56
Ewa Puchała-Krzywina
Ewa Puchała-Krzywina Instytut Nauk Ekonomicznych PAN
Czynniki ograniczające aktywność innowacyjną przedsiębiorstw sektora lotniczego w latach 2006−2009 Innowacyjną działalność firm może utrudniać wiele czynników mających wpływ na niepodejmowanie projektów innowacyjnych lub ich przerwanie w trakcie realizacji. Przeszkody są różnie odczuwane przez przedsiębiorstwa w zależności m.in. od ich wielkości, formy organizacyjno-prawnej, specyfiki (np. firmy rodzinne155), regionu Polski156, efektywności finansowej, skali nakładów na B+R, aktywności w obszarze własności intelektualnej, typów innowacji157, ale także sektora gospodarki158. Interpretacja tych barier jest dużym wyzwaniem. Wiele z tych przeszkód ma również wpływ na funkcjonowanie firm sektora lotniczego. Przemysł lotniczy staje sie coraz bardziej znaczący dla rozwoju zarówno całej gospodarki Polski jak i poszczególnych regionów. Napotyka jednak na wiele przeszkód. Badania przeprowadzone w INE PAN w innowacyjnych przedsiębiorstwach sektora lotniczego159 pokazały, że natrafiają one na wiele barier160 uniemożliwiających pomyślną realizację rozpoczętych lub planowanych działań innowacyjnych. Są to m in. czynniki ekonomiczne, związane z wiedzą i rynkowe161. Badania w latach 2006−2009 pokazały, że analizowane firmy sektora lotniczego różniły się w postrzeganiu wpływu poszczególnych czynników na ich działania innowacyjne. Można jednak wskazać 155 A. Chaberski, Analiza innowacyjności polskich firm rodzinnych, w: Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku, red. nauk. T. Baczko, INE PAN, Warszawa 2010, s. 204−211 oraz tekst autora w tym Raporcie. 156 M.K. Wyrwicka, Sieci gospodarcze jako przejaw innowacyjności regionu – bariery w ich tworzeniu na przykładzie Wielkopolski, w: Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2010 roku, red. nauk. T. Baczko, INE PAN, Warszawa 2011, s. 234−238. 157 Podręcznik Oslo. Zasady gromadzenia i interpretacji danych dotyczących innowacji, OECD, Eurostat, wydanie trzecie, 2006 – wyd. polskie, MNiSW DSiRN Warszawa 2008, s. 117−118, http:// www.nauka.gov.pl/fileadmin/user_upload/43/46/43464/20081117_OSLO.pdf 158 E. Szymańska, Innowacyjność przedsiębiorstw turystycznych w Polsce, w: Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2010 roku, ed. cit., s. 254–257 oraz Janik J.: Innowacyjność polskiego przemysłu lotniczego w latach 2006–2008 w: Raport o innowacyjności gospodarki Polski w 2009 roku, ed. cit., s. 197−203. 159 Badanie barier utrudniających działalność innowacyjną firm sektora lotniczego jest złożonym zagadnieniem. Analiza może stanowić punkt wyjścia do dalszych badań uwzględniających powiązania sektora lotniczego. Badanie ma charakter jakościowy i objęło 3 firmy za 2009 r., 6 − za 2008 r., 2 − za 2007 r., 3 − za okres 2004−2006, które przesłały kwestionariusze do INE PAN do Listy 500 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw w Polsce. Opracowanie może sygnalizować pewne tendencje, jakie miały miejsce w analizowanym okresie w grupie badanych firm sektora lotniczego, na tle barier, jakie napotkały innowacyjne firmy w Polsce. 160 W ankiecie została wykorzystana metodologia badania działalności innowacyjnej przedsiębiorstw stosowana przez GUS na podstawie międzynarodowego kwestionariusza opracowanego przez ekspertów UE i OECD (The Harmonized Survey Questionnaire) stosowanego w ramach badań międzynarodowego programu badawczego Community Innovation Survey (CIS) koordynowanego przez Eurostat, który ma na celu ocenę zakresu i charakteru działalności innowacyjnej przedsiębiorstw z różnych działów gospodarki w krajach UE i EFTA. 161 Na działalność innowacyjną ma wpływ wiele innych czynników takich jak np. wysoki poziom kosztów niekwalifikowanych związanych z uzyskaniem projektów europejskich, niedostateczny potencjał innowacyjny czy przeszkody instytucjonalne, które nie zostały objęte analizą w opracowaniu.