heid voor de consument. Deze vraag zal bevestigend worden beant-
ming binnen het Rijk als buiten het Rijk wordt gepleegd.
woord als u kijkt naar de opslagruimtes in Nederland. Maar mede door
Parallele invoer Duitsland Nederland
Tijdens oud en nieuw is het zo ver: vuurwerk! Ieder jaar worden er grote hoe-
de strengere regels is de handel in illegaal vuurwerk toegenomen, wat
veelheden vuurwerk de lucht in geschoten. De laatste dagen van december
heeft geleid tot recordvangsten aan illegaal vuurwerk, maar ook ieder
Probleemschets
jaar veel schade en slachtoffers door het afsteken van vuurwerk.4
Vorig jaar december stonden alle kranten er vol van; vuurwerkimpor-
gaat het vuurwerk als warme broodjes over de toonbank. De Nederlandse
Europa
vuurwerk van Duitsland naar Nederland is interessant om nader te
regering heeft regels opgesteld om het proces van de handel, de opslag, de verkoop en het uiteindelijke afsteken van het vuurwerk in goede banen te leiden. Toch gaat het nog steeds wel eens mis. Met name de vuurwerkramp in Enschede gaf aanleiding tot verscherping van regels met betrekking tot de opslag van vuurwerk. Een van de grootste problemen op het gebied van vuurwerk op dit moment is de handel in illegaal vuurwerk. Met name de handel in verboden consumentenvuurwerk uit China, dat via Duitsland ons land binnenkomt. Het aantal vuurwerkslachtoffers is de laatste jaren gestegen, waarschijnlijk door het gebruik van illegaal vuurwerk. Dit probleem zal ik aan de hand van actualiteit en literatuur nader bekijken. Eerst is interessant om te kijken wat voor regels er gelden voor de invoer van vuurwerk, hierbij is het Vuurwerkbesluit, de Europese regelgeving en de nationale regelgeving van belang. Vervolgens zal ik het probleem van de invoer van vuurwerk via Duitsland schetsen en de aanpak die de Nederlandse regering hanteert om dit probleem op te lossen. Regelgeving met betrekking tot vuurwerk
teurs handelen in illegaal vuurwerk. Met name de handel in illegaal Zoals veel wetgeving in Nederland, is ook het Vuurwerkbesluit mede
bekijken. Het illegale vuurwerk, afkomstig uit China, komt met sche-
ontstaan ter implementatie van een richtlijn van de Europese Unie. Die
pen binnen in Hamburg en Antwerpen, wordt opgeslagen in bunkers
richtlijn, 67/548/EEG, had betrekking op de aanpassing van de wette-
in Duitsland en verkocht in Nederland.
lijke en bestuursrechtelijke bepalingen Hoe komt dit illegale vuurwerk precies
van de Lid-Staten betreffende de indeling de verpakking en de kenmerken
in Nederland terecht? Dat blijkt voor
van gevaarlijke stoffen, wanneer deze
vuurwerkimporteurs niet een te groot
in de Lid-Staten van de Gemeenschap
probleem. De Volkskrant schrijft in een
op de markt worden gebracht.5 Bij de
interview met dhr. Nieuweboer van de
invoering van richtlijn 97/831/EEG,
opsporings- en inlichtingendienst van
werden deze regels en de controles
de VROM dat ‘op verzoek van de hande-
extra aangescherpt. Het gaat ook hier
laren zwaar vuurwerk vals wordt geclas-
om de bescherming van de consument.
sificeerd. De lawinepijlen en vlinders
Het zou interessant zijn om te zien hoe
worden gelabeld als weinig gevaarlijk
Duitsland deze regels heeft geïmple-
vuurwerk (classificatie 1.4), terwijl het
menteerd, met name ook gezien de problematiek die later in dit stuk
19
Door Marianne Wondaal
De handel in illegaal vuurwerk
JFV In Casu - Juli 2009 - ISP Special -
Essay
massa-explosief vuurwerk betreft (classificatie 1.1).’9 Op die manier lijkt
aan de orde komt. ‘De Duitse wetgeving kent een andere systematiek
het dus alsof er legaal vuurwerk wordt ingevoerd. Transporteurs kunnen
en maakt onderscheid tussen de verschillende soorten vuurwerk op
op deze manier schade oplopen, bovendien als ze zouden weten wat de
basis van de aard ervan.’6 Dit in tegenstelling tot Nederland, hier is bij
echte inhoud is van de pakketten vuurwerk, hadden ze het waarschijn-
de indeling van vuurwerk de bestemming van het vuurwerk bepalend.
lijk niet vervoeren al dan niet tegen een veel hogere prijs.
Hoe zit het met de regels voor opslag in Duitsland?
‘De handel wordt verscheept naar de havens van Antwerpen en Hamburg. Deze containers zijn zogenaamd bestemd voor de markt in Luxem-
Wetboek van Strafrecht
burg, België, Polen en andere landen. In Rotterdam, waar de inspectie
Met het oog op de illegale handel en het overtreden van de regels
Verkeer en Waterstaat intensief controleert, komt vrijwel geen illegaal
die het vuurwerkbesluit bevat, is het interessant om te kijken hoe kan
vuurwerk binnen.’10 De strenge controle in Nederland is dus een van de
worden opgetreden tegen deze illegale praktijken en dan met name
redenen waarom er via een omweg toch wordt geprobeerd illegaal vuur-
op grond van het Wetboek van Strafrecht. Naast strafrechtelijke hand-
werk Nederland binnen te krijgen. Sinds de invoering van het Vuurwerk-
having vindt er natuurlijk ook in grote mate bestuurlijke handhaving
besluit 2002 zijn de regels voor opslag ook veel meer aangescherpt, het
plaats, die wordt nu niet besproken.
vuurwerk uit China wordt daarom opgeslagen in bunkers in Duitsland.
In principe kan alleen worden opgetreden tegen strafbare feiten die in
Het zijn vaak Nederlandse bedrijven die op de achtergrond alles rege-
Nederland worden begaan, dit staat in artikel 2 van het Wetboek van
len. De huur voor opslag wordt betaald door Duitse bedrijven, zodat de
Strafrecht. De handel in illegaal vuurwerk vindt echter vaak plaats bui-
Nederlandse importeurs in eerste instantie buiten beeld blijven.
ten Nederland. Biedt het Wetboek van Strafrecht dan soelaas? Ja, er bestaan wettelijke bepalingen die dat soort gedragingen toch binnen
Onderzoek VROM
Het Vuurwerkbesluit is op 1 maart 2002 in werking ge-
ling, als om de bescherming van personen die werkzaam
de rechtsmacht van Nederland brengen.7 Met name artikel 5, eerste
Het Landelijk Overleg Milieuhandhaving (LOM) is een samenwer-
treden en in 2004 gewijzigd. Het besluit maakt onder-
zijn bij een bedrijf waarin handelingen worden verricht
lid, sub 2 Wetboek van Strafrecht is dan belangrijk. Dit artikel stelt dat
kingsoverleg tussen de handhavende overheden. Het LOM heeft
scheid tussen consumenten vuurwerk en professioneel
met professioneel vuurwerk.’2
het Wetboek van Strafrecht ook van toepassing is op Nederlanders die
als kerntaken het bevorderen van professionalisering, het opstar-
vuurwerk en hanteert strikte veiligheidsafstanden voor
Het Vuurwerkbesluit geeft dus regels voor vuurwerk van
zich buiten Nederland schuldig maken aan een strafbaar feit wat in
ten van informatie-uitwisseling en het stimuleren van ketenhand-
vuurwerkbedrijven. Ook stelt het besluit scherpere eisen
producent tot consument. Voor vuurwerkimporteurs zijn
Nederland een misdrijf is, maar dan moet de wet van het land waar het
having.11 Door dit samenwerkingsoverleg is er een Handhavingsdo-
aan de opslag van vuurwerk.1
met name de regels voor opslag en invoer van vuurwerk
strafbare feit is begaan dat feit ook strafbaar hebben gesteld. Heeft de
cument Vuurwerk tot stand gekomen, die een leidraad vormt voor
‘Het doel van dit besluit is betere waarborgen te schep-
van belang.
Duitse wetgeving dezelfde maatstaf als de Nederlandse? Mr. ing. P.J.
handhaving, ‘opgesteld door en voor alle bij de handhaving van
pen voor de bescherming van mens en milieu tegen de
Naast het vuurwerkbesluit zijn er ook regels voor het ver-
Kruithof stelt in zijn artikel dat ‘analyse van de Duitse en Belgische
de vuurwerkregeling betrokken bestuursorganen, instanties en
mogelijke effecten die het opslaan, bewerken en afste-
voer van gevaarlijke stoffen over land, voorschriften voor
wetgeving leert, dat er in die landen in materiële zin een vergelijkbaar
functionarissen.’12
Vuurwerkbesluit
ken van vuurwerk kunnen veroorzaken. Het gaat in dit
sprinkler-, brandmeld- en ontruimingsalarminstallaties
verbod geldt om, wat in Nederland ‘niet-toegelaten consumenten-
Een onderdeel van de handhaving en met name het aanpakken van
verband zowel om de bescherming van de bevolking in
in vuurwerkbewaarplaatsen en verkoopruimten voor
vuurwerk’ heet, ter beschikking te stellen aan particulieren.’8 Op die
de illegale handel is het onderzoek en de opsporingsacties die de
de omgeving van een inrichting waar vuurwerk aanwezig
consumentenvuurwerk, de Regeling nadere eisen aan
manier zijn de Nederlandse importeurs en handelaren in Duitsland
inlichtingen- en opsporingsdienst van de VROM verricht. De inlich-
is, de bescherming van toeschouwers die aanwezig zijn
vuurwerk 2004, Wet Milieubeheer voor de plaatsen waar
makkelijker als verdachte aan te merken. Daarnaast kunnen op grond
tingen- en opsporingsdienst van de VROM heeft vorig jaar een aantal
bij een evenement of voorstelling waarbij professioneel
vuurwerk mag worden opgeslagen en de Wet milieuge-
van artikel 3 van de Wet Economische delicten zowel Nederlandse als
strafrechtelijke onderzoeken afgesloten naar de handel in illegaal
vuurwerk wordt afgestoken, de bescherming van men-
vaarlijke stoffen.3 Het is de vraag of deze regelgeving en
buitenlandse rechtspersonen als verdachte worden aangemerkt voor
vuurwerk. ‘Daarbij zijn stevige middelen ingezet, zoals het langdurig
sen bij het afsteken van vuurwerk tijdens de jaarwisse-
strengere handhaving heeft geleid tot een grotere veilig-
deelneming aan een economisch delict, zowel wanneer de deelne-
volgen van verdachten met observatieteams, zoals meestal alleen
@