Johan Cruijff en de paradox

The poser of a paradox need not drape its meaning behind ambiguities and metaphor.

He can afford to be open because the riddle works by overburdening the audience with too many good answers. (4) In dit raadsel wordt echter wel gesuggereerd dat degene die een paradox uit, dit bewust doet en zoals ik al eerder zei, denk ik niet dat dit het geval is bij Cruijff. Echter, dit citaat lijkt me alsnog interessant en in zekere zin ook toepasbaar op Johan Cruijff. Cruijff is namelijk altijd enorm open en verschuilt zich zeker niet achter ambiguïteiten en metaforen, althans niet bewust. Wel kan ik me voorstellen dat hij bewust gebruik maakt van de stijlfiguur paradox, omdat hij ten eerste zijn mond niet kan houden en ten tweede omdat hij zijn ongelijk moeilijk kan en wil toegeven.

De paradox geeft hem namelijk een mogelijkheid om heel veel te zeggen en tegelijkertijd eigenlijk helemaal niets te zeggen (ook een paradox!). Een praktische stijlfiguur aldus als je moeilijk je mond kunt houden en je ongelijk niet kunt toegeven. Voor iemand met dergelijke makken, is de paradox een goed middel om toch wat te zeggen, maar wel iets dat vaak betekenisloos is en waar hij dus verder niet op aangevallen kan worden. Veel gezaghebbers praten regelmatig in goed geformuleerde paradoxen, zodat ze het volk met te veel goede antwoorden achter laten en dus kritiekloos kunnen vervolgen.

Tevens wordt Johan Cruijff altijd bijzonder veel gevraagd aangezien hij als kenner pur sang en als voetbalorakel gezien wordt, en dan is het goed om altijd wat klaar te hebben, zeker als je er geen zin in hebt of als je niet direct een antwoord klaar hebt. Tevens wordt hij, juist omdat hij als orakel fungeert, regelmatig aangevallen op zijn uitspraken, aangezien het mode is om een kenner te pakken op foutieve uitspraken. Dan is het nuttig om iets te zeggen waarmee je de aanhoorder met vele goede antwoorden achterlaat of om iets te zeggen waarmee je de toehoorder vertwijfeld en verbluft achterlaat, zodat je voor even van hem verlost bent zonder daarbij per se een onwaarheid te verkondigen. Zo zei Cruijff ooit eens in een persconferentie, toen hem gevraagd werd waarom hij altijd zo dwars was: “Ik ben overal tegen. Tot ik een besluit neem, dan ben ik er voor.” Diepzinnig, meestal waar, Amsterdams tot in de kern, algemeen geldend en geen flauwe grammaticale onjuistheid waaraan veel andere uitspraken van Cruijff hun populariteit ontlenen. En de op dat moment aanwezige journalisten waren hierdoor zo verbluft, dat ze uit verbazing maar overgingen op een andere vraag. Precies het doel dat Cruijff voor ogen had. Wel iets zeggen, maar tegelijkertijd heel weinig zeggen en eigenlijk daadwerkelijk antwoord geven vermijden.

7