CHANG sel_final_Layout 1 16/06/2011 12:50 μ.μ. Page 30
30
23 ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΜΑΣ ΛΕΝΕ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟ
των επικοινωνιών και των μεταφορών (βλ. Αλήθειες 4η και 6η). Το ότι ο χρηματοοικονομικός τομέας αποκοβόταν ολοένα και περισσότερο από την πραγματική οικονομία τα τελευταία τριάντα χρόνια, οδηγώντας στη σημερινή οικονομική καταστροφή, δεν ήταν αναπόφευκτο (βλ. Αλήθειες 18η και 22η). Οι φτωχές χώρες δεν παραμένουν φτωχές εξαιτίας κάποιων δήθεν αμετάβλητων δομικών παραγόντων – τροπικό κλίμα, δύσκολη γεωγραφική θέση ή κακή νοοτροπία. Οι ανθρώπινες αποφάσεις, ιδίως αυτές που λαμβάνονται από όσους έχουν τη δύναμη να θέσουν τους κανόνες, είναι αυτές που κάνουν τα πράγματα να συμβαίνουν με τον τρόπο που συμβαίνουν, όπως θα εξηγήσω. Παρόλο που κανείς απ’ όσους λαμβάνουν αποφάσεις δεν μπορεί να είναι βέβαιος ότι οι ενέργειές του θα οδηγήσουν στο επιθυμητό αποτέλεσμα, οι ληφθείσες αποφάσεις δεν είναι, κατά μία έννοια, αναπόφευκτες. Δεν ζούμε στον καλύτερο δυνατό κόσμο. Αν είχαν ληφθεί διαφορετικές αποφάσεις, ο κόσμος θα ήταν διαφορετικός. Δεδομένων των ανωτέρω, θα πρέπει να αναρωτηθούμε κατά πόσον οι αποφάσεις των πλούσιων και των ισχυρών είναι βασισμένες σε ορθή λογική και ισχυρές αποδείξεις. Μόνο όταν κάνουμε κάτι τέτοιο μπορούμε να απαιτούμε οι επιχειρήσεις, οι κυβερνήσεις και οι διεθνείς οργανισμοί να πράττουν ορθά. Αν δεν λειτουργούμε ως ενεργοί οικονομικοί πολίτες, θα παραμένουμε για πάντα θύματα των ανθρώπων που έχουν μεγαλύτερες ικανότητες στη λήψη αποφάσεων, που ισχυρίζονται ότι τα πράγματα συμβαίνουν επειδή έτσι πρέπει και ότι, συνεπώς, δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα για να τα αλλάξουμε, όσο δυσάρεστα και άδικα κι αν φαίνονται. Το εν λόγω βιβλίο έχει ως στόχο να εφοδιάσει τον αναγνώστη, ώστε να αντιληφθεί πώς λειτουργεί στην πραγματικότητα ο καπιταλισμός και πώς μπορεί να λειτουργήσει καλύτερα. Δεν είναι, παρ’ όλα αυτά, ένα βιβλίο με «οικονομικά για αρχάριους». Στοχεύει στο να είναι κάτι πολύ περισσότερο και ταυτόχρονα κάτι πολύ λιγότερο. Είναι κάτι πολύ λιγότερο από οικονομικά για αρχάριους, καθώς δεν εμβαθύνω σε πολλές από τις τεχνικές λεπτομέρειες που βρίσκει κανείς ακόμα και σε ένα πολύ βασικό εγχειρίδιο περί οικονομίας. Ωστόσο αυτή η έλλειψη τεχνικών λεπτομερειών δεν οφείλεται στο ότι