IN SITU
74368
K A D I K Ö Y M E Y D A N I K E N T S E L TA S A R I M YA R I Ş M A S I
■ ANADOLU YAKASI KIYI TİPOLOJİLERİ ve MAKROFORM ANALİZLERİ
IN SITU
ÇEVRESEL BAĞLANTILAR
Değişen kentsel dinamiklerin etkisiyle günümüz kamusal mekan literatüründe “geçiş mekanları”(transit places), “yer olmayan”, kimseye ait olmayan mekan (non-lieux) terimleri tartışılmaktadır. Auge’e göre (1997), “yer” kimliğe sahip, ilişkisel ve tarihsel anlamda tanımlanabilen alan olarak açıklamakta, “yer olmayan” ise belirli bir kimlik ve ilişki ortamı oluşturmamakta, yalnızlık ve benzeşim yaratmaktadır . Bir mekana aidiyet hissini kazandıran yer kavramı belirli obje, vak’a, yapı, mekan zemininde “yerinde“ işlenen zihinsel süreçlerle oluşmaktadır. Bu çalışma tarihsel süreçte kent belleğine işlenmiş izleri ve dokuyu referans alarak insan ölçeği ve doğal çevrenin yeniden kazanımı, insani erişilebilirlik, yaşayan kamusal işlevlere odaklı stratejileri “yerinde” yaşatacak bir perpektif sunmaktadır.
Kadıköy çarşısı ve kıyı alanının aktarma merkezi niteliği yoğun bir insan hareketliliği açığa çıkarmaktadır. Bu noktada üretilen tasarım gelecek perspektifinde toplu taşıma kalitesinin arttırılacağı yaya erişilebilirliğinin geliştirilmesi gerekliliği üzerine kurgulanmıştır. Böylece; - lastik tekerlekli toplu taşıma yoğunluğunun raylı sistem, deniz yolu ve bisikletli erişilebilirliği ile azaltılması, - otobüs durakları ve otobüslerin hareketliliğinin bu araçların kıyıdaki mevcudiyet süresini azaltacak şekilde yeniden düzenlenmesi - üsküdar, kadıköy merkez, fenerbahçe kıyı bölgesi doğrultusunda kesintisiz yeşil alan bağlantısının kurulması - üsküdar-kadıköy arasında ve kıyı- çarşı arasında raylı sistem kullanımının geliştirilmesi - merkez, farklı semtler ve kıyı bölgesini bağlayacak 1. Derece bisiklet yolu güzergahının belirlenmesi alanın çevresel bağlantıları bakımından öne çıkan kararlardır.
PROJE ALANI VE TASARIM SÜRECİ
Kadıköy rıhtım bölgesi kıyı alanı önemli bir rekreasyon alanı ve aktarma merkezidir. Bölgede öncelikli sorunları; - Kıyı – çarşı arasındaki araç yolu bariyeri, trafik yoğunluğu, kıyı bölgesinin araç yolu ve otoparklar ile bölünmesi, odak bölgedeki kavşak boyutları ve yoğunluğu - Otobüs duraklarının yaya hareketliliği, ısı adası etkisi, kentsel estetik ve güvenlik bakımından olumsuz etkileri - Haydarpaşa bölgesinin işlevsel ve fiziksel kopukluğu, işlevsiz alanlar, tanımsız yaya yolları ve yoğun sert zemin olarak açıklanabilir. Bu bağlamda tasarım süreci; - açıklanan öncelikli sorunlara çözüm üretilmesi - alanın tarihi niteliği ve ortak belleğe dair izlerin işlenmesi - insan ölçeği, mekansal engeller, ekoloji ve iklime duyarlı çözümler geliştirilmesi üzerine kurgulanmıştır.
■ EKOLOJİK KORİDORLAR ve YEŞİL SİSTEM
ULAŞIM – ERİŞİLEBİLİRLİK Çevresel bağlantılara uyum, alanının temel sorunlarının çözümü ve kentsel tasarım çizgileri etkin bir ulaşım sistemi çözümünü gerektirmektedir. Bu bağlamda alınan kararlar; Araç yolu sistemi ve geometrisinin düzenlenmesi: Kıyı – çarşı arasındaki yol enkesitinin enaza indirilmesi, kavşağı küçültülmesi ve akıcılığının arttırılması, toplu taşıma araçalarının sadece kavşağın kuzey kesimin hareket etmesinin sağlanması, çarşı bölgesinin tretuar genişliğinin arttırılması sağlanmaktadır. Otopark düzenlemesi: temel yaklaşım toplu taşıma kalitesinin yükseltilmesi, özel araç hareketliliğinin tarihi merkez ve kıyı alanından mümkün olduğunca uzaklaştırılmasıdır. Bu nedenle özel araç baskısını teşvik edecek özel araç otopark alanları önerilmemekle birlikte üretilen tasarım idarenin olası taleplerine cevap verecek şekildedir. Proje alanında sadece yaşlılık ve engellilik sorunu yaşayan bireylere özel otopark alanları alanın kuzey ve güney kesiminde önerilmiştir. Yaya – bisiklet erişilebilirliği; yaya ve bisiklet erişilebilirliği sadece kadıköy ün değil, İstanbul’un çözüme muhtaç sorunsalıdır. Bu bağlamda proje alanı ve yakın çevresini kapasayacak şekilde; - 1. Derece bisiklet yolu ağı: bisiklet yolu omurgasını teşkil etmektedir - Engelsiz erişilebilirlik ağı: belirtilen engelsiz erişilebilirlik standartlarının öncelikli olarak uygulanacağı ağdır. - Kıyı odaklı kesintisiz yaya omurgası: Kıyı alanının yakın çevresini kapsayan, uygulama standartları belirtilen iç kesimlerden kıyı alanına dokunan öncelikli yaya yollarıdır. üç tip ağ tanımlanmıştır. Otobüs ve minibüs hareketliliği: mevcut otobüs durakları kaldırılarak, merkez ve e5 istikametinden gelen sık hatların kıyı alanında ring şeklinde çalışacağı iniş-biniş peronları ve hareket düzeni tanımlanmıştır. Bu yaklaşım idare tarafından üst ölçekli bir planlamayı gerektirmektedir. Minibüsler projede belirtilen noktaya taşınarak, öneirlen tramvay hatlarıyla yoğunluğunun azaltıması önerilmektedir. Taksi – taksi dolmuş vb. özel işletmeler ise uygulama sürecinde talep belirtildiği takdirde kavşağın güney kesiminde ve kavşağın kuzeyinde rasimpaşa mahallesi tarafında cep ayrılarak sağlanabilecektir.
MEYDAN TASARIMI Meydan formu çarşı bölgesi ve kıyı bölgesini bütünleştirecek şekilde çarşı akslarının uzantıları ve yapay-doğal sınırlandırıcılar referans alınarak tespit edilmiştir. Bu doğrultuda meydan formu mevcut referansların oluşturduğu belirgin bir geometrik formu açığa çıkarmaktadır. Meydan alanının içinde eski hal binasının konumu meydana simgesel bir karakter yüklemektedir. Ayrıca eski hal binası odak alana negatif mekan karakteri yükleyerek meydanı parçalamakta, çeşitlilik arzeden süpriz mekan niteliği kazandırmaktadır. Meydan kendi içinde 9 farklı açık mekan alt bölgesinin bütünlüğü ile tarif edilmektedir.
KENTSEL BELLEK VE İZLER Kadıköy tarihi bir merkez olarak kentsel ortak bellek bakımından zengin bir içerik ortaya koymaktadır. Ancak bu içeriği büyük bir kısmı gerek yanlış uygulamalar gerek değişen fiziki ve toplumsal yapı ile zamanla kamusal alanda ki algılanabilirliğini yitirmiştir. Proje kapsamında farklı tarihsel katmanlarda kamusal alanın kimliğine aktarılacak referanslar analiz edilmektedir. Kamusal alan tasarım süreci kentsel bellek ve izler referans alınarak geleceğin çizgilerine aktarılmaya çalışılmıştır.
■ ERİŞİLEBİLİRLİK AĞI ve YAPISAL&MEKANSAL REFERANSLAR
KIYI ALANI TASARIMI Kıyı alanı, merkez ve kent ölçeğinde bütüncül bir tasarım ortaya konabilmesi için Haydarpaşa, liman ve iski bölgesi ile bütünleşik olarak ele alınmıştır. Böylece; proje alanına rekreasyon ve transfer merkezi niteliğini destekleyecek yaşanabilirlik düzeyini yükseltecek yeni işlevler yüklenmiştir. Kıyı alanında “kıyı rekreasyon aksı” ve “kıyı işlevsel aksı” ile beşt farklı nitelikte bölge bütünleştirilmektedir; - Rekreasyon: dinlenme mekanları, modern deniz hamamı, oyun – spor alanları vb. ile Kıyı hattı işlevsel yapısını tanımlamaktadır. - Spor: çocuklara yönelik spor eğitim merkezi, eğitim birimleri, spor akademisi idari birimi vb. işlevlerle Mevcut İSKi sahasının gelecekte önerilen işlevsel yapısını tanımlamaktadır. - Meydan: Odak bölgede Kıyı ile çarşı bölgesini bütünleştirecek bir formda tasarlanan toplanma – dağılma mekanıdır. Kıyı alanı tasarım çizgileri kentsel bellek ve tarihi izlere bağlı olarak biçimlenmektedir. Tasarım çizgileri tüm izleri bir ağ içinde bağlarken tanımlanan “yapısal ve mekansal referansların” yaya modunda algılanabilirliğini sağlamayı amaçlamaktadır. Kıyı alanı tasarımında mevcu sert zemin miktarıının azaltılarak ısı adası etkisnin en aza indirilmesi hedeflenmektedir. Bu nedenle ağaç dokusu, çiçek bahçeleri, bostan, pasif yeşil alanların yaygınlaştırılması önerilmektedir.
N
yaya ve bisiklet erişilebilirliği
engelsiz erişilebilirlik ağı
■ 1 / 2000 PLAN
1. kademe bisiklet yolu farklı alt merkez ve konut bölgelerini kıyı bölgesi ve çarşı bölgesine bağlamaktadır.
Merkez bölgesinde “öncelikli olarak” düzenlenmesi önerilen bağlantıları içeren engelsiz erişilebilirlik ağı önerilmektedir.
Mevcut araç yolu hareket yönleri korunmakla birlikte çarşı bölgesi tamamen yaya yolu olarak düzenlenecektir.
Bu ağ üzerindeki tüm yollar “erişilebilirlik izleme ve denetleme formu” çerçevesinde TS12576 standartlarına uygun bi şekilde düzenlenmektedir.
otobüs ve minibüs durakları
otobüs ve minibüs durakları
Otobüs hatlarının kamusal ulaşım potansiyeli ve kıyı alanının yaşanabilirliği arasında bir “denge” kurulması gerekmektedir.
Seferleri sık olan hatlar rıhtımda bir noktadan yolcu indirip bir noktadan yolcu alarak duraklamadan ring seferi önerilmektedir.
engelsiz erişilebilirlik ağı
Bu bölge içinde kontrollü araç yolu hareketliliği sağlanabilecektir.
KESİNTİSİZ YAYA OMURGASI - [TEMEL ILKELER**]
Seferleri seyrek olan hatlar ise salı pazarı bölgesinde duraklaması ve kıyı bölgesinde sürekli ücretsiz servis ile desteklenmesi önerilmektedir. Eğer idare tarafından uygun görülmezse bu hatlar da kıyıdan ring seferleri düzenleyecektir.
rıhtıma kuzeyden giriş - çıkış yapan 53 otobüs hattı
su üzeri hareketli bisiklet-yaya platformu merkez bölgesi; *mevcut yaya yolları korunuyor *sınır içi tamamen yaya yolu *sadece mor yollar kontrollü araç yolu *bölge dışı ise mevcuttaki araç ve yaya yönleri korunacak
■ Temel İlkeler:
sık çalışan hatların iniş biniş bölgesi
rıhtıma merkez bölgesinden giriş - çıkış yapan 38 otobüs hattı
1. Kademe bisiklet yolu
merkez bölgesinden gelen 38 otobüs hattı
seyrek çalışan hatların iniş-biniş-duraklama bölgesi minibüs hatlarının iniş-biniş-duraklama bölgesi
E5 bölgesinden gelen 53 otobüs hattı
• 5m ve altındaki yollar tamamen yaya - bisiklet yoludur
ücretsiz otobüs servisi 1 km
• 5m üzerindeki yollar ideal olarak yaya yolu olarak düzenlenmiştir. Ancak araç akışının gerekliliği doğrultusunda; yolun bir tarafında en az 1.5 en vçok 2m genişlik, diğer taraan da mümkün olan en geniş yaya şeridinin sağlanması
kontrollü araç yolu
• Bu yollarda yaya şeridi genişliğini sağlayabilmek için bisiklet yolları gerektiğinde paylaşımlı kullanılabilir. • Araç hareket hızını düşürmek için yolun yaya şeridi belirli aralıklarla şaşırtmalı olarak kurgulanması • Tüm yollarda teknik olarak en az araç şerit genişliği uygulanması
ULAŞIM SİSTEMİ
YAYA VE BİSİKLET ERİŞİLEBİLİRLİĞİ
ENGELSİZ ERİŞİLEBİLİRLİK AĞI
KESİNTİSİZ YAYA OMURGASI
OTOBÜS VE MİNİBÜS DURAKLARI
■ Kıyı alanı ile ilişkili en önemli bağlantılara tutunan yeni bir sistem önerilmektedir.
■ 1. kademe bisiklet yolu farklı alt merkez ve konut bölgelerini kıyı bölgesi ve çarşı bölgesine bağlamaktadır. ■ Mevcut araç yolu hareket yönleri korunmakla birlikte çarşı bölgesi tamamen yaya yolu olarak düzenlenecektir. ■ Bu bölge içinde kontrollü araç yolu hareketliliği sağlanabilecektir..
■ Merkez bölgesinde “öncelikli olarak” düzenlenmesi önerilen bağlantıları içeren engelsiz erişilebilirlik ağı önerilmektedir. Bu ağ üzerindeki tüm yollar aile ve sosyal politikalar bakanlığı “erişilebilirlik izleme ve denetleme formu” çerçevesinde bu projede tanımlanan uygulama standartlarına (bkz. pafta 7) uygun bir şekilde düzenlenmelidir.
■ Araçların ve üstyapı elemanlarının etkisinin azaltılacağı öncelikli olarak yaya hareketinin esas alınacağı akslardır. Hedef kıyı alanı ve meydanaen kısa sürede akıcı yaya hareketliliği ile ulaşmaktır.
■ Otobüs hatlarının kamusal ulaşım alanınınyaşanabilirliği arasında bir gerekmektedir.
Kadıköy Ulaşım Omurgası Kadıköy Ulaşım Omurgası ve Kıyı Bölgesini Bağlayan Düzenlenmesi Gereken Öncelikli Yollar
1. Kademe Bisiklet Yolu Merkez Bölgesi
Su Üzerinde Hareketli Bisiklet Yaya Platformu Kontrollü Araç Yolu
*Mevcut yaya yolları korunuyor. *Sınır içi tamamen yaya yolu *Sadece mor yollar kontrollü araç yolu *Bölge dışı ise mevcuttaki araç ve yaya yolları korunacak.
Engelsiz Erişilebilirlik Ağı
• Yaya şeritlerinin kıyı doğrultusunda algılanmasını sağlayacak görsel ve işitsel elemanlarla desteklenmesi, hemzemin duyumsanabilir malzeme ile üretilmesi
OTOBÜS VE MİNİBÜS DURAKLARI potansiyeli ve kıyı “denge” kurulması
■ ** Temel İlkeler için Bkz. Kesintisiz Yaya Omurgası - Temel İlkeler Rıhtıma merkez bölgesinden giriş-çıkış yapan 38 otobüs hattı rotası Rıhtıma kuzeyden giriş-çıkış yapan 53 otobüs hattı rotası
■ Seferleri sık olan hatlar rıhtımda bir noktadan yolcu indirip bir noktadan yolcu alarak duraklamadan ring seferi önerilmektedir. ■ Seferleri seyrek olan hatlar ise salı pazarı bölgesinde duraklaması ve kıyı bölgesinde sürekli ücretsiz servis ile desteklenmesi önerilmektedir. Eğer idare tarafından uygun görülmezse bu hatlar da kıyıdan ring seferleri düzenleyecektir. Ücretsiz Otobüs Servisi 1 Km Sık Çalışan Hatların İniş-Biniş Noktası
Seyrek Çalışan Hatların İniş-Biniş Noktası
Minibüs Hatların İniş-Biniş Noktası
• 80m aralıklarla dinlenme mekan ve öğelerinin konumlandırılması • Kaldırım uygulanacaksa en fazla 10cm yükseklikte üretilmesi, karşıya geçişlerde bu yüksekliğin sürdürülmesi • Karşıya geçiş hareketlerinin hemzemin geçitlerde çözümlenmesi, öncesinde araçlar için yavaşlatıcı engel düzenlenmesi