Feqton
KAPITAL / 31.10.2011 / PONEDELNIK
15
LONDONGRAD – OD RUSIJA SO KE[: INSAJDERSKA PRIKAZNA ZA OLIGARSITE Po~ituvani ~itateli, vo sorabotka so izdava~ite AEA, “Kapital” vi go pretstavuva vozbudliviot bestseler na Mark Holingsvort i Stjuart Lensli, “Londongrad - od Rusija so ke{“. Ne ja propu{tajte neverojatnata prikazna za toa kako London stana dom na ruskite superbogata{i, raska`ana za prv pat i bazirana vrz vistinski likovi i nastani. Ultravozbudlivo ~etivo za `ivotot protkaen so neviden luksuz, ubavi `eni, privatni avioni, megajahti, najdobrite svetski fudbaleri i telohraniteli lohraniteli ohraniteli r vo c crni “renx-roveri” so neprobojni stakla
GLAVA 2: KMLIULBINA JARDERI RUSKITE ““Toa T {to e te{ko da se
12
ospori e deka iako ia stotina stanaa mnogu, mno mnogu bogati, 150 milioni Rusi sega `iveat vo zemja koja go prodade svoeto rudno bogatstvo za porcija gusta ~orba.” Dominik Midglej i Kris Hat~ins, 2005
BIZNISMEN [TO RAZMISLUVA KAKO [AHIST Prvoto mom~e {to ima{e moderen kasetofon vo vojska nau~i kako “od ni{to da napravi ne{to”. Iako po~na so {verc, podocna uspea da otvori sopstvena fabrika, a po raspa|aweto na SSSR i firma za trgovija so nafta. No, seto toa }e be{e popusto dokolku ne go ulove{e okoto na tajkunot Berezovski...
A
ko postoi klu~ za neumorniot poriv na Abramovi~, toa e sira~eto vo nego. Roden e vo 1966 godina, od majka Irena i tatko Arkadij, evrejski Ukrainci koi `iveele vo Sjaktjavkar, zabranetiot glaven grad na Republika Komi, na sever vo Sibir. Gi zagubil roditelite u{te pred da napolni tri godini: majka mu umrela od truewe na krvta po eden abortus, a tatko mu padnal od kran na gradili{te. Roman bil posvoen od negoviot vujko Lib i od negovata sopruga Qudmila, porane{na pobedni~ka na izbor za ubavica. Semejstvoto `iveelo vo industriskoto grat~e Ukta, kade {to Lib bil odgovoren za nabavki vo pretprijatieto za gra|a vo dr`avna sopstvenost. Roman u`ival vo relativno povolni uslovi za rastewe i razvoj i bil, kako {to velat, prvoto mom~e od toj kraj {to imalo moderen kasetofon. Vo 1974 godina Roman se preselil vo Moskva i `iveel kaj negoviot vujko Abram, rakovoditel vo grade`ni{tvo, koj }e stane negov surogat-tatko. Iako `iveele vo mal dvosoben stan, sepak, se nao|al vo srceto na glaviot grad, na Bulevarot na cve}iwata, tokmu nasproti centralniot market i moskovskiot cirkus. Mladiot Roman ne se istaknuval so uspeh vo u~ili{teto, a vo 1983 godina bil povikan da go otslu`i voeniot rok vo Crvenata armija i bil rasporeden vo artileriska edinica vo Kirzak, 80 kilometri severoisto~no od Moskva. Koga doa|al na otsustvo vo
golemiot grad Abramovi~ bil za{titen i upaten od vujko si vo sivata pazarna ekonomija na perestrojkata. Ne bilo neobi~no za obi~nite Rusi da se oddadat na {vercuvawe i na trguvawe na crnata berza, no nasproti negovata srame`livost, mladiot Abramovi~ ne zabavuval vo svojot napredok. Ve}e ja imal usovr{eno svojata ve{tina vo vojskata. “Roman be{e mnogu podobar od drugite koga se rabote{e za pretpriemni{tvo”, se prisetuva Nikolaj Pantelejmonov, porane{en prijatel od vojskata. “Mo`e{e da napravi pari od ni{to”. Koga Abramovi~ go zavr{il voeniot rok, studiral na Grade`niot fakultet, otsek niskogradba, a potoa & se vratil na vtorata ekonomija - prenesuvawe luksuzni stoki, kako cigari “marlboro”, parfemi “{anel” i farmerki “levis” i “{traus” od Moskva vo Ukta. Vo 1987 godina nade`niot pretpriema~ ja zapozna svojata prva sopruga, Olga Lisova, }erka na visok vladin diplomat. Mladite stapija vo brak vo dekemvri istata godina, vo mati~nata slu`ba na Moskva, vo prisustvo na petnaesetina semejni gosti i prijateli. Narednata godina Abramovi~ osnova fabrika za proizvodstvo na igra~ki, vklu~uvaj}i plasti~ni patki, {to gi prodava{e na moskovskite pazari. Isto taka, kupuva{e i preprodava{e vulkanizirani gumi. Be{e intuitiven pregovara~, sposoben da gi oslobodi kupuva~ite od gri`i. Naskoro zarabotuva{e tri-~etiri iljadi rubqi mese~no, 20 pati pove}e od platata na rabotnik vo dr`avno pretprijatie, ark Holingsvort e istra`uva~ki pa mo`e{e da si dozvoli novinar i avtor na pove}e knigi, da si kupi avtomobil vklu~itelno i studijata za MI5, britanskata Slu`ba za bezbed“lada”. nost. Negovite novinarski tekstovi se Vo 1989 godina Abramovi~ objavuvaat vo Sandej Tajms, Gardijan i se razvede od svojata Fajnen{el Tajms. Od maliot broj intervjua napraveni so nego, se znae deka toj ne prva `ena. Olga veli saka mnogu da zboruva javno, niti pak e deka soprugot ja ubedil qubitel na {oping. da se razvedat za da rugiot avtor, Stjuart Lensli e mo`at zaedno da eminovinar i ekonomski konsultant koj `ivee ju`en London. Me|udrugoto griraat vo Kanada, tvrdejtoj e dobitnik na nekolku nagradi }i deka spored zakonite kako televiziski i radio producent, me|u za imigracija, }e mu bide koi e i nagradata na Wujor{kiot televiziski i filmski festival. Vo negovata polesno da odi tamu ako kniga od 1985 godina, Poor Britain, toj ja ne e o`enet. [tom }e definira{e mo}ta upotrebuvaj}i metodologija koja podocna stane kanadski gra|anin, po~naa da ja primenuvaat istra`uva~ite i vladite na Velika Britanija, Evropskata unija i golem broj zemji, od Japonija }e se vrati po Olga i po nejzinata }erka od edna do Ju`na Afrika. prethodna vrska.
M
D
Names to toa, Abramovi~ ja napu{ti Olga i & dade dovolno pari za dve godini, iako podocna taa tvrde{e deka s$ {to & dal bil “evtin stan”. Edna godina podocna Abramovi~ se o`eni so Irina Malandina, stjuardesa vo Aeroflot. Se zapoznale vo tekot na edno od negovite delovni patuvawa, a vo 1992 godina im se rodi prvata ro`ba, }erkata Ana. Koga se raspadna Sovetskiot Sojuz, Abramovi~, koj redovno bil anga`iran vo Institutot za nafta i gas Gubkin vo Moskva, formira{e firma za trgovija so nafta pod ime ABK, so sedi{te vo Omsk, centarot na
SIBNEFT Ovoj konglomerat be{e sostaven od ~etiri pretprijatija vo dr`avna sopstvenost: Noyabrskneftegaz, kombinat za proizvodstvo na nafta i na gas; Noyabrskneftegaz geofizika, ogranok za istra`uvawe nafta; Omsknefteproduct, kompanija za marketing i najva`noto od site, ruskata najgolema i najsovremena rafinerija za nafta vo Omsk.
biznisot so sibirska nafta. Vo postkomunisti~ka Rusija be{e mo`no da se zarabotuvaat ogromni profiti so kupuvawe nafta po kontrolirani doma{ni ceni, a potoa da se prodava na nereguliraniot me|unaroden pazar. S$ {to be{e potrebno be{e dozvola za izvoz, koja Abramovi~ ja dobi preku svojata vrska so eden carinski slu`benik. “ORTAKLUKOT” SO BEREZOVSKI Tokmu prijatelstvoto so Boris Berezovski be{e toa {to go transformira{e Abramovi~ od siten kriminalec i trgovec so nafta od srednata klasa vo milijarder. Dvajcata prvpat se sretnaa na novogodi{nata zabava vo 1994 godina na luksuzna jahta vo sopstvenost na Petr Aven, bogat bankar i porane{en dr`aven minister. Odbranoto dru{tvo be{e pokaneto na krstosuvawe do karipskiot ostrov Sent Barts. Berezovski be{e impresioniran od tehni~koto znaewe na Abra-
movi~ i od negovoto skromno odnesuvawe so koe la`no & se pretstavi na kalkulantskata inteligencija. k k k j Non{alantno oble~en i ~esto so brada neizbri~ena nekolku dena, negovoto ednostavno, umereno odnesuvawe i navidum, nezakanuva~kiot na~in na odnesuvawe ~esto rezultiraa so toa biznismenite so koi sorabotuva{e da go potcenat. Kako ~ista sprotivnost na svojot mentor, so negovata hiperaktivna, nemirna priroda Abramovi~ se pojavi kako {ahist koj dlaboko razmisluva za site mo`ni permutacii na {ahovskata tabla. Berezovski podocna prizna deka od site biznismeni {to gi zapoznal Abramovi~ bil najdobar vo tet-atet odnosite. Detektiraj}i go komercijalniot talent na mladiot trgovec so nafta, Berezovski go regrutira{e kako klu~en partner vo zdelkata so Sibneft. Trojcata partneri odgovorni za steknuvaweto, odnosno za kupuvaweto na Sibneft imaa razli~ni, no klu~ni ulogi. Abramovi~ izvr{i procenka na delovniot potencijal na Sibneft, Berezovski ja izmazni privatizacijata so Jelcinovata administracija, a Badri Patarkatsi{vili organizira{e polovina od finansiraweto. Pri krajot na 1995 godina 49% od kompanijata bea prodadeni na licitacija na trojcata ma`i preku nivnata petrolejska finansiska kompanija, poznata kako NFK. Glavniot del od 51% treba{e da & ostane na dr`avata tri godini, a za toa vreme na zaemodavcite im be{e dozvoleno da menaxiraat so aktivata. Spored planot, ako zaemot ne bide otplaten vo rok od tri godini, zakonskata sopstvenost }e premine vo racete na zaemodavcite. Na kraj, najgolem del od ostanatite 49% be{e prodaden na licitacija ne{to podocna, vo januari 1996 godina, so toa {to kontrolata otide kaj Berezovski i kaj negovite sorabotnici. Koga sopstvenota na Sibneft be{e osigurana, Berezovski ve}e be{e obzemen so politikata na Kremq, a Patarkatsi{vili rakovode{e so ORT. Zatoa be{e dogovoreno Abramovi~ da menaxira so novata kompanija. Spored Berezovski, akciite na drugite dvajca partneri, vsu{nost, bea samo deponirani na ime na Abramovi~, koj nema{e nikakvi sopstveni~ki prava vrz niv. Oktomvri 1998 godina be{e krajniot rok za dr`avata da go isplati zaemot. Kako {to se o~ekuva{e, toj ne be{e zapazen. Spored toa,
LITERATURA ZA RAZLI^NI VKUSOVI Od 2000 godina navamu AEA izdava~i objavuva knigi od razni oblasti: proza, poezija, literatura za mladi, publicistika, popularna psihologija, ezoterija... Proda`niot salon Egipetska sonuvalka vo centarot na Skopje izobiluva so bogata literatura – od sovremenite makedonski pisateli, preku angliskite klasici, s$ do detskata literatura, seto toa po dostapni ceni. • Od doma{nite avtori AEA izdava~i gi objavila Bo`in Pavlovski, Mateja Matevski, Mitko Maxunkov, Eftim Kletnikov, Radovan Pavlovski, Tome Arsovski... • Od stranskite X.R.R. Tolkin, K.S. Luis, Malkolm Gladvel, Kaled Hoseini, Jasmina Kadra, Kormak Mekkarti, Xered Dajmond, Karla del Ponte... Prevodot na trilogijata “Gospodarot na prstenite” od Tolkin be{e vistinski hit pred nekolku godini i e proekt kakov {to retko bele`at izdava~ite vo zemjava. • Pred dve godini vo Skopje go pre~eka i dobitnikot na Bukerovata nagrada, Tomas Kenili, avtorot na “[indlerovata arka (lista)”, izdanie isto taka na AEA.
sopstvenosta na Sibneft premina na NFK. Dotoga{ Abramovi~ go ima{e, na hartija, lavovskiot del od nafteniot gigant preku razni kompanii. Na 32 godini be{e na dobar pat da stane eden od najbogatite lu|e vo Rusija. Site odluki vo tekot na steknuvaweto na sopstvenosta od trojcata partneri vo zdelkata bea donesuvani na sostanoci na koi prisustvuvaa samo tie trojca i na koi ne se vodea nikakvi zapisnici. Nikoga{ ni{to ne be{e staveno na hartija i postoe{e oskudna ili nikakva dokumentacija. Otsustvoto na pismena traga be{e promisleno, bidej}i toa be{e naj~est na~in na dejstvuvawe za najgolem broj od zdelkite na vlijatelni li~nosti od toj period. Delumno, toa e i pri~inata za pra{aweto koj {to poseduva podocna da stane predmet na gorko neprijatelstvo me|u Berezovski i Abramovi~. Golem del od zdelkite so koi se kova{e transferot na ruskoto bogatstvo bea sklu~uvani na ovoj na~in: vo zamra~eni sobi, bez nezavisni svedoci, bez kasetofoni ili dokumentacija, s$ napraveno vrz osnova na podavawe raka, t.e. rakuvawe. Ne e za iznenaduvawe {to mnogu vakvi zna~ajni dogovori po~naa da se otpletkuvaat kako {to porane{nite delovni sojuznici podocna stanuvaa ogor~eni neprijateli i rivali. (PRODOL@UVA) VO UTRE[NIOT BROJ: VO ME\UVREME SE SLU^UVA[E I PODEMOT NA EDEN OD OLIGARSITE, RIVALI NA BEREZOVSKI...
K O M E R C I J A L E N
O G L A S