JAAROVERZICHT 2017
ECONOMIC BOARD GRONINGEN Voor hetzelfde geld maken we er iets moois van
Voor hetzelfde geld maken we er iets moois van In Noord-Groningen zien we nieuw elan. Ondernemers investeren in vernieuwing, in uitbreiding van hun bedrijf en nieuwkomers vestigen zich in het gebied. Dat levert banen op en een versterking van de economische structuur. De Economic Board Groningen stimuleert deze ontwikkelingen. Dit is een overzicht van hoe EBG dat in 2017 heeft gedaan en welke resultaten de projecten, financieringen en andere initiatieven hebben opgeleverd.
2
INHOUDSOPGAVE MISSIE
4
WAT WIL DE ECONOMIC BOARD GRONINGEN BEREIKEN?
DE AANPAK VAN DE ECONOMIC BOARD GRONINGEN
VOORWOORD
6
VOORZITTER EMME GROOT OVER 2017
‘DE ECONOMIC BOARD GRONINGEN IS GRENSVERLEGGEND MET EIGEN AANPAK’
2017 IN HET KORT
8
DE ECONOMIC BOARD GRONINGEN OP STOOM
NOORD-GRONINGEN IN BEELD
10
GRONINGEN VERSTERKEN, GRONINGEN LATEN GROEIEN
12
DE ORGANISATIE ECONOMIC BOARD GRONINGEN
22
EEN GREEP UIT DE PLANNEN VOOR 2018
COLOFON Economic Board Groningen
050 - 21 116 68
Tekst: Loek Mulder, Man & Woord
Zernikepark 12
info@ebgn.nl
Vormgeving: JUNCTION
9747 AN Groningen
www.economicboardgroningen.nl
3
MISSIE MISSIE: WAT WIL DE ECONOMIC BOARD GRONINGEN BEREIKEN?
Door te investeren in onderwijs, door nieuwe bedrijven
komt van de provincie. De NAM stelt ieder programmajaar
naar de regio te trekken en door snel internet aan te leggen.
€ 13 miljoen beschikbaar, in totaal is dat € 65 miljoen.
Ontwikkeling van kansrijke sectoren zoals Bouw, 5G en ICT,
Met dat geld wil EBG de economische groei in Noord-
De Economic Board Groningen geeft de economie in Noord-
Toerisme en groene chemie wordt gestimuleerd.
Groningen aanjagen tot boven het landelijk gemiddelde en
Groningen een nieuwe impuls. De organisatie zorgt voor
de werkloosheid in het gebied structureel terugdringen.
in de aardbevingsregio. Doel is een sterke economische
DE INVULLING: DE AANPAK VAN DE ECONOMIC BOARD GRONINGEN
Dit doet EBG onder meer door ondernemers met goede
basis en een toekomstbestendig economisch perspectief
Economic Board Groningen is opgericht door de provincie
plannen te ondersteunen en te financieren, het onderwijs
voor het aardbevingsgebied.
Groningen, de NAM, de 9 Noord-Groninger gemeenten en
toekomstgerichte lespakketten aan te bieden, nieuwe
het ministerie van Economische Zaken en Klimaat om de
bedrijven naar de regio te halen en te investeren in snel
EBG helpt ondernemers met goede plannen met
economie in het aardbevingsgebied te versterken. Daarvoor
internet voor iedereen.
financiering en advies. Ook ontwikkelt de Economic Board
werd eind 2014 € 97,5 miljoen beschikbaar gesteld aan EBG
Groningen projecten die de economie vooruit helpen.
door de NAM en de provincie Groningen. € 32,5 miljoen
meer bedrijvigheid en meer banen in de negen gemeenten
“Wij hebben een duidelijke groeiambitie” Miranda Kleinmeulman, schoonheidssalon Loes van der Laan
4
Schoonheidssalon Loes van der Laan, Sauwerd 5
VOORWOORD In Noord-Groningen neemt het aantal banen toe en
‘Toch past ons bescheidenheid. We opereren in een
over een tijdje nieuwe werkgelegenheid oplevert. Het zijn
vestigen zich bedrijven. In het voorwoord legt voorzitter
gebied dat beschadigd is door de bevingen. Het
initiatieven die in brede zin het perspectief van het gebied
Emme Groot van de Economic Board Groningen uit hoe
aardbevingsdossier is de schaduwzijde van onze taak en
versterken.’
EBG een bijdrage levert aan het verbeteren van het
een beving zoals in januari in Zeerijp is een tegenslag voor
perspectief van Noord-Groningen. ‘De organisatie voelt
de hele regio.’
zich sterk, maar blijft bescheiden over haar rol.’
6
‘Wel moeten we vaststellen dat de opzet van projecten soms meer vergt dan vooraf wordt ingeschat. BuildinG
‘Tegelijkertijd weten we uit onze Monitor dat Noord-
ging daardoor wat later open dan gepland en de 5G-pilots
WAT VOOR JAAR WAS 2017 VOOR DE ECONOMIC BOARD GRONINGEN?
Groningen er economisch relatief goed voor staat. Het
blijken complex.’
‘Het was een spannend jaar. We voelen dat de ogen zijn
landelijk bij de drie topregio’s. De uitgangspositie van de
gericht op de Economic Board Groningen. Men wil weten
regio is goed met een kwalitatief hoog arbeidspotentieel,
BENT U TEVREDEN OVER WAT ER TOT NOG TOE IS BEREIKT?
of we onze middelen op de juiste manier besteden. Ik
vestigings- en milieuruimte, logistieke voordelen en de
‘We zien nu al dat onze programma’s ontwikkelingen
vind dat we daar goed in slagen. We hebben 2017 benut
beschikbaarheid van investeringssubsidies. Een bedrijf
in gang zetten en werkgelegenheid scheppen. Maar
om ons geld goed belegd te krijgen in programma’s en
als Google trekt zich weinig van de bevingen aan, andere
wat uiteindelijk telt is het eindresultaat dat we in 2020
instrumenten die de economie van het aardbevingsgebied
factoren wegen zwaarder. Google kon kiezen uit vele
neerzetten. Daar willen we op worden afgerekend.’
versterken.’
vestigingslocaties, maar is neergestreken in de Eemshaven.’
Eemsdelta-gebied hoort met zijn economische groei zelfs
WAAR IS WAT U BETREFT NOG WINST TE BOEKEN?
DE ORGANISATIE STAAT IN DE SCHIJN WERPERS, ZELFS BIJ HET KONINKLIJK HUIS.
EBG IS NU DRIE JAAR ACTIEF. WAAR ZIJN DE EFFECTEN VAN DE INSPANNINGEN VAN EBG ZICHTBAAR?
‘Als organisatie is de Economic Board Groningen volwassen
‘Voor ons was het koninklijk bezoek aan onze organisatie
‘Die zien we het duidelijkst terug in het aantal
een eigen identiteit en daarmee een eigen plek gekregen
en aan BuildinG één van de hoogtepunten van het jaar.
arbeidsplaatsen dat dankzij de financieringen erbij komt.
in het veld van organisaties die het gebied vooruit willen
Het bood de kans onze koning uit te leggen wat de
Bij elkaar hebben die investeringen nu al voor 355 nieuwe
helpen.’
meerwaarde is van onze inspanningen en wat deze aan
banen gezorgd en 243 banen bleven behouden. Veel
economische stimulering opleveren. Andere hoogtepunten
van onze andere programma’s zullen pas op de langere
‘De Economic Board Groningen wil meerwaarde creëren en
zijn de opening van het 5G-lab en de opening van
termijn hun vruchten afwerpen. We stoppen veel energie
structuur versterken. Maar we kunnen het niet alleen. Ook
BuildinG.’
in bijvoorbeeld BuildinG en 5G omdat we denken dat het
de NOM, Groningen Seaports, de provincie, gemeenten
geworden, de groeistuipen liggen achter ons. De EBG heeft
en bijvoorbeeld organisaties als de Noordelijke Innovation Board en SNN zijn daarmee bezig. Iedere organisatie heeft zijn eigen functie en taak en iedere organisatie voegt iets toe. De Economic Board Groningen wil dat schouder aan schouder doen.’
HOE ZIT HET MET DE BEKENDHEID VAN EBG IN HET GEBIED ZELF, ZIJN ER ONDERNEMERS DIE JULLIE NOG NIET KENNEN?
Economic Board Groningen werd vereerd met een bezoek van de koning
‘We hebben afgelopen jaar een scan gedaan waaruit bleek dat de meeste ondernemers ons weten te vinden. Om
markt. Bedrijven zoeken financiering voor hun plannen.
en continuïteit van de programma’s en op het hier en
ervoor te zorgen dat ze ons allemáál goed kennen zijn onze
Ondernemers kijken weer vooruit en willen investeren.
nu. Wij willen constant laten zien wat onze toegevoegde
mensen vanaf medio 2017 begonnen met het bezoeken
We stelden naast het GROEIfonds bijvoorbeeld in 2017 een
waarde is. We willen laten zien dat onze programma’s en
van ondernemers. Accountmanagers van EBG bezoeken
miljoen euro beschikbaar voor de InnovatieregelinG. Dat
instrumenten iets toevoegen en dat ze werken. Aan het
alle vierhonderd ondernemers in Noord-Groningen. Dan
bedrag bleek al binnen een half jaar niet meer toereikend
eind van onze periode moet iedereen kunnen zien dat
overhandigen we geen foldertjes, maar willen we echt van
voor het aantal projecten waarvoor is aangevraagd.’
ontwikkelingen in gang zijn gezet die zonder de Economic Board Groningen niet tot stand waren gekomen.’
de bedrijven weten wat er speelt, waar de leemten zitten en
MONDIAAL EN NATIONAAL DRAAIT DE ECONOMIE ONVERWACHT GOED. WAT MERKT EBG DAARVAN?
EBG HEEFT TOT 2020 DE TIJD OM ZIJN OPDRACHT SUCCESVOL TE VOLTOOIEN. ER ZAL DAN NOG VOLOP WERK AAN DE WINKEL ZIJN. ZOU DE ORGANISATIE NIET DOOR MOETEN NA 2020?
‘Aan het aantal van 275 leads bijvoorbeeld dat het
‘Die afweging ligt niet bij EBG zelf, maar bij onze Founding
het gebied wat opleveren. We hebben laten zien dat we
GROEIfonds heeft. Dat hoge aantal is deels te danken
Fathers, de provincie, de negen gemeenten en het Rijk.’
met onze programma’s grenzen verleggen en dat we een
aan de geslaagde landelijke GROEIfonds-campagne van
‘We zijn momenteel niet bezig met dat vraagstuk van
eigen aanpak kiezen, we denken en doen net iets anders.
EBG, maar heeft beslist ook te maken met de aangetrokken
continuïteit van het instituut. We richten ons op de inhoud
Dat blijft zo.’
waar EBG kan helpen. We krijgen hierop positieve reacties.’
WE ZIJN INMIDDELS IN 2018, WAT STAAT ER OP HET PROGRAMMA? ‘Er zijn voldoende ambitieuze ondernemers en zinvolle projecten waarin we kunnen investeren. Investeringen die
7
2017 IN HET KORT DE ECONOMIC BOARD GRONINGEN OP STOOM De Economic Board Groningen werkt nu drie jaar aan een
werkt aan innovatieve en aardbevingsbestendige
ze innoveren en wat ze investeren, dan is er weinig reden
sterkere economie in het aardbevingsgebied. In korte
bouwmethoden. Andere EBG-initiatieven geven
voor een sombere blik. Nieuwkomers vestigen zich in de
tijd is een professionele organisatie gebouwd die snel en
toerisme een impuls of versterken ondernemerschap en
Eemsdelta en bedrijven die er al jaren zitten, investeren
gedegen projecten en financieringsprogramma’s heeft
onderwijsprogramma’s.
in nieuwe ontwikkelingen. De Economic Board Groningen
opgezet. De eerste aansprekende resultaten zijn in 2017
signaleert een verfrissend elan, dat zeker ook ontstaat
te zien. De Economic Board Groningen is in 2017 op stoom
Ondernemers weten de weg naar de regelingen zoals het
dankzij de geweldige economische opleving, waardoor
gekomen.
GROEIfonds te vinden. EBG heeft naamsbekendheid en
bedrijven vooruit durven kijken.
erkenning gekregen en is een vaste waarde in het gebied Met financiering en advies zijn bedrijven geholpen met
geworden.
investeringsplannen en er zijn projecten gerealiseerd die de hele regio Noord-Groningen betere vooruitzichten
De aardbevingen drukken een stempel en de krimp laat
opleveren. De aanleg van snel internet in het hele gebied
sporen na. Maar wanneer we kijken naar wat er in de regio
bijvoorbeeld, of BuildinG, dat samen met de bouwsector
allemaal ook gebeurd, wat ondernemers presteren, hoe
“ De Economic Board Groningen is grensverleggend met eigen aanpak” Emme Groot, Voorzitter Economic Board Groningen 8
WAT IS TOT NU TOE BEREIKT, DE BELANGRIJKSTE PRESTATIES VAN EBG
Tot en met 2017 heeft EBG veel geïnvesteerd in
Via de AdviesregelinG namen 38 ondernemers een
de regio via:
adviseur in de arm. De waarde van de adviezen voor
toepassingen van de volgende generatie mobiel
5G-internet zijn gestart.
• GROEIfonds (€ 8,0 miljoen)
het opstellen van een businessplan, haalbaarheids
• Ondernemersimpuls (€ 0,6 miljoen)
studies, financieringsaanvragen of onderzoek naar
• Kredietunies (€ 0,5 miljoen).
bedrijfsoverdracht is ruim € 70.000.
Tien innovatieve experimenten met praktische
Er is een begin gemaakt met de aanleg van snel
Deze investeringen hebben nog eens € 13,1
De EBG ArbeidsplaatsenregelinG, die in september
miljoen aan investeringen uitgelokt.
startte, werd 11 keer aangevraagd. Op dit moment
Aan de subsidieregeling RIG is door EBG nog eens
zijn 4 aanvragen toegekend. Hiermee worden direct
€ 5 miljoen bijgedragen.
63 echte banen gecreëerd.
De investeringen zorgen voor 355 nieuwe voltijds
banen. Vooral door het geld van het GROEIfonds
18 aanvragen werden gehonoreerd. Er is een bedrag
(130) en RIG (197).
van € 750.000 mee gemoeid.
Met de investeringen zijn 243 banen behouden,
vooral dankzij GROEIfonds (206) en
Ondernemersimpuls (27).
De Innovatieregeling werd 34 keer aangevraagd,
4 bedrijven hebben zich gevestigd in Noord-
internet voor alle bedrijven en huishoudens in
Noord-Groningen. EBG richtte de aandacht op de vele mogelijkheden
voor ondernemers in Noord-Groningen
met de campagne voor het GROEIfonds en het
ondernemersevent op BNR Nieuwsradio. De Economic Board presenteerde zich op
evenementen als de Eemsdelta Expo en Trendship.
Er werden symposia en pitches georganiseerd.
Groningen. Bij BuildinG, een broedplaats en community voor
83 ondernemers zijn geholpen met advies en
innovaties in de bouw op Zernike Campus in
ondersteuning via het Ondernemershuis Noord-
Groningen, zijn de eerste initiatieven en projecten
Groningen.
gestart.
9
NOORD-GRONINGEN IN BEELD De Economic Board Groningen doet waarvoor de organisatie is opgezet: scheppen van een bestendig economisch perspectief voor een regio die de gevolgen ondervindt van de gaswinning. EBG pakt haar taken voortvarend en ambitieus op, zonder daarbij de realiteit uit het oog te verliezen. Want versterken van het economisch fundament van Noord-Groningen is ingewikkeld en vraagt een enorme inzet van vele partijen. De negen Noord-Groningse gemeenten in het Economic Board Groningen-gebied hebben naast de effecten van gaswinning ook nog eens tot 2040 te maken met een dalend inwonertal. Bovendien vergrijst Ên ontgroent het gebied. Ook is het inkomensniveau er lager dan in de rest van het land en is het aantal werkzoekenden er hoger. Om een goed beeld te krijgen van de economische en sociale kenmerken van de regio heeft de Economic Board Groningen in 2017 onderzoek gedaan. De resultaten daarvan staan in de Monitor Noord-Groningen. Die leverde waardevolle inzichten op die EBG helpen bij het vaststellen van beleid en het maken van keuzes. De Monitor laat ook zien wat het effect is van de stimuleringsprogramma’s op de bedrijvigheid en het aantal banen. Het is belangrijke informatie die de Economic Board Groningen vertelt of programma’s misschien bijsturing nodig hebben. In september is BuildinG feestelijk geopend 10
DE BELANGRIJKSTE BEVINDINGEN UIT DE MONITOR NOORD-GRONINGEN • De economie van Noord-Groningen wordt sterk
• De economische situatie verschilt sterk per
basis: de werkloosheid is relatief hoog, groei van
bepaald door de bevolkingskrimp, aardbevingen zijn
gemeente: rondom Delfzijl en de stad Groningen zijn
de bedrijvigheid is beperkt, de bevolking krimpt en
minder van invloed. Het effect van aardbevingen
de ontwikkelingen goed tot zeer goed. De grootste
vergrijst en de huizenprijzen dalen er.
blijkt zich niet te vertalen in bijvoorbeeld de
daling van de werkloosheid deed zich voor in Delfzijl
prestaties van ondernemingen. Die komen namelijk
en omgeving. Daar daalde in 2016 het percentage
overeen met hoe bedrijven het doen in vergelijkbare
werklozen in de beroepsbevolking van 8,0 naar 6,6.
afhankelijk van investeringen en ontwikkelingen
krimpregio’s in ons land. Wel hebben aardbevingen
De tussenliggende gemeenten kampen met meer
buiten de regio. Zo werkt meer dan de helft van de
gevolgen voor onder meer de huizenprijzen.
moeilijkheden.
werknemers die in het aardbevingsgebied wonen
• Hoe het in de negen gemeenten gaat is sterk
buiten het gebied, vooral in de stad Groningen. Ook • De economische positie van Noord-Groningen is vergelijkbaar met die van andere krimpregio’s.
• Noord-Groningen kan worden gezien als een perifere regio met een economisch niet al te sterke
wonen veel mensen die in de negen gemeenten werken elders.
“ Wij moeten nu vaart maken, omdat we zien dat de markt grote interesse heeft” Marnix Gazendam en Joost Gazendam, Detact Diagnostics
11
GRONINGEN VERSTERKEN, GRONINGEN LATEN GROEIEN In 2017 zijn opnieuw belangrijke stappen gezet om van
Noord-Groninger economie te stimuleren bestaat uit twee
VERSTERKEN VAN ONDERNEMERSCHAP EN ONDERNEMINGSKLIMAAT
belangrijke onderdelen: Versterking & Groei
Om de economie van Groningen te versterken stimuleert de
investeren en ondernemen is. Programma’s zijn versneld,
Economic Board Groningen ondernemerschap en werkt de
nog beter toegesneden op degenen waarvoor ze zijn
organisatie aan een goed ondernemingsklimaat.
bedoeld en er zijn nieuwe initiatieven gelanceerd.
stimulering van ondernemerschap. Daarnaast wil ze Noord-
Tot en met 2017 investeerde EBG in totaal € 22,4 miljoen in
Op pagina 15 - 25 leest u verder wat er in 2017 per
Groningen laten groeien door kansrijke sectoren een impuls
het gebied. De zichtbare resultaten daarvan zien we terug
programma in gang is gezet en wat er is bereikt.
te geven. Groei en versterking zijn niet los van elkaar te zien.
in werkgelegenheid: het leverde 355 volledige banen op en
Want zonder versterking is er geen groei en zonder groei
243 banen zijn behouden gebleven.
De strategie van de Economic Board Groningen om de
Met het versterkingspakket werkt de Economic Board
Noord-Groningen een regio te maken waar het goed
Groningen aan verbetering van ondernemingsklimaat en
geen versterking.
IN 2017
Tot en met 2017 is € 9,1 miljoen geïnvesteerd via
275 ondernemers aan bij dit aanjaagfonds, dat
financieringen, deelnemingen in bedrijven en in
€ 40 miljoen beschikbaar heeft. Het GROEIfonds
bijdragen vanuit het GROEIfonds, Ondernemersimpuls
voorziet duidelijk in een behoefte. Waar banken en
en de kredietunies.
andere kapitaalverstrekkers niet investeren, daar stapt het GROEIfonds wel in omdat het fonds iets hogere
Is samen met de provincie Regionale Investeringssteun
risico’s accepteert. Voor bedrijven in Noord-Groningen
Groningen uitgevoerd.
die innovatief bezig zijn is daardoor meer kapitaal beschikbaar. Deelname van het GROEIfonds trekt vaak
Verstrekte het GROEIfonds € 8,0 miljoen aan
andere financiers over de streep. Het versterkt het
financieringen in de vorm van leningen, achtergestelde
aanjaageffect van het fonds.
leningen en participaties. Hiervoor klopten tot nu toe
12
VERBETERING VAN HET ONDERNEMERSKLIMAAT EBG wil ondernemers helpen bij het realiseren van hun ambities. Daarvoor heeft de Economic Board Groningen een pakket toegankelijke en ondernemersvriendelijke financieringen, adviesdiensten en vouchers beschikbaar. In 2017 is het stimuleringspakket uitgebreid en waar dat nodig was nog beter toegesneden op de ondernemers.
• Ruim 275 bedrijven deden tot nu toe een beroep op
Werden 38 aanvragen voor de EBG AdviesregelinG
Kreeg de EBG ArbeidsplaatsenregelinG 11 aanvragen,
het GROEIfonds
erkend. In totaal werd in 2017 ruim € 70.000 aan
waarvan er 4 zijn erkend, voor in totaal € 417.000.
advieskosten vergoed. De regeling is bedoeld voor
Het levert direct 63 nieuwe banen op. De regeling is er
Ondernemersimpuls en de kredietunies lokte ook nog
ondernemers die ondersteuning zoeken bij het
voor bedrijven die extra mensen nodig hebben omdat
eens € 13,1 miljoen aan aanvullende investeringen uit.
schrijven van een businessplan, beoordeling van
ze investeren in nieuwe activiteiten of uitbreiden.
investeringsplannen, financieringsaanvragen of bij een
Ondernemers kunnen tot € 7.500 per arbeidsplaats
Kreeg de nieuwe EBG InnovatieregelinG 34 aanvragen
bedrijfsoverdracht. De AdviesregelinG vergoedt tot
vergoed krijgen.
voor ondersteuning van ondernemers die werken aan
50 procent van de advieskosten.
• De ondersteuning door het GROEIfonds,
nieuwe producten of processen. Daarvan zijn 18 goedgekeurd, voor in totaal € 750.000.
13
GRONINGEN VERSTERKEN INVESTEREN IN ONDERNEMERSCHAP EN ONDERWIJS
De Economic Board Groningen brengt hen daarom in
Voor basisschoolleerlingen en jongeren op de middelbare
laten zien dat ondernemen henzelf en het gebied een
school is het belangrijk vaardigheden voor de 21e eeuw te
aantrekkelijk perspectief biedt, wil de Economic Board
beheersen.
Groningen ze enthousiast maken voor ondernemerschap.
aanraking met ICT en nieuwe technieken. Om ze ook te
Zonder goede ondernemers geen bloeiende economie. Het programma Ondernemerschap versterkt ondernemersvaardigheden van bedrijven in Noord-Groningen. EBG ondersteunt starters en begeleidt en coacht ondernemers.
IN 2017
Deden 60 klassen mee aan het programma Jong
Organiseerde EBG pitch-evenementen voor starters
Ondernemen
op de Eemsdelta Expo en op Trendship 2017. 43 bedrijven schreven zich in en 14 van de pitchers zijn
Volgden bijna 2.000 leerlingen het lesprogramma van
geholpen bij het uitvoeren van hun bedrijfsplan.
ITurnIT. Leerlingen en docenten leren programmeren en krijgen lessen mediawijsheid, internetveiligheid,
Hield EBG 24 inloopspreekuren in 8 gemeenten.
robotica en How to Google. Is een begin gemaakt met de opzet van een bedrijven Bouwden 54 scholen een eigen 3D printer.
community in Noord-Groningen. Doel is een broedplaats te creĂŤren voor innovatieve en inspirerende bedrijvigheid. Meerdere locaties ervoor zijn in beeld.
14
N o ord
ro n i n g en
AANLEG VAN SNEL INTERNET
-G
Snel internet is een belangrijke voorwaarde voor
AANTREKKEN VAN NIEUWE BEDRIJVIGHEID
economische en zeker ook sociale vooruitgang in
Nieuwe bedrijven zorgen voor een gezonde economie.
Noord-Groningen. EBG, NCG en de provincie willen
Ze brengen dynamiek en versterken de regio. Samen
dan ook dat alle bedrijven, agrariërs en inwoners
met de NOM, gemeenten en Groningen Seaports
een snelle internetverbinding hebben. Bij de aanleg
zet de Economic Board Groningen Noord-Groningen
van een snel netwerk krijgt het aardbevingsgebied
als vestigingsplaats in de rest van Nederland in de
voorrang. In 2017 zijn contracten getekend met de
etalage. Dat wekt de interesse. Geholpen door de
partij die aan de slag gaat met het aanleggen van het
aantrekkende economie en de investeringsbereidheid
netwerk.
van ondernemers heeft de regio in 2017 meerdere bedrijven mogen verwelkomen.
Is een begin gemaakt met uitvoering van de regeling
Hebben zich mede door de acquisitie door EBG
Snel Internet Groningen die is opgezet door provincie
4 nieuwe bedrijven gevestigd in Noord-Groningen.
Groningen, Economic Board Groningen en de Nationaal
Het zijn: M4Four, Omnidots, Mobile Care en StabiAlert.
Coördinator Groningen (NCG). Het bedrijf dat het snelle netwerk zal bouwen is begonnen met voorbereidingen van de graaf- en bouwwerkzaamheden. Binnen 2
Zijn 125 bedrijfsbezoeken afgelegd door
accountmanagers van EBG.
jaar zal snel internet voor alle woningen en bedrijven beschikbaar zijn, ook in de buitengebieden. In totaal is € 40 miljoen beschikbaar voor de bouw van het
Hebben 30 bedrijven serieuze interesse getoond voor
vestiging in Noord-Groningen.
supersnelle netwerk.
15
GRONINGEN LATEN GROEIEN GROEI VOOR KANSRIJKE SECTOREN
De initiatieven die EBG voor deze speerpunten ontwikkelt,
in Noord-Groningen worden samen met ondernemers
De vier kansrijke sectoren die de Economic Board Groningen
nemen de economische structuur van de regio als uitgangs
initiatieven ontplooid. Het heeft in 2017 nieuwe producten en
stimuleert zijn:
punt. Die kenmerkt zich door concentratie van kennis in de
bedrijven opgeleverd.
stad, bij de Hanzehogeschool Groningen, de Rijksuniversiteit
Bouw ICT en 5G Toerisme Agrochemie en Energie
Groningen en onderzoekscentra van ondernemingen.
Door ondernemers bijeen te brengen, de voordelen van
Bedrijven in de regio passen de ideeën en kennis toe die door
samenwerken in beeld te brengen en het ontstaan van
wetenschappers, studenten en bedrijven is ontwikkeld.
netwerken te stimuleren – Community BuildinG – ondersteunt de Economic Board Groningen de programma’s gericht op
De Economic Board Groningen heeft deze vier sectoren
Dat idee is de basis voor de proeftuinen en broedplaatsen
als speerpunten aangewezen. Ze hebben het in zich de
die door EBG worden opgezet: BuildinG voor de innovatieve
economische basis van het aardbevingsgebied te verstevigen
bouw en het 5G Kennislab voor pilots met de volgende
en het perspectief voor de regio te verbeteren.
generatie supersnel mobiel internet. Ook voor het toerisme
IN 2017
versterking van de kansrijke sectoren.
Is begonnen met de constructie van de triltafel waarmee aardbevingen gesimuleerd worden en de effecten van bevingen op gebouwen gemeten kunnen worden. Is BuildinG betrokken bij de marktconsultatie die de
“ Ik denk dat we momenteel het snelstgroeiende bedrijf in de Eemsmondregio zijn” Jos Wildeman, Wildeman Storage & Logistics 16
Nationaal Coördinator Groningen doet voor versterking van de eerste 1.000 woningen in het bevingsgebied.
BOUW
verder. Het instituut wil de spil worden in een sterke
Op Zernike Campus is in 2017 BuildinG - hét kennis- en
bouwsector met vernieuwende kennis van aardbevings
innovatiecentrum voor toekomstbestendig bouwen - in
bestendig, energiezuinig en levensloopbestendig bouwen.
gebruik genomen. BuildinG is een initiatief van de Economic Board Groningen, Hanzehogeschool Groningen, Bouwend
De producten die er bedacht worden, vinden hun weg naar
Nederland en TNO. BuildinG moet hét innovatiecentrum voor
internationale markten. Ondernemers die er aan de slag
de bouw worden.
willen met eigen vindingen kunnen in de testhal van BuidinG terecht. BuildinG is in 2017 als zelfstandige stichting verder
Oplossingen in het aardbevingsgebied vragen om een
gegaan, maar zal nauw met de Economic Board Groningen
vernieuwende aanpak en nieuwe producten. In de eerste
blijven samenwerken.
plaats om de herstel- en versterkingsoperatie in NoordGroningen uit te voeren. Maar BuildinG zet ook een stap
Is de samenwerking tussen de Hanzehogeschool,
Werkt BuildinG aan de opzet van het kennisplatform
Deden tijdens ‘Zpannend Zernike’ circa 500
de lector bouwen en BuildinG op gang gekomen.
Bouwen en Versterken. Een driejarig programma waarin
basisschoolkinderen en ouders mee aan
Studenten doen onderzoek naar bouwinnovaties. Er
BuildinG samen met TNO, kennistafels, een kennisbank,
de doe-activiteiten binnen BuildinG.
zijn triltafels met TNO en het EPI Kenniscentrum en de
een loket en congressen over nieuwe bouwtoepassingen
Hanzehogeschool toegevoegd aan de testfaciliteiten van
organiseren.
BuildinG. Is het programma Gezond Wonen gestart. Vanuit de Is de BuildinG-innovatiegevel waar bedrijven vindingen
gedachte dat bouwinnovaties kunnen bijdragen aan
kunnen demonstreren uitverkocht.
gezond leven.
17
GRONINGEN LATEN GROEIEN ICT EN 5GRONINGEN
Onder de naam 5Groningen zijn 10 partijen (Agentschap
vervoer met een zelfrijdende bus van de provincie
De Economic Board Groningen heeft het initiatief genomen
Telecom, Ericsson, Hanzehogeschool Groningen, Huawei,
Groningen. Het bedrijf Horus View & Explore uit Bedum test
om Noord-Groningen als proefgebied te gebruiken voor
KPN, SURF, Vodafone, Rijksuniversiteit Groningen, TNO en
mee om besturing van de bus op afstand mogelijk te maken.
5G, de volgende generatie mobiel internet. Het idee is
de Economic Board Groningen) samen met de bedrijven en
enthousiast omarmd door toonaangevende telecom- en
inwoners met 5G gaan experimenteren.
Omnidots uit Winsum heeft een trillingsensor ontwikkeld die realtime kan worden uitgelezen en er zijn testen gedaan
ict-bedrijven. Ook de Hanzehogeschool Groningen, de Rijksuniversiteit Groningen en TNO onderkennen de
Op het Zernikecomplex in Groningen is het 5G Lab geopend,
met drones van AgriFly waarmee de kwaliteit van
potentie van het 5G-idee en zijn aangehaakt. De interesse
de eerste locatie van de proeftuin waar 5G tests worden
landbouwgewassen in de gaten wordt gehouden. Ook is
om met 5G aan de slag te gaan is groot. We zien het terug
uitgevoerd met prototypes van innovaties. In 2018 worden
een pilot met hulpverleners van Ambulancezorg Groningen
in de 10 pilotprojecten die in 2017 zijn begonnen rond de
5G antennes opgesteld op locaties in Noord-Groningen.
gestart. Vanuit de ambulance kunnen artsen van het
thema’s: zorg, energie, leefomgeving, verkeer en logistiek,
De eerste pilots met supersnel mobiel internet zijn
brandwondencentrum in het Martiniziekenhuis live
landbouw en industrie.
inmiddels uitgevoerd. Er loopt een proef met autonoom
meekijken naar een patiënt.
IN 2017
Is op Zernike Campus het 5G Kenniscentrum geopend
Zijn in totaal 10 pilotprojecten actief.
voor het testen van 5G-toepassingen. Is aan 5Groningen € 2,5 miljoen Europese subsidie Is een subsidieregeling geopend voor noordelijke
toegekend.
mkb-bedrijven die met 5G aan de slag willen. Is EBG Pitch - de 5G-editie gehouden op Trendship. Is de eerste 5G-proef gestart: Smart Potato.
18
Sensoraardappelen verwerken real-time data om daarmee
Zijn nog eens 15 nieuwe voorstellen voor
het teeltproces te verbeteren.
5G-experimenten ontvangen.
De waarde van de pilot wordt ook erkend door het ministerie van Economische Zaken en Klimaat dat 5Groningen heeft erkend als een van de 32 Smart Industry Fieldlabs van Nederland. Ondertussen is gebleken dat de betrokkenheid van de internationale telecombedrijven weliswaar stimulerend is, maar dat de Mededingingswet hier ook risico’s en beperkingen oplegt. Binnen 5Groningen wordt hier scherp op gelet.
“ 5G stelt ons in staat de resultaten van onze drones met sensors direct uit te lezen� Wilco Stollenga, AgriFly
19
GRONINGEN LATEN GROEIEN TOERISME Voor toeristen met interesse voor cultuur en landschap is Noord-Groningen een aantrekkelijk gebied. De Economic Board Groningen ziet goede mogelijkheden deze doelgroep naar Groningen te halen. Gastvrijheid, ondernemerschap, online en kwaliteit zijn de 4 pilaren onder het programma Toerisme. Met het programma versterkt EBG de vrijetijdseconomie in Noord-Groningen. Ook dat levert handel en werk op.
IN 2017
Is het Groningste van Groningen online gegaan.
Ter plekke kunnen bezoekers via hun smartphone
Ondernemers in de toeristische sector presenteren hun
kennismaken met verborgen schoonheid, glorie en
aanbod op dit platform. Bezoekers kunnen ermee hun
rijkdom.
eigen arrangement samenstellen. Om de kracht van het platform te vergroten worden meer toeristische
Bezochten 8 Italiaanse reisjournalisten Noord-
ondernemers aangetrokken.
Groningen. Een bezoek dat EBG organiseerde met andere partijen uit de toeristische branche. Het leverde
Is een begin gemaakt met het project Augmented
het gebied publiciteit op in toonaangevende media in
Groningen, waarmee interactief de historische en landÂ
Noord-ItaliĂŤ.
schappelijke rijkdom van de provincie tot leven komen.
20
AGROCHEMIE EN ENERGIE
Met innovatiesessies gaat de Economic Board Groningen
Het programma Agrochemie en Energie wil de kansrijke
de banden tussen ondernemers versterken.
dwarsverbanden versterken die er zijn tussen de chemie, de agrofoodsector en de energiesector. Bijvoorbeeld door
Het programma Agrochemie en Energie vergt een
samenwerking te bevorderen tussen kleine innovatieve
lange aanlooptijd. Met de aanstelling van een
bedrijven en omvangrijker initiatieven in de Eemshaven en
programmamanager begin 2018 zullen initiatieven
op het Chemiepark Delfzijl.
vorm krijgen.
Hechte banden en goede contacten tussen bedrijven in de agrochemie en energie werken als een katalysator voor innovatieve groei. EBG ziet het belang ervan in en heeft in 2017 een begin gemaakt met community-building.
Organiseerde EBG voor ondernemers in recreatie en toerisme inspiratiesessies waar zaken als gastvrijheid, ondernemerschap, online-activiteiten en kwaliteit aan bod kwamen. De bijeenkomsten werden met zo’n 70 deelnemers per keer goed bezocht. Heeft EBG 12 vrijetijdsondernemers geholpen met hun initiatieven.
21
DE ORGANISATIE ECONOMIC BOARD GRONINGEN HET PROGRAMMA WERKT
Het mooiste bewijs is wel het aantal banen dat dankzij de
Overigens blijft de Economic Board Groningen kritisch op
Het jaar 2017 was een jaar vol dynamiek voor de
(financiële) ondersteuning erbij is gekomen. De mensen
haar eigen presteren. Daarom zal de organisatie in 2018
Economic Board Groningen. De organisatie slaagde erin een
die de banen vervullen zullen beslist het nut van de
zijn functioneren laten beoordelen, door een deskundige
uitgebreid programma samen te stellen van financieringen,
steunmaatregelen onderschrijven.
externe partij.
bedrijvigheid aanjagen en het perspectief voor Groningen
Dat kon allemaal gerealiseerd worden omdat de organisatie
Naast de drie bestuursleden (2,5 fte) bestaat het
verbeteren. Het is een breed palet aan instrumenten waar
EBG zelf stevig staat en in staat is efficiënt en slagvaardig
operationele team van de Economic Board Groningen
iedere ondernemer in Noord-Groningen wat aan kan hebben.
te opereren. Alle functies zijn ingevuld en in 2017 zijn ook
eind 2017 uit 3 programmamanagers en 3,5 fte aan
de laatste managers aangetrokken voor de programma’s
ondersteunende professionals. Wanneer het nodig is,
We stellen ook vast dat het programma werkt. We meten het
Onderwijs en Ondernemerschap en voor Agrochemie en
wordt op projectbasis extra capaciteit ingehuurd. Toezicht
af aan de belangstelling die er is voor de financieringen,
Energie.
op de Economic Board Groningen wordt gehouden door
stimuleringsprojecten en andere initiatieven die de
voor de Fieldlabs en voor de pitches die de EBG organiseert.
een Raad van Commissarissen.
Groningen Versterken in 2018 Een greep uit de plannen voor 2018: 22
Ondernemersklimaat
Nieuwe bedrijven aantrekken
Via het GROEIfonds investeert EBG € 8,9 miljoen in plannen
Dankzij een combinatie van economische groei en een goed
van minimaal 22 ondernemers. Dat betekent zeker 100
pakket stimuleringsmaatregelen denkt EBG 10 bedrijven
nieuwe banen erbij.
naar Noord-Groningen te halen. Dat is een groei met 120 arbeidsplaatsen.
Ondernemerschap en onderwijs Minimaal 3.000 leerlingen doen mee in ICT-projecten
Snel internet
of initiatieven die ze kunnen interesseren voor
Aanleg van een snel internetnetwerk gaat in 2018 met grote
ondernemerschap.
stappen.
NU VERDER: MEER GROEI, NIEUWE INVESTERINGEN
Om tegemoet te komen aan de sterke vraag naar
en omgeving. Samen met inwoners, bedrijven, overheden
risicofinanciering denkt EBG na over het risicoprofiel van
en scholen in het gebied wil EBG zich met volle kracht
De economische vooruitzichten voor de komende jaren zijn
haar financieringen. Zodat ook vroege starters en bedrijven
inzetten voor een economisch en sociaal gezond Noord-
goed. We mogen daarom verwachten dat bedrijven blijven
die werken aan producten die de experimentele fase willen
Groningen.
investeren en groeien. Dat vergroot ook de behoefte aan
ontstijgen op weg geholpen kunnen worden.
middelen waarmee nieuwe producten, diensten ontwikkeld
Dat er ook na 2020 nog werk aan de winkel is in Noord-
worden en waarmee ondernemers uitbreiding van hun
De groei is eveneens een stimulans voor alle kansrijke
Groningen is duidelijk. In dat jaar zit de programmaperiode
bedrijf financieren of de sprong naar Noord-Groningen
sectoren die EBG heeft aangewezen. Of het nu gaat om
van de EBG erop. In de aanloop naar 2020 blijft de
wagen.
Bouw, 5G, Toerisme of Agrochemie en Energie.
Economic Board Groningen werken aan nieuwe ontwikkelingen en de realisatie van de ambities.
EBG verwacht dan ook in 2018 een aantal omvangrijke en
De basis is stevig. De organisatie slagvaardig en de
belangrijke investeringen te kunnen doen.
Economic Board Groningen ziet zich gesteund door politiek
Groningen laten Groeien in 2018 BuildinG
Toerisme
De triltafel en testfaciliteiten in BuildinG worden intensief
Een marketingcampagne van EBG en Marketing Groningen moet de naamsbekendheid
benut door innovatieve (regionale) bouwbedrijven.
van toeristisch Noord-Groningen verbeteren in Nederland, België en Duitsland. Programma’s om ondernemerschap in de branche aan te scherpen krijgen vervolg.
5Groningen Nieuwe pilots met 5G worden in gang gezet. Er komen
Agrochemie & Energie
nieuwe testlocaties voor alle 5G-thema’s. Denk aan
EBG organiseert Innovatiesessies om de contacten tussen bedrijven in de sectoren
bijvoorbeeld de Eemshaven of de haven van Delfzijl voor
te verbeteren. MKB-bedrijven en grootbedrijf werken samen aan innovaties en
smart industry en logistiek.
gezamenlijke testfaciliteiten.
23
info@ebgn.nl www.economicboardgroningen.nl