Programmaboekje VELOV - 7 februari 2017

DUURZAME DIVERSITEIT

MOTOR VOOR CHANGE MANAGEMENT BINNEN DE LERARENOPLEIDINGEN

Online programma VELOV-conferentie 7 februari 2017

wifi:

Login: VELOV2017 Paswoord: Welkom@Velov2017!

CONFERENTIEPADEN CONFERENTIEPAD 1: DIVERSITEIT ALS GRONDHOUDING

CONFERENTIEPAD 2: DIVERSITEIT BINNEN CURRICULUMONTWIKKELING EN -BELEID

CONFERENTIEPAD 3: DIVERSITEIT EN STUDENTENBEGELEIDING

CONFERENTIEPAD 4: DIVERSITEIT EN DIDACTIEK

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

2

INHOUDSOPGAVE Programma

4

Duurzame diversiteit

5

Conferentiepaden

6

ConferentiePAD 1: diversiteit als grondhouding

6

ConferentiePAD 2: diversiteit binnen curriculumdesign en beleid

7

ConferentiePAD 3: diversiteit en studentenbegeleiding

8

ConferentiePAD 4: diversiteit en didactiek

9

Inhoudelijk programma “Duurzame Diversiteit”

11

Keynote (9.30 uur – 10.45 uur) “Power to teach all!!”

11

Reflectie (13.15 uur - 13.45 uur) “Duurzame diversiteit versus lerarenopleiders”

13

Parallelsessie 1 (10.45 uur – 12.00 uur)

14

Parallelsessie 2 (13.45 uur – 15.00 uur)

28

Parallelsessie 3 (15.15 uur – 16.30 uur)

40

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

3

PROGRAMMA

“Duurzame Diversiteit” VELOV-conferentie 8.30 uur

Ontvangst

9.15 uur

Welkomstwoord

9.30 uur - 10.45 uur

Keynote: dr. Wendelien Vantieghem (VUB) en Hanne Vandenbussche (UGent), onderzoeksgroep Potential (Power to teach all!) Professionalisering van leraren (in opleiding) en schoolteams om meer inclusieve leeromgevingen te realiseren. Inzetten op het meer (h)erkennen, benutten en waarderen van diversiteit, evenals op het verbindend samenwerken met professionele deskundigen en ervaringsdeskundigen.

10.45 uur - 12.00 uur

Parallelsessies reeks 1

12.00 uur - 13.15 uur

Middagpauze

12.15 uur - 13.00 uur

Algemene ledenvergadering VELOV

13.15 uur - 13.45 uur

Reflectie op duurzame diversiteit: prof. dr. Els Consuegra (VUB) Genomineerd voor EOS Pipet 2016 bekroning voor de meest jonge beloftevolle wetenschapper: een opsteker voor de beroepsgroep en het werken aan diversiteit.

13.45 uur - 15.00 uur

Parallelsessies reeks 2

15.00 uur - 15.15 uur

Koffiepauze

15.15 uur - 16.30 uur

Parallelsessies reeks 3

16.30 uur

Blik op de toekomst: Inge Placklé, voorzitter VELOV Dankwoord en aansluitend netwerkreceptie

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

4

DUURZAME DIVERSITEIT

Motor voor change management binnen de lerarenopleidingen Het thema diversiteit is helemaal niet nieuw en reeds onderwerp van vele conferenties en congressen. Toch leek het voor Velov, Arteveldehogeschool en Volwassenenonderwijs KISP opportuun om dit thema te agenderen. Over het concept diversiteit werd immers reeds veel gedegen studiewerk verricht, maar de concrete implementatie ervan blijkt niet evident.

De Velov conferentie 2017 wil daarom inzetten op “Duurzame Diversiteitâ€?, dat een motor voor change management binnen de lerarenopleidingen kan vormen. Aan de hand van vier conferentiepaden wil deze conferentie iedere partner die betrokken is bij de lerarenopleidingen tips en tricks meegeven naar de onderwijspraktijk van iedere dag, maar ook ruimte bieden om te dialogeren en te discussiĂŤren hoe de verrijking die diversiteit is, onze lerarenopleidingen sterker kan maken.

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

5

CONFERENTIEPADEN CONFERENTIEPAD 1: DIVERSITEIT ALS GRONDHOUDING Een grondhouding vormt het nulpunt van een diverse lerarenopleider.

Van lerarenopleiders wordt verwacht dat ze een duidelijke representatie weergeven van de context waarin we dagdagelijks leven en dat ze toekomstige leraren degelijk voorbereiden op deze veelgelaagde en boeiende samenleving. Een diverse grondhouding betekent daarom het bewust zijn van sleutelconcepten als socio-culturele identiteit, gender, talige diversiteit, fysieke en psychische verschillen, etc.

Bij het streven naar diversiteit als grondhouding staat dan ook de rol van de lerarenopleider als bruggenbouwer centraal. Hoe kan er binnen een team van lerarenopleiders gewerkt worden aan deze bewustwording? Zijn er tools om een veilig leerklimaat te scheppen, waarin geĂŤxperimenteerd kan worden met het omgaan met diversiteit? Hoe kan er een diverse instroom van lerarenopleiders gecreĂŤerd worden? Welke professionaliseringsinitiatieven vormen inspirerende praktijkvoorbeelden?

In dit conferentiepad worden dus de sleutelconcepten van diversiteit uitgelicht, en hoe deze binnen een team van lerarenopleiders kunnen leiden tot het bewust worden en aannemen van een diverse grondhouding.

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

6

CONFERENTIEPAD 2: DIVERSITEIT BINNEN CURRICULUMDESIGN EN BELEID Als lerarenopleiders zelf over een bewuste, diverse grondhouding beschikken, kan er in een volgende stap nagedacht worden hoe deze grondhouding kan gefundeerd worden in het beleid en in het curriculum.

In dit conferentiepad is er dan ook plaats voor vragen als: hoe kunnen we curricula flexibel opbouwen zodat ze tegemoet komen aan de onderwijsbehoeften en interesses van bepaalde doelgroepen en individuele studenten? Hoe spelen we in op de diversiteit van onze studenten in het onderwijsconcept en het evaluatiebeleid? Op welke manier is er aandacht hiervoor in kwaliteitszorg? Wat zijn drijfveren voor en duurzame aanpakken van curriculumdifferentiatie? Hoe bouwen we ‘leren omgaan met diversiteit’ in de lerarenopleiding in de leerresultaten, de leerdoelen en de leerlijnen? Welke structurele ingrepen in het curriculum en de onderwijsorganisatie bevorderen het leren omgaan met diversiteit door studenten en het kunnen innemen van multiperspectiviteit?

Diversiteit binnen curriculumdesign en beleid onderzoekt dus hoe het curriculum en beleid sterker kan gemaakt worden in functie van het ontwikkelen van diversiteitscompetenties bij studenten en het inspelen op de diversiteit van de studentenpopulatie zelf.

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

7

CONFERENTIEPAD 3: DIVERSITEIT EN STUDENTENBEGELEIDING Toekomstige leraren hebben niet enkel nood aan een divers curriculum. De veranderende samenleving en leerlingenpopulatie, evenals het dreigende lerarentekort leidt tot de vraag hoe nieuwe doelgroepen kunnen instromen in de lerarenopleiding, en daarna ondersteund kunnen worden zodat hun doorstroom bevorderd wordt.

In deze conferentielijn wordt nagedacht hoe de diversiteit van studenten een rol kan/moet spelen bij instroom- doorstroom- en uitstroombegeleiding op maat. Hoe kunnen studenten met een migratieachtergrond ertoe bewogen worden om voor het beroep van leraar te kiezen? Hoe krijgen en houden we meer jongens in de lerarenopleidingen? Hoe proberen we in stagebegeleiding of andere individuele begeleiding rekening te houden met diversiteit tussen studenten? Welke redelijke aanpassingen voorzien we voor studenten met specifieke onderwijsbehoeften ( bijvoorbeeld een functiebeperking of leerprobleem of uitdagende schoolloopbaan)?

Welke voorzieningen en faciliteiten bieden we aan werkstudenten? Welk taalbeleid zetten we op? Hoe gaan we zelf om met studenten in armoede?

Hoe begeleiden we studenten in hun zoektocht naar werk?

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

8

CONFERENTIEPAD 4: DIVERSITEIT EN DIDACTIEK Naast een gedegen beleid en onderbouwd curriculum en een doorgedreven zorg voor studenten, is er ook nood aan de implementatie van diversiteit in de didactische processen van ‘de leraar van leraren’ zelf. De diverse grondhouding moet immers doorgegeven worden aan de toekomstige leraren, die dit later in hun eigen onderwijspraktijk moeten implementeren.

Didactiek betekent dat een lerarenopleider doelgericht leerprocessen initieert aan de hand van een krachtige en motiverende leeromgeving. Om deze leerprocessen te onderbouwen, is het belangrijk om na te gaan hoe een diverse beginsituatie de keuze van didactische aanpak en tools beïnvloedt en versterkt. Een lerarenopleider moet immers steeds rekening houden met de verschillende lerenden in de onderwijspraktijk.

Centraal in dit conferentiepad zijn didactische componenten als breed observeren en evalueren (bijvoorbeeld assessmentcultuur en een competentiegericht portfolio), het verbreden van de leeromgeving (bijvoorbeeld vakoverschrijdend werken en de brede school) en het bevorderen van samenwerkend leren door het hanteren van activerende en coöperatieve werkvormen en door binnenklasdifferentiatie, evenals het (vernieuwend) mediagebruik als middel tot het inrichten van een motiverende en krachtige leeromgeving.

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

9

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

10

INHOUDELIJK PROGRAMMA “DUURZAME DIVERSITEIT” Keynote (9.30 uur – 10.45 uur) “Power to teach all!!” dr. Wendelien Vantieghem (onderzoekscoördinator POTENTIAL) en Hanne Vandenbussche (valorisatiecoördinator POTENTIAL) Lokaal: Aula 3 De toenemende diversiteit in het onderwijs (M-decreet, sociale ongelijkheid, meertaligheid, toenemende armoede …) stelt het Vlaamse onderwijssysteem voor een aantal uitdagingen: meer leerlingen met uiteenlopende onderwijsbehoeften in de klas, meer aandacht voor inclusieve leeromgevingen, meer aandacht voor diversiteit, …. Hierdoor krijgen leraren het gevoel overvraagd te worden en ervaren ze angst om dit niet alleen te kunnen waar maken. Ze voelen zich niet voldoende voorbereid of ondersteund. De complexiteit van het lerarenberoep groeit met andere woorden even snel mee. Hoe kunnen toekomstige leraren beter klaargestoomd worden om met die rijke diversiteit aan de slag te gaan?

Het project POTENTIAL (Power to teach all!) streeft ernaar om daar een antwoord op te helpen zoeken. Het betreft een strategisch basisonderzoek (SBO), gefinancierd door het Agentschap voor Innovatie door Wetenschap en Technologie (IWT). Potential wil segregatie overstijgen en inzetten op een waarderende benadering van de steeds groeiende diversiteit in de klas. Het samen zoeken naar hoe die diversiteit kan worden aangewend als een rijkdom binnen een sterk verschuivend onderwijslandschap staat voorop. Vanuit deze kijk op diversiteit worden inclusieve leeromgevingen gezien als leeromgevingen die goed onderwijs mogelijk maken voor alle leerlingen, ongeacht beperking, meertaligheid, gender, etniciteit,…

Een interuniversitair team onder hoofdpromotorschap van Professor Piet Van Avermaet zet samen met het werkveld de schouders onder het uitwerken van een stevig professionaliseringstraject. In nauwe interactie met het onderwijs– en middenveld worden materialen ontwikkeld en getest in functie van de professionalisering van leraren en toekomstige leraren om meer inclusieve leeromgevingen te realiseren. Binnen de lerarenopleidingen worden studenten P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

11

meegenomen in een traject dat inzet op het meer (h)erkennen, benutten en waarderen van diversiteit. Daarnaast wordt tevens een grote klemtoon gelegd op het verbindend samenwerken met professionele deskundigen en ervaringsdeskundigen, …

Het inzetten op het creëren van inclusieve leeromgevingen is geënt op een grondhouding waarbij diversiteit als opportuniteit wordt aangewend. Omgaan met die rijke diversiteit impliceert het overstijgen van indelen in categorieën. De mythe van het ‘gemiddelde’ en ‘normale’ kind wordt doorprikt. Toekomstige leraren hebben nood aan groeikansen om zich die basishouding eigen te kunnen maken.

Het spreekt voor zich dat toekomstige leraren hier kansen in bieden noodzakelijk verbonden is met hoe een lerarenopleiding is opgebouwd. Leren omgaan met diversiteit vraagt ruimte om te experimenteren. Studenten hebben tijd nodig om te kunnen reflecteren, evenals voldoende begeleiding om dat doel te kunnen realiseren.

Potential gaat in dialoog met een aantal lerarenopleidingen om de afstemming tussen de projectdoelen en de leerresultaten, leerdoelen en leerlijnen na te streven.

Potential zoekt daarnaast op alle vlakken een teach-what-you-preach filosofie hoog te houden. De uitbouw in een lerarenopleiding om studenten te ondersteunen in het creëren van inclusieve leeromgevingen, moet in dat traject ook rekening houden met een diverse studentenpopulatie. Om die vertaalslag grond te geven, staat ook hier een nauwe samenwerking met de praktijk voorop. Potential ondersteunt het uitdragen van het professionaliseringstraject door trainingen aan te bieden. Op die manier krijgen de lerarenopleiders extra handvatten mee om studenten te leren een diverse klas als meerwaarde aan te wenden.

Dr. Wendelien Vantieghem (VUB, vakgroep Educatiewetenschappen) is onderzoekscoördinator op Potential. Hanne Vandenbussche (UGent, Vakgroep Orthopedagogiek), is als valorisatiecoördinator werkzaam op het project. Samen brengen zij de keynote in naam van de hoofdpromotor, Piet Van Avermaet en de andere betrokken promotoren van Potential. Zij nemen jullie mee in het Potentialverhaal waarbij ze aandacht besteden aan de onderliggende filosofie, evenals de concrete vertaalslag naar de praktijk.

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

12

Reflectie (13.15 uur - 13.45 uur) “Duurzame diversiteit versus lerarenopleiders� prof. dr Els Consuegra (VUB, gastprofessor UGent) Lokaal: Aula 3 Els Consuegra studeerde onderwijskunde aan de Vrije Universiteit Brussel. In 2015 promoveerde ze met haar onderzoek naar genderdiscriminatie in de klas. De videoreportage het onderzoek naar genderstereotypen in de klas kan nagelezen worden op Eos. Els brengt op de VELOV-conferentie een reflectie: wat betekent duurzame diversiteit nu precies voor lerarenopleiders?

Els werd genomineerd voor EOS Pipet 2016 bekroning voor de meest jonge beloftevolle wetenschapper: een opsteker voor de beroepsgroep en het werken aan diversiteit.

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

13

PARALLELSESSIES Parallelsessie 1 (10.45 uur – 12.00 uur) Symposium 1 titel

'Een goeie vis moet drie keer zwemmen’: hoe implementeer je taalontwikkelend lesgeven bij leraren-in-opleiding, docenten en schoolteams?

door

Joke Vrijders (AHS), Daan Jossels (AHS), Tinneke van Bergen (AHS)

discussiant/chair

Valerie Van Vooren (UGent)

conferentiepad

Diversiteit en didactiek

lokaal

L 01.05

Het symposium verduidelijkt hoe de Arteveldehogeschool taalontwikkelend lesgeven (TOL) realiseert. De verschillende parcours die worden doorlopen om deze didactiek en de beleidslijn te implementeren in de praktijk worden hier geschetst.

Symposium 2 titel

Sprekend leren. De leereffecten van exploratieve gesprekken tijdens groepswerk (1), Wetenschappelijk divers: maatschappelijk relevant wetenschapsonderwijs (2)

door

Jan T' Sas (KDG/UA), Ria Van den Eynde (KDG), Jelle De Schrijver (Odisee), Jan Sermeus (Odisee)

discussiant/chair

Bram Pynoo (VUB, VELOV)

conferentiepad

Diversiteit en didactiek

lokaal

L 01.03

In dit symposium wordt in het eerste deel ingegaan op de voordelen van het implementeren van exploratieve gesprekken bij een groepswerk. Het spreken is immers een cruciale component die tot op heden vaak onderbelicht bleef.

In het tweede deel wordt toegelicht hoe toekomstige leerkrachten aan de slag gaan in STEM-academies voor maatschappelijk kwetsbare kinderen.

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

14

Deze deelname inspireert hen om de eigen klaspraktijk te verbeteren en confronteert hen met het maatschappelijke en emancipatorische belang van wetenschapsonderwijs.

Symposium 3 titel

Project M-decreet: motor, motivatie en mogelijkheden (1) Multidiversiteit op de lerarenopleiding basisonderwijs (2)

door

Sofie Michels (AHS), Isabelle Step (AHS), Gerda Geerdink, Fedor de Beer, Rob Hölsgens (Kenniscentrum Kwaliteit van Leren: Hogeschool Arnhem en Hogeschool Nijmegen)

discussiant/chair

Inge Placklé (VUB, PXL, VELOV)

conferentiepad

Diversiteit als grondhouding Diversiteit binnen curriculumontwikkeling en –beleid

lokaal

L 01.01

In dit symposium zal eerst een nascholingstraject van de Arteveldehogeschool i.s.m. diverse pedagogische begeleidingsdiensten in de kijker gezet worden.

Hierbij worden 30 scholen (basisonderwijs en secundair onderwijs) ondersteund bij de implementatie van het M-decreet. Daarna focussen we op multidiversiteit in de lerarenopleiding basisonderwijs. In teams van basisscholen zien we de diversiteit van de samenleving onvoldoende weerspiegeld. Teams zijn onder andere homogeen wat betreft sekse, etniciteit, seksuele geaardheid, (nauwelijks) betrokkenheid bij politiek, belangstelling voor techniek et cetera.

Een divers samengesteld team zal meer recht doet aan de verschillen die er bij kinderen ook zijn, is het uitgangspunt. De homogene samenstelling begint bij de instroom van de lerarenopleiding en verergert daar vaak omdat juist de ‘bijzondere’ studenten vaker uitvallen. We hebben onderzocht wat het profiel is van de doorsnee student en van ‘andere’ studenten door studenten te bevragen op onder andere beroepsmotivatie, opleidingsmotivatie, vrije tijdsbesteding en taakopvatting.

De vragenlijst is door 560 studenten ingevuld. Analyses hebben geleid tot het categoriseren van acht ‘sociale minderheidsgroepen’. In een vervolgdeel van het onderzoek is aan deze studenten gevraagd hoe zij het geboden curriculum ervaren en waarderen.

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

15

We presenteren de resultaten van het onderzoek en hopen op input te krijgen over mogelijke aanpassingen van het curriculum. Met een curriculum dat meer aansluit bij de verschillende studenten op de lerarenopleiding zou het rendement van de minderheidsgroepen verhoogd kunnen worden. Uiteindelijk leidt dat tot een meer diverse samenstelling van teams in het basisonderwijs.

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

16

Posterpresentatie 1 titel

Diversiteitscompetenties gelinkt aan het vak onderwijs en maatschappij (1), Studenten kleuteronderwijs ontwikkelen een brede, kritische, zelfbewuste en geëngageerde blik op de wereld van vandaag (2), Wereldburgerschap (3)

door

Sien Wissels (Kisp), Thomas Remmerie (AHS), Bart De Lathauwer (AHS), Laure Evers (AHS), Sofie Verschaeve (AHS), Tom Ollieuz (AHS), Pieter Demeyer (AHS), Stephan Boulez (AHS), Philip O'Neill (AHS), Bea Merckx (AHS)

discussiant/chair

Chidia Ari (Kisp)

conferentiepad

Diversiteit als grondhouding Diversiteit en didactiek Diversiteit binnen curriculumontwikkeling en –beleid

lokaal

L 01.04

De eerste poster focust op bevindingen uit een praktijkonderzoek met betrekking tot grondhouding ten aanzien van diversiteit. Er gaat speciale aandacht naar hoe praktijkonderzoek de eigen competenties beïnvloedde.

In de tweede poster wordt toegelicht hoe binnen de lerarenopleiding kleuteronderwijs aan de Arteveldehogeschool de studenten uit het tweede jaar het opleidingsonderdeel Samenleving en Cultuur (S&C) volgen. S&C hoort thuis in de lijn ‘Breed Leraarschap’ en legt de focus op de brede maatschappelijke context van de leraar. We zetten in op de competenties en attitudes die toekomstige leraren nodig hebben om in de steeds veranderende, complexe en diverse samenleving met kleuters, ouders, collega’s, etc. aan de slag te gaan.

We willen toekomstige leraren bewust maken van het feit dat scholen geen eilanden mogen zijn, maar moeten openstaan voor de buurt en de samenleving en dat een continue wisselwerking tussen die verschillende partners van cruciaal belang is.

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

17

De attitude van de leraar vormt hierbij een essentiĂŤle hefboom. We streven in dit opleidingsonderdeel dan ook naar een holistische aanpak, waarbij we via reflectie, beleving, ontmoetingen, verdieping en theoretische kadering studenten als mens, als leraar en als actieve burger vormen.

We willen hen aansporen een visie te vormen of uit te diepen, telkens met een brede, kritische, zelfbewuste en geĂŤngageerde blik op de wereld van vandaag.

De derde poster bespreekt het resultaat van een vernieuwing in het curriculum, meer bepaald de integratie van de thematiek wereldburgerschap in de opleiding lager onderwijs.

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

18

Workshop 1 titel

Filosoferen met jongeren in een superdiverse samenleving

door

Melissa De Bruycker (AHS), Carolyn De Meyer (AHS), Hilde Van den Hooff (AHS)

discussiant/chair

Sara Claerhout (Kisp)

conferentiepad

Diversiteit en didactiek

lokaal

L 02.02

Vaak zitten er in één klas verschillende groepen met botsende overtuigingen over wetenschap, cultuur, waarden en normen, religie en levensbeschouwing. De school is op zich een minidemocratie, de ‘agora’ waar verschillende tegengestelde visies elkaar ontmoeten en met elkaar in gesprek kunnen/moeten gaan. Hierin heeft het onderwijs een pedagogische taak te vervullen: meebouwen aan een open grondhouding bij jongeren, waarin de democratische waarden als essentieel worden beleefd en beoefend. Door te filosoferen wordt gewerkt aan een grondhouding van luisterbereidheid, van kritiek kunnen geven en kritiek leren verdragen, van het onderzoeken van argumenten, manieren van denken en kijken. Tegelijkertijd wordt er gewerkt aan argumentatieve vaardigheden die binnen een democratie onontbeerlijk zijn. Men leert gedachten helder formuleren, argumenten voor/ tegen formuleren, goede van minder goede argumenten onderscheiden, drogredeneringen ontmaskeren.

Door tijdig, regelmatig en niet vrijblijvend met jongeren te filosoferen kan men aan dergelijke attitudes werken. Alleen oefening zal deze kunst baren.

De vragen die ons tijdens deze workshop drijven zijn: Is het leren filosoferen een onontbeerlijke vaardigheid voor (alle?) leraren? Dient een lerarenopleiding op het aanleren van deze vaardigheden in te zetten?

Tijdens deze workshop maken we tijd voor •

Korte inleiding omtrent het filosoferen met jongeren.

•

Oefeningen in het filosoferen (alleen door te ervaren kan men weten waarover men spreekt).

•

Gesprek over het belang (of niet) van ‘filosoferen met jongeren’ binnen de lerarenopleiding.

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

19

Workshop 2 titel

Studentenbegeleiding op maat in @home - afstandsonderwijs

door

Evelien Flamez (Kisp), Jan Medaer (Kisp)

discussiant/chair

Gertjan Desmet (Odisee)

conferentiepad

Diversiteit en studentenbegeleiding

lokaal

L 01.06

In deze workshop wordt reeds bestaande expertise rond het begeleiden van cursisten op afstand met elkaar gedeeld. Hierbij wordt ingespeeld op thema’s zoals brede basiszorg, het uitbouwen van een pedagogisch kwalitatieve relatie, ondersteuning van minder ICT-vaardige cursisten,‌ Daarnaast wordt er samen met deelnemers op zoek gegaan naar concrete manieren om met uitdagingen in de praktijk om te gaan. Tot slot volgt een plenaire discussie en enkele good practices.

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

20

Workshop 3 titel

Communiceren met dreirries

door

Gytha Burman (cvo Antwerpen, cvo HBO5 Antwerpen)

discussiant/chair

Hilde Van Puyenbroeck (AHS)

conferentiepad

Diversiteit als grondhouding

lokaal

L 01.11

Deze workshop is een (te) beknopte selectie van lesfragmenten die ik in twee Antwerpse CVO’s doceer in de module “Communicatie en overleg”. In beide lerarenopleidingen besteden we aandacht aan zaken als eigen referentiekader, objectief observeren versus oordelen/ interpreteren vanuit ons eigen referentiekader, en verbindende communicatie (i.c. geweldloze communicatie).

Dit lespakket vormt een geheel van 8 lestijden (400 minuten).

De workshop bestaat uit volgende onderdelen: 1. Oefening "dreirries", 2. Theorie verbindende communicatie, 3. Oefening herkennen van andermans behoeften

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

21

Workshop 4 titel

Checklist kwaliteitsvolle binnenklasdifferentiatie

door

Wouter Smets (KDG), Debbie De Neve (KDG)

discussiant/chair

Amal Ouahab (AHS)

conferentiepad

Diversiteit en didactiek

lokaal

L 01.12

In deze workshop vertrekken we vanuit verschillende realistische cases. De beginsituatie van een fictieve klas wordt geschetst, met inbegrip van verschillende soorten diversiteit (leerstatus, interesse, leerpofiel).

Deelnemers proberen in groep een coherente lesopbouw te ontwerpen waarin ze proberen in te spelen op de aanwezige diversiteit in de klas.

De checklist kwaliteitsvolle binnenklasdifferentiatie wordt daarbij gebruikt als hulpmiddel.

In een tweede fase van de workshop discussiëren de deelnemers met elkaar over het al dan niet kwaliteitsvolle karakter van bepaalde beslissingen die leraars soms nemen. Met name wordt ingezoomd op controversiële thema’s zoals het differentiëren op leerstijl of het homogeen groeperen in de klas.

Tot slot reflecteren de deelnemers van de workshop over de inzetbaarheid van de checklist kwaliteitsvol differentiëren als reflectie-instrument en als hulpmiddel voor studenten in de lerarenopleiding.

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

22

Workshop 5 titel

Afstemmen van de lerarenopleiding op de realiteit van kansarmoede

door

Ann Van Hooste (UCLL), Liesbeth Spanjers (UCLL)

discussiant/chair

Kathy Baert (AHS)

conferentiepad

Diversiteit en studentenbegeleiding

lokaal

L 01.10

In deze workshop gaan we actief aan de slag met de resultaten van het onderzoek “Een lerarenopleiding en studenten in kansarmoede: de krachten gebundeld!” waarin we (oud-) studenten in kansarmoede uitgebreid aan het woord lieten.

Dit onderzoek levert enerzijds sterke en relevante conclusies op over wat studenten in kansarmoede nodig hebben om de opleiding te starten, succesvol te doorlopen en om werk te vinden (topic 1).

Anderzijds resulteert het beroep doen op de expertise en ervaringsdeskundigheid van (oud-)studenten in kansarmoede in verdiepende praktijken en inzichten aangaande de competentie “omgaan met kansarmoede” voor de lerarenopleider (topic 2). In een inleidende presentatie belichten we kort de twee onderzoekstopics.

Daarna verdelen we de deelnemers over twee discussietafels, afhankelijk van de meeste interesse in topic 1 of 2. Aan de hand van gerichte vragen en ontwikkeld materiaal laten we de deelnemers nadenken, ervaringen uitwisselen en brainstormen over hoe ze binnen de gekozen topic hun eigen lerarenopleiding/ lerarenopleiderschap (nog meer) kunnen afstemmen op de realiteit van kansarmoede.

Tot slot volgt het delen in plenum met focus op wat wordt meegenomen naar de eigen praktijk. Deze workshop wordt met medewerking van studenten in kansarmoede vormgegeven.

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

23

Workshop 6 titel

Interculturele competenties: een dubbel leerpad voor studenten en docenten

door

Annegreet Poelman (Studio Globo)

discussiant/chair

Veerle Martens (AHS)

conferentiepad

Diversiteit en didactiek

lokaal

L 01.07

In deze workshop bekijken we de interculturele competenties die leerkrachten en leerlingen moeten verwerven om op een positieve manier om te gaan met diversiteit. We onderzoeken hoe je die competenties als docent kan bijbrengen aan je studenten. Enerzijds bespreken we een aanpak op niveau van de studenten zelf.

Anderzijds bekijken we hoe je studenten helpt deze competenties aan te brengen bij kinderen. Daarbij leggen we de focus op de competentie ‘meerperspectiviteit’. We illustreren de dubbele aanpak met praktijkvoorbeelden uit het project van ‘Wonen op het dak’. ‘Wonen op het dak’ is een vakoverschrijdend project voor het vierde en vijfde leerjaar rond brede diversiteit en samenwerken. Parallel met het aanbod voor de lagere school organiseert Studio Globo vormingen voor leraren in opleiding rond het omgaan met brede diversiteit op school. Tijdens de workshop besteden we aandacht aan eigen ervaringen van docenten en proberen we een aantal methodieken uit van het project ‘Wonen op het Dak’.

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

24

Workshop 7 titel

Mensenrechten en kinderrechten: een bruikbare benadering om te werken aan diversiteit?

door

Anneleen Van Kelecom (UNICEF), Katrien De Maegd (HoGent), Ang Fiona (vzw Vormen)

discussiant/chair

Femke Dierickx (Kisp)

conferentiepad

Diversiteit als grondhouding

lokaal

L 01.02

In deze workshop willen we met de deelnemers verkennen of een kader van kinder- en mensenrechten bruikbaar is om diversiteit in de lerarenopleiding en in het onderwijsveld te benaderen. Verschillende elementen maken het geschikt als ideologisch neutraal waardenkader, dat de bredere basis kan vormen voor diversiteit als grondhouding Verloop: •

Mensenrechten en kinderrechten: algemene situering en linken met diversiteit

•

Getuigenissen uit de praktijk: 1 van een basisschool en 1 uit een lerarenopleiding

•

Uitwisseling met de deelnemers aan de hand van discussievragen

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

25

Workshop 8 titel

Het gebruik van webslides in de lerarenopleiding: van interactieve werkvormen tot co-creatie en co-teaching

door

Clio Janssens (AHS, UGent), Esther De Loof (UGent), Ruben Verborgh (iMinds), Jo Tondeur (UGent, VUB)

discussiant/chair

Liesa Behiels (Kisp)

conferentiepad

Diversiteit en didactiek

lokaal

L 01.08

Wat als modern lesmateriaal de integratie zou toelaten van video’s, interactieve apps, sociale media en educatieve games? Wat als modern lesmateriaal ontworpen zou worden door een multidisciplinair docententeam, zonder een overload aan cursusmanagement? Wat als modern lesmateriaal de input van een diverse studentenpopulatie zou benutten?

Deze drieledige opdracht exploreren we in deze workshop aan de hand van webslides. Deelnemers kunnen de workshop voorbereiden in een flipped classroom opzet. Hiervoor nodigen we de deelnemers uit om een preview van de workshop op voorhand te bekijken. Deze preview omvat een korte beschrijving van webslides en hun meerwaarde, demo’s om zelf al een eerste set webslides te maken en een aantal vragen waarin we peilen naar de specifieke interesses van de deelnemers.

Aan de hand van deze input zullen we de uiteindelijke inhoud van de workshop verder afstemmen op de vragen waarmee de deelnemers naar de workshop komen.

Link naar een ruwe draft van de workshop: https://openwebslides.github.io/Velov2017/ Link naar de preview die de deelnemers op voorhand kunnen aanvullen: https://openwebslides.github.io/Velov2017/Preview/

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

26

Leergemeenschap 1 titel

Leergemeenschap internationalisering

door

Katrijn D'Herdt (VUB, Kisp, VELOV), Oliver Holz (KUL)

discussiant/chair

Joke Hurtekant (AHS) VELOV-sessie

lokaal

L 01.09

De ‘Leergemeenschap Internationalisering’ werkt aan de opbouw van expertise met betrekking tot de internationalisering van het curriculum binnen alle verschillende vormen van lerarenopleidingen. Daarom mikken we onder meer op sterke internationale/Europese partnerschappen, de omkadering van mobiliteit en de internationalisering aan de thuisinstelling.

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

27

Parallelsessie 2 (13.45 uur – 15.00 uur) Symposium 4 titel

De ontwikkeling van interculturele competenties in het expliciete en verborgen curriculum van de lerarenopleiding

door

Steven Audenaert (Odisee), Chris Mazarese (UCLL), Caroline Vancraeyveldt (UCLL)

discussiant/chair

Amal Ouahab (AHS)

conferentiepad

Diversiteit binnen curriculumontwikkeling en –beleid

lokaal

L 01.05

Twee lerarenopleidingen stellen voor hoe zij studenten voorbreiden op diversiteit inherent aan het onderwijs. Het eerste praktijkonderzoek geeft de resultaten weer van focusgesprekken met alumnistudenten en de toekomstige impact op het curriculum. Het tweede onderzoek stelt eindresultaten en producten voor uit het project “’t School is van iedereen”, waarin men zowel docenten als studenten wil sensibiliseren rond het thema diversiteit bij kleuters.

Symposium 5 titel

Via 2² leerwegen naar algemeen didactische competenties

door

Karlien De Jaeger (VIVO), Julie Foulon (VIVO)

discussiant/chair

Bregt Henkens (KUL AVL)

conferentiepad

Diversiteit binnen curriculumontwikkeling en –beleid

lokaal

L 01.03

Dit symposium handelt over hoe de startmodule van onze didactische leerweg op diverse wijzen kan worden bewandeld door de cursist. In grote lijnen zijn er 2 mogelijkheden: de module in contactonderwijs volgen of blended leren. Binnen die 2 pistes zijn er echter nogmaals 2 opties.

Wanneer de cursist kiest voor contactonderwijs, kan daar al dan niet leercoaching in geïntegreerd worden.

Wanneer de cursist kiest voor blended leren, kan geopteerd worden voor verschillende manieren en verschillende graden van begeleiding.

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

28

Vast onderdeel in de trajectbegeleiding is dat cursisten over deze verschillende routes worden ingelicht. We zullen (verschillen in) cursistenprofielen, docentenervaringen, cursistentevredenheid, leerresultaten, … toelichten voor elk van de 2² leerwegen.

Bijzondere aandacht zal uitgaan naar de wijze waarop leercoaching voor bepaalde cursisten een plaats krijgt binnen de module ‘didactische competentie algemeen’.

Ook hoe binnen het ‘blended traject’ – vorm gegeven volgens het ‘flipped classroom’concept – gezocht wordt naar begeleiden op maat, zal de focus vormen. Over dit laatste thema loopt momenteel een praktijkonderzoek waarvan de bevindingen die op dat moment reeds beschikbaar zijn, zullen worden gepresenteerd. Tenslotte gaan we in op hoe binnen één van de ‘blended trajecten’ gewerkt wordt met een online competentiegericht portfolio.

Symposium 6 titel

Multiperspectiviteit in de geschiedenisles (1), het eurocentrisme voorbij. Een alternatieve vakdidactische en media-aanpak van interculturele contacten doorheen de tijd (2)

door

Paul Janssenswillen (UA), Marjolein Wilke (KUL), Karel Van Nieuwenhuyse (KUL)

discussiant/chair

Jo Tondeur (VUB)

conferentiepad

Diversiteit en didactiek

lokaal

L 01.01

Dit symposium situeert zich binnen het geschiedenisonderwijs.

Het uitgangspunt bij de eerste bijdrage is het concept ‘multiperspectiviteit’ dat één van de basisprincipes vormt van het historisch denken. Multiperspectiviteit realiseren, ook binnen humane wetenschappen, bij controversiële onderwerpen wordt als een uitdaging ervaren.

Het Vlaamse geschiedenisonderwijs kent een erg eurocentrisch karakter en brengt een liberaal verhaal van vooruitgang waarin de westerse beschaving als superieur wordt voorgesteld, en de ‘ander’ grotendeels buiten beeld blijft.

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

29

Dit is problematisch vanuit historiografisch standpunt, en stelt bovendien een probleem inzake de vorming van leerlingen als toekomstige burgers. Het versterkt namelijk het wij-zij-denken, werkt een westers superioriteitsgevoel in de hand en zorgt ervoor dat leerlingen van allochtone origine zich niet thuis voelen in het geschiedenisonderwijs.

Ook studenten in de lerarenopleiding werden in dit eurocentrisch onderwijs gevormd, wat hun toekomstige klaspraktijk sterk kan bepalen. In een klascontext die steeds multicultureler wordt, is dit nochtans niet wenselijk. Deze presentatie brengt daarom verslag uit van een onderzoeksseminarie (KU Leuven), waarin studenten SLO Geschiedenis op zoek gingen naar alternatieven om een eurocentrische benaderingswijze te doorbreken.

Vertrekkend vanuit het theoretisch kader van Standaert, waarin hij vier benaderingswijzen onderscheidt om interculturele contacten in het verleden te analyseren, werden leerboeken geanalyseerd en werd een alternatieve benadering ontworpen die de wederzijdse beĂŻnvloeding bij interculturele contacten centraal plaatst.

Zowel de opzet als de resultaten, met inbegrip van de problemen die opdoken, uit dit onderzoeksseminarie zullen worden voorgesteld. De nadruk ligt daarbij op de alternatieve vakdidactische aanpak. Ook de mogelijke transfer naar andere schoolvakken zal aan bod komen.

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

30

Posterpresentatie 2 titel

Meer meesterschap binnen de professionele bachelor 'onderwijs: lager onderwijs': hoe het curriculum aantrekkelijker maken voor jongens en de doorstroom bevorderen? (1), Identiteit in diversiteit: een leerlijn doorheen drie opleidingsfasen (2), Filosoferen als middel tot een open grondhouding (3)

door

Jori Van Damme (AHS), Evelyne de Caluwé (AHS), Els De Latter (AHS), Ria De Sader (Odisee), Karen Mafrans (Odisee), Melissa De Bruycker (AHS), Carolyn De Meyer (AHS), Hilde Van den Hooff (AHS)

discussiant/chair

Kathy Baert (AHS)

conferentiepad

Diversiteit en studentenbegeleiding Diversiteit binnen curriculumontwikkeling- en beleid Diversiteit en didactiek

lokaal

L 01.07

In deze postersessie worden drie posters voorgesteld. Relatief weinig jongens kiezen voor het beroep van leraar lager onderwijs wordt als uitgangspunt gebruikt voor de eerste poster. Een maatschappelijke trend die al geruime tijd aan de gang is en bijdraagt tot de feminisering van het onderwijs. Deze trend is ook voelbaar binnen de professionele bachelor ‘onderwijs: lager onderwijs’ aan de Arteveldehogeschool.

Zo is uit een onderzoek bij studenten uit het eerste opleidingsjaar gebleken dat het studierendement bij jongens beduidend lager ligt dan bij meisjes. Daarnaast stoppen ze ook vaker de opleiding dan meisjes. Naast deze studentfactoren spelen hierbij ook opleidingsfactoren en externe factoren. In ons onderzoek gingen we na hoe eerstejaarsstudenten de opleiding ervaren en of er hierbij verschil is tussen mannen en vrouwen.

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

31

De posterpresentatie geeft een overzicht van het probleem, het onderzoek en de resultaten ervan. We ronden af met een aantal aanbevelingen die ook andere opleidingen kunnen aanzetten tot reflectie.

In de tweede poster focust men op identiteit en diversiteit. Omgaan met diversiteit is, naast een Odiseebreed speerpunt, één van de vijf oriëntaties binnen onze visie op opleiden van leraren.

Een oriëntatie die we concreet vertaald hebben naar een leerlijn doorheen de drie opleidingsfasen. In een eerste opleidingsfase staat het verwerven van de sleutelcompetenties zelf centraal, in een tweede fase wordt dit vertaald naar de lespraktijk in de lagere school en in een derde fase wordt nagedacht over diversiteitsbeleid op schoolniveau.

We sluiten zoveel mogelijk aan bij de maatschappelijke context van de grootstad waarvan we deel uitmaken door deelname aan diverse activiteiten in samenwerking met uiteenlopende sociale organisaties.

In de derde poster wordt voorafgaand onderzoek voorgesteld dat een methode exploreert die volgende competenties wil versterken: kritisch denken, luistervaardigheid, verbale expressie en redeneringsvaardigheden. We zoomen in op hoe een Community of Philosophical Inquiry jongeren kan samenbrengen om een democratische agora te vormen, waarin iedereen zich open-minded opstelt, kritisch meedenkt en goed luistert naar argumenten.

Onze poster bevat een visuele weergave en verbale toelichting van de volgende aspecten: A. Voorafgaand onderzoek naar de methode van filosoferen met jongeren volgens CoPi B. Suggesties voor het opnemen van de methode in een professionaliseringstraject voor lerarenopleiders

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

32

Workshop 9 titel

Gedifferentieerde lesopbouw in taalvakken

door

Gino Bombeke (KUL), Peter Van Damme (KUL)

discussiant/chair

Katrijn D'Herdt (Kisp)

conferentiepad

Diversiteit en didactiek

lokaal

L 01.02

De huidige generatie handboeken en eigen cursussen van leraren zijn van hoge kwaliteit, maar richten zich nog steeds op het gemiddeld verwachte profiel van leerlingen binnen een bepaalde richting of school. Dit zorgt ervoor dat bij het voorbereiden van lessen, omgaan met een heterogeen publiek door individuele leraren als extra taakbelasting ervaren wordt.

Graag willen we deze beweging omdraaien. Eerder dan het nemen van ad hoc aanpassingen op basis van een leerlingenpopulatie in een bepaalde klas, pleiten we voor een lesopbouw die rekening houdt met de mogelijkheid aan differentiatie, binnen een vak of schoolbreed toepasbaar wanneer dit relevant is.

Vertrekkend van een doelgerichte aanpak, reiken we tools aan om bij het vormgeven van lessen ondersteuning en uitbreiding in te bouwen. We schetsen hoe dit ontwerpen van een gedifferentieerde lessenreeks op dit moment een plaats heeft binnen de diversiteitsstage van de faculteit Letteren van de KU Leuven.

Met deze workshop willen we tegenover studenten, leraren, beleid en handboekmakers pleiten voor diversiteit als uitgangspunt. In het eerste deel van de workshop formuleren we ons idee voor een ondersteunend en uitbreidend kader, met winst voor leerlingen en leraren. We dromen van het uitwerken van gedifferentieerde lessen – met aandacht voor co-teaching – als vast onderdeel van alle lerarenopleidingen in Vlaanderen. Vervolgens gaan de deelnemers voor concrete praktijksituaties (school, handboek, lerarenopleiding...) aan de slag om dit kader toe te passen.

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

33

Workshop 10 titel

Hoe leraren opleiden om les te geven in grootstedelijke context?

door

Freddy Mathysen (KUL), Ine Bogaerts (UCLL), Veerle Hoflack (KUL)

discussiant/chair

Sara Claerhout (Kisp)

conferentiepad

Diversiteit binnen curriculumontwikkeling en –beleid

lokaal

L 01.08

Na een korte inleiding over opzet en context van het INDIGO-project kijken we op een actieve manier, vanuit een multi-actor perspectief, naar een reëel portret van een multiculturele klas. We onderzoeken de uitdagingen voor een beginnende leerkracht. Nadien denken we na over inspirerende vernieuwingen voor lerarenopleidingen: het werken in leerunits, bachelors, masters en mentoren samen in een lerend netwerk.

Workshop 11 titel

Oog voor genderstereotypen en seksuele diversiteit in het onderwijs: een pittige introductie

door

Kaj Poelman (Cavaria)

discussiant/chair

Sien Wissels (Kisp)

conferentiepad

Diversiteit als grondhouding

lokaal

L 01.09

Welke rol speel je als leerkracht bij het in stand houden van schoolprestatie- en gedragsverschillen tussen jongens en meisjes? Hoe kan je ervoor zorgen dat jongens en meisjes dezelfde kansen krijgen?

Genderstereotypen en seksuele diversiteit zijn voor veel scholen belangrijke thema’s. Maar hoe ver reikt de kennis van leerkrachten hierover? En hoe ga je hier (als lerarenopleider) effectief mee aan de slag?

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

34

Workshop 12 titel

Kwaliteitsvolle interacties: hefboom voor aanpakken van kansarmoede?

door

Jan Demets (Steunpunt Diversiteit en Leren, project "Kleine kinderen, grote kansen")

discussiant/chair

Veerle Martens (AHS)

conferentiepad

Diversiteit als grondhouding

lokaal

L 01.04

Bij het omgaan met diversiteit en (kans)armoede zijn kwaliteitsvolle interacties zeer belangrijk. Daarom is het noodzakelijk om toekomstige leraren hierin te bekwamen.

Deze workshop zoomt in op één van de krachtige manieren om dit te doen: het aanreiken en ter discussie stellen van kijkwijzers en kaders inzake kwaliteitsvolle interacties tussen leraar en kleuter, tussen kleuters onderling, tussen leraar en ouders,… Deze oefening zullen we doen aan de hand van film- en beeldmateriaal.

Workshop 13 titel

Een open blik op de wereld - persoonsvorming in de lerarenopleiding

door

Joke Klaassen (Thomas More), Koen Cools (Thomas More)

discussiant/chair

Femke Dierickx (Kisp)

conferentiepad

Diversiteit en didactiek

lokaal

L 01.12

Tijdens deze interactieve workshop houden we een pleidooi voor persoonsvorming in de lerarenopleiding. Aan de hand van een good practice tonen we hoe dit in het opleidingsprogramma van de bacheloropleiding lager onderwijs aan de Thomas More Hogeschool een plaats kreeg. In het vak ‘Educatie’, worden de studenten op een ervaringsgerichte, af en toe experimentele manier uitgedaagd om met een open blik naar de wereld te kijken. Via ervaringsgerichte activiteiten zoeken we een ingang om grote maatschappelijke thema’s – wereldburgerschap, superdiversiteit, economie, stedelijkheid, kunst en virtualiteit – tot bij de student te brengen. We zoeken aansluiting bij de leefwereld maar we proberen die leefwereld ook achter ons te laten.

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

35

Een beknopte selectie van deze activiteiten, komt aan bod tijdens de workshop.

Kortom, ervaar zelf hoe je als lerarenopleider studenten met een open blik naar de wereld kan laten kijken.

Workshop 14 titel

Het grote en het kleine verhaal: studentenbegeleiding in een CVO met een talig en cultureel divers publiek

door

Hilde Van der Haegen (cvo Lethas), Luc Verbrugge (cvo Lethas), Kirsten De Schryver (cvo Lethas)

discussiant/chair

Hilde Van Puyenbroeck (AHS)

conferentiepad

Diversiteit en studentenbegeleiding

lokaal

L 01.11

CVO Lethas Brussel kent traditioneel een (cultureel) divers publiek. In deze workshop bekijken we hoe de slaagkansen van dit diverse publiek via cursistenondersteuning (zowel binnen als buiten de klas) vergroot kunnen worden.

We geven daarbij input vanuit het grote verhaal: welke spanningsvelden brengt de talige en culturele diversiteit met zich mee? Welke effecten heeft dit op ons beleid?

En hoe onderbouwen we dit ?

We illustreren dit vanuit het kleine verhaal... via ervaringen en anekdotes maken we de noden en onze antwoorden hierop concreet.

Uiteraard is er ook ruimte voor dialoog over herkenbaarheid en verschillen.

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

36

Workshop 15 titel

UDL en blended learning/afstandsonderwijs in de geĂŻntegreerde- en specifieke lerarenopleiding: van kader naar de concrete praktijk

door

Dries Van Acker (AHS), Deirdre Corbey (Kisp)

discussiant/chair

Liesa Behiels (Kisp)

conferentiepad

Diversiteit binnen curriculumontwikkeling en –beleid

lokaal

L 01.06

Zowel de Arteveldehogeschool als het volwassenenonderwijs Kisp hebben een uitgebreide ervaring in het uitwerken van blended en afstandstrajecten.

In het eerste deel van de workshop wordt er vertrokken vanuit de visie en het onderwijsconcept van beide instellingen met betrekking tot blended leren en afstandsonderwijs. Zo werden de principes van UDL (CAST, 2011) gematched met de beleidskeuze van de instellingen met betrekking tot blended leren en afstandsleren.

Beide instellingen zetten in op blended leren als een doordachte combinatie van offline en online leeractiviteiten met het oog op het vormgeven van een krachtige en studentgerichte omgeving (Garrison & Vaughan, 2008).

In het tweede deel van de workshop worden de concrete aanpak, tools, principes en uitgangspunten bij de realisatie van de blended-en afstandstrajecten door beide organisaties beschreven. Dit gebeurt aan de hand van Universal Design for Learning (UDL) als kader om te werken met de diversiteit binnen deze trajecten. Studenten in post-secundair onderwijs en cursisten uit de specifieke lerarenopleiding vertegenwoordigen vandaag de dag namelijk een breed scala van diversiteit in termen van leeftijd, ethniciteit, moedertaal, levenservaringen, academische voorbereiding, mogelijkheden en beperkingen. Tijdens dit deel wordt ook beschreven op welke manier de instellingen ondersteuning bieden aan docenten bij het innoveren van hun onderwijspraktijk om tegemoet te kunnen komen aan de gestelde kwaliteitseisen.

In het laatste deel wordt er aan de hand van een aantal concrete stellingen en casussen in kleinere groepen gewerkt rond de uitdagingen betreffende het omgaan met diversiteit die in deze trajecten naar voor komen. Dit zowel binnen het vormgeven van de digitale leeractiviteiten, de face-to-face momenten als de coaching van studenten en docenten die met deze methodiek aan de slag gaan.

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

37

Workshop 16 titel

De leerling in beeld. Evaluatie als motor voor zorgbreed werken

door

Sabine Dierick (UCLL), Ilse Geerinck (UCLL)

discussiant/chair

Jan Medaer (Kisp)

conferentiepad

Diversiteit en didactiek

lokaal

L 01.10

In deze workshop bekijken we hoe evaluatie en feedback meer ondersteunend kan worden voor de ontwikkeling van kinderen door verandering te brengen in de wijze waarop we evalueren, de rapporteringstaal die we hierbij gebruiken en door het kind zelf meer te betrekken bij evaluatie. We nodigen de deelnemers uit om door deze bril kritisch te kijken naar de eigen evaluatiepraktijk/beleid in hun klas, school of instelling.

We doen dat als volgt: 1. samen verbinding maken met het thema (o.a. stellingen), 2. verkenning eigen beginsituatie, 3. confrontatie met kader ‘evalueren om te leren’ en praktische toepassing en 4. formuleren van inzichten en eerste voorstellen tot verandering.

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

38

Leergemeenschap 2 titel

Een digitaal platform voor lerarenopleiders

door

Pynoo Bram (VUB, VELOV)

discussiant/chair

Chidia Ari (Kisp) VELOV-sessie

lokaal

L 02.05

In de loop van 2016 onderging de website van VELOV een drastische vernieuwingsoperatie: enerzijds blijft de website een informatiebron over VELOV en de activiteiten die VELOV onderneemt ten behoeve van lerarenopleidingen; maar daarnaast beschikt de vernieuwde website nu ook over een interactief ledengedeelte.

Een volgende fase in het uitbouwen van de vernieuwde VELOV-website tot een volwaardig digitaal platform is niet alleen het uitbouwen van de studiedienst, maar ook het opzetten van een blog voor & door Vlaamse lerarenopleiders.

Deze blog heeft drie doeleinden: het ontsluiten van onderzoek dat gebeurde in het kader van de expertisenetwerken, het publiceren van nieuw onderzoek en een communicatiekanaal vormen voor de verschillende leergemeenschappen.

In de werksessie maakt u kennis met de mogelijkheden van de website, en krijgt u de kans om aan de slag te gaan als VELOV-blogger.

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

39

Parallelsessie 3 (15.15 uur – 16.30 uur) Symposium 7 titel

Kompanjon vzw – studie- en opvoedingsondersteuning aan huis bij kansarme gezinnen, door studenten van (o.a.) lerarenopleidingen (1), Kansen in en van ons onderwijs (2)

door

Katelijne Béatse (Kompanjon), Mariska Storm (Kompanjon), Liesbeth Dierckx (PXL), Lies Hamal (PXL)

discussiant/chair

Hilde Van Puyenbroeck (AHS)

conferentiepad

Diversiteit binnen curriculumontwikkeling en –beleid Diversiteit als grondhouding

lokaal

L 01.03

Sinds 2009 werkt Kompanjon vzw samen met verschillende hogescholen en universiteiten in de strijd tegen (kinder)armoede en ongelijkheid binnen het onderwijs.

Wekelijks ondersteunen hogeschoolstudenten kansarme gezinnen in hun thuiscontext; het betreft studieondersteuning aan de kinderen alsook opvoedingsondersteuning aan de ouders. Kompanjon vzw biedt de studenten een beklijvende ervaringsmethodiek aan en daagt hen uit te reflecteren over thema’s als (kans)armoede, diversiteit, ouderbetrokkenheid, oudercommunicatie…

Zowel de studenten alsook de gezinnen worden professioneel omkaderd door de coaches van Kompanjon vzw.

In dit symposium presenteren de coaches van Kompanjon vzw hun visie en aanpak.

De volgende zaken zullen aan bod komen: •

De duurzame samenwerkingsrelatie tussen Kompanjon vzw en de Arteveldehogeschool (sinds 2009) en andere hogescholen en universiteiten.

•

Een toelichting bij de Kompanjon-methodiek aan de hand van de visie, doelstellingen en uitgangspunten.

•

Tutoring bij Kompanjon vzw als good practice met aandacht voor succes- en risicofactoren. Er wordt uitgebreid ingegaan op het leertraject van de studenten.

•

Aandacht voor de belangrijkste randvoorwaarden binnen dit project.

•

Overdraagbaarheid van dit project naar andere hogescholen en (groot)steden.

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

40

Vervolgens gaan we in het 2de deel van het symposium in op kansen in en van ons onderwijs. Hoewel het onderwijsniveau in het algemeen toeneemt, blijkt uit onderzoek dat ons onderwijssysteem er nog steeds niet in slaagt om aan alle kinderen gelijke onderwijskansen te bieden. Nochtans kan onderwijs een belangrijke hefboom zijn inzake armoedebestrijding (Vettenburg, 2006). Vandaar dat PXL-Education sinds het academiejaar 2015-2016 bewust oog wil hebben voor maatschappelijke kwetsbaarheid in het onderwijs. Vanuit die insteek richt dit symposium zich tot lerarenopleiders en onderwijsdirecties. Concreet wordt een driejarig actieplan voorgesteld dat in samenwerking met Provincie Limburg werd opgesteld. Enerzijds wordt er stilgestaan bij de leerlijn die werd ontworpen om de studenten te ondersteunen in het bieden van gelijke onderwijskansen.

Anderzijds staan enkele initiatieven centraal voor het versterken van de diversiteitscompetenties van lerarenopleiders. Zo werd er van een nulmeting vertrokken om ondersteuning op maat te kunnen bieden. Via focusgesprekken met lectoren en leerkrachten secundair onderwijs wordt er samen met ervaringsdeskundigen in de kansarmoede stilgestaan bij vragen als: Hoe kunnen we de materiaalkost drukken?, Hoe houd ik tijdens de evaluatie rekening met gelijke onderwijskansen?, Ben ik me bewust van verschillen tussen leerlingen?

Symposium 8 titel

Anders-gelovig? Niet gelovig? En toch werkzaam in het katholiek basisonderwijs? Moet kunnen!

door

Jan Blancke (Odisee), Chris Velghe (Thomas More)

discussiant/chair

Kris Van Speybroeck (Odisee en KOV)

conferentiepad

Diversiteit binnen curriculumontwikkeling en –beleid

lokaal

L 01.07

Onderbreken en verbinden als uitdagingen voor het curriculum. In 2011 werd in beide hogescholen de keuze gemaakt voor het geĂŻntegreerd meersporencurriculum in BAKO en BALO. Bedoeling van dit curriculum is om in de professionele praxis enerzijds studenten zich te laten bevragen rond hun levensbeschouwelijke perspectieven (onderbreken) en anderzijds kansen te geven in hun groei naar ordening, verdieping en spirituele verankering (verbinden). Op die manier willen we het model van de katholieke dialoogschool ontwikkelen.

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

41

Tijdens deze sessie geven we samen met een toelichting bij de godsdienstpedagogische visie en uitwerking van het GMc ook een kwalitatieve analyse bij dit curriculum op basis van eigen ervaringen en ervaringen van (oud) studenten, collega’s en het werkveld. Tot slot gaan we met de aanwezigen op zoek naar fundamentele perspectieven en kansen in de context van hun opleiding.

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

42

Posterpresentatie 3 titel

Leren buiten de (m)uren - Projecten rond Urban Education in de lerarenopleiding Nederlands (1), Bloomfullness differentiatie binnen het vakgebied Personenzorg (2), Project "Taalbuddies" als krachtige leeromgeving (3)

door

Daan Jossels (AHS), Ilse Strobbe (AHS), An Van Uytvanck (AHS), Kim De Rudder (Vives), Veronique Sanctobin (Perspectief)

discussiant/chair

Sien Wissels (Kisp)

conferentiepad

Diversiteit en didactiek Diversiteit en didactiek Diversiteit en studentenbegeleiding

lokaal

L 01.08

Aan de Arteveldehogeschool in de opleiding Bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs dagen we onze studenten Nederlands uit om hun blik niet enkel op hun eigen klascontext te richten maar ook oog te hebben voor wat er leeft in onze superdiverse maatschappij. We willen onze studenten een bredere kijk op educatie meegeven. Via flankerend onderwijs bieden we hun achtergrondinformatie over migratie(geschiedenis), socioculturele en talige diversiteit in de klas en in de maatschappij. Aan de hand van sociale projecten en keuzestages buiten de schoolmuren creëren we kansen om deze kennis in de praktijk om te zetten.

We focussen daarbij op de rol van taal als sleutel tot participatie en baseren ons op ‘Urban Education’ en ‘Community Service Learning’. We verwijzen tijdens de eerste posterpresentatie naar onderzoek over superdiversiteit van Prof. dr. Ruben Fukkink, ‘Community Service Learning’ en de samenleesmethode ontwikkeld door Jane Davis, oprichtster van The Reader Organisation. We stellen onze eigen projecten voor en belichten de (interculturele) competenties die we vooropstellen.

In de tweede poster wordt een bachelorproefonderzoek rond differentiatie binnen het vak personenzorg voorgesteld. In het kader van dit onderzoek werden binnen de taxonomie van Bloom zes verschillende activerende werkvormen gebundeld.

Daarnaast werden onder andere coöperatieve leerstrategieën, Universal Design for Learning en het SODA-attest geïntegreerd als tools om leerlingen te begeleiden in de ontdekking en ontwikkeling van hun talenten.

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

43

De derde poster stelt een praktijkonderzoek voor rond het inzetten van ‘taalbuddies’ in de lerarenopleiding in een CVO.

Posterpresentatie 4 titel

Universal Design for Learning als ontwerpprincipe voor blended learning (1), Een exploratieve studie naar het gebruik van webslides ter ondersteuning van cocreatie en coteaching in de lerarenopleiding (2), Seeing, hearing and feeling diversity through tutoring projects (3)

door

Ele Holvoet (VIVO), Esther De Loof (UGent), Clio Janssens (AHS, UGent), Jo Tondeur (UGent, VUB), Iris Gysels (VUB), Wim Keyaerts (VUB), Clara Mathues (VUB), Inge Placklé (VUB), Evelien Goethals (AHS)

discussiant/chair

Amal Ouahab (AHS)

conferentiepad

Diversiteit en didactiek Diversiteit en didactiek Diversiteit binnen curriculumontwikkeling en –beleid

lokaal

L 01.01

In deze postersessie worden drie posters voorgesteld.

In de eerste poster wordt onderzocht wat het betekent om de module PPC (PsychoPedagogischeCompetentie) blended aan te bieden vanuit Universal Design for Learning (UDL). De impact van deze leerervaring op het zelfvertrouwen en self efficacy omtrent leren en potentieel lesgeven in een online leeromgeving is onderwerp van dit onderzoek.

In de tweede poster wordt toegelicht hoe technologie kan ingezet worden bij het samen ontwerpen van curriculummaterialen (cocreatie) en bij het samen onderwijzen (coteaching). Hierbij worden het potentieel, de beperkingen en uitdagingen van het gebruik van webslides verkend.

In de derde posterpresentatie licht de lerarenopleiding ‘bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs aan de Arteveldehogeschool’ toe hoe zij studenten opleiden tot startbekwame professionals die klaar zijn voor de arbeidsmarkt.

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

44

Naast de professionele en persoonlijke ontwikkeling streven we als opleiding ook expliciet de ontwikkeling tot wereldburger na. De wereld kenmerkt zich door snelle veranderingen en een toenemende complexiteit. Diversiteit, globalisering, digitalisering, ecologische ontwikkelingen bieden kansen maar vormen ook belangrijke uitdagingen. Aangezien onderwijs en maatschappij voortdurend met elkaar in interactie zijn, hecht de opleiding veel belang aan deze pijler (Opleidingsbeleidsplan 2015-2020).Het maatschappelijk engagement (Community Service Learning) neemt in de opleiding dan ook een belangrijke plaats in. Zo volgt elke student een doelgroepenstage waar hij expliciet met diversiteit in aanraking komt. Deze doelgroepenstage neemt onder andere de vorm aan van studie(- en opvoedings)ondersteuning binnen een tutorproject. Als toekomstig leraar is het belangrijk om te leren omgaan met een diversiteit aan maatschappelijke noden en uitdagingen in diverse sociale en culturele contexten. Het gaat over omgaan met kwetsbare jongeren, met jongeren die een andere taal spreken of in een andere cultuur opgroeien. Deze ervaring versterkt de toekomstig leraar in zijn ontwikkeling tot wereldburger terwijl het ook een onmiddellijke meerwaarde creĂŤert voor onze maatschappij.

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

45

Workshop 17 titel

Coöperatief leren: een krachtige leeromgeving in een heterogene klas

door

Els De Latter (AHS), Karen De Maesschalck (AHS)

discussiant/chair

Kathy Baert (AHS)

conferentiepad

Diversiteit en didactiek

lokaal

L 01.11

Wist je dat .. coöperatief leren een groot leereffect heeft voor alle leerlingen, een uitstekend effect heeft op de motivatie en het probleemoplossend vermogen van kinderen én een positief effect op de affectieve ontwikkeling?

In de workshop ontdek je wat kenmerkend is aan deze krachtige methodiek en hoe coöperatief leren voor een meerwaarde zorgt. Na een korte inleiding volgt een interactief gedeelte waarin je enkele coöperatieve structuren aan den lijve ondervindt. Je ontdekt hoe je rekening houdt met diversiteit, heterogene groepen kan samenstellen en doelgericht werkt aan het groepsproces.

Workshop 18 titel

TaalCULTuur, passend onderwijs in een klas met meerdere thuistalen

door

Karen Reekmans (PXL), Gert Decoster (PXL), Kris Nauwelaerts (PXL), Catherine Roden (PXL)

discussiant/chair

Katrijn D'Herdt (Kisp)

conferentiepad

Diversiteit en didactiek

lokaal

L 01.05

Hoe maak je Nederlands leren op school zo aantrekkelijk mogelijk voor anderstalige nieuwkomers? Wel, dankzij muzisch werken en actief leren, zo blijkt.

Het onderzoeksproject ‘taalCULTuur’ wil leraren een relevante pedagogiek voorstellen voor passend onderwijs in een meertalige lagere schoolomgeving.

Zowel bij de literatuurstudie als bij de try-outs in het werkveld werd ingezet op raakvlakken tussen taal, beeld, muziek en probleemgestuurd leren.

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

46

Dit versterkt het zelfbewustzijn ten aanzien van diversiteit en reflectiefonderzoeksmatig handelen. De workshops hebben een positief effect op de taalvaardigheid en het welbevinden van de kinderen en versterken de groei naar een open en tolerante houding van zowel leraar als leerling. De output van het onderzoek taalCULTuur heeft als doel de lectoren, de studenten en het werkveld vertrouwd te maken met vernieuwende technieken voor taalontwikkelend lesgeven en probleemgestuurd leren.

Workshop 19 titel

Anders leren reflecteren in de lerarenopleiding: een zoektocht naar alternatieve reflectietools ‘op maat’.

door

Evelien Flamez (Kisp)

discussiant/chair

Chidia Ari (Kisp)

conferentiepad

Diversiteit en didactiek

lokaal

L 01.12

Om toekomstige leraren een positieve attitude te laten ontwikkelen ten aanzien van reflecteren is het belangrijk dat de lerarenopleider dit op een voldoende concrete manier kan aanleren en dat daarbij rekening gehouden wordt met de diverse (taal) leerbehoeften en voorkeuren tot actie en expressie van toekomstige leraren. In deze workshop komen 5 alternatieve reflectietools aan bod.

Workshop 20 titel

Fixing the gap, docententeams begeleiden in het leren over lesgeven en grootstedelijkheid

door

Evelien Flamez (Kisp)

discussiant/chair

Serge Coppens (KDG)

conferentiepad

Diversiteit als grondhouding

lokaal

L 01.04

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

47

In deze workshop wordt ingezoomd op een aantal professionaliseringstrajecten waarin docenten in het werkveld leren over de superdiverse samenleving. Hoe bereid je toekomstige leraren voor op graag en vaardig lesgeven aan superdiverse klassen? En hoe maak je een effectieve transfer van de professionaliseringservaring van docenten naar het curriculum van de opleiding?

Workshop 21 titel

Binnenklasdifferentiatie voor en door studenten in de lerarenopleiding

door

Els Castelein (UCLL), Sylvia Mommaerts (UCLL)

discussiant/chair

Liesa Behiels (Kisp)

conferentiepad

Diversiteit en didactiek

lokaal

L 01.10

Van 2014-2016 werkte een team uit hogescholen en KU Leuven aan een onderzoeksproject over binnenklasdifferentiatie voor en door studenten in de lerarenopleiding. Dit project resulteerde in de ontwikkeling van een kader voor binnenklasdifferentiatie dat op zijn beurt gebruikt werd in een publicatie over het thema ĂŠn de ontwikkeling van een digitale module die vrij toegankelijk is. In de publicatie en op de module zijn veel praktische handvatten te vinden om met binnenklasdifferentiatie aan de slag te gaan in de lerarenopleiding, enerzijds om zelf te differentiĂŤren ten aanzien van de studenten en anderzijds om studenten te leren wat differentiatie inhoudt en het concreet in werking te zien.

Het doel van deze workshop is het bekendmaken van deze materialen en hierover in gesprek gaan met deelnemers door hen te inspireren ĂŠn door hen zelf aan de slag te laten gaan.

Workshop 22 titel

Lemo en leercoaching

door

Herman Van de Mosselaer (AP), Gert Vanthournout (AP)

discussiant/chair

Femke Dierickx (Kisp)

conferentiepad

Diversiteit en studentenbegeleiding

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

48

lokaal

L 01.06

De workshop gaat in op de diversiteit in studentenkenmerken qua studievaardigheden, motivatie en zelfsturing. Onderzoek wijst uit dat leerstrategieĂŤn, studiemotivatie en zelfeffectiviteit van studenten een belangrijke rol spelen voor hun prestaties, doorstroom en studiesucces. Bovendien zijn dit factoren waar lectoren en studiebegeleiders kunnen op inspelen via de leeromgeving en studiebegeleiding die ze aanbieden. Dit vereist wel dat ze snel zicht krijgen op de competenties en motivatie bij startende studenten. De AP Hogeschool ontwikkelde hiervoor i.s.m. EduBROn (UAntwerpen) het Lemo-instrument. Dit instrument bestaat uit een diagnostische vragenlijst, een individueel feedbackrapport voor studenten en een groepsfeedbackrapport voor begeleiders. Ervaring leert dat studenten ondersteuning nodig hebben bij de verdere ontwikkeling van hun leercompetenties en studiemotivatie. Zowel studiebegeleiders als lectoren hebben hierin een rol te spelen. Deze workshop draait rond het vormgeven van de ondersteuning van leercompetenties en studiemotivatie in de klas.

We starten met een introductie van het Lemo-instrument. We gebruiken een voorbeeld van een groepsfeedbackrapport als startpunt om de leercompetenties en studiemotivatie van een diverse groep eerstejaarsstudenten in kaart te brengen.

Vervolgens verkennen we met de deelnemers impulsen in de leeromgeving om leercompetenties en studiemotivatie te ondersteunen.

Workshop 23 titel

eNSPIRED, een internationale dialoog over gelijke onderwijskansen

door

Soetkin Bauwens (VVOB)

discussiant/chair

Sara Claerhout (Kisp)

conferentiepad

Diversiteit als grondhouding

lokaal

L 01.02

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

49

De onderwijsuitdagingen zijn wereldwijd gelijkaardig. Vanuit de onderwijsexpertise in het Zuiden inspireert VVOB over hoe werken aan gelijke onderwijskansen en omgaan met diversiteit in Vlaanderen anders kan.

In het eNSPIRED programma zet VVOB lerarenopleiders aan om onderwijsvoorbeelden uit het Zuiden te gebruiken om zichzelf te professionaliseren en als tool om de wereldburgerschapscompetenties van toekomstige leraren te ontwikkelen. Via die dialoog ondersteunt VVOB ook de internationalisering van hoger onderwijs. In deze workshop demonstreren we de portaalwebsite eNSPIRED.net en hoe deze site met bijhorende materialen kan ingezet worden om in lerarenopleidingen te werken aan diversiteitscompetenties en gelijke onderwijskansen.

Workshop 24 titel

Meerstemmig erfgoed: multiperspectiviteit in erfgoededucatie

door

Els Vinckx (PXL), Paul Janssenswillen (UA), Silke Leenen (PXL, AmuseeVous)

discussiant/chair

Jan Medaer (Kisp)

conferentiepad

Diversiteit en didactiek

lokaal

L 01.09

In deze workshop wordt het project ‘Meerstemmig erfgoed’ voorgesteld. Dit project is een samenwerkingsverband tussen onderwijs en erfgoedinstellingen waarbij gefocust wordt op de vraag: ‘Hoe kunnen we erfgoed hanteren om multiperspectiviteit in de learenopleiding en in erfgoedorganisaties te faciliteren?’

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

50

P R OGR A M MA BR OCH U R E V ELOV - CON FE RE NTIE 2017

51

V

ELOV, de beroepsvereniging voor Vlaamse Lerarenopleiders, ondersteunt alle personen die werken aan de professionele

ontwikkeling van lerarenopleiders. Vanuit haar visie wil VELOV als belangenorganisatie lerarenopleiders informeren en hen een professionaliseringsplatform aanreiken.

Op de vernieuwde website kunnen VELOV-leden de educatieve

materialen uit het professionaliseringsplatform raadplegen. Daarnaast kan er actief kennisgemaakt worden met andere leden op het interactieplatform.

Neem zeker een kijkje op:

www.velov.be