Mens & Natuur Zomer 2011

62ste jaargang - nummer 2 - zomer 2011

Mens&Natuur Magazine voor leden en relaties van IVN

e i t a e r ec r e m a z r u u D • Nationale Parken: boegbeelden van de natuur • Ondernemer wordt ambassadeur van het landschap • Op zoek naar rust in de Randstad

In de etalage: Waterschap Regge en Dinkel

Tien vragen aan: Micha de Winter

Jubileumfeest WvKWoesteLand én boek

’n Mooie zomer ‘Als toegift flitst er een ijsvogeltje langs de boot’, leest u op pagina 5 van deze editie van Mens & Natuur. Het was niet mijn boot, maar ik kan u wel vertellen dat de schrijver van de reportage in een roeiboot zat. En dat hij zich op slechts enkele kilometers van druk Amsterdam bevond.

Als IVN’er weet u als geen ander dat Nederland veel van dit soort mooie plekjes kent waar je in alle rust van de natuur kunt genieten. ‘Plekjes’…, dat klinkt toch wat denigrerend. Onze nationale parken bijvoorbeeld mogen we gerust ‘robuuste natuurgebieden’ noemen en ook dát is natuur in Nederland. IVN speelt in die parken al jaren een belangrijke rol op het gebied van voorlichting en educatie. Ans Vos, voor IVN de landelijk programmaleider Voorlichting en Educatie, vertelt er in een interview (zie pagina 6 en verder) alles over. Ook geeft Ans haar persoonlijke top vijf van favoriete voorlichtingsprojecten die in de afgelopen jaren in de nationale parken zijn uitgevoerd.

Het lijkt mij een lastige opgave om uit al die projecten er slechts vijf te kiezen!

Voor mezelf ga ik binnenkort ook een keuze maken, want ik heb me vast voorgenomen weer eens een dagje op pad te gaan om heerlijk door een van de nationale parken te struinen. Wordt het Schiermonnikoog, De Maasduinen, of ga ik richting Oosterschelde?

Hoe dan ook, ik zal het werk van IVN op zo’n buitendag zeker tegenkomen.

En wat ook zeker is: ik kies met zo’n dagje uit voor duurzame recreatie. Fijn in eigen land en als vervoermiddel wordt het de fiets of de benenwagen.

Ik wens u een mooie zomer,

Chis Hofkamp, Voorzitter IVN

2 - MENS & NATUUR - zomer 2011

Hollands licht Vakanties gaan weer een rol spelen. Jonge vogels vliegen uit. Zij gaan nu ervaring opdoen. Dat moet snel want de gevaren liggen om de hoek.

Wat liggen mensen– en dierenlevens dicht bij elkaar. Ik hoorde laatst weer eens het liedje “Ik zou wel eens willen weten”. Een liedje over verwondering.

“Waarom gaan de wolken zo snel” is een strofe. Ik ben een liefhebber van wolken, maar of ze nu snel of langzaam gaan is me om het even.

Nu vakantie, soms wintersport. ‘We gaan maar één keer hoor!’, klinkt het vergoeilijkend. Voorjaarsvakantie. Met Pasen een paar dagen ertussenuit.

Dan kijken we al weer naar de zomervakantie. We zijn er wel aan toe. Is het nu teveel van het goede, hoort het bij deze tijd, of kan de mens niet zonder deze weelde?

Ver weg hoeft niet, want geroemd is het “Hollands licht”, dagen lang. Ik denk aan vroege ochtenden, het eerste ochtendgloren, de merels zingen, wat vochtige ochtendnevel en verder is het stil. Dat zijn de mooiste momenten van een zomer. Je hoeft niet ver te gaan, je moet er alleen vroeg je bed voor uit.

TEKST EN FOTO’s: ROB VAN DE BOR (LID IVN Ede)

Mens &inhoud Natuur 62ste jaargang – nummer 2, zomer 2011

THEMANUMMER: duurzame recreatie EDUCATIE

6

IVN in Nationale Parken:

oegbeelden van de natuur en de rol b van IVN hierin

14 16

Fietsen of funshoppen Met top-5 van vrijetijdsbesteding & trends

Ambassadeur van het Landschap; o ndernemers hebben met hun mooie omgeving goud in handen

NATUUR

4 26 12

Roeien in Botshol

Rustpunt in de Randstad

Natuurnieuws uit binnen- en buitenland Tien vragen aan: M icha de Winter, pedagoog: “Wat vinden we belangrijk als het om opvoeden gaat?”

JONG

30

WoesteLand viert feest en geeft jubileumboek uit

IVN EN IVN’ERS

19 20 24 28 29

In memoriam: Henk van Halm

Nieuws uit ‘t veld Laatste nieuws van en voor IVN’ers

In de etalage: Waterschap Regge en Dinkel

Speciale aanbieding voor lezers: met korting naar een orkest

Colofon

Vaste rubriek Foto cover: excursie over de Oosterschelde.

Foto: IVN / Nationale Parken Foto inzet Micha de Winter: Ineke Oostveen.

MENS & NATUUR - zomer 2011 - 3

Varen door Botshol is een ervaring apart. Terwijl je door het kraakheldere water over zeldzame planten glijdt, zie je in sommige doorkijkjes aan de horizon weliswaar de contouren van Amsterdam en het geglinster van voorbijrazende auto’s op de A2, maar je hoort niets. Alleen het geritsel van libellen­ vleugels en vogels. Al na een paar roeislagen voel je een diepe rust over je heen komen…

Botshol

Rustpunt in de Randstad H

eel wat uurtjes heb ik er doorgebracht in mijn jeugd. Het moerasgebied Botshol. Hier leerde ik met jobsgeduld de eerste libellen en planten op naam brengen, en zag ik waarschijnlijk met openstaande mond – bootjes met naakte mensen voorbij komen: nudisten uit de stad, een trend in die tijd! Wat een diepe indruk op mijn christelijk opgevoede ziel achterliet. Ik

durfde het niet eens aan mijn ouders te vertellen, bang dat ik er dan niet meer naar toe zou mogen. Ontdekte er mijn eerste krooneenden, purperreigers. Woudaapjes en grote karekieten waren toen nog redelijk algemeen. Op mooie dagen moest je soms uren wachten op een boot, zo veel mensen kwamen er in die tijd. ‘Zo druk als toen is het allang niet meer’, hoor ik van de botenverhuurder. ‘Dat is geleidelijk aan steeds minder geworden. De wereld wordt steeds sneller, tijd om een stukje te roeien hebben die stadse yuppen tegenwoordig niet meer’. Een paar tellen later roei ik samen met de kinderen het fraaie moerasgebied in.

van troebel naar helder

Bootverhuur

Ook een keertje heerlijk ontspannen?

Na het broedseizoen is het gebied vanaf 15 juni weer opengesteld voor publiek. Je kunt een boot huren bij Verweij, Botshol 14, Abcoude of B. Jansen, Botshol 3, 1391 HN Abcoude. Reserveren is niet nodig. Ook zijn er regelmatig groepsexcursies in het gebied.

U vaart langs veenweiden, rietlanden en moerasbos, door smalle slootjes en over weidse plassen. Kijk voor meer informatie op www.natuurmonumenten.nl/content/vaarexcursie-botshol.

4 - MENS & NATUUR - ZOMER 2011

Zo op het oog is er landschappelijk niet veel veranderd, de vogelstand echter wel. Erik de Haan, boswachter van Natuurmonumenten: ‘Het woudaapje is verdwenen uit Botshol, net als de grote karekiet. Die laatste zingt nog wel in Loosdrecht, iets verderop richting het Gooi. Een landelijke trend overigens. Ook de purperreiger broedt hier niet meer. Wel zoekt hij naar voedsel in het nieuwe natuurgebied dat we naast Botshol hebben aangelegd, de Waverhoek.’ Ook met het water in Botshol is het een tijdlang ronduit slecht gegaan. De Haan: ‘Botshol is ontstaan door de ontginning van veen. Omstreeks 1940 bestond het 300 hectare grote gebied voor een groot deel uit sloten en plassen met werkelijk kraakhelder water en hooi- en rietlanden. Een goed ontwikkelde kranswiervegetatie hield het water mooi schoon. In de zeventiger jaren werd het water troebel. Er moest jaarlijks één miljoen kuub water aan het gebied moeten toegevoegd worden om de waterstand op peil te houden. Dat water werd zonder zuivering ingelaten vanuit de omringende boerensloten en het oppervlaktewater rond Vinkeveen, waar toen zelfs soms nog open riolen op uitkwamen. Dat ging fout. Er kwamen steeds meer fosfaten in het water terecht, wat uiteindelijk

teveel algengroei veroorzaakte, met alle gevolgen van dien. De kranswieren verdwenen. Hun bladeren hebben direct zonlicht nodig om te kunnen groeien. Eind jaren tachtig werd er ingegrepen. Allereerst werden de agrarische gebieden waterstaatkundig van Botshol afgescheiden. Sinds 1989 wordt het water alleen via een inlaat bij het riviertje de Waver het gebied ingelaten, waarna we het eerst zorgvuldig ‘defosfatiseren’ door middel van een ingenieus bezinkingssysteem. De fosfaten zakken daarbij weg in een laag modder, die we om de zoveel tijd verwijderen. Sinds die tijd gaat het gelukkig weer een stuk beter met de kwaliteit van het water, en dus ook het hele gebied. Momenteel wordt door Natuurmonumenten ook hard gewerkt aan de noordkant van Botshol. Verdroogde petgaten worden opnieuw uitgegraven en verzuurde en verdroogde kraggen afgeplagd, zodat hier uiteindelijk weer een verlandingsfase ontstaat. Een biotoop dat bijna overal in Nederland is verdwenen.’

krooneenden In het eerste half uur dat we rondroeien valt me inderdaad op dat het gebied er weer prima uitziet. Het water is kraakhelder, je kijkt soms zo op de bodem. We varen langs uitgestrekte waterlelievelden vol witte bloemen, overal steken de gele plompbloemen fier omhoog uit het water. Libellen ritselen met hun vleugels vlak langs de roeispanen van de boot. Op een veldje ontdekken we tientallen Sint-Jansvlinders. Even later dobberen we een tijdje rond op de Grote Wije. Zo kunnen we de plas mooi afspeuren naar de zeldzame krooneend die altijd wel ergens op de plas te zien is. Vlak naast de werkschuur van Natuurmonumenten dobberen twee mannetjes rond, we kunnen hun feloranje kruin mooi bekijken. Ondertussen passeert een vliegend lint van lepelaars. Er huist een flinke kolonie in Botshol. Ze verdwijnen achter de bomen van de Kloosterkolk. Als toegift flitst er ijsvogeltje langs de boot, niet verkeerd!

geen eendagsvlieg Terwijl we de luwte van de sloten weer opzoeken, blijven de roeispanen steeds vaker vastzitten in ietwat stekelige waterplanten van groot nimfkruid. Sinds een aantal jaren is het hier explosief toegenomen. Vooral in en rond de Kleine Wije. De Haan: ‘Deze waterplant is niet bepaald geliefd bij zwemmers, omdat hij langs je buik schuurt en je er gemakkelijk schrammen door kunt oplopen. Hij groeit echter alleen in kwalitatief goed water, voor ons een teken dat het weer wat beter gaat met Botshol. Even verderop vliegt er opeens een reiger op uit het riet: een vrij kleine donkerbruine vogel. Een purperreiger, ze zitten er dus toch. Zeker als er even later weer eentje op vliegt wordt duidelijk dat het geen eendagsvlieg was. Wellicht vinden ook deze vogels de weg weer terug naar Botshol. Rustig peddelend bereiken we uiteindelijk weer de roeibootverhuur, de rust, stiltenatuur en fraaie wolkenluchten achter ons latend. Even later fietsen we weer richting herrie, de stad. Maar na een dag als vandaag kunnen we er weer een tijdje tegen.

TEKST EN FOTO’s: PAUL BÖHRE

MENS & NATUUR - ZOMER 2011 - 5

IVN in de Nationale Parken De Nederlandse nationale parken zijn de afgelopen jaren uitgegroeid tot boegbeelden van de natuur.

Een belangrijke rol van de parken is het verzorgen van communicatie en educatie. IVN vervult daarin een centrale rol, licht programmaleider Ans Vos toe.

H

et mooiste voorbeeld is misschien wel de buschauffeur, die geheel uit eigen beweging de cursus Gastheerschap van IVN volgde in Nationaal Park Duinen van Texel. Gewoon omdat hij zijn passagiers graag wat wilde vertellen over het landschap waarin ze rondreden. ‘Het gastheerbordje dat hij bij afronding van de cursus kreeg, staat nu achter de voorruit van de bus’, aldus Ans Vos, landelijk programmaleider Voorlichting en Educatie. Onder haar supervisie is drie jaar geleden het gastheerschapproject begonnen, waarin lokale recreatieondernemers leren over het nationale park waarbij ze betrokken zijn en die informatie vervolgens overbrengen aan bezoekers. De deelnemers komen uit diverse hoeken: van fietsenmakers en kanoverhuurders tot Bed&Breakfasts en hotels. ‘Vaak gaat het om ondernemers die in eerste instantie een beetje wantrouwig tegenover het concept “Nationaal Park” staan.

Ze associëren het nogal eens met beperkingen. Tijdens de cursus komen ze in contact met de beheerder - Natuurmonumenten of Staatsbosbeheer, bijvoorbeeld - en leren ze de meerwaarde van het natuurgebied begrijpen, om over te kunnen brengen op hun gasten en om het eigen bedrijf te kunnen profileren. Dan zien ze ook in waarin op sommige plekken honden niet welkom zijn, of waarom boomkap soms noodzakelijk is.’

voortrekkersrol ‘Contact en wederzijds begrip tussen de verschillende belanghebbenden van een nationaal park (naast beheerders, gemeenten, provincie en ondernemers ook omwonenden) is ontzettend belangrijk’, benadrukt Vos. ‘Vanuit IVN vervullen we de rol van intermediair. Als alle partijen hun krachten bundelen, dan geeft dat veel meerwaarde aan

6 - MENS & NATUUR - ZOMER 2011

het natuurgebied.’ Om het geheel in goede banen te leiden zijn er bij IVN veertien coördinatoren Communicatie en Educatie in dienst. Zij zijn de regisseurs die contact houden met bestuurders, ambtenaren, terreinbeheerders en ondernemers én met andere nationale parken, om gezamenlijke projecten te initiëren. Zoals de cursus “Gastheerschap” - die is ooit begonnen in Nationaal Park Drents-Friese Wold.’

IVN is actief in achttien van de twintig nationale parken. Nationaal Park Veluwezoom bestond al voordat de landelijke regelgeving voor nationale parken inging en hanteert een alternatieve aanpak. Ook in Grenspark De Zoom - Kalmthoutse Heide gelden andere regels; daar is de voorlichting in handen van een Vlaamse instantie.

De overige achttien parken hebben een beleid dat is gestoeld op vier doelstellingen: 1. natuurbehoud en -ontwikkeling, 2. wetenschappelijk onderzoek, 3. natuurgerichte recreatie en 4. communicatie en educatie.

De Nederlandse nationale parken

Wie nog twijfelt aan de diversiteit van de Nederlandse natuur, hoeft maar naar de nationale parken te kijken om het tegendeel bewezen te zien. De landschappen lopen uiteen van duinen tot bossen en van laagveen tot heide en elk park wordt gekenmerkt door een unieke flora en fauna. De parken zijn de afgelopen decennia aangewezen door het (toenmalige) ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Elk park heeft een oppervlakte van minimaal 1000 hectare, waarbinnen vier hoofddoelen worden nagestreefd: natuurbescherming en -ontwikkeling, educatie en voorlichting, natuurgerichte recreatie en onderzoek. Een overzicht van de nationale parken vind je op www.nationaalpark.nl.

MENS & NATUUR - ZOMER 2011 - 7

nationale parken zorgen voor het behoud van zeldzame landschapselementen, zoals de tjaskermolen in de weerribben (foto midden), en zeldzame dieren zoals de boomkikker en gouden tor (links). kinderen leren daar weer van.

De favorieten van Ans Vos De coördinerende rol van IVN is behoorlijk omvangrijk. Samen met de beheerders worden allerlei projecten geïnitieerd voor individuele bezoekers en voor scholen. Ans Vos zette voor Mens&Natuur vijf van haar favoriete voorlichtingsprojecten op een rij waarbij IVN nauw betrokken is.

1. Nationaal Park Duinen van Texel: kookboek ‘Op Texel hebben we maar liefst 100 enthousiaste gastheren en -vrouwen. Na afloop van de cursus ontmoeten ze elkaar nog jaarlijks op netwerkbijeenkomsten en daaruit is zelfs een nieuw project ontstaan: een aantal deelnemers heeft samen een kookboek gemaakt. “Te gast in het park – Een kijkje in de keuken van Nationaal Park Duinen van Texel” staat vol met recepten en achtergrondinformatie. We hopen een soortgelijk initiatief ook in andere nationale parken op te zetten.’

2. Nationaal Park Loonse en Drunense Duinen: duinfeest Hidrellez ‘Elk voorjaar verzorgt IVN samen met de beheerders en de Turkse natuurorganisatie TEMA NL een multicultureel duinfeest in het gebied.

Er is een barbecue, er zijn volksdansen, proeverijen en excursies en je kunt een wens doen door een lapje in de lapjesboom te hangen.

Er komen duizenden mensen op af.’

8 - MENS & NATUUR - ZOMER 2011

3. Nationaal Park Wieden-Weerribben: juniorrangers ‘In dit gebied kunnen jongeren tussen de 12 tot 18 jaar in hun vrije tijd een opleiding volgen tot ‘hulpboswachter’. Doel is om ze nauw te betrekken bij de natuur in hun omgeving en om ervaring uit te wisselen met andere jongeren. Ze krijgen les in onderhoudswerkzaamheden zoals rietmaaien, krijgen een EHBO-workshop en leren hun zintuigen te gebruiken. Ook in andere Europese nationale parken is deze cursus een groot succes.’

4. Nationaal Park Sallandse Heuvelrug: digitale natuurfotografie ‘Deze workshop digitale fotografie voor kinderen loopt altijd storm.

Tijdens de bijeenkomst krijgen ze informatie over natuur en over fotografie terwijl ze onder begeleiding zelf het gebied ingaan om foto’s te maken. Bij een terugkomdag nemen ze allemaal hun drie favoriete beelden mee, waaruit vervolgens een expositie wordt samengesteld.’

5. Oosterscheldedag samen met 7 gemeenten Nationaal Park Oosterschelde en IVN hechten veel waarde aan bekendheid en draagvlak bij de lokale bevolking van de zeven betrokken gemeenten. Het park organiseert samen met de gemeenten jaarlijks een Oosterscheldedag. Elk jaar is één van de zeven aan­

Het is juist de voorlichtende rol waarin IVN een voortrekkersrol ­vervult. Vos: ‘Naast het organiseren van gastheercursussen uit zich dat in het coördineren en verzorgen van schoolprogramma’s, websites, informatiekranten, flora- en faunacursussen voor publiek en ook opleidingstrajecten voor vrijwilligers. Bij sommige van die cursussen leiden we vrijwilligers op tot algemene gids, bij andere richten we ons specifiek op schoolgidsen. En we hebben een traject voor excursieleiders die met verstandelijke gehandicapten de natuur ingaan.’

natuurwoordvoerders

grenzende gemeenten één dag het middelpunt van het Nationaal Park, zoals onlangs de gemeente Kapelle. Honderden bewoners waren op de been. Het leven van de Oosterschelde was te ervaren met een interactieve informatiestand, onderwaterbeelden, spelletjes, aquaria en een populaire gratis natuurvaartocht. Een succesvolle dag, of zoals een bezoeker het omschreef: ‘Ik woon naast de Oosterschelde, maar nu besef ik pas hoe uniek dit gebied is.’

Naast communicatie is ook de coördinatie van de educatie een speerpunt van IVN – de veertien coördinatoren werken samen met negen educatieve IVN-medewerkers die zich bezighouden met het opstellen en uitvoeren van schoolprogramma’s. Want, zo vindt IVN: ‘elk kind heeft recht op natuur!’ ‘In elk nationaal park zijn diverse schoolprogramma’s uitgevoerd in nauwe samenwerking met de terreinbeherende organisaties waarbij kinderen rechtstreeks in contact komen met het gebied. Zo is onlangs in tien parken begonnen met het project “Woordvoerders van de natuur”, gericht op de bovenbouw van het basisonderwijs. Elke leerling krijgt in dat project een eigen rol toegewezen – wetenschapper of journalist, bijvoorbeeld – en gaat dan op onderzoek uit in een bepaald gebied binnen het park. Aan het eind van het project presenteren de leerlingen hun bevindingen aan ouders en omwonenden.’ Als spin in het web houdt IVN zich niet alleen bezig met het voorlichten van ondernemers, vrijwilligers en scholen – ook het overlegorgaan van elk nationaal park wordt geadviseerd door de coördinatoren.

MENS & NATUUR - ZOMER 2011 - 9

bizar zand en wortelschouwspel in nationaal park de hoge veluwe. dracht krijgen. Het ontwerpen van een eigen route bijvoorbeeld. Na afloop mogen ze zich profileren als ambassadeur door middel van een bordje op de deur van hun zaak.’ De inhoud van de cursus is bij de Nationale Landschappen iets meer gericht op cultuurhistorie en ook de financiering is anders: er is namelijk minder overheidsgeld beschikbaar dan bij de nationale parken. ‘Voor de Landschappen moeten de provincies geld leveren, dus het is per provincie verschillend of de cursus wel of geen doorgang kan vinden. Gelukkig is het merendeel enthousiast.’

groen keurmerk

zonnedauw, een vleesetend plantje, is in verschillende nationale parken te vinden.

‘Een nationaal park is geen organisatie op zich, het is een samenwerkingsverband tussen verschillende partijen. De minister van EL&I benoemt de voorzitter van het overlegorgaan, waar ook de beheerders inzitten. IVN kan dan advies op maat geven op het gebied van communicatie en educatie’ En met succes, zo lijkt het. Het ­gastheerschapproject was zo’n geslaagd project – in drie jaar waren er al ruim 500 deelnemers – dat het een vervolg heeft gekregen.

Onlangs is in de Nationale Landschappen de eerste cursus “Ambassadeurs van het landschap” van start gegaan. ‘Wat opzet betreft is er weinig verschil met de gastheercursus: het gaat om vier bijeenkomsten, inclusief een excursie, waarna de ondernemers een op-

10 - MENS & NATUUR - ZOMER 2011

De bedoeling is dat ondernemers in de toekomst na de basiscursus nog diverse verdiepingsmodules kunnen volgen over het park of landschap waar ze bij betrokken zijn, bijvoorbeeld op het gebied van duurzame bedrijfsvoering. Je zou die modules kunnen zien als een opstapje naar de “Green Key”, het internationale keurmerk voor recreatiebedrijven die serieus en controleerbaar bezig zijn met duurzaamheid en de natuur in hun omgeving. Vos: ‘Uiteindelijk kunnen de nationale parken dan onderdeel worden van het “European Charter for Sustainable Tourism”, een Europese federatie die zich richt op duurzaam beheer in nationale parken.’

Dat de nationale parken blij zijn met de input van IVN bleek afgelopen jaar wel uit een tevredenheidonderzoek dat werd gehouden onder beheerders, bezoekerscentra en bestuurders. Bij een respons van 50% kreeg IVN een 7,3 voor de geleverde ‘basisdiensten’.

Vooral de opleidingstrajecten voor vrijwilligers, de gastheerschapcursussen en de educatie voor scholen werden zeer gewaardeerd.

‘Een mooi cijfer’, vindt ook Vos. En de toekomst ziet er rooskleurig uit. Dankzij de duidelijke en uitgebreide voorlichting wordt steeds duidelijker hoe divers de Nederlandse natuur is, en wat de diverse gebieden te bieden hebben. Je ziet méér met IVN! Tekst: Gemma Venhuizen foto’s: ivn / nationale parken EN PAUL BöHRE

Rosemoor 90x65 Dutch

Kamperen met gratis koffieconcert

11/10/09

11:58

Page 1

Rosemoor Country Cottages & Nature Reserve In de meest westelijke punt van Wales, in het Pembrokeshire Coast National Park, verscholen in een prachtige vallei met een beekje dat ons eigen meer voedt ligt Rosemoor: een Victoriaans landhuis met bijgebouwen, vanwaaruit destijds een groot landgoed werd bestuurd.

Tegenwoordig biedt Rosemoor accommodatie voor eenieder die op zoek is naar totale rust en die aktief of passief wil genieten van de overweldigende schoonheid van de ons omringende natuur, de nabije (3 km) Atlantische kust en het paradijselijke Skomer Island. Een deel van ons terrein is nu het Rosemoor Nature Reserve dat dassen, otters, tal van vogels, orchideeën en ander wildlife herbergt. U vindt bij ons cottages voor 2 tot 10 personen, uiterst milieuvriendelijk, doch van alle comfort voorzien.

Bel Jacqui Janssen & Jan Meulendijk op + 44 (0)1437 78 13 26 (Nederlands gesproken) voor een uitgebreide brochure.

Fax + 44 (0)1437 78 10 80 Email: rosemoor@walwynscastle.com

Web: www.rosemoor.com (met heel veel foto's)

Verblijf in ons hotel of in één van de vrijstaande 6-persoons vakantiewoningen.

Kamperen op een van de 140 Natuurkampeerterreinen is genieten van wat de natuur te bieden heeft! Met de Natuurkampeerkaart in Het Groene Boekje 2011 heeft u toegang tot de terreinen. De gids (m 14,95) is te koop op de Natuurkampeerterreinen, ANWB, reisboekhandels en op www.natuurkampeerterreinen.nl.

Kom genieten van onze Texelse specialiteiten in ons à la carte restaurant.

Gelegen nabij vogelgebieden ‘De Schorren’, ‘De Razende Bol’ en de ‘Slufter’.

Hotel, Bungalowpark en Restaurant Prins Hendrik Texel Tel. (0222) 363020 • www.prins-hendrik.nl • info@prins-hendrik.nl

• Zuid-Spanje 18-25 sep 8 dagen € 1395 • Texel 10-13 okt 4 dagen • Zambia 21 okt – 4 nov 15 dagen € 4095 • Diepholz 7-10 nov 4 dagen € 525 • Lac du Der 14-18 nov 5 dagen € 625 Postbus 1159 • 1270 BD Huizen • (035) 526 95 20 • info@stichtingnatuurreizen.nl

n a a n e g a r v 10

Micha de Winter

In zijn nieuwe boek ‘Verbeter de wereld, begin bij de opvoeding’, stelt de Utrechtse pedagoog prof. dr. Micha de Winter dat de hedendaagse opvoeding teveel beperkt wordt tot gedragstraining.

De manier waarop kinderen worden grootgebracht heeft een belangrijke invloed op het functioneren van de samenleving. Ook als het gaat om hoe wij omgaan met natuur en milieu.

waar houdt u zich als pedagoog 1mee bezig?

“Er is net een nieuw boek verschenen met als titel ‘Verbeter de wereld, begin bij de opvoeding’: van achter de voordeur naar democratie en verbinding’. Het boek gaat over opvoeding in relatie tot burgerschap. Samengevat is mijn stelling dat opvoeding te veel is gericht op ‘puppytraining’, op gedragsregulering. Ik vind dat we ambitieuzer moeten zijn als het om opvoeding gaat. Ik pleit voor een grotere betrokkenheid van burgers bij de opvoeding van (elkaars)

CV Micha de Winter (1951): Micha de Winter, hoogleraar in de pedagogiek aan de Universiteit Utrecht.

Hij bekleedt daar sinds 2004 de Langeveldleerstoel, genoemd naar de pedagoog Martinus J. Langeveld.

Daarvoor was hij aan dezelfde universiteit bijzonder hoogleraar sociaal-affectieve vorming van jeugdigen van 1999 tot 2004 en ouder- en kindzorg van 1989 tot 1999.

De Winter publiceerde een groot aantal boeken en artikelen op zijn vakgebied.

In 1995 verscheen het boek ‘Kinderen als medeburgers, kinder- en jeugdparticipatie als maatschappelijk opvoedingsperspectief’. Begin 2011 verscheen ‘Verbeter de wereld, begin bij de opvoeding’.

Hij adviseerde het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport over jeugd- en gezinsbeleid en opvoedingsvraagstukken. De Winter is sinds 2001 kroonlid van de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (RMO), een adviesorgaan van de Nederlandse regering en het Nederlandse parlement.

12 - MENS & NATUUR - zomer 2011

kinderen. Opvoeding is een gemeenschapstaak. Daar zit een praktische kant aan, namelijk de vraag wie verantwoordelijk is. En ook een normatieve kant: wat vinden we belangrijk als het om opvoeding gaat?”

2 wat betekent natuur voor uzelf?

“Ik was al bang dat je dat zou vragen… Ik woon in een dorp in het groen, en ik heb de rust daar hard nodig als contrast met de kosmopolitische hectiek van alledag. Ik ben net terug van vakantie, en heb op La Palma over de rand van de vulkaankrater gewandeld.

Daar ervaar je de kracht en weerbarstigheid van natuur, het is niet alleen vriendelijk. Ook dit soort mega krachten zijn natuur, het maakt jezelf bescheiden en ook nietig.”

3wat weet u van natuur- en milieueducatie?

“In 1995 heb ik het boek ‘Kinderen als medeburger’ geschreven. In het kielzog van dit werk ben ik ook met NME in aanraking gekomen, op het vlak van burgerparticipatie. Ik houd me er niet specifiek mee bezig”.

als ik het wat algemener maak: hoe kijkt u 4 aan tegen de relatie tussen kinderen en hun dagelijkse leefomgeving?

“In de eerste plaats is voor mij de vraag belangrijk in hoeverre de hun dagelijkse leefomgeving, de openbare ruimte, voldoet aan de behoefte en noodzaak van kinderen om zich te kunnen ontwikkelen.

In Amsterdam-West is de realiteit anders dan in Groenekan. De vraag is of dat erg is. Een tweede vraag is in hoeverre kinderen leren dat de omgeving ook hún omgeving is. Eigenlijk zit dit laatste punt me meer dwars.”

5wat zit u dan precies dwars?

“Leren wij kinderen dat hun omgeving hun eigen omgeving is?

Dus niet alleen maar dat je je moet gedragen naar de regels van volwassenen. We hebben als volwassenen alles zo geregeld, dat we

vergeten zijn daar kinderen en jongeren hun eigen verantwoordelijkheid in te laten. Het is overgeorganiseerd. Als het bijvoorbeeld gaat om het achteloos weggooien van afval op straat, hebben we het zo geregeld dat de overheid de rotzooi wel opruimt.

Het adagium ‘de omgeving, dat zijn wij’ is een belangrijk aspect dat uit opvoeding is verdwenen. Onze omgeving heeft een waarde en een toekomstwaarde, waar we zelf verantwoordelijk voor zijn.”

8 wat is de rol van de ouders?

“In mijn ervaring is het betrekken van de ouders vaak heel lastig. Als je kijkt in achterstandwijken, daar hebben ouders natuurlijk veel zaken aan hun kop. Rotzooi op straat is dan het minste probleem. In de scholen zelf gaat het fantastisch: kinderen voelen zich beter, de docenten hebben minder stress. Maar het beperkt zich tot de muren van de school. Buiten de school heerst de ‘straatcultuur’, die vertaalslag gaat niet vanzelf.”

6 welke rol kan nme bij dit vraagstuk spelen? 9 en de grootouders?

“Naar mijn idee wordt er vaak top-down gewerkt. Ik heb me rondom de ontwikkeling van IJburg hier wat in verdiept. Uiteindelijk werd veel rekening gehouden met de natuurkwaliteit. Alle doelen van alle belangengroepen zaten uiteindelijk in de plannen; rietkragen, ondiepe waterplasjes en dergelijke. Maar of de kinderen er dan nog iets mee mogen, zoals een kuil graven of hutten bouwen is maar de vraag.

Ik bekijk het vanuit de kinderen: hoe zou het hier in IJburg straks voor opgroeiende kinderen zijn? Als die rietkragen niet gedragen worden door de toekomstige IJburgers, verdwijnen ze toch weer. Als pedagoog kijk ik daar anders tegen aan: mooi dat je idealen hebt om aan kinderen over te dragen, maar je moet ook ruimte geven om je eigen idealen te ontwikkelen en je er naar te gedragen.”

7hoe geef je dan die ruimte aan kinderen?

“Ik ben betrokken bij een project ‘de vreedzame school’, waaraan 400 scholen meedoen. In dat project krijgen kinderen op school een stem, er zijn groepsvergaderingen en kinderen leren zelf conflicten oplossen door mediation. De omgeving speelt daar een rol in, in die zin dat kinderen komen met hun eigen ervaringen op het schoolplein en in hun wijk. Dat gaat over van alles, over veiligheid, pesten maar ook buiten spelen. Het is wezenlijk om kinderen het gevoel van mede eigenaarschap van hun omgeving te geven, en daar handelingsperspectief aan te koppelen, hoe je zelf wat kan doen.”

“Ik ben zelf grootouder, en één dag in de week ook samen met mijn kleinkinderen. Ik ben dus de laatste om te zeggen dat grootouders niet belangrijk zijn. Er is recent een onderzoek gepubliceerd waaruit bleek dat gezinnen waarbij de opa’s en oma’s een actieve rol speelden vruchtbaarder zijn. Ze hebben dus een behoorlijke invloed op hoe een gezin functioneert.”

10 wat is de rol van IVN?

“Als pedagoog moet je per definitie optimistisch zijn. Ik ben geen romantische gelover in maakbaarheid, maar de kern voor mij is dat we als samenleving wel ambitieus moeten zijn. Dat geldt dus ook voor IVN. Je moet daarbij oppassen om kinderen ideeën op te leggen, maar je hoeft natuurlijk niet te doen alsof volwassenen geen kennis hebben.

Het gaat erom dat we als opvoeders een rol hebben om kinderen verschillende perspectieven te laten zien, ook op natuur. Terugkomend op kinderen en hun dagelijkse leefomgeving: een goede omgeving is dus een omgeving waarin die verschillende perspectieven op natuur kunnen worden ervaren.

Dat is een belangrijke taak van IVN, kinderen de gelegenheid geven die verschillende perspectieven op natuur te ervaren”.

TEKST: MICHAËL STEEGHS FOTO: KEES BOTH

MENS & NATUUR - zomer 2011 - 13

Fietsen of funshoppen Recreanten zappen door hun tijd Vrije tijd wordt schaars. De verwachtingen ten aanzien van vrije tijd worden daarmee steeds hoger.

De ene keer wil een recreant struinen door de wildernis, en de andere keer zoekt hij amusement in een pretpark. De belangrijkste ontwikkelingen in een notendop.

Zappen

Favoriete activiteiten

(Bron: Recron)

(Bron: CVTO)

Het aantal vrijetijdsactiviteiten waarin de gemiddelde Nederlander participeert is de afgelopen decennia gestegen. Daarnaast daalt de gemiddelde bestede tijd per vrijetijdsactiviteit. Recreanten zappen van de ene beleving naar de andere. Nederlanders gaan vaker per jaar op vakantie. De extra vakanties door de rest van het jaar worden spontaan en impulsief en niet lang van tevoren geregeld.

14 - MENS & NATUUR - ZOMER 2011

Top 5 vrijetijdsactiviteiten buitenshuis van minimaal 1 uur: • Wandeling voor je plezier • Winkelen in de binnenstad, funshoppen • Fietstocht voor je plezier • Winkelen in wijkcentrum • Uit eten in restaurant/ eetcafé

Belevingsmotieven

Belevenissen worden beschouwd als de drijfveer achter veel recreatieactiviteiten. Doelgroepen worden daarom vaak aan de hand van belevingsmotieven bepaald. Alterra onderscheidt vijf motieven: • Gezelligheid (27%): pret en gezelligheid. Recreatieactiviteiten zijn vooral gezellig en leuk en duren niet te lang en zijn niet te inspannend.

• Tussenuit (34%): Genieten, bijkomen en weg uit de dagelijkse omgeving en nergens meer aan denken.

Een groene omgeving is hét decor om tot rust te komen.

• Interesse (14%): Interessante dingen te weten komen over de bezochte natuur en cultuur door beschrijvingen, interessante verhalen en excursies.

• Opgaan (15%): liefde voor de natuur, alles willen weten over flora en fauna, struinen door de natuur, alleen of met een gelijkgestemde.

• Uitdaging (9%): Fysieke, uitdagende en grensverleggende inspanning: survival, mountainbiking, hardlopen.

(Bron: Alterra)

Geborgenheid

Veilige recreatie en vakanties: de wereldwijde economische crisis versterkt de hang naar intimiteit en geborgenheid en vakanties in de buurt. Mensen gaan vaker op reis om los te komen van zichzelf en de batterij op te laden. Mensen zoeken authentieke vakanties, en maken gebruik van instantrecreatie – gemakkelijk en snel te regelen vrijetijdsbesteding die weinig geld kost. Meer aandacht voor de regio; de regio is terug als plek waarmee mensen zich kunnen identificeren. Daarmee wordt recreëren in de regio weer belangrijker.

Luxe

Luxe blijft in trek, maar niet in de oorspronkelijke betekenis. Luxe betekent iets bijzonders, unieks of gewoon een stukje aandacht, tijd met de familie en vrienden, niet te hoeven wachten, tijd voor jezelf, kennis en vaardigheden opdoen, rust en ontspanning. Bijzondere vraag naar limited editions. Het idee dat een product of dienst schaars is en niet door iedereen gebruikt zal kunnen worden spreekt veel mensen aan. Verblijfsrecreatie kan hierop inspelen door bepaalde arrangementen op kleine schaal aan te bieden.

Vergroening

Meer mensen willen ecologisch verantwoord op vakantie. Recycling wordt belangrijk en energie-efficiency ook. Recreatie wordt duurzamer. Plattelandstoerisme wordt populairder. Dagtochten draaien vooral om natuur en beleving. Belevingsroutes zijn erg in trek onder fietsers en wandelaars. Thematische tochten langs routenetwerken met informatie over stad en land, tips en weetjes. Belevingsroutes voor kinderen worden populairder – tochten met een verhaal langs leuke plekken.

Bron: Groei Kans! Voor plattelandsondernemers, december 2009, Nuland & Partners. Trendrapport toerisme, recreatie en vrije tijd 2009/2010, NRIT Onderzoek

MENS & NATUUR - ZOMER 2011 - 15

In de cursus ‘Ambassadeurs van het Landschap’ leren ondernemers alles over de bijzondere waarden van hun streek. Inmiddels zetten ruim negenhonderd ondernemers zich vanuit vijfhonderd bedrijven in voor hun omgeving.

Veertig Zuid-Limburgse ondernemers ontvingen eind maart hun certificaat en gevelbordje.

Ambassadeur van het Landschap Ondernemers hebben met mooie omgeving goud in handen

N

ederlanders kiezen steeds vaker voor een vakantie of dagje weg in eigen land. Een groene omgeving wordt daarbij steeds belangrijker, mede door toenemende aandacht voor klimaat en milieu. Dat is belangrijk voor recreatieondernemers, waarvan bijna de helft direct afhankelijk is van de natuurlijke omgevingskwaliteit. In de cursus ‘Ambassadeurs van het Landschap’ leren ondernemers uit de horeca, recreatie- en agrarische sector hoe ze gasten beter kunnen voorlichten en hun bedrijf daarmee nog beter kunnen profileren. De cursus bestaat uit vier bijeenkomsten waarin ondernemers informatie krijgen over de bijzondere waarden van de streek. Hierbij moet gedacht worden aan onderwerpen als ontstaansgeschiedenis, cultuurhistorie, toeristische recreatieve mogelijkheden en flora en fauna. De cursisten leren niet alleen over het gebied, maar ook van elkaar. Ze bouwen aan een netwerk waardoor ze na de cursus nieuwe en bredere arrangementen aan kunnen bieden.

goud in handen Die samenwerking is belangrijk, zo ervaart Marcel van Loo (49) van de eenmanszaak HelloYelloo in Schin op Geul. Hij organiseert met zijn Amerikaanse Schoolbus op maat gemaakte dagtochten en uitstapjes in het Zuid-Limburgse Heuvelland. “We hebben met onze mooie omgeving ‘goud in handen’: daar moeten we trots en zuinig op zijn. Door samenwerking met andere ondernemers kun je samen tot iets moois voor je gasten komen. Het kan niet zo zijn dat ieder

16 - MENS & NATUUR - ZOMER 2011

alleen met de eigen bezem veegt. Door samen dezelfde boodschap uit te dragen, kunnen we allemaal nog meer genieten van onze omgeving: beleef het Limburgse Heuvelland.”

de kracht van de streek Natuur en economische ontwikkeling hoeven elkaar niet in de weg te staan, zo meent eigenaar Mark Renne (47) van Krimpcoach & Streekpower in Landgraaf. Hij zet zich samen met partners in om regio’s te promoten, te verbeteren en kansen te benutten. “De omgeving biedt alles wat een mens in zijn woonomgeving wenst. Juist de mix van stedelijke en mooie landelijke landschappen maakt Zuid-Limburg tot een unieke regio. De kracht van de streek zit hem

bij de ondernemende bedrijven. Als zij de natuur en het landschap promoten dan ontstaat er een interessante wisselwerking. Het Ambassadeur zijn betekent voor mij de kracht en het belang van je streek tonen en uitdragen: iets wat nuttig, maar vooral leuk is om te doen.” Léon Mertens (64) van Mertens Adviesburo uit Gulpen beaamt dat. Hij heeft een kantoor in financiële dienstverlening en makelaardij, dat actief is in het ‘Heuvelland’ in Zuid-Limburg. “Ambassadeur zijn houdt in mijn beleving in representant zijn van de omgeving, waardig vertegenwoordiger van de natuur, de cultuur enfin ons erfgoed. Voor mijn eigen bedrijf betekent het de kandidaat kopers het gevoel kunnen geven dat de keuze om in onze omgeving te komen wonen ‘een juiste keuze’ is.”

MENS & NATUUR - ZOMER 2011 - 17

Cursus ‘Ambassadeurs van het Landschap’ De cursus ‘Ambassadeurs van het Landschap’ is ontwikkeld door IVN. De cursus is een vervolg op de cursus Gastheerschap, die in 2004 voor het eerst gegeven werd in Nationaal Park Drentsche Aa (en nog steeds wordt gegeven overigens), om het contact tussen ondernemers en bewoners in het gebied te intensiveren. Inmiddels hebben 900 ondernemers binnen 500 bedrijven de cursus afgerond. In maart en april van dit jaar kwamen er zo’n 130 Ambassadeurs bij in Middag Humsterland, Laag Holland, Hoogeland, Nationaal Landschap Noordoost Twente en Provinciaal Landschap De Maashorst. In het project wordt nauw samengewerkt met RECRON, Koninklijke Horeca Nederland en LTO Nederland. Ook het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie ondersteunt de cursus, vanwege de betekenis van de nationale landschappen. IVN-consulentschappen acquireren voor de cursus, zoeken samenwerkingspartners, werven deelnemers en organiseren de cursus. Het streven is om de cursus in alle nationale parken en nationale landschappen te geven (van beide zijn er twintig in Nederland). Neem voor meer informatie over de cursus contact op met het consulentschap in je provincie, of kijk op www.ivn.nl

rijk gevoel De ‘boodschap van het gebied’ vertellen, daar draait het dus om.

Het landschap gebruiken als ‘unique selling point’ voor (agrarisch-) natuurgerichte en duurzame recreatie. Zorgen dat het landschap een sterk imago krijgt. Een sprekend voorbeeld hiervan is Taverne Lambieck is Eys-Wittem. Eigenaar en chef-kok Jack Janssen (53) vertelt enthousiast over zijn huiskamersfeer restaurant waar slowfood wordt bereid en waar veel tijd wordt besteed aan de gasten. “De streek bepaalt de uitstraling van ons restaurant.

We wanen ons in de Dordogne, in de Provence en in de Toscane tegelijkertijd en moeten oppassen dat we niet vergeten dat dit Zuid-Limburg is, een van de mooiste geconcentreerde streken van Europa. Voor mij was het een logische stap om deze cursus te volgen. Termen die in me opkomen als ik denk aan mijn rol als ‘Ambassadeur van het Landschap’ zijn: medeverantwoordelijk, respect, rijk gevoel, geluk en plezier, bewustwording, iets doen, bijdragen om het goed en mooi te houden. Oftewel: vooral niet vergeten te genieten van het leven!”

TEKST: MARCEL DONKS/ FOTO’S: nationaal landschap zuid-limburg

In het nieuws

Op dinsdag 29 maart kregen de 40 Limburgse ambassadeurs hun certificaat en gevelbordje uitgereikt. De Limburgse televisiezender L1 was tijdens de dag aanwezig en maakte een filmpje: http://www.helloyelloo.com/belevenissen.html

18 - MENS & NATUUR - ZOMER 2011

FOTO’s: koos dijksterhuis

Henk van Halm overleden Op woensdag 13 april overleed Henk van Halm. Henk heeft van 1980 tot 1995 bij het IVN gewerkt als consulent voorlichting en eindredacteur van Mens&Natuur. Ook werkte hij mee aan de fantastisch mooie vijfdelige IVN Ontdek-boekenserie en Nederlandse Oecologisch Flora. Meer dan veertig jaar schreef hij eerst wekelijks, later dagelijks natuurberichten in Dagblad Trouw. Martin Bril roemde hem daarvoor. Zijn columns gingen vooral over zijn dagelijkse natuurwaarnemingen in zijn tuin en rond het huis, met of zonder teckel Joris. En anders wel over zijn belevenissen in IJmuiden of Botshol of op Texel, zijn favoriete natuurgebieden. In 2008 ontving Henk voor de bijzondere ­manier waarop hij zich inzette voor de natuur de IVN Zilveren Waterlelie.

Lange tijd was ik zijn assistent. We hebben samen ongelooflijk veel natuurbelevenissen uitgewisseld. Ik was vooral van de ­vogels, Henks voorkeur ging uit naar strandbeesten, planten maar bovenal insecten. Ik heb ongelooflijk veel van hem geleerd, zeker ook hoe over natuur te schrijven. Toen ik later overstapte naar het tijdschrift Grasduinen, vond hij dat prachtig. Zelf was Henk toen al volop aan het genieten van een welverdiend pensioen. De laatste maanden verbleef hij in een verzorgingstehuis in Amstelveen, en ging het snel minder goed met hem.

Ik koester fijne herinneringen aan de immer woest uitziende (lang haar, baard en leren broek) maar o zo zachtaardige Henk. Ons gezellige samenzijn als we Mens&Natuur samen gingen lay-outen.

Zijn vrouw Willemijn, de jungle van Afrikaanse maskers in hun huis, zijn jaloersmakende boekenkast. Koffie met berenburg.

Hoop vurig dat je inmiddels elke dag paradijsvogels ziet daar­ boven, de mooiste vogels die er bestaan…

Paul Böhre

MENS & NATUUR - ZOMER 2011 - 19

Nieuws d l e v t ‘ uit 3 pagina’s met nieuws van en voor IVN’ers.

Verzameld en geschreven door beroepskrachten, correspondenten en andere vrijwilligers.

22 nieuwe IVN-Natuurgidsen regio Zuid-Holland

Marjolein van Arnhem, Dick Belderbos, Johan van der Bijl, Simone Blok, Jeanne F. Dictus, Gerard Dingemanse, Wendy Grobben, Ben Huber, Marjolijn Leunis, Aad van der Linden, Janneke Pors, Sander Pronk, Jan Reijsbergen, Janneke van der Schoot, Georgette Turk, Leo Vermeer, Anja de Vries, Martijn van der Waal, Arjen Wardenier, Marian Wesdijk, Marianne van der Wouden, Jacqueline van Zoest.

1 oktober 2011: symposium ‘Van Waarneming naar Natuurbescherming’

Zomeractie webshop Ben je op zoek naar inspirerende natuurboeken?

Kijk dan voor leuke acties en zomeraanbiedingen in onze nieuwe webshop: www.ivn.nl/webshop

KNNV en de VOFF organiseren op 1 oktober 2011 het congres ‘Van waarneming naar natuurbescherming’. Het doel van dit congres is om vrijwillige waarnemers, onderzoekers en betrokken burgers handvaten te bieden om de bescherming van de natuur in hun eigen omgeving zelf aan te pakken. Door middel van lezingen, presentaties en thematische workshops worden deze mensen gemotiveerd om hun werkterrein en expertise te verbreden naar allerlei praktische vormen van natuurbescherming. Reserveer daarom vast 1 oktober in je agenda. Locatie: Hogeschool Domstad Utrecht. Aanvang: 10.00 uur. Meer informatie en aanmelden: http://www5.knnv.nl/congres.

IVN’ers ontvangen Koninklijke Onderscheiding Ook dit jaar zijn weer veel IVN’ers onderscheiden met een lintje.

We ontvingen drie berichtjes in onze mailbox. Hugo Bunte werd benoemd tot Ridder in de orde van Oranje Nassau. Lidy van der Lans-Exler en Rob Vereijken werden benoemd tot Lid in de orde van Oranje Nassau. Alle IVN’ers die een lintje hebben ontvangen: van harte gefeliciteerd!

20 - MENS & NATUUR - zomer 2011

Hugo Bunte

Lidy van der Lans-Exler

Rob Vereijken

Waarderingsprijs voor IVN Geldrop

Utrechtse IVN-vrijwilligers worden ‘Natuurwijsuitvoerder’

IVN Cursushuis zoekt versterking!

Lezersonderzoek Mens&Natuur

IVN Geldrop ontving op 20 maart uit handen van Niek Engbers, van de fractie PvdA-GroenLinks de waarderingsprijs van de gemeente Geldrop-Mierlo. De prijs wordt jaarlijks uitgereikt aan een vereniging die zich inzet voor maatschappelijk welzijn.

In 2011 werkt het IVN Cursushuis aan een digitale bibliotheek voor korte cursussen, een cursus voor IVN-jeugdbegeleiders, een opleiding voor docenten van de IVN Natuurgidsencursus en een instaptraining voor natuur(groot)ouders. Het Cursushuis adviseert per jaar ongeveer vijftien natuurgidsencursussen en reikt 250 diploma’s uit aan erkende IVN-natuurgidsen. De 19 cursuscoaches adviseren bij het opzetten en geven van cursussen. Wil jij ons team van enthousiaste en deskundige mensen komen ondersteunen?

Mail dan naar cursushuis@ivn.nl, of kijk op www.ivn.nl/cursushuis.

Komend schooljaar worden vijftien vrijwilligers van IVN Heuvelrug & Kromme Rijn en Veenendaal-Rhenen, Natuurmonumenten, het Utrechts Landschap en Vereniging voor Dorp&Natuur opgeleid tot gediplomeerd NatuurWijsuitvoerder. NatuurWijs is een vernieuwend programma voor natuurbeleving- en educatie. Met het programma gaan kinderen drie hele dagen begeleid de natuur in, om de natuur te leren kennen, beleven, waarderen en respecteren. Met de pool van vrijwilligers wordt het programma de komende jaren voor de middenbouw van het basisonderwijs gedraaid. Het project wordt gefinancierd door de provincie Utrecht en Rabobank Utrechtse Heuvelrug. IVN Consulentschap Utrecht is projectleider. Meer informatie: www.ivn.nl/utrecht.

Dit voorjaar heeft Dagmar Ameling, student Media en Informatie Management aan de Hogeschool van Amsterdam, een lezersonderzoek gehouden voor Mens&Natuur. Het onderzoek bestond uit een enquête en een panelgesprek.

De enquête is (via een steekproef) onder 2040 lezers verspreid, daarvan stuurde een kwart de vragenlijst ingevuld terug. De resultaten worden verwerkt in een rapport, op basis waarvan we dit najaar gaan kijken hoe we het blad nog beter kunnen laten aansluiten bij wensen en verwachtingen van de lezers. We houden jullie hiervan op de hoogte! Alle deelnemers aan de enquête en het panelgesprek: hartelijk dank voor jullie medewerking! Onder alle deelnemers zijn vijf boekenbonnen verloot. De winnaars hiervan zijn: familie van de Wiel (Opperdoes), mevrouw Meerman (Hellevoetsluis), de heer Theulings (Roosendaal), de heer Keijsers (Horst) en mevrouw Zuijdweg (Apeldoorn).

Fondsen voor IVN-afdelingen ijsvogelfonds

Vogelbescherming Nederland en de Nationale Postcode Loterij willen vogelwerkgroepen en andere gepassioneerde natuurliefhebbers ondersteunen bij het realiseren van goede initiatieven. Met ingang van 2011 hebben ze daarvoor het IJsvogelfonds in het leven geroepen.

De eerstvolgende deadline voor aanvragen is 15 oktober 2011.

Kijk voor meer informatie en richtlijnen op: www.vogelbescherming.nl/vogels_beschermen/vogelwerkgroepen/ijsvogelfonds.

dong energy Verenigingen kunnen op de website van Dong Energy een initiatief aanmelden. Initiatieven die de meeste stemmen krijgen ontvangen van Dong Energy een sponsorbijdrage. De actieperiode sluit 15 juli. Meer informatie en aanmelden via http://positief.dongenergy.nl.

MENS & NATUUR - zomer 2011 - 21

Nieuwe flyer ‘Ik zie ik zie wat jij niet ziet… in de natuur’ De afdeling communicatie heeft een nieuwe flyer laten maken die gericht is op (groot)ouders en hun kinderen. De flyer is bruikbaar voor allerlei publieksactiviteiten. De voorkant nodigt ‘papa’s en mama’s’ uit om met hun kinderen naar buiten te gaan, en verwijst naar IVN en Scharrelkids.nl. Met de achterkant kunnen kinderen ‘op pad’. Wat ze onderweg vinden, horen en zien kunnen ze aanvinken op de kaart. Zo leren ze meer over insecten, vogels en bomen. Afdelingen kunnen de kaarten bestellen via ivn@ivn.nl (€10,- per set van 250 stuks, inclusief verzendkosten).

Duurzame Dinsdag 2011 Dinsdag 6 september is het weer Duurzame Dinsdag. De dag waarop duurzame initiatieven uit de samenleving worden aangeboden aan een vertegenwoordiger van het Kabinet. Ook een initiatief indienen? Of iemand voordragen voor een Duurzaam Lintje? Dat kan op www.duurzamedinsdag.nl.

Actie doe-het-zelf kit braakballen

Het CSI Uilen en Muizen pakket met twee braakballen en hulpmiddelen is nu te bestellen voor €5 (normale prijs € 9,95) op www.wildzoekers.nl.

Voor de pakketten geldt op=op. Het project Uilen en Muizen CSI is een initiatief van IVN, de Zoogdiervereniging en Vogelbescherming Nederland.

MijnIVN: platform voor IVN’ers MijnIVN is het platform waar IVN-leden producten, beelden, kennis en ervaring kunnen uitwisselen. Wil je aan de slag met lesmateriaal? Kijk dan eerst in de productencatalogus van MijnIVN, misschien is er bestaand materiaal voorhanden. Ben je op zoek naar foto’s? In de beeldbank staan honderden rechtenvrije foto’s. Via het forum kun je vragen stellen of ideeën uitwisselen met andere IVN’ers.

Kortom, MijnIVN is de plek waar IVN’ers delen, zoeken en vinden! www.mijnivn.nl

Groene Maand 2011: Beleef buiten!

IVN organiseert in september de twaalfde Groene Maand, met als motto Beleef Buiten! Hiermee vragen we aandacht voor de natuurexcursies en activiteiten die het hele jaar worden georganiseerd door duizenden natuurgidsen en vrijwilligers. Kijk voor meer informatie over de Groene Maand op www.groenemaand.nl.

ne per 100 exemplaren bestellen via groenemaand@ivn.nl (o.v.v. ‘ bestelling Beleef Buiten-magazine’). Vermeld daarbij IVNafdeling, afleveradres, contactpersoon en gewenst aantal exemplaren (per 100). Kosten: €30 per 100 exemplaren (exclusief verzendkosten).

magazine

Om afdelingen te helpen bij communicatie over activiteiten in de Groene Maand is er een communicatietoolkit beschikbaar via MijnIVN (www.mijnivn.nl).

In de Groene Maand verschijnt het magazine Beleef Buiten! Een leuk en handzaam boekje, waarin veel aandacht wordt besteed aan het werk van de IVN-vrijwilligers/afdelingen. Een leuke weggever op een (informatie)markt en om nieuwe leden te werven. Afdelingen kunnen het magazi-

22 - MENS & NATUUR - zomer 2011

communicatietoolkit

Hotelletje de Veerman Vlieland n De weekende ber zijn 23 Septem r en 14 Oktobe 2011

Vogelen op Vlieland

De natuur in met een ervaren vogelgids op Vlieland?

Kennismaken met een leuke hobby in de natuur?

Wij bieden u een geheel verzorgd arrangement!

Twee dagen vogelen De weekenden staan onder leiding van Nils van Duivendijk Nils is Vlielandkenner, specialist op het gebied van vogelherkenning en auteur van de Dutch Birding Kenmerkengids Beide dagen worden afgesloten met een evaluatie.

Twee overnachtingen op basis van half pension in Hotelletje de Veerman.

Meer informatie treft u aan op onze website.

Dorpsstraat 173 • Tel: 0562-451 378 • Veerman_2011-juni.indd 1

www.hotelletjedeveerman.nl

Prijs 199,- p.p.

Incl. overtocht, huurfiets, excusies, 2x slapen, 2x diner, 2x ontbijt, 2x lunchpakket

1p kamer toeslag € 30,- euro Alleen te boeken bij hotelletje de veerman.

Reserveer en maak u zelf een ervaring rijker!

06-06-11 16:46

IVN werkt aan een versterking van de betrokkenheid bij natuur, milieu en landschap. Dat kunnen en willen we niet alleen, daarom werkt IVN samen met allerlei (natuur-)organisaties. In deze rubriek van Mens&Natuur zetten we elke keer een andere samenwerkingspartner ‘In de etalage’.

24 - MENS & NATUUR - zomer 2011

Waterbeheer van grond- en oppervlaktewater en waterzuivering zijn de kerntaken van het waterschap Regge en Dinkel.

Maar het waterschap houdt zich ook bezig met recreatie.

Altijd in samenwerking met andere organisaties.

In de etalage

Waterschap Regge en Dinkel H

et kleinschalige en aantrekkelijke Twentse landschap waarin het werkgebied van het waterschap ligt, is zeer geliefd als recreatiegebied. Het 165 kilometer lange Regge- en Dinkelpad werd dit jaar zelfs door de bezoekers aan de Wandel- en Fietsersbeurs verkozen tot de beste wandelroute. Bij het waterschap hebben met name de grote waterlopen een recreatieve functie. Zo’n 500 kilometer water en schouwpaden wordt gebruikt om te kanoën, wandelen, fietsen of vissen. Het streven is om dat in 2015 te verlengen tot 600 kilometer, maar gezien de overheidsbezuinigingen is het niet zeker of dat doel wordt gehaald.

visitekaartje Tegenwoordig stelt het waterschap zich actiever op ten aanzien van de ‘beleving van en communicatie over het water’ dan voorheen.

Aanleiding hiertoe zijn de toenemende kosten van waterbeheer voor de burger die eigenlijk weinig weet over waterbeheer en de functies ervan.

Deze nieuwe actievere rol van het waterschap is vastgelegd in de beleidsnota “Water als belevenis”. Samen met lokale overheden wordt invulling gegeven aan recreatie in de regio. Het waterschap voorziet op verzoek de recreatiesector van ideeën om het water te gebruiken. Partijen uit de recreatiesector hebben veel inspraak in de inrichting en toegankelijkheid van het gebied. Er is een klankbordgroep met daarin onder meer terreinbeherende instanties, de Hengelsportfederatie Oost-Nederland en het platform van kanoverhuur- en buitensportbedrijven.

‘Dat we meer aandacht geven aan de belevingswaarde van water wil niet zeggen dat recreatie bij ons voorop staat. We zijn geen recreatieschap’, zegt Henk Vrieling, adviseur watersystemen en projectleider recreatief medegebruik bij het waterschap. ‘Waterbeheer blijft de hoofdzaak. Maar recreatief gebruik is voor ons een communicatiemiddel, het gebied is als het ware ons visitekaartje. Recreatie draagt bij aan draagvlak voor onze waterplannen en de uitvoering ervan.’

extensief Recreatie is voor het waterschap verbonden aan bepaalde voorwaarden. Vrieling: ‘We houden rekening met de kwetsbaarheid van de naastliggende natuur, aanwonenden en grondgebruikers. Op en langs de stadse Regge kun je recreatie en beleving optimaal benutten. Maar in het Dinkeldal is alleen extensieve recreatie mogelijk in verband met de hoge natuurwaarden.’ Het waterschap zet zich in

voor duurzame recreatie, omdat dat past bij duurzaam waterbeheer. Met het platform van kanoverhuur- en buitensportbedrijven sloot het waterschap een convenant om kwetsbare natuur zoveel mogelijk te ontzien. Onderhoudspaden zijn tevens wandelpaden.

En op de robiniapaaltjes die het Wandelplatform plaatst, staan zoveel mogelijk routes. Dat scheelt materiaal.

‘Naast ecologische waarde zijn beleving en cultuurhistorische waarden voor ons belangrijk’, zegt Vrieling.

Bij het Reggeherstelproject komen deze verschillende aspecten duidelijk naar voren. De plannen houden rekening met zowel waterbeheer als cultuurhistorie, waterzuivering en natuurbeheer. Een groot deel van het beekdal wordt gebruikt voor waterberging en de beek mag weer ouderwets meanderen. Door een verbeterde waterzuivering, bij Ootmarsum is een heliofytenfilter geplaatst, werd dit mogelijk. Ook het project Kristalbad, dat is genomineerd voor de Gouden Piramide (een overheidsprijs voor ruimtelijke ordening), is meer dan alleen waterbeheer. In 2015 moet tussen Enschede en Hengelo een waterbergingsgebied zijn gecreëerd waar het goed recreëren is, waar water wordt nagezuiverd én dat als schakel dient in de EHS.

kritisch Het waterschap werkt veel samen met andere partijen. Dat kunnen natuurorganisaties zijn als het om natuurbeheer gaat, maar ook plaatselijke bewoners en overheden. Zoals aan de zuidkant van Almelo bij de Doorbraak, een nieuwe beek van 13 kilometer ten gunste van waterberging die in 2015 klaar moet zijn. ‘Het dorp heeft hier routes uitgezet, ook door landelijk gebied. De dorpsraden hebben de plaatselijke agrariërs gevraagd om doorgang te verlenen. Door mensen uit de gemeenschap te betrekken, ontstaat draagvlak voor de beek’, aldus Vrieling. Met IVN wordt soms samengewerkt. ‘IVN volgt ons kritisch’, zegt Vrieling lachend. ‘Maar we hebben een goede relatie. Zo verzorgt IVN wandelingen bij de Reggeherstelprojecten.’ Wat de adviseur/projectleider betreft zijn er meer mogelijkheden tot samenwerking. ‘Vroeger stond er altijd een groot hekwerk met een houtwal om zuiveringsinstallaties. Tegenwoordig willen we laten zien wat daar gebeurt. Zeker waar het nieuwe projecten betreft zoals bij de gemoderniseerde zuiveringsinstallatie bij Ootmarsum.

Het is belangrijk dat ons werk zichtbaarder wordt. Dat het publiek meer wordt betrokken en een beetje wordt opgevoed. We hebben onze eigen educatieafdeling, maar kunnen daar soms ondersteuning bij gebruiken. We zien IVN als mogelijke partner daarin.’

TEKST: CHANTAL OVERGAAUW FOTO: WATERSCHAP REGGE EN DINKEL

MENS & NATUUR - zomer 2011 - 25

foto: paul van hoof / zoogdiervereniging

Tekst: PAUL BÖHRE

foto: Henk bosma

Natuur s w u Nie

Inschrijving Vlinderwandelweekend geopend Iedereen kan zich inschrijven voor het vlinderwandelweekend op 20 en 21 augustus via www.vlinderwandelweekend.nl. Wandelaars noteren de vlinders die zij zien langs het Pieterpad en geven dat door via de website.

In dit vierde vlinderwandelweekend hopen de organisatoren, De Vlinderstichting en Nivon Natuurvrienden dat (net als in voorgaande jaren) alle etappes weer flink worden gelopen. Zo kan er een goede vergelijking gemaakt worden als het gaat om de vlinderstand in Nederland.

Het 492 kilometer lange Pieterpad loopt van Pieterburen naar de Sint-Pietersberg. Het bekendste wandelpad van Nederland is voor deze gelegenheid opgeknipt in 93 etappes tussen de 5 en de 10 km lang. Men kan zich voor een of meer etappes inschrijven via www.vlinder­ wandelweekend.nl.

Bron: De Vlinderstichting

Continu roepen is beter

Wolf nadert Barcelona

Vleermuizen in bossen zijn beter in het jagen op insecten dan andere soorten.

De vliegende zoogdieren zijn vrijwel blind, en jagen met behulp van echolocatie; ze stoten hoogfrequente tonen uit die terugkaatsen op obstakels – en prooien – en zo een beeld vormen van hun omgeving. In de loop van de evolutie zijn er twee soorten echolocatie ontstaan. Sommige soorten roepen af en toe, en wachten op de echo van een prooi. Anderen roepen vrijwel continu, en die kunnen door het Doppler effect prooien herkennen. Dat jagen lijkt op het volgen van een ambulance met sirene aan: als hij op je af komt rijden worden de geluidsgolven samengedrukt en worden de tonen hoger, rijdt hij van je af dan gebeurd het tegenovergestelde. Onderzoekers hebben nu vastgesteld dat vleermuizen in bossen veel beter fladderende prooien kunnen zien, omdat het fladderen met continu roepen sterk afsteekt tegen de stilstaande vegetatie.

Vleermuizen die in open lucht jagen hebben geen last van de ruis van bomen en struiken, en die jagen daarom met ‘losse’ roepen, wat weer minder energie kost.

De wolf, die gedurende meer dan een eeuw als uitgestorven gold in Catalonië, is sinds enkele jaren bezig aan een opmars in het noordoosten van Spanje. Dat meldt El Pais. De afgelopen weken werden verschillende schapen doodgebeten, en dat op amper 40 kilometer van Barcelona. Tot grote verrassing van de experts, blijken de wolven niet uit een andere Spaanse regio te stammen, maar uit de Abruzzen in Italië. De dieren hadden nauwelijks twee decennia nodig om de Alpen over te steken en door het zuiden van Frankrijk te reizen tot aan de Pyreneeën. Van de zuidflanken van de Pyreneeën rukten de wolven de afgelopen ­jaren steeds meer op naar Barcelona. In de ­periode 2004-2010 beten de roofdieren minstens 85 schapen dood. In Spanje komt de wolf vooral voor in het noordwesten.

Bron: Journal of Experimental Biology

Bron: Zoogdierverening

26 - MENS & NATUUR - zomer 2011

Gezocht: zoogdieren

foto: paul böhre

De Zoogdiervereniging wil de komende tijd in iedere provincie alle Nederlandse in het wild levende zoogdieren in kaart brengen: van egel tot eekhoorn, van bever tot boommarter en van vleermuis tot otter. Daar hebben ze uw hulp bij nodig! Heeft u een konijn, ree, vos of ander zoogdier gezien, meldt het dan via www.zoogdieratlas.nl. Klik op de betreffende provincie en geef door waar u het dier zag en wanneer. Eind 2011 moet de digitale zoogdieratlas van Nederland compleet zijn. Dan weten we hoe het met de verschillende soorten zoogdieren gaat, waar ze zitten en hoe ze het beste te beschermen zijn.

Bron: Zoogdiervereniging

Vraag&Antwoord

Antwoord van Jelger Herder, RAVON: De snoeken die je hebt gezien waren waarschijnlijk aan het paaien, snoeken paaien in deze tijd van het jaar (en iets vroeger al) waarbij meerdere mannetjes een vrouwtje (die veel groter zijn) flankeren. Misschien waren ze zo van slag van de hormonen dat ze de karper ten onrechte voor een vrouwtjessnoek aan zagen?

Het gebeurt bij kikkers en padden ook vaak dat de mannetjes zich vergissen…

Een bijzondere waarneming in ieder geval!

Kaak prehistorisch reuzenhert gevonden op Texel Op het strand van Texel is een stuk kaak met tanden van een reuzenhert gevonden. De Megaloceros giganteus leefde tussen de 30.000 en 40.000 jaar geleden, meldt waddencentrum Ecomare. Een medewerkster van Ecomare, Pam Lindeboom (zelf lid van IVN!), vond de kaak op een plek die onder water staat. Deskundigen zijn het erover eens dat het om een stuk bovenkaak van een volwassen reuzenhert (wiki) gaat dat tienduizenden jaren geleden heeft geleefd. Reuzen­ herten hadden van de grond tot het begin van hun nek een lengte van ongeveer 2 meter. Ze droegen een gewei dat 3,5 tot 4 meter breed was. Reuzenherten leefden in de ijstijd met allerlei andere reusachtige dieren die inmiddels zijn uitgestorven.

Onder hen bevonden zich onder meer wolharige neushoorns, wolharige mammoeten en steppewisenten. Bron: EcoMare foto: pam lindeboom

foto: paul böhre

‘Ik zag half april zoiets vreemds; in een ondiepe sloot zwom een karper met aan iedere zijde een andere vis. Dacht eerst dat het om drie paaiende karpers ging, maar na verloop van tijd kreeg ik ze goed in beeld en bleek het te gaan om twee snoeken, die de hele tijd naast de karper bleven zwemmen; alsof ze hem politiebegeleiding gaven, zeg maar. Heel apart. Enig idee wat hiervan de reden kan zijn?

Heb er helaas geen foto van kunnen maken, ze zwommen te diep.’

Jacob van Lennep, Zeist

Evolutie in de achtertuin

In het Darwinjaar 2009 lanceerde NCB Naturalis de Nederlandse poot van een Europabreed evolutie-onderzoek aan de tuinslak.

In Nederland registreerden ruim 400 scholieren en vrijwilligers de kleuren van de slakkenhuisjes van zo’n 9.000 tuinslakken in hun omgeving. Door te vergelijken met oudere gegevens uit museumcollecties is onderzocht of er bij de tuinslak evolutie is opgetreden.

In de afgelopen halve eeuw blijken in heel Europa de slakken in duingebieden lichter van kleur te zijn geworden, en de slakken overal meer zwarte spiraalbanden op het huisje te hebben gekregen. Een opvallende uitkomst, omdat de onderzoekers hadden verwacht dat de zwarte banden juist zouden zijn afgenomen door klimaatverandering.

Bron: NCB Naturalis, Leiden

MENS & NATUUR - zomer 2011 - 27

FOTO: RONALD KNAPP

Speciale aanbieding

Speciale aanbieding voor leden: met korting naar het Nederlands Philharmonisch Orkest en Nederlands Kamerorkest

D

e verbondenheid van natuur en muziek is eeuwenoud. Veel componisten vonden hun inspiratie in de natuur; een aantal heeft zelfs natuurgeluiden opgenomen in hun composities, zoals Vivaldi (goudvink), Haydn (merels) Mozart (mussen) en ­recentelijk Messian (groot aantal vogels).

aanbieding

Vanuit het Nederlands Philharmonisch Orkest en Nederlands ­ amerorkest is er een speciaal muziekaanbod samengesteld voor K IVN’ers. IVN-leden en huisgenoten kunnen in het seizoen 2011-2012 zes concerten tegen gereduceerd tarief te bezoeken.

boeken

concerten najaar 2011 • Zaterdag 15 en maandag 17 oktober 2011 – Nedpho – Concertgebouw – 20.15 uur Debussy – Prélude à l’après-midi d’une faune – 9’ Tiensuu – ‘Puro’ voor klarinet en orkest – 18’ Berlioz – Symphonie fantastique – 50’ • Zaterdag 3 en zondag 4 december 2011 – NKO en Edwin Rutte, verteller Muziekgebouw aan ‘t IJ – 15.00 uur Nedpho Go! Familieconcert 6+ Help! Sinterklaasliedjes!

Werken van o.a. Mozart, Vivaldi en Tsjaikovski • Zaterdag 17 december 2011 – Nedpho – Concertgebouw – 20.15 uur Feestconcert Rapsodie en wals

28 - MENS & NATUUR - zomer 2011

Vermeld bij boeking vooraf dat u een ‘IVN boeking’ wilt doen!

IVN-leden en huisgenootleden krijgen €15 korting op alle toegangskaarten, ongeacht rang. Bezoekers onder de 27 jaar betalen €11 per persoon.

Concertgebouw (020) 671 83 45 (dagelijks 10-17 uur).

Let op: €1 per gesprek en €2,30 administratiekosten.

De concerten voor 3 en 4 december boeken bij Het Muziekgebouw aan ’t IJ (020)788 20 00 (maandag tot en met zaterdag, 12-19 uur).

Kijk voor informatie over de concerten in 2012 en online boeken op www.ivn.nl/vereniging. Wil je een voorproefje? Kijk dan eens op www.orkest.nl.

U een kans… Zij een kans Met steun van de Nationale Postcode Loterij zet IVN Natuur- en Milieueducatie (IVN) zich in om zoveel mogelijk mensen te betrekken bij natuur, milieu en landschap en op deze manier bij te dragen aan een duurzame samenleving. Door middel van educatie laat IVN zien dat het belangrijk is om duurzaam en respectvol om te gaan met de eigen leefomgeving. Een goed middel hiervoor is het geven van rondleidingen in natuurgebieden.

Meedoen is eenvoudig, Foto: Alfons van Stiphout

bel 0900 300 1500 (20cpm) of meld u aan via internet: www.postcodeloterij.nl.

Voor € 10,50 per lot speelt u al mee.

Alvast hartelijk dank voor uw deelname.

21581 Adv_NPL-IVN_185x135.indd 2

22-11-2010 11:01:37

colofon Mens&Natuur Uitgave van IVN Nederland 62ste jaargang – nummer 2 zomer 2011 Postbus 20123 1000 HC Amsterdam E-mail: mens&natuur@ivn.nl www.ivn.nl/mens&natuur Redactie Inez de Jong (hoofdredactie), Kor Al, Monique de Boer, Paul Böhre, Anne-Marie Kirch, Kees Loogman, Lude Mansens (coördinatie en eindredactie), Mathilde van Ravensberg Medewerkers aan dit nummer Rob van de Bor, Marcel Donks, Chantal Overgaauw, Gemma Venhuizen

Redactionele begeleiding Grasduinen / Sanoma Media Ontwerp en vormgeving Wonderworks, Heemstede Druk Senefelder – Misset, Doetinchem Advertenties Allround Media Services, Haarlem (023) 524 53 36, amedia@xs4all.nl

IVN is lid van: - Vereniging NOV (Nederlandse Organisaties Vrijwilligerswerk) www.nov.nl - World Conservation Union IUCN www.iucn.nl - Federation for Environmental Education Nederland (FEEN) www.fee-international.org - supportgroep Dutch Caribbean Nature Alliance www.dcnanature.org

Mens & Natuur wordt gedrukt op FSC-gecertificeerd papier, gemaakt van houtpulp. De omslag van biofolie is volledig composteerbaar.

IVN is een van de goede doelen van de Nationale PostcodeLoterij. www.postcodeloterij.nl

MENS & NATUUR - zomer 2011 - 29

Sinds 1962 organiseert IVN kampen in de natuur voor jongeren van 12 tot en met 30 jaar. Eerst onder de naam ‘Werkgroep van Kampbegeleiders’ (WvK), sinds 2005 als ‘WoesteLand, de jongeren van IVN’.

In 2011 is WoesteLand haar vijftigste levensjaar ingegaan. En dat is en wordt groots gevierd!

Jubilerend WoesteLand nog lang niet uitgefeest!

H

et hoogtepunt van het jubileumjaar was de grote reünie op 7 en 8 mei. Onder een stralende zon kwamen dat weekend zo’n tweehonderd mensen die ooit actief waren of zijn bij de WvK en/of WoesteLand samen in Ommen. De reünie begon met de uitreiking van het eerste exemplaar van het jubileumboek. Chris Hofkamp (voorzitter IVN Vereniging) nam het eerste exemplaar in ontvangst.

Na de lunch was de middag gevuld met workshops, waarbij er natuurlijk ook ouderwets in de natuur gewerkt werd. Ondertussen konden mensen die elkaar jaren niet gezien hadden uitgebreid ­bijpraten, oude belevenissen en verhalen werden opgehaald, en het bleek dat er tussen de generaties nauwelijks verschillen waren. Een groot feest der herkenning dus. Na een uitgebreide en overheerlijke

30 - MENS & NATUUR - zomer 2011

maaltijd bleef het, zelfs zonder het vanwege de droogte verboden kampvuur, nog heel lang heel ouderwets gezellig.

expositie en onderzoek De komende maanden wordt gewerkt aan twee grote projecten: een expositie over ’50 jaar beheerswerk voor jongeren’ en een wetenschappelijk onderzoek. De expositie zal de komende jaren rond­ toeren langs verschillende bezoekerscentra in Nederland. Het ­wetenschappelijk onderzoek wordt uitgevoerd in samenwerking met Wageningen Universiteit en Alterra. Later dit jaar meer hierover in Mens&Natuur. Wordt vervolgd dus…

TEKST EN FOTO’S: WOESTELAND

Bijzondere uitgave: jubileumboek ‘Van WVK tot WoesteLand’ De geschiedenis van deze organisatie is vanwege het jubileum van WoesteLand vastgelegd in een prachtig, 138 pagina’s tellend, boek: Van WVK tot WoesteLand, 50 jaar werken in de natuur. Een boek dat in elke (IVN-)boekenkast niet mag ontbreken.

In dit boek lees je alles over de historie van deze bijzondere groep jongeren van IVN. Van werken in de natuur, de educatieprogramma’s tot het ondeugende boertje in Veenwouden en veel meer. Alle hoogte- en dieptepunten van de afgelopen 50 jaar vind je terug in deze feestelijke uitgave. Naast een boek vol ontroerende anekdotes, is er veel aandacht voor de veranderingen binnen vrijwilligerswerk in Nederland en de organisatie in het bijzonder.

Bestellen?

Het jubileumboek is te bestellen via http://reunie.woesteland.nl/ jubileumboek_bestellen. Voor slechts € 22,50 wordt het boek thuisgestuurd. Met de aanschaf van dit boek ondersteun je het werk van WoesteLand. Hierdoor kan WoesteLand jongeren blijven betrekken bij natuur, milieu en landschap.

MENS & NATUUR - zomer 2011 - 31

“Sinds 2003 zijn er ernstige olielekkages van de Shell pijpleidingen achter mijn dorp. Dit is onze laatste kans.

Gerechtigheid zal komen,� aldus Eric Dooh, Nigeriaanse boer en slachtoffer van olievervuiling door Shell, in een interview met de NOS.

Steun deze Nigeriaanse boer in zijn strijd.

Ja, ik word lid van de Club van 500.

Word lid van de Club van 500.

Stuur mij het informatiepakket:

De Club van 500 bestaat uit 500 betrokken Nederlanders, die de rechtszaak tegen de vervuiling door Shell 5 jaar lang financieel steunen. Dankzij de actieve steun van deze club kan voor het eerst in de geschiedenis een Nederlands bedrijf voor de Nederlandse rechter ter verantwoording worden geroepen voor in het buitenland veroorzaakte problemen.

Naam: Straat: Postcode: Plaats: Emailadres: Uw gegevens worden verwerkt volgens de Wet Bescherming Persoonsgegevens.

Stuur deze bon in een ongefrankeerde envelop aan Milieudefensie, Antwoordnummer 8391, 1000 RA Amsterdam.

Wilt u meer informatie? Stuur de bon op of ga naar www.milieudefensie.nl/clubvan500, waar u zich ook direct kunt aanmelden.