wymiarze czasu pracy, zatrudniają dodatkowych pracowników na część etatu lub na krótki okres, dostosowany do czasu trwania wydarzenia. Trzeba ponadto pamiętać, że prace sezonowe mogą być podejmowane przez osoby spoza regionu. Takie zastrzeżenia i możliwe rozwiązania należy zwłaszcza rozważyć wówczas, gdy analizuje się imprezy sezonowe, krótkotrwałe (np. festiwale); nieco inaczej jednak wygląda problem zatrudnienia w odniesieniu do instytucji kultury o ciągłym, całorocznym charakterze działania, gdzie istnieje konieczność zatrudniania stałego personelu. Badając problem zatrudnienia trzeba więc uwzględnić również to, skąd (z jakiej odległości od miejsca, w którym odbywa się wydarzenie) przyjeżdżają zatrudnieni pracownicy, a zatem jaki jest zasięg oddziaływania tego wydarzenia. Przegląd literatury przedmiotu umożliwia nie tylko wgląd w rozwiązania metodologiczne, ale dostarcza także interesujących wyników badań. Tak np. A. Gelan, badając wpływ dużej imprezy na gospodarkę lokalną, dokonał podziału wydatków (poniesionych zarówno przez rezydentów, jak i nierezydentów) związanych z tym wydarzeniem na sześć kategorii: zakup biletów, zakwaterowanie, posiłki i napoje, rozrywka, zakupy i koszty paliw. W odniesieniu do tej konkretnej imprezy największe wydatki związane były z zakupami (28,7%), posiłkami i napojami (26%) oraz zakwaterowaniem (23%). Warto zwrócić uwagę na dwie interesujące obserwacje wynikające z tych badań: (1) bezpośrednie przychody ze sprzedaży biletów stanowiły zaledwie 12,6%, (2) średnie dzienne wydatki rezydentów były zaledwie o połowę niższe niż turystów; tym bardziej utwierdza to w przekonaniu, że nie powinny one być pomijane i lekceważone.28 Jak już wcześniej wspomniano, badanie wydatków, zwłaszcza związanych z zakwaterowaniem, wymaga także szczegółowej analizy przestrzennej i oszacowania tej ich części, która zasiliła lokalną gospodarkę i oddzielenia od tych, które wyciekają poza nią. Zazwyczaj dokonuje się tego poprzez weryfikację danych uzyskanych z badania ankietowego przeprowadzonego wśród turystów i badania lokalnych przedsiębiorców (hotelarzy, właścicieli pensjonatów, kwater agroturystycznych i kwater prywatnych). Przywołując badania przeprowadzone przez A. Gelan warto podkreślić ich kompleksowość. Dokonując analizy ekonomicznej wpływu wielkiej imprezy na gospodarkę lokalną Autor wziął także pod uwagę finansowy wkład poniesiony przez lokalne instytucje sektora publicznego z badanego regionu (np. na poprawę infrastruktury, szkolenia zatrudnionego personelu, a także na promocję wydarzenia), ważne jest również uwzględnienie dofinansowania płynącego z instytucji centralnych (budżet centralny, instytucje spoza regionu). Ponieważ Autora badania interesowały tylko nowe strumienie pieniędzy, zasilające gospodarkę lokalną w związku z analizowanym wydarzeniem, nie brał pod uwagę sum wydanych przez władze 28
A. Gelan, Local economic Impact. The Brtish Open. Annals of Tourism Research, 2003, vol. 30, no 2, ss. 406-425.
33
Raport z projektu badawczego „Badanie oddziaływania społeczno-ekonomicznego przedsięwzięcia kulturalnego na region”