kapak TEPAV: Sosyal patlama yaflanabilir Türkiye Ekonomi Politikalar› Araflt›rma Vakf› ‘n›n (TEPAV), Türkiye'de orta yafll› iflsiz say›s›ndaki art›fla dikkat çeken raporunu haz›rlayanlar aras›nda yer alan Esen Ça¤lar, araflt›rmaya ifl bulma ümidini kaybetmifl olanlar›n dahil edilmedi¤ine dikkat çekerek flu de¤erlendirmeyi yap›yor: “‹fl bulma ümidini kaybetmifl toplam iflsiz say›s›, on y›l önce 50 bin iken, 2004'te 125 bin, 2005 y›l›nda da 237 bin, 2006'da ise 285 bine ç›kt›. Bunlar› da katarsak orta yafl grubunun pay› daha artacakt›r. Sorun, bu kesimin tekrar ekonomiye nas›l kazand›r›laca¤›nda yatmaktad›r. Yak›n geçmiflte benzer sorunla Güney Kore karfl›laflt›; 1 milyon orta yafll› iflsiz vard›. Kore hükümeti, 1997'de bafllatt›¤› programla 10 bin kad›na bilgisayar e¤itimi açt›, kursa kat›l›m patlamas› yafland›. Orta yafl kesim yeniden istihdama döndürüldü. Ailelerine ekmek götüren bu kesimi, dünyadaki yeni geliflmelere, e¤ilimlere adapte edilemedi¤i için iflsiz kald›. Yerlerini genç olanlara kapt›rd›. Çözüm bulamazsak, siyasi etkisi büyür, sosyal patlamaya yol açar...”
Emekli olabilmek de zor Avrupa Birli¤i’ne sunulan “‹stihdam Durum Raporu” da, 2001 krizinde en fazla orta düzeyde meslek k›demine sahip olanlar iflsiz kald›¤› durum tespitini yap›yor. ‹flverenler yüksek ücretli ve uzun süredir çal›flanlar› ç›kararak, düflük ücretlileri tercih etmifl durumda. Türkiye'deki istihdam›n profilini ç›karan Türkiye ‹fl Kurumu taraf›ndan haz›rlanan raporda “Çal›flma yaflamlar›n›n orta dönemlerinde olanlar (35-54 yafllar), iflsizler aras›ndaki paylar›n›n h›zla artmas›ndan da görüldü¤ü gibi, krizden en a¤›r biçimde etkilenenlerdir. Bu, titizlikle ele al›nmas› gereken yeni ve alarm veren bir geliflmedir” deniliyor. Raporda, “Türkiye nüfusunun 21. yüzy›l ortalar›nda 95 ile 98 milyon aras›nda bir noktada istikrara kavuflaca¤›” öngörüsünde bulunulurken, 20 - 54 yafl grubundaki insan say›s›n›n çarp›c› bir art›fl göstererek, yüzde 44'ten 2010 y›l›nda yüzde 52 olmas›n›n beklendi¤i” tespiti de dikkat çekici. ‹stihdam Raporu’nda, yine önümüzdeki döneme ›fl›k tutacak ilginç bir saptama da, Türkiye'nin nüfusunun 21. yüzy›l ortalar›nda 95 ile 98 milyon aras›nda bir noktada istikrara kavuflaca¤› öngörüsünde bulunulurken, 20 - 54 yafl grubundaki insan say›s›n›n çarp›c› bir art›fl göstererek, yüzde 44'ten 2010 y›l›nda yüzde 52 olaca¤› beklentisi. Sosyal güvenlik yasalar›nda yap›lan de¤iflikliklerle emeklilik yafl›n›n kademeli olarak art›r›lmas› da, iflsizlik sorunu giderek artan orta yafl kesiminin, emekli olabilme flanslar›n› büyük ölçüde zay›flat›yor. ‹SMMMO YAfiAM > May›s/Haziran 2007
>20
düzeyinden, 2006 y›l›nda 661 bin kifliye yükselmifl olmas› kayg› verici bir geliflme olarak gündemdeki yerini al›yor. Bu geliflmenin bir di¤er yüzü ise, daha genç yafl gruplar›ndaki iflsizlerin aile deste¤i ile yaflamlar›n› sürdürebilme ihtimallerinin olmas›na karfl›n, orta yafl iflsizlerinin ailelerinin geçiminden bafll›ca sorumlu kifliler olmas›. Bu nedenle de, orta yafl kesimindeki iflsizlik oran›n›n artmas›, kritik siyasi ve sosyal yan etkileri de dayat›yor. Bu kesimden gelecek olan tepkilerin siyasi sonuçlar›n›n ise herhangi bir yap›sal uyum program›n›n sürdürebilirli¤ini engelleyebilece¤i yorumu yap›l›yor. EN ÇOK A‹LE RE‹SLER‹ ETK‹LEN‹YOR K›r›kkale Üniversitesi, ‹‹BF, Kamu Yönetimi Bölümü Ö¤retim Üyesi Prof. Dr. ‹hsan Yüksel, “‹flsizli¤in Psiko-Sosyal Sonuçlar›n›n ‹ncelenmesi” bafll›kl› bir araflt›rma yapm›fl. Prof. Dr. ‹hsan Yüksel’e göre, aile reislerinin iflsiz olmas› ailedeki tüm bireyleri etkiliyor. Zaten araflt›rmalar da 20-59 yafl grubundaki kiflilerin 20 yafl alt›nda ve 60 yafl üzerinde bulunan iflsiz grubundaki
kiflilere göre ifl kayb›ndan daha çok etkilendi¤ini ortaya koyuyor. Kad›nlar›n ve yüksek ö¤retimli olmayanlar›n iflsizlik sürecinde daha fazla ac› ve üzüntü yaflad›klar› saptanm›fl. Emek piyasas›ndaki konumlar›ndan ötürü yüksek e¤itimli olmayan kiflilerin üretimde daha düflük becerili olmalar›, ekonomik durgunluk dönemlerinde daha fazla güçlüklerle karfl›laflt›klar› belirlenmifl. “‹flsizli¤in bu düzeyde olmas›n›n toplumsal ve ekonomik aç›dan olumsuz sonuçlar› olmakla birlikte, yarataca¤› psiko-sosyal sonuçlar› da olabilecektir” diyen Prof. Dr. ‹hsan Yüksel, iflsizli¤in erkeklerde daha yo¤un yafland›¤›n› ve iflsiz olan erkeklerin büyük bir ço¤unlu¤unun depresyonlu oldu¤unu belirtiyor. Prof. Yüksel flöyle devam ediyor: “Geliflmifl toplumlarda, istihdam yaln›zca ekonomik aç›dan de¤il, ayn› zamanda toplumsal aç›dan da önemli görülmekte. Toplumda, bireyin çal›flmak istek ve yetene¤inde olup da iflsiz kalmas›, insan yaflam› üzerinde derin ekonomik, sosyal ve moral etkiler b›rakan bir olay. ‹stihdam, ayn› zamanda insan›n var olma koflullar›ndan biri.