modeli vardır. Müzekki’n Nüfus (Nefislerin Tezkiyesi/Arındırılması) eserine bakıldığı zaman, arındırma arasındaki farklar belirgin olarak görünür.
toplumun eksikliğini, aksamalarını temel alarak topluma göstermeyi amaçlar. Bu kusurları gören toplum da kendini düzeltecektir. “Tiyatrolarında romanlarında ele aldığı konuları işleyen yazar Yaprak Dökümü’nü (1971) ve Eski Hastalık’ı [Eski Şarkı (1971) adıyla] oyunlaştırdığı5 gibi Hançer (1920), Eski Rüya (1922), Ümidin Güneşi(1924), Gazeteci Düşmanı, Şemsiye Hırsızı, İhtiyar Serseri (üç oyun, 1925), Taş Parçası (1926), Bir Köy Hocası (1928), Babür Şah’ın Seccadesi (1931), Bir Kır Eğlencesi (1931), Ümit Mektebinde (1931), Felâket Karşısında, Gözdağı, Eski Borç (üç oyun, 1931) İstiklâl (1933), Vergi Hırsızı (1933), Hülleci (1933), Bir Yağmur Gecesi (1943), Balıkesir Muhasebecisi (1971) ve Tanrı Dağı Ziyafeti (1971) adlı oyunlarını yazmıştır. Bunların hepsi toplumdaki ikiyüzlülüklerin, soyguncuların, çıkarcıların teşhirini hedefler.”6
Tiyatronun çeşitli türleri kültürümüzde bulunsa da batılı anlamda tiyatro, Tanzimat ile birlikte gelmiştir. Elbette ki tiyatroyu Tanzimat’ın birinci dönemine mensup şahsiyetler, bir eğlence aracından ziyade toplumu eğitmek için bir vesile görmüşlerdir. Dolayısıyla bu dönemde yazılan tiyatro metinleri, bir bakıma en az Nabi’nin Hayriye’si, Sümbülzade Vehbi’nin Lütfiyyesi kadar didaktiktir. Tercüman-ı Ahval’de yayımlanan Şair Evlenmesi’nde bir toplum eleştirisi yapılması, Vatan Yahut Silistre’de vatanın bütünlüğü konusunda tek bir toprak parçasının bütün vatana eş değer olması söz konusu edilir.4
Necip Fazıl Kısakürek ise daha çok şair yönüyle ve fikir yazılarıyla ön plana çıkmış bir mütefekkirdir. O da tıpkı Reşat Nuri Güntekin gibi edebiyatın farklı alanlarında ürün vermiş, tiyatroda ise toplumun aksayan yönünü ele almıştır. 1935’te ilk eseri Tohum’dan sonra üst üste kendisine şöhret getiren bir Adam Yaratmak (1938), Künye(1940), Sabır Taşı(1940), Para (1942), Nâmı Diğer Parmaksız Salıh (1949)’i yazmış ve 1964’te Reis Bey’i7 yazana kadar tiyatrodan uzak durmuştur. Bundan sonra Ahşap Konak (1964), Siyah Pelerinli Adam (1964), Yunus Emre(1969), Bir Adam Yaratmak (1938), Abdülhamit Han (1969), Kanlı Sarık (1970), Mukaddes Emanet (1970)’i yayımlamıştır.8 “Para” ilk defa Muhsin Ertuğrul tarafından sahneye konmuş ve 1941-42 kışında İstanbul Şehir Tiyatrolarında temsil edilmiştir.”9
Hususiyetle Tanzimat’ın ikinci dönemine mensup edebiyatçıların, yönetim baskısından dolayı daha çok okunmak için piyesler yazması aslında görselliğin toplumu nasıl galeyana getirebildiğini göstermektedir. Bu yazıda sizlere toplumu eğitmek için edebiyatın pek çok türünde eser veren Reşat Nuri Güntekin’in tiyatro metinleri hakkında bilgi verip onun “Balıkesir Muhasebecisi” tiyatro metniyle Necip Fazıl Kısakürek’in “Para” adlı piyesini mukayese etmeye çalışacağım. Reşat Nuri Güntekin’in edebiyat dünyasına girişi tiyatro metinlerini tenkit etmesiyle gerçekleşir. Bu yüzden yazar bu türün tüm inceliklerini bilmektedir. Bu da kuşkusuz onun yeni tekniklerle daha az kusurlu yapıtlar vermesine olanak sağlar. Yazar başta tiyatro eseri olarak tasarladığı pek çok eserinde, 4
Ayrıntılı bilgi için, bkz. Namık Kemal, Vatan Yahut Silistre, Akçağ yay., 2012., ayrıca bkz. Alev Sınar Çılgın, “Vatan Yahut Silistre’de Vatan Kavramı”, U.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, c.6, say.9, s.135145. 5 Romanı tiyatrolaştırma tekniği yeni bir oluşum değildir. Örneğin, Recaizade Mahmud Ekrem’in Atala piyesi Francois – Rene de Chateaubriand’ın aynı adla yayımlanan romanından tiyatral hâle
getirilmiştir. Hatta kendisi bu işi yalnızca birkaç saatte yaptığını ifade eder. 6 Enginün, İnci, Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı, Dergâh yay., 2015, s.180 7 “Reis Bey” tiyatrosu ile ilgili yazı için bkz. Sultan Demir, “Reis Bey’i İzlemek”, İncir Çekirdeği Dergisi Sayı 24, Mart 2016 8 Enginün, a.g.e., s.186-187. İNCİR ÇEKİRDEĞİ | İnceleme 9 Kısakürek, Necip Fazıl, Para, Büyük Doğu yay., 2.bs., 1987, s.6
28