nis hebben, als statusobject bijvoorbeeld, maar de uitwerking hiervan zou ik gelijk willen stellen aan die van bijgeloof: troostrijk maar niet effectief om iets aan de heersende omstandigheden te veranderen.
Fair trade In de tijd die verstreken is sinds Papanek Design for the Real World schreef is er veel veranderd. Dankzij het postmoderne cultuurrelativisme zijn we ons bewuster geworden van de valkuilen van het etnocentrisch denken. Dankzij internet staat
Daarvan uitgaande komt een radio ten bate van de derde wereld er totaal anders uit te zien
ons heelveel informatie over de derde wereld ter beschikking en in de ontwikkelingshulp is men meer op zijn hoede voor paternalistisch ingrijpen. Dat neemt niet weg dat we soms nog steeds in oude fouten vervallen. De blikradio van Papanek is misschien een verouderd voorbeeld, maar de XO laptop van het spraakmakende One Laptop Per Child-project is andermaal een westerse oplossing voor non-specifieke problemen in de derde wereld. Onder het mom van liefdadigheid wordt voor de ‘lage’ prijs moderne technologie aangeboden (dit keer inclusief design), maar meer en meer krijgen zakelijke belangen de bovenhand en begint het te lijken op een ordinaire poging om nieuwe markten aan te boren en daar nieuwe afhankelijkheden te creëren. (8) Het kan ook anders. Er is bij ontwerpers de laatste jaren een opleving van de belangstelling voor ‘ontwikkelingshulp’, met het fair-trade-model als uitgangspunt. De ontwerper zelf gaat naar een ontwikkelingsland en kijkt in kleine, ambachtelijke