16
DOSSIER ZIEKENHUISFYSIOTHERAPIE
Gelre Fit met Dialyse
Ziekenhuisfysiotherapie verandert mee Gelre ziekenhuizen Apeldoorn is in oktober vorig jaar een pilot gestart met drie verschillende fitnessvideo’s voor dialysepatiënten. Patiënten kunnen tijdens de hemodialyse meedoen met een vijftien minuten durend filmpje. Het doel is dialysepatiënten meer te laten bewegen en het effect van de dialyse te vergroten. Gelre fysiotherapeuten Hanna van Eijsden en Reenske Wieringa vertellen over de productie en de eerste ervaringen met de filmpjes. Tekst: Frank van Geffen | Fotografie: Wiep van Apeldoorn
Hanna van Eijsden en Reenske Wieringa zijn als fysiotherapeuten ziekenhuisbreed inzetbaar, maar zijn in de praktijk nooit op de dialyseafdeling te vinden. Van Eijsden vertelt hoe zij toch bij de videoproductie betrokken zijn geraakt. “In de literatuur is steeds meer aandacht voor bewegen tijdens dialyseren. Daarnaast was men in het Dialysecentrum aan het kijken hoe dialyseren effectiever gemaakt kon worden, met name om het fosfaat makkelijker aan het bloed te kunnen onttrekken. Een van de nefrologen heeft daarom gevraagd of de afdeling Fysiotherapie daar iets mee kon.” Van Eijsden, die ook fysiotherapiewetenschapper is, ging met het verzoek aan de slag.
Nederland in Beweging
Van Eijsden trof een aantal onderzoeken aan over de effecten van bewegen op fosfaatafvoer. “Er is geen hard bewijs, maar er zijn voldoende aanwijzingen dat bewegen een positief resultaat op de dialyse kan hebben. Daar komt bij dat nierpatiënten vaak een wat passieve levensstijl hebben. Patiënten komen hier drie keer per week voor behandeling en al die uren zitten ze stil. Dat is niet vreemd, want dialyseren is gewoon vermoeiend. Zo hadden we een tweeledig doel: de dialyse verbeteren én de levensstijl aanpassen. Dat wilden we bereiken door bewegen op de dialyseafdeling te stimuleren.” Van Eijsden ging eerst te rade bij andere dialysecentra. “Iedereen is enthousiast om iets aan bewegen te doen, maar het stokt bij de uitvoering. Dat bracht ons op het idee om filmpjes te maken in de stijl van Nederland in Beweging van omroep Max. Die
Wieringa: ‘Patiënten zijn geneigd hun arm stil te houden, maar als ze oefeningen doen, blijken ze hun arm hoger te kunnen tillen dan gedacht’
Hemodialyse Bij patiënten met een chronische nierziekte worden afvalstoffen zoals fosfaat en ureum onvoldoende uit het lichaam afgevoerd. Door dialyse wordt het bloed kunstmatig gefilterd. In het Dialyse Centrum Apeldoorn komen patiënten gemiddeld drie tot vier keer in de week voor hemodialyse. Vanaf een bed of stoel worden ze via een shunt (een onderhuidse verbinding tussen ader en slagader) aangesloten op een apparaat dat als kunstnier functioneert. Het bloed wordt rondgepompt en gezuiverd, net zolang totdat er voldoende afvalstoffen en vocht zijn afgevoerd. Een dialysebehandeling duurt gemiddeld drie tot vier uur. Met aan de ene arm een bloeddrukmeter en de andere een shunt hebben patiënten beperkte bewegingsruimte. De shunt is operatief aangebracht in de onderarm of bovenarm.
zouden op de afdeling getoond kunnen worden. Dat zou niet belastend zijn voor de verpleging en er zouden ook niet steeds fysiotherapeuten bij hoeven zijn.”
Script
In samenwerking met de afdeling Marketing & Communicatie en de Medische Fotografie van Gelre ziekenhuizen werd het plan verder ingevuld. Collega Reenske Wieringa sloot zich aan om de filmpjes vorm te geven. “We hebben echt een filmscript gemaakt”, vertelt ze. “We hebben alles van tevoren bedacht: welke oefeningen, hoe brengen we die in beeld, welke patiënten doen mee, wat zeggen we erbij? Wat zetten we onder in beeld? We hebben een hele dag op de dialyseafdeling gefilmd, introducties en afsluitingen hebben we apart in de studio van de Medische Fotografie hier in het ziekenhuis opgenomen.” De filmpjes hebben een vaste opbouw: een
FysioPraxis | april 2016
FP03_Dossier_Gelre_Ziekenhuizen.indd 16
12-04-16 14:41