Opmaak-Satelliet-pam
20-06-2005
16:07
Pagina 48
7. Celvormige bewolkingspatronen Stapelwolken organiseren zich boven warm oceaanwater niet alleen volgens het patroon van koordwolken of wolkenstraten dat in het vorige hoofdstuk werd beschreven. Na een langer verblijf van de lucht boven water wordt gewoonlijk een ander patroon zichtbaar, bestaand uit min of meer zeshoekig cellen. Binnen het cellenpatroon komen weer twee verschillende varianten voor: de gesloten cellen en de open cellen. In gesloten cellen stijgt de lucht in het midden van de cel en daalt hij aan de randen (tekening linksboven). De bewolking vormt zich, net als bij de wolkenstraten en de meeste andere gevallen van wolkenvorming, in de opstijgende lucht. In open cellen is de stroming net andersom; nu daalt de lucht in het midden en treden
Gesloten cellen Grootschalige dalende luchtbewegingen ▲
▲
▲
▲
Warme, droge lucht
de stijgbewegingen, en dus ook bewolking, op aan de randen (tekening linksonder). De zeshoekige cellen doen zich voor in een luchtlaag waarin de temperatuurverschillen tussen boven- en onderzijde groot zijn. Dat is het geval boven warm zeewater, maar ook als de bovenkant van de bewolking door uitstraling van warmte naar de wereldruimte is afgekoeld. Vooral als de lucht boven een zogeheten inversie, die de laag met bewolking aan de bovenkant begrenst, erg droog is, kunnen de wolkentoppen op deze manier sterk afkoelen. Patronen die vergelijkbaar zijn met de cellen die in de atmosfeer optreden en die worden veroorzaakt door opwarming van onder af of afkoeling van boven, worden eveneens waargenomen onder totaal andere omstandigheden, bijvoorbeeld in de oceanen, in het inwendige van de aarde, in de zon en andere sterren, in de dampkringen en het inwendige van andere planeten en, wat dichter bij huis, bij laboratoriumexperi-
▲
➤
▲
▲
▲
▲
➤
▲
➤
➤
▲
➤
➤
▲
➤
Inversie
▲
▲
➤
Zee Gesloten cel
➤
➤
Grootschalige dalende luchtbewegingen veroorzaken een inversie, waaronder zich een patroon vormt met zeshoekige cellen. In het geval van gesloten cellen worden grote, bewolkte gebieden met stijgende bewegingen afgewisseld door smalle, onbewolkte zones waarin de lucht daalt.
Open cellen Grootschalige dalende luchtbewegingen ▲
▲
▲
▲
Warme, droge lucht
▲
Inversie
➤
➤
➤
➤
➤
➤
➤
➤
➤
➤
➤
➤
➤
➤
➤
➤
➤
➤
➤
➤
Zee Open cel
➤
➤
Bij open cellen is de situatie tegengesteld aan die van figuur a; nu ontstaan zeshoekige wolkenringen, waarbinnen de lucht is opgeklaard.
48
HET WEER OP SATELLIETBEELDEN
Open zeshoekige cellen boven de Noordzee, 13 november 2004. De gegevens van de NOAA-weersatelliet werden kunstmatig ingekleurd op het DLR Institut für Physik der Atmosphäre, Oberpfaffenhofen, Duitsland.