Urszula Kierczak
OBUDOWA METODYCZNA PROGRAMU „RUSZ SIĘ CZŁOWIEKU”
Plany pracy i przedmiotowy system oceniania dla klas iv i VII
Kraków 2017
© Copyright by Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2017
Korekta: Zespół Opracowanie typograficzne: Alicja Kuźma
ISBN 978-83-8095-372-7
Oficyna Wydawnicza „Impuls” 30-619 Kraków, ul. Turniejowa 59/5 tel./fax: (12) 422 41 80, 422 59 47, 506 624 220 www.impulsoficyna.com.pl, e-mail: impuls@impulsoficyna.com.pl Wydanie I, Kraków 2017
Spis treści
Wstęp ................................................................................................................................................................................................... 5
Plan pracy nauczyciela wychowania fizycznego w klasach iv i VII szkoły podstawowej na podstawie programu „Rusz się człowieku” ....................................................................................................................................... 9
Plan pracy dla klasy iv ................................................................................................................................................................... 11
Plan pracy dla klasy vII .................................................................................................................................................................. 45
Ewaluacja osiągnięć uczniów i ocena z wychowania fizycznego ........................................................................................................... 79 Zasady oceniania z wychowania fizycznego .......................................................................................................................................... 81
WSTĘP
Planowanie jest podstawą skutecznego działania we wszystkich dziedzinach życia. Ogłoszona przez władze oświatowe podstawa programowa zawiera ogólne i szczegółowe cele kształcenia, czyli wskazuje, jakie umiejętności, wiadomości i kompetencje społeczne powinien posiadać uczeń na zakończenie danego etapu edukacji w każdej szkole w Polsce. Opierając się na tym dokumencie, nauczyciel tworzy własny program nauczania lub wybiera z dostępnych na rynku. Program nauczania stanowi opis sposobu osiągania celów z podstawy programowej, jest więc zapisem treści nauczania, form i metod pracy. Program dotyczy całego etapu kształcenia. Na podstawie programu edukacyjnego nauczyciel tworzy własny plan pracy rocznej, określający zadania do realizacji i przewidywane osiągnięcia uczniów w danym roku szkolnym w danej klasie. Ostatnim etapem planowania jest przygotowanie konspektów zajęć, czyli plan realizacji lekcji. Plan pracy obejmuje rok nauki i opisuje realizowane czynności i treści nauczania, które mają umożliwić osiągnięcie celów szczegółowych dla danej klasy. Jego układ jest indywidualną sprawą każdego nauczyciela, powinien się jednak opierać na wskazanych
w podstawie programowej i wybranym programie nauczania celach edukacyjnych dla danego etapu kształcenia. Plan powinien być czytelny, rzeczowy, konkretny i realny, czyli możliwy do wykonania, jasno określać realizowane treści, wyznaczać zadania szczegółowe, dostosowane do możliwości uczniów i aktualnych założeń programowych szkoły. Plan pracy nauczyciela wychowania fizycznego musi więc być dostosowany do poziomu sprawności uczniów, warunków szkoły, posiadanej bazy dydaktycznej, zaplecza sportowo-rekreacyjnego, sprzętu i wyposażenia. Powinien być powiązany z tradycjami sportowymi, odpowiadać na potrzeby szkoły i środowiska. Aby umożliwić uczniom twórczy i aktywny udział w procesie edukacji, plan pracy powinien także uwzględniać ich zainteresowania i pasje. Przed przystąpieniem do jego opracowania nauczyciel musi zatem przeprowadzić diagnozę indywidualną, grupową i środowiskową. Diagnoza indywidualna to określenie stanu zdrowia, wieku rozwojowego, poziomu zdolności kondycyjnych, koordynacyjnych, gibkości, umiejętności organizacyjnych, technicznych, tak-
6
WstęP
tycznych, sportowych i rekreacyjnych uczniów. To także ocenienie umiejętności uczniów w zakresie samousprawniania, samokontroli i samooceny. To informacja o poziomie opanowania wiadomości na temat kultury fizycznej i edukacji zdrowotnej oraz wykorzystania tej wiedzy w praktyce. Diagnoza grupowa stanowi ocenę zespołu klasowego jako grupy społecznej. Powinna obejmować ustalenie składu grupy, rodzajów interakcji między jej członkami, identyfikację uczniów wymagających specjalnej uwagi, wpływu poszczególnych osób na zespół i roli, jaką w nim pełnią. Diagnoza środowiskowa to określenie warunków materialnych (stan możliwych do wykorzystania urządzeń sportowych, przyborów i przyrządów), warunków terenowych i klimatycznych oraz warunków społecznych (nastawienie i sugestie rodziców, lekarza, innych nauczycieli, tradycje regionalne związane z kulturą fizyczną). Prezentowane propozycje rocznych planów pracy stanowią obudowę metodyczną programu „Rusz się człowieku”, zawierają wszystkie cele ogólne i szczegółowe opisane w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz.U. z dnia 24 lutego 2017 r. poz. 356). Warunki organizacji zajęć wychowania fizycznego określają rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 marca
2017 roku w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół (Dz.U. z dnia 31 marca 2017 r. poz. 703) oraz z dnia 29 czerwca 2017 roku w sprawie dopuszczalnych form realizacji obowiązkowych zajęć wychowania fizycznego (Dz.U. z dnia 5 lipca 2017 r. poz. 1322). W klasach IV–VIII wychowanie fizyczne ma być realizowane w wymiarze czterech godzin tygodniowo w formie zajęć klasowo-lekcyjnych oraz zajęć do wyboru. Przy czym zajęcia klasowo-lekcyjne powinny być prowadzone w wymiarze nie mniejszym niż dwie godziny lekcyjne tygodniowo. Dopuszczalne jest łączenie godzin zajęć do wyboru w okresie nie dłuższym niż cztery tygodnie. Zajęcia do wyboru mogą mieć formę zajęć lekcyjnych, pozalekcyjnych lub pozaszkolnych, mogą być realizowane przez nauczyciela prowadzącego zajęcia klasowo-lekcyjne lub przez innego zatrudnionego w szkole, posiadającego odpowiednie kwalifikacje. Wprowadzenie zajęć do wyboru ma na celu zapewnienie świadomego i aktywnego uczestnictwa uczniów w procesie edukacji, odejście od schematycznego „realizowania zadań” na rzecz pracy opartej na poczuciu wolności i współdecydowania. Dyrektor szkoły, po uzgodnieniu z organem prowadzącym i po zaopiniowaniu przez radę pedagogiczną i radę szkoły lub radę rodziców, przedstawia propozycję zajęć do wyboru. Uczniowie (z wyłączeniem uczniów pełnoletnich) dokonują wyboru za zgodą rodziców. Oznacza to w praktyce, że nauczyciele wychowania fizycznego powinni przedstawić na początku roku szkolnego propozycję organizacji wychowania fizycznego dyrektorowi szkoły.
WSTĘP
Zajęcia wychowania fizycznego w klasie IV powinny głównie wyrównywać różnice w poziomie nabytych umiejętności i wiadomości w trakcie edukacji wczesnoszkolnej, stanowić jednocześnie wprowadzenie w świat sportu i rekreacji. Dzieci w tym wieku nie mają jednoznacznie ukierunkowanych zainteresowań w sferze aktywności fizycznej, dopiero w kolejnych latach uczniowie poszerzają swoją wiedzę o różnorodnych formach aktywności ruchowej, rozwijają swoje zainteresowania, poznają i zdobywają nowe umiejętności ruchowe, stają się coraz bardziej świadomi własnych potrzeb. Dlatego proponowany w tym materiale model organizacji zajęć wychowania fizycznego przewiduje realizację: –– w klasie IV – czterech godzin zajęć klasowo-lekcyjnych bez zajęć do wyboru; –– w klasach V–VI – trzech godzin zajęć klasowo-lekcyjnych i jednej godziny zajęć do wyboru; –– w klasach VII–VIII – dwóch godzin zajęć klasowo-lekcyjnych i dwóch godzin zajęć do wyboru. Przyjęty model organizacji zajęć w danej szkole powinien jednak w głównej mierze odpowiadać na potrzeby uczniów oraz być możliwy do realizacji. Propozycje zajęć do wyboru powinny być związane z zainteresowaniami uczniów, tradycjami sportowymi środowiska i szkoły oraz dostępną bazą rekreacyjno-sportową. Oznacza to, że dyrektor szkoły może uznać inny podział zajęć, respektując jednocześnie prawo uczniów do współdecydowania o wyborze treści nauczania z wychowania fizycznego. Podstawą świadomego wyboru są posiadany zakres wiedzy i umiejętności w przedmiocie wyboru. Chętnie realizujemy zadania, które oznaczają czynności znane i dobrze opanowane. Dlatego uczniowie na
zajęciach klasowo-lekcyjnych powinni poznać jak największą gamę zajęć sportowych, rekreacyjnych i turystycznych, opanować najszerszy z możliwych zakres umiejętności ruchowych. Prezentowane plany pracy opisują realizację zajęć w systemie klasowo-lekcyjnym dla każdej klasy oddzielnie oraz propozycje realizacji treści dodatkowych – fakultatywnych – dla zajęć sportowych, sprawnościowo-zdrowotnych, tanecznych i aktywnej turystyki bez podziału na klasy na około 65 godzin zajęć, czyli do realizacji na dwa lata (przy jednej godzinie tygodniowo) lub na rok (przy dwóch godzinach w tygodniu). Nauczyciel powinien dokonać modyfikacji prezentowanych materiałów, dostosowując je do warunków pracy i przyjętego w szkole systemu organizacji zajęć wychowania fizycznego. Treści nauczania przewidywane do realizacji w danej klasie w systemie klasowo-lekcyjnym zostały podzielone na cykle obejmujące tematy zajęć w formie haseł informacyjnych oraz zadania do realizacji w czterech blokach tematycznych: rozwój fizyczny i sprawność fizyczna; aktywność fizyczna; bezpieczeństwo w aktywności fizycznej; edukacja zdrowotna oraz kompetencje społeczne. Cykle zostały opracowane tak szczegółowo, że można je traktować, w połączeniu ze standardami wymagań, czyli przewidywanymi osiągnięciami, jako uproszczone osnowy lekcji. Planowane do realizacji treści nauczania mają względem siebie układ spiralny. To oznacza, że w kolejnych latach nauki uczniowie powtarzają poszczególne zadania, rozwijając uzdolnienia, utrwalając umiejętności i wiadomości na coraz wyższym poziomie oraz nabywając nowych. Taki układ treści pozwala na łączenie zajęć w różnych grupach, a ułożenie pracy w cykle systematyzuje i ułatwia pracę nauczyciela.
7
8
WstęP
Dla każdego cyklu opracowane zostały przewidywane osiągnięcia, czyli standardy wymagań, określone kompetencje w zakresie wiedzy, umiejętności i postaw, które uczeń powinien posiadać po realizacji zaplanowanych treści nauczania. Standardy wymagań wraz z zasadami oceniania tworzą przedmiotowy system oceniania. Dla ułatwienia planowania oraz organizacji pracy nauczyciela cykle w kolejnych klasach ułożone są tak samo. Oznacza to, że nauczyciel w tym samym okresie realizuje na przykład zajęcia z piłki siatkowej we wszystkich klasach (oczywiście na różnych poziomach). Pozwala to na odpowiednie przygotowanie sali i sprzętu do zajęć. Przed rozpoczęciem zajęć z danego cyklu nauczyciel powinien przedstawić uczniom zadania do realizacji, przewidywane
osiągnięcia oraz standardy wymagań, czyli określić, co i na jakim poziomie będzie poddane pomiarowi decydującemu o uzyskanej ocenie. Natomiast na zakończenie każdego cyklu nauczyciel powinien dokonać ewaluacji realizacji zadań, zanotować uwagi o trudnościach, stopniu opanowania wiadomości, umiejętności i postaw przez uczniów, a także wyniki ewaluacji wybranych jednostek lekcyjnych. Podsumowanie tych informacji pozwoli w kolejnych latach dokonywać korekty planów, aby lepiej i efektywniej realizować zadania w cyklu. Plan pracy powinien być poprzedzony orientacyjnym przydziałem godzin do poszczególnych cykli i przewidywanym terminem realizacji.
PLAN PRACY NAUCZYCIELA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO W KLASACH IV i VII SZKOŁY PODSTAWOWEJ NA PODSTAWIE PROGRAMU „RUSZ SIĘ CZŁOWIEKU”
PLAN PRACY dla KLASy IV Planowane 35 tygodni po 4 godziny zajęć klasowo-lekcyjnych w tygodniu – 140 godzin w roku (bez zajęć do wyboru)
Orientacyjny przydział godzin Nr cyklu
Cykl
Liczba godzin
Przewidywany termin realizacji
1
Po wakacjach. Bezpiecznie w szkole i na drodze Podstawowe zasady bezpieczeństwa w czasie zajęć. Odpowiedzialność za zdrowie własne i innych
6
wrzesień
2
Co potrafię? Sposoby badania umiejętności ruchowych i sprawności fizycznej, obserwowanie ich rozwoju. Określenie uzdolnień ruchowych. Umiejętność samooceny i samokontroli własnej sylwetki i postawy ciała
6
wrzesień
3
Współzawodnictwo i współpraca. Czysta, uczciwa sportowa walka Sprawność kondycyjna i koordynacyjna. Wartość różnych form ruchu dla kształtowania sprawności fizycznej. Przygotowanie organizmu do wysiłku
10
wrzesień/październik
4
Waga i wzrost. Jak się rozwijam? Umiejętność samooceny i samokontroli rozwoju fizycznego. Prawidłowe odżywianie i aktywność fizyczna jako podstawy zdrowia. Różnorodne formy aktywności ruchowej na co dzień
10
październik
5
Szybciej, wyżej, dalej Sprawność kondycyjna i koordynacyjna. Legendy polskiego sportu. Osiągnięcia polskich lekkoatletów. Wytrwałość, ambicja, świadomość własnych możliwości, rozbudzanie i pogłębianie wiary we własne siły
8
październik/listopad
12
PLAN PRACY NAUCZYCIELA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO W KLASach IV I VII SZKOŁY PODSTAWOWEJ…
6
Ja i moja drużyna. Minigry sportowe – piłka ręczna i koszykówka Kształtowanie podstawowych umiejętności technicznych gry w piłkę koszykową i ręczną. Umiejętność współpracy w grupie i podporządkowanie się określonym regułom działania w zespole
12
listopad
7
Przewroty, skoki, przeskoki Ćwiczenie i utrwalanie właściwej sylwetki i sprawności koordynacyjnej poprzez gimnastykę podstawową i artystyczną
10
grudzień
8
Ruch i muzyka, taniec Wyzwalanie naturalnej ekspresji ruchu, kształtowanie i rozwijanie zdolności rytmiczno-tanecznych, harmonii i piękna ruchu
10
styczeń
9
Na śniegu i lodzie Kształtowanie i podnoszenie odporności organizmu poprzez zajęcia ruchowe na świeżym powietrzu. Poznanie podstawowych zasad bezpieczeństwa w czasie zajęć i wdrażanie do ich stosowania. Rozwijanie poczucia odpowiedzialności za zdrowie własne i innych
10
styczeń/luty
10
Współpraca i współdziałanie w zespole. Minigry sportowe – piłka siatkowa Kształtowanie podstawowych umiejętności siatkarskich. Współpraca i współdziałanie w zespole
8
marzec
11
W wodzie Rozwijanie aktywności ruchowej poprzez zajęcia w wodzie. Podstawowe zasady bezpieczeństwa w czasie zajęć. Rozwijanie poczucia odpowiedzialności za zdrowie własne i innych
8
marzec/kwiecień
12
Trening umiejętności piłkarskich. Zawodnik, sędzia, kibic Kształtowanie podstawowych umiejętności piłkarskich. Szacunek dla przeciwnika, kultura zachowania się na stadionie. Współpraca i współdziałanie w zespole
8
kwiecień
13
Gimnastyka Wartości różnorodnych form ruchu dla kształtowania sprawności fizycznej. Kształtowanie właściwej postawy i sprawności koordynacyjnej poprzez gimnastykę podstawową i artystyczną
6
kwiecień
14
Co potrafię? Ocena rozwoju sprawności fizycznej Kształtowanie ambicji, wytrwałości w dążeniu do celu, rozbudzanie i pogłębianie wiary we własne siły
4
maj
15
Sportowa rywalizacja Organizacja szkolnych zawodów sportowych. Podstawowe umiejętności lekkoatletyczne. Historia igrzysk olimpijskich. Osiągnięcia polskich sportowców. Sportowa rywalizacja. Zasady zachowania się jako zawodnik, sędzia, kibic
8
maj
16
Sport, turystyka i rekreacja. Aktywny wypoczynek Rozwijanie i podnoszenie aktywności ruchowej poprzez różnego rodzaju formy rekreacji, turystyki. Różnorodne sposoby odpoczynku i relaksu
12
czerwiec
17
Do dyspozycji nauczyciela
4
Razem lekcji
140
PLAN PRACY DLA KLASY VII Planowane 35 tygodni po 2 godziny zajęć klasowo-lekcyjnych oraz 2 godziny zajęć do wyboru w tygodniu
Orientacyjny przydział godzin Nr cyklu
Cykl
Liczba godzin
Przewidywany termin realizacji
1
Po wakacjach. Bezpiecznie w szkole i na drodze Podstawowe zasady bezpieczeństwa w czasie zajęć. Odpowiedzialność za zdrowie własne i innych
2
wrzesień
2
Co potrafię? Sposoby badania umiejętności ruchowych i sprawności fizycznej, obserwowanie ich rozwoju. Określenie uzdolnień ruchowych. Umiejętność samooceny i samokontroli własnej sylwetki i postawy ciała
4
wrzesień
3
Współzawodnictwo i współpraca. Czysta, uczciwa sportowa walka Sprawność kondycyjna i koordynacyjna. Wartość różnych form ruchu dla kształtowania sprawności fizycznej. Przygotowanie organizmu do wysiłku
6
wrzesień/październik
4
Waga i wzrost. Jak się rozwijam? Umiejętność samooceny i samokontroli rozwoju fizycznego. Prawidłowe odżywianie i aktywność fizyczna jako podstawy zdrowia. Różnorodne formy aktywności ruchowej na co dzień
4
październik
5
Szybciej, wyżej, dalej Sprawność kondycyjna i koordynacyjna. Legendy polskiego sportu. Osiągnięcia polskich lekkoatletów. Wytrwałość, ambicja, świadomość własnych możliwości, rozbudzanie i pogłębianie wiary we własne siły
5
październik/listopad
46
PLAN PRACY NAUCZYCIELA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO W KLASach IV I VII SZKOŁY PODSTAWOWEJ…
6
Ja i moja drużyna. Minigry sportowe – piłka ręczna i koszykówka Kształtowanie podstawowych umiejętności technicznych gry w piłkę koszykową i ręczną. Umiejętność współpracy w grupie i podporządkowanie się określonym regułom działania w zespole
6
listopad
7
Przewroty, skoki, przeskoki Ćwiczenie i utrwalanie właściwej sylwetki i sprawności koordynacyjnej poprzez gimnastykę podstawową i artystyczną
5
grudzień
8
Ruch i muzyka, taniec Wyzwalanie naturalnej ekspresji ruchu, kształtowanie i rozwijanie zdolności rytmiczno-tanecznych, harmonii i piękna ruchu
6
styczeń
9
Na śniegu i lodzie Kształtowanie i podnoszenie odporności organizmu poprzez zajęcia ruchowe na świeżym powietrzu. Poznanie podstawowych zasad bezpieczeństwa w czasie zajęć i wdrażanie do ich stosowania. Rozwijanie poczucia odpowiedzialności za zdrowie własne i innych
4
styczeń/luty
10
Współpraca i współdziałanie w zespole. Minigry sportowe – piłka siatkowa Kształtowanie podstawowych umiejętności siatkarskich. Współpraca i współdziałanie w zespole
4
marzec
11
W wodzie Rozwijanie aktywności ruchowej poprzez zajęcia w wodzie. Podstawowe zasady bezpieczeństwa w czasie zajęć. Rozwijanie poczucia odpowiedzialności za zdrowie własne i innych
4
marzec/kwiecień
12
Trening umiejętności piłkarskich. Zawodnik, sędzia, kibic Kształtowanie podstawowych umiejętności piłkarskich. Szacunek dla przeciwnika, kultura zachowania się na stadionie. Współpraca i współdziałanie w zespole
5
kwiecień
13
Gimnastyka Wartości różnorodnych form ruchu dla kształtowania sprawności fizycznej. Kształtowanie właściwej postawy i sprawności koordynacyjnej poprzez gimnastykę podstawową i artystyczną
3
kwiecień
14
Co potrafię? Ocena rozwoju i sprawności fizycznej Kształtowanie ambicji, wytrwałości w dążeniu do celu, rozbudzanie i pogłębianie wiary we własne siły. Doskonalenie umiejętności samooceny i samokontroli stanu rozwoju fizycznego, sprawności i umiejętności ruchowych
2
maj
15
Sportowa rywalizacja Organizacja szkolnych zawodów sportowych. Podstawowe umiejętności lekkoatletyczne. Historia igrzysk olimpijskich. Osiągnięcia polskich sportowców. Sportowa rywalizacja. Zasady zachowania się jako zawodnik, sędzia, kibic
4
maj
16
Sport, turystyka i rekreacja. Aktywny wypoczynek Rozwijanie i podnoszenie aktywności ruchowej poprzez różnego rodzaju formy rekreacji, turystyki. Różnorodne sposoby odpoczynku i relaksu
6
czerwiec
17
Zajęcia do wyboru
70
Razem lekcji
140
PLAN PRACY DLA KLASY VII
Cykl 1. Po wakacjach. Bezpiecznie w szkole i na drodze Podstawowe zasady bezpieczeństwa w czasie zajęć. Odpowiedzialność za zdrowie własne i innych Nr lekcji w cyklu
Temat lekcji
Treści nauczania Rozwój fizyczny i sprawność fizyczna Specjalne gry i ćwiczenia z przyborami lub bez kształtujące siłę, szybkość i wytrzymałość. Samoocena udziału w kulturze fizycznej. Orientacja kinestetyczna i wzrokowo-ruchowa. Zmiany pozycji ciała i kierunku poruszania się na sygnały wzrokowo-dźwiękowe.
1
Przypomnienie zasad bezpieczeństwa na zajęciach wychowania fizycznego. Samoocena własnej aktywności fizycznej. Przygotowanie organizmu do wysiłku
2
Na lekcjach wychowania fizycznego. Przewidywane treści nauczania oraz zasady oceniania i standardy Aktywność fizyczna wymagań z wychowania fizycznego w klasie VII. Ćwiczenia, gry i zabawy bieżne, skoczne, rzutne. Orientacja kinestetyczna i wzrokowo-ruchowa Ćwiczenia, gry i zabawy doskonalące orientację kinestetyczną, przestrzenną oraz koordynację wzrokowo-ruchową. Bezpieczeństwo w aktywności fizycznej Organizacja i bezpieczeństwo w trakcie wszystkich zajęć ruchowych. Zasady bezpiecznego korzystania ze sprzętu sportowego, przestrzeganie dyscypliny na zajęciach, regulaminów korzystania ze sprzętu i obiektów sportowych. Wybór bezpiecznego miejsca do zajęć. Edukacja zdrowotna Właściwe przygotowanie organizmu do wysiłku. Rozgrzewka. Kompetencje społeczne Komunikacja werbalna i niewerbalna. Świadomość odpowiedzialności za swoje wyniki. Znajomość stawianych wymagań i planowanie swoich wyników
47
PLAN PRACY DLA KLASY VII
Cykl 16. Sport, turystyka i rekreacja. Aktywny wypoczynek Rozwijanie i podnoszenie aktywności ruchowej poprzez różnego rodzaju formy rekreacji, turystyki. Różnorodne sposoby odpoczynku i relaksu Nr lekcji w cyklu
Temat lekcji
1–2
Dla każdego coś miłego. Zabawy i gry w terenie. Zwiady, podchody, zgadywanka terenowa, patrolowanie jogging
3–4
Jedziemy na wycieczkę. Wycieczka rowerowa. Przepisy ruchu drogowego. Sprawność techniczna roweru
5–6
Zabawy i gry rekreacyjne z innych krajów
Treści nauczania Rozwój fizyczny i sprawność fizyczna Zabawy i gry kształtujące ogólną sprawność fizyczną. Aktywność fizyczna Wykorzystanie umiejętności technicznych oraz wiedzy o ruchu drogowym podczas wycieczki rowerowej. Zabawy lubi gry rekreacyjne świata. Biegi i marsze na orientację, podchody, zwiady, tropienie, zgadywanka terenowa. Zabawy i gry z elementami tropienia. Bezpieczeństwo w aktywności fizycznej Bezpieczne zachowanie się w różnych sytuacjach codziennego życia. Uczestnictwo w ruchu drogowym w roli rowerzysty. Sprawność techniczna roweru. Zasady bezpiecznej organizacji rowerowych wycieczek. Przepisy ruchu drogowego i bezpieczny udział w ruchu drogowym. Zasady racjonalnego wypoczynku. Wypoczynek fizyczny i psychiczny. Zasady organizowania różnych form bezpiecznego wypoczynku wakacyjnego. Edukacja zdrowotna Pojęcia zdrowia i choroby. Zdrowy styl życia. Zdrowie fizyczne, psychiczne i społeczne. Gry i zabawy rekreacyjne jako sposób wypoczynku i relaksu. Higiena psychiczna. Wartość czynnego wypoczynku i aktywności fizycznej. Kompetencje społeczne Odpowiedzialność za podejmowane decyzje. Świadomość istniejących zagrożeń, umiejętność dokonywania wyborów dla dobra swojego i innych
77
78
PLAN PRACY NAUCZYCIELA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO W KLASach IV I VII SZKOŁY PODSTAWOWEJ…
Standardy wymagań – cele szczegółowe realizacji cyklu 16 (Kursywą zaznaczone zostały kompetencje obowiązkowe, opisane w podstawie programowej) Kompetencje ucznia po zakończeniu zajęć w cyklu Rozum. W zakresie wiedzy uczeń:
Ciało. W zakresie umiejętności uczeń:
Charakter. W zakresie postaw uczeń:
Wskazuje korzyści wynikające z aktywności fizycznej w terenie.
Uczestniczy w wybranej regionalnej zabawie lub grze ruchowej.
Potrafi rozpoznać sytuacje trudne, niebezpieczne, zagrażające zdrowiu.
Opisuje zasady wybranej formy aktywności fizycznej spoza Europy
Organizuje w gronie rówieśników wybraną zabawę lub grę ruchową, stosując przepisy w formie uproszczonej.
Aktywnie uczestniczy w różnych formach aktywności fizycznej, rzetelnie wykonuje wszystkie ćwiczenia.
Potrafi zorganizować, z pomocą nauczyciela, wycieczkę Jest inicjatorem różnorodnych zajęć ruchowych dla pieszą lub rowerową dla siebie i swoich rówieśników. swoich rówieśników. Potrafi się posługiwać rozkładami jazdy autobusów i pociągów.
Bierze udział w klasowych zawodach sportowych w roli zawodnika i sędziego.
Umie wykorzystać własną sprawność motoryczną w różnorodnych zabawach ruchowych.
Uczestniczy w większości pozalekcyjnych działaniach rekreacyjno-sportowych organizowanych przez szkołę
Potrafi określić odległość „na oko”
EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIÓW I OCENA Z WYCHOWANIA FIZYCZNEGO Ewaluacja osiągnięć uczniów to działanie umożliwiające podejmo wanie właściwych decyzji dotyczących nauczania. Celem ewaluacji jest stwierdzenie, czy umiejętności ucznia rozwijają się w pożądanym tempie i kierunku; czy treści nauczania znalazły się na poziomie ope racyjnym, czyli czy uczeń umie je wykorzystać w praktyce w sytua cjach typowych i nietypowych; które metody nauczania najbardziej sprzyjają rozwojowi umiejętności ucznia; czy zastosowane metody wpływają na poziom osiągnięć ucznia. Podstawę ewaluacji osiągnięć stanowią: obserwacja pracy ucz niów, ich wypowiedzi, wykonywane zadania lub prace praktycz ne – proces tworzenia i jego efekt. Wyniki ewaluacji osiągnięć uczniów mogą być przedstawione w skali ocen lub opisowo. Ocena, jako wynik ewaluacji, powinna uwzględniać indywidualne predyspozycje i możliwości uczniów. Nie powinna porównywać umiejętności i wiadomości uczniów słabszych i lepszych, nie powinna ujawniać braków w umiejętnoś ciach i wiadomościach, lecz podkreślać to, co już uczeń zdobył i opanował. Ocena powinna mieć charakter wspierający, a nie
represyjny. Ponadto, szczególnie w klasach starszych, opinie na te mat osiągnięć uczniów powinny być negocjowane na podstawie in formacji nauczyciela i ucznia, który przedstawia swoją samoocenę. Ocena z wychowania fizycznego powinna być wypadkową ewaluacji w czterech zakresach: –– chęci, czyli wysiłku wkładanego w wywiązywanie się z zadań; –– postępu, czyli poziomu osiągniętych zmian w stosunku do diag nozy początkowej; –– postawy, czyli stosunku do partnera, przeciwnika, zaangażowa nia w przebieg zajęć i stosunku do własnej aktywności; –– rezultatu, czyli informacji o osiągniętych wynikach w sportach wymiernych, dokładności wykonania zadania, poziomu zdoby tej wiedzy. Ocenianie ma na celu: –– poinformowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyj nych i postępie w tym zakresie; –– pomoc w samodzielnym planowaniu rozwoju; –– motywowanie ucznia do dalszej pracy;
80
EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIÓW I OCENA Z WYCHOWANIA FIZYCZNEGO
–– dostarczanie rodzicom i nauczycielom rzetelnej i szczegółowej informacji o postępach, trudnościach i specjalnych uzdolnie niach ucznia; –– umożliwienie nauczycielowi doskonalenia organizacji i metod pracy dydaktyczno-wychowawczej. Podstawą prawną procesu oceniania jest Rozporządzenie Mi nistra Edukacji Narodowej z dnia 3 sierpnia 2017 roku w spra wie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1534). Przy ustalaniu oceny z wychowania fizycznego należy przede wszystkim brać pod uwagę wysiłek wkładany przez ucznia w wy wiązywanie się z obowiązków wynikających ze specyfiki tych za jęć, a także systematyczność udziału ucznia w zajęciach oraz jego aktywność w działaniach podejmowanych przez szkołę na rzecz kultury fizycznej.
Szczegółowe zasady dotyczące oceniania w danej szkole po winny być ujęte w szkolny system oceniania. Z kolei nauczyciele poszczególnych przedmiotów tworzą przedmiotowy system oce niania. Standardy wymagań wskazują, co uczeń powinien opanować po realizacji określonej partii materiału, stanowią więc one cele szczegółowe realizowanego programu. Zasady oceniania zawierają informacje o przyjętej skali ocen, kryteriach ocen, przedmiocie oceny, i sposobach informowania o otrzymanych ocenach. Zarówno zasady oceniania, jak i standardy wymagań powinny być przedstawione uczniom i rodzicom na początku roku szkolne go. Zaprezentowana propozycja zasad oceniania z wychowania fi zycznego wraz z opisanymi wyżej standardami wymagań stanowią przedmiotowy system oceniania z wychowania fizycznego.
ZASADY OCENIANIA Z WYCHOWANIA FIZYCZNEGO (zgodnie ze szkolnym systemem oceniania)
1. Skala ocen 1 – niedostateczny 2 – dopuszczający 3 – dostateczny 4 – dobry 5 – bardzo dobry 6 – celujący dodatkowe oznaczenia – , +, bs (brak stroju)
2. Przedmiot oceny Podstawą oceny są wysiłek włożony przez ucznia w wywiązywanie się z obowiązków wynikających ze specyfiki zajęć, a także systema tyczność udziału ucznia w zajęciach oraz jego aktywność w dzia łaniach podejmowanych przez szkołę na rzecz kultury fizycznej. Oceniane będą: –– wywiązywanie się z obowiązków wynikających z realizacji treści nauczania;
–– systematyczny i aktywny udział w zajęciach; –– zaangażowanie w przebieg lekcji i przygotowanie się do zajęć; –– udział w pozalekcyjnych organizowanych przez szkołę formach aktywności fizycznej; –– stosunek do partnera i przeciwnika; –– stosunek do własnego ciała; –– postęp w opanowaniu umiejętności i wiadomości przewidzia nych dla poszczególnych klas zgodnie z indywidualnymi możli wościami i predyspozycjami; –– osiągnięte wyniki w sportach wymiernych, dokładność wykona nia zadania oraz poziom zdobytej wiedzy.
3. Kryteria ocen Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który wykazuje się szczególnym zaangażowaniem w przebieg zajęć. Wykazuje inicjatywę w podej mowaniu różnorodnych zadań związanych z realizowanymi treś ciami nauczania. Zawsze przestrzega zasad bezpiecznego udziału w różnych formach aktywności, zapewniając bezpieczeństwo sobie
82
ZASADY OCENIANIA Z WYCHOWANIA FIZYCZNEGO
i innym. Opanował wszystkie wymagania określone w standar dach wymagań na miarę swoich możliwości. Posiada wiadomości wykraczające poza program nauczania w danej klasie. Prowadzi sportowy i higieniczny tryb życia. Aktywnie i chętnie uczestniczy w pozalekcyjnych zajęciach sportowo-rekreacyjnych, bierze udział w konkursach i zawodach jako zawodnik, współorganizator, sę dzia lub kibic. Przestrzega zasad fair play w sporcie i codziennym życiu. Jest inicjatorem różnych form aktywności fizycznej dla swo ich rówieśników. Wykazuje zainteresowanie wybraną dyscypliną sportu, na bieżąco śledzi wydarzenia sportowe w kraju i na świecie. Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który zawsze bierze aktywny udział w zajęciach. Z dużą starannością i sumiennością wykonuje wszystkie zadania, jest zawsze przygotowany do zajęć. Dba o bezpieczeństwo swoje i innych. Opanował, na miarę swo ich możliwości, większość wymagań określonych w standardach wymagań. Prowadzi sportowy i higieniczny tryb życia, systema tycznie doskonali swoją sprawność fizyczną i osiąga duże postępy w osobistym usprawnieniu. Uczestniczy czynnie w zajęciach po zalekcyjnych o charakterze sportowo-rekreacyjnym. Przestrzega zasad fair play w czasie wszystkich gier i zabaw. Interesuje się wybraną dyscypliną sportu, śledzi wydarzenia sportowe w kraju i na świecie. Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który bez zarzutów wywiązuje się z obowiązków, osiąga postęp w opanowaniu umiejętności i wia domości określonych w standardach wymagań. Jest właściwie przy gotowany do większości zajęć. Wykonuje zadania z dużą starannoś cią i sumiennością. Prowadzi higieniczny tryb życia. Stosuje zasady bezpieczeństwa w czasie wszystkich zajęć ruchowych, nie stwarza
swoim postępowaniem zagrożenia dla innych. Interesuje się wyda rzeniami sportowymi w kraju i na świecie, zna największe osiągnię cia polskich sportowców. Uczestniczy w pozalekcyjnych działaniach sportowych i rekreacyjnych organizowanych przez szkołę. Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który wywiązuje się ze swoich obowiązków w stopniu podstawowym. Bywa nieprzygoto wany do zajęć, w których uczestniczy z niewielkim zaangażowa niem. Nie przestrzega wszystkich zasad bezpiecznego zachowania się na zajęciach. Osiąga niewielki postęp w opanowaniu umiejętno ści i wiadomości określonych w standardach wymagań. W wykony waniu zadań jest mało staranny. Sporadycznie uczestniczy w działa niach sportowo-rekreacyjnych organizowanych przez szkołę. Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który często bywa nieprzygotowany do zajęć i nie wywiązuje się ze swoich obowiąz ków. Uczestniczy w zajęciach z małym zaangażowaniem. Często nie przestrzega zasad bezpiecznego zachowania się, swoim zacho waniem stwarza sytuacje niebezpieczne dla innych. Niechętnie uczestniczy w pozalekcyjnych zajęciach sportowo-rekreacyjnych. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który wykazuje szcze gólnie lekceważący stosunek do obowiązków wynikających ze specyfiki przedmiotu, nie bierze czynnego udziału w lekcji, swoim zachowaniem dezorganizuje pracę, stwarzając niebezpieczeństwo dla siebie i innych, jest bardzo często nieprzygotowany do zajęć. Prowadzi niehigieniczny i niesportowy tryb życia. Za jednorazowe zgłoszone przed lekcją nieprzygotowanie się do zajęć, brak aktywności, brak zaangażowania w przebieg zajęć uczeń otrzymuje „–”. Pięć takich znaków w ciągu semestru zamie nianych jest na cząstkową ocenę niedostateczną. Za wykonanie
ZASADY OCENIANIA Z WYCHOWANIA FIZYCZNEGO
dodatkowych prac, staranne przygotowanie się do zajęć, aktyw ność i zaangażowanie w wykonanie zadań uczeń otrzymuje „+”. Pięć takich znaków w ciągu semestru zamienianych jest na cząst kową ocenę celującą.
4. Sposób informowania o ocenach O uzyskaniu poszczególnych ocen uczniowie i rodzice będą in formowani poprzez wpis do dzienniczka ucznia bezpośrednio po
otrzymaniu oceny. O proponowanej ocenie semestralnej i rocznej rodzice oraz uczniowie zostaną poinformowani w tej samej for mie najpóźniej na dwa tygodnie przed konferencją klasyfikacyjną. O uzyskanej przez ucznia ocenie niedostatecznej na koniec seme stru lub roku szkolnego rodzice zostaną powiadomieni pisemnie na tydzień przed konferencją klasyfikacyjną. Standardy wymagań w zakresie postawy, wiadomości i umie jętności dla poszczególnych cykli są integralną częścią niniejszych zasad.
83