رسد‪ .‬از نظر روایی‬ ‫نیز س��بک او خالی از پیچیدگی و تاکید بیش‌تر بر کش��مکش و‬ ‫گره‌گشایی‌س��ت و بیش‌تر بر توصیف موقعیتی ساده استوار است‬ ‫که به دل‌تنگی‌هایی می‌انجامد که حاصل سردی روابط خانوادگی‬ ‫و فاصله‌ی نسل‌ها در جهان مدرن است‪ .‬داستان این فیلم به این‬ ‫ش��رح است که‪« :‬پدر و مادری س��ال‌خورده از روستای خود برای‬ ‫دیدن فرزندان‌ش��ان به توکیو می‌روند و چون آن‌ها گرفتار زندگی‬ ‫ی آن‌که در‬ ‫شهری هستند‪ ،‬به آرامش روستایی خود بازمی‌گردند ب ‌‬

‫آن‌که بدانیم حس یا معنایی واال در آن‌ها نهفته اس��ت‪ .‬از همین‬ ‫روست که ستایش‌گران «اوزو» می‌گویند که او چشمان ما را به‬ ‫جهان بیناتر کرده است‪.‬‬ ‫«اوزو» هرگ��ز ازدواج نکرد و تمام عمر خود را با مادرش به س��ر‬ ‫برد‪ .‬این موضوعی عجیب و قابل تامل اس��ت که «اوزو» چگونه‬ ‫با این مهارت‪ ،‬زندگی خانواده‌های ژاپنی و ارتباط بین نس��ل‌ها را‬ ‫م��ورد تجزیه و تحلیل قرار می‌داد‪ ،‬در حالی که خود ازدواج نکرده‬ ‫بود‪ .‬علت مرگش سرطان تشخیص داده شد‪ .‬خاکسترش در معبد‬ ‫«اینکاگ��و» در «کیتا کاماکورا» دفن ش��د‪ ،‬محل��ی که او بیش‌تر‬ ‫زندگی‌اش را در آن‌جا گذرانده بود‪ .‬می‌گویند «اوزو» آن ش��ب در‬ ‫حالی که دردی شدید را تحمل می‌کرد و چیزی به مردنش نمانده‬ ‫بود به کسی که به عیادتش رفته بود با نگاه و اشاره به در و دیوار‬ ‫بیمارس��تان و هم‌چنین به خودش با لب‌خند گفت‪« :‬این طور که‬ ‫پیداست مثل این‌که درام خانوادگی تا آخر ادامه دارد‪».‬‬

‫اکبر ترشیزاد‬ ‫در تاریخ سینما کم نبوده‌اند کارگردانانی که تالش کرده‌اند تا در‬ ‫درجه‌ی نخس��ت به یک سینمای شخصی برسند و در مرحله‌ی‬ ‫بعد به فیلم‌های‌شان رنگ و بوی بومی و ملی بدهند‪ .‬در این راه‬ ‫ام��ا هنرمندان معدودی بوده‌اند که توانس��ته‌اند به موفقیت‌هایی‬ ‫دست یابند‪« .‬یاساجیرو اوزو» از به‌ترین آن‌هاست‪ .‬فیلم‌سازی که‬ ‫نه فقط با استفاده از نمادهای ظاهری یا ورود مستقیم سنت‌های‬ ‫ژاپنی به فیلم‌هایش بلکه با بهره از نشانه‌هایی تصویری‪ ،‬انتخاب‬ ‫زوایا و ان��دازه‌ی نماهایی که برای ببین��ده‌ی ژاپنی و غیرژاپنی‬ ‫یادآور سنت‌های دیرین این کشور است به یک سینمای منحصر‬ ‫به فرد دست یافته است‪ .‬شاید یکی از مشهودترین این نمونه‌ها‬ ‫انتخاب ارتفاعی از دوربین اس��ت که هم‌س��طح چشمان فردی‬ ‫است که دو زانو و به شیوه‌ی سنتی ژاپنی‌ها بر روی زمین نشسته‬ ‫اس��ت و در حقیقت با این کار‪ ،‬بینندگان فیلم‌های‬ ‫«اوزو»‪ ،‬دنیا را از چشم یک ژاپنی خواهند دید‪.‬‬ ‫«یاس��اجیرو اوزو» در تاریخ دوازدهم دسامبر سال‬ ‫‪ 1903‬در توکیو به دنیا آمد‪ .‬او دومین پسر خانواده‬ ‫بود و سه خواهر و یک برادر داشت‪ .‬پدرش دالل‬ ‫کود شیمیایی بود‪ .‬ده ساله بود که پدرش تصمیم‬ ‫گرفت افراد خانواده را به ش��هر «مانسوزاکا» که‬ ‫ش��هر خانوادگی آن‌ها بود‪ ،‬روان��ه کند‪« .‬اوزو» در‬ ‫دوران تحصیل ش��اگرد ممتازی نبود و نتوانس��ت‬ ‫بیش‌تر از مقطع دبیرستان تحصیل کند‪ .‬او از سال‬ ‫‪ 1913‬تا س��ال ‪ 1923‬یعنی از ‪ 10‬تا ‪ 20‬س��الگی‬ ‫را‪ ،‬دور از پ��در و نزد مادرش گذرانید‪ ،‬و ش��اید به‬ ‫همین دلیل دوران کودکی و نوجوانی‌اش به دور از‬ ‫نظارت‌های جدی و همراه با عواطف و احساسات‬ ‫م��ادری بوده اس��ت‪« .‬اوزو» از همان س��ال‌های‬ ‫تحصیل در دبیرستان به سرکشی پرداخت‪.‬‬ ‫در دوران دبیرس��تان توجه او به مس��ایلی خاص‬ ‫و دور از ذهن س��ایر هم‌کالس��ی‌هایش معطوف‬ ‫ش��د‪ .‬به عنوان مثال او عالقه شدیدی به مطالعه‬ ‫رمان‌های ادبی ژاپنی داشت و هم‌چنین به سینما رفتن و تماشای‬ ‫فیلم عش��ق می‌ورزید‪« .‬اوزو» همیش��ه با افتخار این خاطره را‬ ‫تعریف می‌کرد که در امتحانات ورودی دبیرس��تان بازرگانی‪ ،‬در‬ ‫همان ساعت امتحان‪ ،‬در سینما مشغول فیلم دیدن بوده است‪.‬‬ ‫سرانجام پس از پایان دبیرستان در ده‌کده کوچکی در منطقه‌ای‬ ‫کوهستانی معلم‌ش��د‪ .‬او در سال ‪ 1923‬با سایر اعضای خانواده‬ ‫به توکیو باز‌گش��ت و به رغم مخالفت پدرش وارد حرفه س��ینما‬ ‫و توس��ط عمویش به یک استودیوی سینمایی معرفی شد‪ .‬ابتدا‬ ‫ب��ه عنوان دس��ت‌یار فیلم‌بردار ب��ه فعالیت پرداخ��ت‪ ،‬که در آن‬ ‫زم��ان کاری بدنی و پر زحمت بود‪ .‬هم��کاری و هم‌صحبتی او‬ ‫با کارگردان‌‌ها و تکنسین‌‌های مختلف‪ ،‬برایش تجربیات فراوانی‬ ‫به هم‌راه داش��ت‪« .‬اوزو» برای آن‌که به خدمت س��ربازی نرود‪،‬‬ ‫خ��ودش را ب ‌ه عنوان نیروی ذخی��ره معرفی کرد‪ .‬با این وجود در‬ ‫س��ال ‪ 1924‬برای گذارندن یک دور‌ی آموزش��ی فراخوانده شد‪،‬‬

‫‪70‬‬

‫ول��ی او تمارض کرد و بیش‌تر طول این مدت را در بیمارس��تان‬ ‫ارتش گذران��د‪ .‬پس از پایان ای��ن دوره‪« ،‬اوزو» دوباره به حمل‬ ‫دوربی��ن برای فیلم‌برداران مختلف پرداخت و به کس��ب تجربه‬ ‫ادامه داد‪.‬‬ ‫«اوزو» از س��ال ‪ 1928‬به‌عن��وان کارگ��ردان فیلم‌های کمدی‬ ‫عامه‌پسند به کار پرداخت‪ .‬ابتدا هدف او فیلم‌سازی از نوشته‌های‬ ‫خودش بود‪ ،‬ولی «شمش��یر مکافات» را بر اس��اس یکی از آثار‬ ‫«جرج‌فینز موریس»‌س��اخت‪ ،‬که فیلم‌نام��ه آن را «کوگونودا»‬ ‫نوش��ته بود‪ ،‬که طی س��ال‌های بعد‪ ،‬با هم‌کاری خ��ود «اوزو»‪،‬‬ ‫تقریبن فیلم‌نامه تمام فیلم‌‌های بعد از جنگ او را نوشت‪.‬‬ ‫«اوزو» ک��ه در فیلم‌های اولیه‌ی خود قواعد آش��نای س��ینمای‬ ‫تجاری و عامه‌پسند را رعایت می‌کرد به تدریج آن‌ها را به کناری‬ ‫گذاشت و به لحاظ سبک و محتوا راه شخصی خودش را برگزید‪.‬‬

‫با دیو تنهایی درونتان بجنگید‬

‫تنها بودن نیاز انسان است‬ ‫اما در تنهایی ماندن‪ ،‬نه‬ ‫سمیه ورزنده‬ ‫آیا فردی تنها هستید؟‬ ‫آیا تا به حال احس��اس تنهایی کرده‌اید؟ بطور مس��لم احس��اس‬ ‫خوش��ایندی نیست‪ .‬ش��ما جدایی از دیگران را به صورت روحی و‬ ‫فیزیکی احس��اس می کنید‪ ،‬یک احساس ناخوشایندی که در آن‬ ‫فرد یک حس قوی از پوچی‪ ،‬حسرت‪ ،‬اضطراب و تنهایی ناشی از‬ ‫مقدار ناکافی و یا کیفیت از روابط اجتماعی در او بوجود می آید که‬ ‫حس انزوا را در فرد تقویت و او را از دنیا جدا می کند‪.‬‬ ‫تنهایی می تواند برای هر کس در هر ش��رایطی اتفاق افتد‪ .‬گاهی‬ ‫ی یا مرگ یک ش��خص خاص مربوط می‌شود که‬ ‫تنهایی به دور ‌‬ ‫به صورت محرومیت و درد بس��یار شدید تجربه می شود و گاهی‬ ‫تنهایی ناشی از فقدان تماس با مردم است به این دلیل ممکن است‬ ‫بصورت فیزیکی‪ ،‬از دیگران جدا شده باشید‪ .‬به عنوان مثال شرایط‬ ‫کاری فرد اجازه ارتباط با دیگران را به او نمی دهد‪ .‬اما آنچه دارای‬ ‫اهمیت است‪ ،‬احس��اس تنهایی از نظر عاطفی است‪ .‬در حالی که‬ ‫فرد در میان مردم بسر می برد ولی در برقراری رابطه با آنها دچار‬ ‫مشکل می شود‪ .‬فرد می تواند در یک منطقه بسیار پر جمعیت و یا‬ ‫کم جمعیت زندگی کند‪ ،‬می تواند به تنهایی و یا همراه با خانواده‬ ‫گس��ترده زندگی کند اما همچنان احساس تنهایی وجود دارد و از‬ ‫کسانی که دوست دارد با آنها رابطه داشته باشد‪‌،‬فاصله می گیرد‪.‬‬ ‫متاس��فانه در بیش��تر مواقع‪ ،‬امیدواریم که تنهایی خودش از بین‬ ‫خواهد رفت و نه تنها کاری برای رفع آن انجام نمی‌دهیم بلکه این‬ ‫مهمان ناخوانده را جانشین تمام نداشته های خود می کنیم‪ .‬با آنکه‬ ‫انواع و درجات مختلفی از احساس تنهایی وجود دارد اما پذیرفتن و‬ ‫تداوم تنهایی از یک سو و انجام ندادن هیچ تغییری برای تغییر آن‬ ‫از سوی دیگر‪ ،‬احساس افسردگی و درماندگی را افزایش می دهد‪.‬‬ ‫احساس تنهایی با تنها بودن یکی نیست‬ ‫الزم اس��ت بر این نکته تاکید شود که احساس تنهایی مساوی با‬ ‫تنها بودن نیس��ت‪ .‬تنها بودن با احساس تنهایی دو مقوله متفاوت‬ ‫هستند‪ .‬تنها بودن را می توان به عنوان عاملی مثبت‪ ،‬لذت بخش‬ ‫وعاطفی تجربه کرد البته به شرط آن که فرد‪ ،‬آن را تحت کنترل‬ ‫خود در آورد‪ .‬در تنها بودن فرد احساس مسرت‪ ،‬شادی و لذت دارد‬ ‫و برای آرامش درونی خود تالش می کند‪ .‬کسانی که آگاهانه تنها‬ ‫بودن را می پذیرند اغلب می خواهند به خود بپردازند‪ ،‬خود را مرور‬ ‫کنند‪ ،‬فکر کنند و در اندیشه هایشان ایده و طرحی نو رقم بزنند و‬ ‫یا به خاطر دیدگاه های خاص شان از افراد عادی جدا می شوند که‬ ‫این اقدام شان آگاهانه است‪ ،‬چون نیت شان رضایت درونی شان‬ ‫می باشد‪ .‬در واقع تنهایی بودن می تواند نقش مهمی را در فرایند‬ ‫خالقیت برای آنها ایفا کند و به طور موقت یا طوالنی منجر به بیان‬ ‫هنری و خالقیت قابل توجه شود‪.‬‬ ‫اما تنهایی یک نوع احس��اس است و این احساس یکی از عوامل‬ ‫پدیده از خود بیگانگی است‪ ،‬گاهی فرد خود را در اجتماعی می بیند‬ ‫که دور و برش را انسان نماها پر کرده اند و با وجود افراد مختلف‬

‫از درون احساس خالی بودن می کند و متوجه می شود که در واقع‬ ‫تنها هس��ت‪ .‬فرد احساس می کند کسی او را دوست ندارد‪ ،‬کسی‬ ‫او را درک نمی کند و به او اعتماد ندارند‪ ،‬پس احساس خجالتی و‬ ‫شرمنده بودن در او شدت پیدا می کند و زمانی که در جمع قرار می‬ ‫گیرد خود را از جمع نمی داند و از آنها فاصله می گیرد ‪ ،‬چرا که باور‬ ‫دارد از مقبولیت اجتماعی خوبی برخوردار نیست که این باعث می‬ ‫ش��ود احساس ناکامی و عدم موفقیت‪ ،‬عدم عزت نفس ‪ ،‬احساس‬ ‫خود کوچک بینی و پوچی در او افزایش یابد‪.‬‬

‫بر اساس نتایج تحقیقات محقق‬ ‫دانشگاه شیکاگو‪ ،‬رابطه‌ای میان‬ ‫تنهایی و بروز مشکالت قلبی‬ ‫و عروقی‪ ،‬بروز التهاب در بدن‪،‬‬ ‫مشکالت یادگیری و نقص حافظه‬ ‫وجود دارد‬ ‫تنهایی و مشکالت ناشی از آن‬ ‫بر اساس نتایج تحقیقات محقق دانشگاه شیکاگو‪ ،‬رابطه‌ای میان‬ ‫تنهای��ی و بروز مش��کالت قلبی و عروقی‪ ،‬ب��روز التهاب در بدن‪،‬‬ ‫مش��کالت یادگیری و نقص حافظه وجود دارد‪ .‬این پژوهشگر‪ ،‬در‬ ‫ی های خود دریافت‪ ،‬رابطه‌ای میان تنهایی و سخت شدن‬ ‫بررس�� ‌‬ ‫ش��ریان‌های خونی که منجر به افزایش فشار خون می‌شود وجود‬ ‫دارد‪ ،‬به حدی که فرد در آستانه منطقه خطر و احتمال سکته مغزی‬ ‫و قلبی قرار می‌گیرد‪.‬‬ ‫دیگر یافته‌های این پژوهش نش��ان داده است که سیستم ایمنی‬ ‫باید بین حمالت ویروسی و تهاجم باکتریایی یکی را انتخاب کند‪.‬‬ ‫در ب��دن افراد منزوی که جهان را مانند یک مکان تهدیدآمیز می‬ ‫‌بینند‪‌،‬سیستم ایمنی به جای تمرکز بر تهدیدات ویروسی‌‪ ،‬حمالت‬ ‫باکتریایی را انتخاب می‌کند‪ .‬در این حالت بدن بدون حفاظت ضد‬ ‫ویروس��ی آماده برای ابتال به بیماری‌های ویروس��ی می‌شود و در‬ ‫ن‬ ‫نتیجه توانایی برای مقابله با بیماری‌هایی از جمله سرطان به پایی ‌‬ ‫ترین حد خود می‌رسد‪ .‬بنابر این افراد منزوی و تنها از خطر باالی‬ ‫ی های ویروسی برخوردار هستند‪.‬‬ ‫ابتال به سرطان و بیمار ‌‬ ‫نتایج پژوهش یاد شده همچنین بر اثرات تنهایی بر کیفیت خواب‪،‬‬ ‫افزایش وزن و اعتیاد نیز اشاره می کند و نشان می‌دهد که کیفیت‬ ‫خواب در افراد تنها کاهش پیدا کرده و و مدت زمان واقعی خواب‬ ‫بسیار کم می شود‪ ،‬فرد در طول شب بارها از خواب بیدارمی‌شود که‬ ‫این بر سالمت جسمی و روحی او اثر منفی می‌گذارد‪.‬‬ ‫دکتر «ناهید حسین زاده»‪ ،‬روان شناس یکی از عوامل افسردگی و‬ ‫گوشه گیری در جامعه امروز را افزایش وضعیت زندگی شهرنشینی‬ ‫و ماش��ینی ش��دن زندگی افراد می داند و معتقد اس��ت مردم هر‬ ‫روز بیش از گذش��ته تنها می‌ش��وند که این برای سالمتی فرد و‬

‫جامعه‪ ،‬مشکالتی رو به افزایش است چراکه می تواند موجب بروز‬ ‫افسردگی و رفتارهای خود تخریب مثل اعتیاد‪ ،‬خود کشی و خیانت‬ ‫شود‪.‬‬ ‫این روان ش��ناس معتقد اس��ت اکثر افراد جامعه به محض اینکه‬ ‫احس��اس تنهایی می‌کنن��د‪ ،‬ازدواج کردن را چ��اره کار می دانند‪.‬‬ ‫درواقع‪ ،‬این تصور غلط ک��ه ازدواج می‌تواند تنهایی را درمان کند‬ ‫باعث می‌شود که برخی‪ ،‬بویژه خانم‌ها وارد روابطی شوند که حتی‬ ‫باعث ش��دت یافتن احساس تنهایی ش��ود‪ .‬این در حالی است که‬ ‫گاهی ازدواج نه تنها نمی تواند تنهایی فرد را پر کند بلکه خش��م‪،‬‬ ‫تلخی و پس‌زدن احساس��ی اتفاق می‌افتد که موجب بیشتر شدن‬ ‫حس تنهایی می ش��ود‪ .‬تنهایی اگر برخورد نش��ود‪ ،‬قدرت این را‬ ‫دارد که ازدواج را برهم بزند و می تواند به خیانت کشیده‌شود و بر‬ ‫سالمت جسمی فرد هم تاثیر منفی داشته باشد‪ .‬افراد معمو ًال زمانی‬ ‫دس��ت به خیانت می‌زنند که ازدواج خواس��ت ‌ه های آنها را برطرف‬ ‫نمی کند‪.‬‬ ‫با دیو تنهایی درونتان بجنگید‬ ‫دکتر حس��ین زاده‪ ،‬اولین مرحله برای مقابله با مشکل تنهایی را‬ ‫درک اجتماعی موثر از ایجاد مهارت‌ها و فرصت‌ها برای تعامالت‬ ‫اجتماع��ی می داند‪ ،‬چرا که افرادی که تنها هس��تند اعتماد خود‬ ‫نس��بت به دیگران را از دس��ت می‌دهند و میزان واکنش شدید‬ ‫ب��ه رفتارهای منفی دیگران در آنه��ا افزایش می یابد‪ ،‬به همین‬ ‫دلیل س��خت‌تر می‌توانند دوس��تی پیدا کنند و به آرامی از چرخه‬ ‫اجتماعی کنار گذاشته می‌شوند‪ .‬اگر افراد قبول کنند که احساس‬ ‫تنهایی می‌کنند‪ ،‬می توانند درک خود را نسبت به اطرافیان خود‬ ‫تغیی��ر دهند و در برقراری ارتباط با آنها ورهایی از تنهایی موفق‬ ‫‌تر خواهند بود‪.‬‬ ‫او ادامه می‌دهد ‪«:‬احس��اس تنهایی را باید به شیوه‌ای که باعث‬ ‫ی م��ان گردد بیان کنیم‪ .‬ب��ه عنوان مثال‬ ‫ابراز احساس��ات درون ‌‬ ‫صحبت کردن با دوستان‪ ،‬نوش��تن نامه‪ ،‬نقاشی کردن‪ ،‬خواندن‬ ‫‪،‬خیاطى کردن می تواند در رهایی از این احس��اس به ما کمک‬ ‫کند‪ .‬بیان احساس��ات از طریق فعالیت های ذکر شده کمک به‬ ‫کش��ف منبع اصلی غمگینی‪ ،‬خش��م و ناکامی ما می کند که با‬ ‫حس��اس تنهایی‌مان مرتبط هستند‪ ،‬یعنی متوجه می شویم که‬ ‫چگونه با زندگی م��ا ارتباط یافته‌اند‪ .‬به م��وازات توانایی‌مان در‬ ‫ی مان در تغییر آنها نیز افزایش می‌یابد‪».‬‬ ‫دیدن این ارتباط‪ ،‬توانای ‌‬ ‫این روان ش��ناس با تاکید بر ش��رکت در فعالیت ها یا باشگاه ها‬ ‫ب��ه عنوان یکی دیگر از راه های درم��ان تنهایی اظهار می‌کند‪:‬‬ ‫«ش��رکت در فعالیت ه��ای لذت بخش‪ ،‬ذهن ما را از احس��اس‬ ‫تنهایی دور می کند‪ .‬این فعالیت ها از طریق فوق می‌تواند بطور‬ ‫مستقیم روحیه افراد را تغییر دهد‪ .‬شرکت در فعالیت ها یا باشگاه‬ ‫ها همچنین فرصتی را فراه��م می‌کند تا افرادی با عالقه های‬ ‫مشترک و مش��ابه را ببینیم و مهارت های مالقات با دیگران را‬ ‫در خود افزایش دهیم‪».‬‬ ‫او در ادام��ه افزود‪ :‬یادآوری خاطرات یکی دیگر از راههای درمان‬ ‫تنهایی اس��ت‪ ،‬خاطرات همیشه با ماس��ت و می‌تواند به ما در دور‬ ‫ش��دن از احساسات تنهایی کمک کند‪ .‬شاید چیزی که باید از آن‬ ‫خودداری کرد‪ ،‬این باش��د که از دغدغه های معیش��تی‪ ،‬عاطفی‪،‬‬ ‫نوس��تالژی زمان از دست رفته‪ ،‬وسواس های فکری‪ ،‬حاشیه های‬ ‫ناخواس��ته از برخورد نامناس��ب اطرافی��ان دوری کنیم و هیچگاه‬ ‫فرص��ت فکر کردن به تنهایی را به خود ندهیم چراکه ش��ادی در‬ ‫تنهایی سراغمان نمی آید باید دنبال آن در جمع و گروه باشیم‪.‬‬

‫‪71‬‬

‫آن‌کهدراینحلقهنیست‬

‫ب تاجیک‬ ‫مه‌ش ‌‬ ‫حکایت لب شیرین کالم فرهاد است‬ ‫شکنج طره‌ی لیلی مقام محبوب است‬ ‫دلم بجو که قدت همچو سرو دلجوی است‬ ‫سخن بگو که کالمت لطیف و موزون است‬ ‫بیش‌تر ما به این مسئله آگاهی داریم که زبان یکی از قدرت‌مندترین‬ ‫ابزارهای موجود در دس��ت بشر است و جالب‌تر این‌که این ابزار از‬ ‫ابتدا هم با او بوده است و مورد استفاده‌‌ی او تا به وسیله‌ی آن بشر‬ ‫راه خود را به سمت جلو بشکافند‪ .‬شاید ما هم بارها شنیده باشیم‬ ‫که می‌گویند که فالنی از گفتن این کلمات منظوری نداشته و تنها‬ ‫کلماتی را در ذات خود کلمه هستند به زبان آورده است و در قلب او‬ ‫چیزی نیست و از این دست عبارت‌ها‪ .‬ولی واقعیت موجود در پس‬ ‫این عبارت تاثیرگذاری و در واقع جادوی کلمات است‪ .‬برای همه‌ی‬ ‫ما پیش آمده اس��ت که در ب��ازه‌ای از زندگی‌مان‪ ،‬گاهی عبارت یا‬ ‫سخنی خاص حرکت بعدی ما را تغییر داده است‪.‬‬ ‫کلمات از صداهایی تشکیل شده‌اند که افراد به‌وسیله‌ی آن‌ها روابط‬ ‫خود و جهان پیرامونی خود را درک می‌کنند و این ارتباط انسانی و‬ ‫جهانی زمانی امکان‌پذیر است که کلمات به صورت اصوات موجود‬ ‫هستند و با ادای کلمات جهان پیرامون به تسخیر انسان درمی‌آید‪.‬‬ ‫کلم��ات در ذات خ��ود دارای خالقیت هس��تند و می‌توانند جهان‬ ‫نادیدنی و نیمه‌هشیار اعماق ناخودآگاه بشر را با جهان نظم‌یافته‌ی‬ ‫بیرون پیوند دهند‪ .‬در مراحل ابتدایی فقط آفرینش کلمات بوده اما‬ ‫اکنون جادوگر کسی است که واژه‌های نامتناهی را در اختیار خود‬

‫‪72‬‬

‫دارد و در واقع یک سخنور می‌تواند با قدرت کلمات در اختیار خود‬ ‫دس��ت به افسون‌گری بزند‪ .‬کلمات اگر که زنده و پویا و دینامیک‬ ‫باشند به‌وسیله‌ی آن‌ها می‌توان مرزهای تمام تخیالت را درنوردید‬ ‫و به کنه احساسات رسوخ کرد‪.‬‬ ‫بخش بزرگ و شاید عمد‌ها‌ی از رفتار انسان‌ها را کلماتی تشکیل‬ ‫می‌دهن��د ک��ه از نیات آن‌ها سرچش��مه می‌گیرد و ای��ن در واقع‬ ‫زیرس��طح آگاهی ماست که دوست داریم با اس��تفاده از واژه‌های‬ ‫مش��ترک با یک‌دیگر به اشتراک بگذاریم‪ .‬جادوی کلمات و تاثیر‬ ‫ن نیست که فقط به‬ ‫آن‌ها در همه‌ی دوره‌ها بوده و هس��ت و چنا ‌‬ ‫گروهی از مردم یا در زمانی خاص هم‌چون تعلقی وجود داشته باشد‪.‬‬ ‫بخشی از مقدرات و فرهنگ هر کشوری را همین جادوی کلمات‬ ‫شکل داده است‪ ،‬این تاثیر و تاسی گاهی به صورت مستقیم بوده‬ ‫اس��ت و گاهی به صورت غیرمستقیم در جادوی کلمات زیسته‌اند‬ ‫و زمان‌های��ی این کلمات تحت تاثیر جادوی بر زبان رانده ش��دن‬ ‫ک اندک تبدیل به مثلی یا حکمتی از آن دوره شده‌اند‪.‬‬ ‫مکرر و اند ‌‬ ‫گاهی تاثیرپذیری کلمات خود را در قالب سخنوری بر پشت یک‬ ‫تریبون و یا نوش��تار نویسنده‌ای به ما نشان می‌دهند‪ ،‬گاهی افکار‬ ‫نادرست و شنیع با ابزار کلمات چنان خود را گسترش می‌دهند که‬ ‫برای بس��یاری ش��کی نمی‌ماند که این افکار همان است که باید‬ ‫باش��د‪ .‬کلمات گاهی در راستای ایفای نقش‌های خود قدرت‌های‬ ‫مخرب و ویران‌گری دارند و انسان‌ها را دچار زوال می‌کنند‪ .‬انسان‬ ‫زمانی که به جادوی کلمات مسلح شود قدرت آفرینش پیدا می‌کند‬ ‫و این آفرینش همیش��ه در جهت درک نیروهای ناشناخته به کار‬

‫نمی‌رود‪ ،‬بلکه گاهی به س��مت تخریب نیروها و آفرینشی جدید‬ ‫قدم برمی‌دارد و این تخریب و آفرینش دوباره همیشه با پیروزی و‬ ‫موفقیت هم‌راه نخواهد بود و گاهی کلمات مخاطبان را به سمت‬ ‫ظلمت و ناشناخته‌ها ره‌نمون می‌کند‪.‬‬ ‫کس��ی که صحبت می‌کند در واقع همان خلق کننده است‪ .‬اگر‬ ‫فردی که کلم��ات را می‌آفریند محکم و اس��توار و با قاطعیت‬ ‫آن‌ه��ا را بیان کند‪ ،‬فردی که با صحبت‌های او تحت‌تاثیر واقع‬ ‫شده‪ ،‬احساس می‌کند با حسی منحصربه‌فرد روبه‌رو است و در‬ ‫صورتی‌ک��ه گاهی هیچ محکی برای این‌که این حس و کلمات‬ ‫درست باشند وجود ندارد و از سویی دیگر آن‌چه تصور می‌شود‬ ‫ش��ناخته ش��ده چیزی جز آتش کلماتی نیس��تند که برافروخته‬ ‫شده اس��ت و گاهی در حاشیه‌ی پوچی و ظاهری فریبنده قرار‬ ‫می‌گیرن��د‪ .‬این کلمات تنها آفرینش کلمات در لفافه‌ی آواهایی‬ ‫اس��ت که متبادر می‌ش��ود‪ .‬گاهی نمایش بی‌ه��دف کلمات و‬ ‫ترکیب آن‌ها بدون اعتنای به معنای منطقی‌شان تنها وسیله‌ای‬ ‫اس��ت که انس��ان‌ها برای دفاع و ی��ا گاهی فری��ب در دنیای‬ ‫ناشناخته‌ها از آن‌ها استفاده می‌کنند و نشان‌گر محدودیت‌های‬ ‫درک ناشناخته‌هاس��ت‪ .‬کلمات بارها و بارها در ظاهر پیچیده و‬ ‫انباشته از رمز و راز خود گرفته‌اند و در طیف مغناطیسی عبارت‬ ‫و کلم��ات با تعارض‌ه��ا و ناهمگونی‌ه��ا و گونه‌گونی‌ها مواجه‬ ‫ش��ده‌ایم و این در بازه‌های مختلف زندگی همه‌ی ما کم‌رنگ‬ ‫و پررنگ بوده است‪ .‬کلمات در ذات خود دارای سحر هستند و‬ ‫همیشه و همیشه‌ها ما را در سحر خود افسون می‌کنند‪.‬‬

‫دادرسی عادالنه از منظر حقوقی‬ ‫عبدالکریم رستمی‌میرفرد‬ ‫ام��روزه یکی‌ از مهم‌تری��ن مواردی که اکثریت سیس��تم‌های‬ ‫قضای��ی دنی��ا در جوامع مختل��ف برای تحقق‌ آن می‌‌کوش��ند‬ ‫رسیدگی به روندی عادالنه در دادرسی است‪،‬که فرد در جامعه‬ ‫بتواند از همه حقوق قانونی و مش��روع خود بهره‌مند ش��ود‪ ،‬اما‬ ‫ش��یوه نا‌مناس��ب برخورد با متهمین‪ ،‬جرایم سیاسی در ایران و‬ ‫عدم رعایت حق و حقوق این متهمین از سوی سیستم قضایی‬ ‫جمهوری اس�لامی باعث به وجود آم��دن نگرانی‌های عمیقی‬ ‫برای مدافعین حقوق بشر ‪،‬و جامعه جهانی‌ شده است که در این‬ ‫مقاله سعی‌ خواهم کرد‪،‬که خصوصیات یک دادرسی عادالنه را‬ ‫از منظ��ر حقوق بین‌الملل و قوانین داخلی‌ جمهوری اس�لامی‬ ‫بررسی کنم‪:‬‬

‫نت��وان افکار عمومی را به عنوان یک ضمانت اجرای قدرت‌مند‬ ‫برش��مرد اما باطن امر چیز دیگری را نشان می‌‌دهد‪،‬خصوصن‬ ‫ب��ا به وجود آمدن انقالبی جدید در دنیا به نام (اطالع رس��انی)‬ ‫حضور افراد در دادرس��ی با وجود ابزار‌ه��ای زیاد ارتباط جمعی‌‬ ‫می‌‌تواند‪،‬ب��ه رون��د محاکم��ه و هم‌چنین در منظ��ر عموم قرار‬ ‫گرفت��ن‌‪ ،‬قاض��ی برای ص��دور ری موج��ب جلوگی��ری از هر‬ ‫گونه اعمال س��لیقه‌ و ی��ا عمل‌کرد بر خ�لاف موازین قانونی‬ ‫در روند دادرس��ی خواهد ش��د‪،‬چون در این حال��ت دیگر مقام‬ ‫رس��یدگی‌کننده‪ ،‬دیگر با متهم به ارت��کاب جرم روبرو نخواهد‬ ‫بود بلکه با یک جامعه روبه‌روس��ت‪ ،‬شاید یکی‌ از عوامل که در‬ ‫ایران پرونده‌های متهمین سیاس��ی ب��ا نگاهی‌ کاملن امنیتی و‬

‫اصل علنی بودن محاکمات‪:‬‬ ‫ی از اصول انکار‌ناپذیر و ض��روری که در روند‬ ‫یک�� ‌‬ ‫دادرسی قاعدتن باید وجود داشته باشد‪ ،‬اصل علنی‬ ‫ی از قدیمی‌ترین انواع‬ ‫بودن محاکمه اس��ت‪ ،‬که یک ‌‬ ‫محاکمه است‪ ،‬و منظور از علنی بودن محاکمات با‬ ‫توجه به نص صریح قانون‪،‬م��اده ‪ ۱۸۸‬قانون آیین‬ ‫دادرسی کیفری جمهوری اسالمی (عدم ایجاد مانع‬ ‫برای حضور افراد در دادگاه می‌‌باش��د) این در حالی‌‬ ‫است که در صدر همین ماده اصل را بر علنی بودن‬ ‫ی است که اصل ‪۱۶۵‬‬ ‫محاکمات قرار داده‪،‬این در حال ‌‬ ‫ی هم بر علنی بودن محاکمات تاکید‬ ‫قانون اساس�� ‌‬ ‫نموده‪،‬‬ ‫محاکمات‪ ،‬علنی انجام‬ ‫‪‎‬ش��ود و حضور افراد بالمانع است …در دعاوی‬ ‫خصوصی طرفین دع��وا تقاضا کنند که محاکمه‬ ‫علنی نباشد‪:‬‬ ‫اما این نوع از محاکمه نه تنها در اکثر کش��ورها‬ ‫به عن��وان یکی‌ از اصول اولیه‪،‬برای رس��یدن به‬ ‫دادرسی عادالنه‪،‬بلکه در قوانین بین المللی‪،‬ماده‬ ‫ده اعالمی��ه جهان��ی حقوق بش��ر از جمله قواعد‬ ‫برت��ر و آمره می‪‎‬باش��د ک��ه می‪‎‬گوید(هر کس در‬ ‫تعیی��ن حقوق و تعهدات خوی��ش هر گونه اتهام‬ ‫جزایی که به او وارد ش��ود با مساوات کامل حق‬ ‫بر خورداری از دادرسی منصفانه و علنی را در دادگاه مستقل و‬ ‫بی‌ط��رف دارد) پس علی‌العموم اصل بر علنی بودن محاکمات‬ ‫حق محاکمه علنی‌‪ ،‬ن��ه تنها در ماده ‪ 10‬اعالمیه جهانی‪ ،‬بلکه‬ ‫بن��د ‪ 1‬ماده ‪ 14‬میث��اق حقوق مدنی و سیاس��ی‪ ،‬بند ‪ 1‬ماده ‪6‬‬ ‫کنوانسیون اروپایی و… مورد تصریح قرار گرفته است ‪.‬‬ ‫اما علنی بودن محاکمات چه تأثیری می‌‌تواند بر‬ ‫روند دادرسی داشته باشد؟‬ ‫یکی‌ از مهم‌ترین تاثیرات آن افکار عمومی است ‪،‬شاید به ظاهر‬

‫ی‬ ‫بدون رعایت ساده‌ترین اصول دادرسی‪ ،‬رسیدگی می‌شود‪ ،‬یک ‌‬ ‫از دالیلش ترس از افکار عمومی است و هم‌چنین اعمال سلیقه‬ ‫در رسیدگی به این‌گونه پرونده‌هاست‪.‬‬ ‫یک��ی‌ از نمونه‌های بارزی که در یک س��ال اخی��ر اتفاق افتاد‬ ‫ی برای تاثیر اف��کار عمومی بر روند‬ ‫و ش��اید مثال بس��یار خوب ‌‬ ‫محاکمه داش��ت‪ ،‬حکم آعدام یوس��ف ندر‌خانی‪ ،‬کشیشی که ‪۱‬‬ ‫س��ال پیش محکوم به آعدام به اتهام ارتدا ‌د و چند هفته پیش‬ ‫تبرئه می‌ش��ود درست است که دادگاه کشیش یوسف ندر‌خانی‬ ‫علنی برگزار نشد‪ ،‬اما اطالع‌رسانی و فشار افکار عمومی‪ ،‬تا آن‬

‫حدی قدرت‌مند ظاهر می‌‌ش��ود که مقام رسیدگی‌کننده را وادار‬ ‫به دادرسی عادالنه می‌کند‪.‬‬ ‫چون مقام رس��یدگی کننده دیگر با یک ش��خص طرف نبوده‬ ‫ی شک افکار عمومی سوپاپ اطمینان‬ ‫بلکه با جامعه روبه‌رو و ب ‌‬ ‫بس��یار خوبی‌ برای جلوگیری از بسیاری از فجایع انسانی‌ است‬ ‫که نه تنها در ایران بلکه در ما باقی‌ کش��ور‌های دیگر می‌‌تواند‬ ‫اتفاق بیفتد‪.‬‬ ‫اصل قانونی بودن جرایم و مجازات‌ها‪:‬‬ ‫یکی‌ از اصولی که دارای س��ابقه تاریخی‌ بس��یار باالیی اس��ت‬ ‫همین اصل قانونی بودن جرایم و مجازات‌ها اس��ت‪ ،‬بس��یاری‬ ‫ریش��ه آن را در قوانی��ن باب��ل و روم می‌‌دانن ‌د و‬ ‫معتقدند که ش��اید صریحن این اصل در قوانین‬ ‫کیفری آن زمان پذیرفته نشده بود اما به صورت‬ ‫ضمنی‌ در سیستم قضایی از آن استفاده می‌شد‪،‬‬ ‫ام��ا اصل قانونی بودن جرایم و مجازات‌ها به چه‬ ‫معنا است؟‬ ‫ی را نمی‌‌توان‪،‬‬ ‫منظور از این اصل یعنی‌‪ ،‬هیچ عمل ‌‬ ‫جرم دانست مگر این‌که از سوی قانون‌گذار برای‬ ‫این عمل در قانون‪ ،‬مجازات تعیین ش��ده باشد‪،‬‬ ‫پس زمانی‌ می‌توان دس��ت ب��ه محاکمه زد که‬ ‫برای عمل انجام ش��ده از سوی شخص مرتکب‬ ‫در قانون عنوان مجرمانه وجود داشته باشد‪.‬‬ ‫و در گام بعدی این‌که هیچ مجازاتی را نمی‌توان‬ ‫مورد حکم قرار داد مگر این‌که در قانون برای آن‬ ‫جرمی‌ پیش‌بینی‌ ش��ده باشد و محاکم نمی‌‌تواند‬ ‫ی رس��یدگی کنند مگر این‌که بر اس��اس‬ ‫به جرم ‌‬ ‫قانون صالحیت رسیدگی را داشته باشند‪ ،‬پس در‬ ‫تعریف ساده می‌توان گفت که اصل قانونی بودن‬ ‫جرای��م و مجازات‌ها به این معنا اس��ت ‪،‬که هیچ‬ ‫مجازاتی بدون وجود جرم قابل تصور نیست‪.‬‬ ‫در واقع این اصل نش��ان دهنده حکومت قانون در‬ ‫یک جامعه خواهد ب��ود و در یک جامعه قانون‌مند‬ ‫قاعدتن اولین تاثیری که می‌‌تواند داشته باشد هشدار‬ ‫به شهروندان برای انجام ندادن عمل مجرمانه است‬ ‫و اثر بع��دی این‌که قوای حاک��م در یک جامعه و‬ ‫محدوده اختیارت و بر خورد این قوا را با شهروندان‬ ‫ی است که اعالمیه جهانی حقوق‬ ‫مش��خص می‌کند و این در حال ‌‬ ‫بش��ر ‪ 1948‬در م��واد ‪ 10 ،9‬و ‪ ،51‬میثاق بین‌المللی حقوق مدنی‬ ‫و سیاس��ی ‪ 1966‬به وی��ژه در مواد به ویژه در م��واد ‪ 14 ،9‬و ‪15‬‬ ‫و کنوانس��یون اروپایی حقوق بشر و حمایت از آزادی‌های اساسی‬ ‫‪ 1950‬نیز ضمن ذکر صریح این اصل بر اهمیت پیش‌بینی آن در‬ ‫قوانین و اجرای آن توس��ط مراجع قضایی داخلی تاکید ورزیده‌اند‪.‬‬ ‫مواد ‪ 22‬و ‪ 23‬اس��اس‌نامه دیوان کیفری بین‌المللی مصوب ‪1998‬‬ ‫در رم نی��ز ب��ه تفکیک اصل قانونی بودن جرای��م و مجازات‌ها را‬ ‫پیش‌بینی کرده است‪..‬‬

‫‪73‬‬

‫به بهانه سالروز تولد احمد کسروی‬

‫گذری بر زندگی احمد کسروی‬

‫شهرزاد‬ ‫در روز چهارشنبه‪ ،‬هشتم مهرماه سال ‪« ،۱۲۶۹‬سیداحمد کسروی‬ ‫تبریزی» در خانواده‌ای روحانی در هکماورا (حکم آباد) تبریز به دنیا‬ ‫آمد‪ .‬تا قبل از او پدرش آرزوی پسری داشت که جای پدربزرگش‬ ‫را در مس��جد خانوادگیش��ان بگیرد و از این‌رو هر پس��ری را که‬ ‫همسرش بدنیا می‌آورد را به نام پدرش‪« ،‬میراحمد» می‌نامید‪ ،‬ولی‬ ‫پسرهای او یکی‌یکی پس از بدنیا آمدن می‌میرند تا این که «احمد‬ ‫کسروی»‌زاده می‌شود‪ .‬او چهارمین پسری بود که حاجی میرقاسم‪،‬‬ ‫«میراحمد» نام نهاد‪ .‬نیاکانش همه مال و پیش نماز بودند‪ .‬پدرش‬ ‫میرقاسم از مالیی کناره گرفته و به بازرگانی پرداخته بود‪.‬‬ ‫مادرش «خدیجه خانم»‪ ،‬زنی بی سواد اما روشن اندیش از‬ ‫یک خانواده کشاورز بود‪ .‬در سال‪ ۱۲۸۱‬میرقاسم در گذشت‬ ‫و احمد دوازده ساله ناچار شد درس را کنار بگذارد و به اداره‬ ‫کارگاه قالیبافی پدرش بپردازد‪.‬‬ ‫پس از سه سال کناره گیری از آموزش‪ ،‬کسروی به مدرسه‬ ‫در همان‬ ‫طالبیه رفت و به آموختن پرداخت و نخستین بار ‌‌‌‬ ‫مدرسه که بزرگ‌ترین مدرسه دینی‪ -‬آموزشی تبریز بود‪ ،‬با‬ ‫«شیخ محمد خیابانی» آشنا شد‪.‬‬ ‫هم زمان با گس��ترش جنب و جوش مش��روطه خواهی‪،‬‬ ‫کسروی جوان با مشروطه آشنا شد و شیفته آن شد‪.‬‬ ‫او که در بیس��ت سالگی به مالیی رسیده بود‪ ،‬با پافشاری‬ ‫خانواده رخت آخوندی در برکرد و با ناچاری به پیش نمازی‬ ‫پرداخت‪ .‬از این هنگام تا یک سال و نیم پس از آن‪ ،‬قرآن‬ ‫را از بر کرد‪ .‬پس از ناسزاگویی مالیان به کسروی و تکفیر‬ ‫او به گناه هواداری از مشروطه از منبر‪ ،‬کسروی از مالیی‬ ‫کناره رفت و برای گذران زندگی چند ماهی کارگاه جوراب‬ ‫بافی به راه انداخت‪.‬‬ ‫وی هم زمان با آموزش زبان عربی به ش��اگردان مدرسه‬ ‫آمریکای��ی تبریز‪ ،‬به آموختن زبان انگلیس��ی و اس��پرانتو‬ ‫پرداخت‪.‬‬ ‫در روز یازدهم تیرماه ‪۱۲۹۵‬این سال‪ ،‬احمد کسروی برای‬ ‫یافتن کار و گریز از دست بدگویان با ترن به سوی جلفا و‬ ‫از آنجا از راه تفلیس به باکو رفت‪ .‬آموزش روسی را در همان واگن‬ ‫ترن و در گفتگو با همسفران روسی‌اش آغاز کرد‪ .‬از باکو با کشتی‬ ‫به عشق آباد و از آنجا به مشهد رفت و دو ماه پس از آن به تفلیس‬ ‫بازگش��ت و پس از چهل و پنج روز‪ ،‬راهی تبریز ش��د‪ .‬در این سفر‬ ‫که پنج ماهی بیش به درازا نکشید‪ ،‬زبان روسی را آموخت‪ .‬دوران‬ ‫سفر او به قفقاز‪ ،‬اوج جنبش آزادی خواهی در آن دیار و یک سال‬ ‫پیش از انقالب اکتبر و پیدایش دولت ش��وروی بود‪ .‬در سال‪۱۲۹۶‬‬ ‫کسروی به حزب دموکرات که رهبری آن در تبریز با شیخ محمد‬ ‫خیابانی بود پیوس��ت‪ .‬خشک سالی بزرگ آذربایجان نیز در همین‬ ‫سال آغاز شد‪ .‬کسروی دو سال بعد‪ ،‬از خیابانی و گروه او رنجید و‬ ‫از آنها جدا شد‪ .‬او و دیگر جداشدگان را گروه «انتقادیون» نامیدند‪.‬‬ ‫احمد کسروی که به گفته خود فقه می‌دانست ولی هنوز از قانون‬ ‫آگاهی نداشت‪ ،‬به پیشنهاد رییس استیناف آذربایجان به کارمندی‬ ‫عدلیه که سالیانی پس از آن دادگستری نام گرفت درآمد‪.‬‬

‫‪74‬‬

‫با آغاز ش��ورش دموکرات‌ه��ا درتبریز به رهب��ری خیابانی‪ ،‬احمد‬ ‫کس��روی به ناچار تبریز را ترک کرد و راهی تهران ش��د و پس از‬ ‫سرکوب شورش‪ ،‬چندماهی از سوی عدلیه به تبریز بازگشت و در‬ ‫آنجا دیری نپایید و بار دیگر به تهران بازگشت‪.‬‬ ‫در مهرماه سال‪ ،۱۳۰۱‬پس از چندین ماه ریاست استیناف مازندران‬ ‫و دماوند‪ ،‬کسروی در امتحان قضایی تهران شرکت کرد و با گرفتن‬ ‫نمره اول به جای گاه قاضی عدلیه رسید و برای سرپرستی عدلیه‬ ‫زنجان به آن شهر گسیل شد‪.‬‬ ‫کسروی سپس سرپرست عدلیه خوزستان شد‪ ،‬یک سال و نیم در‬

‫آنجا ماند‪ ،‬گویش‌های شوشتری و دزفولی را آموخت و به گردآوری‬ ‫داده‌ها برای نوش��تن تاریخ پانصد س��اله خوزستان پرداخت‪ .‬سفر‬ ‫کوتاهی هم از آبادان به عراق کرد‪.‬‬ ‫در س��ال‪ ۱۳۰۴‬با نوش��تن دفتر آذری یا زبان باس��تان آذربایجان‪،‬‬ ‫کس��روی جای خود را در میان پژوهشگران و تاریخ پژوهان ایران‬ ‫و جهان باز کرد و به عضویت انجمن آس��یایی همایونی و انجمن‬ ‫جغرافیای آسیایی در لندن و دو انجمن ادبی در ایاالت متحده درآمد‬ ‫و نوشتارهای او در مجله‌های ادبی و فرهنگی تهران به چاپ رسید‪.‬‬ ‫در این دوران بود که کسروی که زبان مادری‌اش ترکی آذری بود‬ ‫و پیش‌تر در عربی چیرگی استادانه داشت‪ ،‬به آگاهی‌های گسترده‬ ‫در زبان فارسی و گویش‌های بومی ایرانی دست یافت‪.‬‬ ‫او از یک سو زبان پهلوی را از «پروفسور هرتسفلد» که به تهران‬ ‫آمده بود آموخت و از سوی دیگر به سفارش «تیمورتاش» از سوی‬ ‫داور به دادس��تانی تهران در عدلیه جدید برگزیده شد‪ .‬پس از رای‬

‫به سود کشاورزان اوین در برابر دربار‪ ،‬از این کار برکنار گردید‪ .‬داور‬ ‫برای آسوده ش��دن از «آزار» کسروی‪ ،‬وی را به سرپرستی عدلیه‬ ‫خراسان فرستاد‪ .‬او از آن کار کناره جست و پروانه وکالت گرفت‪.‬‬ ‫کس��روی آموختن زبان‌های کهن و نوین ارمنی را به پایان رساند‪.‬‬ ‫در همان سال‪ ،‬کسروی به عدلیه بازگشت و به ریاست کل محاکم‬ ‫‌‌‌‬ ‫بدایت که یکی از بلندپایه‌ترین کار‌ها در عدلیه بود‪ ،‬برگزیده شد‪.‬‬ ‫وی در جایگاه یکی از بازرس��ان عدلیه به شهرهای بسیاری سفر‬ ‫کرد و در همین س��فر‌ها بود که نام بیش از هش��ت هزار دیه‌ها و‬ ‫روستاهای غرب ایران را گردآوری کرد و در کتابی به چاپ رسانید‪.‬‬ ‫در پایان همین س��ال از کار عدلیه به کنار نهاده شد و با این همه‬ ‫تا زمستان ‪ ۱۳۱۱‬در کارمندی عدلیه ماند و در آن هنگام با نوشتن‬ ‫نامه‌ای جسورانه به رضا شاه‪ ،‬عدلیه را کانون رشوه خواری و فساد‬ ‫خواند و از آن کناره گرفت‪.‬‬ ‫در سال ‪۱۳۱۱‬با انتشار بخش نخست کتاب آیین‪ ،‬چرخش بنیادین‬ ‫زندگی کسروی از یک پژوهش گر و زبان‌شناس به یک پژوهش‬ ‫گر نظریه‌پرداز و مصلح اجتماعی آغاز ش��د‪ .‬او همچنان به‬ ‫کارهای پژوهش��ی تاریخی خود در ای��ن دوران ادامه داد و‬ ‫نوشتارهای بسیاری را به چاپ رسانید‪.‬‬ ‫از یکم آذرماه این سال تا نه سال‪ ،‬کسروی به پیمان پرداخت‬ ‫و در این دوران نود شماره این ماهنامه را منتشر کرد‪.‬‬ ‫از بهم��ن م��اه ‪ ۱۳۲۰‬روزنامه پرچم آغاز ب��ه کار کرد و تا‬ ‫هفده��م آذرماه ‪ ۱۳۲۱‬که همه روزنامه‌های تهران بس��ته‬ ‫ش��دند‪ ،‬هر روز به چاپ می‌رسید‪ .‬پس از آن پرچم دو هفته‬ ‫یک بار و سپس پرچم هفتگی شد و سرانجام در بهار ‪۱۳۲۳‬‬ ‫برای همیشه بسته شد‪.‬‬ ‫در سال‪ ۱۳۲۱‬کس��روی وکالت تسخیری «سرپاس رکن‬ ‫الدین مختاری»‪ ،‬آخرین رییس ش��هربانی دوران پادشاهی‬ ‫رضاش��اه را پذیرفت و با س��خنان و رفتار خ��ود در دادگاه‪،‬‬ ‫برگ تازه‌ای در زمینه پاسداری از حقوق متهمی که جامعه‬ ‫خواهان محکوم شدن او به مرگ بود‪ ،‬گشود و مختاری را‬ ‫از مرگ رهانید‪ .‬مختاری به هشت سال زندان محکوم شد‪.‬‬ ‫در بهمن ماه ‪۱۳۲۲‬این س��ال پرونده ش��کایت گروهی از‬ ‫روحانیان و بازاریان از کسروی در دادگستری گشوده شد‪.‬‬ ‫در روز دوشنبه هشتم اردیبهشت ماه ‪۱۳۲۴‬مجتبی میرلوحی‬ ‫(نواب صفوی) با همراهی ف��ردی دیگر در نزدیکی منزل‬ ‫کس��روی در چهار راه حشمت الدوله تهران به وی یورش‬ ‫برد و پس از نشاندن دو گلوله در پشت او دستگیر شدند و با‬ ‫پادرمیانی بازاریان و برخی از روحانیان آزاد شدند‪ .‬در بیستم‬ ‫ماه همان سال‪ ،‬وابستگان به گروه فدائیان اسالم که نواب‬ ‫اس��فند ‌‌‌‬ ‫صفوی بر پاکرده بود‪ ،‬در شعبه هفت دادرسی در کاخ دادگستری به‬ ‫احمد کسروی حمله کردند و او را در پنجاه و پنج سالگی به همراه‬ ‫منشی و همکارش حداد‌پور کشتند‪.‬‬ ‫ابتدا قصد داشتند وی را در گورستان ظهیرالدوله دفن کنند ولی‬ ‫با توجه به اینکه این گورس��تان متعلق به صوفیه‌اس��ت‪ ،‬یاران‬ ‫کس��روی مخالفت می‌کنند‪ ،‬سپس تصمیم می‌گیرند جنازه وی‬ ‫را در گورستان امامزاده قاسم (شمیرانات) شمیران دفن نمایند‪.‬‬ ‫متولی گورستان مخالفتی نمی‌کند ولی توصیه می‌کند که دفن‬ ‫در خارج از محوطه عمومی گورس��تان صورت گیرد‪ .‬س��رانجام‬ ‫جنازه خون آلود کس��روی و حدادپور در نزدیکی امامزاده و کنار‬ ‫چش��مه آبک بدون غسل و کفن دفن شد‪ .‬در آن روز شخصی‬ ‫در مورد غس��ل و کفن س��وال می‌کند و یکی از حاضران پاسخ‬ ‫داد که شهید به این چیز‌ها نیاز ندارد‪.‬‬

‫زیبایی یا الغری؟‬

‫نعیمه دوستدار‬ ‫گیدنز‪ ،‬جامعه‌ش��ناس معاصر انگلیسی معتقد است زنان بیش‌تر‬ ‫بر اساس ویژگی‌های جسمانی‌شان مورد قضاوت قرار می‌گیرند‬ ‫و احس��اس خجالت نسبت به بدن‌ش��ان رابطه‌ی مستقیمی با‬ ‫انتظارات اجتماعی از آنان دارد‪.‬‬ ‫شیرین احمدنیا‪ ،‬جامعه‌شناس در مقاله‌ای با عنوان جامعه‌شناسی‬ ‫بدن و بدن زن می‌نویسد‪ :‬آن‌ها در مقایسه با مردان بیش‌تر در‬ ‫معرض اختالالت تغذیه‌ای هس��تند که او آن‌را ناش��ی از چند‬ ‫دلیل عمده می‌دان��د‪ :‬اول این‌که هنجارهای اجتماعی در مورد‬ ‫زنان بیش‌تر بر جذابیت جس��مانی تاکی��د می‌کند‪ .‬دوم این‌که‪،‬‬ ‫آن‌چه ب��ه لحاظ اجتماع��ی تصویری مطل��وب از بدن تعریف‬ ‫می‌ش��ود‪ ،‬در مورد زنان تصویری الغراندام است‪ .‬سوم این‌که‪،‬‬ ‫هرچند ام��روزه زنان در عرصه‌ی عموم��ی و زندگی اجتماعی‬ ‫نس��بت به قبل فعال‌تر ش��ده‌اند‪ ،‬اما همچنان کم‌تر بر اس��اس‬ ‫پیش‌رفت‌ها و موفقیت‌هایش��ان مورد ارزیابی قرار می‌گیرند تا‬ ‫بر یایه‌ی وضعیت ظاهری‌شان‪.‬‬ ‫در هر جامع��ه‌ای‪ ،‬الگوها و ایده‌آل‌ه��ای فرهنگی در ارتباط با‬ ‫خصوصیات زیبایی اندام و چهره در مورد زنان تبلیغ می‌ش��ود‪.‬‬ ‫با توجه به انتش��ار گسترده‌ی الگوهای فرهنگی غربی در سطح‬ ‫بین‌الملل��ی که از طریق رس��انه‌های جمع��ی و تکنولوژی‌های‬ ‫نوین ارتباطی تشدید شده‪ ،‬ارزش‌های خاصی مرتبط با اشکال‬ ‫و اندازه‌ه��ای بدنی ایده‌آل و مطلوب تبلیغ می‌ش��ود‪ .‬این‌گونه‬ ‫ارزش‌ه��ا به عن��وان ایده‌آل‌ه��ا و اهداف عینی ب��ر رفتارهای‬ ‫اف��راد به‌ویژه زنان در جوامع مختل��ف برای هماهنگ کردن یا‬ ‫نزدیک‌تر ک��ردن خصوصیات بدن خود با ای��ن ارزش‌ها مورد‬ ‫توج��ه قرار می‌گیرند‪ .‬نمونه‌ی مش��خصی از ای��ن ارزش‌ها که‬ ‫ام��روزه در مورد زنان در اکثر جوامع م��ورد توافق قرار گرفته‪،‬‬ ‫الغری اس��ت‪ .‬در چند ده��ه‌‌ی اخیر‪ ،‬الغری در ای��ران نیز به‬ ‫عن��وان معیار زیبایی اندام مورد توجه دختران و زنان جوان قرار‬ ‫گرفته اس��ت و اق��دام برای رعایت رژی��م غذایی الغری برای‬ ‫دس��ت‌یابی به تناس��ب اندام به دغدغه‌ی بسیاری از دختران و‬ ‫زنان ایرانی تبدیل ش��ده اس��ت‪ .‬در حالی‌که در مورد نسل‌های‬ ‫پیش��ین چنین تاکید ش��دیدی بر الغری نبوده و حتی ادبیات‬ ‫عامیانه س��لیقه‌ی ایرانی را در مورد معیار زیبایی اندام متفاوت‬ ‫از این تعریف می‌داند‪ .‬حتی در غرب نیز تغییر سلیقه‌ی عمومی‬ ‫مبنی بر ترجیح الغری بر چاقی‪ ،‬پدیده‌ی نسبتن جدیدی است‬ ‫که ظهور آن به آغاز قرن بیستم باز می‌گردد‪.‬‬ ‫اهمیت و حساس��یت پیامدهای این رفتارها بر سالمت روانی و‬ ‫جسمانی زنان موضوعی قابل مطالعه است‪.‬‬ ‫وقتی الغری به عنوان ش��رایط مطلوب بدنی در رسانه‌ها تبلیغ‬ ‫می‌ش��ود‪ ،‬دختران و پس��ران ج��وان در طلب رس��یدن به وزن‬ ‫ایده‌آل‪ ،‬خود را در معرض رژیم‌های سخت غذایی قرار می‌دهند‬ ‫و در واقع خود را در حس��اس‌ترین دوران رشد بدنی‪ ،‬از شرایط‬ ‫تغذیه‌ی سالم و متعادل محروم می‌کنند‪ .‬مساله‌ی تناسب اندام‬ ‫برای دختران آن‌قدر مهم اس��ت که ممکن اس��ت نس��بت به‬

‫اس��ت‪ ،‬آن ه��م بنابر ارزیابی پزش��کان ‪ 60‬درص��د متقاضیان‬ ‫جراحی‌ه��ای پالس��تیک و زیبای��ی در ایران از نظ��ر علمی و‬ ‫زیبایی‌شناسی نیازی به این جراحی‌ها ندارند‪.‬‬ ‫از آن‌ج��ا ک��ه نتایج تحقیق��ات متعدد در ایران‌نش��ان می‌دهد‬ ‫ک��ه معیار زیبایی ظاهری در انتخاب همس��ر ایده‌آل از س��وی‬ ‫مردان ایرانی بس��یار مهم است‪ ،‬جای تعجب ندارد که زنان به‬

‫چاق‌ش��دن خود حالتی وسواس��ی پیدا کنند‪ .‬حساسیت زنان و‬ ‫دخت��ران به ویژگی‌های اندام و چهره زمینه‌ی گس��ترش انواع‬ ‫جراحی‌های پالستیک و زیبایی در مورد بینی و اندام‌های دیگر‬ ‫نظیر پستان‌ها می‌شود که نگرانی‌ها و مخاطرات بهداشتی خود‬ ‫را دارد و در ایران روز به روز بیش‌تر می‌شود‪.‬‬ ‫آم��ار مربوط به جراحی‌های زیبایی در ایران نیز هش��داردهنده‬

‫زیبایی‌های ظاهری اهمیت بیش‌تری بدهند و به ش��کل‌های‬ ‫گوناگ��ون و با هزینه‌ه��ای کالن بخواهند بر بدن خویش تاثیر‬ ‫بیش‌ت��ری بگذارند‪ .‬زن��ان تصور می‌کنند چه��ره و بدن زیباتر‬ ‫می‌تواند آن‌ها را برای رسیدن به اهداف و ایده‌آل‌های اقتصادی‬ ‫و اجتماعی کمک کند‪ .‬در واقع زنان با نوعی دید ابزاری به بدن‬ ‫خود نگاه می‌کنند‪ .‬بدن و چهره‌ی مطلوب‌تر عملن فرصت‌های‬ ‫بیش‌تر و بهتری را در ش��رایط جامعه‌ی مردس��االر برای زنان‬ ‫فراه��م می‌کند تا بتوانند به موفقیت‌های بیش‌تری در پیش‌برد‬ ‫اهداف خ��ود مثل موفقیت در ازدواج‪ ،‬ترقی در ش��غل یا توجه‬ ‫بیش‌تر همسر و … دست یابند‪.‬‬ ‫این در حالی اس��ت که مفهوم ذهنی دوست داشتن بدن خود‪،‬‬ ‫مفهومی اس��ت که بیش از هر چیز با پذیرش ش��کل ظاهری‬ ‫هر ف��رد برای خود قابل دسترس��ی اس��ت؛ مفهمومی که حتا‬ ‫با عمل‌های زیبایی ممکن اس��ت به دس��ت نیاید و در نهایت‪،‬‬ ‫زنجیره‌ای از اقدامات تکراری و بی‌نتیجه را برای زیباتر ش��دن‬ ‫ایجاد می‌کند‪.‬‬

‫‪75‬‬

‫سازمان ملل متحد منتشر کرد‪:‬‬

‫واکنشمدیرکل‬ ‫یونسکوواحمدشهید‬ ‫بهمرگستاربهشتی‬

‫روز پنج‌ش��نبه‪ ،‬پانزدهم نوامبر‪ ،‬مدیرکل یونس��کو در اظهاراتی‬ ‫نگرانی عمیق خود را از مرگ ستار بهشتی در زندان ابراز داشت‬ ‫و بر انجام تحقیقات در جهت روشن‌شدن چگونگی کشته شدن‬ ‫این وبالگ‌نویس ایرانی اصرار ورزید‪.‬‬ ‫به گزارش س��ایت س��ازمان ملل متحد‪ ،‬خان��م «ایرینا بوکوا»‪،‬‬ ‫مدیر کل یونس��کو‪ ،‬اظهار داشت‪« :‬احترام به حقوق شهروندان‬ ‫و حق آزادی گفتن و نوش��تن برای ژورنالیس��ت‌های حرفه‌ای‪،‬‬ ‫بدون ترس از جان‌ش��ان ضروری اس��ت»‪ .‬وی افزود‪« :‬آزادی‬ ‫بیان یکی از حقوق اولیه و اساس��ی بش��ر و یکی از مولفه‌های‬ ‫ضروری برای دموکراسی‪ ،‬مشارکت عمومی در قدرت و اجرای‬ ‫قانون است»‪.‬‬ ‫از س��وی دیگر‪« ،‬احمد ش��هید» گزارش‌گر ویژه حقوق بش��ر‬ ‫سازمان ملل متحد در امور ایران‪ ،‬به همراه «کریستوفر هینز»‪،‬‬ ‫«خوان مندز» و «فرانک ال روئه» گزارش‌گران دیگر س��ازمان‬ ‫ملل در امور ش��کنجه‪ ،‬نقض آزادی بیان و سایر جرایم مربوط‬ ‫به حقوق بش��ر‪ ،‬از اعالم تصمیم مجلس و ق��وه قضاییه ایران‬ ‫برای پیگیری مس��اله قتل آقای بهشتی اس��تقبال کردند و در‬ ‫کنار آن افزودند که موارد مش��ابه بسیاری از مرگ در زندان به‬ ‫دالیلی چون سوءرفتار‪ ،‬شکنجه‪ ،‬بی‌توجهی و عدم دسترسی به‬ ‫امکانات پزشکی به آن‌ها گزارش شده است‪.‬‬ ‫آقای ش��هید با گفتن این جمله که کمترین ش��کنجه‌ای نباید‬ ‫تحمل شود‪ ،‬افزود‪« :‬این امری ضروری است که کسانی که در‬ ‫چنین جنایات وحش��تناکی دست داشته‌اند بازجویی و به دست‬ ‫عدالت سپرده شوند‪ .‬چرا که تعلل در چنین امری‪ ،‬باعث تشویق‬ ‫فرهنگ مصونیت آنان خواهد ش��د»‪ .‬وی هم‌چنین تاکید کرد‬ ‫ک��ه مقامات ایران باید اطمین��ان حاصل کنند که برای خانواده‬ ‫قربانیان راه‌هایی برای التیام زخم‌های وارده و جبران خسارت‪،‬‬ ‫از جمله پرداخت غرامت فراهم شود‪.‬‬ ‫گفتنی اس��ت که مرگ س��تار بهش��تی‪ ،‬وبالگ‌نوی��س منتقد‬ ‫حکومت در زندان که به ش��هادت جمعی از زندانیان سیاس��ی‬ ‫تحت ش��کنجه قرار گرفته بود‪ ،‬واکنش‌های بسیاری را در ابعاد‬ ‫داخلی و بین‌المللی برانگیخته است‪.‬‬

‫‪76‬‬

‫آسان‌تر از آن چه فکر می‌کنید‬

‫شکستنپینکدکارتبانک‬ ‫شما به سه سوت‬

‫آویده مطمئن‌فر ‪ /‬برگردان‬ ‫اگ��ر ش��ما کارت ‪ ATM‬ی��ا همان عاب��ر بان��ک خودمان را‬ ‫گم‌کرده‌ای��د و از خود می‌پرس��ید تا چه اندازه برای کس��ی که‬ ‫کارت شما را پیدا می‌کند حدس زدن ‪ PIN‬یا همان رمز عبور‬ ‫شما و خالی کردن حساب بانکی تان میسر است‪ ،‬با اتکا به نظر‬ ‫آقای «نیک بری»‪ ،‬بنیان‌گذار داده‌های ژنتیک و مش��اوره فن‬ ‫آوری سیاتل‪،‬پاس��خ‬ ‫این سوال این است‪:‬‬ ‫ح��دس زدن بس��یار‬ ‫آسان است‪.‬‬ ‫ب��ه تازه‌گ��ی آق��ای‬ ‫بری رمزه��ای عبور‬ ‫از جدول‌های منتش��ر‬ ‫ش��ده و نقض‌ه��ای‬ ‫امنیت��ی را تجزی��ه و‬ ‫تحلی��ل کرده و نتایج‬ ‫را فقط ب��ه رمزهایی‬ ‫که به ط��ور دقیق از‬ ‫چه��ار رقم صف��ر تا‬ ‫‪ ۹‬تش��کیل ش��ده‌اند‬ ‫را تحلی��ل داده کرده‬ ‫اس��ت‪ .‬این بررسی نشان می‌دهد ده هزار ترکیب مختلف برای‬ ‫یک کد چهار رقمی تش��کیل ش��ده از صفر تا ‪ ۹‬وجود دارد‪ .‬او‬ ‫ب��رای پیدا کردن این ک��ه کدام یک از آن‌ها کم‌تر و کدام یک‬ ‫بیش‌تر قابل پیش‌بینی هس��تند بررسی کرده و حدس می‌زند‬ ‫ک��ه اگر کاربران یک رم��ز عبور چهار رقمی را برای حس��اب‬ ‫آنالین و یا وب سایت‌های دیگر انتخاب کنند‪ ،‬این امکان وجود‬ ‫دارد که از همان شماره چهار رقمی برای کد‪ PIN‬یا رمز عبور‬ ‫بانک نیز استفاده کنند‪.‬‬ ‫آقای بری می‌گوید که‪« ،‬عدم وجود تخیل»‪ ،‬مشکلی است که‬ ‫هن��گام انتخاب رمز عبور با آن مواجه هس��تیم‪ .‬نزدیک به ‪۱۱‬‬ ‫درص��د از ‪ 3.4‬میلیون کلمه عبور چه��ار رقمی که او تجزیه و‬ ‫تحلیل کرده بود ‪ 1234‬بوده اس��ت‪ .‬دومین کد محبوب‌ ‪1111‬‬ ‫اس��ت که شش درصد از رمزهای عبور را شامل می‌شود‪ .‬چهار‬ ‫صفر نیز دو درصد از کدها را تش��کیل می‌دهد‪ .‬س��ال گذشته‪،‬‬ ‫«‪ »SplashData‬لیستی از رایج‌ترین رمزهای عبور عددی‬ ‫و واژه‌ای را نش��ان داد که در آن «کلمه عبور» و «‪»123456‬‬ ‫در صدر این فهرست بودند‪.‬‬ ‫بری می‌گوید که ‪ 26.83‬درصد از تمام کلمات عبور را می‌توان‬ ‫فق��ط با ‪ 20‬ترکیب از اعداد چهار رقمی حدس زد‪ .‬او می‌گوید‪:‬‬ ‫«این شگفت‌انگیز است که چقدر مردم قابل پیش‌بینی هستند»‪.‬‬ ‫«ما اعدادی که س��خت به خاطر س��پرده می‌ش��وند را دوست‬ ‫نداری��م» و بری می‌گوید‪ « :‬هی��چ کس فکر نمی‌کند که کیف‬ ‫پولش‌به سرقت خواهد رفت‪»‌.‬‬

‫بسیاری از رمز‌های عبوری که به طور معمول استفاده می‌شود‪،‬‬ ‫تاریخ تولد‪ ،‬سال‌روز ازدواج‪ ،‬سال تولد‪ ،‬و غیره هستند‪ .‬در واقع‪،‬‬ ‫با اس��تفاده از یک سال که ش��روع با ‪ ۱۹‬است‪ ،‬به افراد کمک‬ ‫می‌کند کد خود را به خاطر داشته باشند‪ ،‬اما این نیز پیش بینی‬ ‫آن را افزایش می‌دهد‪ .‬تحلیل بری نش��ان می‌دهد که اعداد با‬ ‫پیش عدد نوزده در ‪ ۲۰‬درصد مجموعه داده‌ها یافت می‌شود‪.‬‬ ‫این محقق هم چنین‬ ‫ادامه می‌دهد‪« :‬مردم‬ ‫از س��ال تاری��خ تولد‬ ‫اس��تفاده می‌کنن��د و‬ ‫ای��ن در واقع احمقانه‬ ‫اس��ت زیرا اگر ش��ما‬ ‫کیف پول خود را گم‬ ‫کنی��د‪ ،‬در گواهی‌نامه‬ ‫رانندگی ش��ما تاریخ‬ ‫تولدتان وج��ود دارد‪.‬‬ ‫حداق��ل از تاری��خ‬ ‫تولد پ��در و مادرتان‬ ‫به عن��وان رمز عبور‬ ‫استفاده کنید‪».‬‬ ‫ای��ن تحقیق نش��ان‬ ‫می‌دهد‪ ،‬ش��ایع‌ترین رمز عبور در فهرس��ت‌ها شماره ‪ ۲۲‬بود و‬ ‫ی��ا ‪ .۲۵۸۰‬این تصادفی به نظر می‌رس��د‪ ،‬اما اگر ش��ما در یک‬ ‫صفح��ه کلید تلفن و یا صفحه کلید ‪ ATM‬نگاه کنید‪ ،‬متوجه‬ ‫خواهید ش��د که این اعداد درس��ت پایین و وسط هستند و این‬ ‫یکی دیگر از نش��انه‌های این است که ما در ساختن رمز عبور‬ ‫تنبل هستیم و تخیل نداریم‪.‬‬ ‫رمز عبوری که از همه کم‌تر قابل پیش‌بینی اس��ت ‪ ۸۰۸۶‬است و‬ ‫تنها ‪ ۲۵‬بار در مجموعه‌ای ‪ ۳.۴‬میلیونی تکرار شده است‪ .‬چرا این‬ ‫مجموعه از اعداد و شبیه آن تکراری نیستند؟ بری حدس میزند که‪،‬‬ ‫«این یک الگوی تکراری نیست‪ ،‬سالی نیست که کلمبوس امریکا‬ ‫را کشف کرد‪ ۱۷۷۶ ،‬نیست‪ ».‬و چیزهایی از این دست‪.‬‬ ‫آق��ای بری هم چنی��ن پیدا کرد که محب��وب ترین کد ‪۱۲۳۴‬‬ ‫اس��ت‪ .‬مردم در انتخاب کلمه عبور پنج رقمی حتا کمتر تخیل‬ ‫دارن��د و ‪ ۲۸‬درص��د ‪ ۱۲۳۴۵‬را انتخاب کرده ان��د‪.‬او می گوید‪:‬‬ ‫«چهارمی��ن رمز عبور محبوب هفت رقمی ‪ 8675309‬اس��ت‪،‬‬ ‫با الهام از آهنگ ‪ »TommyTutone‬مردم حتا دوس��ت‬ ‫دارند از تکرار دو ش��ماره کد بسازند مانند ‪ 1313 ،4545‬و غیره‬ ‫و به دالیلی از ش��ماره هایی که ش��کاف بزرگت��ر عددی دارند‬ ‫اس��تفاده نمی‌کنن��د‪ .‬ترکیب های��ی مانند ‪ 45‬و ‪ 67‬بیش��تر رخ‬ ‫می‌دهد تا ‪ 29‬و ‪ .37‬هفدهمین‪ ،‬رایج ترین رمز عبور ‪ 10‬رقمی‬ ‫‪ 3141592654‬است‪.‬‬ ‫«توضیح این که ‪-‬برای آن هایی که ریاضی نمی‌شناسند‪ -‬این‬ ‫عدد «پی» است‪».‬‬

‫با حضور جمعی از اهالی ادبیات‬

‫مراسماختتامیهسومیندورهجایزهشعرنیما‬ ‫مراسم اختتامیه سومین دوره جایزه شعر نیما با حضور جمعی از‬ ‫اهالی ادبیات روز پنج‌شنبه ‪ 20‬مهر ماه در تهران برگزار شد‌‪ .‬در‬ ‫ابتدای این برنام��ه رضا حیرانی بخش‌هایی از نامه‌های نیما را‬ ‫در خصوص خصلت‌های شاعر و نویسنده را خواند‪.‬‬ ‫سپس اردشیر هنری طراح تندیس جایزه شعر نیما بخش‌هایی‬ ‫از ش��عر‌های بیاتی ترک و بخش‌هایی از ش��عر‌های غالم‌رضا‬ ‫بروس��ان برگزیده دومین دوره ش��عر نیم��ا را قرائت کرد‪ ،‬پس‬ ‫از ایش��ان خانم س��یمین بهبهانی ش��عری در خصوص مخمد‬ ‫مختاری و محمد جعفر پوین��ده را برای حاضران خواندند و در‬ ‫مورد ایشان و اوضاع امروز جامعه فرهنگی ایران صحبت‌هایی‬ ‫کردند‪ .‬پس از ایشان آقای هوشنگ چالنگی شعر‌هایی را قرائت‬ ‫کرده و در خصوص مس��ایل امروز شعر ایران مواردی را مطرح‬ ‫ک��رده و از بان��و بهبهان��ی تقدیر نمودند‪ .‬پس از ایش��ان حافظ‬ ‫موسوی به عنوان نماینده برگزیدگان مرحله نخست جایزه نیما‬ ‫ش��عری را در خصوص محمد مخت��اری و محمد جعفر پوینده‬ ‫خواندند‪ ،‬پس از ایش��ان رویا تفتی نیز به عنوان نماینده دیگری‬ ‫از برگزیدگان مرحله نخست شعری را قرائت کرد‪.‬‬ ‫در ادامه با قرائت بخشی از شعر اسماعیل رضا‬ ‫براهنی توسط مجری برنامه از علیشاه مولوی‬ ‫به عنوان نماینده صداهای غایب دهه هشتاد‬ ‫که تمایلی به اخذ مجوز از اداره ارشاد نداشته‬ ‫دوعت به عمل آمد تا شعری بخوانند‪ ،‬مولوی‬ ‫شعری در مورد محمد مختاری و شعری برای‬ ‫سیمین بهبهانی را قرائت کردند‪.‬‬ ‫در ادامه با قرائت بخشی از متن بیانیه از خانم‬ ‫فرخنده حاجی‌زاده و هوشنگ چالنگی دعوت‬ ‫ش��د تا هدایای س��یمین بهبهانی را به عنوان‬ ‫ش��اعر تقدیر شده دوره س��وم جایزه نیما که‬ ‫شعرش و حضورش نماد شرافت و شاعرانگی‬ ‫اس��ت اعطا شد‪ .‬س��پس داریوش معمار دبیر‬ ‫جایزه ش��عر نیما با تش��کر از همه حاضران و‬ ‫اعضا‌ هیت اجرایی جایزه نیما متشکل از رضا‬ ‫حیرانی‪ ،‬حسین فاضلی‪ ،‬مازیار نیستانی و ثریا‬ ‫کهریزی مت��ن بیانیه جایزه ش��عر نیما را که‬ ‫به صورت کتاب‌چه‌ای ب��ا عنوان آفتاب کبود‬ ‫پاس‌داش��ت شرافت و شعر محمد مختاری به‬ ‫انضمام گزیده از اش��عار وی آماده ش��ده بود‬ ‫را قرائ��ت ک��رد‪ .‬در این بیانیه ضمن اش��اره‬ ‫به اوضاع بغرنج سانس��ور در ایران و ش��رایط‬ ‫س��خت ش��اعران و نویس��ندگان مشستقل و‬ ‫تاثی��ر مهاج��رت ها و ح��ذف فیزیکی بعضی‬ ‫نویس��ندگان در دهه‌های اخیر به موضوع اهمیت درک شرایط‬ ‫فعلی و تن ندادن به میان مایگی و سفارش��ی نویسی هم‌چنین‬ ‫ادبیات جشن‌واره‌‌ای فرمایشی اشاره شد و همه شاعران مستقل‬ ‫ایرانی که در این ش��ایط طی دهه گذشته تن به چنین وضعی‬ ‫نداده‌اند برگزیده جایزه ش��عر نیما هستند اما محمد مختاری به‬ ‫عنوان نماینده نویس��ندگان و ش��اعران شریف و آگاهی دهنده‬

‫دهه گذش��ته که فقدانشان احساس ش��ده و تن به هیچ تذبیر‬ ‫حقارت آمیزی نداده‌اند و همواره ش��رافت نویس��ندگی و کلمه‬ ‫را ب��ر زرق و برق‌ها ترجی��ح داده‌اند تا آن‌جا که این تصور رفته‬ ‫که حذف فیزیکی ایش��ان می‌تواند از دامنه تاثیرشان کم کند‪،‬‬ ‫برگزیده شده است‪ .‬در پایان نیز سیمین بهبهانی هدیای محمد‬ ‫مختاری برگزیده دوره س��وم جایزه ش��عر نیما که تعلق به شعر‬

‫دهه هش��تاد داش��ت را به همسر ایش��ان تقدیم کرد‪ ،‬و همسر‬ ‫مختاری نیز با خواندن سوگواره‌ای در خصوص محمد مختاری‬ ‫در این جلس��ه در خصوص شرافت و شعور وی صحبت کرد و‬ ‫نگاه مختاری به آینده‌ای که در آن ارزش آگاهی دهنده کسانی‬ ‫مانند او برای نسل جوان روشن خواهد شد‪.‬‬ ‫در انتها با خواندن غزلی از حافظ که در مناس��بت با روز حافظ‬ ‫زمان برگزاری مراس��م اختتامیه این جایزه قرار داشت جلسه به‬ ‫پایان رس��ید‪ .‬شایان ذکر اس��ت این دوره دوره سوم جایزه شعر‬ ‫نیما می‌باش��د‪ .‬و این جایزه تنها جایزه شعر خصوصی شاعران‬ ‫ایرانی پس از جایزه شعر کارنامه است‪.‬‬

‫‪77‬‬

‫چای و پیشینه‌ی آن در شرق‬

‫یک فنجان چای‬ ‫علی فرح‌بخش‬ ‫چای در کنار قهوه‪ ،‬یکی از رایج‌ترین نوشیدنی‌های جهان محسوب‬ ‫ن و‌هفتصد‌و‌هشتا ‌د و‌هشت هزار‬ ‫می‌شود‪ .‬هم اکنون در دو‌میلیو ‌‬ ‫هکتار از اراضی جهان‪ ،‬چای کشت شده و ساالنه چهار میلیون و‬ ‫پانصد هزار تن برگ چای از این اراضی برداشت می‌شود‪.‬‬ ‫چای به‌عنوان یک نوشیدنی باستانی با خواص درمانی‪ ،‬در سراسر‬ ‫جهان پرطرف‌دار است و روزانه‪ ،‬یک میلیارد فنجان چای در جهان‬ ‫نوش��یده می‌ش��ود‪ .‬این نوش��یدنی دارای اهمیت غذایی و دارویی‬ ‫بس��یاری است که مهم‌ترین اثر آن‪ ،‬تاثیر بر سیستم اعصاب و در‬ ‫نتیجه‪ ،‬رفع خس��تگی و ایجاد آرامش در انسان است‪ .‬با این‌وجود‪،‬‬ ‫مصرف زیاد و افراطی چای می‌تواند باعث تش��دید ضربان قلب‪،‬‬ ‫عصبانیت‪ ،‬اضطراب‪ ،‬بی‌خوابی و الغری شود‪.‬‬ ‫درخت‌چه‌ی چای‪ ،‬گیاهی‌س��ت همیشه س��بز که در طبیعت و در‬ ‫حالت وحش��ی‪ ،‬ارتفاع آن به ش��ش تا هفت و گاه��ی پانزده متر‬ ‫می‌رسد‪ .‬نام علمی چای که مورد قبول بیش‌تر گیاه‌شناسان است‬ ‫«‪ »Camellia Sanensis‬و گاه��ی «‪Camellia Tei f‬‬ ‫‪ »era‬اس��ت‪ .‬نوع پرورش��ی آن به‌ن��ام «‪ »Teaceae‬از تیره‌ی‬ ‫کش��ورهای شرق‌دور می‌باش��د که انواع آن دارای ارتفاع پنجاه تا‬ ‫هفتاد سانتی‌متر است که حداکثر به دو متر می‌رسد‪.‬‬ ‫درخت‌چه‌ی چای از گیاهان مناطق مرطوب اس��ت که در نواحی‬ ‫گ��رم با بارش باران زیاد‪ ،‬پ��رورش می‌یابد‪ .‬این گیاه تا اندازه‌ای در‬ ‫برابر سرما مقاوم است‪.‬‬ ‫تنها عامل محدود کننده‌ی سطح کاشت چای‪ ،‬عالوه بر نوع خاک‪،‬‬ ‫رطوبت هوا و مقدار بارندگی سالیانه‌ی محل کاشت است‪ .‬رطوبت‬ ‫مورد نیاز بوته‌ی چای‪ ،‬بیش‌تر در رطوبت هوا است تا رطوبت خاک‪.‬‬ ‫ازدیاد نهال چای‪ ،‬به چند طریق انجام می‌گیرد‪ .‬یکی به وسیله‌ی‬ ‫تولید مثل جنسی‪ ،‬یعنی با کاشت بذر چای در خزانه‪ ،‬و دیگری غیر‬ ‫جنسی که عبارت است از ازدیاد به‌وسیله‌ی قلمه و خواباندن شاخه‬ ‫و در بعضی موارد استثنایی‪ ،‬ازدیاد به وسیله‌ی پیوند‪.‬‬ ‫ترکیبات چای‬ ‫ترکیبات اساس��ی برگ چای عبارتند از‪ :‬آب‪ ،‬تانن‪ ،‬کافئین (تئین)‪،‬‬ ‫اسانس‌های روغنی‪ ،‬آلبومین‪ ،‬قند پکتین و خاکستر‪.‬‬ ‫نوش��یدی چای عالوه ب��ر کافئی��ن‪ ،‬دارای مق��داری پروتئین و‬ ‫ئیدرات‌های کربن است‪ .‬مقدار کالری یک فنجان چای (‪ 170‬گرم)‪،‬‬ ‫در حدود چهار کالری اس��ت‪ .‬چای دارای ویتامین‌های متعددی از‬ ‫گروه ‪ B‬ش��امل ‪ B1‬و ‪ B2‬و اسید فولیک و اسید پانتوتنیک و نیز‬ ‫مقدار قابل مالحظه‌ای نیاس��ین است‪ .‬هم‌چنین برگ چای سبز از‬ ‫نظر ویتامین‌‪ ،C‬غنی‌ست‪.‬‬ ‫انوع چای‬ ‫تقس��یم‌بندی چای از لحاظ زراعی به س��ه دسته تقسیم می‌شود‪:‬‬ ‫گونه‌ی چینی‪ ،‬گونه‌ی آسامی‪-‬کامبوجی و نژادهای دورگه‪.‬‬ ‫به اس��تثنای کشور چین که تقس��یم‌بندی چای در آن به صورت‬ ‫کاملن حرفه‌ای صورت می‌گیرد‪ ،‬در سراسر جهان‪ ،‬چای را در حالت‬

‫‪78‬‬

‫عمومی به سه دسته تقسم می‌کنند‪ :‬تخمیری (چای سیاه)‪ ،‬تخمیر‬ ‫نشده (چای سبز) و نیمه تخمیری (چای اوالنگ و پوچونگ)‪.‬‬ ‫چای س��یاه‪ :‬این نوع چای پس از انجام تمام مراحل چای‌س��ازی‪،‬‬ ‫به‌دست می‌آید که به دو طریق رسمی و غیر رسمی انجام می‌گیرد‪.‬‬ ‫در روش رس��می (که همان روش چای‌سازی در ایران نیز هست)‬ ‫تمام مراحل تهیه‌ی چای از قبیل‪ :‬پالس‪ ،‬مالش‪ ،‬تخمیر و خشک‬ ‫ش��دن‪ ،‬انجام می‌گیرد‪ .‬در چای‌سازی غیر رسمی‪ ،‬از ماشین‌هایی‬ ‫استفاده می‌شود که در آن‪ ،‬مرحله‌ی پالس حذف می‌شود‪.‬‬ ‫چای س��بز‪ :‬این نوع چ��ای بیش‌تر در چین‪ ،‬ژاپن و کش��ورهای‬ ‫ش��رق‌دور مصرف می‌شود‪ .‬در این نوع چای‪ ،‬عمل تخمیر صورت‬ ‫نگرفته و پس از مالش‪ ،‬بالفاصله چای را خشک می‌کنند‪ .‬این نوع‬ ‫چای‪ ،‬کم‌رنگ اما معطر اس��ت و دارای خواص درمانی بس��یاری‬ ‫اس��ت‪ .‬چای اوالنگ‪ :‬در این نوع چای‪ ،‬عمل تخمیر به‌طور کامل‬ ‫انجام نشده و به‌صورت ناتمام می‌ماند‪ .‬این نوع چای در چین و ژاپن‬ ‫مص��رف رایجی دارد‪ .‬چای پوچونگ‪ :‬نوعی چای که برای تهیه‌ی‬ ‫آن از برگ‪ ،‬ساقه و ترکه‌ی چای استفاده می‌شود‪.‬‬ ‫تاریخ‌چه‬ ‫زمان کش��ف دقیق چای به‌وضوح مش��خص نیس��ت‪ ،‬اما آن‌چه‬ ‫انکار‌ناپذیر می‌نماید این است که این گیاه‪ ،‬برای اولین‌بار در چین‬ ‫کشف شد و به بهره‌برداری رسید‪.‬‬ ‫این کش��ف به «شننونگ» (‪ ،)Shen Nung‬امپراتور افسانه‌ای‬ ‫چین نس��بت داده می‌شود‪ .‬امپراتور ش��ننونگ در چین باستان‪ ،‬بر‬ ‫هفده نس��ل حکومت کرد و پدر طب چینی هم به‌ش��مار می‌رود‪.‬‬ ‫دانش او درباره‌ی خواص گیاهان دارویی معروف است و در چین‪،‬‬ ‫او را به‌خاطر تهیه‌ی داروهای سنتی‪ ،‬تقدیس می‌کنند‪.‬‬ ‫دو روایت درباره‌ی چگونگی کشف چای توسط امپراتور شننونگ‬ ‫وج��ود دارد‪ .‬در یک��ی از آن‌ها آمده‌اس��ت که ش��ننونگ‪ ،‬در حال‬ ‫چشیدن انواع مختلف گیاهان‪ ،‬ناگهان احساس ناخوشی شدیدی‬ ‫کرد‪ .‬به‌دنبال راه چاره گش��ت و توجه‌اش به برگ‌هایی جلب ش��د‬ ‫که از بوته‌ای در همان نزدیکی بر زمین ریخته بود‪ .‬از روی عادت‬ ‫و کنجکاوی‪ ،‬آن را برداش��ت و به دهان گذاش��ت‪ .‬به‌رغم تلخی‪،‬‬ ‫رایحه‌ی خوش‌آیندی داش��ت و پس از چشیدن آن‌ها‪ ،‬حالش به‌تر‬ ‫ش��د‪ .‬او برگ‌های بیش‌تری از هم��ان بوته چید و برای تحقیقات‬ ‫بیش‌تر روی خواصش‪ ،‬با خود برد‪.‬‬ ‫در روایت دوم این‌گونه آمده‌اس��ت که یک روز ش��ننونگ‪ ،‬خسته‬ ‫از کار‪ ،‬زیر بوته‌ای آتش روش��ن کرد تا کمی آب بجوش��اند‪ .‬چند‬ ‫برگ از گیاه‪ ،‬داخل ظرف آب افتاد و شننونگ‪ ،‬آن را چشید و تمام‬ ‫محتویات ظرف را سر کشید‪ .‬پس از آن‪ ،‬احساس کرد سرحال آمده‬ ‫دارویی جدید و مفیدی‬ ‫و هوشیارتر شد‌ه است‪ .‬او متوجه شد که گیاه‬ ‫ِ‬ ‫کش��ف کرده و تصمیم گرفت مطالعات بیش‌تری روی آن انجام‬ ‫دهد‪ .‬گفته می‌شود هنگامی که شننونگ چای را نوشید‪ ،‬احساس‬ ‫کرد گرمایی وجودش را فر‌ا گرفته‌اس��ت‪ .‬انگار با ابزار پزش��کی‪،‬‬ ‫بخش بخش ب��دن او را معاینه می‌کنند‪ .‬به‌همین دلیل‪ ،‬به چای‪،‬‬ ‫نام «چا» (‪ )Ch’a‬دادند‪ .‬این واژه در زبان چینی به‌معنی آزمودن‪،‬‬

‫معاینه کردن یا بررسی کردن به‌کار می‌رود‪.‬‬ ‫دو گزارش باال را «المکامچوئن» در کتاب «طریقت چای» ارایه‬ ‫داده‌است‪ .‬عالوه بر این دو گزارش‪ ،‬در افسانه‌های چین آمد‌ه است‬ ‫که یک راهب بزرگ بودایی به نام «بودیدارما»( (‪Bodhidha r‬‬ ‫‪ )ma‬که هزار و پانصد سال پیش‪ ،‬از هند به چین سفر کرده بود‪،‬‬ ‫در محلی به‌مدت هشت سال مداوم‪ ،‬به مراقبه نشست و برای غلبه‬ ‫بر خواب‌آلودگی‌اش در هنگام مراقبه‪ ،‬پلک‌هایش را برید و به زمین‬ ‫انداخت‪ .‬از جای پلک‌های او بر خاک‪ ،‬بوته‌ی چای رشد کرد‪ .‬این‬ ‫راه��ب در چین‪ ،‬مکتب بودایی «چن» (‪ – )Chan‬به ژاپنی‪ :‬ذن‬ ‫(‪ – )Zen‬را در معبد «شائولین» پایه‌گذاری کرد و بسیاری معتقدند‬ ‫که او اولین پایه‌گذار هنرهای رزمی در چین نیز بود‌ه است‪ .‬بعدها‪،‬‬ ‫شاگردان و رهروان مکتب «ذن»‪ ،‬برای غلبه بر بی‌خوابی و کسالت‬ ‫در هنگام مراقبه‪ ،‬چای می‌نوشیدند و آن را منسوب به «بودیدارما»‬ ‫می‌دانستند‪ .‬بسیاری بر این باورند که در حقیقت‪ ،‬مروجین عمومی‬ ‫نوشیدن چای در چین‪ ،‬راهبان بودایی بودند‪.‬‬ ‫مراسم چای در شرق دور‬ ‫هر چند چای در آغاز‪ ،‬یک فرآورده‌ی درمانی محس��وب می‌ش��د‪،‬‬ ‫ام��ا در طول زمان به یک نوش��یدنی عمومی بدل ش��د‪ .‬در ابتدا‪،‬‬ ‫بیش‌تر راهبان دیرها و دولت‌مردان چای می‌نوش��یدند و به‌همین‬ ‫دلیل‪ ،‬صرف چای با مراس��م خاصی هم‌راه ش��د ک��ه بعدها‪ ،‬بعد‬ ‫اجتماعی وس��یع‌تری به خود گرفت‪ .‬هر منطقه و اقلیم‪ ،‬به سبک‬ ‫و س��یاق خاص خود‪ ،‬مراسم نوش��یدن چای را برگزار می‌کردند و‬ ‫حتا محل‌های ویژه‌ای برای نوش��یدن چای ابداع شد که ره‌گذران‬ ‫و مردم عادی‪ ،‬می‌توانستند در آن چای بنوشند‪ .‬نوشیدن چای‪ ،‬در‬ ‫آغاز آداب و رس��وم خاصی داشت که در عصر معاصر کم‌رنگ‌تر و‬ ‫محوتر شد‌ه است‪.‬‬ ‫در آغ��از قرن نهم میالدی‪ ،‬چای و مراس��م چای چینی‪ ،‬توس��ط‬ ‫مس��افران ژاپنی از چین به ژاپن راه یافت‪ .‬بعدها مردم س��رزمین‬ ‫ژاپن‪ ،‬آن را با س��بک و س��یاق خاص خود تغییر شکل دادند‪ .‬این‬ ‫مراسم در معابد ذن بودایی ژاپن‪ ،‬به اوج شکوفایی خود رسید و به‬ ‫اماکن عمومی نیز راه یافت‪ .‬ژاپنی‌ها نوشیدن چای را به یک مراسم‬ ‫رسمی بدل کردند که شهرتی جهانی پیدا کرد‪ .‬مراسم چای ژاپنی‪،‬‬ ‫«چانوی��و» (‪ )Cha-no-yu‬یا «چادو» (‪ ،)Chado‬مراس��م‬ ‫سنتی نوشیدن چای است که در ژاپن قدیم رونق یافت‪.‬‬ ‫نبوغ ژاپنی‪ ،‬بار دیگر جلوه‌گر ش��د و نوش��یدن ساده‌ی چای را به‬ ‫مراسمی معنوی بدل ساخت که به‌نوعی‪ ،‬اشراق را نشانه می‌گرفت‪.‬‬ ‫در این مراس��م که در سکوت کامل برگزار می‌شود‪ ،‬میزبان‪ ،‬طی‬ ‫تش��ریفاتی خ��اص و با آرامش بس��یار‪ ،‬چای را آم��اده کرده و به‬ ‫میهمانان تعارف می‌کند‪ .‬میهمانان در سکوت‪ ،‬نظاره‌گر این مراسم‬ ‫ب��وده و هیچ کالمی به زبان نمی‌آورند‪ .‬چهار رکن اصلی مراس��م‬ ‫چای ژاپنی عبارت‌ست از‪ :‬هماهنگی‪ ،‬احترام‪ ،‬پاکی و آسودگی‪ .‬این‬ ‫چهار رکن‪ ،‬خود حاکی از عمق و ژرفای این مراسم سنتی‌ست که‬ ‫نشان‌گر روح خارق‌العاده و نگاه ویژه‌ی مردم سرزمین آفتاب تابان‬ ‫اس��ت به ساده‌ترین مسایل زندگی‪ .‬مس��ایلی ساده چون نوشیدن‬ ‫چ��ای‪ ،‬چای با طعم ذن‪ .‬آداب نوش��یدن چ��ای‪ ،‬از چین به دیگر‬ ‫کشورهای مجاور نیز راه یافت‪ .‬این مراسم در کره‪ ،‬تبت‪ ،‬مغولستان‪،‬‬ ‫مالزی‪ ،‬تایلند و غیره‪ ،‬با شکل‌ها و آداب و رسوم خاص هر سرزمین‪،‬‬ ‫منسجم شد‪ .‬چای بعدها از چین به هند و سریالنکا رفت و در این‬ ‫کشورها نیز محبوبیت یافت‪ .‬مردم هند در قرن هفدهم میالدی‪ ،‬در‬ ‫پرورش بوته‌های بسیار زیبای چای مهارت به‌دست آوردند‪ .‬اما در‬

‫گوارش به‌تر غذا و کاهش عالیم میگرن‪.‬‬ ‫گروهی از دانش‌مندان‪ ،‬مفیدترین نوع چای را «چای سبز» می‌دانند‬ ‫ک��ه مصرف ه��ر روزه‌ی آن (به اندازه‌ی متع��ادل) عالوه بر رفع‬ ‫تنش‌های عصبی‪ ،‬به‌عنوان داروی ضد سرطان هم کاربرد دارد‪.‬‬ ‫الزم به یادآوری مجدد اس��ت ک��ه با وجود تمامی خواص درمانی‬ ‫چ��ای‪ ،‬مصرف بیش از حد آن می‌تواند خطرن��اک بوده و امراض‬ ‫بدنی و روانی مضری را به‌هم‌راه داشته باشد‪.‬‬ ‫چای و مراقبه‬ ‫همان‌ط��ور که پیش‌تر ذکر ش��د‪ ،‬چای به‌عنوان یک نوش��یدنی‬ ‫آرامش‌بخش با خواص درمانی منحصر‌به‌فرد‪ ،‬بس��یار مورد توجه‬ ‫راهبان و افرادی قرار گرفت که در فواصل زمانی نسبتن طوالنی‪،‬‬ ‫به مراقبه و مدیتیشن می‌پرداختند‪.‬‬ ‫چای با ایجاد آرامش در بدن و رفع خستگی ناشی از مسایل جسمی‬ ‫و روحی‪ ،‬درمان بسیار راحت و در دست‌رسی بود برای غلبه بر حس‬ ‫خواب‌آلودگی در طول مراقبه‪ .‬بنابر‌این‪ ،‬مراقبه‌گرها و مدیتیتورها با‬ ‫مصرف صحیح و اصولی این نوشیدنی‪ ،‬می‌توانند به‌حالت مطلوب‬ ‫و به‌تری در طی مراقبه دست یابند که سطح هشیاری و سالمت‬ ‫جسمی بسیار ایده‌آلی را ایجاد می‌کند‪.‬‬

‫حقیقت‪ ،‬رشد صنعت کشت چای در هند‪ ،‬در سال ‪ 1728‬میالدی‬ ‫توسط کمپانی هند شرقی رقم خورد و پس از آن‪ ،‬چای به بازارهای‬ ‫اروپا و دیگر نقاط جهان راه یافت‪.‬‬ ‫تاریخ‌چه‌ی چای در ایران‬ ‫قبل از س��ال ‪ 1280‬خورشیدی‪ ،‬کشت چای در ایران رواج نداشت‬ ‫و ایرانیان قدیم‪ ،‬به‌جای چای‪ ،‬قهوه می‌نوش��یدند‪ .‬به‌همین دلیل‪،‬‬ ‫چای‌خانه‌های ایرانی‪ ،‬همان نام قدیمی خود یعنی «قهوه‌خانه» را‬ ‫در حالت عمومی حفظ کرده‌اند‪.‬‬ ‫عالقه‌ی دولت ایران به کشت چای باعث شد تا سفیر ایران در هند‬ ‫به نام «محمد میرزا کاشف‌الس��لطنه»‪ ،‬در سال ‪ 1280‬خورشیدی‪،‬‬ ‫ماموریت یابد تا چگونگی کشت چای را بیاموزد‪ .‬وی پس از مدت‌ها‬ ‫کار و ت�لاش روی مزارع چای در هند‪ ،‬موفق ش��د اصول و فنون‬ ‫چای‌کاری را آموخت��ه و با موافقت دولت هند‪ ،‬تعداد دو‌هزار نهال‬ ‫چای به ایران بیاورد و آن‌ها را در زمینی در نزدیکی شهر الهیجان‬

‫بکارد‪ .‬پس از آن بود که به‌تدریج‪ ،‬کشت چای در ایران رواج یافت‬ ‫و رونق گرفت‪.‬‬ ‫خواص چای‬ ‫همان‌طور که در ابتدای این نوش��تار ذکر شد‪ ،‬چای در ابتدا کاربرد‬ ‫درمانی داش��ت و بعدها به یک نوش��یدنی مفید عمومی بدل شد‪.‬‬ ‫مصرف چای‪ ،‬خواص درمانی بس��یاری دارد که با تحقیقات جدید‬ ‫دانش‌مندان‪ ،‬هر روز دریچه‌های نوینی از آن به‌روی انسان گشوده‬ ‫می‌ش��ود‪ .‬از جمله خواص چای می‌توان به این موارد اش��اره کرد‪:‬‬ ‫آرام‌بخش دس��ت‌گاه عصبی‪ ،‬ش��ل کننده‌ی عض�لات‪ ،‬افزایش‬ ‫دهنده‌ی جریان خون در کلیه‌ها‪ ،‬افزایش انقباض‌پذیری و کارایی‬ ‫عض�لات قلب‪ ،‬تنظیم ضربان قلب‪ ،‬کاهش فش��ار خون‪ ،‬کاهش‬ ‫اثرات التهابی‪ ،‬کاهش‌دهنده‌ی چربی خون‪ ،‬ضد ویروس‪ ،‬جلوگیری‬ ‫از افزایش قند خون‪ ،‬اس��تحکام دندان‪ ،‬جلوگیری از بوی بد دهان‪،‬‬ ‫بهبود س��وخت و ساز بدن‪ ،‬رفع خواب‌آلودگی‪ ،‬تقویت نیروی فکر‪،‬‬

‫چند نکته‬ ‫‪ 1‬هرگز چای را در حالت داغ و س��وزان مصرف نکنید‪ ،‬زیرا تانن‬‫چ��ای در حرارت باال اثر بدی روی مخ��اط‪ ،‬از جمله مخاط مری‬ ‫می‌گذارد‪ .‬هم‌چنین از خوردن چای س��رد اجتناب کنید‪ ،‬زیرا هضم‬ ‫را مختل می‌کند‪.‬‬ ‫‪ 2‬بعد از خوردن گوشت‪ ،‬از نوشیدن چای پرهیز کنید‪ ،‬زیرا چای‬‫باعث سخت شدن آن در معده شده و ایجاد یبوست می‌کند‪.‬‬ ‫‪ 3‬از نوش��یدن چای‪ ،‬یک س��اعت قب��ل و بعد از خ��وردن دارو‬‫(شیمیایی یا گیاهی) خودداری کنید‪.‬‬ ‫‪ 4‬کودکان زیر دو سال نباید چای بنوشند‪.‬‬‫‪ 5‬از خوردن چای مانده‪ ،‬چای بسیار غلیظ و هم‌چنین از نوشیدن‬‫چای‪ ،‬پیش از صرف صبحانه خودداری کنید‪.‬‬ ‫‪ 6‬از نگه‌داری چای در اماکن مرطوب پرهیز کنید‪.‬‬‫‪ 7‬خ��وردن زیاد چای باعث ایجاد بیماری‌ها و عوارض بس��یاری‬‫می‌شود‪.‬‬ ‫‪ 8‬ب��رای دم کردن چای س��بز‪ ،‬نباید از آب‌جوش اس��تفاده کرد‪.‬‬‫ژاپنی‌ها‪ ،‬چای سبز مرغوب را با آبی که درجه‌ی حرارت آن بین ‪50‬‬ ‫تا ‪ 70‬درجه سانتی‌گراد باشد به‌مدت سه دقیقه دم می‌کنند‪ .‬در چین‬ ‫نیز آب را ‪ 70‬تا ‪ 80‬درجه گرم می‌کنند و حدود پنج دقیقه چای سبز‬ ‫را داخل آن دم می‌کنند‪.‬‬ ‫‪ 9‬قوری حاوی چای س��بز را روی حرارت مس��تقیم یا حتا غیر‬‫مستقیم کتری (مشابه روش دم کردن چای سیاه در ایران) نگذارید‪.‬‬ ‫‪ 10‬بعضی افراد س��ودجو با خشک کردن و مالش دوباره‌ی چای‬‫مصرف ش��ده‪ ،‬آن را ب��ار دیگر به خریداران ارای��ه می‌کنند‪ .‬برای‬ ‫تشخیص این تقلب‪ ،‬مقداری از چای خشک را در یک ظرف آب‬ ‫سرد بریزید و اگر مشاهده کردید که فورن رنگی از چای به‌صورت‬ ‫رشته‌ای خارج شد‪ ،‬مشخص می‌شود که آن چای‪ ،‬رنگ شد‌ه است‪.‬‬ ‫‪ 11‬کمی ولخرجی کرده و س��عی کنید چای مرغوب خریداری‬‫کنید‪ ،‬زیرا چای ارزان‪ ،‬با کیفیت بس��یار پایین تولید ش��ده و رنگ‬ ‫و عط��ر مطبوعی ن��دارد‪ .‬نوش��یدن یک فنجان چ��ای مرغوب‪،‬‬ ‫خوش‌آیندتر و مطبوع‌تر از نوشیدن ده فنجان چای نامرغوب است‬ ‫که فقط عادت نوشیدن را ارضا کند‪.‬‬

‫‪79‬‬

‫درزمینمسـابقه‬ ‫نهال نوریان‬ ‫«بوکوفس��کی را وقتی کش��ف کردم که یک‌دست ‌ه از شعرهایش‪،‬‬ ‫جمع‌آوری‌ش��ده از اینترنت را به جنوب بردم‪ ،‬به بوشهر‪ ،‬جایی که‬ ‫ی شعرهای‬ ‫حدود یک سال پیش نشستم و برای اولین‌بار در زندگ ‌‬ ‫بوکوفس��کی را ترجمه کردم‪ .‬نه به امید چاپ یا هر چیزی دیگر‪،‬‬ ‫فقط دوست داشتم این ش��عرها را ترجمه کنم‪ .‬حدود دو هفته در‬ ‫هوای دم‌کرده‌ی جنوب و در فضای سربازی مشغول بودم‪ ،‬بیش‌تر‬ ‫عصرها ش��روع می‌کردم و تا آخرهای ش��ب دفتر جلویم باز بود و‬ ‫تند تند می‌نوش��تم‪ .‬این اولین‌بار از چهار باری بود که ش��عرهای‬ ‫بوکوفسکی را به‌صورت پراکنده در طول این سال کار کردم‪».‬‬ ‫آن‌چه از نظر گذش��ت‪ ،‬گوشه‌ای از مقدمه‌ی مترجم کتاب «ناخدا‬ ‫ب��رای ناهار بیرون رفته و ملوان‌ها کش��تی را در اختیار گرفته‌اند»‬ ‫نوش��ته‌ی «چارلز بوکوفسکی» است که در زمستان ‪ 1388‬توسط‬ ‫انتشارات گردون منشتر شده‌است‪.‬‬ ‫«مصطف��ا رضیئی» مترجم جوان و پرکاری‌س��ت که مقدمه‌های‬ ‫جذابی برای کتاب‌هایش می‌نویس��د‪ ،‬آن‌طور که ش��رح او بر آغاز‬ ‫ماجرا تا همین‌جا که کتاب در دسترس خواننده است‪ ،‬خود حکایتی‬ ‫است که از زبان او شنیدنی‌تر می‌نماید‪.‬‬ ‫ترجمه‌ی نامه‌های بوکوفسکی‪ ،‬با عنوان بلندباالی خود‪ ،‬نخستین‬ ‫کتاب از مجموعه‌ی کتاب‌های اینترنتی گردون است که در ‪188‬‬

‫‪80‬‬

‫صفحه‪ ،‬دربرگیرن��ده‌ی عکس‌هایی از بوکوفس��کی‪ ،‬به‌اضافه‌ی‬ ‫یادداشت مترجم‪ ،‬ش��ناخت‌نامه‌ی چارلز بوکوفسکی‪ ،‬نوشتاری با‬ ‫عنوان درباره‌ی ریاضیات عش��ق و راه‪ ،‬هم‌چنین متن اصلی کتاب‬ ‫با عن��وان «ناخدا برای ناهار بیرون رفته و ملوان‌ها کش��تی را در‬ ‫اختیار گرفته‌اند» که مجموعه‌ی نامه‌های او با محوریت مشاهده‌ی‬ ‫نویس��نده از مسابقه‌های اسب‌دوانی اس��ت و در واقع سطح رویی‬ ‫روایت را تش��کیل می‌دهد و همین‌طور در پایان با کتاب‌شناس��ی‬ ‫مبس��وط فارس��ی و انگلیس��ی‪ ،‬نمونه‌ای اس��تاندارد از یک کتاب‬ ‫الکترونیکی است که امید می‌رود کتاب‌های سایبری دیگر هم با‬ ‫همین کیفیت در اختیار خوانندگان فارسی‌زبان قرار گیرند‪.‬‬ ‫به‌تر اس��ت در پی باال رفتن اس��تانداردهای نسخه‌های سایبری‬ ‫و ورود اف��راد حرف��ه‌ای و دارای تخصص‌ه��ای الزم به حوزه‌ی‬ ‫نش��ر دیجیتال‪ ،‬به‌دنبال راهکار بگردیم چراکه تاکنون چیزی جز‬ ‫نسخه‌های تکه‌پاره‌ش��ده‌ای از آثار بزرگان را در اختیار نداشته‌ایم‪،‬‬ ‫همان‌طور که اگر مترجم کتاب حاضر هم راضی به نشر این کتاب‬ ‫در دس��ت‌گاه رسمی می‌شد و اگر از سد سانسور هم می‌گذشت و‬ ‫در نهایت این کتاب هم به ش��کل متعارف خود به‌دست مخاطب‬ ‫می‌رسید‪ ،‬دیگر چیزی از ادبیات بوکوفسکی باقی نمی‌ماند‪.‬‬ ‫بوکوفس��کی پر‌کار‪ ،‬نویس��نده‌ی زیرزمینی و ملک‌الشعرای‬ ‫چارلز‬ ‫ِ‬ ‫ی‬ ‫قشر فرودست آمریکا‪ ،‬در شعر و نثر خود‪ ،‬محیط فاسد شهرنشین ‌‬

‫جامعه‌ی طبقه‌‌ی پایین آمریکا را به‌نمایش می‌گذاشت‪ .‬او به‌عنوان‬ ‫قهرمانی آیینی‪ ،‬به تجربه‌های شخصی‪ ،‬احساس و خیال‌پردازی در‬ ‫کارهایش تکیه می‌کرد و اغلب زبانی صریح و تصویرهایی خشن و‬ ‫جسمانی را به‌کار می‌برد‪.‬‬ ‫نخستین دفتر شعر بوکوفسکی‪« ،‬گل‌ها‪ ،‬مشت‌ها و شیون دام‌ها»‬ ‫کلیتی از ادامه‌ی راه او را نش��ان می‌دهد‪ .‬در واقع بوکوفس��کی در‬ ‫این دفتر‪ ،‬فش��رده‌ای از آن‌چه را پیش چش��م گذاشته‌است که در‬ ‫آینده در کتاب‌ها و نوشته‌های بعدی گسترش خواهد داد‪ .‬نکته‌ی‬ ‫مه ‌م و مش��ترک در کارهای او‪ ،‬حس ب��ودن در دنیایی متروک و‬ ‫رهاشده‌اس��ت که هم‌راه ب��ا حس ویرانی به ش��عرهای آزاد او راه‬ ‫پی��دا می‌کند و در پوچی‌های زندگی مخصوصن در رابطه با مرگ‬ ‫پراکنده می‌شود‪ .‬به عقیده‌ی «توماس آن ادواردز»‪ ،‬بوکوفسکی در‬ ‫برابر ادعاهایی که ما در مورد موجودی واال ارایه می‌دهیم‪ ،‬به‌طور‬ ‫تحقیرآمیزی در مورد بی‌فرهنگی می‌نویسد‪ .‬بوکوفسکی نژاد بشر‬ ‫را در خباثت و تقلب و اصالح یک موقعیت عالی می‌بیند و کسانی‬ ‫را که در فکر نویسنده‌شدن هستند‪ ،‬فرا می‌خواند تا بروند در جایی‬ ‫قرار گیرند‪ ،‬که فریب حقه‌‌های ضعیف و کثیف بازی بقیه را نخورند‪.‬‬ ‫«خیلی زیاد سیگار می‌کش��م‪ ،‬خیلی زیاد می‌نوشم‪ ،‬اما نمی‌توانم‬ ‫خیلی زیاد بنویس��م‪ ،‬همین‌ط��وری پیش م��ی‌رود و من بیش‌تر‬ ‫می‌خواهم و می‌آید و با ماهلر قاطی می‌ش��ود‪ .‬بعضی‌وقت‌ها باید‬ ‫جلوی خودم را بگیرم‪ .‬می‌گویم‪ ،‬یک لحظه صبر کن‪ ،‬برو بخواب‬ ‫ی��ا به ‪ 9‬ت��ا گربه‌ات نگاه کن و روی کاناپه کنار زنت بنش��ین‪ .‬تو‬ ‫یا س��ر مسابقه‌ای یا س��ر مکین‌تاش‪ .‬و بعد متوقف می‌شوم‪ ،‬روی‬ ‫ترمز فشار می‌دهم‪ ،‬کار کوفتی را پارک می‌کنم‪ .‬بعضی آدم‌ها برایم‬ ‫نوش��ته‌اند که کارهایم به آن‌ها کمک کرده تا به زندگی‌شان ادامه‬ ‫بدهند‪ .‬به خود من هم همین کمک را کرده‌است‪ .‬نوشتن‪ ،‬اسب‌ها‬ ‫و ‪ 9‬تا گربه‌ام‪».‬‬

‫انواع آزادی از دیدگاه طالبوف‬ ‫پیمان عابدی‬ ‫در دوران س��لطنت پنج��اه س��اله‌ی ناصرالدی��ن ش��اه در محیط‬ ‫استبدادزده‌ی ایران‪ ،‬زمینه‌ای برای بحث و انتقاد و اعالم نظریات‬ ‫روشن‌فکران و آزادی‌خواهان فراهم نبود‪ ،‬به همین دلیل‪ ،‬ایرانیان‬ ‫روش��ن‌فکر و اصالح‌طلب در خارج از کشور به نشر افکار و عقاید‬ ‫جدید سیاسی و اجتماعی اقدام کردند‪ .‬چند روزنامه‌ای که در مصر و‬ ‫عثمانی و هندوستان منتشر می‌شد‪ ،‬نویسندگان آن هدف و آرمانی‬ ‫جز بیداری مردم و آش��نا کردن آن‌ها به حدود و حقوق سیاس��ی‬ ‫و اجتماعی خود نداش��تند‪ .‬از جمله کس��انی که در خارج از کشور‬ ‫در راه بی��داری جامع��ه‌ی ایرانی و رهایی مردم از ظلم و اس��تبداد‬ ‫می‌کوشید‪« ،‬عبدالرحیم طالبوف» بود‪ .‬وی در سال ‪ 1250‬هجری‬ ‫قمری در تبریز به دنیا آمد‪ ،‬در نوجوانی برای کسب و کار به تفلیس‬ ‫رفت و به کمک دوس��تان‪ ،‬کم‌کم ثروتی اندوخت و پس از مدتی‬ ‫ب��ه مقاطعه‌کاری پرداخت‪ .‬او ضمن فعالیت‌ه��ای اقتصادی‪ ،‬زبان‬ ‫روس��ی را یاد گرفت و در راه باال بردن س��طح اطالعات سیاسی‬ ‫و اجتماعی خود تالش کرد‪ .‬در اواسط حکومت مظفرالدین‌شاه که‬ ‫آزادی‌خواهان ایران برای تحصیل آزادی و مش��روطیت به مبارزه‬ ‫پرداختند‪ ،‬طالبوف از راه قلم به آنان یاری رس��اند‪ .‬مردم آذربایجان‬ ‫به پاس خدمات ارزنده‌ی او‪ ،‬در دوره اول مجلس مش��روطه وی را‬ ‫به نمایندگی برگزیدند ول��ی او از رفتن به مجلس خودداری کرد‪.‬‬ ‫به عقیده‌ی «مستشارالدوله» و «تقی‌زاده» علت نیامدن او‪ ،‬ضعف‬ ‫پیری و ناتوانی و تاری چشم بود؛ اما عده‌ای هم بر این نظرند که‬ ‫چ��ون روحانیان آن روزگار طالبوف را تکفیر کرده بودند و خواندن‬ ‫کتاب «مسالک المحس��نین» او از طرف «شیخ فضل‌اله نوری»‬ ‫تحریم شده بود‪ ،‬برای احتراز از پیش‌آمدهای ناگوار به تهران نیامد‪.‬‬ ‫طالبوف م��ردی انسان‌دوس��ت‪ ،‬ترقی‌خواه و وطن‌پرس��ت بود و‬ ‫می‌گفت‪« :‬اول جهان را دوس��ت دارم‪ ،‬سپس ایران را و پس از آن‬ ‫خاک پاک تبریز را» وی نه تن‌ها با افکار و اندیش��ه‌های سیاسی‬ ‫مردانی چون «روسو»‪« ،‬ولتر» و «مونتسکیو» آشنایی داشت بلکه‬ ‫با علوم جدید مانند فیزیک نیز کم و بیش مانوس بود‪.‬‬ ‫طالبوف قدرت حکومت را ناشی از ملت می‌دانست و در آثار خود‬ ‫از آزادی‪ ،‬برابری و حقوق اکثریت سخن می‌گوید‪ .‬به نظر او مردم‬ ‫باید از پنج نوع آزادی برخوردار باشند‪ :‬اول‪ :‬آزادی فردی‪ ،‬یعنی هر‬ ‫انس��انی حق دارد هرچه می‌خواهد بکند‪ ،‬بدون آن‌که حق دیگران‬ ‫را پایمال کند‪.‬‬ ‫دوم‪ :‬آزادی عقاید‪ ،‬یعنی هرکس آزاد اس��ت هرگونه عقیده‌ای که‬ ‫مایل اس��ت داشته باشد و هیچ مقامی نمی‌تواند فردی را به خاطر‬ ‫عقیده‌ای که دارد مورد س��رزنش و مجازات قرار دهد‪ .‬حق داشتن‬ ‫عقیده‌ی شخصی مساوی است با حق فرد نسبت به پول خودش‪،‬‬ ‫اما به هیچ‌کس نباید اجازه داد که در عقاید مردم فساد پدید آورد‪.‬‬ ‫سوم‪ :‬آزادی گفتار‪ ،‬یعنی هرکس آزاد است که بنویسد و سخن‌رانی‬ ‫کند ولی کسی که ایجاد اختالل کند و سخنان موهن و افتراآمیز بر‬ ‫زبان راند‪ ،‬پس از رسیدگی کامل کیفر می‌بیند‪.‬‬ ‫چه��ارم‪ :‬آزادی مطبوعات‪ ،‬طالبوف چنان‌که اش��اره ش��د از آزادی‬ ‫مطبوعات و روزنامه‌ها حمایت می‌کرد و می‌گفت نباید کسی را از‬ ‫این کار که به بیداری و هوش��یاری مردم کمک می‌کند بازداشت‪،‬‬

‫مگر آن‌که مطالب آن افتراآمیز و گم‌راه‌کننده باشد‪.‬‬ ‫پنج��م‪ :‬آزادی اجتماعات‪ ،‬یعنی پیروان عقای��د و ایدیولوژی‌های‬ ‫مختلف می‌توانند در مجامع و اجتماع��ات گوناگون‪ ،‬اصول افکار‬ ‫و عقاید خود را مطرح کنند‪ ،‬کارهای دولت را مورد مطالعه و انتقاد‬ ‫قرار دهند و ب��ا ‌آن‌ها موافقت یا مخالفت کنند‪ .‬نظریات اصالحی‬ ‫خود را در اختیار دول��ت قرار دهند‪ .‬طالبوف در آثار خویش‪ ،‬ایمان‬ ‫و اعتقاد راس��خ خود را ب��ه اراده‌ی اکثریت و حاکمیت مردم بارها‬ ‫اعالم می‌کند‪.‬‬ ‫تالیف��ات طالبوف که اغلب آن‌ها با کاغ��ذ خوب و خط زیبا در‬ ‫اس��تانبول و مصر و قفقاز چاپ ش��ده و در زمان خود ش��هرت‬ ‫به‌س��زایی یافتند از این قرار اس��ت‪« 1- :‬س��فینه‌ی طالبی» یا‬ ‫«کتاب احمد»‪ ،‬که درواقع گفت‌گوی پدری اس��ت با فرزندش‬ ‫در موضوع‌ه��ای مختلف علمی که به زبان س��اده و قابل فهم‬ ‫کودکان نوشته شده و مولف‪ ،‬که خود شیفته‌ی دانش و فرهنگ‬ ‫اروپایی بوده‪ ،‬علوم و اکتش��افات و اختراعات گوناگونی را که از‬ ‫روی کتاب‌های روسی در دس��ترس داشته در این کتاب شرح‬ ‫داده اس��ت‪« 2- .‬مسالک المحس��نین»‪ ،‬که سفرنامه‌ای خیالی‬

‫اس��ت و سرگذشت گروه مسافرین جوان در منازل و عرض‌راه‪،‬‬ ‫با قلمی بس��یار زنده و جالب بیان شده و صفات و اخالق اقشار‬ ‫مختل��ف مردم با نهایت دقت ترس��یم ش��ده اس��ت و خواننده‬ ‫پابه‌پای قهرمانان داس��تان به دنبال قضایا می‌رود‪« 3- .‬مسائل‬ ‫الحیات»‪ ،‬که در این کتاب بحث مفصلی از فلس��فه مشروطیت‬ ‫آمده و سپس رش��ته‌ی کالم به حقوق اساسی و قانون کشیده‬ ‫ش��ده اس��ت‪« 4- .‬پندنامه‌ی مارکوس قیصر روم» که ترجمه‌ی‬ ‫فارس��ی آن در چاپ‌خانه‌ی اختر اس��تانبول چاپ ش��ده است‪5- .‬‬ ‫«رساله‌ی فیزیک»‪« 6- ،‬نخبه‌ی سپهری» که خالصه‌ای است از‬ ‫«ناسخ التواریخ» در احوال پیامبر اسالم(ص)‪« 7- ،‬رساله‌ی هیئت‬ ‫جدیده» که ترجمه‌ی است از اثر معروف «فالماریون» دانش‌مند‬ ‫فرانسوی‪« 8- ،‬ایضاحات در خصوص آزادی»‪ ،‬که به دستور «مجد‬ ‫االس�لام» مدیر روزنامه‌ی «وطن» در تهران چاپ شده است‪ .‬در‬ ‫این کتاب از معنی آزادی‪ ،‬مجلس شورای ملی و فواید آن و تکلیف‬ ‫وکالی ملت و قوانین آتیه‌ی ایران و مالیات و قانون اساسی بحث‬ ‫شده است‪« 9- .‬سیاست طالبی»‪ ،‬که آخرین کتابی است از طالبوف‬ ‫که پس از مرگش به چاپ رسیده است‪.‬‬

‫‪81‬‬

‫در گفت‌و‌گو با مجتبی واحدی مشاور مهدی کروبی‬

‫ابزاردینموردسواستفادهحاکمیت‬ ‫اردوان روزبه‬ ‫سکوالریس��م و لیبرالیسم و یا تعبیرهایی نزدیک به این باورها این‬ ‫روزها یکی از تشویش‌هایی است که به نظر می‌رسد جامعه ایرانی‬ ‫را نگران می‌کند‪ .‬ش��اید الزم باش��د در این مورد صحبت کنیم که‬ ‫بدبینی که نس��بت به سکوالریسم وجود دارد ریشه در کجا دارد‪ .‬به‬ ‫نقل از مجتبی واحدی روزنامه‌نگار و مش��اور مهدی کروبی روحانی‬ ‫معترض به انتخابات ایران که اینک در حصر به سر می‌برد‪ ،‬حاکمیت‬ ‫در ایران به دنبال دامن زدن به این نگرانی است که در صورتی که‬ ‫آنان بروند یک استبداد ضد دینی خواهد آمد لذا مردم به بودن آن‌ها‬ ‫رضایت بدهند‪.‬‬ ‫این شاید همیش��ه بخش��ی از همان نگرانی بوده که به خصوص‬ ‫قش��ر‌های مذهبی و البت��ه غیر طرف‌دار حاکمی��ت را نگران کرده‬ ‫اس��ت که در صورت تغییر این حکومت به یک حاکمیت غیر‌دینی‬ ‫و سکوالر هر دین‌داری مورد تهاجم قرار خواهد گرفت‪.‬‬ ‫موضوع جریان‌های فکری آزاد و نیاز‌های اجتماعی به موضوع‌های‬ ‫بنیادینی نظیر آزادی در دین‪ ،‬پوش��ش‪ ،‬شرایط اجتماعی و انتخاب‬ ‫امروز یکی از دغدغه‌های جامعه ایرانی است‪ .‬آن‌چه در ادامه می‌آید‬ ‫تو‌گویی اس��ت با مجتبی واحدی مشاور روحانی د‌ر بند مهدی‬ ‫گف ‌‬ ‫کروبی‪ .‬در طرح همین موضوع‌ها‪ ،‬پرسش اول این است‪« :‬آیا جامعه‬ ‫ایرانی با جریان‌های سکوالریزم و دموکراسی ارتباطی بنیادین یافته‬ ‫تو‌شنود در حاشیه س��ومین همایش اتحاد برای‬ ‫اس��ت؟» این گف ‌‬ ‫س��کوالر دموکراس��ی در ایران که در ‪ ۲۹‬ژوئن تا ‪ ۱‬ژوییه در شهر‬ ‫داالس بود‪ ،‬انجام شد‪.‬‬ ‫این گفت‌وگو در پی آمده‪:‬‬ ‫باید بین مفهوم سکوالریسم و درکی که جامعه از لزوم جدایی دین از‬ ‫حکومت دارد تفکیک قایل شویم‪ .‬با توجه به این‌که حکومت تالش‬ ‫کرده سکوالریسم را ضدیت با دین و حتا با خدا معرفی کند‪ ،‬شاید‬ ‫وقتی از خیلی از مردم بپرسیم سکوالریسم یعنی چه؟ وحشت کرده‪،‬‬ ‫مخالف باشند و یا اعالم بی‌تفاوتی کنند‪.‬‬ ‫ب��ه نظر م��ن در داخل ضمیر اکثری��ت مردم ایران ب��ه این نتیجه‬ ‫رس��یده‌اند چون دیده‌اند این ابزاری است در داخل حکومت‪ .‬به این‬ ‫معنا که از تقدس��ی که مردم برای دین قایلند سواس��تفاده کرده تا‬ ‫اهداف جنایت‌ها‪ ،‬کژی‌ها و بدرفتاری‌های حکومت را توجیه کنند‪ .‬به‬ ‫همین جهت انزجار درونی از این تلفیق وجود دارد‪ ،‬حتا کس��انی که‬ ‫معنا سکوالریسم را ندانند‪.‬‬ ‫نمی‌گویم همه مردم ایران‪ ،‬چرا که خیلی‌ها معتقدند باید حتا بیش‌تر‬ ‫از این دخالت شود‪ .‬به عنوان مثال آقای صدیقی امام جمعه تهران‬ ‫می‌گف��ت‪« :‬ما اعتقاد داریم ولی‌فقیه حق دارد زن رییس جمهوری‬ ‫را در خان��ه‌اش ب��دون اجازه خودش طالق ده��د‪ ».‬نمی‌دانم آقای‬ ‫احمدی‌ن��ژاد خود گفته بود این توصیه را کنند یا بر اس��اس توصیه‬ ‫آقای صدیقی بود‪ .‬به هر حال می‌خواهم بگویم حتا دیدگاه افراطی‬ ‫در آن طرف هم وجود دارد که دخالت باید بیش‌تر هم شود‪.‬‬ ‫به اعتقاد من اکثریت افزاینده‌ی از جامعه ایران به دنبال این هستند‬ ‫که جدایی انجام شود‪.‬‬ ‫س�والی دارم‪ ،‬حکومتی‌هایی که می‌گوین�د دین باید با‬ ‫حکومت تلفیق شود‌‪ ،‬منظورشان کدام دین است؟ مگر‬

‫‪82‬‬

‫ی�ک قرائت از دین ام�روز در ایران وج�ود دارد؟ امروز‬ ‫ده‌ها تفس�یر از دین رحمانی و خشن وجود دارد‪ .‬داخل‬ ‫همی�ن حکومت‪ ،‬عدالتی ک�ه احمدی‌نژاد ب�ه دنبال آن‬ ‫است و باید با حکومت تلفیق شود یا عدالت خامنه‌ای؟‬ ‫رفسنجانی یا عدالت ناطق نوری؟ عدالت مصباح یزدی‬ ‫یا عدالت دستغیب شیرازی؟‬ ‫تجربه نشان داه تلفیق دین با سیاست هم خیانت به کشور است‬ ‫و هم به دین‪ .‬دوم این‌که مش��خص نیس��ت کدام قرائت از دین‬ ‫قرار اس��ت با سیاست تلفیق ش��ود؟ این اول بالتکلیفی مردم و‬ ‫حکومت است‪.‬‬

‫مشکل اصلی این است که نمی‌دانیم‬ ‫رژیم چیست‪ .‬اگر رژیم این است‬ ‫که یک نفر فقط حق دارد همه چیز‬ ‫بگوید و همه موظفند حرف او را‬ ‫گوش کنند و به تعبیرهای آقایان‬ ‫کسی حق ندارد مبانی تصمیم‬ ‫ایشان را سوال کند و با وجود‬ ‫ادعاهای گزاف و تاسف‌انگیزی که‬ ‫می‌گویند ایشان از آسمان الهام‬ ‫می‌گیرد‪ ،‬بدون تعارف این رژیم‬ ‫باید سرنگون شود‬ ‫ف�رض می‌کنیم حکوم�ت از فرآیندی به�ره می‌برد‪ .‬از‬ ‫طرف�ی هم گروهی در خارج از کش�ور ب�رای ارتباط با‬ ‫داخل در تالشند‪ .‬آیا شما فکر می‌کنید این ارتباط برقرار‬ ‫می‌شود؟ باور مردم در داخل ایران این است که گروهی‬ ‫در خارج دس�تی بر آتش دارند‪ .‬آیا به نظر شما اگر این‬ ‫ارتباط برقرار شود موثر خواهد بود؟‬

‫من اعتقاد دارم ارتباط برقرار شد و به دلیل بسته بودن فضا در داخل‬ ‫کش��ور‪ ،‬نقش کسانی که در خارج هس��تند و بعضی‌ها می‌گویند از‬ ‫دور دس��تی در آتش دارند‪ ،‬جدی‌تر شده و من یقین دارم بسیاری از‬ ‫ایرانی‌ها این دست دور بر آتش را غنیمت می‌شمرند چون در داخل‬ ‫امکان آگاهی‌رسانی و خبر‌رسانی وجود ندارد‪.‬‬ ‫ممکن است در خارج یک نفر برای تظاهرات دعوت کند و نفری در‬ ‫داخل بگوید این‌ها نفس‌شان از جای گرم در می‌آید‪ .‬این بحث‌های‬ ‫تئوریک و آگاهی‌رسانی برای کسی هزینه‌ای ندارد و حتا کسانی که‬ ‫در داخل نسبت به خارج بد‌بین هستند‪ ،‬به این مقوله (سکوالریسم)‬ ‫جور دیگری نگاه می‌کنند‪.‬‬ ‫یکی از وظایف کسانی که بیش‌تر مدعی و جلوبرنده موضوع هستند‪،‬‬ ‫این است که بوق تبلیغاتی نظام را خنثا کرده و تعریفات غلطی که‬ ‫از سکوالریس��م و جدایی نهاد دی��ن و حکومت می‌دهد را تفکیک‬ ‫کنن��د‪ .‬حکومت‪ ،‬تبلیغاتی می‌کند مبنی ب��ر این‌که‪« :‬ایهالناس من‬ ‫بدم اما اگر این اس��تبداد دینی برود یک اس��تبداد ضد دینی می‌آید‬ ‫که هر‌کس بخواهد کوچک‌ترین ش��عائر مذهبی را رعایت کند او را‬ ‫سرکوب میکنند‪ »،‬که در این مورد هم باید کار شود‪ .‬بسیاری از افراد‬ ‫این‌جا نماز می‌خوانند و اعتقادات مذهبی دارند‪ ،‬این‌که کسی می‌گوید‬ ‫سکوالریسم به این معنی نیست که با دین ضدیت دارد‪.‬‬ ‫م��ا با این موضوع مخالف��ت داریم که وقتی نهاد دین و حکومت با‬ ‫هم تلفیق شود‌‪ ،‬سواستفاده حکومت از دین اجتناب‌ناپذیر است‪ .‬یک‬ ‫عنوان که برای بسیاری از مردم مقدس است در اختیار حکومت قرار‬ ‫بگیرد و در واقع مسایل غیر قابل اندازه‌گیری آسمانی در اختیار یک‬ ‫حکومت زمینی قرار بگیرد و از آن سواستفاده کند‪.‬‬ ‫یکی از وظایف همایش‌هایی که برگزار می‌ش��ود آگاهی‌رسانی در‬ ‫مورد مقوله سکوالریسم و مفهوم جدایی نهاد دین از حکومت است‪.‬‬ ‫حتا در بین مخالفان این تشنگی وجود دارد که بیش‌تر در این مورد‬ ‫بشنوند‪.‬‬

‫با توجه به این‌که سه سال از بحران شروع اعتراض‌ها‬ ‫می‌گذرد‪ ،‬بس�یاری معتقدند م�ردم در ایران دل‌س�رد‬ ‫شدند یا آمادگی تغییر و تحول را ندارند‪ .‬برداشت شما‬ ‫از شرایط موجود در ایران چیست؟‬ ‫من بین ناامیدی و س��کوت الزامی تفاوت قایل می‌شوم‪ .‬اگر مردم‬ ‫نا‌امید بودند و جنبش را رها کرده بودند حکومت با استیصال برخورد‬ ‫نمی‌کرد که هر کس کوچک‌ترین صدایی دارد را خفه کنند و مجبور‬ ‫نمی‌شد دروغ بگوید و می‌گذاشت حرف‌های ما به گوش مردم برسد‪.‬‬ ‫اما قبول دارم سرکوب شدید و در کنار آن بالتکلیفی خود اپوزیسیون‬ ‫وجود دارد‪.‬‬ ‫بارها سوال شده چرا در سوریه‪ ،‬تونس‪ ،‬مصر وضعیت به نحوه دیگری‬ ‫پیش می‌رود اما در ایران این‌طور نیست‪ .‬به نظر من هنوز در سوریه‬ ‫اکثر مخالفان می‌گویند بش��ار اسد باید برود‪ .‬اما ما در اپوزیسیون نه‬ ‫تنها اجماع نداریم بلکه دعوا داریم‪ .‬یک عده می‌گویند آقای خامنه‌ای‬ ‫باید باشد و اختیاراتش محدود شود‪ ،‬عده‌ای می‌گویند قانون اساسی‬ ‫خوب است اما به انحراف رفته‪ ،‬عده‌ای دیگر هم مانند من می‌گویند‬ ‫عامل انحراف همین قانون اساسی است‪.‬‬ ‫اگر نقشه راه درس��تی برای ادامه جنبش تهیه شود‪ ،‬مردم ایران‬

‫کم‌تر از مردم س��وریه و دیگر کشورها نخواهند بود‪ ،‬اگرچه این‬ ‫سرکوب‌ها بی‌اثر نبوده است‪.‬‬ ‫ما رهبرانی را به صورت نمادین مثل آقایان موس�وی و‬ ‫کروبی در جنبش س�بز داریم‪ .‬آیا عدم کامیابی را شما‬ ‫مس�تقیمن در جریان جنبش س�بز می‌بینید یا جریان‬ ‫هم‌اندیشیاپوزیسیون؟‬ ‫هر دو اس��ت‪ .‬در درون جنبش سبز باید آسیب‌شناسی انجام شود و‬ ‫ن است که گروهی تالش کردند‬ ‫اشکال اول در درون این جنبش ای ‌‬ ‫جنبش سبز را معادل اصالحات به همان مفهومی که وجود داشت‬ ‫بگیرند و اشکال دوم این است که به اعتقاد من جنبش سبز بسیار‬ ‫فراگیر‌تر از آن اس��ت که عده‌ی خاصی خ��ود را متولی آن بدانند و‬ ‫شورایی درست شود‪ ،‬ضمن این‌که به دوستان احترام می‌گذارم‪ ،‬اما‬ ‫باید قبول کنیم جنبش اعتراضی مردم ایران بسیار فراگیرتر از جنبش‬ ‫س��بز اس��ت و محدود کردن به جنبش س��بز از اول کار غلطی بود‬ ‫ثانین جنبش سبز بسیار فراگیر‌تر از گروه‌هایی است که امروز خود را‬ ‫مدعی آن می‌دانند و تابلوی بیرونی جنبش هستند‪ .‬اگر این موضوع‬ ‫را روشن کنیم بخشی از مشکل حل می‌شود‪.‬‬ ‫وقتی جنبش س��بز را به افراد خاصی مح��دود کردی و اصلی‌ترین‬ ‫چهره‌ها هم در زندان بودند‪ ،‬باقی هم افرادی بودند که نه تنها جلوتر‬ ‫بلکه نتوانس��تند هم‌راه مردم روند‪ ،‬طبیعتن رکودی (در این شرایط)‬ ‫ایجاد می‌شود‪ .‬اگر این رکود وجود دارد بخشی به خاطر سرکوب‌ها‬ ‫و بخشی به خاطر سردرگمی بین افراد پرتریبون‌تر جنبش است‪.‬‬ ‫من اعتقاد دارم مبنای یک‌س��ری از اشکاالت قانون اساسی است و‬ ‫مهم‌ترین طرف‌دار ایده اجرای قانون اساس��ی آقای خامنه‌ای است‪.‬‬ ‫اختیاراتی که از قانون اساسی برای رهبر در می‌آید ده‌ها برابر بیش‌تر‬ ‫از امتیازات فرضی است که ما برای آزادی ایران می‌خواهیم از آن در‬ ‫بیاوریم‪ .‬اگر فضایی ایجاد شود تا نه من که می‌گویم قانون اساسی‬ ‫منشا بسیاری از اشکاالت هست هو شوم و نه کسانی که می‌گویند‬ ‫قانون اساسی خوب است‪ ،‬جلو خواهیم رفت‪.‬‬ ‫به عنوان روزنامه‌نگار ش�ما معتقد به تغییر حاکمیت در‬ ‫ایران هستید یا به نظر شما می‌شوند در ایران این رژیم‬ ‫را بهبود بخشید؟‬ ‫مشکل اصلی این اس��ت که نمی‌دانیم رژیم چیست‪ .‬اگر رژیم این‬ ‫اس��ت که یک نفر فقط حق دارد هم��ه چیز بگوید و همه موظفند‬ ‫حرف او را گوش کنند و به تعبیرهای آقایان کسی حق ندارد مبانی‬ ‫تصمیم ایشان را سوال کند و با وجود ادعاهای گزاف و تاسف‌انگیزی‬ ‫که می‌گویند ایشان از آسمان الهام می‌گیرد‪ ،‬بدون تعارف این رژیم‬ ‫باید سرنگون شود‪ .‬اما اگر فرض بر این است که نظام حکومتی که‬ ‫به اعتقاد من با رای مردم باال آمده‪ ،‬وجود دارد‪ ،‬مبنای آن حرف آقای‬ ‫خمین��ی بوده که «پدران ما چه حقی داش��تند برای ما نظام تعیین‬ ‫کنند»‪ ،‬آن حق هنوز هست‪ .‬این حکومت اگر اعتقاد دارد که درصد‬ ‫باالیی از مردم به آن پای‌بند هس��تند‪ ،‬باید رفراندومی برای کسب‬ ‫نظر مردم در مورد نظام حکومتی انجام شود‪ .‬من معتقدم هم خارج‬ ‫(منظورم کش��ورهای خارج است) و هم داخل کشور در مورد میزان‬ ‫مشروعیت نظام ابهام دارند‪ .‬به نظر من حتا در داخل خود حکومت‬ ‫هم این ابهام وجود دارد‪ .‬بعضی از افراد س��عی می‌کنند خود را سوا‬ ‫کرده و خیلی خودشان را به دولت و رهبری نزدیک نشان ندهند‪.‬‬ ‫آیا فکر می‌کنید این فرآیند دور است یا نزدیک؟‬ ‫من این فرآیند را بسیار نزدیک می‌بینم‪.‬‬

‫صنیعالملکوروزنامهدولتعلیهایران‬ ‫پیمان عابدی‬ ‫چنان‌چه می‌دانی��م دومین روزنامه به زبان فارس��ی در ایران به نام‬ ‫«وقایع اتفاقیه» در سومین سال سلطنت «ناصرالدین‌شاه» و پس از‬ ‫گذشت چهارده سال از تالش‌های مداوم «میرزاصالح شیرازی» چاپ‬ ‫و منتشر شد‪ .‬این روزنامه با چاپ سنگی‪ ،‬در چهار تا هشت صفحه به‬ ‫وسیله دولت به طور هفتگی با اخبار ایران و جهان و مقاالت سودمند‬ ‫علمی در تهران به چاپ می‌رسید‪ .‬نخستین شماره‌ی این روزنامه با‬ ‫«روزنام‌چه اخبار دارالخالفه‌ی تهران» منتشر شد و در باالی اولین‬ ‫نام ‌‌‬ ‫صفحه‌ی آن‪ ،‬شیر و خورشید و عبارت «یا اسداله الغالب» نوشته شد و‬ ‫در دو طرف آن تصویر دو درخت دیده می‌شد‪ .‬اما از شماره دوم‪ ،‬نام آن‬ ‫به روزنامه «وقایع اتفاقیه» تغییر کرد و در مجموع به مدت ده سال‪،‬‬ ‫‪ 471‬ش��ماره از آن منتشر شد‪ .‬این روزنامه تا شماره‌ی ‪ ،16‬روزهای‬ ‫جمعه‌ی هر هفته و پس از آن روزهای پنج‌شنبه منتشر می‌شد‪ .‬بهای‬ ‫تو‌چهار‬ ‫تک‌فروشی آن ده شاهی و حق اشتراک سالیانه‌ی آن‪ ،‬بیس ‌‬ ‫قران بود که در آن زمان به نس��بت گران به نظر می‌رس��ید‪ .‬در این‬ ‫روزنامه نخست اخبار مربوط به شاه و دربار چاپ می‌شد و آن‌گاه به‬ ‫اخبار پ‌ای‌تخت می‌پرداختند و بعد اخبار شهرستان‌ها و در پایان اخبار‬ ‫جهان‪ .‬در انتش��ار اولیه و اداره‌ی این روزنامه پنج نفر سهم به‌سزایی‬ ‫داشتند‪« :‬میرزا تقی‌خان‌امیرکبیر» که بنیان‌گذار آن بود‪« ،‬حاجی میرزا‬ ‫جبار تذکره‌چی» (موسس کارخانه بلورسازی) مدیر و سردبیر‪« ،‬میرزا‬ ‫عبداله» خبرنگار و نویسنده‪« ،‬ادوارد برجیس» مترجم و مسئول مالی‬ ‫و مباش��ر روزنامه و «حاج عبدالمحمد» مس��ئول و ناظر چاپ‪ .‬این‬ ‫روزنامه در ابتدا به علت عدم توجه مردم به مسائل اجتماعی و سیاسی‬ ‫و بی‌سوادی خلق‪ ،‬مورد استقبال عمومی واقع نشد‪ ،‬تا جایی که دولت‬ ‫به ناچار‪ ،‬خرید آن را ب��رای گروهی از کارمندان دولت اجباری کرد‪:‬‬ ‫«هرکس در ایران دارای دویست تومان مواجب دولتی است‪ ،‬باید اجیر‬ ‫یک روزنامه شده‪ ،‬در سال دو تومان قیمت آن را بدهد‪».‬‬ ‫در س��ال ‪ 1276‬هجری قمری با تش��کیل مجلس شورای دولتی و‬ ‫با انتصاب «ش��اه‌زاده اعتضادالس��لطنه» به وزارت علوم‪ ،‬روزنامه‌ی‬ ‫وقایع اتفاقیه تابع این وزارت‌خانه ش��د‪ .‬یک‌س��ال بعد در ش��ماره‌ی‬ ‫‪ 471‬روزنامه‪ ،‬نخس��ت واژه‌ی «اتفاقیه» از کنار وقایع برداش��ته شد‬ ‫و بعد از ش��ماره ‪ 472‬به نام «روزنامه‌ی دولت علیه ایران» انتش��ار‬ ‫یافت‪ .‬این تغییر نام با توجه به عالقه‌مندی ناصرالدین‌شاه به داشتن‬ ‫روزنامه‌ی مصور ب��ود‪ ،‬برای انجام این تمای��ل مدیریت روزنامه به‬ ‫«میرزا ابوالحسن‌خان غفاری» ملقب به «صنیع‌الملک» واگذار شد‪.‬‬ ‫صنیع‌الملک از برجس��ته‌ترین هنرمندان عصر ناصری و بنیان‌گذار‬ ‫نخستین هنرکده و پیش‌گام هنر گرافیک در ایران بود‪ .‬او که با ارائه‌ی‬ ‫پرده‌ای از چهره‌ی «محمدش��اه» به جمع نقاشان دربار پیوسته بود‪،‬‬ ‫چندی بعد برای هنرآموزی و به قصد آشنا شدن با فن چاپ به ایتالیا‬ ‫فرستاده شد و در موزه‌های فلورانس و رم به رونگاری از آثار استادانی‬ ‫چون «رافائل» و «تیس��ین» پرداخ��ت‪ .‬او پیش از انتخاب به عنوان‬ ‫مدیرمسئول روزنامه‌ی دولت علیه ایران‪ ،‬به سفارش صدراعظم وقت‪،‬‬ ‫«میرزاآقاخان نوری»‪ ،‬پرده‌های سالم نوروزی‪ ،‬شامل چهره‌های شاه‬ ‫و بیش از ‪ 80‬تن از ش��خصیت‌های درباری و دولتی را نقاشی کرد و‬ ‫بین سال‌های ‪ 1270‬تا ‪ 1273‬هجری قمری مصورسازی نسخه‌ی‬ ‫خطی «هزار ‌و یک‌شب» را در شش جلد و مشتمل بر ‪ 1134‬صفحه‬ ‫تصویر را با کمک شاگردانش در «مجمع الصنایع ناصری» به پایان‬ ‫رس��اند‪ .‬صنیع‌الملک به دلیل فراگیری نقاشی و فن چاپ تصویر در‬

‫اروپا‪ ،‬در س��ال ‪1277‬هجری قم��ری (‪1861‬میالدی) به ریاس��ت‬ ‫«دارالطباعات همایونی» برگزیده شد‪ .‬در همان سال روزنامه دولت‬ ‫علیه ایران را در اختیار او گذاشتند تا یک روزنامه مصور منتشر کند‪.‬‬ ‫او این روزنامه را با تصاویر گراوور انتش��ار داد‪ .‬لقب رسمی او رئیس‬ ‫اداره انطباع��ات و روزنامه‌جات بود و او تا آخر عمر این مناصب را بر‬ ‫عهده داش��ت‪ .‬وی در آغاز‪ ،‬لقب «خان» دریافت کرد و بعد در سال‬ ‫‪1277‬هجری قمری «نقاش‌باشی» شد‪ .‬این انتصاب به غیر از قابلیت‬ ‫و کفایت هنری او‪ ،‬بر اثر رابطه‌ی شخصی‌اش با ناصرالدین‌شاه بود‬ ‫که کار تعلیم نقاش��ی و طراحی او را بر عهده داشت‪ .‬او در نخستین‬ ‫ش��ماره روزنامه‌ی «دولت علیه ایران» تک‌چهره‌ای از خود را چاپ‬ ‫کرد که به عنوان نخستین خودنگاره‌ی چاپ شده در روزنامه در ایران‬ ‫محسوب می‌شود‪ .‬ابوالحسن‌خان در مجموع ‪ 57‬تصویر چاپی از رجال‬ ‫برای روزنامه دولت علیه ایران تهیه کرد و یکی از آن‌ها چاپ باسمه‬ ‫ای بود‪ .‬ناصرالدین‌شاه به قدری کار وی را پسند کرد که هفت ماه بعد‬ ‫از آغاز به کار وی در روزنامه به تاریخ ‪ 27‬شوال ‪1278‬هجری قمری‬ ‫اعالم کرد که میرزا ابوالحس��ن‌خان به لقب «صنیع‌الملک» مفتخر‬ ‫ش��ده است و نیز اعالم شد که مدرسه نقاشی جدیدی برپا شده و از‬ ‫والدین خواس��ته شد تا نام فرزندان خود را در این مدرسه ثبت کنند‪.‬‬ ‫والدین فرزندان خود را روزهای ش��نبه برای تعلیم نقاشی نزد صنیع‬ ‫الملک می‌آوردند؛ شاگردان در روزهای دیگر هفته نیز می‌توانستند از‬ ‫نقاشی‌های استاد و نقاشی‌های چاپی اروپایی بهره بگیرند‪ .‬روز جمعه‬ ‫هم که تعطیل عمومی بود مردم می‌توانس��تند از مدرس��ه و آثار آن‬ ‫دی��دن کنند‪ .‬صنیع الملک کار چ��اپ روزنامه و تهیه تصاویر رنگی‬ ‫را تا س��ال ‪1284‬هجری قمری( ‪1866‬میالدی) که در ‪ 54‬س��الگی‬ ‫درگذش��ت‪ ،‬ادامه داد و ناصرالدین شاه هنر نقاشی را از او یاد گرفت‪.‬‬ ‫صنیع الملک مشخصات و خصوصیات روحی اشخاصی را که مدل‬ ‫او ق��رار می‌گرفتند و یا در تابلوهای خ��ود معرفی می‌کرد‪ ،‬به خوبی‬ ‫می‌شناخت و با س��ادگی عجیبی که قدر مسلم نشان از قدرت دید‬ ‫و مهارت دس��ت او داش��ت‪ ،‬آن‌ها را نش��ان می‌داد‪ .‬او بیش از همه‬ ‫موضوعات دیگر به انسان عالقه‌مند بود و به همین علت هم تعداد‬ ‫فراوانی تک‌چهره از خود به یادگار گذاشته است‪.‬‬

‫‪83‬‬

‫شاهرخ حیدری ‪ /‬عنوان‪ :‬حکومت های توتالیتر‬