Mathijssen, C., Wildemeersch, D., Stroobants, V., Snick, A. (2003). Activeren tot actief burgerschap: De casus van buurt- en nabijheidsdiensten. In: Vaktijdschrift Vorming, 18 (2), pp. 79-102. Activeren tot actief burgerschap: de casus van buurt- en nabijheidsdiensten Carmen Mathijssen, Danny Wildemeersch, Veerle Stroobants, Anne Snick INHOUD 1.Actieve burgers in Europa 2. Actief burgerschap in de context van armoede 3. Buurt- en nabijheidsdiensten: een hefboom voor kansarme gezinnen om te komen tot actief burgerschap 4. Condities voor het leren van actief burgerschap Vraag of challenge Vermogen of capacity Verbondenheid of connection 5. Buurt- en nabijheidsdiensten zijn mĂŠĂŠr dan louter tewerkstellingsinitiatieven 6. Conclusie In dit artikel vertrekken we van de inzichten uit het ETGACE-onderzoek naar het leren van actief burgerschap. We gaan na welke invulling de condities voor dit leerproces in de context van armoede krijgen. De condities voor het leren van actief burgerschap zijn namelijk niet normatief opgevat, waardoor ze verschillende invullingen toelaten. Vervolgens vragen we ons af wat de functie van buurt- en nabijheidsdiensten is in het stimuleren van actief burgerschap bij de specifieke doelgroep van sociaal-economisch achtergestelde gezinnen. 1. Actieve burgers in Europa Het Europese onderzoeksproject ETGACE naar het ondersteunen en bevorderen van (leerprocessen rond) actief burgerschap, situeert zich in de context van veranderende, meer horizontale relaties tussen burgers en overheid. ETGACE staat voluit voor 'Education and Training for Governance and Active Citizenship in Europe. Zes verschillende onderzoekscentra in zes Europese landen bogen zich over de vraag: Hoe leren mensen (vooral volwassenen) vandaag de dag actief burgerschap en hoe kan dat ondersteund worden? Hoe, waarom en wanneer nemen ze de uitdaging op zich om op een democratische en inclusieve wijze, mee vorm te geven aan de samenleving? Door welke kwesties voelen ze zich aangesproken? Hoe en waar leren ze effectief gestalte geven aan hun engagement als actieve burgers? Hoe leren ze werkelijk een verschil te maken? Bij welke groepen zoeken ze aansluiting om uiting te geven aan hun actief burgerschap? ETGACE onderzoekt of er wel voldoende aandacht is voor de nieuwe vormen van burgerschap die zich vandaag manifesteren en voor de nieuwe leerprocessen die ermee samenhangen. We vragen ons af hoe mensen betekenis en vorm geven aan actief burgerschap in hun eigen leven. In de lijn van recent onderzoek binnen het Centrum voor Sociale Pedagogiek, vroegen we een selectie van actieve burgers hun levensverhaal te vertellen. We namen biografische interviews af van zestien Vlaamse actieve burgers. Bij de selectie streefden we geen representativiteit na, maar beoogden we rijke data die ons een veelzijdig inzicht konden verschaffen in de leerprocessen van actieve burgers. Verder werden er focusgroepbijeenkomsten georganiseerd met experts uit het werkveld. In Vlaanderen werden er twee zulke bijeenkomsten georganiseerd, met telkens een dertigtal betrokken experten. Dezen kwamen uit de drie aandachtsdomeinen van het onderzoek: arbeid, sociaal-cultureel werk en het publieke domein. Samen reflecteerden ze over de onderzoeksbevindingen, met speciale aandacht voor het gender-thema.
1