Vkz04 lr (1)

Hét tijdschrift voor liefhebbers van klassieke muziek

UITGAVE VAN DE VERENIGING KLASSIEKE ZAKEN 34STE JAARGANG AUGUSTUS 2014 NR 4

Kijk voor de speciale­ aanbieding op pagina 3

“Bach spelen is voor mij een lang gekoesterde wens”

LISA BATIASHVILI

Tot 1 o 20 to kt t vroe 40% gboe korti kng

GROTE ZANGERS 14/15 Luca Pisaroni / Vesselina Kasarova Nathalie Stutzmann / Bo Skovhus Judith van Wanroij en Barbara Kozelj Christoph Pr茅gardien

bekijk 贸贸k onze andere klassieke series, zoals Piano, Koren en Strijkkwartetten

EXCLUSIEVE AANBIEDING

LISA BATIASHVILI’S EIGENZINNIGE BACH Waar Lisa Batiashvili ook optreedt, ze laat een razend enthousiast publiek achter dat voor eeuwig fan is van haar spel. Logisch. De Georgische violiste weet een fabuleuze techniek en een diep begrip van de emoties achter de muziek te koppelen aan een prettige eigenzinnigheid. Die kwaliteiten heeft ze nu losgelaten op een aantal werken van leden van de familie Bach.

Onder andere een vioolconcert, een dubbelconcert voor hobo en viool en een solosonate van Johann Sebastian, en een nooit eerder opgenomen triosonate voor viool, fluit en continuo van zoon Carl Philipp Emanuel. Dat ze daarbij gezelschap krijgt van de fluitist Emmanuel Pahud maakt de opname alleen maar begerenswaardiger. De cd sluit af met een weergaloze versie voor viool en hobo van Bachs ultieme aria Erbarme dich, mein Gott uit de Matthäus-Passion. Een mooi detail: Batiashvili werkt op deze track, net als in het dubbelconcert, voor het eerst samen met haar echtgenoot, de hoboïst François Leleux.

Intiem spel van een muzikaal droomkoppel dat op 23 augustus met dit repertoire ook live en op tv te bewonderen is tijdens het Prinsengrachtconcert.

23

,99

WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL

J.S. BACH, C.PH.E. BACH

DIVERSE WERKEN

Lisa Batiashvili, François Leleux, Emmanuel Pahud e.a.

Kammerorchester des Symphonieorchesters des Bayerischen Rundfunks o.l.v. Radoslaw Szulc DG 0 28947 924791 / 144 686 VKZ

* Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 42. * Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 28 september 2014.

FOTO: SAMMY HART / DG

14,99

KLASSIEKEZAKEN adviesprijs

KLASSIEKE ZAKEN 34e jaargang, nummer 4 - augustus 2014 Winkelprijs € 3,25 Dit tijdschrift wordt geproduceerd door BCM b.v. te Eindhoven in opdracht van de uitgever Vereniging Klassieke Zaken, onder verantwoordelijkheid van Henriëtte Zrour, Soestdijkerstraatweg 21, 1213 VP Hilversum (tevens redactieadres), tel. 035-6229370, e-mail: info@klassiekezaken.nl

DEZE MAAND

HOOFDREDACTEUR

AAN DEZE AFLEVERING WERKTEN MEE

Marcel Bijlo, Arjan van Dijk, Hein van Eekert, Hans Heg, Frans Jansen, Paul Janssen, Basia Jaworski, Inge Jongerman, Barend Linders, Jan Peter Raat, Benjamin Rous, Wenneke Savenije, Gerard Scheltens, Oswin Schneeweisz, Jurjen Vis, Jos van der Zanden

FOTO: SAMMY HART / DG

Frederike Berntsen

BATIASHVILI’S BACH

EINDREDACTIE

Frederike Berntsen

6

Marjanne Gielen, Sandra Koopmans, Nicole Lennards, Patrick Hoogduin, Marcha van den Einden, Eric Waterschoot, Rik Janssen, Danielle Bouman, Sharon Schlenter

ANDREAS STAIER AAN ‘T IJ

COVERFOTO

ANDRIESSENS COMMEDIA: EEN MEESTERWERK

LEDENADMINISTRATIE

19

IN DE BAN VAN YO-YO MA

TOETSEN­TOVENAAR AIMARD

STOPZETTEN ABONNEMENT

Opzegging van het lidmaatschap kan uitsluitend schriftelijk en dient ten minste acht weken voor het verstrijken van de jaarlijkse termijn te geschieden. Prijswijzigingen lidmaatschap voorbehouden.

Prijswijzigingen, druk- en zetfouten voorbehouden. ©2014 Vereniging Klassieke Zaken.

Het volgende magazine verschijnt: 26 september 2014

4

augustus 2014

ABBADO’S ZWANENZANG FOTO: MARCO BORGGREVE

De in dit magazine gerecenseerde cd’s zijn uitsluitend geselecteerd op kwaliteit.

22

25

FOTO: HARALD HOFFMANN

Zoveel mogelijk is getracht rechthebbenden van foto’s te achterhalen. Zij die in verband hiermee niet zijn benaderd kunnen contact opnemen met de uitgever.

FOTO: FRANCESCA CAPATELLA

BCM abonnementenservice, Postbus 1392, 5602 BJ Eindhoven. Tel 085 7600237 www.bcm.nl

FOTO: SONY MUSIC

Sammy Hart KLASSIEKE ZAKEN verschijnt twee­maandelijks in een oplage van 45.000 stuks.

Het tijdschrift wordt verspreid via de dealers van de Vereniging Klassieke Zaken en aan de Klassieke Zaken Clubleden.

FOTO: JOSEP MOLINA

16

VORMGEVING

EXCLUSIEVE AANBIEDING

3

LISA BATIASHVILI’S eigenzinnige Bach

VAN DE REDACTIE FOTO: MAARTEN VAN HAAFF

EN VERDER

Muziek en magie

KLASSIEKE ZAKEN AANRADER

11 Een nostalgische reis van het WIHAN QUARTET EXCLUSIEVE AANBIEDING

44 LA COMMEDIA indrukwekkend Nederlands

cultuurgoed ARTIKELEN

6

LISA BATIASHVILI vervult haar lang gekoesterde wens

12 De pioniersgeest van HÄNSSLER CLASSIC 15 L’OISEAU LYRE pakt uit 16 Illustere pianowerken aan ’T IJ 19 YO-YO MA celloambassadeur zonder weerga 20 Operasterren schitteren in het CONCERTGEBOUW 22 LA COMMEDIA een meesterwerk vereeuwigd 25 PIERRE-LAURENT AIMARD buigt zich over Bach 26 CLAUDIO ABBADO’S zwanenzang RUBRIEKEN

4 COLOFON 5

VAN DE REDACTIE

9

BERICHTEN

28 DE BESTE KLASSIEKE CD’S 37 HANS HEGS COLUMN 39 KLASSIEKE KINDERZAKEN 41 PUZZEL

Ze staat op de cover van dit magazine én ze staat 23 augustus op het Prinsengrachtconcert: violiste Lisa Batiashvili. Ze heeft ook net een nieuwe cd gelanceerd, met daarop de familie Bach en de familie Leleux-Batiashvili. Samen met haar man, de hoboïst François Leleux, speelt de Georgische werk van ­Johann Sebastian en met andere collega’s zoekt ze de intimiteit in een triosonate voor fluit, viool en continuo van Carl Philipp Emanuel, wiens 300ste geboortejaar dit jaar wordt gevierd.

Vers in het geheugen zit nog een cd van Batiashvili, van begin vorig jaar, met Brahms’ Vioolconcert. Christian Thielemann leidt de Staatskapelle Dresden, en het is een bijzonderheid dat Batiashvili op het instrument speelt waarop Joseph Joachim, voor wie Brahms het werk schreef, het concert ook heeft ­uitgevoerd.

La Batiashvili

Al even interessant is het dat La Batiashvili als opnamelocatie een kerk koos: de Lukaskirche in Dresden. Muziek en magie komen samen. Door de lichte galm krijgt de uitvoering er een ruimtelijke dimensie bij. De noten vervliegen, en deze gratis versterking van de akoestiek maakt de klank koel en indringend. Voor sommige muziek een vondst en een must, en hier is het resultaat ­spectaculair. Brahms zoals je hem zelden hoort, de partituur verrijkt door de omgeving.

Hopelijk draagt Batiashvili’s versterkte toon straks ver over het water van de Prinsengracht, zodat niet alleen de luisteraars in de bootjes voor Hotel Pulitzer haar kunnen horen, maar je een gracht verder met open raam evengoed een vleugje Bach meekrijgt van de familie Leleux-Batiashvili.

42 KLASSIEKE ZAKEN SPECIALISTEN

Op ver toon van de clubledenpas krijgen clubleden extra korting.

WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL

Zie voor de aanbieding pag. 3

Frederike Berntsen augustus 2014

5

LISA

“Bach spelen is voor mij een lang Haar privéleven gaat voor, daar laat violiste Lisa Batiashvili geen misverstand over bestaan. Naast het licht van de schijnwerpers is er vooral de warmte van het gezin. Glamour op afstand, de media alleen toelaten als het echt niet anders kan.

Heel kenmerkend: op haar nieuwe Bach-cd op Deutsche Grammophon speelt ze samen met haar echtgenoot, hoboïst François Leleux. Die staat binnenkort ook naast haar op het Prinsengrachtponton in Amsterdam.

We kennen u vooral van expressief romantisch repertoire – Brahms, Schumann, Sjostakovitsj.

Een switch naar Bach lijkt dan een statement: stop mij niet in een hokje.

“Ik vind het interessant hoe het Bachspel zich de laatste dertig, veertig jaar heeft ontwikkeld. Op dat gebied zijn er zoveel specialisten, liggen er zoveel bijzondere interpretaties. Voor jongere generaties zijn er, denk ik, nieuwe uitdagingen en die probeer ook ik aan te grijpen. Bach spelen is voor mij een lang gekoesterde wens die nu pas in vervulling gaat. Ik wilde een Bachproject dat echt iets toevoegt, Bach op de viool, maar dan op een andere manier. Van lieverlee werd het een heel persoonlijke onderneming, met uiteindelijk repertoire dat mij na aan het hart ligt.

Ik ben opgegroeid in de Russische school, daar kwamen al mijn leraren vandaan. Die hielden zich bezig met techniek, virtuositeit, het brede gebaar van de romantici, kortom heel andere dingen dan barokmuziek vraagt.

De weg naar de authentieke Bach moest ik zelf ontdekken. Maar ik wilde er ook weer niet al te puristisch, al te filosofisch mee omgaan, want daar ligt eenvoudig mijn hart niet. Je kunt je publiek alleen bereiken met iets waar je zelf helemaal zeker van bent. Din-

6

augustus 2014

gen op een bepaalde manier doen omdat ze zo worden voorgeschreven, door boeken of door deskundigen, dat ligt mij niet. Trouwens, ik ben er zeker van dat visies op Bach zullen blijven veranderen. Over een jaar of tien zullen we er vast weer heel anders tegenaan kijken dan we nu doen.”

De Guarneri uit 1739 waar ik sinds vorig jaar op speel, komt prachtig tot zijn recht.

Al behoud ik wel mijn moderne strijktechniek – de overgang naar een historische speelwijze zou een te grote stap zijn geweest. Maar het compromis werkt, geloof ik, wel.”

Waarom moet iedereen deze cd horen?

“Ik geloof dat ik met deze Bach-cd een zekere frisheid toevoeg die er nog niet was. De mix van instrumenten, de combinatie van de gekozen werken, in verschillende genres – concert, sonate, sinfonia. Voor mijzelf komt daar nog bij dat ik ervan genoot om met mijn echtgenoot te kunnen samenwerken, juist bij ons tienjarig huwelijksjubileum. François is veel meer dan ik thuis in barokmuziek. Van hem leerde ik dat het bij Bach vooral om klank gaat, minder om de specif ieke v ioolkleur. Of je zijn muz i e k nu s p e e lt of zingt, op cembalo, orgel, hobo of wat dan ook – zij komt altijd tot haar recht.

Bij romantisch repertoire heb ik de neiging om mezelf in toenemende mate vrijheden te veroorloven. Bij Bach gaat het anders, je bent dienstbaarder aan de noten. Voor iemand uit de Russische school is dit een fascinerend nieuw terrein.

Binnenkort wachten u de Amsterdamse grachten. Toch even moeten nadenken voordat u ja zei?

“Nee hoor, dat was meteen van: doen. Het lijkt me geweldig, die entourage. Ik heb een paar Prinsengrachtconcerten op tv gezien – heerlijk toch, dat informele? Ik heb zoiets trouwens al eens eerder gedaan, met Daniel Barenboim, voor wel 45.000 mensen – helemaal nieuw is het dus niet voor mij, zo’n openluchtmanifestatie. Ik moet eerlijk toegeven dat ik niet zo hou van tv- en radio-optredens, die mijd ik meestal. Daar komt zoveel bij kijken wat niet tot het artistieke werk hoort, uiterlijk, belichting, techniek. Geef mij maar het directe contact met mijn publiek, spontane reacties, dan ben ik in mijn element. Tegelijkertijd realiseer ik me dat dingen aan het schuiven zijn, met al die nieuwe media, het internet. De beslotenheid van de concertzaal behoort meer en meer tot het verleden, dat hou je niet meer tegen. Maar daar in de open-

“DE WEG NAAR DE AUTHENTIEKE BACH MOEST IK ZELF ONTDEKKEN”

COVERINTERVIEW

BATIASHVILI gekoesterde wens”

lucht in Amsterdam, met publiek rondom, de deining van het water, de bruggen – dat is toch een feest? Ook dan spelen François en ik Bach, wat vast heel stemmingsvol zal zijn. Maar er komt ook iets uitbundigs bij, hoor, zoals ­Georgische folklore en lichtvoetige Russen.

We gaan er met zijn allen een sprankelende avond van maken.”

JOS VAN DER ZANDEN

LISA BATIASHVILI PRINSENGRACHTCONCERT 23 AUGUSTUS T.O. HOTEL PULITZER AMSTERDAM INFO: GRACHTENFESTIVAL.NL

FOTO: SAMMY HART / DG

J.S. BACH, C.PH.E. BACH DIVERSE WERKEN

Lisa Batiashvili, François Leleux e.a.

Kammerorchester des Symphonieorchesters des Bayerischen Rundfunks o.l.v. Radoslaw Szulc DG 0 28947 924791

WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL

augustus 2014

7

BERICHTEN

BACHFESTIVAL DORDRECHT 19 T/M 28 SEPTEMBER

Van 19 tot en met 28 september klinkt voor de derde keer op verschillende bijzondere locaties in de Drechtsteden – zoals de Grote Kerk van Dordrecht met haar befaamde Bachorgel, de Oude Kerk van Zwijndrecht en het recent gerenoveerde monument ‘Het Energiehuis’ – de muziek van Johann Sebastian Bach, of muziek geïnspireerd op de grote meester. Deze editie van het Bachfestival stelt de grote Bachfamilie centraal en de plaats die Johann Sebastian daarin had. Musici van naam en faam als de Holland Baroque Society, de Nederlandse Bachvereniging, het Nederlands Kamerkoor, il Gardellino en Vox Luminis maken hun opwachting in de karaktervolle concertruimtes die verborgen liggen achter de dijken.

Meer dan 50 gratis en betaalde concerten, meerdere (deelname)activiteiten, masterclasses, lezingen en film brengen een gevarieerd aanbod van Bach Puur & Anders. Laaf u aan tien dagen wonderschone muziek en meer.

Info en tickets: bachfestivaldordrecht.nl

COCTEAU & LA VOIX HUMAINE

FOTO: PEPIJN LUTGERINK

17 SEPTEMBER 2014 T/M 21 MAART 2015

Info en tickets: ot-rotterdam.nl

WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL

12 T/M 14 ­SEPTEMBER

Met als thema Gergiev & WO I beleeft het Gergiev Festival Rotterdam zijn 19de editie op 12, 13 en 14 september.

Honderd jaar na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog focust het Gergiev Festival 2014 op muziek in tijden van hevige strijd. Het programma – van symfonische concerten tot theater en van kindervoorstelling tot nachtmuziek – schildert een indringend beeld van een periode waarin Europa verscheurd werd tussen escapisme en traumaverwerking.

Valery Gergiev dirigeert iconische werken van Ravel, Prokofjev, Sjostakovitsj en hun tijdgenoten; sluitstuk is de Nederlandse première van de nieuwe voorstelling Beyond Zero: 1914–1918 door het Kronos Quartet.

Info en tickets: gergievfestival.nl

Valery Gergiev

FOTO: HANS VAN DER WOERD

Op 17 mei jongstleden ging tijdens de Operadagen Rotterdam het tweeluik Cocteau & La voix humaine in première.

Deze bijzondere combinatie van een theatervoorstelling over Jean Cora Burggraaf Cocteau met een geën­sceneerde opera van Francis Poulenc werd enthousiast ontvangen, en viel zowel bij theater- als muziekliefhebbers in de smaak. In tweets en blogs roemde men het intieme en ontroerende karakter van de voorstelling met Michaël Bloos, Cora Burggraaf en Phyllis Ferwerda. Komend seizoen gaat Cocteau & La voix humaine op tournee door Nederland.

GERGIEV FESTIVAL

Outhere Distribution welcomes hänssler CLASSIC hänssler CLASSIC is now distributed in the Benelux by Outhere Distribution

2000music tes u n i m umerousere n & premi d worl cordings re

CD-No. 093.313 | 10 CD-Box

CD-No. 098.003 | 26 CD-Box

“Besnt of o versi remartheslee pieces.a”y kabssics tod Cla January 2014 e “Clos s and ye e r u yo eam!” y dr te Ma txi Artis 2014

CD-No. 098.037 | 1 CD

CD-No. 098.637 | 1 CD

choir “is eous.” g is gor el April Spieg 014 2 m enaa Aangiek 2014!

Klass ailable Av mber Septe014 2

CD-No. 093.306 | 1 CD

CD-No. 093.317 | 1 CD

stefan.nies@outhere-music.com

KLASSIEKE ZAKEN AANRADER

WIHAN QUARTET – THE BEATLES: EEN REIS VOL NOSTALGIE

CLUBL EDEN

10%

12,99

KORTIN G

KLASSIEKEZAKEN adviesprijs

19,99

THE BEATLES / LUBOS KRTICKA THE BEATLES

Wihan Quartet NIMBUS 0 71035 7627224 / 144 688 VKZ

* Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de ­complete lijst pagina 42. * Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 28 september 2014.

WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL

Het werk van The Beatles is al decennia geleden het domein van de klassieke muziek binnengetreden. Toru Takemitsu bewerkte al eens een dozijn Beatlessongs voor gitaar. En zo zijn er meer componisten die de grootheid van het viertal erkennen. En terecht. Niet alleen schreven Lennon en McCartney onsterfelijke melodieën, ook in harmonisch opzicht waren ze hun ‘poptijd’ vaak ver vooruit. Hun inspiratie kwam immers deels voort uit klassieke en contemporaine componisten als Schubert, Brahms en Stockhausen. De Tsjechische componist Lubos Krticka bracht voor het Wihan Quartet de overbekende songs terug naar hét domein van de klassieke muziek: het strijkkwartet. Yesterday, Can’t buy me love, Michelle, Here comes the sun: ze laten zich beluisteren als volwaardige delen van een briljant klassiek strijkkwartet. En ze klinken vooral als een fantastische ode aan The Fab Four waar iedere liefhebber van klassieke muziek met veel plezier en verwondering van kan genieten. Zo is Blackbird, een song waarbij McCartney zich nota bene liet inspireren door de bourree uit Bachs eerste luitsuite, voor strijkkwartet absoluut geniaal. Een prachtige reis vol nostalgie en herontdekking. augustus 2014

11

DE PIONIERS

hänssler

Wat bijna veertig jaar geleden begon als een vriendendienst om religieuze muziek op te nemen, groeide uit tot een allround klassiek cd-label met een aantal bijzondere speerpunten zoals de muziek van de familie Bach, de relatie met Südwestrundfunk en (religieuze) koormuziek. hänssler CLASSIC mag zich inmiddels rekenen tot een grote onder de kleine maatschappijen.

W

Wie hänssler CLASSIC zegt, zegt Helmut Rilling. Hoewel het label inmiddels veel breder georiënteerd is, ligt de basis bij deze dirigent en organist die nu al bijna veertig jaar trouw is aan de uitgeversfamilie waarmee alles begon. Friedrich Hänssler sr. richtte in 1919 Musikverlag Hänssler op om kerkmuziek uit te geven. Toen hij in 1972 stierf en zijn zoon Friedrich jr. de leiding overnam, realiseerde deze zich dat Hänssler wel een enorme catalogus had met partituren, waaronder alle bekende cantates van Johann Sebastian Bach, maar dat deze pracht alleen maar tot klinken kwam als de werken daadwerkelijk uitgevoerd werden.

Friedrich jr. richtte daarom in 1975 hänssler CLASSIC op en vroeg zijn goede vriend en dirigent Helmut Rilling een aantal religieuze koorwerken op te nemen. Al snel werd het besluit genomen alle cantates van Bach te registreren. Rilling was daarmee de eerste dirigent die zich aan die immense taak wijdde. De reeks werd een groot succes en tijdens het Bachjaar 1985 kon Hänssler de eerste volledige registratie van alle Bach-

12

augustus 2014

cantates presenteren. Rilling bleef bij Bach en besloot alles van de componist vast te leggen, wat in het Bachjaar 2000 resulteerde in een box met honderdtweeënzeventig cd’s. “Het is nog steeds een van onze bestsellers”, zegt Ulrike Lehmann, verant-

woordelijk voor de marketing, maar sprekend met het algeheel enthousiasme dat een familiebedrijf typeert. “Rilling en Friedrich Hänssler vieren als het even kan ook nog steeds elke kerst en elke verjaardag samen”, beschrijft ze de sfeer.

Inmiddels is de focus verlegd van Johann Sebastian naar diens zoon Carl Philipp Emanuel, de componist die in 2014 driehonderd jaar geleden geboren is. De complete werken voor soloklavier zijn er al enige tijd, de informatieve introductie-cd 300 years Carl Philipp Emanuel Bach is een mooie kennismaking met de componist, de reeks klavierconcerten en symfonieën groeit ge-

LABELPORTRET

SGEEST VAN

r CLASSIC Outhere dat sinds begin dit jaar de distributie in de Benelux voor zijn rekening neemt.

Ondertussen kijkt men verder naar de toekomst, bindt men jonge musici en ensembles als cellist Johannes Moser en het strijkkwartet Meta4 aan zich en zoekt men ook verbreding op het gebied waar het allemaal begon: de koormuziek. Met het recent gestarte The Choir Project geeft hänssler de beste niet-professionele koren

BÉLA BARTÓK STRING QUARTETS NO. 1 & 5

Meta4

HÄNSSLER 4 01027 6026860

FOTO: A.T. SCHÄFER

300 JAAR CARL PHILIPP EMANUEL BACH Helmut Rilling

staag en uiteraard zorgt Rilling voor opnamen van het religieuze koorwerk. “Of er ooit een complete C.Ph.E.-editie komt weten we niet, maar de componist houdt ons nog wel even bezig.”

Maar er is meer dan Bach. In 2000 sloot hänssler CLASSIC een overeenkomst met de Südwestrundfunk, het Duitse radiostation in Frankfurt dat met drie orkesten, een koor en een big band een schatkamer aan al dan niet historische opnamen heeft van de complete bandbreedte van het repertoire. Het promoveerde hänssler tot een grote maatschappij met een enorme catalogus. Vooral dat maakte de cd-maatschappij tot een interessante partner voor WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL

ter wereld een cd-platform, neemt het label winnaars van internationale koorcompetities op en wordt gekozen voor een zo breed mogelijk repertoire van barok tot populair. Zo kan het dat het Nederlandse Dekoor Close Harmony in deze serie vertegenwoordigd is met een cd vol a-capella-gospel, rock en pop. Een even swingende als verrassende verdere invulling van de pioniersgeest waarmee men hänssler CLASSIC in 1975 op de kaart zette.

FRÉDÉRIC CHOPIN CELLOSONATE IN G-MOLL OP. 65, KLAVIERTRIO IN G-MOLL OP. 8

Johannes Moser, Kolja Blacher, Eva Kupiec

HÄNSSLER 4 01027 6026921

PAUL JANSSEN

DIVERSE COMPONISTEN TUESDAYS

VOOR INFORMATIE ZIE: HAENSSLER-CLASSIC.DE

Dekoor Close Harmony HÄNSSLER 4 01027 6026259

augustus 2014

13

GESIGNALEERD

L’OISEAU LYRE

BAROKKE PRACHT

L’OISEAU LYRE IS AL JAREN EEN GROTE SPELER IN DE PLATENWERELD. EEN CD-BOX MET VIJFTIG ORIGINELE L’OISEAU LYRE-REGISTRATIES, IN KOPIEËN VAN DE OORSPRONKELIJKE HOEZEN, IS ZOJUIST VAN DE PERSEN GEROLD EN BEVAT OPNAMEN MET ONDER MEER DE ACADEMY OF ANCIENT MUSIC, CHRISTOPHE ROUSSET EN BERNARDA FINK; EEN WARE SCHATKAMER.

L

L’Oiseau Lyre, het in oude muziek gespecialiseerde sub-label van Decca, kent een lange geschiedenis. In 1932 richtte de naar Frankrijk geëmigreerde Australische pianiste Louise Dyer Éditions L’Oiseau Lyre op, een bladmuziekuitgeverij speciaal voor oude muziek.

De eerste mijlpaal was een twaalfdelige uitgave van het complete werk van François Couperin, ter viering van diens tweehonderdste sterfdag in 1933. L’Oiseau Lyre, de Franse naam voor de Australische liervogel, ging vanaf begin jaren zestig ook lp’s met oude muziek uitgeven, en die platentak werd steeds groter.

In 1970 werd deze activiteit verkocht aan het Engelse Decca, dat de oorspronkelijke naam L’Oiseau Lyre handhaafde. Peter Wadland werd directeur van dit oudemuzieklabel en hij voelde de tijdgeest bijzonder goed aan. Begin jaren zeventig was Londen immers een van de belangrijkste centra op het gebied van de oude muziek, en Wadland zag grote kansen voor zijn label. Hij haalde klavecinist Christopher Hogwood, die toen in vele ensembles meespeelde, over om speciaal voor opnamedoeleinden een barokorkest op te richten. Dat werd de Academy of Ancient Music. Dit ensemble zou al snel uitgroeien tot hét barokorkest van Engeland en een van de beste ter wereld.

Hoe goed de Academy of Ancient Music vanaf het begin al was, is te horen op haar in 1973 verschenen allereerste plaat, met ouvertures van Arne. Die opname is de eerste cd in een zojuist verschenen box met vijftig originele WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL

L’Oiseau Lyre-uitgaven, in kopieën van de oorspronkelijke hoezen. Al in de jaren zeventig zorgde Hogwood met zijn ensemble voor regelrechte sensaties, zoals de opname van Vivaldi’s Stabat Mater met countertenor James Bowman. Ook nam Hogwood in de jaren zeventig al álle theatermuziek van Purcell op, repertoire dat toen nog vrijwel niemand kende. In 1980 verscheen Händels Messiah, de eerste uitvoering met oude instrumenten en nog altijd een van de mooiste. Deze baanbrekende opnamen zijn uiteraard allemaal in de nieuwe box vertegenwoordigd – net als Händels vroege oratorium La resurrezione, anno 1982 ook nog niet eerder vastgelegd, en zijn complete opera Orlando, waarin James Bowman en Arleen Augér de hoofdrollen voor hun rekening nemen. Orkestmuziek van Boyce, Telemann, Geminiani en Albinoni is eveneens vertegenwoordigd, allemaal uitgevoerd door

Hogwoods fameuze ensemble. Uiteraard ontbreken ook Vivaldi’s Vier jaargetijden en Händels Watermusic en Music for the Royal Fireworks niet. Christophe Rousset voert Bachs Goldbergvariaties uit en, met zijn barokorkest Les Talens Lyriques, ouvertures van Rameau.

Ook de sopranen Emma Kirkby en Judith Nelson waren L’Oiseau Lyre-sterren van het eerste uur. Hun uitvoering van Couperins Leçons de ténèbres heeft in de jaren zeventig heel wat oren geopend voor deze muziek. De recentste uitgave in de box is een prachtige cd met onbekende lamento’s uit de barok door de alt Bernarda Fink, opgenomen in 2009. En dan hebben we natuurlijk nog lang niet alles genoemd!

Deze uitgave is kortom een ware schatkamer.

En Decca heeft nog twee 50-cd-boxen in de planning staan, dus dat belooft wat!

EEN WARE SCHATKAMER

MARCEL BIJLO

augustus 2014

15

ILLUSTERE PIANOWER

Beethove In het Muziekgebouw aan ’t IJ spelen komend seizoen negen toppianisten bijzondere werken. Andreas Staier kiest voor de Diabellivariaties van Beethoven en neemt zijn eigen fortepiano mee naar Amsterdam. “Mijn historische instrument doet het uitstekend in deze moderne zaal.”

Van het rijke pianorepertoire komt in de meeste concertzalen maar een klein deel aan bod. Het Muziekgebouw aan ’t IJ doet het anders en programmeert in de serie Piano een aantal illustere pianocomposities. De serie van acht concerten bevat gevarieerd repertoire dat zelden live in de concertzaal te horen valt. Zo speelt Enrico Pace Ludus Tonalis van Hindemith, en voert het duo Pierre-Laurent Aimard en Tamara Stefanovich op één avond het gehele oeuvre van Boulez uit. Mooi detail: dit vindt plaats op de vooravond van Boulez’ negentigste verjaardag.

Maar ook voor authentieke uitvoeringen is er plaats aan ’t IJ. Fortepianist Andreas

16

augustus 2014

INTERVIEW

ERKEN AAN ‘T IJ

Andreas Staier en vens Diabellivariaties Andreas Staier

FOTO: JOSEP MOLINA

Staier voert op 8 oktober de Diabellivariaties van Beethoven uit: “Ik speel dit stuk graag omdat het ontstaan ervan alleen al fascinerend is. Diabelli was naast componist ook uitgever in Wenen. Hij schreef een walsje en gaf dit aan alle componisten in zijn omgeving met de vraag of ze er een variatie op wilden maken. Zo’n vijftig componisten reageerden, onder wie Schubert en Liszt, waardoor Diabelli’s uitgeverij meer bekendheid kreeg. Alleen Beethoven was te trots om slechts één variatie te maken en componeerde er toen maar meteen drieëndertig.” Staier opent het concert met verschillende variaties van een tiental Weense componisten en zal vervolgens alle drieëndertig composities van Beethoven laten horen.

Ook Angela Hewitt – zij bijt het spits af op 17 september – speelt een werk dat zelden in de concertzaal te horen is: Die Kunst der Fuge van Bach. Het gebeurt niet vaak dat dit stuk door een pianist wordt u it g e vo e r d . He t hedendaag se re pertoire nemen onder meer R alph van Raat en Alexander Melnikov voor hun rekening, met werken van Arvo Pärt en Morton Feldman.

De alom geprezen akoestiek van de Grote Zaal van het Muziekgebouw maakt de serie Piano nog aantrekkelijker. Ook Staier is blij met de klank: “Ik ken de zaal inmiddels, omdat ik er afgelopen april samen met Alexander Melnikov een recital heb gege-

ven. Het klinkt er fantastisch. Of dat ook zo zal zijn op de fortepiano? Ik weet bijna zeker van wel. Mensen vragen vaak of een moderne, omvangrijke zaal wel geschikt is voor een authentiek instrument met niet zoveel volume. Mijn antwoord is dat er genoeg oude zaaltjes met een slechte akoestiek zijn en heel veel grote zalen met een geweldige klank.”

Staier neemt zijn eigen fortepiano mee, hetzelfde instrument waarmee hij in 2012 de Diabellivariaties opnam. Dat is een kopie naar een model uit 1827 van de beroemde Weense bouwer Conrad Graf.

“Door het pedaalgebruik dat op deze fortepiano mogelijk is, kan een fagotgeluid

“DEZE KLANKEN MOET BEETHOVEN GEHOORD HEBBEN”

WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL

geïmiteerd worden. Je kunt op veel verschillende manieren dempen en zelfs percussie nabootsen. Dit instrument is een replica uit de tijd waarin Beethoven leefde, dus deze klanken moet hij indertijd gehoord hebben. Dat vind ik een mooie gedachte.” Alleen bij ijzel of ernstige sneeuwval laat Staier zijn instrument thuis. Het moet wel erg gek lopen, wil dat gebeuren op 8 oktober.

INGE JONGERMAN

ANDREAS STAIER 8 OKTOBER MUZIEKGEBOUW AAN ’T IJ AMSTERDAM INFO SERIE PIANO: MUZIEKGEBOUW.NL/PIANO

augustus 2014

17

IN GOED GEZELSCHAP YO-YO MA IN NEDERLAND Een uniek document dat de bijzondere band van Yo-Yo Ma met het Nederlandse muziekleven weerspiegelt.

• Speciaal voor Yo-Yo Ma gecomponeerde werken, voor het eerst uitgebracht op CD. • Met bijdragen van Ton Koopman, Martijn Sanders, Ernst Reijseger, Quirine Viersen e.a.

• Uniek beeldmateriaal uit privé archieven.

Verkrijgbaar vanaf 6 september 2014

• Simply Baroque CD’s nu geremasterd uitgebracht.

88875002252

TIJDELIJK IN PRIJS VERLAAGD

9.

VAN 22.99 VOOR

99

88697901822

*

88883732252

88765492002

88691963962

88765408852

88691935432

88691971292

* consumenten adviesprijs, actie loopt t/m 30 september 2014

88725423112

88725420582

88725435752

SPECIAL

IN DE BAN VAN

YO-YO MA

Zelf geeft hij als geen ander het voorbeeld, grootmeester Yo-Yo Ma. ‘Veel doen, dat is het geheim van mijn spel. Het is als met iemand die veel reist. Je komt thuis en kunt overal over meepraten. Dat maakt je sterk.

Zo gaat het ook met muziek: aan kleine dingen in mijn spel herken je mijn multidimensionale bestaan.’

Wijze lessen zijn het voor zijn leerlingen, maar ze klinken zonder opdringerigheid. Aimabel en welwillend, dat zijn zijn karakteristieken.

Daarom maakt hij overal vrienden. Of het nu om jazz gaat, de film, de musical of de politiek – Yo-Yo Ma staat voor meedenken, een gewillig oor, initiatieven omhelzen. Wie hem ontmoet, raakt onmiddellijk in zijn ban. ‘Meteen bij binnenkomst had hij me al te pakken. Yo-Yo en Jaap, het was meteen raak’, zegt Jaap ter Linden. ‘Al snel merkten we dat we elkaar lagen, hoewel we ander repertoire uitvoeren’ – Ton Koopman. ‘Mooi om te merken dat hij een rode draad in mijn leven blijft’ – Quirine Viersen. Een celloambassadeur zonder weerga is het, Yo-Yo Ma. Iemand die zelden nee zegt, maar tegelijk ook nooit artistieke concessies doet. In elk genre torent hij hoog uit boven het gemiddelde.

Dat zo’n hartverwarmende persoonlijkheid ook bij het Amsterdamse Concertgebouw in de armen wordt gesloten, mag niet verbazen.

Een beeld en een naamsvermelding in het gebouw krijgt hij, zo werd eerder dit jaar bekend:

FOTO: GIL GILBERT

SPEEL MORRICONE, LUISTER NAAR OOSTERSE MUZIEK, KOESTER DE TANGO. HAAL JE INSTRUMENT TEVOORSCHIJN OP VERJAARDAGEN. ZET ZOWEL BAROK, BEETHOVEN, MESSIAEN, LLOYD WEBBER ALS JAZZ OP JE LESSENAAR. GA OVER GRENZEN HEEN EN VERRUIM JE HORIZON.

Yo-Yo Ma en Jaap ter Linden

de Concertgebouwprijs. Zijn sympathieke glimlach wordt dus vereeuwigd. Simon Reinink, algemeen directeur: ‘Al sinds het begin van zijn rijke muzikale loopbaan heeft hij een innige band met ons. Het was dan ook geen toeval dat hij in 1992 de primeur kreeg om een carte blanche samen te stellen. De warme muzikale relatie van toen duurt voort tot op de dag van vandaag.’

Ma kennende zal hij zich op het galadiner op 9 september uiterst vereerd tonen met de prijs – al zal een olijke kwinkslag vast niet ontbreken. Een dag later treedt hij op, met zijn befaamde Silk Road Ensemble waarmee hij nu al zo’n vijftien jaar de culturele, artistieke en intellectuele tradities van de oude oosterse handelsroutes verkent. Een echt instituut inmiddels, dat talloze opdrachtwerken verstrekt.

Intussen wordt natuurlijk gewerkt aan een passende ontvangst. Zo presenteert Sony een 5-cd-box met tastbare herinneringen aan ons land. Ma speelde samen met het Amsterdam Baroque Orchestra en Ton Koopman; zinde-

rende uitvoeringen van concerten van Boccherini, Bach en Vivaldi. Ze worden in de box gecombineerd met de niet eerder uitgebrachte opnamen van het carte-blancheconcert, waarbij Ma speciaal voor hem geschreven werken van Maurice Horsthuis (Yo el Rey) en Michael Moore (In the Company of Angels) uitvoerde.

Dan is er nog een cd met muziek van het Zijderoute Festival en het Silk Road Ensemble. Zo wordt de veelzijdigheid van de wondercellist in al zijn geledingen gecoverd. Een boekje met herinneringen van Nederlandse musici completeert deze bijzondere uitgave.

JOS VAN DER ZANDEN

YO-YO MA 10 SEPTEMBER CONCERTGEBOUW AMSTERDAM

INFO: CONCERTGEBOUW.NL

VERRUIM JE HORIZON

WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL

DIVERSE COMPONISTEN IN GOED GEZELSCHAP YO-YO MA IN NEDERLAND

Met bijdragen van QuirineViersen,Ton Koopman, Jaap ter Linden e.a.

SONY CLASSICAL 88875002252

augustus 2014

19

OPERASTER SCHITTEREN

FOTO: NICOLAS TESTÉ

FOTO: MICHAEL TAMMARO

FOTO: ANJA FRERS / DG

Het blijft natuurlijk een bijzondere sensatie de bekende namen van cd’s en dvd’s eens in het echt te horen, een gelegenheid die zich niet al te vaak aandient in ons land. Alle reden dus om op 23 september in het Amsterdamse Concertgebouw te genieten van stersopraan Diana Damrau, tenor Piotr Beczala en bas-bariton Nicolas Testé.

Piotr Beczala

20 augustus 2014

Nicolas Testé

Diana Damrau

PODIUM

ERREN

IN HET CONCERTGEBOUW

B

Bij de Nationale Opera heeft het publiek doorgaans weinig te klagen op het vocale vlak, maar de budgetten zijn zelden toereikend om echte supersterren als solist te engageren. Soms kan het Nederlandse publiek genieten van sterren in de dop, aan de vooravond van de grote internationale doorbraak, maar daarna is het vaak onmogelijk ze terug te vragen.

De Poolse tenor P iot r B e c z a l a, nu wereldw ijd een va n de meest gevraagde tenoren, hebben we in niet minder dan drie operaproducties in A msterdam kunnen horen, maar de laatste is alweer meer dan tien jaar geleden. Nu hoort het publiek de superster eindelijk terug, en mag het proeven van aria’s uit enkele glansrollen van de tenor: de kraker La donna è mobile uit Verdi’s Rigoletto, van dezelfde componist de even briljante en speelse, maar minder bekende aria Di’ tu se fedele uit Un ballo in

maschera, en een van de mooiste tenoraria’s uit het Franse repertoire, Pourquoi me réveiller uit Massenets Werther, waarin de componist op hartverscheurende wijze melancholie en wanhoop mengt.

De Duitse sopraan Diana Damrau heeft het publiek nog nooit live in Nederland kunnen horen. Zij maakte naam met ultrahoge en uiterst virtuoze rollen, maar de laatste jaren is haar stem wat voller en ronder geworden, en breidt ze haar repertoire uit met meer lyrische rollen. Dat het zingen van een stralende hoge es nog steeds geen enkel probleem vormt, zal ze ongetwijfeld ook op 23 september laten horen, maar gelukkig komen ook andere kleuren van haar vocale palet aan bod. De door Bellini altijd zo mooi verklankte weemoed bijvoorbeeld, in aria’s uit I Puritani en I Capuletti e i Montecchi, en koketter ie in de Cours-la-Reinescène uit Massenets Manon, waarin de behaagzieke Manon haar aanbidders aanspoort vooral de dag te plukken voor de bloem der jeugd verwelkt. Samen zingen Beczala en Damrau twee onweerstaanbare verleidingsscènes.

In Rigoletto is het de promiscue hertog van Mantua die het onschuldige meisje Gilda feitelijk het bed in probeert te zingen, in Manon zijn de rollen omgedraaid en probeert de titelheldin haar Des Grieux te bewegen haar terug te nemen nadat ze hem

DONKER FLUWELEN STEMGELUID

WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL

eerder heeft verlaten toen hun berooide liefdesgeluk toch niet bleek opgewassen tegen haar zucht naar luxe.

Het vocale drietal wordt gecompleteerd door de Franse bas-bariton Nicolas Testé, de echtgenoot van Diana Damrau, misschien nog zonder de onbetwiste sterrenstatus van zijn twee collega’s, maar wel met een prachtig welluidend, donker f luwelen stemgeluid. Hij zi ng t met zijn vrouw een scène uit Donizetti’s Lucia di Lammermoor en een aria uit Verdi’s I Masnadieri. Zijn duivelse kant komt naar boven in delen uit Gounods Faust, waarin we ook Beczala en Damrau horen. Het dramatische laatste trio uit die opera vormt een ongetwijfeld groots en zeer bevredigend slot van de avond. Een emotionele achtbaan in het Amsterdamse Concertgebouw op 23 september, als de top van de internationale operawereld zijn ziel en zaligheid over de Grote Zaal uitstort. Mis dat niet!

BENJAMIN ROUS

DIANA DAMRAU, PIOTR BECZALA, NICOLAS TESTÉ 23 SEPTEMBER CONCERTGEBOUW AMSTERDAM INFO: CONCERTGEBOUW.NL

augustus 2014

21

LA COMMEDIA

VAN LOUIS EEN MEESTERWERK

Een meesterwerk van een van Europa’s ­succesvolste componisten, de dit jaar jubilerende Louis Andriessen, is vereeuwigd op cd en dvd.

La Commedia is een opera die het waard is om telkens opnieuw te beluisteren.

Dantes Divina commedia (Goddelijke komedie) vormde een voedingsbodem voor diverse opera’s; de schrijver is echter geen gemakkelijke inspiratiebron voor componisten. Als de langsvarende gondelier in Rossini’s opera Otello in de laatste akte een citaat uit de Divina commedia zingt – Nessun maggior dolore uit het verhaal rond Francesca da Rimini – creëert dat een prachtig beklemmende sfeer. Als Rachmaninov in zijn korte opera Francesca da Rimini probeert een muzikale impressie te geven van de onderwereld, lukt hem dat niet helemaal: de noten lijken nergens een adequate weergave te geven van wat door de brontekst wordt opgeroepen.

gen in een lineaire vertelling, zo’n fantastische impressie geeft van de sfeer van Dantes verzen. De opera ging in première bij De Nationale Opera in 2009 met het Asko|Schönberg en werd met succes uitgevoerd in het buitenland. Nu is het werk op cd verschenen, met een bijgevoegde dvd van de film die Hartley maakte van de eerste reeks voorstellingen.

In de vijf delen van La Commedia geven Andriessen en Hartley een effectieve en blijvende impressie van de drie boeken waaruit Dantes werk bestaat: Inferno (Hel), Purgatorio (Louteringsberg) en Paradiso (Paradijs/Hemel). De eerste drie delen spelen zich af in de Hel: we horen Claron McFadden als een nobele, pure Beatrice, terwijl zangeres Cristina Zavalloni met soepele, fysieke zang gestalte geeft aan Dante die afdaalt naar het middelpunt, waar de gevallen aartsengel Lucifer zich bevindt.

lingschap als een aan Gods gelijk twijfelende engel en als een uiteindelijk verbitterde, wraakzuchtige duivel. Met deze toevoeging krijgt Lucifer reliëf, door de zang van Jeroen Willems krijgt hij karakter: de opperdemon is angstaanjagend in zijn gevoelens van vergelding, maar daaronder borrelt een echt menselijke frustratie op.

Andriessen en Hartley geven Lucifer de stem die hij bij Dante niet heeft: door teksten van Joost van den Vondel, die hem ten tonele voert in de tragedies Lucifer en Adam in bal-

De beklemmende muziek van de Hel maakt op de Louteringsberg plaats voor jazzy, haast Bernsteinachtige tonen, referenties aan andere muziekstukken en Italiaanse

JAZZY TONEN EN ITALIAANSE VOLKSZANG

Het is de kracht van La Commedia, de groots opgezette ‘filmopera’ van componist Louis Andriessen en filmer Hal Hartley, dat zij, zonder Dantes meesterwerk te willen van-

22 augustus 2014

Asko|Schönberg

OPERA

ANDRIESSEN

FOTO: GERRIT SCHREURS

volkszang (gezongen door de glasheldere, stralende Marcel Beekman). De partituur legt een zilverglans over het Paradijs, waar McFadden terugkeert als Beatrice en Jeroen Willems als Dantes voorvader Cacciaguida, een spreekrol die aan Dante vertelt over de vroegere glorie en de huidige teloorgang van Florence. Het werk lijkt etherisch te eindigen, maar een kinderkoor geeft nog even een toegift in een vrolijk liedje.

De liveopname treft de sfeer van de uitvoeringen: stemmen bewegen naar voor WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL

en naar achter en zijn soms even iets minder goed verstaanbaar boven de orkestklank, maar gelukkig ontbreekt het klinische effect van te ver vóór het orkest geplaatste stemmen die zich in een soort tweedimensionale omgeving bewegen.

Het is mooi om de productie terug te zien op dvd, maar tekst en muziek overleven glorieus in pure geluidsvorm. Dit is een opera die het waard is om telkens opnieuw te beluisteren.

LOUIS ANDRIESSEN LA COMMEDIA

Claron McFadden, JeroenWillems e.a.

De Nederlandse Opera Asko Ensemble & Schönberg Ensemble o.l.v. Reinbert de Leeuw NONESUCH 0 75597 959000 (2 CD’S & 1 DVD)

HEIN VAN EEKERT augustus 2014 23

INTERVIEW

Pierre-Laurent Aimard “BACHS MUZIEK HEEFT RUIMTE NODIG” ONLANGS BRACHT PIERRE-LAURENT AIMARD EEN OPNAME UIT VAN BOEK I VAN BACHS WOHLTEMPERIERTE KLAVIER. TWEE CD’S VOL GEÏNSPIREERD ‘DAGELIJKS BROOD’ VOOR VELEN. AIMARD GING HIERBIJ NIET OVER ÉÉN NACHT IJS. “DE MUZIEK VAN BACH HEEFT INVLOED OP ALLE ASPECTEN VAN JE LEVEN.”

FOTO: MARCO BORGGREVE / DG

noodzakelijker de boodschap van de hedendaagse muziek te verspreiden. Dat deden nog niet zoveel mensen. De nadruk op de hedendaagse muziek was een kwestie van prioriteit, niet van exclusiviteit.”

Dat hij net zo zorgvuldig met de oudere muziek omgaat, bewijst hij met zijn indringende opname van Boek I van Bachs Wohltemperierte Klavier. Hij had er zelfs een sabbat ic a l v a n z e ve n maanden voor over om “echt te leren ademen met de werken”. “Ik heb mijn agenda helemaal vrijgemaakt om deze preludes en fuga’s de tijd te geven die ze vroegen en de muziek te bevrijden uit de noten. En het was een ongelooflijke tijd. Das wohltemperierte Klavier is zo intens, je moet je helemaal verbinden met de werken.

En dan verbinden de werken zich met jou en je leven. Ja, ook met je leven. Zelfs als Bach door slechte tijden ging, en reken maar dat hij die gekend heeft, bleef hij positief en schreef hij de meest ademende en opbeurendste muziek. Dat dagelijks spelen heeft mij ook in het dagelijks leven sterker gemaakt.”

diverse collega’s zijn daar veel beter in. Ik heb wel de belangrijkste traktaten gelezen, maar ik ben niet opgevoed in de historische uitvoeringspraktijk. Daar gaat het mij ook niet om.

Als je aan zo’n onderneming begint is de vraag: wil je werkelijk ‘historisch correct’ zijn of wil je mogelijke antwoorden vinden om Bach zo goed mogelijk op een bepaald instrument te spelen? Regels zijn slechts een stukje gereedschap. Als je je laat vangen door regels, wordt het niets.

Het gaat er mij uiteindelijk om de alchemie, de magie van zo’n meesterwerk te onthullen.” En daar is de Franse toetsentovenaar ook deze keer weer in geslaagd.

DE MAGIE ONTHULLEN

B

“Bachs muziek is zo rijk en betekent zo veel dat zij ruimte nodig heeft”, zegt Pierre-Laurent Aimard. “Vooral Das wohltemperierte Klavier.” De Franse pianist, die door velen beschouwd wordt als de ongekroonde koning van de hedendaagse pianomuziek, weet waarover hij praat. Eerder nam hij al eens Die Kunst der Fuge op – Bach is geen uitzondering in zijn discografie. Het publiek mag hem dan vooral kennen van de volledige registratie van het pianowerk van Ligeti, de pianowerken van Messiaen en werk van Boulez, hij beleeft net zo veel plezier aan Mozart, Schumann en Debussy. “Ik ben opgegroeid met zowel oude als nieuwe muziek en speel constant werken van componisten uit verschillende periodes. Maar daarnaast heb ik wel een heuse passie voor moderne muziek. Bovendien was het veel

WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL

Het eindresultaat is in elk geval even mooi als opmerkelijk. Opeens lijken de Etudes van Ligeti niet ver weg als Aimard de preludes en fuga’s speelt en toch is het op en top Bach. “Ik wil Bach laten klinken als Bach, maar mijn vingers zijn zo vergroeid met de hedendaagse werken dat dit ongetwijfeld invloed heeft op mijn spel.” Dat zijn spel op de vleugel ook anders is dan dat van velen die de historische uitvoeringspraktijk een warm hart toedragen, beaamt Aimard direct. “Om Bach op de ‘juiste manier’ te spelen moet je niet bij mij zijn,

PAUL JANSSEN

PIERRE-LAURENT AIMARD E.A. MUZIEK VAN ELLIOTT CARTER 25 SEPTEMBER MUZIEKGEBOUW AAN ’T IJ AMSTERDAM INFO: MUZIEKGEBOUW.NL

J.S. BACH THE WELL-TEMPERED CLAVIER I

Pierre-Laurent Aimard DG 0 28947 927846

augustus 2014 25

De bescheiden grootsheid van

CLAUDIO ABBADO Het blijft een zeer indringend beeld: Claudio Abbado die in 2001 een uitvoering van het Requiem van Verdi dirigeert, niet lang na een intensieve medische behandeling. Op de bok een broze, sterk vermagerde en verzwakte man; een schim die een dodenmis dirigeert.

Maar zelfs toen wist hij orkest, koor en solisten tot grootse prestaties te brengen. Het bleek de opmaat voor een verbazingwekkend productieve periode, waarin Abbado zich muzikaal bleef ontwikkelen en vernieuwen. Je zou kunnen zeggen dat het de muziek was die hem in leven hield.

LUCERNE FESTIVAL

FOTO: FRED TOULET / SALLE PLEYEL /

Op 20 januari 2014 overleed een van de grootste dirigenten van de afgelopen decennia, Claudio Abbado, alom geroemd om zijn diepe muzikale inzicht en zijn bescheiden oprechtheid. Deutsche Grammophon heeft nu een cd uitgebracht met Bruckners Negende symfonie, opgenomen tijdens het laatste concert dat Abbado gaf, in augustus 2013.

Dat juist het Verdirequiem het begin van deze laatste periode markeerde was treffend, want in

de muziek van de Italiaanse meester toonde Abbado bij uitstek zijn grootsheid. Als geen ander had hij gevoel voor de natuurlijke eb- en vloedbeweging in Verdi, de niet expliciet in de partituur aangegeven versnellingen, vertragingen en pauzes die essentieel zijn voor de muzikale en dramatische spanning. De uitvoeringen in 1978 van Simon Boccanegra, in regie van Giorgio Strehler, waren absolute hoogtepunten tijdens Abbado’s lange chefschap bij de Milanese Scala, en zijn op deze productie gebaseerde opname behoort tot een select handjevol operaopnamen die waarlijk volmaakt te noemen zijn.

De Italiaanse maestro blonk uit in een zeer breed repertoire en een groot aantal stijlperiodes. Zo was hij een groot voorvechter van de muziek van Modest Moessorgski. In Abbado’s handen hoorde de wereld consequent de oorspronkelijke versies van Moessorgski’s orkestwerken en opera’s, ontdaan van de harmonische ‘verbeteringen’ van Nikolaj Rimski-Korsakov, en zo kon de muzikale originaliteit van de componist eindelijk goed op waarde worden geschat.

SPECIAL

FOTO: HARALD HOFFMANN / DG

Europe en het Gustav Mahler Jugendorchester op. In 2004 begon Abbado zelfs een flirt met de historische uitvoeringspraktijk door het Orchestra Mozart te formeren, een bewonderenswaardig initiatief voor een dirigent die toen zijn achtste decennium inging.

Claudio Abbado en Giuliano Carmignola

Moderne composities vormen evenzeer een belangrijk onderdeel van Abbado’s muzikale nalatenschap. Hij benaderde die muziek niet als een vreemdsoortige niche maar als een natuurlijk onderdeel van het repertoire, en wist daarin niet alleen een bewonderenswaardige logica en transparantie te bewerkstelligen, maar ook een grote schoonheid en dramatische kracht. Abbado’s opnamen van de Tweede Weense School behoren tot zijn allerbeste, zijn uitvoeringen van Bergs Wozzeck in Wenen zijn zonder meer legendarisch.

Het ging Abbado altijd om het grote geheel, het totaalbeeld van de compositie. Orkestleden spreken over een vaak chaotisch repetitieproces, waarin de dirigent nauwelijks werkelijk stuurde en weinig sprak. Waarschijnlijk deed hij dit met opzet, om de orkestleden te dwingen naar elkaar te luisteren. Hij legde zelden expliciet een visie op, maar was vooral geïnteresseerd in het samen musiceren, als ware het kamermuziek. Tijdens concerten nam Abbado dan wel degelijk de leiding, maar op dat moment was het fundament voor het samenspel al gelegd, en kon alles worden gericht op expressieve vrijheid.

DIEPE MENSELIJKHEID

Zijn breedte en zijn aandacht voor muzikale texturen maakten Abbado tot een bijzonder geliefd orkestdirigent. Het is daarom misschien niet verwonderlijk dat in 1989, toen de Berliner Philharmoniker naar een opvolger voor Herbert von Karajan zocht en de orkestleden in dit beslissingsproces voor het eerst zelf een stem kregen, de keuze op Abbado viel.

In zijn wat mediaschuwe bescheidenheid, zijn streven naar een meer democratisch en ontspannen orkestcultuur vormde hij een groot contrast met de sterk autoritaire Von Karajan.

WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL

Onder Abbado’s leiding werd de Berliner Philharmoniker internationaler, mede door het toetreden van veel buitenlandse musici, maar volgens vele critici droeg de chef-dirigent niet genoeg zorg voor het unieke Duitse klankbeeld van het orkest. Wellicht moet Abbado dan ook in de eerste plaats als orkestbouwer gezien worden, met het opleiden en koesteren van jong talent als belangrijk uitgangspunt. Hij richtte het European Union Youth Orchestra, het Chamber Orchestra of

Maar het meest geslaagde experiment van zijn laatste decennium was ongetwijfeld het Lucerne Festival Orchestra, waarin beroemde topsolisten, kamermuziekensembles en spelers uit de allerbeste orkesten ter wereld voor enkele weken per jaar werden samengesmeed tot een hecht ensemble. Met dit eigenhandig samengestelde superorkest leidde Abbado op 26 augustus 2013 een concert dat zijn allerlaatste zou blijken te zijn. Wrang toepasselijk stonden toen op de lessenaars twee onvoltooide symfonieën: Schuberts Unvollendete en Bruckners Negende. De opname van die laatste symfonie, uitgebracht door Deutsche Grammophon, laat alle kwaliteiten van Abbado prachtig horen. Puur de wetenschap dat dit zijn zwanenzang is geweest, maakt het wellicht lastig om oprecht kritisch te zijn: zij vormt een onmiskenbare extra betekenislaag in het luisterproces. En het is waar: sommigen zoeken ongetwijfeld in Bruckner naar meer gewicht, dat ze hier niet zullen vinden. Maar de helderheid, de lichte texturen en de diepe menselijkheid die Abbado hier laat horen, geven het geheel een krachtige emotionele lading. Een waardig eerbetoon aan een waardig dirigent die leefde voor de muziek.

BENJAMIN ROUS

ANTON BRUCKNER SYMPHONY NO. 9

Lucerne Festival Orchestra o.l.v. Claudio Abbado DG 0 28947 934417

augustus 2014

27

CDBESPREKINGEN orkest

orkest

W.A. MOZART

DIVERSE COMPONISTEN

Concentus Musicus Wien o.l.v. Nikolaus Harnoncourt

Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. diverse dirigenten

SONY CLASSICAL 0 88843 0263529 / € 25,99

RCO LIVE 0 81433 7019037 (SACD) / € 20,99

Nikolaus Harnoncourt is ervan overtuigd dat Mozart zijn laatste drie symfonieën (nrs. 39-41), geschreven in de zomer van 1788, als een gesloten cyclus heeft bedoeld. Als een ‘oratorium zonder woorden’ met de uitstraling van een quasisacrale gebeurtenis waar een dramatische opbouw in is te ontdekken. Met zijn enorme Mozartervaring en altijd overtuigende, goed onderbouwde visie werpt de 84-jarige dirigent hiermee nieuw licht op deze overbekende composities. En dat leidt tot een verrassende interpretatie, waardoor de werken als nieuw tot ons komen. Onconventionele tempokeuzes en typische harnoncourtiaanse accenten onderstrepen de dramatiek, maar ook de romantiek lijkt hier al aangebroken. Het orkest voelt dit feilloos aan. Want het inmiddels meer dan zestig jaar oude ensemble Concentus Musicus Wien weet precies hoe zijn dirigent het hebben wil. Door over de gehele linie transparant te blijven en versieringen zorgvuldig uit te werken, komen details naar voren die normaal gesproken onopgemerkt blijven. Dit is de Mozart van de eenentwintigste eeuw, en een nieuwe standaard lijkt gezet. Hier wordt definitief afgerekend met het soms zoetelijk dartelende imago van de componist. Een opname van (mogelijk) historische waarde. Typisch Harnoncourt dus…

In de serie Horizon (sinds 2007) van het Koninklijk Concertgebouworkest is deel vijf verschenen, met opnamen uit 2012. Het is te hopen dat de boog gespannen blijft en men niet gaat achterlopen. Oorspronkelijk promootte de reeks vooral hedendaagse Nederlanders, maar dat is op deze cd al niet meer het geval. Alleen Richard Rijnvos en Klaas de Vries zijn nog van eigen bodem. Naast hen de Schot James MacMillan, de Duitser Detlev Glanert en de Finse Kaija Saariaho. Rijnvos (1964) verkeert met zijn Antarctique al aardig in het hoogste noorden, want je hoort bij hem eigenlijk niets anders dan ijsbergen die tegen elkaar opbotsen. Fascinerend. Hoogtepunt is Providence van De Vries (1944), de nestor van het gezelschap.

Een verfijnde en tegelijk bonte orkestratie, veel schwung, ritmisch zeer beweeglijk, soms bijna freejazz. In de aan- en afloop zijn er brede, wat pathetische melodieën of eerder flarden daarvan in de strijkers of blazers.

Zeer persoonlijke muziek die veel ruimte voor zichzelf opeist en de luisteraar niet onberoerd kan laten. Een cd die logenstraft dat het ook hier prachtig en subtiel spelende orkest zich onvoldoende of liever niet zou inzetten voor eigentijdse muziek.

The Last Symphonies

HORIZON 5

Typisch Harnoncourt

FRANS JANSEN

Persoonlijke muziek

JURJEN VIS

orkest

orkest

W.A. MOZART

LUDWIG VAN BEETHOVEN

The last three symphonies

Die Geschöpfe des Prometheus

Armonia Atenea o.l.v. George Petrou

Orkest van de Achttiende Eeuw o.l.v. Frans Brüggen

DECCA 0 02894 7867555 / € 22,99

GLOSSA 8 42456 2211193 (2 CD’S) / € 25,99

Het is inmiddels al geen noviteit meer om Beethoven te spelen volgens de principes van de historische uitvoeringspraktijk. Met pioniers als Harnoncourt en Gardiner op dit terrein in de jaren 90 ontstond een nieuwe Beethoven: fris, direct, maar met behoud van de dramatische lading van de vroege romantiek.

Er volgden talloze geslaagde uitvoeringen in de concertzaal en op cd waarvan de voorliggende opname met de balletmuziek Die Geschöpfe des Prometheus het jongste resultaat is. Het Griekse orkest Armonia Atenea, spelend op oude instrumenten, timmert al geruime tijd succesvol aan de weg en levert met zijn chef-dirigent George Petrou een spannende Beethoven af, waarbij je de hele speelduur op het puntje van je stoel zit. Op pakkende wijze weten de musici de onstuimigheid van de jonge componist – Beethoven was dertig toen hij het achttiendelige ballet schreef over de scheppingen van de mythologische titaan Prometheus – tot leven te wekken. Met stevig gearticuleerde ritmes en vlotte tempo’s wordt een zorgvuldige spanningsboog opgebouwd die de latere symfonische grootheid reeds verraadt. Neem het Allegro con brio – presto (nr. 8), waar het voor Beethoven zo kenmerkende opzwepende effect optimaal wordt benut. In één woord klasse!

Voor wie er in de Rotterdamse Doelen in maart 2010 bij was, is deze dubbel-cd een onvergetelijke herinnering. En wie er niet was, kan de gemiste schade inhalen. Het non plus ultra van de Weense klassieke stijl klinkt hier, Mozarts laatste drie symfonieën, met de Nederlandse non plus ultra op de bok, Frans Brüggen. Al bij verschijnen is dit een tijdsdocument. Het Spaanse label Glossa en het productiehuis The Grand Tour van het Orkest van de Achttiende Eeuw kiezen steevast voor pareltjes. Meteen maar even het fugato van de Jupiter (41ste) beluisterd: die complexe meerstemmigheid waar dirigenten zo’n persoonlijke invulling aan kunnen geven. De meesterhand komt vooral tot uiting in het subtiele: kleine speelse accenten, ritmische fluctuaties, oplichtende contrapuntstemmen, zich emaniciperende blazerslijnen. Dit ciseleerwerk is echter overal dienstig aan de grote lijnen, de overkoepelende melodisch-harmonische curves die zo belangrijk zijn in deze muziek. Echt ‘authentiek’ zijn de uitvoeringen niet, daarvoor is het orkest wat aan de forse kant. Hier wordt eerder een prettig compromis bereikt, zonder puristisch geneuzel. In lijn daarmee is de klank donker, majestueus en in de laagte zelfs wat zwoel, wat ongetwijfeld ook met de zaal te maken heeft. Niet alles is volmaakt synchroon – het is live – maar het artistieke niveau is ongekend hoog.

Griekse Beethoven: klasse!

FRANS JANSEN

28 augustus 2014

Ongekend hoog artistiek niveau

JOS VAN DER ZANDEN

CDBESPREKINGEN orkest/concert

orkest/concert

MIECZYSLAW WEINBERG Symphony No. 18,Trumpet Concerto

JOHN ADAMS Timothy McAllister, St. Louis Symphony o.l.v. David Robertson

Andrew Balio, Sint-Petersburgs Staatssymfonieorkest e.a. o.l.v.Vladimir Lande

NONESUCH 0 07559 7956443 / € 22,99

NAXOS 0 74731 3319077 / € 7,99

Amerikaanse muziek op zijn best. ‘Noir’, Frans voor zwart, is een typisch Amerikaanse aanduiding voor alles wat te maken heeft met de cultuur van de grote stad. Realistisch en hard, maar toch beklemmend mooi en in die zin romantisch. Adams’ City Noir is een symfonie, maar het had ook filmmuziek kunnen zijn. De sfeer is zogezegd om te snijden, obsederend en vurig, donker en sensueel, geheimzinnig en extatisch. Er zijn klanken die doen denken aan grote jazzensembles, maar nee, het is volbloed symfonische muziek. Er zijn virtuoze altsaxofoonsolo’s en uitbundige, maar ook lyrische partijen voor de koperblazers. Het stuk is gecomponeerd in 2009 en herzien in 2013, en het zou moeilijk zijn iets te vinden dat de uitstraling van Los Angeles of New York in deze tijd krachtiger tot uitdrukking brengt.

Het Saxophone Concerto, ook op deze cd, is mede geïnspireerd door herinneringen aan Charlie Parker with Strings en New Bottle Old Wine met Cannonball Adderley. Dus soms nogal jazzy, maar het blijft ‘klassiek’.

David Robertson, in Nederland vaak te horen met het Koninklijk Concertgebouworkest, voelt dit haarfijn aan. Timothy McAllister is briljant op de altsaxofoon.

Oorlog – er is geen wreder woord: de titel van de Achttiende symfonie van Mieczyslaw Weinberg (1919-1996) laat niets te raden over zijn intenties. De Russische componist van Pools-Joodse afkomst kon het weten, want hij verloor zijn hele familie in de gaskamers. Hijzelf vluchtte naar de Sovjet-Unie en ontwikkelde daar een hechte vriendschap met Dmitri Sjostakovitsj. Zij bewonderden elkaar en er is veel verwantschap in stijl tussen de twee. Toch kunnen ze niet over één kam worden geschoren, dat tonen de beide werken op deze cd overtuigend aan. Daarvoor is Weinbergs toon bij alle tragiek toch hoopvoller, minder desolaat dan die van zijn oudere collega. De Achttiende symfonie werd geschreven in 1984 en vormt het middendeel van een trilogie onder de titel Op de drempel van oorlog. Het instrumentale openingskoraal blijkt later het vocale middelpunt te worden. Deze machtige koorsymfonie op teksten van Russische dichters wordt voorafgegaan door het schimmige en speelse Trompetconcert, een werk vol verrassende vondsten dat veel eist van de solist, maar bepaald niet focust op alleen maar schetterende virtuositeit. Niet alleen verstokte liefhebbers van onbekende Sovjetmuziek zullen hier blij mee zijn. Geweldig gespeeld, kraakhelder opgenomen.

City Noir

Geheimzinnig en extatisch

BAREND LINDERS

Weinberg geweldig gespeeld

GERARD SCHELTENS

concert

concert/kamermuziek

EUGÈNE YSAŸE

DIVERSE COMPONISTEN

Tatiana Samouil,Thibault Lavrenov e.a.

Orchestre Philharmonique Royal de Liège o.l.v. Jean-Jacques Kantorow

Martha Argerich and Friends Orchestra della Svizzera Italiana o.l.v. Hubert Soudant

MUSIQUE EN WALLONIE 5 42500 8314723 / € 22,99

WARNER 0 82564 6312207 (3 CD’S) / € 29,99

Voor onze zuiderburen is hij nog altijd de ‘koning van de viool’ of zelfs de ‘sublieme keizer van de extravaganza’, want Eugène Ysaÿe was vanaf het laatste kwart van de negentiende eeuw toch vooral een exponent van het fenomeen der reizende virtuozen. Toch was Ysaÿe ook een uitstekend componist. In die hoedanigheid is hij vooral bekend als de auteur van de zes solosonates voor viool op. 27, maar zijn andere werk is minstens zo interessant. Na een ontmoeting met Franz Liszt verliet Ysaÿe niet alleen het Bilse-orkest in Berlijn om reizend solist te worden, maar legde hij zich ook meer en meer toe op het componeren. Beïnvloed door Liszt richtte hij zich vooral op het symfonisch gedicht en werd hij min of meer de ‘uitvinder’ van het symfonisch gedicht voor strijkorkest en solostrijkinstrumenten. Het Orchestre Philharmonique Royal de Liège brengt op deze mooi verzorgde cd vijf van deze gedichten bijeen voor respectievelijk cello, viool, twee violen en strijkkwartet en orkest.

Opvallend is de kalme, ingetogen stemming die in alle werken overheerst.

Geen virtuoos vuurwerk, maar prachtige donkere strijkersklanken en lange meeslepende melodieën, alles even intens en toegewijd gespeeld. Een mooie kennismaking met de ‘andere’ Ysaÿe.

Binnen het jaarlijkse festival van Lugano is het ‘Progetto Martha Argerich’ sinds 2002 het eigen winkeltje van de grote Argentijnse pianiste. In de Italiaanse, pardon, Zwitserse stad verzamelt ze een keur van gevestigde en beginnende talenten. Ook in 2013 musiceerden Argerich & Friends er weer lustig op los. Op cd 1, gewijd aan Beethoven, speelt ze het Eerste pianoconcert resoluut, stevig en toch lyrisch en ontspannen. Ook in de Tweede cellosonate grijpt ze in de toetsen, maar met warmte. Mischa Maisky is een wonder van rijke sonoriteit. Cd 2 is gevuld met kamermuziek: Respighi’s fraaie Vioolsonate door Renaud Capuçon en Francesco Piemontesi, gevolgd door de viool-en-pianoversie van Liszts La lugubre gondola met Alissa en Jura Margulis. Sjostakovitsj’ Tweede cellosonate door de ‘andere’ Capuçon – Gautier – sluit deze cd heel mooi af, waarna de derde ons in Franse sfeer brengt met Ravel en Debussy. Offenbachs Gaîté Parisienne klinkt met niet minder dan drie piano’s, al is Argerich zelf daar niet bij. Dat is ze wel (met Lilya Zilberstein) in het feestelijke slot: Le carnaval des animaux, Saint-Saëns’ geestige dierencatalogus. Je had erbij willen zijn in Lugano om de aanstekelijke sfeer van deze live-opnamen mee te maken!

Harmonies du soir et autre poèmes

Live from Lugano 2013

Intens en toegewijd

PAUL JANSSEN

WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL

Je had erbij willen zijn

GERARD SCHELTENS

augustus 2014 29

CDBESPREKINGEN vocaal

vocaal

DIVERSE COMPONISTEN

FRANZ SCHUBERT

Rio Paris

Nachtviolen

Natalie Dessay, Agnès Jaoui, Helena Noguerra, Liat Cohen

Christian Gerhaher, Gerold Huber

ERATO 0 82564 6320318 / € 22,99

SONY CLASSICAL 0 88883 7121729 / € 20,99

Operacynici, begin maar vast met jengelen: Natalie Dessay ging niet meer zo lekker op het operatoneel de laatste tijd, nam afscheid van het muziektheater en zoekt nu haar toevlucht tot cross-over. Stop maar. Het blijkt uitstekend te gaan met Natalie Dessay. Op haar nieuwe cd Rio Paris brengt ze ons minder bekende en nieuw gearrangeerde werken van Heitor Villa-Lobos en swingt en zingt ze fantastisch mee in repertoire dat een brug slaat tussen Rio de Janeiro en Parijs. Dat doet ze als deel van een geheel aan elkaar gewaagd kwartet van Parisiennes, wel te verstaan: Helena Noguerra’s zomerstem imponeert in onder meer Gismonti’s Água e vinho; Agnès Jaoui voegt een warm geluid toe dat prima met de anderen samenklinkt; gitariste Liat Cohen tenslotte is de constante factor als gevoelige soliste en inventief begeleidster. In het begeleidend boekje roemt Cohen de gitaar als ‘het hart van alle Braziliaanse muziek’: het instrument vormt de rode draad in een sfeervol recital waarin de grenzen tussen genres en vocale technieken pijnloos overschreden worden en dat een ode is aan Braziliaanse componisten die hun heil zochten in de Franse hoofdstad. Natalie Dessay heeft buitengewoon prettig nieuw gezelschap gevonden.

Schubertliederen zingen is niet eenvoudig. Zowel qua techniek als expressie moet de vocalist over talloze competenties beschikken om dit overtuigend te doen. Helaas verzandt men snel in een te gepolijste, overgearticuleerde interpretatie met een veel te gekunsteld eindresultaat. Jammer, want zodoende zijn er maar weinig werkelijk echt goede Schubertzangers. Dat de Duitse bariton Christian Gerhaher wél tot dit selecte groepje behoort, laat hij horen op zijn nieuwste opname met 24 relatief onbekende liederen van de Oostenrijkse componist. Met zijn aanzienlijke staat van dienst op het terrein van het Duitse lied loodst Gerhaher de luisteraar door geliefde Schubertthema’s als verloren liefde, rusteloos ronddwalen, afscheid en dood. Schijnbaar moeiteloos laat hij ieder lied heel naturel klinken en lijkt de expressie daar als vanzelf uit voort te vloeien. Zijn vaste begeleider Gerold Huber sluit daar vlekkeloos op aan en laat de vaak indringende modulaties en veelal schrijnende dissonanten op het klavier prachtig met de tekst versmelten. Tekst, zang en begeleiding zijn zo perfect elkaars gelijke. Luister maar naar het indringende Wehmut of de kleurrijke ballade Der Zwerg. Tip: beide heren komen op 17 september naar de Kleine Zaal van het Concertgebouw met Goetheliederen van Schubert. Succes verzekerd!

HEIN VAN EEKERT

FRANS JANSEN

Kwartet van Parisiennes

Naturelle Schubert

advertentie

CDBESPREKINGEN vocaal

koor

DIVERSE COMPONISTEN

DIVERSE COMPONISTEN

Vivica Genaux, Simone Kermes, Cappella Gabetta o.l.v. Andrés Gabetta

Monteverdi Choir o.l.v. John Eliot Gardiner

SONY CLASSICAL 0 88843 0236820 / € 23,99

SDG 8 43183 072026 / € 16,99

De diva’s van tegenwoordig lijken veel te collegiaal om echt grondig met elkaar in de clinch te geraken. Tijdens bioscoopuitzendingen uit de Metropolitan Opera struikel je bij een gesprek tussen de interviewende en de geïnterviewde diva vaak over de wederzijdse superlatieven. In Händels tijd had je tenminste Francesca Cuzzoni en Faustina Bordoni, over wier rivaliteit mooie, zij het niet altijd historisch juiste verhalen gaan.

Eerdere cd-projecten hebben aandacht besteed aan de twee dames, maar dan meestal in werk van Händel. Simone Kermes (als Cuzzoni) en Vivica Genaux (als Bordoni) zingen op een nieuwe cd geen noot van Händel, maar wel twaalf plaatpremières: van Giuseppe Arena via Attilio Ariosti naar Johann Adolf Hasse, Bordoni’s echtgenoot. Andrés Gabetta leidt zijn Cappella Gabetta met verve en zonder al te veel excessen door de muzikale begeleiding. Niet alle aria’s en duetten zijn even interessant: het is vooral aardig om Kermes en Genaux als twee verschillende karakters uit dezelfde opera – bijvoorbeeld Andromache en Hermione in Bononcini’s Astianatte – te horen. Hun zang is virtuoos en op bepaalde momenten enigszins excentriek, wat een beetje overdadig kan werken.

Het past anderzijds ook weer goed bij dit project, waarbij de twee zangeressen in historisch kostuum en met bokshandschoenen op de cover staan.

De tijd vliegt en zo bestaat het Monteverdi Choir alweer een halve eeuw! John Eliot Gardiner, destijds nog student, richtte het koor in 1964 op voor een uitvoering van Monteverdi’s Maria Vespers in Cambridge. Daarna volgde een heuse artistieke zegetocht, met ontelbare baanbrekende opnames van al het groots dat componisten als Bach, Beethoven, Monteverdi en Mozart op vocaal terrein hebben nagelaten. 2000 was een niet te evenaren jaar waarin het koor samen met de English Baroque Soloists alle kerkcantates van Bach in meer dan zestig kerken dwars door Europa uitvoerde en opnam (de Oude Kerk in Amsterdam kon tot Gardiners spijt helaas niet worden aangedaan).

Wat voor bijzonders doe je dan om je verjaardag passend te vieren? Inzoomen op het koor, obviously. De geniale artistiek leider en zijn nog steeds briljante koor voeren ons langs hoogtepunten uit de zestiende-eeuwse polyfonie, tegen de achtergrond van het katholicisme, dat destijds in Engeland een verboden geloof was. Onmogelijk een favoriet aan te wijzen, maar ik ga voor Tomkins nostalgisch schrijnende en toch troostende Almighty God. In vergelijking met, bijvoorbeeld, het specialistische Brabant Ensemble mist het Monteverdi Choir soms wat lineaire klankdoorstroming, en de droge akoestiek helpt de sopranen niet altijd even goed, maar wat een superieure surprise!

Rival Queens

Vigilate!

Virtuoze en excentrieke zang

HEIN VAN EEKERT

Superieure surprise

ARJAN VAN DIJK

kamermuziek

kamermuziek

PABLO DE SARASATE

CÉSAR FRANCK

Volker Reinhold, Ralph Zedler

Guido de Neve, Jan Michiels

MDG 0 76062 3181967 (SACD) / € 23,99

KLARA 0 82564 6287154 / € 22,99

De Spaanse violist Pablo de Sarasate (1844-1908) is vooral bekend van zijn Zigeunerweisen en Serenade Andalouse, maar deze Spaanse vioolvirtuoos schreef nog veel meer werken, die je zelden in de concertzaal hoort. Zijn operaparafrases bijvoorbeeld. Sarasate schreef er wel veertien en violist Volker Reinhold en pianist Ralph Zedler – een overtuigend musicerend duo – kozen er zes uit voor deze opname. Vrolijk, melodieus en virtuoos paraderen de bekende thema’s uit opera’s als Carmen, Die Zauberflöte, Der Freischütz, Martha en Roméo et Juliette voorbij. En Sarasate zou Sarasate niet zijn als de bekende thema’s niet versierd zouden worden met talrijke bloedstollende loopjes, trillers, pizzicato’s en ander imposant violistenspul. Het is echter ook prettig in het gehoor liggende muziek. Romantisch van geest en donker van toon. Het aardige is dat Sarasate lang niet altijd kiest voor de nummers met hitkwaliteit. In zijn arrangement van Verdi’s La forza del destino (Sarasate schreef het twee jaar na de première in 1862) horen we bijvoorbeeld niet het beroemde ‘noodlotmotief’ of Leonores aria Pace, pace mio Dio, maar minder bekende thema’s uit de derde acte. Het lijkt kortom alsof Sarasate de thema’s puur op grond van de melodische kwaliteit heeft geselecteerd. Een leuke cd.

‘Violin Sonatas’, staat er op deze cd - meervoud. Hoe kan dat? De Belg César Franck heeft er toch maar één geschreven? Deze cd biedt een primeur, ja een wereldpremière. Al gaat het daarbij om een arrangement van de Symfonie in d-klein, die kennelijk met toestemming van de componist werd uitgegeven. Een curieuze huiskamerversie voor amateurs, maar je moet voor dat drie kwartier durende stuk toch heel wat in je mars hebben. Op deze cd klinken een nasale, ‘hese’ viool met darmsnaren en een rauwe Steinway met harde attaque uit de tijd van Franck zelf, eind negentiende eeuw. Authentiek dus, al legt violist Guido de Neve in het boekje uit dat hij toch geen voorstander is van de oude uitvoeringspraktijk, omdat hij dat een twintigste-eeuws dogma vindt.

Ultieme vrijheid staat hij voor, elk concert anders, optimaal rubato. Het spel op deze cd is met deze filosofie in overeenstemming. De symfonie staat als een huis, een geweldige passie. Wie het orgineel kent, ervaart een soort aangekleed skelet waarvan de structuur (een motief van drie noten draagt de muziek) volledig bloot komt te liggen. De Vioolsonate wordt een tikje conventioneler uitgevoerd. Het is een behoorlijk akoestiekrijke opname, waarbij pianist Jan Michiels ook kwistig is met het pedaal.

Opera Phantasies

Violin Sonatas

Vrolijk, melodieus en virtuoos

OSWIN SCHNEEWEISZ

WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL

Franck met geweldige passie

JOS VAN DER ZANDEN

augustus 2014

31

CDBESPREKINGEN kamermuziek

kamermuziek

BÉLA BARTÓK

VINCENZO MANFREDINI

ChamberWorks forViolin

Complete String Quartets

James Ehnes, Amy Schwartz Moretti, Michael Collins, Andrew Armstrong

Quartetto Delfico

CHANDOS 0 95115 182024 / € 22,99

BRILLIANT CLASSICS 5 02842 1947860 / € 7,99

51 tracks op één cd is erg veel. Dat is te danken aan de 44 vioolduo’s die Béla Bartók schreef in 1931. Kleine karakterstukjes van zo’n anderhalve minuut die alle facetten van het vioolspel exploreren. Ze waren bedoeld als leerzaam oefenmateriaal, maar ook grote violisten grijpen deze kleurrijke miniatuurtjes dankbaar aan. James Ehnes en Amy Schwartz Moretti zijn volkomen aan elkaar gewaagd. Ze vormen een geoliede eenheid die laat horen dat Bartóks creativiteit veel verder ging dan een gecultiveerde visie op de Hongaarse volksmuziek. De alert spelende Ehnes is op deze cd de centrale figuur. Hij en zijn kompanen openen met een wervelende uitvoering van de Contrasten die Bartók in 1938 schreef voor klarinettist Benny Goodman en violist Joseph Szigeti.

Een effectvol werk vol verrassende wendingen dat scherpte in de vertolking vereist. Die kun je deze spelers wel toevertrouwen. Als verbinding tussen Contrasten en de duo’s horen we nog de ultrakorte (4 minuten), maar toch driedelige pianosonatine in de vioolbewerking die André Gertler maakte.

Toen Bartók die hoorde, betreurde hij het dat hij dit stuk niet al meteen voor viool had geschreven. Begrijpelijk als je hoort hoe goed Ehnes en Armstrong dit idioom te pakken hebben.

‘Vocale muziek verschaft hoofdzakelijk plezier door middel van woorden; maar als instrumentale muziek erin slaagt te beroeren, is het enkel en alleen door haar eigen verdienste. Ook al kan instrumentale muziek alleen emoties opwekken als ze iets beschrijft of uitdrukt, ze vormt een op zichzelf staande taal, op een manier die vergelijkbaar is met de taal van de schilderkunst of poëzie.’ Aldus de Italiaanse componist Vincenzo Manfredini (1737-1799), die hiermee zijn tijd ver vooruit was. Manfredini verbleef jarenlang in Rusland, maar keerde in 1769 terug naar Italië. Hij vestigde zich in Bologna, waar Padre Martini het voortouw nam in de esthetische debatten van zijn tijd. Manfredini schreef er twee opera’s, Armida en Artaserse, en stortte zich daarna weer op de instrumentale muziek. Hij componeerde concerten, symfonieën en zes strijkkwartetten, die door Quartetto Delfico met verve worden gespeeld.

Manfredini’s kwartetten doen een beetje denken aan Boccherini, wat niet verwonderlijk is, want de componist had ook contact met de Spaanse muziektheoreticus Esteban de Arteaga. Quartetto Delfico is geen Quartetto Italiano, maar het enthousiasme van dit strijkkwartet werkt aanstekelijk. Hier klinkt geen wiskunde maar muziek, en dat is exact wat Manfredini voor ogen stond.

GERARD SCHELTENS

WENNEKE SAVENIJE

Alert spelende James Ehnes

cello

Geen wiskunde maar muziek

piano

ERNST REIJSEGER

FRÉDÉRIC CHOPIN

Ernst Reijseger

Zlata Chochieva

WINTER & WINTER 0 25091 021420 / € 22,99

PIANO CLASSICS 5 06038 5450031 / € 11,99

De eerste track klinkt als een prelude van Bach die halverwege doordesemd raakt van freejazzelementen; track twee klinkt als een mengsel van minimal music en een oefening in moderne klanken; track drie lijkt op een gedemonteerd kinderliedje, en zo zijn er nog vijfentwintig tracks te gaan. Crystal Palace, de nieuwe cd van cellist Ernst Reijseger, is een even wonderlijk als boeiend amalgaam van de stijlen en vormen die deze in de freejazz groot geworden muzikale omnivoor te bieden heeft. Reijseger nam deze achtentwintigdelige suite vorig jaar op in de Staatsgalerie Moderne Kunst im Glaspalast in Augsburg gedurende de tentoonstelling van het werk van zijn goede vriend, de Duits-Amerikaanse schilder Jerry Zeniuk. Diens beeldtaal wordt bepaald door elementaire vormen en kleuren, monochrome vlakken en een visueel minimalisme. Reijseger liet zich inspireren door deze beelden en improviseerde de suite ter plekke op zijn vijfsnarige cello. Zijn muzikaal antwoord op de bij vlagen hallucinerende doeken van Zeniuk is even ‘elementair’ en even betoverend. De met slechts één microfoon opgenomen werken ontsporen nimmer, hebben alle een herkenbaar eigen karakter en maken de beelden werkelijk tot klank. Geen achtergrondmuziek, wel ruim een uur luistergenot en opgaan in een andere wereld.

De kranten stonder er vol van in 1995: een achtjarig meisje dat op fenomenale wijze een Mozartconcert speelde in Moskou. Vaak loopt het verkeerd af met wonderkinderen, maar Zlata Chochieva heeft zich ontpopt als een artieste van formaat. Altijd blijven studeren, adviezen inwinnend van de grootste pianisten ter wereld, jarenlang zwakke punten wegboetserend. Aan haar wonderfraaie techniek koppelt ze nu muzikaal vernuft en stijlinzicht. Want dat is wat opvalt bij deze Chopinetudes: een persoonlijke visie. Bij het parelende en acrobatische vertrouwt Chochieva vooral op haar weergaloze behendigheid, maar bij Chopins ingetogen, poëtische ontboezemingen ontvouwt ze haar eigen kijk op de materie. Meerstemmigheid, retorische pauzes, schielijke registerwisselingen, massieve akkoorden waarbinnen één noot de melodiedrager blijft - het is fascinerend om te volgen hoe bijvoorbeeld in de Etude op. 25 nr. 7 een keuze wordt gemaakt uit de interpretatieve mogelijkheden. Meeslepend en gracieus is haar spel, en ze laat zich geen moment verleiden tot gemakzuchtige romantiseringen. Nu eens kiest ze voor een metrisch vrij rubato, dan weer tovert ze een verrassend strakke en ritmische etude uit de Steinway. Klein minpuntje: dat fraaie instrument had misschien een tikje directer en pregnanter mogen klinken.

PAUL JANSSEN

JOS VAN DER ZANDEN

Crystal Palace

Études – Complete

Opgaan in een andere wereld

32

augustus 2014

Zlata Chochieva: artieste van formaat

CDBESPREKINGEN piano

piano

MORITZ MOSZKOWSKI Complete music for four hands

CHARLES-VALENTIN ALKAN

Domenico Monaco, Michele Solimando

Concerto for piano solo, Comme le vent, En Rythme Molossique, Scherzo Diabolico

BRILLIANT CLASSICS 5 02842 1948355

Vincenzo Maltempo

(3 CD’S) / € 11,99

PIANO CLASSICS 5 06500 1863806 / € 11,99

Niemand minder dan Vladimir Horowitz brak ooit een lans voor de pianomuziek van Moritz Moszkowski (1854-1925). Zijn vrijzinnige uitvoeringen van de Etude in F of de Étincelles opus 36 vormen nog steeds een ijkpunt voor menig pianist. Maar Moszkowski, die ooit samen met Franz Liszt achter de vleugel zat, schreef meer; een pianoconcert, een vioolconcert, een opera, veel orkest- en toneelmuziek en een handvol quatre-mainsmuziek. Die laatste categorie is groot genoeg om drie cd’s te vullen met meer dan drie uur muziek.

Er zit van alles tussen: romantische liflafjes à la Chopin, pianominiaturen in de geest van Schumann en werken die (iets) meer om het lijf hebben, zoals de Vier Klavierstücke opus 33. Veel van de werken zijn geïnspireerd op Poolse, Spaanse en Duitse dansmuziek. In Aus aller Herren Ländern voegt Moszkowski daar ook nog dansen uit Rusland, Italië en Hongarije aan toe.

Moszkowski was geen vernieuwer, maar vóór de Eerste Wereldoorlog genoot zijn muziek een aanzienlijke populariteit. En terecht, want het is pianomuziek van het hoogste kaliber. Op deze uitgave – de eerste integrale opname van alle werken van Moszkowski voor piano vierhandig – wordt ze op sprankelende wijze uitgevoerd door Domenico Monaco en Michele Solimando, met pittige tempi en veel gevoel voor de laatromantische lyriek.

La Stampa riep de jonge Italiaanse pianist Vincenzo Maltempo (1985) uit tot ‘een van de interessantste pianisten van zijn generatie’. Niet alleen vanwege de respectabele lijst met prijzen en concoursen die hij inmiddels gewonnen heeft blijkt dit terecht, maar vooral ook vanwege zijn schitterende opnames van de diabolische pianomuziek van Alkan, aan wiens stortvloed aan notencascades slechts weinig pianisten zich durven te wagen. Maltempo debuteerde in 2012 met zijn eerste Alkanalbum, hetgeen hem onder meer 5 sterren in The Guardian opleverde, die deze opname omschreef als ‘Thrillingly demonic’! Het tweede Alkanalbum van Maltempo blijkt al even interessant en opwindend. Maltempo heeft de gave om ook de lastigste en meest virtuoze passages te spelen alsof het hem technisch gesproken geen enkele moeite kost. Elegant als een zwaluw scheert hij door het muzikale luchtruim van Alkan, wiens satanische noten hij een lieflijk, gevoelig en sensueel aanzien verschaft. Van gezwoeg en gesteun is geen spoor te bekennen. Alles stroomt en vloeit en betovert. Maltempo, die ook lezingen geeft over de muziek van Alkan, heeft duidelijk enorm plezier in het opdiepen van de verborgen schoonheid in de partituren van de vermeend onspeelbare Franse componist en pianist, die halverwege de negentiende eeuw Parijs op zijn grondvesten deed schudden.

OSWIN SCHNEEWEISZ

WENNEKE SAVENIJE

Pianomuziek van het hoogste kaliber

orgel

Maltempo diept verborgen schoonheid op

renaissance

J.S. BACH

JOHN DOWLAND

Daniele Boccaccio

Paul O’Dette

BRILLIANT CLASSICS 5 02842 1948294 / € 7,99

HARMONIA MUNDI 0 93046 751524 / € 22,99

Wat doe je als organist wanneer je enorm verslingerd bent aan de vioolconcerten van Johann Sebastian Bach? Dan stap je schroomvallig in de voetsporen van de oude meester en maak je, net als Bach dat deed van Vivaldi’s vioolconcerten, transcripties voor orgel solo. De Italiaanse organist Daniele Boccaccio raakte op 21-jarige leeftijd gebiologeerd door Bachs vioolconcerten en deed er zo’n twintig jaar over om zijn fascinatie in daden om te zetten. Afgaande op de cd met orgeltranscripties van de twee vioolconcerten BWV 1041 en 1042 en het concert voor twee violen en orkest BWV 1043 mag het resultaat, prachtig vertolkt op het Francesco Zaninorgel in de San Antonio Abate in het Italiaanse Padua, er zijn. In het cd-boekje betoogt Boccaccio dat hij bij wijze van uitdaging muziek zocht die niet op orgel gespeeld zou kunnen worden. In de vroege jaren tachtig hoorde hij Bachs vioolconcerten en hij meende dat hij deze werken, mede door de opkomst van de historische uitvoeringspraktijk, niet kon vertalen naar zijn instrument. Na diepgaande studie van Bachs werkwijze bij arrangementen voor orgel waagde hij in 2009 toch de sprong. Wie de vioolconcerten goed kent, zal zich even op het verkeerde been gezet voelen, maar al snel is het puur genieten van op en top ‘nieuwe orgelwerken’ van Bach.

John Dowland (1563-1623) genoot tijdens zijn leven vooral faam als luitist. Hij componeerde zo’n vijf uur muziek voor dit instrument. Een betrekking als hofluitist van Elizabeth I werd hem door de neus geboord omdat hij tijdens een eerder dienstverband in Frankrijk katholiek was geworden. Maar toen zijn roem zich over heel Europa had verspreid werd hij, katholiek of niet, in genade aan het Engelse hof aangenomen. Zijn luitmuziek is veelzijdig. We vinden dansvormen en arrangementen van melodieën die hij ook als lied componeerde – hij werkte de luitbegeleiding gewoon wat verder uit – maar ook ingewikkelder fantasia-achtige stukken waarin echt meerstemmig spel wordt vereist en waarin de diverse partijen vaak niet dezelfde kant op gaan. Die fantasia’s vormen een uitdaging voor iedere luitist. Het is een hele toer om al die tussenstemmen ook echt uit te laten komen. Paul O’Dette heeft jaren geleden alle luitmuziek van Dowland al eens opgenomen en komt nu met een aantrekkelijke selectie van zijn favoriete stukken.

Dat is waarschijnlijk een kwestie geweest van kill your darlings, want ieder luitstuk van Dowland zal O’Dette even lief zijn. Dat straalt in ieder geval van deze uitvoeringen af, en de luit is prachtig opgenomen.

Violin Concertos – Transcriptions for organ

Verslingerd aan Bachs vioolconcerten

PAUL JANSSEN

WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL

My favorite Dowland

Aantrekkelijke selectie Dowland

MARCEL BIJLO

augustus 2014

33

CDBESPREKINGEN barok

barok

GEORG FRIEDRICH HÄNDEL Your TunefulVoice

G.G. KAPSBERGER Thomas Dunford, Anna Reinhold

Iestyn Davies, Carolyn Sampson The King’s Consort o.l.v. Robert King

ALPHA 3 76001 4191954 / € 22,99

VIVAT 0 79943 9080683 / € 22,99

Giovanni Girolamo Kapsberger (1580-1651) was van Duitse familie, maar was een echte Venetiaan. Zijn grootste triomfen als luitist en componist beleefde hij echter in Rome waar hij het grootste deel van zijn leven werkte. We kennen hem nu voornamelijk als componist van luitmuziek, maar hij schreef ook kerkmuziek en opera’s. Hij was een van de geliefdste componisten van zijn tijd en werd door de Romeinse elite op handen gedragen.

Men was onder de indruk van zijn virtuoze luitkunsten en ook van zijn vocale composities. De jonge luitist Thomas Dunford maakte voor zijn debuut-cd een keuze uit Kapsbergers luitmuziek, afgewisseld met een aantal vocale werken van onder anderen Caccini en Merula, gezongen door sopraan Anna Reinhold.

Zij is een zangeres van het type-Johannette Zomer: glashelder en met een ongelofelijk soepele stem. Snelle versieringen vloeien als honing over de stembanden, zonder ook maar de minste moeite. Dunford is een geweldige luitist die oor heeft voor Kapsbergers grilligheden. Doordat Kapsberger zelf zo’n virtuoos bespeler van het instrument was, wist hij natuurlijk precies hoe hij zijn collega-luitisten moest prikkelen. En prikkelen doet ook deze cd, van twee jonge musici van wie we nog heel wat kunnen verwachten.

In de niet aflatende stroom van vocale barokrecitals komen gelukkig nog vaak genoeg juweeltjes bovendrijven, en deze cd van de Britse countertenor Iestyn Davies, gewijd aan muziek uit de Engelse oratoria van Händel, is er daar zonder twijfel een van. In die oratoria weet Händel in vergelijking met zijn Italiaanse opera’s vaak een diepere emotionele laag bloot te leggen, emoties die Davies prachtig beheerst en diep doorvoeld over het voetlicht brengt.

En hoewel hij zijn technische kunnen mag demonstreren in enkele virtuoze aria’s, is dit absoluut geen cd vol stuntzang en vocaal vertoon. Introspectieve aria’s overheersen, en juist in die stukken is het optimaal genieten van Davies’ mooie egale geluid, zijn formidabele ademsteun en zijn muzikale frasering en aandacht voor de tekst. De twee duetten uit Solomon en Esther, waarin Davies terzijde wordt gestaan door de wonderschone baroksopraan Carolyn Sampson, vormen sensuele hoogtepunten van de cd. Robert King heeft zijn sporen meer dan verdiend in deze muziek, en de begeleiding met zijn King’s Consort is dan ook idiomatisch in perfecte harmonie met de zang. Een bijzonder geslaagd en ook nog eens mooi intiem opgenomen recital, dat de luisteraar van begin tot eind weet te betoveren.

MARCEL BIJLO

BENJAMIN ROUS

Labirinto d’amore

Oor voor Kapsbergers grilligheden

Davies’ mooie egale geluid

advertentie

HOMMAGE AAN COMPONISTE, VIOLISTE EN PIANISTE ALBA ROSA VIËTOR (1889-1979)

ZONDAG 28 SEPTEMBER 2014 Leeuwenbergh, Paushuize, Geertekerk Utrecht www.albarosavietor.com

CDBESPREKINGEN barok

barok

G.B. PLATTI

G.B. FERRANDINI

Concerti per il cembalo obligato

Al Santo Sepolcro

Concerto Madrigalesco o.l.v. Luca Guglielmi (fortepiano)

Roberta Invernizzi, Gambe di Legno

ARCANA 3 76019 5733752 / € 22,99

FRA BERNARDO 4 26030 7431235 / € 22,99

Giovanni Benedetto Platti (1697-1763) was afkomstig uit Padua en vertrok naar het hof in Würzburg waar hij diverse posities bekleedde. Hij is een typische overgangscomponist tussen barok en klassiek, en dat is goed te merken aan de stukken op deze cd. De concerti per il cembalo zijn al typische voorbeelden van de vroegklassieke stijl. Om dat te accenturen heeft Luca Guglielmi ervoor gekozen ze te spelen op een zeer vroeg type fortepiano – het woord cembalo was een algemene aanduiding en verwijst niet per definitie naar het klavecimbel. Maar doordat deze piano nog houten hamerkopjes heeft, later werd het vilt, klinkt hij nog behoorlijk klavecimbelachtig. Guglielmi laat echter overduidelijk horen wat de mogelijkheden van dit nieuwe instrument waren. Je kon er zacht en hard op spelen, wat op een klavecimbel niet kan. Dat moet voor Platti’s tijdgenoten een sensatie geweest zijn, en dat idee wordt in deze uitvoering heel mooi overgebracht. Op deze cd staat ook een hobosonate – Platti was zelf een virtuoos hoboïst – en die is veel barokker van toon en doet denken aan Telemann. Een componist met twee gezichten dus, die hier met fortepianist Luca Guglielmi en het ensemble Concerto Madrigalesco ideale pleitbezorgers heeft gekregen.

Giovanni Battista Ferrandini (1710-1791) werd geboren en opgeleid in Venetië, maar heeft het grootste deel van zijn werkzame leven in München doorgebracht. Daar verzorgde hij de kroningsmuziek voor keizer Karel VI en was hij succesvol als operacomponist. Later leidde hij een eenzaam bestaan in Padua waar Mozart en zijn vader hem nog zijn komen opzoeken. Ferrandini overleed in hetzelfde jaar als Mozart, maar zijn muziek is nog helemaal barok. Minder geëxalteerd dan die van Vivaldi, met aandacht voor lange lijnen. Zijn stijl doet denken aan die van Giovanni Battista Pergolesi, met wie hij dan weer zijn geboortejaar gemeen heeft. Ferrandini’s werk is vandaag de dag nauwelijks bekend en dat is, te horen aan deze cd, erg jammer. Wie het Stabat Mater van Pergolesi in gedachten neemt, heeft een aardig idee van Ferrandini’s muziek.

Roberta Invernizzi zingt hier een aantal cantates die net als het bekende werk van Pergolesi voor de passietijd zijn gecomponeerd. Het is muziek van een grote schoonheid die van Invernizzi, een sopraan met intrigerende donkere kleuren in haar stem, alles meekrijgt. Daarbij wordt ze voorbeeldig begeleid door de strijkers en continuospelers van het ensemble Gambe di Legno. Deze cd is echt een aanwinst.

Ideale pleitbezorgers voor Platti

MARCEL BIJLO

Muziek van een grote schoonheid

MARCEL BIJLO

barok

barok

DIVERSE COMPONISTEN

Jewish Baroque Music from Amsterdam Maarten Engeltjes, Siri Karoline Thornhill, The Apollo Ensemble o.l.v. David Rabinovich

C.PH.E. BACH

Sonatas for harpsichord and violin Federico Guglielmo, Roberto Loreggian

CRC 0 04474 7334820 / € 21,99

BRILLIANT CLASSICS 5 02842 1949024 / € 7,99

Naar het geluid van de sjofar zoek je vergeefs op deze cd met Joodse muziek.

Het betreft namelijk Joodse muziek uit het Amsterdam van de Gouden Eeuw, op voortreffelijke wijze uitgevoerd door het Apollo Ensemble en solisten onder leiding van David Rabinovich. Het waren Joden – gevlucht uit Spanje en Portugal – die de stad in de zeventiende eeuw een economische en culturele boost gaven. Niet voor niets kregen ze toestemming om een reusachtige synagoge te bouwen; een gebouw waarbij de katholieke kerken uit die tijd maar iel afsteken. De werken op deze cd zijn afkomstig uit de Ets Haimbibliotheek uit de Portugese Synagoge aan het Mr. Visserplein. Het betreft cantates en sonates van onbekende componisten als Lidarti, Mani en Caceres. Van sommige werken is alleen een zangstem bewaard gebleven; de fragmenten werden gereconstrueerd door Ton Koopman. Het resultaat is een luisterrijke en informatieve cd, waarbij je wel enige vraagtekens kunt zetten betreffende de authenticiteit van het klinkend resultaat. Het nettoresultaat klinkt in elk geval niet uitgesproken Jiddisch, maar vertoont veel meer overeenkomsten met de muziek van de destijds hippe componisten Pergolesi en Corelli. Zo bekeken geeft deze cd niet alleen een aardige indruk van de Joodse muziek uit de zeventiende eeuw, maar ook van de muzikale stadscultuur uit het Amsterdam van de Gouden Eeuw.

‘Bach is de vader, wij zijn de kinderen’, moet Mozart ooit gezegd hebben. Met Bach bedoelde hij niet Johann Sebastian, maar diens vijfde zoon Carl Philipp Emanuel. Die werd geboren in 1714 en daarom valt er dit jaar iets te vieren, dat is duidelijk te zien aan het cd-aanbod. Brilliant Classics is daarbij een van de grote gangmakers, met heruitgaven en, zoals in dit geval, ook veel nieuwe opnamen. Op deze cd horen we C.Ph.E.’s zes sonates voor viool en klavecimbel. Ook vader Bach schreef zes sonates voor deze combinatie en in sommige delen van zijn eigen sonates verwijst de jonge Bach duidelijk naar zijn vader. Maar hij gaat toch vooral zijn eigen weg. Bij vader Bach zijn viool en klavier volkomen gelijkwaardig, maar bij de zoon neemt het klavier vaak de leiding en heeft de viool een begeleidersrol. Deze nieuwe manier van componeren heeft, inderdaad, veel invloed gehad op de jonge Mozart. Violist Federico Guglielmo en klavecinist Roberto Loreggian verzorgen mooie lichte uitvoeringen van C.Ph.E.’s zes sonates. Het is duidelijk te horen dat de twee musici vaak samenspelen, ze voelen elkaar perfect aan. En ja, C.Ph.E. Bach is toch echt een fantastische componist!

Apollo Ensemble: voortreffelijk

OSWIN SCHNEEWEISZ

WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL

Echt een fantastische componist

MARCEL BIJLO

augustus 2014 35

CDBESPREKINGEN opera

opera

GIACOMO PUCCINI

DIVERSE COMPONISTEN

La Fanciulla delWest

Love Duets

Ailyn Pérez, Stephen Costello BBC Symphony Orchestra o.l.v. Patrick Summers

Eva-Maria Westbroek, CarloVentre e.a.

Frankfurter Opern- und Museumorchester, Chor der Oper Frankfurt o.l.v. Sebastian Weigle

WARNER 0 82564 6334858 / € 22,99

OEHMS 4 26003 4869455 (2 CD’S) / € 31,99

Een cd met liefdesduetten is natuurlijk een volstrekt logische keuze voor een debuutalbum als je een zingend echtpaar bent. De Amerikaanse sopraan en tenor Ailyn Pérez en Stephen Costello presenteren zich dan ook in Italiaanse en Franse duetkrakers, onder andere uit Manon, Rigoletto, Faust en La Traviata, aangevuld met enkele Amerikaanse musicalduetten. Ze hebben prettige lyrische stemmen, die waarschijnlijk nog wat groeipotentieel hebben als het koppel een vocaal dieet van lichter repertoire volgt. Hij is wat geneigd tot het forceren van zijn toon, zij klinkt vooral in de hoogte wat schel. Het is misschien te wijten aan hun jeugdig enthousiasme dat de meeste duetten wel erg recht voor z’n raap en luidkeels worden gebracht; echt subtiel is het allemaal niet.

En Pérez en Costello wagen zich hier natuurlijk wel aan vaak opgenomen ijzeren repertoire waarin vergelijkingen met zangers uit heden en verleden onvermijdelijk zijn. En dan moet je toch concluderen dat ze op dit moment in ieder geval net dat kleine beetje extra missen om de concurrentie te doen vergeten. Een cd die prettig wegluistert, gewoon goed en eerlijk gezongen in plaats van écht gedenkwaardig, en die misschien vooral als belofte voor de toekomst kan worden gezien.

Wellicht weet u waarom La Fanciulla del West, samen met zijn eerstelingen Edgar en Le Willy, tot de minst gewaardeerde en gespeelde opera’s van Puccini behoort? Ik niet. De muziek is vol onvervalste passie en het verhaal bevat een psychologisch drama dat zelfs in de beste Bergmanfilm niet zou misstaan – mocht hij de stiltes voor muziek willen verruilen. In de maanden mei en juni 2013 werd La Fanciulla door de Frankfurter Oper opgevoerd. Tot mijn grote vreugde werden de voorstellingen opgenomen en op cd uitgebracht, maar: waarom niet op dvd? Naar de foto’s te oordelen, betrof het een van de mooiste en spannendste producties van de opera van de laatste tijd; en aangezien de concurrentie toch al zo klein is? Maar ook zonder beeld valt er waanzinnig veel te genieten. Eva-Maria Westbroek behoort tegenwoordig tot de allerbeste vertolksters van de hoofdrol en in de Uruguayaanse tenor Carlo Ventre treft zij een Dick Johnson van vlees en bloed: waar vind je nog echte spintostemmen die in staat zijn een veristische opera te zingen? Ashley Holland toont zich hun gelijkwaardige partner, waardoor de ‘pokerscène’ uitgroeit tot wat die zijn moet: een hoogtepunt van de opera.

Aanbevolen!

Een belofte voor de toekomst

BENJAMIN ROUS

Hier valt waanzinnig veel te genieten

BASIA JAWORSKI

opera

opera-aria’s

CHRISTOPH WILLIBALD GLUCK

CHRISTOPH WILLIBALD GLUCK

The Great Operas

Opera Arias

Diverse solisten, diverse orkesten o.l.v. John Eliot Gardiner, Marc Minkowski, Paul McCreesh

Daniel Behle, Armonia Atenea o.l.v. George Petrou

DECCA 0 02894 7868996 (15 CD’S) / € 60,99

DECCA 0 02894 7867586 / € 22,99

Je zou het bijna vergeten, maar 2014 is ook een Gluckjaar: 300 jaar geleden werd de belangrijkste operahervormer van de achttiende eeuw geboren.

Decca brengt met deze box – zeven volledige opera’s en een bonus-cd met historische en opvallende fragmenten – een waardig eerbetoon aan de man die ernaar streefde het genre te versoberen en een grotere dramatische waarachtigheid te bereiken. De opnames in deze collectie zouden vrijwel alle als eerste keuze uit de bus komen als je naar individuele uitgaven van Glucks hervormingsopera’s zoekt. Buitengewoon interessant om de persoonlijke stijl van de verschillende dirigenten, allen uit de historische uitvoeringspraktijk afkomstig, te vergelijken: Gardiner bijvoorbeeld lijkt de muziek vooral vanuit een classicistische stijl te benaderen, lichtelijk onderkoeld, terwijl Minkowski eerder de barokwortels lijkt te benadrukken en met een grotere dramatische flair dirigeert. Je kunt je afvragen wat de ware Gluckstijl zou moeten zijn, maar feit blijft dat op zichzelf genomen elke opname zonder meer overtuigt. De met zorg uitgekozen vocale casts zijn voortreffelijk en weten tot de kern van Glucks zorgvuldig opgebouwde psychologische en emotionele universum door te dringen. Een overdaad aan weelde: koop die box!

Wie nog bewijs nodig had dat de muziek van Christoph Willibald Gluck niet saai is, krijgt hier het bewijsstuk met kracht voor de voeten geworpen: Armonia Atenea attaqueert onder leiding van George Petrou een serie tenoraria’s met een viriel enthousiasme dat soms een kleine dissonante echo nalaat nadat de laatste noot geklonken heeft. Gluck staat in de muziekboekjes als de grote operahervormer, die de virtuositeit-om-de-virtuositeit bij operazangers de deur wees en pure expressie voorop zette. Recentelijk herontdekken we de opera’s van zijn hand waarin de zanger in de aria’s wel door een vocale gymnastiekoefening wordt geloodst. Veel leuker is doen wat deze cd doet: de gemeenschappelijke dramatische kwaliteiten vinden in beide vormen van Glucks kunstenaarschap – Gluck leende voor zijn hervormingsopera’s immers zonder gêne uit zijn andere stukken – en begrijpen waarom tekstdichter Metastasio het werk van de componist omschreef als ‘ondraaglijk supervandalistisch’. Tenor Daniel Behle draagt met zijn gespierde, maar waar nodig zeker ook verfijnde stemgeluid bij aan Glucks nieuwe reputatie als wilde jongen.

Met meer succes in aria’s uit Italiaanse werken als Antigono, Ipermestra en La contesa de’numi dan in de Franse Orphée et Eurydice en Iphigénie en Aulide, maar dat mag de pret niet drukken.

Een overdaad aan weelde

BENJAMIN ROUS

36 augustus 2014

Gluck als wilde jongen

HEIN VAN EEKERT

COLUMN HANS HEG

LITTLE JIMMY IS ONVERGETELIJK Na zijn optreden (in een kleine zaal, bijna niemand kende hem) wilde ik niets anders meer horen op het North Sea. Ik heb hem nog even een handje gegeven en bedankt voor alles.

Daar was hij heel blij mee. Ook met mijn verzoek of hij alsjeblieft snel terug wilde komen.

Maar daarvan is het niet meer gekomen, voor zover ik weet. Later dacht ik dat hij intussen was overleden. Totdat half juni ineens het bericht kwam dat hij op 88-jarige leeftijd in Las Vegas was gestorven. Opnieuw een schok.

Dat was ook het geval bij Jimmy Scott. Bij sommige jazzconnaisseurs beter bekend onder zijn bijnaam: Little Jimmy Scott.

Omdat hij zo ontzettend klein was. Anderhalve meter, schat ik. Maar dat was niet het enige dat hem zo bijzonder maakte: ook zijn stem was niet tot volle wasdom gekomen. Wie niet beter wist, kon in verwarring raken. Zingt hier nu een man of een vrouw? Wat een vreemd wapperend vibrato! Waardoor klinken sommige nu m mer s bij hem zoveel schrijnender dan bij degenen bij wie hij leentjebuur speelt? En daar zitten grote jongens bij. John Lennon, Elvis Costello en Bryan Ferry, Prince en Elton John.

FOTO: KEVIN KNIGHT

“He has the voice of an angel and can break your hart”, schreef Lou Reed in de toelichting bij een van zijn laatste cd’s. “His voice just broke your heart”, liet Ray Charles al een tijd geleden weten. En ook Madonna bleef niet onberoerd toen ze hem hoorde: “He is the only singer who makes me cry.”

Wanneer zulke grootheden van diverse pluimage zich allemaal zo lovend over een collega uitlaten, dan moet er iets aan de hand zijn. kenner. Door die relatieve onwetendheid (ja, de grote stars ken ik ook wel en Billie, Nina, Sarah en Ella blijven voor eeuwig mijn muzikale vriendinnen) en vooral dank zij een tip van een collega bij de Volkskrant ben ik op het spoor van Jimmy Scott gekomen.

Dat was een jaar of twintig geleden, toen ik voor het eerst op het North Sea Jazz Festival belandde.

Toen nog in het Congresgebouw i n Den Haag.

Het bijna duizelingwekkende aanbod zorgde vooraf vooral voor verwarring. Dus was die tip van mijn collega uiterst welkom. De onverwachte confrontatie met dat kleine lelijke mannetje met die wonderlijke stem was schokkend.

De trage en indringende manier waarop hij zijn intens trieste ballads zong, was hartverscheurend. De rillingen liepen me over de rug. Zoiets had ik live nog nooit eerder meegemaakt. Hoogstens bij Nina Simone.

GOUDEN TIP

Het is wat vreemd natuurlijk dat iemand die is gespecialiseerd in ‘klassieke muziek’ het in een blad als Klassieke Zaken ineens over een nagenoeg onbekende jazzlegende wil hebben. Vooral omdat ik mijzelf meer zie als een jazzlief hebber dan als een jazzWWW.KLASSIEKEZAKEN.NL

In Amerikaanse en Engelse kranten verschenen uitgebreide artikelen over zijn moeizame en pas laat op gang gekomen carrière. Over het syndroom van Kallmann (waardoor hij zo klein en zijn stem zo hoog was gebleven), over de schandelijke praktijken van de baas van Savoy Records (die hem het leven decennia lang zuur heeft gemaakt) en over de wijsheid die hij aan die ellende heeft ontleend. “Zodra ik zong kreeg ik vleugels”, gaf hij als verklaring. “Toen ik dat eenmaal doorhad, begreep ik ook dat God me met een bedoeling in dit vreemde omhulsel heeft gestopt. Alles wat ik nodig had was de moed om mezelf te zijn. Het heeft me een heel leven gekost om die moed te vergaren.”

Ik zou zeggen: luister ook eens naar die wonderbaarlijke Jimmy Scott. Misschien is het wel net zo’n gouden tip als ik indertijd kreeg.

HOLDING BACK THE YEARS Jimmy Scott e.a.

ARTISTS ONLY! RECORDS 7 60246 70112 2

augustus 2014

37

KLASSIEKE Ki nderZ AKEN

...VOOR KINDEREN EN ANDERE VOLWASSENEN

DE TROMBONE

G

Gevaarlijke jongen, de trombone, blijf bij het schuiven in de veilige zone.

Ja, want als je in een orkest vóór de trombone zit, pas dan maar op: uitgeschoven is hij anderhalf keer zo lang, en dan bewegen ze ook nog van rechts naar links. Zie je het voor je?

De trombone hoor je in de klassieke muziek en in de jazzmuziek.

Cd’tjes van eigen bodem

HIGH SLIDE LOW BLOW

High Slide Low Blow is een laag knorrend en swingend kwintet, met een unieke combinatie van trombone, bastrompet en baritonsaxofoon. De spelers op een rij: de winnaar van de Meer Jazz Prijs, trombonist Bart van Lier, is een meester op zijn instrumenten. Gevoel en techniek gaan hand in hand. Zijn collega, baritonsaxofonist Rik van den Bergh, is een vingervlugge improvisator op dat grote ding, hij behoort tot de top in Nederland. Bassist Marius Beets swingt en componeert als altijd. Edgar van Asselt: een lenige en vindingrijke pianist, ook met eigen composities.

En Eric Ineke is een oude jonge rot achter het slagwerk; als een soepele slang beweegt hij zich, cool en hot tegelijk. Op welke tracks speelt Bart ­bastrompet? Ik verloot deze cd onder de goede antwoorden!

Bart van Lier werkt samen met trombonisten uit de klassieke wereld. Het New Trombone Collective, bijvoorbeeld. In dat collectief blaast ook Jörgen van Rijen. Op zijn

Bart van Lier, Rik van den Bergh e.a.

MAXANTER 0 60891 7599022

ne in alle mogelijke kleuren, daar gaan we: Track 2: zet je fantasieknopje op duister. Het instrument vertelt een verhaal. Op 2’20”: nee hè! Lage noot op 3’03”, en dan gaat pianist Paolo Giacometti los.

Track 5: het verhaal gaat verder met demper (plunger). Wat een supercontrast met track 3, met slankestemzanger Marcel Beekman.

Track 8: trompettist Fritz Damrow in een battle.

Track 11: de titeltrack, je hoort een soldaat praten in de muziek over het negatieve van de oorlog.

De positieve en negatieve kant van WOW!

Zomerluistersessie

DIVERSE COMPONISTEN

I WAS LIKE WOW! Jörgen van Rijen, Paolo Giacometti e.a.

CHANNEL CLASSICS 0 72338 5269090

vierde jaar wist hij al dat hij trombone wilde spelen. Op Van Rijens cd I was like WOW! hoor je verschillende stijlen na elkaar. Romig, rauw, nobel, kleurrijk, lyrisch – liefde en ambacht komen hier samen. De trombo-

Wat had ik een schik bij jullie op basisschool Berg en Beek in Sint Anthonis. Juf Hilde had acht verschillende cd’tjes uitgezocht. Daar zaten en lagen de kinderen luisterend, ogen dicht, driftig dirigerend of rustig wordend bij Beethovens Maneschijnsonate.

Naar welke school ga ik voor de Herfstluistersessie en de Winterluistersessie?

Meld je aan! edwinrutten@edwinrutten.nl Nou dág!

Edwin Rutten PS. DE AANLOOPPOES VRAAGT ZICH AF WAARIN MUSICI DIE KOPERINSTRU-

Obs Het Groene Hart, Zoetermeer WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL

FOTO: HILDE BONANTS

MENTEN BESPELEN VERSCHILLEN VAN MUSICI DIE STRIJKINSTRUMENTEN

Berg en Beek, Sint Anthonis

BESPELEN. HEBBEN JULLIE EEN IDEE? augustus 2014

39

PUZZEL Jan Peter Raat

PUZZEL RONDOM CARL PHILIPP EMANUEL BACH

De volgende zinnen geven informatie over Carl Philipp Emanuel Bach, die dit jaar 300 jaar geleden geboren werd. De vetgedrukte woorden staan in anagram. De juiste beginletter van het bedoelde woord moet beneden ingevuld worden.

1. Carl Philipp Emanuel wordt ook de Berlijnse of sabhegrum Bach genoemd.

2. Voor goerl componeerde hij enkele concerten.

3. In 1738 trad hij in dienst van kroonprins kierdref.

4. In tegenstelling tot zijn vader componeerde hij maar weinig censtaat.

5. Hij studeerde rechten in Frankfurt a.d. erdo.

6. Net als zijn vader componeerde hij een petsamasuitshon.

7. Zijn scherpsusie sonates droeg hij op aan de koning.

8. De composities Wq 183 worden de vier kemsoertofinenys genoemd.

9. Ongeveer eenderde van de scheplaantan van zijn vader kwam C.Ph.E. toe.

10. Symfonieën, gecomponeerd in Potsdam, waren geheel in alanitasie stijl.

11. De Nederlandse diplomaat van wetneis bestelde zes strijkerssymfonieën.

12. De componist nemalten was de peetvader van Carl Philipp Emanuel.

OPLOSSING 1

2

3

4

Stuur uw oplossing met naam, adres en/of e-mailgegevens voor 2 september 2014 naar: Vereniging Klassieke ­Zaken, Postbus 226, 1200 AE Hilversum of ­algemeen@klassiekezaken.nl.

Onder de goede inzenders worden 10 exemplaren van de cd Love Duets verloot.

Met dank aan ­Warner Classics.

5

6

7

8

9

10

11

12

PRIJSWINNAARS NAAM PLAATS DHR. B. BUIKHUISEN DORDRECHT MW. H. HAZENBERG OVERVEEN DHR./MW. C.A.M. BOUWENSE GOES DHR. O. LEVITS NOORDWIJK DHR./MW. G.T. VAN DIJK BORCULO DHR. G.A. BIJNSDORP HILLEGOM MW. M. WESTERHUYS EMMEN ZUIDWOLDE DHR. A.A. POORT DHR./MW. W.G. VAN ROOY ZALTBOMMEL MW. H. VAN MIDDE-WITLUX ZEIST

OPLOSSING PUZZEL Klassieke Zaken Magazine nr. 3-2014 Edisonoeuvreprijs WWW.KLASSIEKEZAKEN.NL

De prijswinnaars ontvangen ­Recomposed by Max Richter. augustus 2014

41

KLASSIEKE ZAKEN SPECIALISTEN  Winkels met postorderservice

De in dit magazine besproken cd’s zijn te allen tijde door de Klassieke Zaken Specialist te bestellen.

ALKMAAR BOEKHANDEL FEIJN 

EINDHOVEN BULLIT KLASSIEK 

LEIDEN PLATO LEIDEN 

Laat 47 / 072-5409944 www.feijn.nl

Heuvel Galerie 140 / 040-2465107 www.bullitklassiek.nl

Vrouwensteeg 4-6 / 071-5149689 www.platomania.nl

ALMELO HILARIUS BROEKHUIS 

EMMEN PLANTAGE VERMEER

VELVET MUSIC  Nieuwe Rijn 34 / 071-5128157 www.velvetmusic.nl

AMERSFOORT DE ALGEMENE BOEKHANDEL

ENSCHEDE BOEKHANDEL BROEKHUIS 

Koornmarkt 24 / 0546-456717 www.boekhandelbroekhuis.nl

Noorderstraat 38-40 / 0591-642088 www.vermeer.plantage.nl

Leusderweg 184-188 / 033-4622222 www.algemeneboekhandel.nl

Marktstraat 12 / 053-4325210 www.boekhandelbroekhuis.nl

AMSTERDAM BOUDISQUE MUZIEK EN FILM 

ERMELO RIEMER & WALINGA CD AFD. 

BROEKMANS & VAN POPPEL 

GOES BOEKHANDEL DE KOPEREN TUIN 

Alleen postorder / 020-3704502 www.boudisque.nl

Van Baerlestraat 94 / 020-6751653 www.broekmans.com

CHARLES MUZIEK

Weteringschans 193 / 020-6265538 charlesmuziek@planet.nl CONCERTO  Utrechtsestraat 54-60 / 020-6245467 www.concerto.nu FAME PLAZA BV  Nieuwezijds Voorburgwal 182 / 020 6382525 www.fame.nl APELDOORN NAWIJN EN POLAK BOEKVERKOPERS 

Marktplein 24 / 055-5212709 www.nawijn-polak.nl BERGEN OP ZOOM QUIST BOEKHANDEL 

Fortuinstraat 22-24 / 0164 240 232 www.quistboeken.nl

BREDA MUZIEKHANDEL SPRONK / DE VRIJE BOEKHANDEL 

Veemarktstraat 40/ 076-521 5213 www.muziekvanspronk.nl

COEVORDEN MUSIC & MORE 

Friesestraat 50 / 0524-517332 www.blackvinyl.nl

DELFT MUZIEKHANDEL VAN BUYTENE 

Binnenwatersloot 16 / 015-2123853 www.cdklassiek.nl

DEN HAAG CAMINADA CLASSICS 

Alleen postorder / 070-3466277 www.caminada.nl

VELVET / PAAGMAN 

Frederik Hendriklaan 217 / 070 338 3838 www.velvetmusic.nl

DORDRECHT DORDRECHT KLASSIEK 

Voorstraat 435 / 078-6122169 www.dordrechtklassiek.nl

DE MUZIEKDRAGERIJ 

Voorstraat 411 / 078-6163489 demuziekdragerij@gmail.com DRACHTEN BOEKHANDEL VAN DER VELDE 

Raadhuisplein 5 / 0512-544440 drachten@boekhandelvandervelde.nl DRIEBERGEN CD ARTLINE V.O.F. 

Traaij 1-C / 0343-521532 www.cdendvd.nl

Stationsstraat 131 / 0341-552405 www.riemer-walinga.nl

Centrum de Veste / Keizersdijk 16 / 0113-231072 www.koperentuin.nl

GRONINGEN BOEKHANDEL VAN DER VELDE 

A-Kerkhof 45-47 / 050-3125593 www.boekhandelvandervelde.nl HET CARILLON 

Oude Ebbingestraat 64 / 050-3123625 www.hetcarillon.nl

MAASSLUIS MASTERSOUND 

Noordvliet 29 / 010-5917822 peter@mastersoundonline.nl

MIDDELBURG DE DRUKKERIJ 

Markt 51 / 0118-886874 www.drukkerijmiddelburg.nl

NIJMEGEN BOEKHANDEL ROELANTS 

LUX, Marienburg 38-39 / 024-3221734 www.roelants.com KROESE KLASSIEK 

Molenstraat 126 / 024-3221346 www.kroese-online.nl NOORDWIJK BOEKHANDEL VAN DER MEER 

Vuurtorenplein 10 / 071-3613073 www.libris.nl/vandermeer

PLATO GRONINGEN 

RODEN BOEKHANDEL DAAN NIJMAN 

HAARLEM BRUNO KLASSIEK 

ROTTERDAM BLADMUZIEK VAN DER HEIJDE 

HEERENVEEN

SCHAGEN BOEKHANDEL PLUKKER

Oude Ebbingestraat 41 / 050-3135055 www.platomania.nl

Gierstraat 50 / 023-5323240 www.brunoklassiek.nl BINNERT OVERDIEP  Dracht 60 / 0513-622533 www.binnertoverdiep.nl HEERLEN SMEETS KLASSIEK & JAZZ 

Heerestraat 87 / 050-5012967 http://www.daannijman.nl

Coolsingel 119 / 010 4121900 www.vdhbladmuziek.nl

Gedempte Gracht 71-75 / 0224- 212941 www.boekhandelplukker.nl SNEEK BOEKHANDEL VAN DER VELDE 

Akerstraat 5 / 045-5715550 www.smeetsklassiek.nl

Kruizenbroederstraat 36 / 0515-423900 sneek@boekhandelvandervelde.nl

HENGELO BOEKHANDEL BROEKHUIS 

SOEST BOEKHANDEL VAN DE VEN

’S-HERTOGENBOSCH PIETER VAN OS CD 

VELP BOEKHANDEL JANSEN & DE FEIJTER 

Weemenstraat 45 / 074-2910267 www.boekhandelbroekhuis.nl

Soesterbergsestraat 54-C / 035- 6012419 www.boekhandelvandeven.nl

Snellestraat 44 / 073-6131150 www.pietervanoscd.nl

Emmastraat 6 / 026-3628959 www.eenpassievoorboeken.nl

HOUTEN BOEKHANDEL WIJS

VENLO SOUNDS RECORDSHOP BV 

KROMMENIE ERWIN VERMAST CD-DVD SHOP 

WIJK BIJ DUURSTEDE BOEKHANDEL PETTINGA 

Spoorhaag 144-146 / 030-6353916 www.boekwijs.nl

Parade 66 / 077-3510625 www.sounds-venlo.nl

Zuiderhoofdstraat 2 / 075-6216382 www.erwinvermast.nl

Markt 12 / 0343 – 577300 boekhandelpettinga@planet.nl

LAREN LARENSE BOEKHANDEL

ZUTPHEN MUSIC ALL IN 

Naarderstraat 9 / 035- 5382312 www.larenseboekhandel.nl LEEUWARDEN

Beukerstraat 24 / 0575-516444 www.musicallin.net ZWOLLE

BOEKHANDEL VAN DER VELDE  Nieuwestad 57-59 / 058-2132360 leeuwarden@boekhandelvandervelde.nl

PLATO ZWOLLE  Klokkensteeg 14 / 038-4225354 www.platomania.nl

POORT 

WAANDERS IN DE BROEREN  Achter de broeren 1-3 / 038-4215392 www.waandersindebroeren.nl

Voorstreek 6 / 058-2123905 www.poortmusic.nl

Bij alle in dit magazine besproken cd’s staat een adviesprijs vermeld.

42 augustus 2014

Drie vocale giganten op één podium Nicolas Testé

Piotr Beczala

Diana Damrau

Bestel nu kaarten

foto’s: Anja Frers/DG, Micheal Tammaro/Virgin Classics

23 sept

EXCLUSIEVE AANBIEDING

24,99

KLASSIEKEZAKEN adviesprijs

29,99

10% KORTIN G

2CD + 1DVD

‘Zelfs voor een componist die zowel van Bach als van Chaka Khan houdt, is het stilistische referentiekader in La Commedia verbazingwekkend breed. Het reikt van gregoriaans gezang tot wat ‘satanisch Broadway’ genoemd mag worden’.

The New Yorker kwam woorden tekort om de loftrompet te steken over La Commedia, de even wonderlijke als pakkende filmopera van de in juni 75 jaar geworden Louis Andriessen.

Het uit vijf cantates bestaande werk, grotendeels gebaseerd op Dantes Goddelijke komedie, met verder teksten van onder anderen Vondel en delen uit het Hooglied, ging in 2008 bij De Nationale Opera in première, en de opname van die gebeurtenis staat nu op twee cd’s en een dvd. De briljant rijke en bij vlagen onbeschaamd swingende muziek – die op zich al voldoende is – gaat op de dvd nog eens samen met aangrijpende film- en podiumbeelden met een glansrol voor de in 2012 overleden acteur Jeroen Willems als Lucifer. Indrukwekkend hedendaags Nederlands cultuurgoed dat in geen enkele cd-kast mag ontbreken.

LOUIS ANDRIESSEN LA COMMEDIA

Claron McFadden, JeroenWillems e.a.

De Nederlandse Opera Asko Ensemble & Schönberg Ensemble o.l.v. Reinbert de Leeuw NONESUCH 0 75597 959000 (2 CD’S & 1 DVD) / 144 687 VKZ

biedt u deze uitgave aan.

* Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 42. * Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 28 september 2014.

FOTO: GERRIT SCHREURS

CLUBL EDEN

LA COMMEDIA: INDRUKWEKKEND NEDERLANDS CULTUURGOED