Originalo 1905 fundamento de esperanto l zamenhof v16 8 2014 by Jan Pospíšil Poutník

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

ordigis 2014 Jan Pospíšil Francaise, English, Deutsch, Русский, Polski Ekzercaro, unu originalo en Universitato de Kalifornio Postparolo, Resumo, Alvoko por kunlaboro (klaku)

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

Antaŭparolo

Por ke lingvo internacia povu bone kaj regule progresadi kaj por ke ĝi havu plenan certecon, ke ĝi neniam disfalos kaj ia facilanima paŝo de ĝiaj amikoj estontaj ne detruos la laborojn de ĝiaj amikoj estintaj, — estas plej necesa antaŭ ĉio unu kondiĉo: la ekzistado de klare difinita, neniam tuŝebla kaj neniam ŝanĝebla Fundamento de la lingvo. Kiam nia lingvo estos oficiale akceptita de la registaroj de la plej ĉefaj regnoj kaj tiuj ĉi registaroj per speciala leĝo garantios al Esperanto tute certan vivon kaj uzatecon kaj plenan sendanĝerecon kontraŭ ĉiuj personaj kapricoj aŭ disputoj, tiam aŭtoritata komitato, interkonsente elektita de tiuj registaroj, havos la rajton fari en la fundamento de la lingvo unu fojon por ĉiam ĉiujn deziritajn ŝanĝojn, se tiaj ŝanĝoj montriĝos necesaj; sed ĝis tiu tempo la fundamento de Esperanto devas plej severe resti absolute senŝanĝa, ĉar severa netuŝebleco de nia fundamento estas la plej grava kaŭzo de nia ĝisnuna progresado kaj la plej grava kondiĉo por nia regula kaj paca progresado estonta. Neniu persono kaj neniu societo devas havi la rajton arbitre fari en nia Fundamento iun eĉ plej malgrandan ŝanĝon! Tiun ĉi tre gravan principon la esperantistoj volu ĉ iam bone memori kaj kontraŭ la ektuŝo de tiu ĉi principo ili volu ĉiam energie batali, ĉar la momento, en kiu ni ektuŝus tiun principon, estus la komenco de nia morto.

Laŭ silenta interkonsento de ĉiuj esperantistoj jam de tre longa tempo la sekvantaj tri verkoj estas rigardataj kiel fundamento de Esperanto: 1.) La 16-regula gramatiko; 2) la «Universala Vortaro»; 3) la «Ekzercaro». Tiujn ĉi tri verkojn la aŭtoro de Esperanto rigardadis ĉiam kiel leĝojn por li, kaj malgraŭ oftaj tentoj kaj delogoj li neniam permesis al si (almenaŭ konscie) eĉ la plej malgrandan pekon kontraŭ tiuj ĉi leĝoj; li esperas, ke pro la bono de nia afero ankaŭ ĉiuj aliaj esperantistoj ĉiam rigardados tiujn ĉi tri verkojn kiel la solan leĝan kaj netuŝeblan fundamenton de Esperanto.

Por ke ia regno estu forta kaj glora kaj povu sane disvolviĝadi, estas necese, ke ĉiu regnano sciu, ke li neniam dependos de la kapricoj de tiu aŭ alia persono, sed devas obei ĉiam nur klarajn, tute difinitajn fundamentajn leĝojn de sia lando, kiuj estas egale devigaj por la regantoj kaj regatoj kaj en kiujn neniu havas la rajton fari arbitre laŭ persona bontrovo ian ŝanĝon aŭ aldonon. Tiel same por ke nia afero bone progresadu, estas necese, ke ĉiu esperantisto havu la plenan certecon, ke leĝodonanto por li ĉiam estos ne ia persono, sed ia klare difinita verko. Tial, por meti finon al ĉiuj malkompreniĝoj kaj disputoj, kaj por ke ĉiu esperantisto sciu tute klare, per kio li devas en ĉio sin gvidi, la aŭtoro de Esperanto decidis nun eldoni en formo de unu libro tiujn tri verkojn, kiuj laŭ silenta interkonsento de ĉiuj esperantistoj jam de longe fariĝis fundamento por Esperanto, kaj li petas, ke la okuloj de ĉiuj esperantistoj estu ĉiam turnataj ne al li, sed al tiu ĉi libro. Ĝis la tempo, kiam ia por ĉiuj aŭtoritata kaj nedisputebla institucio decidos alie, ĉio, kio troviĝas en tiu ĉi libro, devas esti rigardata kiel deviga por ĉiuj; ĉio, kio estas kontraŭ tiu ĉi libro, devas esti rigardata kiel malbona, se ĝi eĉ apartenus al la plumo de la aŭtoro de Esperanto mem. Nur la supre nomitaj tri verkoj publikigitaj en la libro «Fundamento de Esperanto», devas esti rigardataj kiel oficialaj; ĉio alia, kion mi verkis aŭ verkos, konsilas, korektas, aprobas k. t. p., estas nur

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

verkoj privataj, kiujn la esperantistoj — se ili trovas tion ĉi utila por la unueco de nia afero — povas rigardadi kiel modela, sed ne kiel deviga. Havante la karakteron de fundamento, la tri verkoj represitaj en tiu ĉi libro devas antaŭ ĉio esti netuŝeblaj. Tial la legantoj ne miru, ke ili trovos en la nacia traduko de diversaj vortoj en tiu ĉi libro (precipe en la angla parto) tute nekorektite tiujn samajn erarojn, kiuj sin trovis en la unua eldono de la «Universala Vortaro». Mi permesis al mi nur korekti la preserarojn; sed se ia vorto estis erare aŭ nelerte tradukita, mi ĝin lasis en tiu ĉi libro tute senŝanĝe; ĉar se mi volus plibonigi, tio ĉi jam estus ŝanĝo, kiu povus kaŭzi disputojn kaj kiu en verko fundamenta ne povas esti tolerata. La fundamento devas resti severe netuŝebla eĉ kune kun siaj eraroj. La erareco en la nacia traduko de tiu aŭ alia vorto ne prezentas grandan malfeliĉon, ĉar, komparante la kuntekstan tradukon en la aliaj lingvoj, oni facile trovos la veran sencon de ĉiu vorto; sed senkompare pli grandan danĝeron prezentus la ŝanĝado de la traduko de ia vorto, ĉar, perdinte la severan netuŝeblecon, la verko perdus sian eksterordinare necesan karakteron de dogma fundamenteco, kaj, trovante en unu eldono alian tradukon ol en alia, la uzanto ne havus la certecon, ke mi morgaŭ ne faros ian alian ŝanĝon, kaj li perdus sian konfidon kaj apogon. Al ĉiu, kiu montros al mi ian nebonan esprimon en la Fundamenta libro, mi respondos trankvile: jes, ĝi estas eraro, sed ĝi devas resti netuŝebla, ĉar ĝi apartenas al la fundamenta dokumento, en kiu neniu havas la rajton fari ian ŝanĝon.

La «Fundamento de Esperanto» tute ne devas esti rigardata kiel la plej bona lernolibro kaj

vortaro de Esperanto. Ho, ne! Kiu volas perfektiĝi en Esperanto, al tiu mi rekomendas la diversajn lernolibrojn kaj vortarojn, multe pli bonajn kaj pli vastajn, kiuj estas eldonitaj de niaj plej kompetentaj amikoj por ĉiu nacio aparte kaj el kiuj la plej gravaj estas eldonitaj tre bone kaj zorgeme, sub mia persona kontrolo kaj kunhelpo. Sed la «Fundamento de Esperanto» devas troviĝi en la manoj de ĉiu bona esperantisto kiel konstanta gvida dokumento, por ke li bone ellernu kaj per ofta enrigardado konstante memorigadu al si, kio en nia lingvo estas oficiala kaj netuŝebla, por ke li povu ĉiam bone distingi la vortojn kaj regulojn oficialajn, kiuj devas troviĝi en ĉiuj lernoverkoj de Esperanto, de la vortoj kaj reguloj rekomendataj private, kiuj eble ne al ĉiuj esperantistoj estas konataj aŭ eble ne de ĉiuj estas aprobataj. La «Fundamento de Esperanto» devas troviĝi en la manoj de ĉiu esperantisto kiel konstanta kontrolilo, kiu gardos lin de deflankiĝado de la vojo de unueco.

Mi diris, ke la fundamento de nia lingvo devas esti absolute netuŝebla, se eĉ ŝajnus al ni, ke tiu aŭ alia punkto estas sendube erara. Tio ĉi povus naski la penson, ke nia lingvo restos ĉiam rigida kaj neniam disvolviĝos... Ho, ne! Malgraŭ la severa netuŝebleco de la fundamento, nia lingvo havos la plenan eblon ne sole konstante riĉiĝadi, sed eĉ konstate pliboniĝadi kaj perfektiĝadi; la netuŝebleco de la fundamento nur garantios al ni konstante, ke tiu perfektiĝado fariĝados ne per arbitra, interbatala kaj ruiniga rompado kaj ŝanĝado, ne per nuligado aŭ sentaŭgigado de nia ĝisnuna literaturo, sed per vojo natura, senkonfuza kaj sendanĝera. Pli detale mi parolos pri tio ĉi en la Bulonja kongreso; nun mi diros pri tio ĉi nur kelkajn vortojn, por ke mia opinio ne ŝajnu tro paradoksa : 1) Riĉigadi la lingvon per novaj vortoj oni povas jam nun, per konsiliĝado kun tiuj personoj, kiuj estas rigardataj kiel la plej aŭtoritataj en nia lingvo, kaj zorgante pri tio, ke ĉiuj uzu tiujn vortojn en la sama formo; sed tiuj ĉi vortoj devas esti nur rekomendataj, ne altrudataj; oni devas ilin uzadi nur en la literaturo ; sed en korespondado kun personoj nekonataj estas bone

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

ĉiam peni uzadi nur vortojn el la «Fundamento» ĉar nur pri tiaj vortoj ni povas esti certaj, ke nia adresato ilin nepre trovos en sia vortaro. Nur iam poste, kiam la plej granda parto de la novaj vortoj estos jam tute matura, ia aŭtoritata institucio enkondukos ilin en la vortaron oficialan, kiel «Aldonon al la Fundamento» 2) Se ia aŭtoritata centra institucio trovos, ke tiu aŭ alia vorto aŭ regulo en nia lingvo estas tro neoportuna, ĝi ne devos forigi aŭ ŝanĝi la diritan formon, sed ĝi povos proponi formon novan, kiun ĝi rekomendos uzadi paralele kun la formo malnova. Kun la tempo la formo nova iom post iom elpuŝos la formon malnovan, kiu fariĝos arĥaismo, kiel ni tion ĉi vidas en ĉiu natura lingvo. Sed, prezentante parton de la fundamento, tiuj ĉi arĥaismoj neniam estos elĵetitaj, sed ĉiam estos presataj en ĉiuj lernolibroj kaj vortaroj samtempe kun la formoj novaj, kaj tiamaniere ni havos la certecon, ke eĉ ĉe la plej granda perfektiĝado la unueco de Esperanto neniam estos rompata kaj neniu verko Esperanta eĉ el la plej frua tempo iam perdos sian valoron kaj kompreneblecon por la estontaj generacioj.

Mi montris en principo, kiamaniere la severa netuŝebleco de la «Fundamento» gardos ĉiam la unuecon de nia lingvo, ne malhelpante tamen al la lingvo ne sole riĉiĝadi, sed eĉ konstante perfektiĝadi. Sed en la praktiko ni (pro kaŭzoj jam multajn fojojn priparolitaj) devas kompreneble esti tre singardaj kun ĉia «perfektigado» de la lingvo: a) ni devas tion ĉi fari ne facilanime, sed nur en okazoj de efektiva neceseco; b) fari tion ĉi (post matura prijuĝado) povas ne apartaj personoj, sed nur ia centra institucio, kiu havos nedisputeblan aŭtoritatecon por la tuta esperantistaro.

Mi finas do per la jenaj vortoj: 1. pro la unueco de nia afero ĉiu bona esperantisto devas antaŭ ĉio bone koni la fundamenton de nia lingvo; 2. la fundamento de nia lingvo devas resti por ĉiam netuŝebla; 3. ĝis la tempo kiam aŭtoritata centra institucio decidos pligrandigi (neniam ŝanĝi!) la ĝisnunan fundamenton per oficialigo de novaj vortoj aŭ reguloj, ĉio bona, kio ne troviĝas en la «Fundamento de Esperanto», devas esti rigardata ne kiel deviga, sed nur kiel rekomendata.

La ideoj, kiujn mi supre esprimis pri la Fundamento de Esperanto, prezentas dume nur mian privatan opinion. Leĝan sankcion ili ricevos nur en tia okazo, se ili estos akceptitaj de la unua internacia kongreso de esperantistoj, al kiu tiu ĉi verko kune kun sia antaŭparolo estos prezentita. L. ZAMENHOF. Varsovio, Julio 1905.

Du m la unua Universala Kongreso en 1905 en Bu lonjo sur Maro la Fundamento estis akceptita per la Deklaracio pri esperantismo.

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

FUNDAMENTA GRAMATIKO DE LA LINGVO ESPERANTO

EN KVIN LINGVOJ GRAMMAIRE A) ALPHABET

Remarque. — Les typographies qui n’ont pas les caractères ĉ, ĝ, ĥ, ĵ, ŝ, ŭ, peuvent les remplacer par ch, gh, hh, jh, sh, u.

B) PARTIES DU DISCOURS 1. L’Esperanto n’a qu’un article défini (la), invariable pour tous les genres, nombres et cas. Il n’a pas d’article

indéfini. Remarque. — L’emploi de l’article est le même qu’en français ou en allemand. M ais les personnes auxquelles il présenterait quelque difficulté peuvent fort bien ne pas s’en servir.

2. Le substantif finit toujours par o. Pour former le pluriel on ajoute j au singulier. La langue n’a que deux

cas: le nominatif et l’accusatif. Ce dernier se forme du nominatif par l’addition d’un n. Les autres cas sont marqués par des prépositions: le génitif par de (de), le datif par al (à), l’ ablatif par per (par, au moyen de) ou par d’autres prépositions, selon le sens. Ex.: la patró — le père; al la patró — au père, de la patró — du père, la patróń — le père (à l’accusatif, c.-à-d. complément direct), per la patró´j — par les pères ou au moyen des pères, la patró´jń — les pères (accus. plur.), por la patró — pour le père, kun la patró — avec le père, etc. 3. L’adjectif finit toujours par a. Ses cas et ses nombres se marquent de la même manière que ceux du substantif. Le comparatif se forme à l’aide du mot pli — plus, et le superlatif à l’aide du mot plej — le plus. Le "que" du comparatif se traduit par ol et le "de" du superlatif par el (d’entre). Ex.: pli blanká ol neĝó — plus blanc que neige; mi havás la plej beláń patrínóń el ĉiu´j — j’ai la plus belle mère de toutes. 4. Les adjectifs numéraux cardinaux sont invariables: unu (1), du (2), tri (3), kvar (4), kvin (5), ses (6), sep (7), ok (8), naŭ (9), dek (10), cent (100), mil (1000). Le dizaines et les centaines se forment par la simple réunion des dix premiers nombres. Aux adjectifs numéraux cardinaux on ajoute: la terminaison (a) de l’adjectif, pour les numéraux ordinaux; obl, pour les numéraux multiplicatifs; on, pour les numéraux fractionnaires; op, pour les numéraux collectifs. On met po avant ces nombres pour marquer les numéraux distributifs. Enfin, dans la langue, les adjectifs numéraux peuvent s’employer substantivement ou

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

adverbialement. Ex.: Kvinćent tri´dek tri — 533; kvará — 4me; trióblá — triple; kvarónó — un quart; duópé — à deux; po kvin — au taux de cinq (chacun); unuó — (l’)unité; sepé — septièmement. 5. Les pronoms personnels sont: mi (je, moi), vi (vous, tu, toi), li (il, lui), ŝi (elle), ĝi (il, elle, pour les animaux ou les choses), si (soi), ni (nous), ili (ils, elles), oni (on). Pour en faire des adjectifs ou des pronoms possessifs, on ajoute la terminaison (a) de l’adjectif. Les pronoms se déclinent comme le substantif. Ex.: miń — moi, me (accus.), miá — mon, la viá´j — les vôtres. 6. Le verbe ne change ni pour les personnes, ni pour les nombres. Ex.: mi farás — je fais, la patró farás — le père fait, ili farás — ils font. Formes du verbe:

a) Le présent est caractérisé par as; ex.: mi farás — je fais. b) Le passé, par is: vi farís — vous faisiez, vous avez fait. c) Le futur, par os: ili farós — ils feront. ĉ) Le conditionnel, par us: ŝi farús — elle ferait. d) L’impératif, par u: farú — fais, faites; ni farú — faisons. e) L’infinitif, par i: farí — faire. f) Le participe présent actif, par ant: farántá — faisant, faránté — en faisant. g) Le participe passé actif, par int: faríntá — ayant fait. ĝ) Le participe futur actif, par ont: faróntá — devant faire, qui fera. h) Le participe présent passif, par at: farátá — étant fait, qu’on fait. ĥ) Le participe passé passif, par it: farítá — ayant été fait, qu’on a fait. i) Le participe futur passif, par ot: farótá — devant être fait, qu’on fera. La voix passive n’est que la combinaison du verbe est (être) et du participe présent ou passé du verbe passif donné. Le "de" ou le "par" du complément indirect se rendent par de. Ex.: ŝi estás amátá de ĉiu´j — elle est aimée de tous (part. prés.: la chose se fait). La pordó estás fermítá — la porte est fermée (part. pas.: la chose a été faite). 7. L’adverbe est caractérisé par e. Ses degrés de comparaison se marquent de la même manière que ceux de l’adjectif. Ex.: miá frató pli boné kantás ol mi — mon frère chante mieux que moi. 8. Toutes les prépositions veulent, par elles-mêmes, le nominatif. C) RÈGLES GÉNÉRALES 9. Chaque mot se prononce absolument comme il est écrit. 10. L’accent tonique se place toujours sur l’avantdernière syllabe. 11. Les mots composés s’obtiennent par la simple réunion des éléments qui les forment, écrits ensemble, 1 mais séparés par de petits traits ). Le mot fondamental doit toujours être à la fin. Les terminaisons grammaticales sont considérées comme des mots. Ex.: vapor´ ŝipó (bateau à vapeur) est formé de: vapor — vapeur, ŝip — bateau, o — terminaison caractéristique du substantif. 12. S’il y a dans la phrase un autre mot de sens négatif, l’adverbe ne se supprime. Ex.: mi neniam vidís — je n’ai jamais vu. 13. Si le mot marque le lieu où l’on va, il prend la terminaison de l’accusatif. Ex.: kie vi estás? — où êtesvous? kień vi irás? — où allez- vous? mi irás Parizóń — je vais à Paris. 14. Chaque préposition possède, en Esperanto, un sens immuable et bien déterminé, qui en fixe l’emploi. Cependant, si le choix de celle-ci plutôt que de celle- là ne s’impose pas clairement à l’esprit, on fait usage de la préposition je qui n’a pas de signification propre. Ex.: ĝojí je tio — s’en réjouir, ridí je tio — en rire, enuó je la patrújó — regret de la patrie. La clarté de la langue n’en souffre aucunement, car, dans toutes, on emploie, en pareil cas, une préposition quelconque, pourvu qu’elle soit sanctionnée par l’usage. L’Esperanto adopte pour cet office la seule préposition je. A sa place on peut cependant employer aussi l’accusatif sans préposition, quand aucune amphibologie n’est à craindre.

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

15. Les mots „étrangers‟ c.-à-d. ceux que la plupart des langues ont empruntés à la même source, ne changent pas en Esperanto. Ils prennent seulement l’orthographe et les terminaisons grammaticales de la langue. Mais quand, dans une catégorie, plusieurs mots différents dérivent de la même racine, il vaut mieux n’employer que le mot fondamental, sans altération, et former les autres d’après les règles de la langue internationale. Ex.: tragédie — tragedió, tragique — tragediá. 16. Les terminaisons des substantifs et de l’article peuvent se supprimer et se remplacer par une apostrophe. Ex.: Ŝiller’ (Schiller) au lieu de Ŝilleró; de l’ mondó au lieu de de la mondó.

GRAMMAR A) THE ALPHABET

Remark. — If it be found impraticable to print works with the diacritical signs (^,˘), the letter h may be substituted for the sign (^), and the sign (˘), may be altogether omitted.

B) PARTS OF SPEECH 1. There is no indefinite, and only one definite, article, la, for all genders, numbers, and cases. 2. Substantives are formed by adding o to the root. For the plural, the letter j must be added to the singular. There are two cases: the nominative and the objective (accusative). The root with the added o is the nominative, the objective adds an n after the o. Other cases are formed by prepositions; thus, the possessive (genitive) by de, "of"; the dative by al, "to", the instrumental (ab- lative) by kun, "with", or other preposition as the sense demands. E. g. root patr, "father"; la patró, "the father"; la patróń, "the father" (objective), de la patró, "of the father"; al la patró, "to the father"; kun la patró, "with the father"; la patró´j, "the fathers"; la patró´jń, "the fathers" (obj.), por la patró´j, "for the fathers".

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

3. Adjectives are formed by adding a to the root. The numbers and cases are the same as in substantives. The comparative degree is formed by prefixing pli (more); the superlative by plej (most). The word "than" is rendered by ol, e. g. pli blanka ol neĝo, "whiter than snow". 4. The cardinal numerals do not change their forms for the different cases. They are: unu (1), du (2), tri (3), kvar (4), kvin (5), ses (6), sep (7), ok (8), naŭ (9), dek (10), cent (100), mil (1000). The tens and hundreds are formed by simple junction of the numerals, e. g. 583 = kvinćent tri´dek tri. Ordinals are formed by adding the adjectival a to the cardinals, e. g. unuá, "first"; duá, "second", etc. Multiplicatives (as "threefold", "fourfold", etc.) add obl, e. g. trióblá, "threefold". Fractionals add on, as duónó, "a half"; kvarónó, "a quarter". Collective numerals add op, as kvarópé, "four together". Distributive prefix po, e. g., po kvin, "five apiece". Adverbials take e, e. g., unué, "firstly", etc. 5. The personal pronouns are: mi, "I"; vi, "thou", "you"; li, "he"; ŝi, "she"; ĝi, "it"; si, "self"; ni, "we"; ili, "they"; oni, "one", "people", (French "on"). Possessive pronouns are formed by suffixing to the required personal, the adjectival termination. The declension of the pronouns is identical with that of substantives. E. g. mi, "I"; miń, "me" (obj.); miá, "my", "mine". 6. The verb does not change its form for numbers or persons, e. g. mi farás, "I do"; la patró farás, "the father does"; ili farás, "they do". Forms of the Verb: a) The present tense ends in as, e. g. mi farás, "I do". b) The past tense ends in is, e. g. li farís, "he did". c) The future tense ends in os, e. g. ili farós, "they will do". ĉ) The subjunctive mood ends in us, e. g. ŝi farús, "she may do". d) The imperative mood ends in u, e. g. ni farú, "let us do". e) The infinitive mood ends in i, e. g. fari, "to do". There are two forms of the participle in the international language, the changeable or adjectival, and the unchangeable or adverbial. f) The present participle active ends in ant, e. g. farántá, "he who is doing"; faránté, "doing". g) The past participle active ends in int, e. g. faríntá, "he who has done"; farínté, "having done". ĝ) The future participle active ends in ont, e. g. faróntá, "he who will do"; farónté, about to do". h) The present participle passive ends in at, e. g. faráté, "being done". ĥ) The past participle passive ends in it, e. g. farítá, "that which has been done"; faríté, "having been done". i) The future participle passive ends in ot, e. g. farótá, "that which will be done"; faróté, "about to be done". All forms of the passive are rendered by the respective forms of the verb est (to be) and the participle passive of the required verb; the preposition used is de, "by". E. g. ŝi estás amátá de ĉiu´j, "she is loved by every one". 7. Adverbs are formed by adding e to the root. The degrees of comparison are the same as in adjectives, e. g., miá frató kantás pli boné ol mi, "my brother sings better than I". 8. All prepositions govern the nominative case. C) GENERAL RULES 9. Every word is to be read exactly as written, there are no silent letters. 10. The accent falls on the last syllable but one, (penultimate). 11. Compound words are formed by the simple junction of roots, (the principal word standing last), which are written as a single word, but, in elementary works, separated by a small line (´). Grammatical terminations are considered as independent words. E. g. vapor´ŝipó, "steamboat" is composed of the roots vapor, "steam", and ŝip, "a boat", with the substantival termination o. 12. If there be one negative in a clause, a second is not admissible. 15. In phrases answering the question "where?" (meaning direction), the words take the termination of the objective case; e. g. kień vi irás? "where are you going?"; domóń, "home"; Londonóń, "to London", etc. 14. Every preposition in the international language has a definite fixed meaning. If it be necessary to employ some preposition, and it is not quite evident from the sense which it should be, the word je is used, which has no definite meaning; for example, ĝojí je tio, "to rejoice over it"; ridí je tio, "to laugh at it"; enuó je la patrújó, "a longing for one’s fatherland". In every language different prepositions, sanctioned by usage, are employed in these dubious cases, in the international language, one word, je, suffices for all. Instead of je, the objective without a preposition may be used, when no confusion is to be feared.

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

15. The so-called "foreign" words, i. e. words which the greater number of languages have derived from the same source, undergo no change in the international lan-guage, beyond conforming to its system of orthography. — Such is the rule with regard to primary words, derivatives are better formed (from the primary word) according to the rules of the international grammar, e. g. teatró, "theatre", but teatrá, "theatrical", (not teatriculá), etc. 16. The a of the article, and final o of substantives, may be sometimes dropped euphoniae gratia, e. g. de l’ mondó for de la mondó; Ŝiller’ for Ŝilleró; in such cases an apostrophe should be substituted for the discarded vowel.

Grammatik A) Das Alphabet

Anmerkung: ĝ lautet wie das englische g in „gentleman‟ ; ĵ — wie das französische „j‟ in „journal‟ ; u — wie das kurze „u‟ in „glauben‟ (wird nur nach einem Vokal gebraucht). Bei mangelnden Typen im Druck ersetzt man ĉ, ĝ, ĥ, ĵ, ŝ, ŭ durch ch, gh, hh, jh, sh, u

B) Redetheile. 1. Der bestimmte Artikel ist la, für alle Geschlechter und Fälle, für die Einzahl und Mehrzahl. Einen unbestimmten Artikel gibt es nicht. 2. Das Hauptwort bekommt immer die Endung o. Der Plural bekommt die Endung j. Es gibt nur zwei Fälle : Nominativ und Akkusativ; der letztere entsteht aus dem Nominativ, indem die Endung n hinzugefügt wird. Die übrigen Fälle werden vermittelst der Präpositionen ausgedrückt: der Genitiv durch de (von), der Dativ durch al (zu), der Ablativ durch kun (mit), oder andere, dem Sinne entsprechende, Präpositionen. Z.B. la patró, der Vater; al la patró, dem Vater; la patróń, den Vater; la patró´jń, die Väter (Akkusativ). 3. Das Eigenschaftswort endet immer auf a. Deklinationen wie beim Substantiv. Der Komparativ wird mit Hülfe des Wortes pli (mehr), der Superlativ durch plej (am meisten) gebildet. Das Wort "als" heißt ol. Z.B.: pli blanká ol neĝó, weißer als Schnee. 4. Die Grundzahlwörter (undeklinirbar) sind folgende: unu (1), du (2), tri (3), kvar (4), kvin (5), ses (6), sep (7), ok (8), naŭ (9), dek (10), cent (100), mil (1000). Zehner und Hunderter werden durch einfache Anreihung der Zahlwörter gebildet; z.B.: kvinćent tri´dek tri = 533. Ordnungs-zahlwörter entstehen, indem sie die Endung des Adjektivs annehmen; z.B. kvará, vierter. Vervielfältigungs- zahl-wörter — durch Einschiebung des Suffixes obl; z.B.: trióblá, dreifach. Bruchzahlwörter — durch on; z.B. kvarónó, ein Viertel. Sammelzahlwörter — durch op; z.B. duópé, selbander. Distributive Zahlwörter — durch das Wort

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

po; z.B. po kvin zu fünf. Außerdem gibt es Substantivund Adverbialzahlwörter; z.B. centó, das Hundert, dué, zweitens. 5. Die persönlichen Fürwörter sind: mi (ich), vi (du, Ihr), li (er), ŝi (sie), ĝi (es; von Thieren oder Sachen), si (sich), ni (wir), ili (sie [Mehrzahl]), oni (man). Possessive Pronomina werden durch die Hinzufügung der Endung des Adjektivs gebildet. Die Pronomina werden gleich den Substantiven deklinirt. Z.B.: miá, mein, miń, mich. 6. Das Zeitwort hat weder Personen noch Mehrzahl; z.B. mi farás, ich mache; la patró farás, der Vater macht; ili farás, sie machen. Formen des Zeitwortes: a) Das Präsens endet auf as; z.B. mi farás, ich mache. b) Die vergangene Zeit — auf is; z.B. li farís, er hat gemacht. c) Das Futurum — auf os; z.B. ili farós, sie werden machen. ĉ) Der Konditionalis — auf us; z.B. ŝi farús, ßie würde machen. d) Der Imperativ — auf u; z.B. farú, mache, macht; ni farú, la¬et uns machen. e) Der Infinitiv — auf i; z.B. farí, machen. f) Partizipum präsentis aktivi — auf ant; z.B. farántá, machender; faránté, machend. g) Partizipum perfekti aktivi — int; z.B. faríntá, der gemacht hat. ĝ) Partizipum futuri aktivi — ont; faróntá, der machen wird. h) Partizipum präsentis passivi — at; z.B. farátá, der gemacht wird. ĥ) Partizipum perfekti passivi — it; z.B. farítá, gemacht. i) Partizipum futuri passivi — ot; farótá, der gemacht werden wird. Alle Formen des Passivus werden mit Hülfe der entsprechenden Form des Wortes est (sein) und des Partizipum passivi des gegebenen Zeitwortes gebildet, wobei die Präposition de gebraucht wird; z.B. ŝi estás amátá de ĉiu´j, sie wird von Allen geliebt. 7. Das Adverbium endet auf e; Komparation wie beim Adjektiv. Z.B: miá frató pli boné kantás ol mi = mein Bruder singt besser als ich. 8. Alle Präpositionen regieren den Nominativ.

C) Allgemeine Regeln. 9. Jedes Wort wird gelesen so wie es geschriebenssteht. 10. Der Accent fällt immer auf die vorletzte Silbe. 11. Zusammengesetzte Wörter entstehen durch einfache Anreihung der Wörter, indem man sie durch 1 hochstehende Striche trennt . Das Grundwort kommt zuletzt. Gramma-tikalische Endungen werden als selbstständige Wörter betrachtet. Z.B. vapor´ŝipó (Dampfsschiff) besteht aus vapor, Dampf, ŝip, Schiff, und o=Endung des Substantivs. 12. Wenn im Satze ein Wort vorkommt, das von selbst eine verneinende Bedeutung hat, so wird die Negation ne weggelassen; z.B. mi nenioń vidís, ich habe Nichts gesehen. 13. Auf die Frage „wohin‟ nehmen die Wörter die

Endung des Akkusativs an; z.B. tie, da; tień, dahin; Varsovióń, nach Warschau. 14. Jede Präposition hat eine bestimmte, feste Bedeutung; ist es aber aus dem Sinne des Satzes nicht ersichtlich, welche Präposition anzuwenden ist, so wird die Präposition je gebraucht, welche keine selbstständige Bedeutung hat; z.B. ĝojí je tio, sich darüber freuen; ridí je tio, darüber lachen; enuó je la patrújó, Sehnsucht nach dem Vaterlande. Die Klarheit leidet keineswegs darunter, da doch dasselbe in allen Sprachen geschieht, nämlich, daß man in solchen Fällen eine beliebige Präposition gebraucht, wenn sie nur einmal angenommen ist. In der internationalen Sprache wird in solchen Fällen immer nur die eine Präposition je angewendet. Statt der Präposition je kann man auch den Akkusativ ohne Präposition gebrauchen, wo kein Doppelsinn zu befürchten ist.

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

15. Sogenannte Fremdwörter, d.h. solche Wörter, welche die Mehrheit der Sprachen aus einer und derselben fremden Quelle entlehnt hat, werden in der internationalen Sprache unverändert gebraucht, indem sie nur die internationale Orthographie annehmen; aber bei verschiedenen Wörtern, die eine gemeinsame Wurzel haben, ist es be¬er, nur das Grundwort unverändert zu gebrauchen, die abgeleiteten Wörter aber — nach den Regeln der internationalen Sprache zu bilden; z.B. Theater, teatró; theatralisch, teatrá. 16. Die Endung des Substantivs und des Artikels kann ausgela¬en werden, indem man dieselben durch einen Apostroph erseßt; z.B. Ŝiller’, statt Ŝilleró; de l’ mondó, statt de la mondó.

ГРАММАТИКА A) АЗБУКА

Прим�чаніе I. Буква h произносится какъ h въ языкахъ н� мецкомъ, латинскомъ и другихъ; буква ŭ (которая употребля-ется толкьо посл� гласной), произносится какъ корокое u въ н� – мецкомъ слов� kaufen или въ латинскомъ laudo. Лица, не знаю-щія никакой другой азбуки кром� русской, могутъ на первыхъ порахъ произносить h какъ русское х, а ŭ какъ русское у. Прим�чаніе II. Типографіи, не им� ющія буквъ ĉ, ĝ, ĥ, ĵ, ŝ, ŭ, могутъ на первыхъ порахъ употреблять ch, gh, hh, jh, sh, u.

B) ЧАСТИ Р�ЧИ 1. Члена неопред�леннаго н�тъ; есть только опред�ленный (la), одинаковый для вс�хъ родовъ, падежей и

чиселъ. Прим�чаніе. Употребленіе члена такое же, какъ въ языкахъ н� мецкомъ, французскомъ и другихъ. Лица, для которыхъ употребленіе члена представляетъ трудности, могутъ совершенно его не употреблять.

2. Существительное всегда оканчивается на o. Для образованія множественнаго числа прибавляется окончаніе j. Падежей есть только два: именительнаго прибавленіемъ окончанія n. Остальные падежи выражаются помощью предлоговъ: для родительнаго — de (отъ), для дательнаго — al (къ), для творительнаго — per (посредствомъ) или другіе предлоги соотв�т-ственно смыслу. (Прим�ры: patr| o отецъ, al patr| o отцу, patr| o| n отца (винит. пад.), por patr| o| j для отцовъ, patr| o| j| n отцовъ, (винит. пад.). 3. Прилагательное всегда оканчивается на a. Падежи и числа какъ у существительнаго. Сравни-тельная степень образуется помощью слова pli (бо-л�е), а превосходная — plej (наибол�е); слово „ч�мъ‟ переводится ol. (Прим.: pli blank| a ol neĝ| o б�л�е сх�а; mi hav| as la plej bon| a| n patr|in| o| n я им�ю самую лучшую мать). 4. Числительныя количественныя (не скло-няются): unu (1), du (2), tri (3), kvar (4), kvin (5) ses (6), sep (7), ok (8), naŭ (9), dek (10), cent (100), mil (1000). Десятки и сотни образуются простымъ сліяніемъ числительныхъ. Для образованія порядковыхъ прубавляется окончаніе прилагательнаго; для множи-тельныхъ — бставка obl, дла дробныхъ — on, для собирательныхь — op, для разд�лительныя — слово po. Кром� того могутъ быть числительныя существи-тельныя _______и нар �чныя. (При- м�ры: Kvin| cent tri| dek tri = 533; kvar| a

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto етвертый; unu| o единица; du| e во вторыхъ; tri| obl| a тройной, kvar| on| o четверть; du| op| e вдвоемъ; po kvin по пяти). 5. М�стоименія личныя: mi (я), vi (вы, ты), li (онъ), ŝi (она), ĝi (оно; о вешье или о живо-тномъ), si (себя), ni (мы), ili (они, он�), oni (бес-личное множественнаго числа); притяжательныя образуются прибавленіемъ окончанія прилагательнаго. Склоненіе какъ у сущес- твительныхъ (Прим�ры: mi| n меня (винит.); mi| a мой). 6. Глаголъ по лицамъ и числамъ не изм�нается (наприм.: mi far| as я д�лаю, la patr| o far| as отецъ д�лаетъ, ili far| as они д�лаютъ). Формы глагола: a) Настоящее время принимаетъ окончаніе as (наприм�ръ: mi far| as я д�лаю). b) Прошедшее — is (li far|is онъ д�латъ). c) Будущее — os (ili far| os они будутъ д�лать). ĉ) Условное наклоненіе — us (ŝi far| us она бы д�лала). d) Повелительное наклоненіе — u (far| u д�лай, д�- лайте). e) Неопред�ленное наклоненіе — i (far|i д�-лать). Причастія (и д�епричастія) f) Д�йствит. залога настоящаго времени — ant (far| ant| a д�лающій, far| ant| e д�лая). g) Д�йствут. залога прошедш. времени — int (far|int| a с�лавшій). ĝ) Д�йствит. залога будущ. времени — ont (far| ont| a который сд�лаетъ). h) Страдат. залога настоящ. времени — at (far| at| a сд�лаемый). ĥ) Страдат. залога прошедш. времени — it (far|it| a сд�ланный). i) Страдат. залога будущ. времени — ot (far| ot| a им�ющій быть сд�ланнымъ). Вс� формы страдательнаго залога образуются по- мощью соотв�тственной формы глагола est (быть) и причастія страдательнаго залога дан-наго глагола; предлогъ при этомъ употре-бляется de (Прим�ръ: ŝi est| as am| at| a de ĉiu| j она любима вс�ми). 7. Нар�чія оканчиваются на e. Степени сравненія какъ у прилагательныхъ (Прим�ръ: mi| a frat| o pli bon| e kant| as ol mi мой братъ лучше меня поетъ). 8. Предлоги вс� требуютъ именительнаго падежа. C) ОБЩІЯ ПРАВИЛА. 9. Каждое слово читается такъ, какъ оно на-писано. 10. Удареніе всегда находится на предпосл�-днемъ слов�. 11. Сложныя слова образуются простымъ сліяпиемъ словъ (главное на конц�), которыя пишутся вм�ст�, но 1 отд�ляются другъ отъ друга черточкой .). Грам- матическія окончанія разсматриваются также какъ самостоятельныя слова (Прим�ръ: vapor|ŝip| o, пароходъ — изъ vapor паръ, ŝip корабль, o окончаніе существительныхъ). 12. При другомъ отрицательномъ слов� отри-цаніе ne опускается (Прим�ръ: mi neniam vid|is я никогда не видалъ). 13. На вопросъ „куда‟ слова принимаютъ окончаніе винительнаго падежа (Прим�ры: tie тамъ — tie| n туда; Varsovi| o| n въ Варшаву).

14. Каждый предлогъ им�тъ опред�ленное постоянное значеніе; если же нужно употребить предлогъ, а прямой смыслъ не указываетъ, какой именно, то употребляется предлогъ je, который самостоятельнаго значенія не им�етъ (Прим�ры: ĝoj|i je tio радоваться этому; rid|i je tio см�яться надъ этимъ; enu| o je la patr| uj| o тоска по родин� и т. д.). Ясность отъ этофо не страдаетъ, потому что во вс�хъ языкахъ въ этихъ случаяхъ употреб-ляется какой угодно предлогъ, лишь бы обычай далъ ему санкцію; въ междунатодномъ же язык� санкція на вс� подобные случаи дана одному предлогу je. Вм�сто предлога je можно также употребить винительный падежъ. 15. Такъ называемыя "иностранныя" слова, т.е. такія, которыя большинствомъ языковъ взяты изъ одного чужого источника, употребляются въ международномъ язык� безъ изм�ненія, принимая только ор�ографію этого языка; но при различныхъ словахъ одного корня лучше употреблять безъ изм�ненія толкьо основное слово, а другія образовать по правиламъ международнаго языка (Прим�ръ: театръ — teatr| o, но театральный — teatr| a). 16. Окончанія существительнаго и члена могутъ быть опущены и зам�нены апострофомъ (Прим�ры: dom’ вм. dom| o; de l’mond| o вм. de la mond| o.

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

GRAMATYKA A) ABECADŁO

UWAGA. — Drukarnia, nie posiadająca czcionek ze znaczkami, może zamiast ĉ, ĝ, ĥ, ĵ, ŝ, ŭ, drukować ch, gh, hh, jh, sh, u.

B) CZĘSCI MOWY 1. Przedimka nieokreślnego niema; jest tylko określny la, wspólny dla wszystkich rodzajów, przypadków i

liczb. 2. Rzeczownik kończy się zawsze na o. Dla utworzenia liczby mnogiéj dodaje się końcówka j. Przypadków jest dwa: mianownik (nominativus) i biernik (accusativus); ten ostatni powstaje z mianownika przez dodanie zakończenia n. Resztę przypadków oddaje się za pomocą przyimków: dla dopełniacza (genitivus) — de (od), dla celownika (dativus) — al (do), dla narzędnika (instrumentalis) — per (przez), lub inne przyimki odpowiednio do znaczenia. Przykłady : patr/o ojciec, al patr/o ojcu, patr/o/n ojca (przypadek czwarty), por patr/o/j dla ojców, patro/j/n ojców (przyp. czwarty). 3. Przymiotnik zawsze kończy się na a. Przypadki i liczby też same co dla rzeczownika. Stopień wyższy tworzy się przez dodanie wyrazu pli (więcéj), a najwyższy przez dodanie plej (najwięcéj); wyraz "niż" tłomaczy się przez ol. Przykład: Pli blankla ol neĝ/o bielszy od śniegu. 4. Liczebniki główne nie odmieniają się: unu (1), du (2), tri (3), kvar (4), kvin (5), ses (6), sep (7), ok (8), naŭ (9), dek ( 10), cent (100), mil (1000). Dziesiątki i setki tworzą się przez proste połączenie liczebników. Dla utworzenia liczebników porządkowych dodaje się końcówka przymiotnika, dla wielorakich — przyrostek obl, dla ułamkowych — on, dla zbiorowych — op, dla podziałowych — wyraz po. Prócz tego mogą być liczebniki rzeczowne i przysłówkowe. Przykłady : kvin/cent tr/dek tri=533; kva/a czwarty; un/o jednostka; du/e powtóre; tr/ob/a potrójny, trojaki; kva/on/o czwarta część; du/op/e we dwoje; po kvin po pięć. 5. Zaimki osobiste: mi (ja), vi (wy, ty) li (on), ŝi (ona), ĝi (ono; o rzeczy lub zwierzęciu), si (siebie) ni (my), ili (oni, one), oni (zaimek nieosobisty liczby mnogiéj); dzierżawcze tworzą się przez dodanie końcówki przymiotnika. Zaimki odmieniają się jak rzeczowniki. Przykłady : mi/n mnie (przyp. czwarty); mi/a mój. 6. Słowo nie odmienia się przez osoby i liczby. Np. mi far/as ja czynię, la patr/o far/as ojciec czyni, ili far/as oni czynią. Formy słowa: a) Czas teraźniejszy ma zakończenie as. (Przykład: mi far/as ja czynię). b) Czas przeszły— is ( li far/is on czynił). c) Czas przyszły—os (ili far/os oni będą czynili). ĉ) Tryb warunkowy—us (ŝi far/us ona by czynila). d) Tryb rozliazujący—u(far/ u czyń, czyńcie). e) Tryb bezokoliczny—i(far/i czynić). Imiesłowy (odmienne i nieodmienne): f) Imiesłów czynny czasu teraźniejszego—ant (far/an/a czyniący, fa/ąn/e czyniąc).

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

g) Imiesłów czynny czasu przeszłego— int (far/in/ta który uczynił). ĝ) Imiesłów czynny czasu przyszłego—ont (far/ont/a który uczyni). h) Imiesłów bierny czasu teraźn. — at (fat/at/a czyniony). ĥ) Imiesłów bierny czasu przeszłego — it (far/it/a uczyniony). i) Imiesłów bierny czasu przyszłego — ot (far/ot/a mający być uczynionym). Wszystkie formy strony biernéj tworzą się zapomocą odpowiedniéj formy słowa est być i imiesłow biernego danego słowa; używa się przytem przyimka de (np. ŝi est/as am/at/a de ĉiu/j — ona kochana jest przez wszystkich). 7. Przysłówki mają zakończenie e. Stopniowanie podobnem jest do stopniowania przymiotników (np. mi/a frat/o pli bon/e kant/as ol mi — brat mój lepiej śpiewa odemnie). 8. Przyimki rządzą wszystkie przypadkiem pierwszym. C) PRAWIDŁA OGOLNE 9. Każdy wyraz tak się czyta, jak się pisze. 10. Akcent pada zawsze na przedostatnią zgłoskę. 11. Wyrazy złożone tworzą się przez proste połączenie wyrazów (główny na końcu). Przykład : vapor/ŝip/o, parostatek — z vapor para, ŝip okręt, o — końcówka rzeczownika. 12. Przy innym przeczącym wyrazie opuszcza się przysłówek przeczący ne (np. mi neniam vid/is nigdy nie

widziałem). 13. Na pytanie «dokąd» wyrazy przybierają końcówkę przypadku czwartego (np. tie tam (w tamtem miejscu) — tie/n tam (do tamtego miejsca); Varsovi/o/n (do Warszawy). 14. Każdy przyimek ma określone, stałe znaczenie; jeżeli należy użyć przyimka w wypadkach, gdzie wybór jego nie wypływa z natury rzeczy, używany bywa przyimek je, który nie ma samoistnego znaczenia (np. ĝoj/i je tio cieszyć się z tego; mal/san/a je la okul/o/j chory na oczy; enu/o je la patr/uj/o tęsknota za ojczyzną i t. p. Jasność języka wcale wskutek tego nie szwankuje, albowiem w tym razie wszystkie języki używaja jakiegokolwiek przyimka, byle go tylko zwyczaj uświęcił; w języku zaś międzynarodowym sankcja we wszystkich podobnych wypadkach nadaną została jednemu tylko przyimkowi je). Zamiast przmyika je używać też można, przypadku czwartego bez przyimka tam, gdzie nie zachodzi obawa dwuznaczności. 15. Tak zwane wyrazy «cudzoziemskie» t. j. takie, które większość języków przyjęła z jednego obcego źródła, nie ulegają w języku międzynarodowym żadnéj zmianie, lecz otrzymują tylko pisownię międzynarodową; przy rozmaitych wszakże wyrazach jednego źródłosłowu, lepiéj używać bez zmiany tylko wyrazu pierwotnego, a inne tworzyć według prawideł języka międzynarodowego (np. teatr/o—teatr, lecz teatralny— teatr/a). 16. Końcówkę rzeczownika i przedimka można opuścić i zastąpić apostrofem (np. Ŝiller’ zam. Ŝiller/o ; de l’ mond/o zamiast de la mond/o).

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

EKZERCARO de la lingvo internacia «Esperanto»

§ 1. ALFABETO

Nomoj de la literoj : a, bo, co, ĉo, do, e, fo, go, ĝo, ho, ĥo,

i, jo, ĵo, ko, lo, mo, no, o, po, ro, so, ŝo, to, u, ŭo, vo, zo.

§ 2. Ekzerco de legado.

Al. Bá- lo. Pá-tro. Nú-bo. Cé-lo. Ci-tró- no. Cén-to. Sén-to. Scé- no. Scí-o.Có-lo. Kó-lo. O-fi-cí-ro. Fa-cí- la. Lá-ca. Pa-cú- lo. Ĉar. Ĉe-mí- zo. Ĉi-ká-no. Ĉi-é-lo. Ĉu. Fe- lí-ĉa. Cí-a. Ĉí-a. Pro-cé-so. Sen-ĉé-sa Ec. Eĉ. Ek. Da. Lú-do. Dén-to. Plén-di. El. En. De. Té-ni. Sen. Vé-ro. Fá-li. Fi-déla. Trá- fi. Gá- lo. Grán-da. Gén-to. Gíp-so. Gús-to. Lé-gi. Pá-go. Pá- ĝo. Ĝis. Ĝús-ta. Ré- ĝi. Ĝar-dé-no. Lón-ga. Régno. Síg- ni. Gvar-dí-o. Língvo. Ĝu-á-do. Há-ro. Hi-rúndo. Há-ki. Ne-hé- la. Pac-hó-ro.Ses- hó-ra Bat-hú- fo. Hóro. Ĥó-ro. Kó-ro. Ĥo-léro. Ĥe- mí-o. I- mí-ti. Fí- lo. Bír-do. Tró- vi. Prin- tém-po. Min. Fo- í-ro. Fe-í- no. I-el. I-am. In. Jam. Ju. Jes. Juris-to. Kra-jó-no. Ma-jés-ta. Tuj. Dó- moj. Ru- í-no. Prúj-no. Ba- lá- i. Pá-laj. De-í- no. Véj-no. Pe-ré- i. Málplej. Jús-ta. Ĵus. Ĵé-ti. Ĵa- lú-za. Ĵur-nálo. Má-jo. Boná-ĵo. Ká-po. Ma-kú- lo. Kés-to. Su-ké-ro. Ak-vo. Kokéto. Li-kvó-ro. Pac-ká-po.

§ 3.

Ekzerco de legado.

Lá-vi. Le-ví- lo. Pa-ró- li. Mem. Im-plí-ki. Em-ba-rá-so. Nó-mo. In-di- fe-rén-ta. In-ter-na-cí-a. Ol. He-ró-i. Hero- í-no. Fój- no. Pí-a. Pál-pi. Ri-pé-ti. Ar-bá-ro. Sá-ma. Stá-ri. Si- gé- lo. Sis-té- mo. Pe-sí- lo. Pe-zí- lo. Sénti. Sofís- mo. Ci-pré-so. Ŝi. Pá-ŝo. Stá- lo. Ŝtá-lo. Vés-to. Véŝ-to. Dis-ŝí-ri. Ŝan-cé- li. Ta-pí-ŝo Te-o-rí-o. Patén-to. U-tí- la. Un-go. Plú- mo. Tu- múl-to. Plu. Lú- i. Kí-u. Ba- lá-u. Traú- lo. Pe-ré-u. Ne-ú- lo. Fráŭ- lo. Paŭlí- no. Láŭ-di. Eŭ-rópo. Tro- ú-zi. Ho-dí-aŭ. Vá-na. Vér-so. Sól-vi. Zór- gi. Zení-to. Zo-o-lo- gí-o. A-zé- no.

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

Me-zú-ro. Ná-zo. Tre-zó-ro. Mez- nók-to. Zú- mo. Sú- mo. Zó-no. Só-no. Pé- zo. Pé-co. Pé-so. Ne-ní-o. A-díaŭ. Fi- zí-ko. Ge-o-gra- fí-o. Spi-rí-to. Lip- há-ro. In-díg-ni. Ne-ní-el. Spe-gú- lo. Ŝpí- no. Né-i. Ré-e. He-ró-o. Kon-scí-i. Tra-e-té-ra. He-ro-é-to. Lú-e. Mó-le. Pá- le. Tra- í-re. Pa-sí-e. Me-tí-o. In- ĝe-ni-é-ro. Insékto. Re-sér- vi. Re-zér-vi.

§ 4. Ekzerco de legado.

Citrono. Cento. Sceno. Scio. Balau. Ŝanceli. Neniel. Embaraso. Zoologio. Reservi. Traire. Hodiaŭ. Disŝiri. Neulo. Majesta. Packapo. Heroino. Pezo. Internacia. Seshora. Cipreso. Stalo. Feino. Plu. Sukero. Gento. Indigni. Sigelo. Krajono. Ruino. Pesilo. Lipharo. Metio. Ĝardeno. Sono. Laŭdi. Pale. Facila. Insekto. Kiu. Zorgi. Cikano. Traetera. Sofismo. Domoj. Spino. Majo. Signi. Ec. Bonaĵo. Legi. Iel. Juristo.Ĉielo. Ĥemio.

§5 Patro kaj frato. — Leono estas besto. — Rozo estas floro kaj kolombo estas birdo. — La rozo apartenas al Teodoro. — La suno brilas. — La patro estas sana. — La patro estas tajloro. ajna lingvo

patro

père

father

Vater

отецъ

ojciec

marque le substantif

ending of bezeichnet nouns das (substantive) Adjektiv

означаетъ существительное

oznacza rzeczownik

kaj

and

und

frato

frère

brother

Bruder

братъ

brat

leono

lion

Löwe

левъ

lew

esti

être

sein

быть

być

marque le ending of the означаетъ présent present tense bezeichnet настоящее время d’un verbe in verbs das Präsens глагола

oznacza czas teraźniejszy

besto

animal

beast

Thier

животное

zwierzę

rozo

rose

Rose

роза

roźa

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

floro

fleur

flower

Blume

цв�тъ, цв�токъ

kwiat

kolombo pigeon

dove

Taube

голубь

gołąb’

birdo

oiseau

bird

Vogel

nтица

ptak

article défini (le, la, les)

the

bestimmter членъ опред� przedimek Artikel (der, ленный (по русски określny (nie die, das) не переводится) tłómaczy się)

aparteni appartenir belong

gehören

принадлежатъ

należeć.

zu (ersetzt zugleich den Dativ)

къ (зам� няетъ также дательный падежъ)

do (zastępuje też przypadek trzeci)

suno

soleil

sun

Sonne

солнце

słońce

brili

briller

shine

Glänzen

блистать

błyszczeć

sana

sain, en santé

well, healthy Gesund

здоровый

zdrowy

marque l’adjectif

bezeichnet termination das of adjectives Adjektiv

означаетъ прилагательное

oznacza przymiotnik

tajloro

tailleur

tailor

nортной

krawiec

Schneider

ĉi tie estu traduko de la paragrafa teksto al ajna ling vo

§6 Infano ne estas matura homo. — La infano jam ne ploras. — La ĉielo estas blua. — Kie estas la libro kaj la krajono? — La libro estas sur la tablo, kaj la krajono kuŝas sur la fenestro. — Sur la fenestro kuŝas krajono kaj plumo. — Jen estas pomo. — Jen estas la pomo, kiun mi trovis. — Sur la tero kuŝas ŝtono. ajna lingvo

infano

enfant

child

Kind

дитя

dziecię

non, ne, ne... pas no, not

nicht, nein

не, н�тъ

nie

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

matura mûr

mature, ripe

reif

зр�лый

dojrzały

homo

homme

man

Mensch

челов�къ

człowiek

jam

déjà

already

schon

уже

juź

plori

pleurer

mourn, weep

weinen

nлакать

płakać

ĉielo

ciel

heaven

Himmel

небо

niebo

blua

bleu

blue

blau

синій

niebieski

kie

où

where

гд�

gdzie

book

Buch

книга

księga, książka

krajono crayon

pencil

Bleistift

карандашъ

ołówek

sur

upon, on

auf

на

tablo

table

Tisch

столъ

stół

kuŝi

être couché

lie (down)

liegen

лежать

leżeć

fenestro fenêtre

window

Fenster

окно

okno

plumo

plume

pen

Feder

nеро

pióro

jen

voici, voilà

behold, lo

da, siehe

вотъ

otóż

pomo

pomme

apple

Apfel

яблоко

jabłko

kiu

qui lequel, laquelle

wer, who, which welcher

кто, который kto, który

marque l’accusatif ou complement direct

ending of the objective

bezeichnet den Accusativ

означаетъ oznacza винительный przypadek падежъ czwarty

je, moi

Ich

trovi

trouver

find

finden

находить

znajdować

ending of past tense in verbs

bezeichnet die vergangene Zeit

означаетъ прошедшее время

oznaczca czas przeszły

libro

livre

marque le passé

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

tero

terre

earth

Erde

земля

ziemia

ŝtono

pierre

stone

Stein

камень

kamień

ĉi tie estu traduko de la paragrafa teksto al ajna ling vo

§7 Leono estas forta. — La dentoj de leono estas akraj. — Al leono ne donu la manon. — Mi vidas leonon. — Resti kun leono estas danĝere. — Kiu kuraĝas rajdi sur leono? — Mi parolas pri leono. ajna lingvo

сильный

silny, mocny

зубъ

ząb

forta

fort

strong

stark, kräftig

dento

dent

tooth

Zahn

marque le sign of the pluriel plural

означаетъ множественное bezeichne число t die родительный Mehrzahl падежъ

oznacza liczbę mnogą

of, from

von; ersetzt auch den Genitiv

отъ; зам�няетъ также

od; zastępuje też przypadek drugi

akra

aigu

sharp

scharf

острый

ostry

doni

donner

give

geben

давать

dawać

ending of marque the l’impérati imperative f in verbs

bezeichne означаетъ t den повелительное Imperativ наклоненіе

oznacza tryb rozkazujący

mano

main

hand

Hand

рука

ręka

vidi

voir

see

sehen

вид�ть

widzieć

resti

rester

remain

bleiben

остваваться

pozostawać

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

kun

avec

danĝer o danger

with danger

marque ending of l’adverbe adverbs

courageu kuraĝa x

mit

съ

Gefahr

онасность

niebezpieczeństw o

endung des Adverbs

zakończenie окончаніе нар�чія przysłówka

courageous, kühn, daring dreist

см�лый

smialy

aller à cheval

ride

�здить верхомъ

jeździć konno

marque l’infinitif

termination of the bezeichne означаетъ infinitive in t den неопред�ленное verbs Intinitiv наклоненіе

oznacza tryb bezokoliczny słowa

paroli

parler

speak

говорить

mówić

pri

sur, touchant, de

concerning, about von, über

о, объ

rajdi

reiten

sprechen

ĉi tie estu traduko de la paragrafa teksto al ajna ling vo

§8 La patro estas bona. — Jen kuŝas la ĉapelo de la patro. — Diru al la patro, ke mi estas diligenta. — Mi amas la patron. — Venu kune kun la patro. — La filo staras apud la patro. — La mano de Johano estas pura. — Mi konas Johanon. — Ludoviko, donu al mi panon. — Mi manĝas per la buŝo kaj flaras per la nazo. — Antaŭ la domo staras arbo. — La patro estas en la ĉambro. ajna lingvo

bona

bon

good

gut

добрый

dobry

ĉapelo

chapeau

hat

Hut

шляпа

kapelusz

diri

dire

say

sagen

сказать

powiadać

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

que

diligent, diligenta assidu

that (conj.)

dass

что

że

diligent

fleissig

nрилежный

pilny

ami

aimer

love

lieben

любить

lubić, kochać

veni

venir

come

kommen

nриходить

przychodzić

kune

ensemble together

zusammen

вм� ст�

razem, wraz

filo

fils

son

Sohn

сынъ

syn

stari

être debout

stand

stehen

стоять

stać

apud

auprès de near by

neben, an

nри, возл�

przy, obok

pura

pur, propre

clean, pure

rein

чистый

czysty

koni

connaître

know, recognise

kennen

знать (быть знакомымъ)

znać

pano

pain

bread

Brot

xл� бъ

chleb

manĝi

manger

eat

essen

� сть

jeść

per

par, au through, by moyen de means of

mittelst, vermittelst, durch

przez, za nосредствомъ pomocą

buŝo

bouche

mouth

Mund

ротъ

usta

flari

flairer, sentir

smell

riechen, schnupfen

нюхать, обонять

wąchać

nazo

nez

nose

Nase

носъ

nos

antaŭ

devant

before

nредъ

przed

domo

maison

house

Haus

домъ

dom

arbo

arbre

tree

Baum

дерево

drzewo

ĉambro

chambre

room

Zimmer

комната

pokój

ĉi tie estu traduko de la paragrafa teksto al ajna ling vo

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

§9 La birdoj flugas. — La kanto de la birdoj estas agrabla. — Donu al la birdoj akvon, ĉar ili volas trinki. — La knabo forpelis la birdojn. — Ni vidas per la okuloj kaj aŭdas per la oreloj. — Bonaj infanoj lernas diligente. — Aleksandro ne volas lerni, kaj tial mi batas Aleksandron. — De la patro mi ricevis libron, kaj de la frato mi ricevis plumon. — Mi venas de la avo, kaj mi iras nun al la onklo. — Mi legas libron. — La patro ne legas libron, sed li skribas leteron.

ajna lingvo

flugi

voler (avec des ailes)

fly (vb.)

fliegen

летать

latać

kanti

chanter

sing

singen

n� ть

śpiewać

agrabla agréable

agreeable

angenehm

nріятный przyjemny

akvo

eau

water

Wasser

вода

ĉar

car, parce que

for

weil, da, denn

ибо, такъ albowiem, какъ ponieważ они, он� oni, one

woda

ili

ils, elles

they

sie (Mehrzahl)

voli

vouloir

wish, will

wollen

xот� ть

chcieć

trinki

boire

drink

trinken

nить

pić

knabo

garçon

boy

Knabe

мальчикъ chłopiec

for

loin, hors

forth, out

fort

nрочь

precz

peli

chasser, renvoyer

pursue, chase out

jagen, treiben

гнать

gonić

nous

wir

мы

okulo

oeil

eye

Auge

глазъ

oko

aŭdi

entendre

hear

hören

слышать słyszeć

orelo

oreille

ear

Ohr

ухо

ucho

lerni

apprendre

learn

lernen

учиться

uczyć się

tial

c’est pourquoi

therefore

darum, deshalb

nотому

dla tego

bati

battre

beat

schlagen

бить

bić

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

recevoir, obtenir

ricevi

obtain, get, receive

bekommen, erhalten

олучать

otrzymywać

avo

grand-père

grandfather Grossvater

д� дъ, dziad, д�душка dziadek

iri

aller

gehen

идти

iść

nun

maintenant

now

jetzt

теперь

teraz

onklo

oncle

uncle

Onkel

дядя

wuj, stryj

legi

lire

read

lesen

читать

czytać

sed

mais

but

aber, sondern но, а

lecz

il, lui

онъ

skribi

écrire

write

schreiben

nисать

pisać

letero

lettre, épître

letter

Brief

nисьмо

list

ĉi tie estu traduko de la paragrafa teksto al ajna ling vo

§10 Papero estas blanka. — Blanka papero kuŝas sur la tablo. — La blanka papero jam ne kuŝas sur la tablo. — Jen estas la kajero de la juna fraŭlino. — La patro donis al mi dolĉan pomon. — Rakontu al mia juna amiko belan historion. — Mi ne amas obstinajn homojn. — Mi deziras al vi bonan tagon, sinjoro! — Bonan matenon! — Ĝojan feston! (mi deziras al vi). — Kia ĝoja festo! (estas hodiaŭ). — Sur la ĉielo staras la bela suno. — En la tago ni vidas la helan sunon, kaj en la nokto ni vidas la palan lunon kaj la belajn stelojn. — La papero estas tre blanka, sed la neĝo estas pli blanka. — Lakto estas pli nutra, ol vino. — Mi havas pli freŝan panon, ol vi. — Ne, vi eraras, sinjoro: via pano estas malpli freŝa, ol mia. — El ĉiuj miaj infanoj Ernesto estas la plej juna. — Mi estas tiel forta, kiel vi. — El ĉiuj siaj fratoj Antono estas la malplej saĝa. ajna lingvo

papero papier

paper

Papier

бумага

papier

blanka blanc

white

weiss

б� лый

biały

kajero cahier

copy book

Heft

тетрадь

kajet

juna

young

jung

молодой

młody

fraŭlo

jeune homme non

bachelor

unverheirathet xолостой

kawaler

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

marié

er Herr

господинъ

ending of feminine marque le words; e.g. féminin; ex.: patro patro père father— — patrino patrino mère mother

bezeichnet das weibliche Geschlecht; z.B. patro Vater— patrino Mutter; fianĉo Bräutigam— fianĉino Braut

означаетъ женскійполъ; напр. patro отецъ — patrino мать; fianĉo женихъ — fianĉino нев�ста

oznacza płeć żeńską; np. patro ojciec — patrino matka; koko kogut — kokino kura

demoiselle, fraŭlin mademoisell o e miss

Fräulein

барышня

panna

dolĉa

sweet

süss

сладкій

słodki

rakonti raconter

tell, relate

erzählen

разсказывать

opowiadać

mia

mon

mein

мой

mój

amiko

ami

friend

freund

другъ

przyjaciel

beautiful

schön, hübsch

красивый, прекрасный

piękny, ładny

histori o histoire

history, story

Geschichte

исторія

historja

entêté, obstina obstiné

obstinate

eigensinnig

упрямый

uparty

deziri

désirer

desire

wünschen

желать

życzyć

vous, toi, tu you

Ihr, du, Sie

вы, ты

wy, ty

tago

jour

day

Tag

день

dzień

sinjoro monsieur

sir, Mr.

Herr

господинъ

pan

mateno matin

morning

Morgen

утро

poranek

ĝoji

se réjouir

rejoice

sich freuen

радоваться

cieszyć się

festi

fêter

feast

feiern

nраздновать

świętować

quel

of what was für ein, kind, what a welcher

какой

jaki

bela

kia

doux

beau

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

hodiaŭ aujourd’hui

to-day

Heute

севодня

dziś

en, dans

in, ein-

въ

hela

clair (qui n’est pas obscur)

clear, glaring

hell, grell

яркій

jasny, jaskrawy

nokto

nuit

night

Nacht

ночь

noc

pala

pâle

pale

bleich, blass

бл� дный

blady

luno

lune

moon

Mond

луна

księźyć

stelo

étoile

star

Stern

зв� зда

gwiazda

neĝo

neige

snow

Schnee

сн� гъ

śnieg

pli

plus

mehr

бол� е, больше więcej

lakto

lait

milk

Milch

молоко

mleko

nähren

nитать

karmić, pożywiać

nutri

nourrir

nourish

que (dans une comparaison ) than

als

ч� мъ

niź

vino

vin

vine

Wein

вино

wino

havi

avoir

have

haben

им� ть

mieć

freŝa

frais, récent fresh

frisch

св� жій

świeźy

ошибаться, блуждать

błądzić, mylić się

прямо противоположн о; напр. bona хорошій — malbona дурной; estimi уважать — malestimi презирать

oznacza preciwieństwo;n p. bona dobry — malbona zły; estimi poważać — malestimi gardzić

erari

errer

err, mistake irren

mal

marque les contraires; ex. bona bon — malbona mauvais; estimi estimer — malestimi mépriser

denotes opposites;e. g. bona good — malbona evil; estimi esteem — malestimi despise

geraden Gegensatz; z.B. bona gut — malbona schlecht; estimi — schätzen — malestimi verachten bezeichnet

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

einen de, d’entre, é-, ex-

from, out from

aus

изъ

ĉiu

chacun

each, every one

jedermann

всякій, каждый wszystek, każdy

ĉiuj

tous

all

alle

вс�

wszyscy

plej

le plus

most

am meisten

наибол�е

najwięcej

tiel

ainsi, de cette manière

thus, so

такъ

tak

kiel

comment

how, as

wie

какъ

jak

soi, se

one’s self

sich

себя

siebie

sia

son, sa

one’s

sein

свой

swój

wise

klug, vernünftig

умный

mądry

saĝa

sage, sensé

ĉi tie estu traduko de la paragrafa teksto al ajna ling vo

§11 La feino Unu vidvino havis du filinojn. — La pli maljuna estis tiel simila al la patrino per sia karaktero kaj vizaĝo, ke ĉiu, kiu ŝin vidis, povis pensi, ke li vidas la patrinon; ili ambaŭ estis tiel malagrablaj kaj tiel fieraj, ke oni ne povis vivi kun ili. — La pli juna filino, kiu estis la plena portreto de sia patro laŭ sia boneco kaj honesteco, estis krom tio unu el la plej belaj knabinoj, kiujn oni povis trovi . ajna lingvo

feino unu vidvo du simila karakter o vizaĝo povi

fée un veuf deux semblable

fairy one widower two like, similar

Fee ein, eins Wittwer zwei ähnlich

фея одинъ вдовецъ два похожій

wieszczka jeden wdowiec dwa podobny

caractère visage pouvoir

character face be able, can

Charakter Gesicht können

характеръ лицо мочь

charakter twarz módz

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

pensi ambaŭ fiera

penser l’un et l’autre fier, orgueilleux

oni vivi plena portreto

on vivre plein portrait

laŭ

selon, d’après

ec honesta krom tio

think both

denken beide

думать оба

myśleć obaj

proud

stolz

гордый езличное м�стоименіе множественнаг о числа жить полный портретъ

dumny zaimek nieosobisty liczby mnogiej żyć pełny portret

по, согласно

one, people, they live full, complete portrait

according to denotes qualities; e.g. — good — boneco marque la goodness; viro qualité (abstraitement); man — vireco ex. bona bon — manliness; virino woman boneco bonté; viro homme — — virineco vireco virilité womanliness honnête honest hors, hormis, besides, excepté without, except cela that, that one

man leben voll Portrait nach, gemäss Eigenschaft; z.B. bona gut — boneco Güte; virino Weib — virineco Weiblichkei t ehrlich

качество или состояніе; напр. Bona добрый — boneco доброта; virino женщина — virineco женственность честный

według przymiot; np. bona dobry — boneco dobroć; infano dziecię — infaneco dzieciństw o uczciwy

ausser jenes, das

кром� то, это

oprócz to, tamto

ĉi tie estu traduko de la paragrafa teksto al ajna ling vo

§12 Du homoj povas pli multe fari ol unu. — Mi havas nur unu buŝon, sed mi havas du orelojn. — Li promenas kun tri hundoj. — Li faris ĉion per la dek fingroj de siaj manoj. — El ŝiaj multaj infanoj unuj estas bonaj kaj aliaj estas malbonaj. — Kvin kaj sep faras dek du. — Dek kaj dek faras dudek. — Kvar kaj dek ok faras dudek du. — Tridek kaj kvardek kvin faras sepdek kvin. — Mil okcent naŭdek tri. — Li havas dek unu infanojn. — Sesdek minutoj faras unu horon, kaj unu minuto konsistas el sesdek sekundoj. — Januaro estas la unua monato de la jaro, Aprilo estas la kvara, Novembro estas la dek-unua, Decembro estas la dek-dua. — La dudeka (tago) de Februaro estas la kvindek-unua tago de la jaro. — La sepan tagon de la semajno Dio elektis, ke ĝi estu pli sankta, ol la ses unuaj tagoj. — Kion Dio kreis en la sesa tago? — Kiun daton ni havas hodiaŭ? — Hodiaŭ estas la dudek sepa (tago) de Marto. — Georgo Vaŝington estis naskita la dudek duan de Februaro de la jaro mil sepcent tridek dua.

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto ajna lingvo

beaucoup, nombreux faire seulement, nur ne... que se promeni promener tri trois hundo chien ĉio tout dek dix fingro doigt alia autre kvin cinq sep sept kvar quatre ok huit mille mil (nombre) cent cent naŭ neuf (9) ses six minuto minute horo heure konsisti consister sekundo seconde Januaro Janvier monato mois jaro année Aprilo Avril Novembro Novembre Decembro Décembre Februaro Février semajno semaine Dio Dieu elekti hoisir cela, il, ĝi elle sankta saint

much, many do

viel много thun, machen д�лать

wiele robić

only (adv.) walk, promenade three dog evervthing ten finger other five seven four eight

nur

только

tylko

spazieren drei Hund alles zehn Finger ander fünf sieben vier acht

прогуливаться три песъ, собака все десять палецъ иной пять семь четыре восемь

spacerować trzy pies wszystko dziesięć palec inny pięć siedm cztery ośm

thousand hundred nine six minute hour consist second January month year April November December February week God choose

tausend hundert neun sechs Minute Stunde bestehen Sekunde Januar Monat Jahr April November December Februar Woche Gott wählen

тысяча сто девять шесть минута часъ состоять секунда Январь м�сяцъ годъ Апр�ль Ноябрь Декабрь Февраль пед�ля Богъ выбирать

tysiąc sto dziewięć sześć minuta godzina składać się sekunda Styczeń miesiąc rok Kwiecień Listopad Grudzień Luty tydzień Bóg wybierać

it holy

оно, это ono, to святой, священный święty

krei dato Marto

create date March

es, dieses heilig schaffen, erschaffen Datum März

создавать число (м�сяца) Мартъ

stwarzać data Marzec

bear, produce ending of

gebären bezeichnet

рождать означаетъ

rodzić oznacza

multe fari

naski it

créer date Mars enfanter, faire naître marque le

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

participe passé passif

past part. pass. in verbs

das Participium perfecti passivi

причастіе прошедшаго времени страдат. залога

imiesłów bierny czasu przeszłego

ĉi tie estu traduko de la paragrafa teksto al ajna ling vo

§13 Ĉar ĉiu amas ordinare personon, kiu estas simila al li, tial tiu ĉi patrino varmege amis sian pli maljunan filinon, kaj en tiu sama tempo ŝi havis teruran malamon kontraŭ la pli juna. — Ŝi devigis ŝin manĝi en la kuirejo kaj laboradi senĉese. — Inter aliaj aferoj tiu ĉi malfeliĉa infano devis du fojojn en ĉiu tago iri ĉerpi akvon en tre malproksima loko kaj alporti domen plenan grandan kruĉon. ajna lingvo

eo daŭri

durer

endure, last

faire...; ex. pura pur, propre — purigi nettoyer; morti mourir — mortigi tuer (faire ig mourir) ordinara ordinaire persono personne tiu celui-là

ĉi varma

cause to be; e.g. pura pure — purigi purify; sidi sit — sidigi seat ordinary person that denotes proximity ce qui est le ; e. g. tiu plus près; ex. that — tiu tiu celui-là ĉi this; tie — tiu ĉi there — celui-ci tie ĉi here chaud warm marque denotes augmentation increase , plus haut of degree; degré; ex. e.g.

dauern reinigen; bruli brennen (selbst) — bruligi brennen (etwas) zu etwas machen, lassen; z.B. pura rein — purigi gewöhnlich Person jener nächste Hinweisung; z. B. tiu jener — tiu ĉi dieser; tie dort — tie ĉi hier varm bezeichnet eine Vergösserung oder

продолжаться

trwać

д�лать ч�мъ нибудь, заставить д�лать; напр. pura чистый — purigi чистить; bruli гор�ть — bruligi жеть обыкновенный особа, лицо тотъ

robić czemś; np. pura czysty — purigi czyścić; bruli palić się — bruligi palić zwyczajny osoba tamten wskazanie najbliższe; ближайшее np. tiu указаніе; напр. tiu tamten — tiu тотъ — tiu ĉi ĉi ten; tie этотъ; tie тамъ — tam — tie ĉi tie ĉi зд�сь tu теплый ciepły означаетъ oznacza увеличеніе или zwiększenie усиленіе степени; lub напр. mano рука — wzmocnienie

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

pordo porte — pordego grande porte; peti prier — petegi supplier

sama tempo teruro kontraŭ devi kuiri

ej labori

ad sen ĉesi inter afero feliĉa

fojo

même (qui n’est pas autre) temps (durée) terreur, effroi contre devoir faire cuire marque le lieu spécialement affecté à... ex. preĝi prier — preĝejo église; kuiri faire cuire — kuirejo cuisine

varma warm — varmega hot

same time terror against ought, must cook

Steigerung; z.B. pordo Thür — pordego Thor; varma warm — varmega heiss selb, selbst (z. B. derselbe, daselbst) Zeit Schrecken gegen

manego ручище; varma теплый — varmega горячій

stopnia; np. mano ręka — manego łapa; varma ciepły — varmega gorący

же, самый (напр. тамъ же, тотъ самый) время ужасъ противъ

źe, sam (np. tam że, ten sam) czas przerażenie przeciw

müssen kochen

долженствовать варить

musieć gotować

miejsce dla...; np. kuiri gotować — place of Ort für...; z.B. kuirejo an action; kuiri kochen м�сто для...; напр. kuchnia; e.g. Kuiri — kuirejo kuiri варить — preĝi modlić cook — Küche; beten kuirejo кухня; preĝi się — kuirejo — preĝejo молиться — preĝejo kitchen Kirche preĝejo церковь kościół labor, travailler work arbeiten работать pracować denotes bezeichnet marque durée duration die Dauer der означаетъ dans l’action; of action; Thätigkeit; oznacza продолжительност trwanie ex. pafo coup e.g. danco z.B. danco de fusil — dance — der Tanz — ь д�йствія: напр. czynności; pafado dancado dancado das iri идти — iradi np. iri iść — fusillade dancing Tanzen ходить, хаживать iradi chodzić sans without ohne безъ bez cease, cesser desist aufhören переставать przestawać between, entre, parmi among zwischen между między Sache, Angelegenhei affaire affair t д�ло sprawa heureux happy glücklich счастливый szczęśliwy time (e. g. three times fois etc.) mal разъ raz

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

ĉerpi tre proksim a loko porti

n kruĉo

puiser très proche, près de place, lieu

draw very

near place pack, porter carry ending of the objective, marque also l’accusatif et marks le lieu ou où direction l’on va towards cruche pitcher

schöpfen (z. B. Wasser) sehr

черпать очень

czerpać bardzo

nahe Ort

близкій м�сто

blizki miejsce

tragen

носить

nosić

означаетъ винит. падежъ, а также направленіе кувшинъ

oznacza przypadek czwarty, również kierunek dzban

bezeichnet den Accusativ, auch die Richtung Krug

ĉi tie estu traduko de la paragrafa teksto al ajna ling vo

§14 Mi havas cent pomojn. — Mi havas centon — pomoj. — Tiu ĉi urbo havas milionon da loĝantoj. — Mi ĉetis dekduon (aŭ dek-duon) da kuleroj kaj du dekduojn da forkoj. — Mil jaroj (aŭ milo da jaroj) faras miljaron. — Unue mi redonas al vi la monon, kiun vi pruntis al mi; due mi dankas vin por la prunto; trie mi petas vin ankaŭ poste prunti al mi, kiam mi bezonos monon. — Por ĉiu tago mi ricevas kvin frankojn, sed por la hodiaŭa tago mi ricevis duoblan pagon, t. e. (= tio estas) dek frankojn. — Kvinoble sep estas tridek kvin. — Tri estas duono de ses. — Ok estas kvar kvinonoj de dek. — Kvar metroj da tiu ĉi ŝtofo kostas naŭ frankojn; tial du metroj kostas kvar kaj duonon frankojn (aŭ da frankoj). — Unu tago estas tricent-sesdek-kvinono aŭ tricent-sesdek-sesono de jaro. — Tiuj ĉi du amikoj promenas ĉiam duope. — Kvinope ili sin ĵetis sur min, sed mi venkis ĉiujn kvin atakantojn. — Por miaj kvar infanoj mi aĉetis dek du pomojn, kaj al ĉiu el la infanoj mi donis po tri pomoj. — Tiu ĉi libro havas sesdek paĝojn; tial, se mi legos en ĉiu tago po dek kvin paĝoj, mi finos la tutan libron en kvar tagoj.

ajna lingvo

marque les nombres fractionnaire s; ex. kvar quatre — kvarono le

marks fractions; e.g. kvar four — Bruchzahlwort; z.B. kvarono a kvar vier — kvarono fourth, Viertel

означаетъ числительное дробное; напр. kvar четыре — kvarono

liczebnik ułamkowy; np. kvar cztery — kvarono ćwierć

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

quart

da urbo loĝi

quarter is used instead of de (après les de after mots words marquant expressin mesure, g weight poids, or nombre) measure ville town

зам�няетъ родительный падежъ посл� словъ, ersetzt den Genitiv nach означающихъ Mass, Gewicht u. drgl м�ру, в�съ и bezeichnenden Wörtern т. д Stadt городъ жить, habiter, loger lodge wohnen квартировать означаетъ причасіе ending of насто-ящаго marque le pres. part. времени participe act. in bezeichnet das actif verbs Participium praes. act д�йств. залога acheter buy kaufen покупать ou or oder или

ant aĉeti aŭ kuler o cuillère

forko fourchette de nouveau, re de retour argent mono (monnaie) prunti prêter

danki remercier por pour peti

prier ankaŭ aussi post kiam

après quand, lorsque

bezoni avoir

obl pagi

четверть

besoin de marque l’adjectif numéral multiplicatif; ex. du deux — duobla double payer

spoon

Löffel

fork again, back

Gabel

money

Geld

wieder, zurück

zastępuje przypadek drugi po słowach oznaczającyc h miarę, wagę i. t. p. miasto mieszkać oznacza imieslów czynny czasu teraźniejsz kupować albo, lub

ложка

łyżka widły, вилы, вилка widelec znowu, снова, назадъ napowrót pieniądze

leihen, borgen danken für

деньги взаймы давать или брать благодарить для, за

bitten auch

просить также

prosić także

nach, hinter

посл�, за

po, za, potem

when need, want

wann

когда

kiedy

brauchen

нуждаться

potrzebować

...fold; e.g. du two — duobla twofold, duplex pay

означаетъ числительное bezeichnet das множительно Vervielfachungszahlwo е; напр. du rt; z.B. du zwei — два — duobla duobla zweifach двойной zahlen платить

lend, borrow thank for request, beg also after, behind

pożyczać dziękować dla, za

oznacza liczebnik wieloraki; np. du dwa — duobla podwójny płacić

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

stuff, matter, ŝtofo étoffe goods kosti coûter cost ĉiam toujours always marks collective marque numerals; l’adjectif e.g. tri numéral three — collectif; ex. triope du deux — three op duope à deux together ĵeti jeter throw venki vaincre conquer ataki attaquer attack page (d’un paĝo livre) page se si if end, fini finir finish tuta entier, total whole

Stoff kosten immer

вещество, матерія стоить всегда

materja, materjał kosztować zawsze

Sammelzahlwort; z.B. du zwei — duope selbander, zwei zusammen werfen siegen angreifen

означаетъ числительное собирательно е; напр. du два — duope вдвоемъ бросать поб�ждать нападать

oznacza liczebnik zbiorowy; np. du dwa — duope we dwoje rzucać zwyciężać atakować

Seite (Buch-) wenn

страниц если

stronica jeźeli

enden, beendigen ganz

кончать ц�лый, весь

kończyć cały

ĉi tie estu traduko de la paragrafa teksto al ajna ling vo

§15 En unu tago, kiam ŝi estis apud tiu fonto, venis al ŝi malriĉa virino, kiu petis ŝin, ke ŝi donu al ŝi trinki. — "Tre volonte, mia bona, "; diris la bela knabino. — Kaj ŝi tuj lavis sian kruĉon kaj ĉerpis akvon en la plej pura loko de la fonto kaj alportis al la virino, ĉiam subtenante la kruĉon, por ke la virino povu trinki pli oportune. — Kiam la bona virino trankviligis sian soifon, ŝi diris al la knabino: "Vi estas tiel bela, tiel bona kaj tiel honesta, ke mi devas fari al vi donacon" (ĉar tio ĉi estis feino, kiu prenis sur sin la formon de malriĉa vilaĝa virino, por vidi, kiel granda estos la ĝentileco de tiu ĉi juna knabino). — "Mi faras al vi donacon," daŭrigis la feino, "ke ĉe ĉiu vorto, kiun vi diros, el via buŝo eliros aŭ floro aŭ multekosta ŝtono." ajna lingvo

fonto riĉa

source riche

fountain rich

Quelle reich

viro volonte

homme (sexe) volontiers

man willingly

Mann gern

источникъ богатый мужчина, мужъ охотно

żródło bogaty mężczyzna, mąż chętnie

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

tout de suite, aussitôt laver

tuj lavi

sous tenir commode, qui est oportuna à propos trankvila tranquille soifi avoir soif donaci faire cadeau preni prendre

immediate wash under, beneath, below hold, grasp opportune, suitable quiet thirst make a present take

formo vilaĝo ĝentila ĉe

form village polite, gentle at

sub teni

forme village gentil, poli chez

bald, sogleich сейчасъ waschen мыть

natychmiast myć

unter halten

подъ держать

pod trzymać

bequem ruhig dursten schenken nehmen

удобный спокойный жаждать дарить брать

Form Dorf höflich bei

wygodny spokojny pragnąć darować brać forma, форма kształt деревня wieś в�жливый grzeczny у, при u, przy

ĉi tie estu traduko de la paragrafa teksto al ajna ling vo

§16 Mi legas. — Ci skribas (anstataŭ "ci" oni uzas ordinare "vi"). — Li estas knabo, kaj ŝi estas knabino. — La tranĉilo tranĉas bone, ĉar ĝi estas akra. — Ni estas homoj. — Vi estas infanoj. — Ili estas rusoj. — Kie estas la knaboj? — Ili estas en la ĝardeno. — Kie estas la knabinoj? — Ili ankaŭ estas en la ĝardeno. — Kie estas la tranĉiloj? — Ili kuŝas sur la tablo. — Mi vokas la knabon, kaj li venas. — Mi vokas la knabinon, kaj ŝi venas. — La infano ploras, ĉar ĝi volas manĝi. — La infanoj ploras, ĉar ili volas manĝi. — Knabo, vi estas neĝentila. — Sinjoro, vi estas neĝentila. — Sinjoroj, vi estas neĝentilaj. — Mia hundo, vi estas tre fidela. — Oni diras, ke la vero ĉiam venkas. — En la vintro oni hejtas la fornojn. — Kiam oni estas riĉa (aŭ riĉaj), oni havas multajn amikojn. ajna lingvo

tu, toi,

thou

ты

au lieu de employer trancher, couper instrument; ex. tondi tondre — tondilo ciseaux; pafi tirer (coup de feu) — pafilo fusil russe

instead use cut

вм�сто употреблять р�зать орудіе; напр. tondi стричь — tondilo ножницы; pafi стр�лять — pafilo ружье русскій

zamiast używać rżnąć narzędzie; np. tondi strzydz — tondilo nożyce; pafi strzelać — pafilo fuzya rossjanin

anstata ŭ

uzi tranĉi

il ruso

anstatt, statt gebrauchen schneiden Werkzeug; z.B. instrument tondi scheeren ; e.g. tondi — tondilo shear — Scheere; pafi tondilo schieesen — scissors pafilo Flinte Russion Russe

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

ĝardeno jardin

voki voli fidela vero vintro hejti forno

garden call wish, will faithful true winter

appeler vouloir fidèle vérité hiver chauffer, faire du feu heat (vb.) fourneau, poële, four stove

Garten rufen wollen treu Wahrheit Winter

садъ звать хот�ть в�рный истина зима

ogród wołać chcieć wierny prawda zima

heizen

топить (печку) palić (w piecu)

Ofen

печь, печка

piec

ĉi tie estu traduko de la paragrafa teksto al ajna ling vo

§17 Kiam tiu ĉi bela knabino venis domen, ŝia patrino insultis ŝin, kial ŝi revenis tiel malfrue de la fonto. — "Pardonu al mi, patrino," diris la malfeliĉa knabino, "ke mi restis tiel longe". — Kaj kiam ŝi parolis tiujn ĉi vortojn, elsaltis el ŝia buŝo tri rozoj, tri perloj kaj tri grandaj diamantoj. — "Kion mi vidas!" diris ŝia patrino kun grandega miro. — "Ŝajnas al mi, ke el ŝia buŝo elsaltas perloj kaj diamantoj! De kio tio ĉi venas, mia filino?" (Tio ĉi estis la unua fojo, ke ŝi nomis ŝin sia filino). — La malfeliĉa infano rakontis al ŝi naive ĉion, kio okazis al ŝi, kaj, dum ŝi parolis, elfalis el ŝia buŝo multego da diamantoj. — "Se estas tiel," diris la patrino, "mi devas tien sendi mian filinon. Marinjo, rigardu, kio eliras el la buŝo de via fratino, kiam ŝi parolas; ĉu ne estus al vi agrable havi tian saman kapablon? Vi devas nur iri al la fonto ĉerpi akvon; kaj kiam malriĉa virino petos de vi trinki, vi donos ĝin al ŝi ĝentile." ajna lingvo

insulti

injurier

kial

pourquoi de bonne heure pardonner

frue pardoni longa salti perlo

long sauter, bondir perle

granda grand diamanto diamant miri s’étonner,

schelten, schimpfen

ругать

besztać, łajać

warum

почему

early forgive

früh verzeihen

long

lang

рано прощать долгій, длинный

leap, jump pearl

springen Perle

great, tall diamond wonder

gross Diamant sich

insult because, wherefore

прыгать жемчугъ большой, великій алмазъ удивляться

dlaczego rano, wcześnie przebaczać długi skakać perła wielki, duźy djament dziwić się

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

admirer ŝajni nomi naiva okazi dum sendi kapabla

wundern

sembler nommer, appeler naïf avoir lieu, arriver pendant, tandis que

seem name, nominate naïve

scheinen

казаться

wydawać się

nennen naiv

называть наивный

naźywać naiwny

happen

vorfallen

zdarzać się

while

envoyer capable, apte

end

während senden, schicken

случаться пока, между т�мъ какъ посылать

posyłać

capable

fähig

способный

zdolny

póki

ĉi tie estu traduko de la paragrafa teksto al ajna ling vo

§18 Li amas min, sed mi lin ne amas. — Mi volis lin bati, sed li forkuris de mi. — Diru al mi vian nomon. — Ne skribu al mi tiajn longajn leterojn. — Venu al mi hodiaŭ vespere. — Mi rakontos al vi historion. — Ĉu vi diros al mi la veron? — La domo apartenas al li. — Li estas mia onklo, ĉar mia patro estas lia frato. — Sinjoro Petro kaj lia edzino tre amas miajn infanojn; mi ankaŭ tre amas iliajn (infanojn). — Montru al ili vian novan veston. — Mi amas min mem, vi amas vin mem, li amas sin mem, kaj ĉiu homo amas sin mem. — Mia frato diris al Stefano, ke li amas lin pli, ol sin mem. — Mi zorgas pri ŝi tiel, kiel mi zorgas pri mi mem; sed ŝi mem tute ne zorgas pri si kaj tute sin ne gardas. — Miaj fratoj havis hodiaŭ gastojn; post la vespermanĝo niaj fratoj eliris kun la gastoj el sia domo kaj akompanis ilin ĝis ilia domo. — Mi jam havas mian ĉapelon; nun serĉu vi vi an. — Mi lavis min en mia ĉambro, kaj ŝi lavis sin en sia ĉambro. — La infano serĉis sian pupon; mi montris al la infano, kie kuŝas ĝia pupo. — Oni ne forgesas facile sian unuan amon. ajna lingvo

kuri vespero ĉu

courir soir est-ce que

edzo montri nova vesti

pl biegać, lecieć wieczór czy

laufen Abend ob

б�гать вечеръ ли, разв�

mari, époux montrer nouveau

run evening whether married person, husband show new

Gemahl zeigen neu

супругъ показывать новый

vêtir, habiller

clothe

ankleiden од�вать

małżonek pokazywać nowy odziewać, ubierać

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

mem

même (moi-, toi-, etc.)

self

selbst

zorgi

avoir soin

care, be anxious

sorgen

gardi gasto akompani ĝis serĉi pupo forgesi facila

garder hôte accompagner jusqu’à chercher poupée oublier facile

guard guest accompany up to, until search doll forget easy

самъ

заботиться стеречь, hüten беречь Gast гость begleiten сопровождать bis до suchen искать Puppe кукла vergessen забывать leicht легкій

sam troszczyć się strzedz gość towarzyszyć do, aż szukać lalka zapominać łatwy, lekki

ĉi tie estu traduko de la paragrafa teksto al ajna ling vo

§19 "Estus tre bele," respondis la filino malĝentile, "ke mi iru al la fonto!" — "Mi volas ke vi tien iru," diris la patrino, "kaj iru tuj!" — La filino iris, sed ĉiam murmurante. — Ŝi prenis la plej belan arĝentan vazon, kiu estis en la loĝejo. — Apenaŭ ŝi venis al la fonto, ŝi vidis unu sinjorinon, tre riĉe vestitan, kiu eliris el la arbaro kaj petis de ŝi trinki (tio ĉi estis tiu sama feino, kiu prenis sur sin la formon kaj la vestojn de princino, por vidi, kiel granda estos la malboneco de tiu ĉi knabino) . — "Ĉu mi venis tien ĉi," diris al ŝi la malĝentila kaj fiera knabino, "por doni al vi trinki? Certe, mi alportis arĝentan vazon speciale por tio, por doni trinki al tiu ĉi sinjorino! Mia opinio estas: prenu mem akvon, se vi volas trinki." — "Vi tute ne estas ĝentila," diris la feino sen kolero. — "Bone, ĉar vi estas tiel servema, mi faras al vi donacon, ke ĉe ĉiu vorto, kiun vi parolos, eliros el via buŝo aŭ serpento aŭ rano." ajna lingvo

bezeichnet marque le den conditionn ending of Konditionalis el (ou le conditiona (oder us subjonctif) l in verbs Konjunktiv) murmur murmurer, murren, i grommeler murmur brummen vazo vase vase Gefäss argent arĝento (métal) silver Silber apenaŭ à peine scarcely kaum

означаетъ условное наклоненіе (или сослагательно е)

oznacza tryb warunkowy

ворчать сосудъ

mruczеć naczynie

серебро едва

srebro ledwie

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

ar princo certa speciala opinio koleri servi

une réunion de certains objets; ex. arbo arbre — arbaro forêt prince

certain spécial opinion se fâcher servir qui a le penchant, l’habitude; ex. babili babiller — babilema em babillard serpento serpent rano grenouille

a collection of objects; e.g. arbo tree — arbaro forest; ŝtupo step — ŝtuparo stairs prince certain, sure special opinion be angry serve inclined to; e.g. babili chatter — babilema talkative serpent frog

собраніе данныхъ предметовъ; напр. arbo дерево — arbaro л� съ; ŝtupo ступень — ŝtuparo л� стинца принцъ, князь в� рный, изв� sicher, gewiss стный speciell спеціальный Meinung мн� ніе zürnen сердиться dienen служить Sammlung gewisser Gegenstände; z.B. arbo Baum — arbaro Wald; ŝtupo Stufe — ŝtuparo Treppe, Leiter Fürst, Prinz

geneigt, gewohnt; z.B. babili plaudern — babilema geschwätzig Schlange Frosch

zbiór danych przedmiotów; np. Arbo drzewo — arbaro las; ŝtupo szczebel — ŝtuparo drabina książe pewny specjalny opinja gniewać się słuźyć

skłonny, przyzwyczajon y; np. babili склонный, им� paplać — ющій babilema зм� я wąź лягушка żaba

ĉi tie estu traduko de la paragrafa teksto al ajna ling vo

§20 Nun mi legas, vi legas kaj li legas; ni ĉiuj legas. — Vi skribas, kaj la infanoj skribas; ili ĉiuj sidas silente kaj skribas. — Hieraŭ mi renkontis vian filon, kaj li ĝentile salutis min. — Hodiaŭ estas sabato, kaj morgaŭ estos dimanĉo. — Hieraŭ estis vendredo, kaj postmorgaŭ estos lundo. — Antaŭ tri tagoj mi vizitis vian kuzon kaj mia vizito faris al li plezuron. — Ĉu vi jam trovis vian horloĝon? — Mi ĝin ankoraŭ ne serĉis; kiam mi finos mian laboron, mi serĉos mian horloĝon, sed mi timas, ke mi ĝin jam ne trovos. — Kiam mi venis al li, li dormis; sed mi lin vekis. — Se mi estus sana, mi estus feliĉa. — Se li scius, ke mi estas tie ĉi, li tuj venus al mi. — Se la lernanto scius bone sian lecionon, la instruanto lin ne punus. — Kial vi ne respondas al mi? — Ĉu vi estas surda aŭ muta? — Iru for! — Infano, ne tuŝu la spegulon! — Karaj infanoj, estu ĉiam honestaj! — Li venu, kaj mi pardonos al li. Ordonu al li, ke li ne babilu. — Petu ŝin, ke ŝi sendu al mi kandelon. — Ni estu gajaj, ni uzu bone la vivon, ĉar la vivo ne estas longa. — Ŝi volas danci. — Morti pro la patrujo estas agrable. — La infano ne ĉesas petoli.

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto ajna lingvo

sidi silenti hieraŭ

être assis se taire hier

sit be silent yesterday

sitzen schweigen gestern

сид� ть молчать вчера

siedzieć milczeć wczoraj spotykać kłaniać się sobota jutro niedziela piątek poniedziałek odwiedzać

renkont rencontrer meet i

saluti sabato

saluer samedi morgaŭ demain dimanĉo dimanche vendredo vendredi lundo lundi viziti visiter kuzo

cousin ple zuro plaisir horloge, horloĝo montre timi craindre dormi dormir réveiller, veki éveiller scii savoir leciono leçon instruire, instrui enseigner puni punir surda sourd muta muet tuŝi toucher

begegnen salute, greet grüssen Saturday Sonnabend tomorrow morgen Sunday Sonntag Friday Freitag Monday Montag visit besuchen cousin pleasure

Vetter, Cousin Vergnügen

встр� чать кланяться суббота завтра воскресенье патница понед� льникъ пос� щать двоюродный брать удовольствіе

Uhr fürchten schlafen

часы бояться спать

zegar obawiać się spać

wecken wissen Lektion

будить знать урокъ

budzić wiedzieć lekcya

lehren strafen taub stumm rühren

учить наказывать глухой н� мой трогать

uczyć karać głuchy niemy ruszać, dotykać

Spiegel theuer

зеркало дорогой

zwierciadło drogi

приказывать

rozkazywać

болтать

paplać

св� ча веселый танцовать умирать

świeca wesoły tańczyć umierać

kara

miroir cher

ordoni

ordonner

clock fear sleep wake, arouse know lesson instruct, teach punish deaf dumb touch lookingglass dear order, command

babili kandel o gaja danci morti

babiller

chatter

befehlen schwatzen, plaudern

chandelle gai danser mourir faire le polisson, faire des bêtises qui porte, qui

candle gay, glad dance die

Licht, Kerze lustig tanzen sterben

spegulo

petoli uj

be mischievou s mutthwillig sein шалить containing, Behälter, Träger вм� ститель, filled with; (d. h. носитель (т. е.

kuzyn przyjemność

swawolić zawierający, noszący (t. j.

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

contient, qui est peuplé de; ex. pomo pomme — pomujo pommier; cigaro cigare — cigarujo portecigares; Turko Turc — Turkujo Turquie

e. g. cigaro cigar — cigarujo cigar-case; pomo apple — pomujo apple-tree; Turko Turk — Turkujo Turkey

Gegenstand worin... Aufbewahrt wird,... Früchte tragende Pflanze, von... bevölkertes Land); z. B. cigaro Cigarre — cigarujo Cigarrenbüchse; pomo Apfel — pomujo Apfelbaum; Turko Türke — Turkujo Türkei

вещь, въ которой храниться...; растеніе несущее... или страна, заселенная...); напр. cigáro сигара — cigarujo портъсигаръ; pomo яблоко — pomujo яблоня; Turko Турокъ — Turkujo Турція

przedmiot, w którym się coś przechowuje, roślina, która wydaje owoc, lub kraj, względem zaludniających go mieszkańców; np. cigaro cygaro — cigarujo cygarnica; pomo jabłko — pomujo jabłoń; Turko Turcya. turek — Turkujo

ĉi tie estu traduko de la paragrafa teksto al ajna ling vo

§21 Apenaŭ ŝia patrino ŝin rimarkis, ŝi kriis al ŝi: "Nu, mia filino?" — "Jes, patrino", respondis al ŝi la malĝentilulino, elĵetante unu serpenton kaj unu ranon. — "Ho, ĉielo!" ekkriis la patrino, "kion mi vidas? Ŝia fratino en ĉio estas kulpa; mi pagos al ŝi por tio ĉi!" Kaj ŝi tuj kuris bati ŝin. La malfeliĉa infano forkuris kaj kaŝis sin en la plej proksima arbaro. La filo de la reĝo, kiu revenis de ĉaso, ŝin renkontis; kaj, vidante, ke ŝi estas tiel bela, li demandis ŝin, kion ŝi faras tie ĉi tute sola kaj pro kio ŝi ploras. — "Ho ve, sinjoro, mia patrino forpelis min el la domo". ajna lingvo

rimark i krii nu jes

merken, remarquer remark bemerken crier cry schreien eh bien! well! nu!, nun oui yes ja indique une bezeichnet eine action qui denotes anfangende oder commence ou sudden or momentane qui est momentar Handlung; z. B. momentanée; ex. y action; e. kanti singen — kanti chanter — g. krii cry ekkanti einen ekkanti — ekkrii Gesang commencer à cry out anstimmen; krii

postrzegać, зам� чать zauwaźać кричать krzyczeć. ну! no!. да tak. начало или oznacza мгновенность początek lub ; напр. kanti chwilowość; п� ть — np. kanti ekkanti зап� śpiewać — ть; krii ekkanti кричать — zaśpiewać; ekkrii krii krzyczeć

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

demandi

chanter; krii crier schreien — ekkrii вскрикнуть — ekkrii s’écrier aufschreien coupable blameable schuldig виноватый cacher hide (vb.) verbergen прятать roi king König король, царь jagen, Jagd chasser (vénerie) hunt machen охотиться demander, demand, questionner ask fragen спрашивать

sola

seul

pro ho

à cause de, pour oh!

only, alone for the sake of oh!

malheur!

woe!

kulpa kaŝi reĝo ĉasi

einzig, allein

единственны й

wegen o! och!

ради о! охъ!

wehe!

увы!

— ekkrii krzyknąć. winny. chować. król. polować. pytać. jedyny. dla. o! och!. biada! nestety!.

ĉi tie estu traduko de la paragrafa teksto al ajna ling vo

§22 Fluanta akvo estas pli pura, ol akvo staranta senmove. — Promenante sur la strato, mi falis. — Kiam Nikodemo batas Jozefon, tiam Nikodemo estas la batanto kaj Jozefo estas la batato. — Al homo, pekinta senintence, Dio facile pardonas. — Trovinte pomon, mi ĝin manĝis. — La falinta homo ne povis sin levi. Ne riproĉu vian amikon, ĉar vi mem plimulte meritas riproĉon; li estas nur unufoja mensoginto dum vi estas ankoraŭ nun ĉiam mensoganto. — La tempo pasinta jam neniam revenos; la tempon venontan neniu ankoraŭ konas. — Venu, ni atendas vin, Savonto de la mondo. — En la lingvo "Esperanto" ni vidas la estontan lingvon de la tuta mondo. — Aŭgusto estas mia plej amata filo. — Mono havata estas pli grava ol havita. — Pasero kaptita estas pli bona, ol aglo kaptota. — La soldatoj kondukis la arestitojn tra la stratoj. — Li venis al mi tute ne atendite. — Homo, kiun oni devas juĝi, estas juĝoto. ajna lingvo

flui movi strato fali

couler mouvoir rue tomber marque le participe présent passif

flow move street fall ending of pres. part. pass. in verbs

fliessen bewegen Strasse fallen bezeichnet das Participium praes. passivi

течь двигать улица падать означаеть причастіе настоящаго времени страд.

płynąć, cieknąć ruszać ulica padać oznacza imiesłów bierny czasu teraźniejszego

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

peki

pécher

marque le participe passé du int verbe actif se proposer intenci de levi lever riproĉi reprocher meriti mériter mensogi mentir pasi passer neniam ne... jamais marque le participe futur d’un ont verbe actif neniu personne atendi savi mondo

attendre sauver monde langue, lingvo langage grave, grava important pasero passereau kapti attraper aglo aigle marque le participe futur d’un ot verbe passif soldato soldat konduki conduire aresti arrêter

sin

sündigen bezeichnet ending of das past part. Participium act. in perfecti verbs activi

залога гр� шить означаетъ причастіе прошедшаго времени д� йствит. залога

grzeszyć oznacza imiesłów czynny czasu przeszłego

intend lift, raise reproach merit tell a lie pass never ending of fut. part. act. in verbs nobody wait, expect save world

beabsichtigen aufheben vorwerfen verdienen lügen vergehen niemals bezeichnet das Participium fut. act Niemand warten, erwarten retten Welt

нам� реваться поднимать упрекать заслыживать лгать проходить никогда означаетъ причастіе будущаго времени д� йствит. залога никто

zamierzać podnosić zarzucać zasługiwać kłamać przechodzić nigdy oznacza imiesłów czynny czasu przyszłego nikt

ждать, ожидать спасать міръ

czekać ratować świat

language

Sprache

языкъ, р� чь

język, mowa

important sparrow catch eagle ending of fut. part. pass. in verbs soldier conduct arrest

wichtig Sperling fangen Adler bezeichnet das Participium fut. pass Soldat führen verhaften

важный воробей ловить орелъ означаетъ причастіе будущ. времени страд. залога солдатъ вести арестовать

durch richten, urtheilen

черезъ, сквозь

ważny wróbel chwytać orzeł oznacza imiesłów bierny czasu przyszłego żolnierz prowadzić aresztować przez (wskroś)

судить

sądzić

tra

à travers

through

juĝi

juger

judge

ĉi tie estu traduko de la paragrafa teksto al ajna ling vo

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

§23 La reĝido, kiu vidis, ke el ŝia buŝo eliris kelke da perloj kaj kelke da diamantoj, petis ŝin, ke ŝi diru al li, de kie tio ĉi venas. — Ŝi rakontis al li sian tutan aventuron. — La reĝido konsideris, ke tia kapablo havas pli grandan indon, ol ĉio, kion oni povus doni dote al alia fraŭlino, forkondukis ŝin al la palaco de sia patro, la reĝo, kie li edziĝis je ŝi. — Sed pri ŝia fratino ni povas diri, ke ŝi fariĝis tiel malaminda, ke ŝia propra patrino ŝin forpelis de si; kaj la malfeliĉa knabino, multe kurinte kaj trovinte neniun, kiu volus ŝin akcepti, baldaŭ mortis en angulo de arbaro. ajna lingvo

eo kelke

fr quelque

aventur aventure o konsideri

inda doto

considérer mérite, qui mérite, est digne dot

some

н� который, н� mancher, einige сколько niektóry, kilka

adventure consider worthy, valuable dowry

Abenteuer betrachten, erwägen

würdig, werth Mitgift Schloss palaco palais palace (Gebäude) se faire, zu etwas devenir...; to become; werden, sich zu ex. pala e. g. pala etwas pâle — pale — veranlassen; z. paliĝi pâlir; paliĝi turn B. pala blass — sidi être pale; sidi paliĝi assis — sit — sidiĝi erblassen; sidi sidiĝi become sitzen — sidiĝi iĝ s’asseoir seated sich setzen se traduit can be kann durch par rendered verschiedene différentes by various Präpositionen préposition preposition übersetzt je s s werden propre (à own (one’s propra soi) own) eigen akcepti accepter accept annehmen baldaŭ bientôt soon bald corner, angulo coin, angle angle Winkel ĉi tie estu traduko de la paragrafa teksto al ajna ling vo

приключеніе

соображать

przygoda zastanawiać się

достойный приданое

godny, wart posag

дворецъ

pałac

д� латься ч� мъ нибудь, заставить себя; напр. pala б� дный — paliĝi бл� дн� ть; sidi сид� ть — sidiĝi с� сть можетъ быть переведено различным предлогами

stawać się czemś; np. pala blady — paliĝi blednąć; sidi siedzieć — sidiĝi usiąść może być przetłomaczon e za pomocą różnych przyimków

собственный własny принимать przyjmować сейчасъ, скоро zaraz уголъ

kąt

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

§24 Nun li diras al mi la veron. — Hieraŭ li diris al mi la veron. — Li ĉiam diradis al mi la veron. — Kiam vi vidis nin en la salono, li jam antaŭe diris al mi la veron (aŭ li estis dirinta al mi la veron) . — Li diros al mi la veron. — Kiam vi venos al mi, li jam antaŭe diros al mi la veron (aŭ li estos dirinta al mi la veron; aŭ antaŭ ol vi venos al mi, li diros al mi la veron). — Se mi petus lin, li dirus al mi la veron. — Mi ne farus la eraron, se li ant aŭe dirus al mi la veron (aŭ se li estus dirinta al mi la veron). — Kiam mi venos, diru al mi la veron. — Kiam mia patro venos, diru al mi antaŭe la veron (aŭ estu dirinta al mi la veron). — Mi volas diri al vi la veron. — Mi volas, ke tio, kion mi diris, estu vera (aŭ mi volas esti dirinta la veron). eo

ajna lingvo

salono salоn os

saloon ending of marque future tense in le futur verbs

Salon

залъ означаетъ bezeichnet будущее das Futur время

salon oznacza czas przyszły

ĉi tie estu traduko de la paragrafa teksto al ajna ling vo

§25 Mi estas amata. Mi estis amata. Mi estos amata. Mi estus amata. Estu amata. Esti amata. — Vi estas lavita. Vi estis lavita. Vi estos lavita. Vi estus lavita. Estu lavita. Esti lavita. — Li estas invitota. Li estis invitota. Li estos invitota. Li estus invitota. Estu invitota. Esti invitota. — Tiu ĉi komercaĵo estas ĉiam volonte aĉetata de mi. — La surtuto estas aĉetita de mi, sekve ĝi apartenas al mi. — Kiam via domo estis konstruata, mia domo estis jam longe konstruita. — Mi sciigas, ke de nun la ŝuldoj de mia filo ne estos pagataj de mi. — Estu trankvila, mia tuta ŝuldo estos pagita al vi baldaŭ. — Mia ora ringo ne estus nun tiel longe serĉata, se ĝi ne estus tiel lerte kaŝita de vi. — Laŭ la projekto de la inĝenieroj tiu ĉi fervojo estas konstruota en la daŭro de du jaroj; sed mi pensas, ke ĝi estos konstruata pli ol tri jarojn. — Honesta homo agas honeste. — La pastro, kiu mortis antaŭ nelonge (aŭ antaŭ nelonga tempo), loĝis longe en nia urbo. — Ĉu hodiaŭ estas varme aŭ malvarme? — Sur la kameno inter du potoj staras fera kaldrono; el la kaldrono, en kiu sin trovas bolanta akvo, eliras vaporo; tra la fenestro, kiu sin trovas apud la pordo, la vaporo iras sur la korton. ajna lingvo

inviti

inviter

invite

einladen handeln, Handel treiben etwas von einer gewissen Eigenschaft, oder aus einem gewissen

приглашать

zapraszać

торговать н� что съ даннымъ качествомъ или изъ даннаго матеріала;

handlować oznacza przedmiot posiadający pewną własność albo zrobiony z

komerci commercer quelque chose possédant une aĵ certaine

trade made from or possessing the quality of; e. g.

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

qualité ou fait d’une certaine matière: ex. molа mou — molaĵo partie molle d’une chose suivre

sekvi konstru i construire devoir ŝuldi (dette) oro or (métal) ringo anneau adroit, lerta habile projekto projet inĝeniero ingénieur fero fer vojo route, voie agi

agir prêtre, pastro pasteur kameno cheminée poto pot kaldrono chaudron boli bouillir vaporo vapeur pordo porte korto cour

malnova old — malnovaĵo old thing frukto fruit — fruktaĵo something made from fruit

Stoffe; z. B. malnova alt — malnovaĵo altes Zeug; frukto Frucht — fruktaĵo etwas aus Früchten bereitetes

напр. molа мягкій — molaĵо мякишъ; fruktо плодъ — fruktaĵо н� что приготовленно е изъ плодовъ

pewnego materjału; np. malnova stary — malnovaĵo starzyzna; frukto owoc — fruktaĵo coś zrobineego z owoców

follow construct, build

folgen

сл� довать

nastąpić

bauen

строить быть должнымъ золото кольце

budować

ловкій проектъ инженеръ жел� зо дорога

zręczny projekt inżynier żelazo droga

поступать жрецъ, священникъ каминъ горшокъ котелъ кип� ть паръ дверь дворъ

postępować

owe schulden gold Gold ring (subst.) Ring geschickt, skilful gewandt project Entwurf engineer Ingenieur iron Eisen way, road Weg handeln, act verfahren priest, pastor Priester fire-place Kamin pot Topf kettle Kessel boil sieden steam Dampf door Thür yard, court Hof

być dłużnym złoto pierścień

kapłan kominek garnek kocioł kipieć, wrzeć para drzwi podwórze

ĉi tie estu traduko de la paragrafa teksto al ajna ling vo

§26 Kie vi estas? — Mi estas en la ĝardeno. — Kien vi iras? — Mi iras en la ĝardenon. — La birdo flugas en la ĉambro (= ĝi estas en la ĉambro kaj flugas en ĝi). — La birdo flugas en la ĉambron (= ĝi estas ekster la ĉambro kaj flugas nun en ĝin). — Mi vojaĝas en Hispanujo. — Mi vojaĝas en Hispanujon. — Mi sidas sur seĝo kaj tenas la piedojn sur benketo. — Mi metis la manon sur la tablon. — El sub la kanapo la muso kuris sub la liton, kaj nun ĝi kuras sub la lito. — Super la tero sin trovas aero. — Anstataŭ kafo li donis al mi teon kun sukero, sed sen kremo. — Mi staras ekster la domo, kaj li estas interne. — En la salono estis neniu krom li kaj lia fianĉino. — La hirundo flugis trans la riveron, ĉar

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

trans la rivero sin trovis aliaj hirundoj. — Mi restas tie ĉi laŭ la ordono de mia estro. — Kiam li estis ĉe mi, li staris tutan horon apud la fenestro. — Li diras, ke mi estas atenta. — Li petas, ke mi estu atenta. — Kvankam vi estas riĉa, mi dubas, ĉu vi estas feliĉa. — Se vi scius, kiu li estas, vi lin pli estimus. — Se li jam venis, petu lin al mi. — Ho, Dio! kion vi faras! — Ha, kiel bele! — For de tie ĉi! — Fi, kiel abomene! — Nu, iru pli rapide! ajna lingvo

hors, en ekster dehors de vojaĝi voyager piedo pied benko banc marque diminution, décroissance ; ex. muro mur — mureto petit mur; ridi rire — rideti et sourire meti mettre kanapo canapé muso souris lito lit super au dessus de aero air kafo café teo thé sukero sucre kremo crème à l’intérieur, interne dedans fianĉo fiancé hirund o hirondelle trans au delà rivière, rivero fleuve estro chef atenta attentif kvanka m

dubi estimi fi abomeno

quoique douter

outside, besides voyage foot bench

ausser, ausserhalb reisen Fuss, Bein Bank bezeichnet eine Verkleinerung oder denotes Schwächung; z. diminution B. muro Wand of degree; — mureto e. g. ridi Wändchen; ridi laugh — lachen — rideti rideti smile lächeln put, place hinthun sofa, lounge Kanapee mouse Maus bed Bett over, above über, oberhalb air Luft coffee Kaffee tea Thee sugar Zucker cream Schmant, Sahne

вн� путешествовать нога скамья означаетъ уменьшеніе или ослабленіе степени; напр. muro ст� на — mureto ст� нка; ridi см� яться — rideti улыбаться д� ть; класть диванъ мышь кровать надъ воздухъ кофе чай сахаръ сливки

zewnątrz podróżować noga ławka oznacza zmniejszenie lub osłabienie stopnia; np. muro ściana — mureto ścianka; ridi śmiać się — rideti uśmiechać się podziać kanapa mysź łóżko nad powietrze kawa herbata cukier śmietana

within betrothed person

innerhalb

внутри

wewnątrz

Bräutigam

женихъ

narzeczony

swallow across

Schwalbe jenseit

ласточка черезъ, надъ

jaskółka przez

river chief attentive

Fluss Vorsteher aufmerksam

р� ка начальникъ внимательный

rzeka zwierzchnik uważny

хотя сомн� ваться

chociaź wątpić

уважать фи, тьфу отвращеніе

szanować fe! odraza

although doubt

obgleich zweifeln schätzen, estimer esteem achten fi donc! fie! pfui! abomination abominatio Abscheu

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

rapida

rapide, vite

n quick, rapid schnell

быстрый

prędki

ĉi tie estu traduko de la paragrafa teksto al ajna ling vo

§27 La artikolo „la“ estas uzata tiam, kiam ni parolas pri personoj aŭ objektoj konataj. Ĝia uzado estas tia sama kiel en la aliaj lingvoj. La personoj, kiuj ne komprenas la uzadon de la artikolo (ekzemple rusoj aŭ poloj, kiuj ne scias alian lingvon krom sia propra), povas en la unua tempo tute ne uzi la artikolon, ĉar ĝi estas oportuna sed ne necesa. Anstataŭ „la“ oni povas ankaŭ diri „l’“ (sed nur post prepozicio, kiu finiĝas per vokalo). — Vortoj kunmetitaj estas kreataj per simpla kunligado de vortoj; oni prenas ordinare la purajn radikojn, sed, se la bonsoneco aŭ la klareco postulas, oni povas ankaŭ preni la tutan vorton, t. e. la radikon kune kun ĝia gramatika finiĝo. Ekzemploj: skribtablo aŭ skribotablo (= tablo, sur kiu oni skribas); internacia (= kiu estas inter diversaj nacioj); tutmonda (=de la tuta mondo); unutaga (=kiu daŭras unu tagon); unuataga (= kiu estas en la unua tago); vaporŝipo (=ŝipo, kiu sin movas per vaporo); matenmanĝi, tagmanĝi, vespermanĝi; abonpago (=pago por la abono). ajna lingvo

eo artikolo tiam objekto tia kompreni ekzemplo polo necesa prepozicio vokalo kunmeti simpla ligi radiko soni klara postuli gramatiko

article then object such understan comprendre d exemple example Polonais Pole nécessaire necessary prepositio préposition n voyelle vowel compoun composer d

Artikel dann Gegenstand solcher

artykuł, членъ, статья przedimek тогда wtedy предметъ przedmiot такой taki

verstehen Beispiel Pole nothwendig

понимать прим� ръ Полякъ необходимый

rozumieć przykład Polak niezbędny

Vorwort Vokal zusammensetz en

предлогъ гласная

przyimek samogłoska

слагать

simple lier racine sonner, rendre des sons clair exiger, requérir grammaire

simple bind, tie root

einfach binden Wurzel

простой связывать корень

składać prosty, zwyczajny wiązać korzeń

sound clear require, claim grammar

tönen, lauten klar

звучать ясный

brzmieć jasny

fordern Grammatik

требовать грамматика

żądać gramatyka

article alors objet tel

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

nacio

nation

diversa divers ŝipo navire matenman ĝi déjeuner aboni

abonner

nation various, diverse ship

Nation

нація, народъ naród, nacja

verschieden Schiff

различный корабль

różny okręt

breakfast

frühstücken

завтракать подписывать ся

śniadać prenumerow ać

subscribe abonniren

ĉi tie estu traduko de la paragrafa teksto al ajna ling vo

§28 Ĉiuj prepozicioj per si mem postulas ĉiam nur la nominativon. Se ni iam post prepozicio uzas la akuzativon, la akuzativo tie dependas ne de la prepozicio, sed de aliaj kaŭzoj. Ekzemple: por esprimi direkton, ni aldonas al la vorto la finon "n"; sekve: tie (=en tiu loko), tien (=al tiu loko); tiel same ni ankaŭ diras: "la birdo flugis en la ĝardenon, sur la tablon", kaj la vortoj "ĝardenon", "tablon" staras tie ĉi en akuzativo ne ĉar la prepozicioj "en" kaj "sur" tion ĉi postulas, sed nur ĉar ni volis esprimi direkton, t. e. montri, ke la birdo sin ne trovis antaŭe en la ĝardeno aŭ sur la tablo kaj tie flugis, sed ke ĝi de alia loko flugis al la ĝardeno, al la tablo (ni volas montri, ke la ĝardeno kaj tablo ne estis la loko de la flugado, sed nur la celo de la flugado); en tiaj okazoj ni uzus la finiĝon "n" tute egale ĉu ia prepozicio starus aŭ ne. — Morgaŭ mi veturos Parizon (aŭ en Parizon). — Mi restos hodiaŭ dome. — Jam estas tempo iri domen. — Ni disiĝis kaj iris en diversajn flankojn: mi iris dekstren, kaj li iris maldekstren. — Flanken, sinjoro! — Mi konas neniun en tiu ĉi urbo. — Mi neniel povas kompreni, kion vi parolas. — Mi renkontis nek lin, nek lian fraton (aŭ mi ne renkontis lin, nek lian fraton). ajna lingvo

nominativ o

nominatif

nominative

iam

jamais, un jour

at any time, ever

accusatif tie là-bas, là, y dependi dépendre kaŭzo cause esprimi exprimer direkti diriger celi viser

accusative there depend cause express direct aim

egala

égal

equal

quelconque

of any kind

akuzativo

pierwszy именительны przypade Nominativ й падежъ k irgend wann когда-нибудь kiedyś czwarty винительный przypade Accusativ падежъ k dort тамъ tam abhängen завис� ть zależeć Ursache причина przyczyna ausdrücken выражать wyrażać richten направлять kierować zielen ц� литься celować jednakow gleich одинаковый y irgend welcher какой-нибудь jakiś

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

veturi

aller, partir marque division, dissémination; ex. iri aller — disiri se séparer, aller chacun de dis son côté flanko côté dekstra droit, droite

journey, travel has the same force as the English prefix dis; e. g. semi sow — dissemi disseminate; ŝiri tear — disŝiri tear to pieces side right-hand

neniel

nullement, en aucune façon

nohow

nek— nek

ni — ni

neither — nor

fahren

� хать

jechać

zer-; z. B. ŝiri reissen — disŝiri zerreissen Seite recht keinesweg s, auf keine Weise weder — noch

раз-; напр. ŝiri рвать — disŝiri разрывать сторона правый

roz-; np ŝiri rwać — disŝiri rozrywać strona prawy

икакъ

w żaden sposób

ни — ни

ani — ani

ĉi tie estu traduko de la paragrafa teksto al ajna ling vo

§29 Se ni bezonas uzi prepozicion kaj la senco ne montras al ni, kian prepozicion uzi, tiam ni povas uzi la komunan prepozicion „je“. Sed estas bone uzadi la vorton „je“ kiel eble pli malofte. Anstataŭ la vorto „je“ ni povas ankaŭ uzi akuzativon sen prepozicio. — Mi ridas je lia naiveco (aŭ mi ridas pro lia naiveco, aŭ: mi ridas lian naivecon). — Je la lasta fojo mi vidas lin ĉe vi (aŭ: la lastan fojon). — Mi veturis du tagojn kaj unu nokton. — Mi sopiras je mia perdita feliĉo (aŭ: mian perditan feliĉon). — El la dirita regulo sekvas, ke se ni pri ia verbo ne scias, ĉu ĝi postulas post si la akuzativon (t. e. ĉu ĝi estas aktiva) aŭ ne, ni povas ĉiam uzi la akuzativon. Ekzemple, ni povas diri „obei al la patro“ kaj „obei la patron“ (anstataŭ „obei je la patro“). Sed ni ne uzas la akuzativon tiam, kiam la klareco de la senco tion ĉi malpermesas; ekzemple: ni povas diri „pardoni al la malamiko“ kaj „pardoni la malamikon“ , sed ni devas diri ĉiam „pardoni al la malamiko lian kulpon“ . ajna lingvo

senco

sens, acception

komuna commun ebla ofte ridi

possible souvent rire

lasta

dernier

sopiri

soupirer

sense

Sinn

common able, possible often laugh last, latest sigh, long for

gemeinsam общій

sens, znaczenie ogólny, wspólny

möglich oft lachen

возможный часто см� яться

możliwy często śmiać się

letzt sich sehnen

посл� дній

ostatni

тосковать

tęsknić

смыслъ

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

regulo verbo

règle verbe

rule verb

Regel Zeitwort

правило глаголъ

obei

obéir

obey permit, allow

erlauben

позволять

permesi permettre

prawidło czasownik być gehorchen повиноваться posłusznym pozwalać

ĉi tie estu traduko de la paragrafa teksto al ajna ling vo

§30 Ia, ial, iam, ie, iel, ies, io, iom, iu. — La montritajn naŭ vortojn ni konsilas bone ellerni, ĉar el ili ĉiu povas jam fari al si grandan serion da aliaj pronomoj kaj adverboj. Se ni aldonas al ili la literon „k“, ni ricevas vortojn demandajn aŭ rilatajn: kia, kial, kiam, kie, kiel, kies, kio, kiom, kiu. Se ni aldonas la literon „t“, ni ricevas vortojn montrajn: tia, tial, tiam, tie, tiel, ties, tio, tiom, tiu. Aldonante la literon „ĉ“, ni ricevas vortojn komunajn: ĉia, ĉial, ĉiam, ĉie, ĉiel, ĉies, ĉio, ĉiom, ĉiu. Aldonante la prefikson „nen“, ni ricevas vortojn neajn: nenia, nenial, neniam, nenie, neniel, nenies, nenio, neniom, neniu. Aldonante al la vortoj montraj la vorton „ĉi “, ni ricevas montron pli proksiman; ekzemple: tiu (pli malproksima), tiu ĉi (aŭ ĉi tiu) (pli proksima); tie (malproksime), tie ĉi aŭ ĉi tie (proksime). Aldonante al la vortoj demandaj la vorton „ajn“, ni ricevas vortojn sendiferencajn: kia ajn, kial ajn, kiam ajn, kie ajn, kiel ajn, kies ajn, kio ajn, kiom ajn, kiu ajn. Ekster tio el la diritaj vortoj ni povas ankoraŭ fari aliajn vortojn, per helpo de gramatikaj finiĝoj kaj aliaj vortoj (sufiksoj); ekzemple: tiama, ĉiama, kioma, tiea, ĉi-tiea, tieulo, tiamulo k. t. p. (= kaj tiel plu). ajna lingvo

iel

quelconque, quelque of any kind pour une raison for any quelconque cause at any time, jamais, un jour ever quelque part any where d’une manière quelconque anyhow

ies io

de quelqu’un quelque chose

iom iu

quelque peu quelqu’un

konsili serio

conseiller série

ia ial iam ie

pronomo pronom

de irgend welcher

какойнибудь очемыirgend warum нибудь irgend wann, когдаeinst нибудь irgend wo гд� -нибудь какъirgend wie нибудь irgend anyone’s jemandes чей-нибудь anything etwas что-нибудъ ein wenig, irgend wie сколькоany quantity viel нибудь any one jemand кто-нибудь advise, counsel rathen сов� товать series Reihe рядъ, серія м� pronoun Fürwort стоименіе

pl jakiś dla jakiejś przyczyny kiedyś gdzieś jakoś czyjś coś ilekolwiek ktoś radzić serya zaimek

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

adverbo

adverbe lettre (de litero l’alphabet) concerner; rilati avoir rapport à prefikso préfixe

adverb Nebenwort letter (of the alphabet) Buchstabe

ajn

ever

que ce soit

diferenci différer (v. n.) helpi aider sufikso suffixe

нар� чіе

przysłówek

буква

litera

be related to sich beziehen тноситься prefix Präfix приставка

differ help suffix

auch nur sich unterscheiden helfen Suffix

бы-ни

odnosić się przybranka kolwiek, bądź

различаться różnic się помогать pomagać цуффиксъ przyrostek

ĉi tie estu traduko de la paragrafa teksto al ajna ling vo

§31 Lia kolero longe daŭris. — Li estas hodiaŭ en kolera humoro. — Li koleras kaj insultas. — Li fermis kolere la pordon. — Lia filo mortis kaj estas nun malviva. — La korpo estas morta, la animo estas senmorta. — Li estas morte malsana, li ne vivos pli, ol unu tagon. — Li parolas, kaj lia parolo fluas dolĉe kaj agrable. — Ni faris la kontrakton ne skribe, sed parole. — Li estas bona parolanto. — Starante ekstere, li povis vidi nur la eksteran flankon de nia domo. — Li loĝas ekster la urbo. — La ekstero de tiu ĉi homo estas pli bona, ol lia interno. — Li tuj faris, kion mi volis, kaj mi dankis lin por la tuja plenumo de mia deziro. — Kia granda brulo! kio brulas? — Ligno estas bona brula materialo. — La fera bastono, kiu kuŝis en la forno, estas nun brule varmega. — Ĉu li donis al vi jesan respondon aŭ nean? Li eliris el la dormoĉambro kaj eniris en la manĝoĉambron. — La birdo ne forflugis: ĝi nur deflugis de la arbo, alflugis al la domo kaj surflugis sur la tegmenton. — Por ĉiu aĉetita funto da teo tiu ĉi komercisto aldonas senpage funton da sukero. — Lernolibron oni devas ne tralegi, sed tralerni. — Li portas rozokoloran superveston kaj teleroforman ĉapelon. — En mia skribotablo sin trovas kvar tirkestoj. — Liaj lipharoj estas pli grizaj, ol liaj vangharoj. ajna lingvo

humoro humeur

humor

fermi korpo animo

shut body soul

fermer corps âme

kontrakt contracter i

suffixe peu employé, et qui reçoit différents sens aisément suggérés par le contexte et la

contract

de Laune schliessen, zumachen Körper Seele einen Vertrag abschliessen

расположеніе духа

humor

запирать т� ло душа заключать договоръ

zamykać ciało dusza zawierać umowę

przyrostek this syllable Suffix von суффиксъ безъ nie mający has no fixed verschiedener постояннаго stlałego meaning Bedeutung значенія znaczenia

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

signification de la racine à laquelle il est joint plenum i accomplir

исполнять

spełniać

bruli

гор� ть дерево, дрова

palić się drzewo, drwa

матеріялъ палка крыша фунтъ

materjał kij, laska dach funt

ligno

fulfil, accomplish erfüllen brennen (v. brûler (être en feu) burn (v. n.) n.) wood (the bois substance) Holz

material o

matière bastono bâton tegmento toit funto livre

material stick roof pound

ist koloro

marque la profession; ex. boto botte — botisto bottier; maro mer — maristo marin couleur

supre telero tero

en haut assiette terre

kesto lipo haro

caisse, coffre lèvre cheveu

Stoff Stock Dach Pfund sich mit person etwas occupied beschäftigend with; e. g. ; z. B. boto boto boot Stiefel — — botisto botisto bootmaker; Schuster; maro sea — maro Meer — maristo maristo sailor Seeman color Farbe above, upper oben plate Teller earth Erde Kiste, Kasten, chest, box Lade lip Lippe hair Haar

griza vango

gris joue

grey check

grau Wange

zajmujący się; np. занимающійся boto but ; напр. boto — botisto сапогъ — szewc; botisto maro сапожникъ; morze — maro море — maristo maristo морякъ marynarz краска, цв� тъ kolor вверху тарелка земля

na górze talerz ziemia

ящикъ губа волосъ

skrzynia warga włos szary, с� рый, с� дой siwy щека policzek

ĉi tie estu traduko de la paragrafa teksto al ajna ling vo

§32 Teatramanto ofte vizitas la teatron kaj ricevas baldaŭ teatrajn manierojn. — Kiu okupas sin je meĥaniko, estas meĥanikisto, kaj kiu okupas sin je ĥemio, estas ĥemiisto. — Diplomatiiston oni povas ankaŭ nomi diplomato, sed fizikiston oni ne povas nomi fiziko, ĉar fiziko estas la nomo de la scienco mem. — La fotografisto fotografis min, kaj mi sendis mian fotografaĵon al mia patro. — Glaso de vino estas glaso, en kiu antaŭe sin trovis vino, aŭ kiun oni uzas por vino; glaso da vino

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

estas glaso plena je vino. — Alportu al mi metron da nigra drapo (Metro de drapo signifus metron, kiu kuŝis sur drapo, aŭ kiu estas uzata por drapo). — Mi aĉetis dekon da ovoj. — Tiu ĉi rivero havas ducent kilometrojn da longo. — Sur la bordo de la maro staris amaso da homoj. — Multaj birdoj flugas en la aŭtuno en pli varmajn landojn. — Sur la arbo sin trovis multe (aŭ multo) da birdoj. — Kelkaj homoj sentas sin la plej feliĉaj, kiam ili vidas la suferojn de siaj najbaroj. — En la ĉambro sidis nur kelke da homoj. — „Da“ post ia vorto montras, ke tiu ĉi vorto havas signifon de mezuro. ajna lingvo

teatro

theâtre manière, façon

theatre

Theater Manier, Weise, maniero manner Art einnehmen, okupi occuper occupy beschäftigen meĥaniko mécanique mechanics Mechanik ĥemio chimie chemistry Chemie diplomatio diplomatie diplomacy Diplomatie fiziko physique physics Physik scienco science science Wissenschaft verre (à glaso boire) glass Glas (Gefäss) nigra noir black schwarz woollen Tuch (wollenes drapo drap goods Gewebe) signify, bezeichnen, signifi signifier mean bedeuten ovo oeuf egg Ei bord, bordo rivage shore Ufer maro mer sea Meer amas, crowd, amaso foule mass Haufen, Menge aŭtuno automne autumn Haufen, Menge land, lando pays country Land souffrir, suferi endurer suffer leiden najbaro voisin neighbour Nachbar mezuri mesurer measure messen

театръ способъ, манера

teatr sposób, manjera

занимать механика химія дипломатія физика наука

zajmować mechanika chemia dyplomacja fizyka nauka

стаканъ черный

szklanka czarny

сукно

sukno

означать яйцо

oznaczać jajko

берегъ море куча, толпа осень

brzeg morze

страна

kraj

страдать сос� дъ м� рить

cierpieć sąsiad mierzyć

kupa, tłum jesień

ĉi tie estu traduko de la paragrafa teksto al ajna ling vo

§33 Mia frato ne estas granda, sed li ne estas ankaŭ malgranda: li estas de meza kresko. — Li estas tiel dika, ke li ne povas trairi tra nia mallarĝa pordo. — Haro estas tre maldika. — La nokto estis tiel malluma, ke ni nenion povis vidi eĉ antaŭ nia nazo. — Tiu ĉi malfreŝa pano estas malmola, kiel

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

ŝtono. — Malbonaj infanoj amas turmenti bestojn. — Li sentis sin tiel malfeliĉa, ke li malbenis la tagon, en kiu li estis naskita. — Ni forte malestimas tiun ĉi malnoblan homon. — La fenestro longe estis nefermita; mi ĝin fermis, sed mia frato tuj ĝin denove malfermis. — Rekta vojo estas pli mallonga, ol kurba. — La tablo staras malrekte kaj kredeble baldaŭ renversiĝos. — Li staras supre sur la monto kaj rigardas malsupren sur la kampon. — Malamiko venis en nian landon. — Oni tiel malhelpis al mi, ke mi malbonigis mian tutan laboron. — La edzino de mia patro estas mia patrino kaj la avino de miaj infanoj. — Sur la korto staras koko kun tri kokinoj. — Mia fratino estas tre bela knabino. — Mia onklino estas bona virino. — Mi vidis vian avinon kun ŝiaj kvar nepinoj kaj kun mia nevino. — Lia duonpatrino estas mia bofratino. — Mi havas bovon kaj bovinon. — La juna vidvino fariĝis denove fianĉino. ajna lingvo

mezo

milieu

Mitte

средина

środek

kreski dika larĝa lumi mola turment i

croître gros large luire mou

middle grow, increase thick, fat broad light soft

wachsen dick breit leuchten weich

рости толстый широкій св� тить мягкій

rosnąć. gruby szeroki świecić miękki

torment feel, perceive bless noble straight

quälen, martern мучить

męczyć

fühlen segnen edel gerade

чувствовать благословлять благородный прямой

czuć błogosławić szlachetny prosty

curved believe

кривой в� рить

krzywy wierzyć

upset mountain

krumm glauben umwerfen, umstürzen Berg

опрокидывать гора

przewracać góra

field cock grandson

Feld Hahn Enkel

поле п� тухъ внукъ

Neffe

племянникъ

pole kogut wnuk siostrzeniec, bratanek

durch Heirath erworben; z. B. patro Vater — bopatro Schwiegervater; frato Bruder — bofrato Schwager Stiefvater

пріобр� тенный бракомъ; напр. patro отецъ — bopatro тесть, сверкорь; frato братъ — bofrato шуринъ, зять, деверь отчимъ

nabyty przez małżeństwo; np. patro ojciec — bopatro teść; frato brat — bofrato szwagier ojczym

senti beni nobla rekta kurba kredi

tourmenter ressentir, éprouver bénir noble droit, direct courbe, tortueux croire

renversi renverser monto montagne champ, kampo campagne koko coq nepo petit-fils nevo

bo duonpatro

neveu

nephew relation marque la by parenté marriage; résultant du e. g. mariage; patrino ex. patro mother — père — bopatrino bopatro mother-inbeau-père law beau-père step-father

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

bovo

boeuf

Ochs

быкъ

byk

ĉi tie estu traduko de la paragrafa teksto al ajna ling vo

§34 La tranĉilo estis tiel malakra, ke mi ne povis tranĉi per ĝi la viandon kaj mi devis uzi mian poŝan tranĉilon. — Ĉu vi havas korktirilon, por malŝtopi la botelon? — Mi volis ŝlosi la pordon, sed mi perdis la ŝlosilon. — Ŝi kombas al si la harojn per arĝent a kombilo. — En somero ni veturas per diversaj veturiloj, kaj en vintro ni veturas per glitveturilo. — Hodiaŭ estas bela frosta vetero, tial mi prenos miajn glitilojn kaj iros gliti. — Per hakilo ni hakas, per segilo ni segas, per fosilo ni fosas, per kudrilo ni kudras, per tondilo ni tondas, per sonorilo ni sonoras, per fajfilo ni fajfas. — Mia skribilaro konsistas el inkujo, sablujo, kelke da plumoj, krajono kaj inksorbilo. — Oni metis antaŭ mi manĝilaron, kiu konsistis el telero, kulero, tranĉilo, forko, glaseto por brando, glaso por vino kaj telertuketo. — En varmega tago mi amas promeni en arbaro. — Nia lando venkos, ĉar nia militistaro estas granda kaj brava. — Sur kruta ŝtuparo li levis sin al la tegmento de la domo. — Mi ne scias la lingvon hispanan, sed per helpo de vortaro hispana-germana mi tamen komprenis iom vian leteron. — Sur tiuj ĉi vastaj kaj herboriĉaj kampoj paŝtas sin grandaj brutaroj, precipe aroj da bellanaj ŝafoj. ajna lingvo

viando poŝo korko

viande poche bouchon

tiri

tirer

ŝtopi botelo

boucher bouteille

ŝlosi fermer à clef kombi peigner somero été gliti frosto vetero

glisser gelée temps (température)

haki segi fosi kudri tondi

hacher, abattre scier creuser coudre tondre

sonori

tinter

Fleisch Tasche Kork

мясо карманъ пробка

mięso kieszeń korek

ziehen

тянуть

ciągnąć

stopfen Flasche

lock, fasten schliessen comb kämmen summer Sommer gleiten, sakte glitschen frost Frost

затыкать бутылка запирать на ключъ чесать л� то скользить, кататься морозъ

zatykać butelka zamykać na klucz czesać lato

weather

погода

pogoda

рубить пилить копать шить стричь

rąbać piłować kopać szyć strzydz brzęczeć, dzwonić

meat, flesch pocket cork draw, pull, drag stop, fasten down bottle

Wetter hauen, hacken sägen graben nähen scheeren

hew, chop saw dig sew clip, shear give out a sound (as a klingen

звен� ть

ślizgać się mróz

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

fajfi inko sablo sorbi brando

siffler encre sable humer eau-de-vie

bell) whistle ink sand sip brandy

tuko

mouchoir

cloth

militi

guerroyer

brava kruta

brave, solide roide, escarpé marche, échelon

fight valliant, brave steep

ŝtupo Hispan o Espagnol Germano Allemand tamen

pourtant, néanmoins

vasta herbo

vaste, étendu herbe

свистать чернила песокъ хлебать водка

świstać atrament piasek chlipać wódka

платокъ

chustka

tüchtig steil

воевать д� льный, удалый крутой

wojować dzielny, chwacki stromy

step

Stufe

ступень

stopień

Spaniard German however, nevertheles s

Spanier Deutscher

Испанецъ Н� мецъ

Hiszpan Niemiec

doch, jedoch weit, geräumig Gras

однако обширный, просторный трава

jednak

пасти скотъ преимущественн о шерсть овца

paść bydło szczególni e wełna owca

wide, vast grass pasture, feed animals brute

pfeifen Tinte Sand schlürfen Branntwein Tuch (Hals-, Schnupfetc.) Krieg führen

weiden paŝti paître lassen bruto brute, bétail Vieh principalement besonders, precipe , surtout particularly vorzüglich lano laine wool Wolle ŝafo mouton sheep Schaf

obszerny trawa

ĉi tie estu traduko de la paragrafa teksto al ajna ling vo

§35 Vi parolas sensencaĵon, mia amiko. — Mi trinkis teon kun kuko kaj konfitaĵo. — Akvo estas fluidaĵo. — Mi ne volis trinki la vinon, ĉar ĝi enhavis en si ian suspektan malklaraĵon. — Sur la tablo staris diversaj sukeraĵoj. — En tiuj ĉi boteletoj sin trovas diversaj acidoj: vinagro, sulfuracido, azotacido kaj aliaj. — Via vino estas nur ia abomena acidaĵo. — La acideco de tiu ĉi vinagro estas tre malforta. — Mi manĝis bongustan ovaĵon. — Tiu ĉi granda altaĵo ne estas natura monto. — La alteco de tiu monto ne estas tre granda. — Kiam mi ien veturas, mi neniam prenas kun mi multon da pakaĵo. — Ĉemizojn, kolumojn, manumojn kaj ceterajn similajn objektojn ni nomas tolaĵo, kvankam ili ne ĉiam estas faritaj el tolo. — Glaciaĵo estas dolĉa glaciigita frandaĵo. — La riĉeco de tiu ĉi homo estas

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

granda, sed lia malsaĝeco estas ankoraŭ pli granda. — Li amas tiun ĉi knabinon pro ŝia beleco kaj boneco. — Lia heroeco tre plaĉis al mi. — La tuta supraĵo de la lago estis kovrita per naĝantaj folioj kaj diversaj aliaj kreskaĵoj. — Mi vivas kun li en granda amikeco. ajna lingvo

kuko

gâteau

konfiti fluida

confire liquide suspecter, soupçonner aigre vinaigre soufre

cаkе preserve with sugar fluid

Kuchen einmachen (mit Zucker) flüssig

пирогъ варить въ сахар� жидкій

pieroźek smażyć w cukrze płynny

verdächtigen sauer Essig Schwefel

подозр� вать кислый уксусъ с� ра

podejrzewać kwaśny ocet siara

Stickstoff Geschmack hoch Natur packen, einpacken Hemd Hals

азоть вкусъ высокій природа укладывать, упаковывать сорочка шея

azot smak, gust wysoki przyroda

übrig Leinwand Eis

прочій полотно ледъ

pozostały płótno lód

naschen

лакомиться

złakomić się

heroo plaĉi lago

suspect sour vinegar sulphur azotе, azote nitrogen goût taste haut high nature nature empaqueter, pack, put emballer ut chemise shirt cou neck autre (le rest, reste) remainder toile linen glace ice goûter par friandise dainty hero, héros champion plaire please lac lake

герой нравиться озеро

bohater podobać się jezioro

kovri naĝi folio

couvrir nager feuille

Held gefallen See (der) verdecken, verhüllen schwimmen Blatt, Bogen

закрывать плавать листъ

zakrywać pływać liść, arkusz

suspekti acida vinagro sulfuro azoto, nitrogeno gusto alta naturo paki ĉemizo kolo cetera tolo glacio frandi

cover swim leaf

pakować koszula szyja

ĉi tie estu traduko de la paragrafa teksto al ajna ling vo

§36 Patro kaj patrino kune estas nomataj gepatroj. — Petro, Anno kaj Elizabeto estas miaj gefratoj. — Gesinjoroj N. hodiaŭ vespere venos al ni. — Mi gratulis telegrafe la junajn geedzojn. — La gefianĉoj staris apud la altaro. — La patro de mia edzino estas mia bopatro, mi estas lia bofilo, kaj mia patro estas la bopatro de mia edzino. — Ĉiuj parencoj de mia edzino estas miaj boparencoj, sekve ŝia frato

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

estas mia bofrato, ŝia fratino estas mia bofratino; mia frato kaj fratino (gefratoj) estas la bogefratoj de mia edzino. — La edzino de mia nevo kaj la nevino de mia edzino estas miaj bonevinoj. — Virino, kiu kuracas, estas kuracistino; edzino de kuracisto estas kuracistedzino. — La doktoredzino A. vizitis hodiaŭ la gedoktorojn P. — Li ne estas lavisto, li estas lavistinedzo. — La filoj, nepoj kaj pranepoj de reĝo estas reĝidoj. — La hebreoj estas Izraelidoj, ĉar ili devenas de Izraelo. — Ĉevalido estas nematura ĉevalo, kokido — nematura koko, bovido — nematura bovo, birdido — nematura birdo. ajna lingvo

les deux sexes réunis; ex. patro père — gepatroj les parents (père et mère)

gratuli altaro kuraci doktor o pra

id hebreo ĉevalo

féliciter autel traiter (une maladie)

Geschlechtes; z. B. patro Vater — gepatroj Eltern; of both mastro Wirth sexes; e. g. — gemastroj patro father Wirth und — gepatroj Wirthin parents beiderlei congratulat e gratuliren altar Altar

обоего пола, напр. patro отецъ — gepatroj родители; mastro хозяинъ — gemastroj хозяинъ съ хозяйкой

obojej płci, np. patro ojciec — gepatroj rodzice; mastro gospodarz — gemastroj gospodarstwo (gospodarz i gospodyni)

поздравлать алтарь

winszować ołtarz

cure, heal

kuriren, heilen

л� чить

leczyć

Doctor

докторъ

doktór

docteur

doctor great-, bis-, arrière- primordial enfant, descendant; ex. bovo boeuf — bovido veau; descendant, Izraelo young one; Israël — e. g. bovo Izraelido ox — Israëlite bovido calf juif Jew cheval horse

ur-

прадитя, потомокъ; Kind, напр. bovo Nachkomme; z. быкъ — bovido B. bovo Ochs теленокъ; — bovido Izraelo Kalb; Izraelo Израиль — Israel — Izraelido Izraelido Израильтянин Israelit ъ Jude еврей Pferd конь

pra-

dziecię, potomek; np. bovo byk — bovido cielę; Izraelo Izrael — Izraelido Izraelita żyd koń

ĉi tie estu traduko de la paragrafa teksto al ajna ling vo

§37 La ŝipanoj devas obei la ŝipestron. — Ĉiuj loĝantoj de regno estas regnanoj. — Urbanoj estas ordinare pli ruzaj, ol vilaĝanoj. — La regnestro de nia lando estas bona kaj saĝa reĝo. — La Parizanoj

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

estas gajaj homoj. — Nia provincestro estas severa, sed justa. — Nia urbo havas bonajn policanojn, sed ne sufiĉe energian policestron. — Luteranoj kaj Kalvinanoj estas kristanoj. — Germanoj kaj francoj, kiuj loĝas en Rusujo, estas Rusujanoj, kvankam ili ne estas rusoj. — Li estas nelerta kaj naiva provincano. — La loĝantoj de unu regno estas samregnanoj, la loĝantoj de unu urbo estas samurbanoj, la konfesantoj de unu religio estas samreligianoj. — Nia regimentestro estas por siaj soldatoj kiel bona patro. — La botisto faras botojn kaj ŝuojn. — La lignisto vendas lignon, kaj la lignaĵisto faras tablojn, seĝojn kaj aliajn lignajn objektojn. — Ŝteliston neniu lasas en sian domon. — La kuraĝa maristo dronis en la maro. — Verkisto verkas librojn, kaj skribisto simple transskribas paperojn. — Ni havas diversajn servantojn: kuiriston, ĉambristinon, infanistinon kaj veturigiston. — La riĉulo havas multe da mono. — Malsaĝulon ĉiu batas. — Timulo timas eĉ sian propran ombron. — Li estas mensogisto kaj malnoblulo. — Preĝu al la Sankta Virgulino. ajna lingvo

an regno

membre, habitant, partisan; ex. regno l’état — regnano citoyen l’Etat

vilaĝano paysan provinc o province severa

sévère

justa polico

juste police

sufiĉe Kristo Franco

suffisant Christ Français

konfesi religio

avouer religion regiment botte soulier laisser, abandonne r se noyer composer,

regimento

boto ŝuo lasi droni verki

członek, Mitglied, членъ, mieszkaniec, inhabitant, Einwohner, житель, zwolennik; member; e. Anhänger; z. приверженец; np. regno g. NovB. regno напр. regno państwo — Jorko New Staat — роцударство regnano York — regnano — regnano obywatel; NovBürger; гражданинъ; Varsoviano Jorkano Varsoviano Varsoviano Warszawiani New Yorker Warschauer Варшавянинъ n kingdom Staat государство państwo caountryma n Bauer крестьянинъ wieśniak область, province Provinz провинція prowincya surowy, severe streng строгій srogi, ostry just, righteous gerecht справедливый sprawiedliwy police Polizei полиція policya довольно, dosyć, enough genug достаточно dostatecznie Christ Christus Христосъ Chrystus Frenchman Franzose Французъ Francuz признавать, bekennen, испов� confess gestehen дывать przyznawać religion Religion в� ра, религія religia regiment Regiment полкъ półk boot Stiefel сапогъ but shoe Schuh башмакъ trzewik leave, let alone drown work

lassen ertrinken verfassen

пускать, оставлять тонуть сочинять

puszczać, zostawiać tonąć tworzyć,

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

ul eĉ ombro preĝi virga

faire des ouvrages (littér.) qui est caractérisé par telle ou telle qualité; ex. bela beau — belulo bel homme même, jusqu’à ombre prier (Dieu) virginal

(literary)

pisać

person noted for...; e. g. avara covetous — avarulo miser, covetous person

особа, Person, die отличающаяс sich durch... я даннымъ unterscheidet качествомъ; ; z. B. juna напр. bela jung — красивый — junulo belulo Jüngling красавецъ

człowiek, posiadający dany przymiot; np. riĉa bogaty — riĉulo bogacz

even shadow

sogar Schatten

даже т� нь

nawet cień

pray virginal

beten jungfräulich

молиться modlić się д� вственный dziewiczy

ĉi tie estu traduko de la paragrafa teksto al ajna ling vo

§38 Mi aĉetis por la infanoj tableton kaj kelke da seĝetoj. — En nia lando sin ne trovas montoj, sed nur montetoj. — Tuj post la hejto la forno estis varmega, post unu horo ĝi estis jam nur varma, post du horoj ĝi estis nur iom varmeta, kaj post tri horoj ĝi estis jam tute malvarma. — En somero ni trovas malvarmeton en densaj arbaroj. — Li sidas apud la tablo kaj dormetas. — Mallarĝa vojeto kondukas tra tiu ĉi kampo al nia domo. — Sur lia vizaĝo mi vidis ĝojan rideton. — Kun bruo oni malfermis la pordegon, kaj la kaleŝo enveturis en la korton. Tio ĉi estis jam ne simpla pluvo, sed pluvego. — Grandega hundo metis sur min sian antaŭan piedegon, kaj mi de teruro ne sciis, kion fari . — Antaŭ nia militistaro staris granda serio da pafilegoj. — Johanon, Nikolaon, Erneston, Vilhelmon, Marion, Klaron kaj Sofion iliaj gepatroj nomas Johanĉjo (aŭ Joĉjo), Nikolĉjo (aŭ Nikoĉjo aŭ Nikĉjo aŭ Niĉjo), Erneĉjo (aŭ Erĉjo), Vilhelĉjo (aŭ Vilheĉjo aŭ Vilĉjo aŭ Viĉjo), Manjo (aŭ Marinjo), Klanjo kaj Sonjo (aŭ Sofinjo). ajna lingvo

dens a

épais, dense

dense make a noise

dicht

густой

lärmen, brausen шум� ть

gęsty szumieć, hałasować

carriage rain shoot

Wagen Regen schiessen

коляска дождь стр� лять

powóz deszcz strzelać

affectionat e

den ersten 1-6 Buchstaben

приставленное къ первымъ 1-6

dodane do pierwszych 1-

brui

faire du bruit carosse, kaleŝo calèche pluvo pluie pafi tirer, faire feu ĉj après les 1-6 nj premières

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

lettres d’un prénom masculin (nj — féminin) lui donne un caractère diminutif et caressant

diminutive of masculine (nj — feminine) names

eines männlichen (nj — weiblichen) Eigennamens beigefügt, verwandelt diesen in ein Kosewort

буквамъ имени собственнаго мужескаго (nj — женскаго) пола, превращаетъ его въ ласкательное

6 liter imienia własnego męskiego (nj — żenńskiego) rodzaju zmienia je w pieszczotliwe

ĉi tie estu traduko de la paragrafa teksto al ajna ling vo

§39 En la kota vetero mia vesto forte malpuriĝis; tial mi prenis broson kaj purigis la veston. — Li paliĝis de timo kaj poste li ruĝiĝis de honto. — Li fianĉiĝis kun fraŭlino Berto; post tri monatoj estos la edziĝo; la edziĝa soleno estos en la nova preĝejo, kaj la edziĝa festo estos en la domo de liaj estontaj bogepatroj. — Tiu ĉi maljunulo tute malsaĝiĝis kaj infaniĝis. — Post infekta malsano oni ofte bruligas la vestojn de la malsanulo. — Forigu vian fraton, ĉar li malhelpas al ni. — Ŝi edziniĝis kun sia kuzo, kvankam ŝiaj gepatroj volis ŝin edzinigi kun alia persono. — En la printempo la glacio kaj la neĝo fluidiĝas. — Venigu la kuraciston, ĉar mi estas malsana. — Li venigis al si el Berlino multajn librojn. — Mia onklo ne mortis per natura morto, sed li tamen ne mortigis sin mem kaj ankaŭ estis mortigita de neniu; unu tagon, promenante apud la reloj de fervojo, li falis sub la radojn de veturanta vagonaro kaj mortiĝis. — Mi ne pendigis mian ĉapon sur tiu ĉi arbeto; sed la vento forblovis de mia kapo la ĉapon, kaj ĝi, flugante, pendiĝis sur la branĉoj de la arbeto. — Sidigu vin (aŭ sidiĝu), sinjoro! — La junulo aliĝis al nia militistaro kaj kuraĝe batalis kune kun ni kontraŭ niaj malamikoj. ajna lingvo

printempo printemps relo rail

Koth, dirt Schmutz brush Bürste red roth be sich ashamed schämen solemn feierlich infect anstecken spring time Frühling rail Schiene

rado

wheel

koto broso ruĝa

boue brosse rouge

honti solena infekti

avoir honte solennel infecter

pendi ĉapo

roue pendre, être suspendu bonnet

hang bonnet

Rad hängen (v. n.) Mütze

грязь щетка красный

błoto szczotka czerwony

стыдиться wstydzić się торжественный uroczysty заражать zarażać весна рельса колесо

wiosna szyna koło (od woza i t. p.)

вис� ть шапка

wisieć czapka

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

vento

vent

wind

blovi kapo branĉo

souffler tête branche

blow head branch

Wind blasen, wehen Kopf Zweig

в� теръ

wiatr

дуть голова в� твь

dąć, dmuchać głowa gałaź

ĉi tie estu traduko de la paragrafa teksto al ajna ling vo

§40 En la daŭro de kelke da minutoj mi aŭdis du pafojn. — La pafado daŭris tre longe. — Mi eksaltis de surprizo. — Mi saltas tre lerte. — Mi saltadis la tutan tagon de loko al loko. — Lia hieraŭa parolo estis tre bela, sed la tro multa parolado lacigas lin. — Kiam vi ekparolis, ni atendis aŭdi ion novan, sed baldaŭ ni vidis, ke ni trompiĝis. — Li kantas tre belan kanton. — La kantado estas agrabla okupo. — La diamanto havas belan brilon. — Du ekbriloj de fulmo trakuris tra la malluma ĉielo. — La domo, en kiu oni lernas, estas lernejo, kaj la domo, en kiu oni preĝas, estas preĝejo. — La kuiristo sidas en la kuirejo. — La kuracisto konsilis al mi iri en ŝvitbanejon. — Magazeno, en kiu oni vendas cigarojn, aŭ ĉambro, en kiu oni tenas cigarojn, estas cigarejo; skatoleto aŭ alia objekto, en kiu oni tenas cigarojn, estas cigarujo; tubeto, en kiun oni metas cigaron, kiam oni ĝin fumas, estas cigaringo. — Skatolo, en kiu oni tenas plumojn, estas plumujo, kaj bastoneto, sur kiu oni tenas plumon por skribado, estas plumingo. — En la kandelingo sidis brulanta kandelo. — En la poŝo de mia pantalono mi portas monujon, kaj en la poŝo de mia surtuto mi portas paperujon; pli grandan paperujon mi portas sub la brako. — La rusoj loĝas en Rusujo kaj la germanoj en Germanujo. ajna lingvo

surprizi laca

surprendre las, fatigué

trompi fulmo ŝviti bani magazen o vendi cigaro tubo fumo

tromper, duper éclair suer baigner

ing

surprise weary deceive, cheat lightning perspire bath

überraschen müde betrügen Blitz schwitzen baden

д� лать сюрпризъ усталый

robić niespodziank i zmęczony

обманывать молнія пот� ть купать лавка, magazin store Kaufladen магазинъ vendre sell verkaufen продавать cigare cigar Cigarre сигара tuyau tube Röhre труба fumée smoke Rauch дымъ marque l’objet holder for; Gegenstand, in вещь, въ которую dans lequel se e. g. den etwas вставляется, met, ou mieux kandelo eingestellt, s’introduit...; ex. candle — eingesetzt wird; всаживается; напр. kandelo kandelo kandelingo z. B. kandelo chandelle — candleKerze — св� ча —

oszukiwać błyskawica pocić się kąpać sklep, magazyn sprzedawać cygaro rura dym przedmiot, w który się coś wsadza, wstawia; np kandelo świeca —

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

kandelingo chandelier skatolo

stick

small box, case pantaloons , trowsers Hosen over-coat Rock arm Arm

boîte

pantalono pantalon

surtuto brako

kandelingo Leuchter Büchse, Schachtel

redingote bras

kandelingo подсв� чникъ

kandelingo lichtarz

коробка

pudełko

брюки сюртукъ рука, объятія

spodnie surdut ramię

ĉi tie estu traduko de la paragrafa teksto al ajna ling vo

§41 Ŝtalo estas fleksebla, sed fero ne estas fleksebla. — Vitro estas rompebla kaj travidebla. — Ne ĉiu kreskaĵo estas manĝebla. — Via parolo estas tute nekomprenebla kaj viaj leteroj estas ĉiam skribitaj tute nelegeble. — Rakontu al mi vian malfeliĉon, ĉar eble mi povos helpi al vi. — Li rakontis al mi historion tute nekredeblan. — Ĉu vi amas vian patron? Kia demando! kompreneble, ke mi lin amas. — Mi kredeble ne povos veni al vi hodiaŭ, ĉar mi pensas, ke mi mem havos hodiaŭ gastojn. — Li estas homo ne kredinda. — Via ago estas tre laŭdinda. — Tiu ĉi grava tago restos por mi ĉiam memorinda. — Lia edzino estas tre laborema kaj ŝparema, sed ŝi estas ankaŭ tre babilema kaj kriema. Li estas tre ekkolerema kaj ekscitiĝas ofte ĉe la plej malgranda bagatelo; tamen li estas tre pardonema, li ne portas longe la koleron kaj li tute ne estas venĝema. — Li estas tre kredema: eĉ la plej nekredeblajn aferojn, kiujn rakontas al li la plej nekredindaj homoj, li tuj kredas. — Centimo, pfenigo kaj kopeko estas moneroj. — Sablero enfalis en mian okulon. — Li estas tre purema, kaj eĉ unu polveron vi ne trovos sur lia vesto. — Unu fajrero estas sufiĉa, por eksplodigi pulvon. ajna lingvo

ŝtalo

acier fléchir, ployer verre (matière) rompre, casser louer, vanter

steet

Stahl

сталь

stal

bend

biegen

гнуть

giąć

glass (substance)

Glas

стекло

szkło

break praise

remember

brechen ломать loben хвалить im Gedächtniss behalten, sich erinnern помнить

be sparing

sparen

trifle, toy revenge

Kleinigkeit rächen

fleksi vitro rompi laŭdi

se souvenir, memori se rappeler ménager, ŝpari épargner bagatelo

venĝi

bagatelle se venger

łamać chwalić

pamiętać

сберегать oszczędzać мелочь, безд� лица robnostka мстить mścić się

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

exciter, eksciti émouvoir

excite one of many marque objects of the l’unité; ex. same kind; e. g. sablo sable sablo sand — — sablero un sablero grain of er grain de sable sand polvo poussière dust fajro feu fire faire explode eksplodi explosion pulvo

poudre à tirer gunpowder

erregen

возбуждать отд� льная ein einziges; единица; z. B. sablo напр. sablo Sand — песокъ — sablero sablero Sandkörnchen песчинка Staub пыль Feuer огонь

wzbudzać

explodiren Pulver (Schiess-)

взрывать

wybuchać

порохъ

proch

oddzielna jednostka; np. sablo piasek — sablero ziarnko piasku kurz ogień

ĉi tie estu traduko de la paragrafa teksto al ajna ling vo

§42 Ni ĉiuj kunvenis, por priparoli tre gravan aferon; sed ni ne povis atingi ian rezultaton, kaj ni disiris. — Malfeliĉo ofte kunigas la homojn, kaj feliĉo ofte disigas ilin. — Mi disŝiris la leteron kaj disĵetis ĝiajn pecetojn en ĉiujn angulojn de la ĉambro. — Li donis al mi monon, sed mi ĝin tuj redonis al li. — Mi foriras, sed atendu min, ĉar mi baldaŭ revenos. — La suno rebrilas en la klara akvo de la rivero. — Mi diris al la reĝo: via reĝa moŝto, pardonu min! — El la tri leteroj unu estis adresita: al Lia Episkopa Moŝto, Sinjoro N.; la dua: al Lia Grafa Moŝto, Sinjoro P.; la tria: al Lia Moŝto, Sinjoro D. — La sufikso «um» ne havas difinitan signifon, kaj tial la (tre malmultajn) vortojn kun «um» oni devas lerni, kiel simplajn vortojn. Ekzemple: plenumi, kolumo, manumo. — Mi volonte plenumis lian deziron. — En malbona vetero oni povas facile malvarmumi. — Sano, sana, sane, sani, sanu, saniga, saneco, sanilo, sanigi, saniĝi, sanejo, sanisto, sanulo, malsano, malsana, malsane, malsani, malsanulo, malsaniga, malsaniĝi, malsaneta, malsanema, malsanulejo, malsanulisto, malsanero, malsaneraro, sanigebla, sanigisto, sanigilo, resanigi, resaniĝanto, sanigilejo, sanigejo, malsanemulo, sanilaro, malsanaro, malsanulido, nesana, malsanado, sanulaĵo, malsaneco, malsanemeco, saniginda, sanilujo, sanigilujo, remalsano, remalsaniĝo, malsanulino, sanigista, sanigilista, sanilista, malsanulista k. t. p. ajna lingvo

eo atingi

atteindre

attain, reach

erlangen, erreichen

достигать dosięgać

Ergebniss

резултатъ rezultat

reissen Stück

rezultato résultat

ŝiri peco

déchirer morceau

result tear, rend piece

рвать кусокъ

rwać kawał

moŝto

titre commun

universal allgemeiner общій title Titel титулъ

Mość

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

episkopo évêque grafo difini

bishop earl, count

comte définir, déterminer define

Bischof Graf

епископъ biskup

графъ опред� bestimmen лять

hrabia wyznaczać, określać

ĉi tie estu traduko de la paragrafa teksto al ajna ling vo

Unu originalon de la Fundamento oni havas en la biblioteko de University of California, Santa Cruz. https://archive.org/details/fundamentodeesp00zamegoog http://www.youscribe.com/catalogue/livres/litterature/autres/fundamento-de-esperantogramatiko-ekzercaro-universala-vortaro-65370

Akademio de Esperanto: http://www.akademio-de-esperanto.org/fundamento/index.html

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

iru al certa ĉapitro de la ekzercaro: §1 §2 §3 §4 §5 §6 §7 §8 §9 §10 §11 §12 §13 §14 §15 §16 §17 §18 §19 §20 §21

§22 §23 §24 §25 §26 §27 §28 §29 §30 §31 §32 §33 §34 §35 §36 §37 §38 §39 §40 §41 §42

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

ajna lingvo

= eo

ajna lingvo

Fundamenta vortaro eo

ajna lingvo

A §5 §26 §28 §13 §6 §9 §28 §21 §18

kaj kvankam akuzat ivo n n sed nek— nek jes ĝis

a abomeno aboni aĉeti acida ad adverbo aero afero agi aglo agrabla aĵ ajn akcepti ako mpani akra akuzat ivo akvo al alia alta altaro amaso ambaŭ ami amiko an angulo animo ankaŭ anstataŭ ant antaŭ aparteni apenaŭ Aprilo apud ar arbo aresti arĝento artiko lo as at ataki atendi atenta atingi

§5 §26 §27 §14 §35 §13 §30 §26 §13 §25 §22 §9 §25 §30 §23 §18 §7 §28 §9 §5 §12 §35 §36 §32 §11 §8 §10 §37 §23 §31 §14 §16 §14 §8 §5 §19 §12 §8 §19 §8 §22 §19 §27 §5 §22 §14 §22 §26 §42

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto aŭ aŭdi aŭtuno aventuro avo azoto, nitrogeno

§14 §9 §32 §23 §9

babili bagatelo baldaŭ bani bastono bati bela beni benko besto bezoni birdo blanka blovi blua bo boli bona bordo botelo boto bovo brako branĉo brando brava brili broso brui bruli bruto buŝo

§20 §41 §23 §40 §31 §9 §10 §33 §26 §5 §14 §5 §10 §39 §6 §33 §25 §8 §32 §34 §37 §33 §40 §39 §34 §34 §5 §39 §38 §31 §34 §8

ĉambro ĉapelo ĉapo ĉar ĉasi ĉe celi ĉemizo cent ĉerpi certa ĉesi cetera ĉevalo ĉi

§8 §8 §39 §9 §21 §15 §28 §35 §12 §13 §19 §13 §35 §36 §13

§35

B §35 §31 §20 §21 §17 §13 §13 §18 §10 §42 §9 §36 §39 §10 §40 §15 §37 §37 §23 §5 §20 §33 §19 §17 §23 §32 §12 §12 §14 §33 §5 §20

paki koloro timi ve dum sen kuiri kuri blanka episkopo bati gratuli koto pala fulmo riĉa boto ŝuo konsideri frato kuzo nevo murmuri frue baldaŭ bordo Marto Dio loĝi bovo esti silenti

C, Č §14 §25 §26 §28 §28 §33 §26 §26 §13 §29 §22 §39 §32 §13 §10

tuta vojo vojaĝi veturi celi senti sukero teo tempo ofte atendi ĉapo nigra ĉerpi freŝa

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto §39 §34 §11 §8 §25 §9 §8 §27 §6 §12

ruĝa ko mbi honesta flari agi legi pura artiko lo homo kvar

§15 §7 §12 §18 §9 §42 §10 §14 §12 §10 §12 §38 §12 §17 §32 §6 §32 §17 §17 §25 §10 §23 §8 §37 §36 §9 §18 §42 §6 §9 §37 §20 §40 §20 §29 §20 §15 §31 §12 §22 §8

donaci doni dato zorgi avo difini historio danki fari tago dek pluvo naŭ diamanto diplo matio infano teatro miri longa ŝuldi hodiaŭ aventuro bona eĉ doktoro letero ako mpani atingi matura ricevi sufiĉe tuŝi cigaro petoli permesi kara teni ligno Aprilo grava domo azoto, nitrogeno animo du pordo

ci ĉiam ĉielo cigaro ĉio ĉiu ĉiuj ĉj ĉu

§16 §14 §6 §40 §12 §10 §10 §38 §18

da danci danĝero danki dato daŭri de Decembro dek dekstra demandi densa dento dependi devi deziri diamanto diferenci difini dika diligenta dimanĉo Dio diplo matio direkt i diri dis diversa doktoro dolĉa domo donaci doni dormi doto drapo droni du dubi dum duonpatro

§14 §20 §7 §14 §12 §13 §7 §12 §12 §28 §21 §38 §7 §28 §13 §10 §17 §30 §42 §33 §8 §20 §12 §32 §28 §8 §28 §27 §36 §10 §8 §15 §7 §20 §23 §32 §37 §11 §26 §17 §33

§35 §31 §11 §25

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto §25 §13

korto kruĉo

E e ebla ec eĉ edzo eg egala ej ek eksciti eksplodi ekster ekzemplo el elekt i em en episkopo er erari esprimi esti estimi estro et

§7 §29 §11 §37 §18 §13 §28 §13 §21 §41 §41 §26 §27 §10 §12 §19 §10 §42 §41 §10 §28 §5 §26 §26 §26

facila fajfi fajro fali fari Februaro feino feliĉa fenestro fermi fero festi fi fianĉo fidela fiera filo fingro fin i fiziko flanko flari fleksi floro flugi flu i flu ida

§18 §34 §41 §22 §12 §12 §11 §13 §6 §31 §25 §10 §26 §26 §16 §11 §8 §12 §14 §32 §28 §8 §41 §5 §9 §22 §35

F §37 §26 §32

Franco fi fiziko

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto fojo folio fonto for forgesi forko formo forno forta fosi Franco frandi frato fraŭlino fraŭlo freŝa frosto frue fulmo fumo funto

§13 §35 §15 §9 §18 §14 §15 §16 §7 §34 §37 §35 §5 §10 §10 §10 §34 §17 §40 §40 §31

gaja ĝardeno gardi gasto ge ĝentila Germano ĝi ĝis glacio glaso gliti ĝoji grafo gramat iko granda gratuli grava griza gusto

§20 §16 §18 §18 §36 §15 §34 §12 §18 §35 §32 §34 §10 §42 §27 §17 §36 §22 §31 §35

haki haro havi hebreo hejti hela helpi ĥemio herbo heroo hieraŭ hirundo Hispano

§34 §31 §10 §36 §16 §10 §30 §32 §34 §35 §20 §26 §34

G, Ĝ

H, Ch, Ĥ §19 §39 §6 §18 §18 §38 §20 §9 §15 §26 §23 §12 §20

serpento kapo jen serĉi gardi brui surda peli tuj abomeno inda horo horloĝo

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto §14 §5 §33 §31 §18 §42 §35 §11 §25 §32 §13 §22 §31 §38 §10 §11 §32 §9 §8 §34 §9 §16 §35 §41 §22

ĵeti kolo mbo monto bruli gasto grafo heroo fiera poto amaso teruro peki bastono densa stelo karaktero ĥemio knabo pano brava voli voli gusto laŭdi kapti

historio ho hodiaŭ homo honesta honti horloĝo horo humoro hundo

§10 §21 §10 §6 §11 §39 §20 §12 §31 §12

i ia ia ial iam iam id ie iel ies ig iĝ il ili in inda infano infekt i ing inĝeniero inko instrui insulti int intenci inter interne inviti io io m

§7 §28 §30 §30 §28 §30 §36 §30 §30 §30 §13 §23 §16 §9 §10 §23 §6 §39 §40 §25 §34 §20 §17 §22 §22 §13 §26 §25 §30 §30

I, J, Ĵ §34 §25 §6 §6 §10 §10 §39 §27 §22 §11 §14 §7 §35 §12 §8 §19 §9

inko inĝeniero mi pomo kiel kia printempo klara lingvo unu se rajdi lago alia manĝi certa iri

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto iri is ist it iu j jam Januaro jaro je jen jes ĵeti juĝi juna justa

§9 §6 §31 §12 §30 §7 §6 §12 §12 §23 §6 §21 §14 §22 §10 §37

kafo kaj kajero kaldrono kaleŝo kameno kampo kanapo kandelo kanti kapabla kapo kapti kara karaktero kaŝi kaŭzo ke kelke kesto kia kial kiam kie kiel kiu klara knabo koko

§26 §5 §10 §25 §38 §25 §33 §26 §20 §9 §17 §39 §22 §20 §11 §21 §28 §8 §23 §31 §10 §17 §14 §6 §10 §6 §27 §9 §33

koleri kolo

§19 §35

kolo mbo koloro ko mbi ko merci ko mpreni ko muna konduki

§5 §31 §34 §25 §27 §29 §22

K §5 §40 §40 §6 §16 §26 §34 §39 §26 §10 §6 §6 §14 §15 §8 §34 §27 §25 §6 §38 §33 §35 §39 §14 §30 §39

al surtuto pantalono ŝtono forno, kameno kanapo poŝo broso kafo ĉiu kie kiu kiam trankvila ĉapelo gliti radiko pastro lib ro kaleŝo koko kuko relo op ajn; ekz. kio ajn rado

§24 §5

os a; ekz. patra e; ekz. bone, bele as; ekz. kantas u; ekz. venu, skribu us fin i konfit i fosi korko ĉemizo

§7 §5 §7 §19 §14 §35 §34 §34 §35

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto §25 §40 §40 §31 §40 §16 §21 §10 §13 §5 §37 §35 §11 §21 §33 §36 §14 §42 §5 §35

kaldrono bani fumo kesto skatolo tranĉi reĝo bela fojo; ekz. 5foje tajloro Kristo kolo kro m krii kurba ĉevalo aĉeti peco floro acida

konfesi konfit i koni konsideri konsili konsisti konstrui kontrakti

§37 §35 §8 §23 §30 §12 §25 §31

kontraŭ korko korpo korto kosti koto kovri krajono kredi krei kremo kreski krii Kristo kro m kruĉo kruta kudri kuiri kuko kulero kulpa kun kune kunmet i kuraci kuraĝa kurba kuri kuŝi kuzo kvankam kvar kvin

§13 §34 §31 §25 §14 §39 §35 §6 §33 §12 §26 §33 §21 §37 §11 §13 §34 §34 §13 §35 §14 §21 §7 §8 §27 §36 §7 §33 §18 §6 §20 §26 §12 §12

la labori laca lago lakto lando lano larĝa lasi lasta laŭ laŭdi lavi

§5 §13 §40 §35 §10 §32 §34 §33 §37 §29 §11 §41 §15

L §34 §14 §26 §36 §35 §12 §20 §9 §34 §5 §6 §22 §35

botelo ŝtofo benko kuraci glacio Januaro leciono flugi somero leono kuŝi mensogi plaĉi

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto §31 §35 §12 §30 §27 §21 §14

funto folio Novembro diferenci ŝipo ĉasi kulero

leciono legi leono lerni lerta letero levi li lib ro lig i ligno lingvo lipo litero lito loĝi loko longa lu mi lundo luno

§20 §9 §5 §9 §25 §9 §22 §9 §6 §27 §31 §22 §31 §30 §26 §14 §13 §17 §33 §20 §10

magazeno mal manĝi man iero mano maro Marto maten manĝi mateno materialo matura meĥaniko mem memo ri mensogi merit i met i mezo mezuri mi mia mil milit i minuto miri mo la monato mondo mono monto montri morgaŭ mort i moŝto

§40 §10 §8 §32 §7 §32 §12 §27 §10 §31 §6 §32 §18 §41 §22 §22 §26 §33 §32 §6 §10 §12 §34 §12 §17 §33 §12 §22 §14 §33 §18 §20 §20 §42

M §41 §18 §34 §31 §32 §33 §32 §10 §12 §14 §13 §22 §8 §26 §6 §12 §13 §13 §10 §30 §10 §10 §35 §7 §27 §12 §7 §11 §37 §6 §32 §10 §29 §34

bagatelo edzo viando materialo meĥaniko mo la mezuri luno monato urbo inter pasi ami ekster is minuto loko ej havi rilati juna lakto frandi paroli gramat iko mu lte j povi preĝi blua maro saĝa ebla frosto

Originalo โ 1905 Fundamento de Esperanto ยง10 ยง13 ยง15 ยง9 ยง10 ยง11 ยง26 ยง15

mia devi viro ni erari pensi muso lavi

movi mu lte murmuri muso muta

ยง22 ยง12 ยง19 ยง26 ยง20

n n nacio naฤ i

ยง13 ยง6 ยง27 ยง35

naiva najbaro naski naturo naลญ nazo ne necesa neฤ o nekโ nek neniam neniel neniu nepo nevo ni nigra nj nobla nokto nomi nominativo nova Novembro nu nun nur nutri

ยง17 ยง32 ยง12 ยง35 ยง12 ยง8 ยง6 ยง27 ยง10 ยง28 ยง22 ยง28 ยง22 ยง33 ยง33 ยง9 ยง32 ยง38 ยง33 ยง10 ยง17 ยง28 ยง18 ยง12 ยง21 ยง9 ยง12 ยง10

N ยง6 ยง37 ยง26 ยง19 ยง17 ยง31 ยง17 ยง39 ยง31 ยง6 ยง16 ยง27 ยง25 ยง14 ยง16 ยง20 ยง19 ยง17 ยง6 ยง6 ยง7 ยง14 ยง30 ยง30 ยง20 ยง37 ยง30 ยง28 ยง30 ยง10 ยง30 ยง30 ยง28 ยง30 ยง23 ยง34 ยง20 ยง13 ยง7 ยง27 ยง10 ยง28 ยง22 ยง22 ยง10 ยง26 ยง28

sur religio super vazo insulti supre naiva infekt i humoro trovi anstataลญ nacio sekvi obl il viziti opinio nomi ne ฤ ielo danฤ ero aลญ io ies dimanฤ o lasi iel ia ia plej ie iu iam iam kelke Germano muta porti i necesa ol neniel neniu neniam nokto piedo nominativo

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto §8 §18 §21 §9

nazo nova nu nun

§7 §21 §11 §40 §25 §27 §18 §11 §13 §41 §35 §7 §14 §17 §7 §41 §41 §15 §6 §9 §36 §9 §9 §11 §10 §22 §12 §13 §35 §7 §33 §5 §34

pri ho ambaŭ magazeno ko merci aboni vesti vizaĝo ordinara ŝtalo vinagro de da pardoni kuraĝa fajro fleksi volonte fenestro okulo altaro li ili oni mal aglo ok persono cetera akra duonpatro patro ŝafo

O o obei objekto obl obstina ofte ok okazi okulo okupi ol ombro on oni onklo ont op opinio oportuna ordinara ordoni orelo oro os ot ovo

§5 §29 §27 §14 §10 §29 §12 §17 §9 §32 §10 §37 §14 §11 §9 §22 §14 §19 §15 §13 §20 §9 §25 §24 §22 §32

pafi pagi

§38 §14

paĝo paki pala palaco pano pantalono papero pardoni paroli pasero pasi paŝti pastro

§14 §35 §10 §23 §8 §40 §10 §17 §7 §22 §22 §34 §25

P §22 §23 §34 §41 §10 §18 §37 §10 §25 §34 §20 §5 §14 §17 §6

fali palaco brando; ekz. vodko estas rusa brando memo ri sinjoro pupo virga papero vaporo paŝti vendredo aparteni mono perlo plumo

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto §12 §12 §8 §34 §34 §30 §9 §6 §14 §35 §35 §11 §37 §14 §34 §15 §35 §14 §11 §11 §5 §40 §32 §15 §22 §26 §8 §35 §27 §33 §37 §26 §30 §41 §20 §12 §11 §17 §29 §29 §26 §20 §40 §14 §12 §16 §20 §26 §25 §27 §36 §13 §41 §15 §16 §29 §28

hundo kvin diligenta sablo fajfi litero trinki plori pagi tolo naĝi plena regimento post vetero sub suspekti on laŭ simila o tromp i aŭtuno oportuna movi dubi ĉambro kovri polo kampo polico met i helpi venĝi lundo naski portreto sendi lasta obei lito plezuro ŝviti bezoni nur uzi babili atenta inviti postuli pra labori polvo fonto vero regulo dekstra

patro peco peki peli pendi pensi per perlo permesi persono peti petoli piedo plaĉi plej plena plenumi plezuro pli plori plumo pluvo polico polo polvo pomo por pordo porti portreto poŝo post postuli poto povi pra precipe prefikso preĝi preni prepozicio pri princo printempo pro projekto proksima promeni pronomo propra provinco prunti pulvo puni pupo pura

§5 §42 §22 §9 §39 §11 §8 §17 §29 §13 §14 §20 §26 §35 §10 §11 §31 §20 §10 §6 §6 §38 §37 §27 §41 §6 §14 §25 §13 §11 §34 §14 §27 §25 §11 §36 §34 §30 §37 §15 §27 §7 §19 §39 §21 §25 §13 §12 §30 §23 §37 §14 §41 §20 §18 §8

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto §19 §9 §14 §21 §17 §40 §12 §25 §12 §14 §34 §13 §9 §9 §37 §12 §25 §10 §8 §34 §27 §30 §23 §28 §27 §14 §36 §33 §21 §40 §26 §13 §34 §13 §22 §22 §22 §12 §14 §22 §28 §9 §8 §23 §20 §27 §33 §30 §41 §37 §36 §19

princo for por pro kial vendi promeni projekto Decembro peti vasta kontraŭ tial ĉar provinco fingro ringo deziri antaŭ precipe prepozicio prefikso je dis; ekz. disiri, dismeti objekto re ge bo ek surprizi trans ĉesi tamen proksima ont; ekz. studonto ot; ekz. studota objeto int; ekz. veninto it; ekz. skribita ant; ekz. studanto at; ekz. legata teksto kaŭzo agrabla veni akcepti ordoni ekzemplo rekta sufikso er; ekz. lignero ul; ekz. bonulo id; hundido em; ekz. forgesemo

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto §40 §31 §37 §13 §31 §20 §19 §23 §13 §25

§26 §11 §38 §38 §26 §10 §35 §30 §37 §10 §9 §5 §21 §14

ing; ekz. kandelingo um; ekz. plenumi an; ekz Pragano ad ist; ekz. kuiristo uj; Rusujo, cigarujo, pomujo ar; ekz. vagonaro iĝ; ekz. paliĝi, sidiĝi ig; ekz. purigi, mort igi aĵ; ekz. bonaĵo estro; ekz. ŝipestro, urbestro ec; ekz. boneco, vireco ĉj; ekz. paĉjo, Jaĉjo nj; ekz. panjo, Janjo et; ekz. mureto, rideti in; ekz. patrino, kokino naturo adverbo severa amiko skribi birdo demandi prunti

R §30 §10 §10 §31 §23 §12 §40 §27 §7 §40 §16 §33 §27 §5 §26 §26 §34 §8 §37

konsili ĝoji mateno lipo angulo jaro tubo ko mpreni mano brako ruso kreski diversa rozo rapida rivero segi diri regno

radiko rado rajdi rakonti rano rapida re regimento regno reĝo regulo rekta religio relo renkonti renversi resti rezu ltato riĉa ricevi

§27 §39 §7 §10 §19 §26 §14 §37 §37 §21 §29 §33 §37 §39 §20 §33 §7 §42 §15 §9

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto rid i rilati rimarki ringo riproĉi rivero romp i rozo ruĝa ruso

§29 §30 §21 §25 §22 §26 §41 §5 §39 §16

sabato sablo ŝafo saĝa ŝajni salono salti saluti sama sana sankta savi scienco scii se sed segi sekundo sekvi semajno sen senco sendi senti sep serĉi serio serpento servi ses severa si sia sidi signifi silenti simila simp la sinjoro ŝipo ŝiri skatolo skribi ŝlosi soifi

§20 §34 §34 §10 §17 §24 §17 §20 §13 §5 §12 §22 §32 §20 §14 §9 §34 §12 §25 §12 §13 §29 §17 §33 §12 §18 §30 §19 §19 §12 §37 §10 §10 §20 §32 §20 §11 §27 §10 §27 §42 §40 §9 §34 §15

S, Š, Ŝ §7 §24 §18 §27 §21 §34 §10 §20 §12 §34 §30 §12 §10 §20 §17 §7 §17 §32 §41 §21 §8 §22 §10 §10 §39 §10 §19 §29 §27 §5 §9 §29 §28 §26 §31 §29 §18 §27 §27 §10 §20 §19 §22 §32 §20

kun salono mem vokalo sola sorbi si sidi sep haki serio konsisti kajero renkonti kapabla forta salti glaso vitro kaŝi per tra dolĉa festi solena fraŭlino servi verbo kunmet i suno aŭdi rid i direkt i kremo kontrakti senco facila simp la maten manĝi neĝo sabato apenaŭ juĝi najbaro dormi

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto §19 §31 §8 §29 §41 §37 §8 §14 §17 §25 §13 §28 §37 §12 §14 §28 §34 §8 §9 §33 §31 §41 §19 §34 §38 §6 §34 §39 §32 §12 §22 §10 §20 §33 §10 §10 §8 §35 §31 §12 §33 §34 §34 §13

speciala plenumi kune ko muna ŝpari justa stari kosti okazi konstrui sama egala ombro cent paĝo flanko kruta arbo onklo mezo tegmento pulvo arĝento tondi pafi tablo ŝtupo honti drapo sankta mondo hela kandelo lu mi fraŭlo sia filo sulfuro griza ses larĝa kudri Hispano feliĉa

sola soldato solena somero soni sonori sopiri sorbi ŝpari speciala spegulo ŝtalo stari stelo ŝtofo ŝtono ŝtopi strato ŝtupo sub suferi sufiĉe sufikso sukero ŝuldi sulfuro suno ŝuo super supre sur surda surprizi surtuto suspekti ŝviti

§21 §22 §39 §34 §27 §34 §29 §34 §41 §19 §20 §41 §8 §10 §14 §6 §34 §22 §34 §15 §32 §37 §30 §26 §25 §35 §5 §37 §26 §31 §6 §20 §40 §40 §35 §40

tablo tago tajloro tamen teatro tegmento telero tempo teni teo tero

§6 §10 §5 §34 §32 §31 §31 §13 §15 §26 §6

T §34 §10 §14 §27 §31 §28 §20 §22 §27 §35 §31

tiri tiel ankaŭ tia telero tie danci flu i tiam flu ida korpo

Originalo โ 1905 Fundamento de Esperanto ยง13 ยง13 ยง12 ยง33 ยง11 ยง12 ยง13 ยง16 ยง37 ยง29 ยง33 ยง34 ยง20 ยง42 ยง30 ยง32 ยง13 ยง12 ยง6 ยง15 ยง31 ยง37 ยง12 ยง10 ยง16 ยง12

tiu varma mil dika tio ฤ i ฤ i; tio-ฤ i, t iu-ฤ i hejti droni sopiri turmenti herbo puni ล iri io m suferi daลญri tri krajono formo vango verki krei obstina ci semajno

tero teruro tia tial tiam tie tiel timi tio tiri tiu tolo tondi tra tranฤ i trankvila trans tre tri trinki tromp i trovi tubo tuj tuko turmenti tuล i tuta

ยง31 ยง13 ยง27 ยง9 ยง27 ยง28 ยง10 ยง20 ยง11 ยง34 ยง13 ยง35 ยง34 ยง22 ยง16 ยง15 ยง26 ยง13 ยง12 ยง9 ยง40 ยง6 ยง40 ยง15 ยง34 ยง33 ยง20 ยง14

u uj ul um unu urbo us uzi

ยง7 ยง20 ยง37 ยง31 ยง11 ยง14 ยง19 ยง16

vango vaporo varma vasta vazo ve veki vendi vendredo venฤ i

ยง31 ยง25 ยง13 ยง34 ยง19 ยง21 ยง20 ยง40 ยง20 ยง41

U ยง15 ยง34 ยง34 ยง9 ยง9 ยง18 ยง22 ยง40 ยง12

ฤ e tuko ล topi lerni orelo montri strato laca Februaro

ยง5 ยง8 ยง14 ยง22 ยง26 ยง6

la buล o ataki aresti interne jam

V ยง10 ยง34 ยง39 ยง42 ยง27 ยง26 ยง20 ยง11 ยง18 ยง32

en milit i blovi moล to lig i estimi hieraลญ vidvo vespero scienco

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto §20 §8 §32 §17 §13 §16 §33 §20 §15 §37 §22 §39 §10 §7 §14 §11 §21 §10 §39 §39 §31 §23 §26 §34 §33 §9 §22 §16 §12 §22 §25 §12 §10 §12 §10 §23 §41 §22 §28 §10 §42 §35 §20 §20 §26 §15 §33 §41 §14

scii apud ovo granda tre fidela kredi gaja vilaĝo vilaĝano konduki branĉo pli vidi forko feino kulpa vino pendi vento haro propra hirundo lano nepo akvo soldato voki elekt i pasero boli ĉio ĉiuj sekundo vi doto eksplodi riproĉi esprimi rakonti rezu ltato alta instrui veki aero preni nobla eksciti ĉiam

veni venki vento verbo verki vero vespero vesti vetero veturi vi viando vidi vidvo vilaĝano vilaĝo vinagro vino vintro virga viro vitro vivi vizaĝo viziti vojaĝi vojo vokalo voki voli voli volonte

§8 §14 §39 §29 §37 §16 §18 §18 §34 §28 §10 §34 §7 §11 §37 §15 §35 §10 §16 §37 §15 §41 §11 §11 §20 §26 §25 §27 §16 §9 §16 §15

zorgi

§18

Z §30 §10 §16 §22 §30 §13

ial el ĝardeno savi pronomo afero

Originalo โ 1905 Fundamento de Esperanto ยง34 ยง22 ยง18 ยง5 ยง22 ยง32 ยง28 ยง31 ยง14 ยง18 ยง17 ยง5 ยง20 ยง22 ยง15 ยง31 ยง32 ยง6 ยง20 ยง16 ยง20 ยง41 ยง25 ยง19 ยง32 ยง8 ยง27 ยง9 ยง37 ยง21 ยง32 ยง20 ยง25 ยง7 ยง7 ยง34 ยง13 ยง5 ยง34 ยง33 ยง19 ยง8 ยง33 ยง25 ยง26 ยง36 ยง11 ยง10 ยง15

ล losi intenci forgesi brili merit i okupi dependi fermi venki ฤ u ล ajni sana saluti levi ฤ entila tero lando tero mort i vintro morgaลญ romp i oro koleri signifi koni soni kanti konfesi rimarki man iero spegulo lerta dento resti bruto eg besto sonori renversi rano ke beni fero fianฤ o hebreo vivi nutri soifi

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

Deklaracio pri la Esenco de la Esperantismo Ĉar pri la esenco de la Esperantismo multaj havas tre malveran ideon, tial ni subskribintoj, reprezentantoj de la Esperantismo en diversaj landoj de la mondo, kunvenintaj al la internacia Kongreso Esperantista en Boulogne-sur-Mer, trovis necesa laŭ la propono de la aŭtoro de la lingvo Esperanto doni la sekvantan klarigon: 1. La Esperantismo estas penado disvastigi en la tuta mondo la uzadon de lingvo neŭtrale homa, kiu «ne entrudante sin en la internan vivon de la popoloj kaj neniom celante elpuŝi la ekzistantajn lingvojn naciajn», donus al la homoj de malsamaj nacioj la eblon kompreniĝadi inter si, kiu povus servi kiel paciga lingvo de publikaj institucioj en tiuj landoj, kie diversaj nacioj batalas inter si pri la lingvo, kaj en kiu povus esti publikigataj tiuj verkoj, kiuj havas egalan intereson por ĉiuj popoloj. Ĉiu alia ideo aŭ espero, kiun tiu aŭ alia esperantisto ligas kun la Esperantismo, estos lia afero pure privata, por kiu la Esperantismo ne respondas. 2. Ĉar en la nuna tempo neniu esploranto en la tuta mondo jam dubas pri tio, ke lingvo internacia povas esti nur lingvo arta, kaj ĉar el ĉiuj multegaj provoj, faritaj en la daŭro de la lastaj du centjaroj, ĉiuj prezentas nur teoriajn projektojn, kaj lingvo efektive finita, ĉiuflanke elprovita, perfekte vivipova kaj en ĉiuj rilatoj pleje taŭga montriĝis nur unu sola lingvo, Esperanto, tial la amikoj de la ideo de lingvo internacia, konsciante ke teoria disputado kondukos al nenio kaj ke la celo povas esti atingita nur per laborado praktika, jam de longe ĉiuj grupiĝis ĉirkaŭ la sola lingvo Esperanto kaj laboras por ĝia disvastigado kaj riĉigado de ĝia literaturo. 3. Ĉar la aŭtoro de la lingvo Esperanto tuj en la komenco rifuzis unu fojon por ĉiam ĉiujn personajn rajtojn kaj privilegiojn rilate tiun lingvon, tial Esperanto estas «nenies propraĵo», nek en rilato materiala, nek en rilato morala. Materiala mastro de tiu ĉi lingvo estas la tuta mondo kaj ĉiu deziranto povas eldonadi en aŭ pri tiu ĉi lingvo ĉiajn verkojn, kiajn li deziras, kaj uzadi la lingvon por ĉiaj eblaj celoj; kiel spiritaj mastroj de tiu ĉi lingvo estos ĉiam rigardataj tiuj personoj, kiuj de la mondo esperantista estos konfesataj kiel la plej bonaj kaj plej talentaj verkistoj en tiu ĉi lingvo. 4. Esperanto havas neniun personan leĝdonanton kaj dependas de neniu aparta homo. Ĉiuj opinioj kaj verkoj de la kreinto de Esperanto havas, simile al la opinioj kaj verkoj de ĉiu alia esperantisto, karakteron absolute privatan kaj por neniu devigan. La sola unu fojon por ĉiam deviga por ĉiuj esperantistoj fundamento de la lingvo Esperanto estas la ve rketo «Fundamento de Esperanto», en kiu neniu havas la rajton fari ŝanĝon. Se iu dekliniĝas de la reguloj kaj modeloj donitaj en la dirita verko, li neniam povas pravigi sin per la vortoj «tiel deziras aŭ konsilas la aŭtoro de Esperanto». Ĉiun ideon, kiu ne povas esti oportune esprimita per tiu materialo, kiu troviĝas en la «Fundamento de Esperanto», ĉiu esperantisto havas la rajton esprimi en tia maniero, kiun li trovas la plej ĝusta, tiel same, kiel estas farate en ĉiu alia lingvo. Sed pro plena unueco de la lingvo al ĉiuj esperantistoj estas rekomendate imitadi kiel eble plej multe tiun stilon, kiu troviĝas e n la verkoj de la kreinto de Esperanto, kiu la plej multe laboris por kaj en Esperanto kaj la plej bone konas ĝian spiriton. 5. Esperantisto estas nomata ĉiu persono, kiu scias kaj uzas la lingvon Esperanto, tute egale por kiaj celoj li ĝin uzas. Apartenado al ia aktiva Societo esperantista por ĉiu esperantisto estas rekomendinda, sed ne deviga.

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

Postparolo Oni strikte konsciu, kio en la Fundamento en tiu ĉi aranĝo/ordigo apartenas al la neŝanĝebla fundamento/bazo de la Internacia Lingvo Esperanto (nigre, verde, en dika kadro), kaj kio estas en ajna nacia lingvo aldonita (ruĝe). Unue mi ellaboris la version en la ĉeĥa lingvo, por ke mi ebligu al ĉeĥoj bone kompreni kaj efektive lerni la Internacian Lingvon, kaj por ke mi ebligu al esperantistoj efektive komenci lerni la ĉeĥan lingvon. Ĉar mi lernas la hispanan kaj la indonezian lingvojn, mi laboras sur la hispana kaj indonezia versioj, por ke mi ebligu ankaŭ al hispan-parolantoj kaj al indonezi-parolantoj efektive komenci lerni la Internacian Lingvon. Evidente la Fundamento povas roli kiel dudirekta instruilo kun forta propedeŭtika valoro. Kio temas pri la 5 Fundamentaj lingvoj (kiujn aldonis Zamenhof en ĉiu paragrafo en formo de 5-lingva tabelo de vortoj), necesos ekz. en angla versio aldoni maldekstre ruĝan kolonon kun la anglaj vortoj en moderna angla lingvo , ĉar ja la 5-lingvaj vort-tabeloj (kiujn skribis Zamenhof mem) estas parto de la neŝanĝebla Fundamento. Zamenhof mem menciis en la Antaŭparolo, ke en la anglaj vort-listoj povas esti eraroj, des pli ke nuntempa angla lingvo povas uzi por la Fundamentaj Esperantaj vortoj diferencajn tr adukojn, ol oni tradukis en la jaro 1905. La samon necesas fari kun la ceteraj Fundamentaj lingvoj. Bedaŭrinde novaj reeldonoj de la Fundamento en naciaj lingvoj aperas preskaŭ ĉiam kun la Antaŭparolo en Esperanto, kio estas al komencanto por nenio (nula utileco), ĉar li/ŝi ankoraŭ ne scias Esperanton. Tial estas tre grave kaj necese, ke jam komencanto de Esperanto klare kaj precize sciu en sia nacia lingvo el la Antaŭparolo, kiom multe gravas la Fundamento. Longjaraj esperantistoj ofte nur balbutas, aŭ tre neklare esprimas sin en Esperanto, estante tiel „eternaj komencantoj“, ĉar ili neniam legis la Fundamenton, kaj ne povis kompreni (ne studis, ne legis) la tekston de la Antaŭparolo al la Fundamento, kiu per la Deklaracio estis kune kun la Fundamento leĝigita/aprobita dum la unua Universala Kongreso. En la Esperanta gazetaro (kaj la papera kaj la elektronika) oni konstatas, ke ekzistas nuntempe nur kelkmiloj da tre spertaj Esperanto-parolantoj tutmonde (verŝajne poliglote aktivantaj, do tiuj kiuj aktive regas plurajn lingvojn) , sed ekzistas ankaŭ milionoj da duon-kleraj balbutantaj, malbone parolantaj esperantistoj eternaj komencantoj. Ni revenu al la radikoj de la Zamenhofa heredaĵo, kaj ni helpu al pli-bon-kvalitigo de la esperantistaro!

Resumo La teksto de Zamenhofa Fundamento havas pli da supertempaj surfacoj/ebenoj/niveloj. Unuavice temas pri „baza leĝo“ (simila al konstitucio de ŝtato), kiu estis akceptita en la 1-a monda kongreso de esperantistoj (vidu Deklaracio de esperantismo en la fino de tiu ĉi libro). Plue temas ankaŭ pri ilustrado de la Zamenhofa stilo (ekzercaro, paragrafoj), kiu estas rekomendata, kaj ankaŭ liaj religiaj starpunktoj en la tekstoj de Fundamento (ekz. „preĝu al Sankta Virgulino“, pri alveno de Savonto, pri pardono de homa kulpo, tio estas klaraj Bibliaj akcentoj, kiuj indus/meritus memstaran studon). Temas ankaŭ pri fiksado de tiamaj realaĵoj (sablujo, azoto ktp.). Por komencantoj devus la Fundamento esti la unua lernolibro kaj por progresintoj la daŭra referenca fonto. Por kreantoj/kreontoj de vortaroj kaj de lernolibroj estas la amplekso/volumo de la gramatikaj reguloj kaj de la vortprovizo deviga baza font-materialo. Tiel ĉi Zamenhof (subtenita per la Deklaracio de la

Originalo – 1905 Fundamento de Esperanto

1-a Kongreso) certigis daŭran senŝanĝecon kaj kompreneblecon de la lingvo. Por ke oni malhelpu/defendu la lingvon kontraŭ damaĝa efiko de lingvaj reformemuloj (en ĉiu historia epoko) kaj kontraŭ la disigaj sociaj influoj interne de esperantista movado (speciale en la pli altaj intelektulaj kaj societaj postenoj en la movado, kiel oni observas tion eĉ en nuna tempo), estas necese, ke ĉiu sekvanto kaj uzanto de la Internacia Lingvo Esperanto estu detale konatiĝinta kun/lerninta la Fundamenton. La Bazaj/Fundamentaj Eŭropaj Lingvoj, el kiuj Zamenhof ĉerpis dum kreado de la Bazoj/Fundamento de Esperanto, estas la franca, la angla, la germana, la rusa kaj la pola lingvoj. Kaj tio ĉi estas sendispute forta alvoko por ĉiu esperantisto, por ke li/ŝi dank al la propedeŭtika valoro de Esperanto kaj la 5-lingva lingva materialo enhavita en la Fundamento lernu almenaŭ unu bazan eŭropan lingvon, kaj tiel ĉi helpu al disvastigado de la Internacia Lingvo Esperanto en la mondo, ĉar en la plimulto de la mondo oni parolas per la indo-eŭropaj lingvoj.

Alvoko por kunlaboro Mi petas ĉiujn esperantistojn, kiuj nun legas tiujn ĉi liniojn, kontaktu min por kunlabore verki/ordigi/aranĝi la Fundamenton de Esperanto kun aldona via nacia lingvo. Mi faras la laboron per Microsoft Word 2007 (per kiu mi povas editi la tekstojn) kaj poste savas la rezulton al la multplatforma PDF-formato legebla (kaj needitebla) per Adobe Reader XI. (oni tamen povus editi la PDF-tekston, se oni havus ekz. multekostan Adobe PDF editor PRO (per kiu oni povas editi). Ni povas per ret-poŝta komunikado iom-post-iom kunmeti/ordigi la tekstoj en via nacia lingvo. Pli spertaj kunlaborontoj povas ricevi de mi la font-tekstojn kaj fari la finan tekst-aranĝon mem. Ne forgesu, ke la sama aspekto kaj aranĝo de la tesktoj havas sencon, se oni celas, ke la rezultoj servu kaj al komencantaj esperantistoj lerni la Internacian Lingvon, kaj servu ankaŭ al jam spertaj esperantistoj lerni iun elektotan nacian lingvon, kiun ni tiel ĉi preparos en koncerna nacia aranĝo de la Fundamento por lerni ĝin. La tekstoj de Fundamento de Esperanto estas du-direkta lerno-helpilo. ingjanpospisil@gmail.com aŭ ingjanpospisil@uea.org aŭ ingjanpospisil@seznam.cz http://www.janjosefpospisil.estranky.cz/clanky/cv-in-english.html (klaku al eo)

saltu al la komenco