Parasal olmayan k›ymetlerin enflasyon düzeltmesi yap›larak yeni de¤erlerinin bilançoya dahil edilmesi gerekmektedir. Düzeltilmifl bilanço tutarlar› ile yap›lacak analiz sonuçlar›, iflletmenin mali durumu hakk›nda daha anlaml› bilgiler sunacakt›r. Örne¤in iflletmenin finansal kald›raç oran› afla¤›daki gibidir: Finansal Kald›raç Oran›=Yabanc› Kaynaklar/Aktif Toplam› Finansal Kald›raç Oran›= 70.000.000 TL/100.000.000 TL = 0.70 Bu oran›n % 50’yi geçmemesi gerekir. Ülkemizde bu oran›n %60’a kadar yükselmesi normal kabul edilir.16 Örnek iflletmenin finansal kald›raç oran› kabul edilebilir s›n›r›n üzerindedir. Bu iflletme bilançosunu enflasyon düzeltmesine tabi tutmufl ve parasal olmayan k›ymet niteli¤indeki aktif kalemlerini (stoklar, menkul k›ymetler, duran varl›klar gibi) düzelterek yeni tutarlar› bilançoya dahil etmifltir. Yabanc› kaynaklar ise parasal k›ymet niteli¤inde oldu¤undan ayn› tutarlarda kalm›flt›r. Düzeltilmifl aktif toplam› 120.000.000 TL.d›r. Yeni durumdaki Finansal Kald›raç Oran› (70.000.000 TL/120.000.000 TL =) 0.58 olarak hesaplanm›fl olup, kabul edilebilir düzeydedir. 4.3.3. Faaliyet Oranlar› ‹flletmenin çal›flma durumunun analizinde, iflletme faaliyetlerinde kullan›lan varl›klar›n etkinlik düzeyinin
ölçümünde faaliyet oranlar› kullan›l maktad›r. Faaliyet oranlar› aras›nda stok devir h›z›, alacak devir h›z›, alacaklar›n ortalama tahsil süresi, çal›flma sermayesi devir h›z›, maddi duran varl›k devir h›z›, aktif devir h›z›, borçlar›n devir h›z› ve özkaynak devir h›z› rasyolar› yer almaktad›r. Stok devir h›z›n›n ölçümünde iflletmenin mali tablolar›n›n (bilanço ve gelir tablosu) enflasyon düzeltmesine tabi tutulmufl olmas› önemlidir. Bilançoda yer alan stoklar›n enflasyon düzeltmesine tabi tutulmam›fl olmas› durumunda veya yaln›zca bilançonun enflasyon düzeltmesine tabi tutulmufl olmas› (5024 say›l› kanuna göre yap›lan enflasyon düzeltmesinde gelir tablosu enflasyon düzeltmesi d›fl›nda b›rak›lm›flt›r.) durumunda stok devir h›z› oldu¤undan düflük de¤erde olacakt›r. Bu sonuç, stoklar›n stokta bekleme süresinin yüksek ç›kmas›na neden olacakt›r. Ayn› flekilde, yaln›zca bilançonun düzeltmeye tabi tutulmufl olmas› durumunda alacak devir h›z›, çal›flma sermayesi devir h›z›, maddi duran varl›k devir h›z›, aktif devir h›z›, borçlar›n devir h›z› ve özkaynak devir h›z› oldu¤undan düflük ç›karak yan›lt›c› yorumlara neden olacakt›r.
4.3.4. Karl›l›k Oranlar› ‹flletmenin emrine verilen öz ve yabanc› kaynaklar›n verimlili¤ini ölçmede kullan›lan oranlar, karl›l›k oranlar›n› oluflturmaktad›r. Karl›l›k oranlar›, bir iflletmenin faaliyetleri sonu-
16 ARGUN,D.-‹B‹fi,C.:a.g.e.s.48.
‹SMMMO Yay›n Organ›
23
Mali ÇÖZÜM - 69