IMPULS_pedagogikaresocjalizacyjna_O26_zmianakoloru.indd 3
2014-07-03 21:45:10
© Copyright by Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2014 Publikacja została dofinansowana przez Pedagogium – Wyższą Szkołę Nauk Społecznych w Warszawie
Redakcja naukowa serii: prof. dr hab. Bogusław Śliwerski Recenzje: dr hab. Wiesław Ambrozik, prof. UAM
Opiekun projektu: Jolanta Świetlikowska Opracowanie edytorskie książki: kaziki.pl Projekt okładki: Anna M. Damasiewicz www.damasiewicz.idesigner.pl Grafika na okładce © Wolfgang Rieger | Depositphotos.com
ISBN: 978-83-7587-905-6 ISBN: 978-83-7850-627-0 ISBN: 978-83-62902-13-2
Oficyna Wydawnicza „Impuls” 30–619 Kraków, ul. Turniejowa 59/5 Tel./fax: (12) 442 41 80, 422 59 47, 506 624 220 www.impulsoficyna.com.pl, e-mail: impuls@impulsoficyna.com.pl
Wydanie pierwsze, Kraków 2014
IMPULS_pedagogikaresocjalizacyjna_O26_zmianakoloru.indd 4
2014-07-03 21:45:10
Pamięci prof. zw. dr. hab. Bronisława Urbana, Mistrza polskiej pedagogiki resocjalizacyjnej
IMPULS_pedagogikaresocjalizacyjna_O26_zmianakoloru.indd 5
2014-07-03 21:45:10
Spis treści Zamiast wstępu. Resocjalizacja w kryzysie zmiany ....................................
9
Rozdział 1. Współczesne dylematy socjalizacyjne ....................................... 15 Rozdział 2. Dwie pedagogiki resocjalizacyjne na przełomie wieków............ 53 Rozdział 3. Resocjalizacja jako kreująca działalność wychowawcza ........... 87 Rozdział 4. Metodyka resocjalizacji ................................................................ 138 Zakończenie .......................................................................................................... 177 Bibliografia ............................................................................................................ 183 Indeks osób............................................................................................................ 199 Indesk rzeczowy ................................................................................................... 203
IMPULS_pedagogikaresocjalizacyjna_O26_zmianakoloru.indd 7
2014-07-03 21:45:10
Zamiast wstępu. Resocjalizacja w kryzysie zmiany
T
ermin „resocjalizacja” pojmowany ex definitione oznacza ponowną socjalizację, a więc powtórne uspołecznienie jednostki nieprzystosowanej społecznie w celu umożliwienia jej poprawnego funkcjonowania w powszechnie akceptowanych rolach życiowych i społecznych. Proces socjalizacji rozumiany jako pozytywna edukacja społeczna odbywa się dzięki działaniu wszechobecnych w zbiorowościach ludzkich pozaintencjonalnych mechanizmów: naśladownictwa, identyfikacji i internalizacji. Natomiast proces resocjalizacji ma charakter intencjonalnych działań metodycznych ukierunkowanych na odwrócenie zaistniałego efektu socjalizacyjnego, a więc trwałą zmianę sposobów pełnienia ról życiowych i społecznych przez osobę, którą dotychczas określaliśmy jako nieprzystosowaną społecznie. Z kolei nieprzystosowanie społeczne jest wypadkową wpływu wielu T ermin „resocjalizacja” pojmowany ex deczynników o charakterze osobowym, finitione oznacza ponowną socjalizację, kulturowym i społecznym, a skutkua więc powtórne uspołecznienie jednojących dewiacyjnymi sposobami pełstki nieprzystosowanej społecznie w celu nienia ról, utrwalaniem dewiacyjnych umożliwienia jej poprawnego funkcjometod zaspokajania potrzeb i określanowania w powszechnie akceptowanych nia priorytetów życiowych oraz rozrolach życiowych i społecznych. wiązywania sytuacji problemowych.
IMPULS_pedagogikaresocjalizacyjna_O26_zmianakoloru.indd 9
2014-07-03 21:45:10
10
PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA. W STRONĘ DZIAŁAŃ KREUJĄCYCH
Przyjęliśmy przed laty, że proces resocjalizacji ma przebiegać w specjalnie do tego celu powołanych instytucjach i placówkach o charakterze izolacyjnym lub paraizolacyjnym. Jednak w jakim zakresie jest możliwe (i czy w ogóle?), aby zakłady karne, poprawcze czy wychowawcze, które ustawowo mają spełniać rolę resocjalizacyjną, a które charakteryzują się brakiem szerszego i pozytywnego kontekstu socjalizacyjnego („mocy uspołeczniania”), wywiązywały się skutecznie z tych obowiązków? Na ile tak rozumiana resocjalizacja jest wyrazem hipokryzji kulturowo-cywilizacyjnej (ludzie prezentują w sondażach społecznych brak wiary w resocjalizację, gdyż 50% byłych więźniów wraca na drogę przestępstwa) wynikającej z zasad poprawności politycznej (bo tak wypada i tak jest w innych krajach), a na ile możliwym do spełnienia postulatem społecznym i pedagogicznym? I wreszcie, czy można kogoś zmusić do zinternalizowania (uznania za własne) i stosowania w życiu norm moralnych, obyczajowych i prawnych, izolując go na wiele lat od szerszych wpływów społecznych i poddając bezwzględnemu przymusowi instytucjonalnemu? Te i jeszcze inne pytania dotyczące istoty i sensu resocjalizacji instytucjonalnej pojawiają się dość często w medialnej przestrzeni publicznej. W środowiskach naukowców i praktyków resocjalizacyjnych stawiane były od dawna. Mają swoją genezę i uwarunkowania. Również długą historię naukową. Pedagogika resocjalizacyjna przeżywa na przełomie XX i XXI dwudziestego wieku wyraźny kryzys zmiany. Widać to dobitnie na przykładzie polskiej myśli resocjalizacyjnej oraz powiązanych z nią praktycznych działań w sferze instytucjonalnej. Kryzys zmiany jest immanentną częścią każdego rozwoju. Pojawia się zazwyczaj na „zakrętach historii”, wywołując u jednych lęki i obawy, u innych zaś zachwyt i nadzieje. Ta ogólna prawidłowość dotyczy również (a może przede wszystkim?) nauk pedagogicznych oraz wynikających z ich dorobku teoretycznego rozwiązań praktycznych. Każdy kryzys zmiany zawiera też w sobie potencjał rozwoju, podobnie jak posiada go każdy nieprzystosowany społecznie człowiek przebywający w placówce resocjalizacyjnej. Jedne i drugie potencjały mogą być wykorzystane lub zaprzepaszczone. Od tego, co się z nimi stanie, zależą w pierwszym przypadku losy zbiorowości ludzkiej, w drugim natomiast losy poszczególnych jednostek. Prześledźmy więc, jakie skutki kryzysu zmiany pojawiły się w sferze teorii i metodyki polskiej pedagogiki resocjalizacyjnej i jakie wywołały konsekwencje w jej działalności praktycznej.
IMPULS_pedagogikaresocjalizacyjna_O26_zmianakoloru.indd 10
2014-07-03 21:45:10
ZAMIAST WSTĘPU. RESOCJALIZACJA W KRYZYSIE ZMIANY
11
Kiedy przeszło pięćdziesiąt lat temu organizowały się w Polsce pierwsze pedagogiczne środowiska naukowe zajmujące się problematyką resocjalizacji skupione wokół profesorów: Marii Grzegorzewskiej (1888–1967, Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej), Ottona Lipkowskiego (1907–1982, Wyższa Szkoła Pedagogiki Specjalnej), Jana Konopnickiego (1905–1980, Uniwersytet Jagielloński), Stanisława Jedlewskiego (1906–1992) i Czesława Czapówa (1925– 1980, Uniwersytet Warszawski) oraz Stanisława Kowalskiego (1904–1990, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza), wiązano z nowo powstającą subdyscypliną pedagogiki specjalnej nadzieje na wymierne sukcesy teoretyczne i metodyczne. Upłynęło kilkadziesiąt lat. Zmieniły się warunki polityczne, społeczne, gospodarcze i kulturowe. Nastąpił niespotykany dotąd rozwój cywilizacyjny, szczególnie w zakresie infrastruktury społeczno-technicznej „nowych mediów”, które zmieniły przestrzeń socjalizacyjno-wychowawczą. Ta tradycyjna, dotychczasowa, oparta przez tysiące lat na bezpośrednich relacjach interpersonalnych, zamienia się na naszych oczach w nową socjalizację wirtualną. Dokonuje się więc rewolucja cywilizacyjno-mentalna w zakresie jakości relacji międzyludzkich i ich fundamentalnych następstw o charakterze społeczno-wychowawczym. Dynamicznie rozwijające się przez ostatnie kilkadziesiąt lat aksjologiczno-teoretyczne i metodyczne konteksty pedagogiki resocjalizacyjnej od początku wywoływały dyskusje i spory wśród przedstawicieli nie tylko nauk o wychowaniu, ale również innych dyscyplin naukowych, szczególnie prawników, socjologów i psychologów. Jednocześnie jednak zarówno wśród akademickich pedagogów resocjalizacyjnych, jak i wychowawców-praktyków, niemal od początku zaistnienia nowej dziedziny naukowej pojawiały się głosy mówiące o rozbieżnościach pomiędzy przyjętymi założeniami teoretycznymi i wynikającymi z nich metodami postępowania a efektami praktycznymi tych zabiegów. W największym skrócie możemy powiedzieć, że wspomniane rozbieżności spowodowały, że wokół rzeczywistości resocjalizacyjnej narosło wiele wątpliwości i nieporozumień. Pojawiło się też wiele błędnych przekonań na jej temat. Można je pogrupować w trzy najbardziej wyraziste mity społeczne. Mit pierwszy. Wiara w resocjalizacyjną rolę prawa. Najbardziej rozpowszechniony pogląd na temat przestrzeni resocjalizacyjnej dotyczy roli prawa karnego i jego udziału w procesie resocjalizacji przestępców. Funkcjonuje w postaci głębokiego przekonania społecznego, że zwiększanie surowości przepisów prawnych skutkuje zmniejszaniem się liczby przestępców oraz skutecznością w ich
IMPULS_pedagogikaresocjalizacyjna_O26_zmianakoloru.indd 11
2014-07-03 21:45:10
12
PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA. W STRONĘ DZIAŁAŃ KREUJĄCYCH
resocjalizowaniu. To ugruntowane przekonanie ma swoje historyczne źródła we wcześniejszych doktrynach prawnych (babiloński kodeks Hammurabiego, prawo rzymskie, oświeceniowa koncepcja wolicjonalności i retrybutywności kary i inne) oraz wielowiekowych surowych tradycjach społecznych w naszym kręgu kulturowym. Pomimo braku naukowych dowodów dotyczących słuszności tej tezy, jest ona mocno zakorzeniona w szerszej świadomości społecznej i współtworzy surowy klimat wykonywania kary pozbawienia wolności w więzieniach. Badania naukowe prowadzone w ostatnich kilkudziesięciu latach zarówno w Europie, jak i na pozostałych kontynentach udowadniają, że takiego związku nie ma (istnieją tylko zależności istotne statystycznie pomiędzy liczbą przestępstw a skutecznością ich wykrywania). Pomimo to w sytuacjach nasilania się społecznych zjawisk patologicznych próbuje się kreślić surowe rozwiązania legislacyjne, wierząc, że w ten sposób uda się osiągnąć zamierzone efekty w postaci podniesienia poziomu skuteczności kary izolacyjnej oraz zmniejszenia poziomu lęku społecznego. Obserwowana od lat w Polsce tendencja zwiększania rygoryzmu karnego prowadzi do wadliwej interpretacji nie tylko istoty działalności resocjalizacyjnej, ale przede wszystkim jej efektów. Możemy zaobserwować, że działalność resocjalizacyjna, która z założenia ma charakter pomocniczy i służy drugiemu człowiekowi, na naszych oczach zaczyna ulegać wpływom polityczno-administracyjnym. Ponadto zarysowany wyraźnie administracyjny charakter procesu resocjalizacji instytucjonalnej oraz oceny jego efektów przesunęły akcenty z resocjalizacyjnej istoty tego procesu na istotę administracyjno-formalną. Tak więc niepoparte naukowymi dowodami przekonania dotyczące roli kary i karania w procesie resocjalizacji, akceptowane przez środowiska polityczne i administracyjne, odcisnęły piętno na polskiej rzeczywistości resocjalizacyjnej. Mit drugi. Terapia jest tym samym co resocjalizacja. Kolejnym poglądem, który zadomowił się w polskiej przestrzeni resocjalizacyjnej, jest przekonanie, że przestępczość, podobnie jak inne negatywne zjawiska społeczne, powinna podlegać terapii, czyli leczeniu. Już w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku zaczęto wprowadzać zapisy legislacyjne, które sankcjonowały rozmaite formy terapii w zakładach karnych jako podstawowe metody resocjalizacji. Pojawiły się oddziały terapeutyczne, a w ostatnich latach zrealizowano kilka tysięcy programów terapeutycznych
IMPULS_pedagogikaresocjalizacyjna_O26_zmianakoloru.indd 12
2014-07-03 21:45:10
ZAMIAST WSTĘPU. RESOCJALIZACJA W KRYZYSIE ZMIANY
13
ukierunkowanych na rozmaite zaburzenia behawioralne osób odbywających karę pozbawienia wolności. Tego typu podejście wynika z myślenia zaczerpniętego z nauk medycznych. Ponieważ działalność resocjalizacyjna nie dysponuje środkami, jakie posiada medycyna (lekarstwa, antybiotyki, narzędzia chirurgiczne, sale operacyjne, dokładne metody diagnozy itp.), w coraz większym zakresie wprowadza się do rzeczywistości resocjalizacyjnej różnorodne formy psycho- i socjoterapii, przez co „odkrywa” się nowe sposoby „leczenia” przestępców (treningi zastępowania agresji, treningi asertywności, treningi motywacyjne itp.). Poważne choroby leczy się w specjalnie utworzonych klinikach, dlatego też taką rolę zaczęto przypisywać placówkom resocjalizacyjnym. Bezkrytyczne przeniesienie dorobku nauk psychologicznych i medycznych na grunt oddziaływań resocjalizacyjnych budzi uzasadnione obawy. Należy bowiem pamiętać, że koncepcje, teorie i metody psychologiczne miały na celu pomoc ludziom sfrustrowanym, znerwicowanym i z psychicznymi problemami, a nie przestępcom – osobom wadliwie socjalizowanym posiadającym dewiacyjną tożsamość. W tym zakresie nauki psychologiczne i medyczne posiadają ograniczone doświadczenia, gdyż nie zajmowały się resocjalizacją od strony praktycznej. Mit trzeci. Instytucje resocjalizacyjne zmieniają przestępcę w lepszego człowieka. Trzecim najpowszechniejszym mitem społecznym jest przekonanie, że odizolowanie przestępcy od reszty społeczeństwa jest dobrym sposobem na wywołanie jego trwałej pozytywnej zmiany. Trudno rozstrzygnąć, na ile te poglądy mają charakter kamuflażu oczywistych intencji, jakimi są: prewencyjna potrzeba odizolowania kogoś, kto zagraża innym członkom społeczności, a także chęci zadośćuczynienia krzywdzie i spełnienie oczekiwań osób pokrzywdzonych, a na ile jest to rzeczywiste przekonanie, że w warunkach izolacji więziennej można uzyskać pozytywne rezultaty resocjalizacyjne. Rzecz sama w sobie jest mało logiczna, bo jeśli traktujemy proces resocjalizacji jako proces inicjowania i doskonalenia umiejętności funkcjonowania w rolach społecznych i życiowych, to zarówno sama formuła izolacji, jak i jej aktualne warunki (w sytuacji przeludnienia zakładów karnych dziesiątki tysięcy innych z prawomocnymi wyrokami czeka w kolejce na wolne miejsca), w zasadzie niweczą przyjęte a priori założenia. Jeśli do tego dodamy, że część osób odbywających karę izolacji w innych europejskich krajach nigdy by nie przekroczyła progu więzienia, to ukazuje się nam obraz przestarzałego systemu karania i bezsilności systemowej.
IMPULS_pedagogikaresocjalizacyjna_O26_zmianakoloru.indd 13
2014-07-03 21:45:10
14
PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA. W STRONĘ DZIAŁAŃ KREUJĄCYCH
Problem polega na tym, że wcześniej czy później odizolowana jednostka wróci do środowiska otwartego i do mniej lub bardziej aktywnego życia społecznego. Większość znanych badań naukowych dość jednoznacznie stwierdza, że istnieje nikła szansa, aby osoby dłużej przebywające w instytucjach zamkniętych miały szansę normalnego funkcjonowania w środowisku pozawięziennym. Dzieje się tak między innymi z powodu występującego problemu stygmatyzacji społecznej, a więc zjawiska nakładania swoistego piętna na osoby, które funkcjonowały w dewiacyjnych rolach oraz przebywały w instytucjach resocjalizacyjnych. Wiąże się to z szerszym zagadnieniem, a mianowicie dającymi się zauważyć wyraźnymi pedagogicznymi postawami intelektualnymi wynikającymi zarówno z posiadanej wiedzy, jak i orientacji aksjologiczno-normatywnych będących efektem przemian cywilizacyjno-kulturowo-społecznych ostatniego wieku. W prezentowanej książce poszukamy odpowiedzi na postawione pytania i spróbujemy rozwiać pojawiające się wątpliwości. Przede wszystkim jednak postaramy się uzasadnić tezę, iż współczesna działalność resocjalizacyjna nie powinna być tym, czym jest w chwili obecnej, a więc „narzucaniem” określonych postaw i zachowań na drodze instytucjonalnego, zalegalizowanego administracyjnie przymusu, zakamuflowanego pod pojęciem oddziaływań resocjalizacyjnych. Książka przeznaczona jest dla szerokiego grona czytelników: od studentów nauk społecznych (pedagogiki, prawa, psychologii, socjologii, pracy socjalnej) poczynając poprzez przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości (sędziów, kuratorów sądowych, wychowawców zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich, wychowawców w zakładach karnych i aresztach śledczych), pracowników resortu edukacji (pedagogów i psychologów szkolnych, wychowawców placówek wychowawczych, specjalnych, socjoterapeutycznych i resocjalizacyjnych), działaczy i wolontariuszy z organizacji pozarządowych, na pracownikach szeroko rozumianego sektora pomocy społecznej kończąc (pracownicy socjalni, wychowawcy w placówkach socjalizacyjnych, zakładach opiekuńczo-wychowawczych, asystenci rodziny itp.). Przedstawiona pozycja wydawnicza jest próbą przybliżenia uwikłanego w spory teoretyczne i aksjologiczne oblicza współczesnej polskiej pedagogiki resocjalizacyjnej. Przede wszystkim jednak ma za zadanie uporządkowanie jej przestrzeni merytorycznej i wskazanie, w jakim kierunku należy podążać, aby przezwyciężyć kryzys zmiany i osiągać bardziej realne sukcesy resocjalizacyjne.
IMPULS_pedagogikaresocjalizacyjna_O26_zmianakoloru.indd 14
2014-07-03 21:45:10
1 Współczesne dylematy socjalizacyjne
W
pedagogicznej literaturze przedmiotu poświęconej problematyce resocjalizacji możemy znaleźć kilka określeń definiujących wadliwe społeczne funkcjonowanie człowieka1. Dwa z nich są jednak szczególnie popularne i stosowane naprzemiennie. Pojęcie „niedostosowanie społeczne” jest używane wymiennie z pojęciem „nieprzystosowanie społeczne”. Nie wdając się w zawiłości interpretacyjne, możemy powiedzieć, że to pierwsze oznacza przyjęcie perspektywy zewnętrznej (behawioralnej) oceny tego zjawiska, drugie natomiast perspektywy wewnętrznej (psychologicznej). Termin „niedostosowanie społeczne” sugeruje nieumiejętność bądź niechęć jednostki do dostosowywania swoich zachowań i reakcji do oczekiwań 1 W. Ambrozik, Dewiacje wychowawcze w środowisku wiejskim, Poznań: Eruditus 1997; Cz. Czapów, Wychowanie resocjalizujące, Warszawa: PWN 1978; J. Konopnicki, Niedostosowanie społeczne, Warszawa: PWN 1972; O. Lipkowski, Resocjalizacja, Warszawa: WSiP 1980; L. Pytka, Teoretyczne problemy diagnozy w wychowaniu resocjalizującym, Warszawa: Wydawnictwo UW 1986; tenże, Pedagogika resocjalizacyjna: wybrane zagadnienia teoretyczne, diagnostyczne i metodyczne 2001; Cz. Czapów, S. Jedlewski, Pedagogika resocjalizacyjna, Warszawa: PWN 1971; H. Machel, Więzienie jako instytucja karna i resocjalizacyjna, Gdańsk: Arche 2003; K. Pospiszyl, Resocjalizacja: teoretyczne podstawy oraz przykłady programów oddziaływań, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak 1998; B. Urban, Zachowania dewiacyjne młodzieży w interakcjach rówieśniczych, Kraków: Wydawnictwo UJ 2005.
IMPULS_pedagogikaresocjalizacyjna_O26_zmianakoloru.indd 15
2014-07-03 21:45:10
16
PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA. W STRONĘ DZIAŁAŃ KREUJĄCYCH
otoczenia, mierzonych stopniem przestrzegania przez jednostkę obowiązujących norm prawnych i obyczajowych. Natomiast termin „nieprzystosowanie społeczne” sugeruje nieumiejętność funkcjonowania w rolach życiowych i społecznych oraz przyjmowania aprobowanych sposobów zaspokajania potrzeb, mierzonych poziomem przyswojenia lub akceptowania desygnatów tych ról. Pojęcie „niedostosowanie społeczne” jest Pojęcie „niedostosowanie społeczużywane wymiennie z pojęciem „niene” historycznie wywodzi się z tak zwaprzystosowanie społeczne”. Nie wdając nej Krakowskiej Szkoły Pedagogiki Resię w zawiłości interpretacyjne, możesocjalizacyjnej2, a termin „nieprzystomy powiedzieć, że to pierwsze oznacza sowanie społeczne” wprowadziła Szkoła przyjęcie perspektywy zewnętrznej (beWarszawska3. hawioralnej) oceny tego zjawiska, druPatrząc na problem z dzisiejszej pergie natomiast perspektywy wewnętrznej spektywy naukowej, możemy stwierdzić, (psychologicznej). iż różnie nazywane zjawisko („niedostosowanie” i „nieprzystosowanie”) wynika w dużej mierze z zaburzonych procesów socjalizacyjnych uniemożliwiających poprawne funkcjonowanie w rolach życiowych i społecznych, blokujących rozwój potencjałów i zasobów indywidualnych oraz uruchamiających procesy stygmatyzacyjne powodujące „usztywnianie się” osób im ulegających w dewiacyjnych rolach społecznych oraz preferowanie przez nie nieakceptowanych społecznie form i sposobów zaspokajania potrzeb. Prezentowana w niniejszej pracy koncepcja pedagogiki resocjalizacyjnej przyjmuje termin „nieprzystosowanie społeczne”. Bliższe nam jest bowiem identyfikowanie funkcjonowania człowieka w kategoriach jakości pełnionych przez niego ról pozostających w ścisłym związku z parametrami jego tożsamości indywidualnej i społecznej. Współcześnie uważa się, że jedną z głównych przyczyn nieprzystosowania społecznego, rozumianego jako tożsamościowe indywidualne i społeczne konsekwencje wadliwego procesu uspołeczniania (niemieszczącego się w ogólnie przyjętych standardach), są występujące środowiskowe i osobowościowe blokady rozwojowe. 2
J. Konopnicki, dz. cyt. Cz. Czapów, S. Jedlewski, dz. cyt.; Cz. Czapów, dz. cyt.; L. Pytka, Teoretyczne problemy diagnozy…, dz. cyt. oraz Pedagogika resocjalizacyjna…, dz. cyt. 3
IMPULS_pedagogikaresocjalizacyjna_O26_zmianakoloru.indd 16
2014-07-03 21:45:10
Bibliografia Adamski F., Człowiek, wychowania, kultura. Wybór tekstów, Kraków: WAM 1993. Adler A., Sens życia, przeł. M. Kreczowska, Warszawa: PWN 1986. Allport G. W., Personality: A psychological Interpretation, New York: Holt 1937. Ambrozik W., Dewiacje wychowawcze w środowisku wiejskim, Poznań: Eruditus 1997. Anderson B., Imagined Communities: Reflections on the Origin and Spread of Nationalism, London: Verso 1983. Arieti S., Creativity: the Magic Synthesis, New York: Basic Books 1976. Aronson E., Wieczorkowska G., Kontrola naszych myśli i uczuć, Warszawa: Jacek Santorski & Co 2001. Aronson E., Wilson T. D., Akert R. M., Psychologia społeczna. Serce i umysł, red. W. Domachowski, przeł. A. Bezwińska i in., Poznań: Zysk i S-ka 1997. Bałandynowicz A., Probacja. System sprawiedliwego karania, Warszawa: Kodeks 2002. Bałandynowicz A., Probacja. Wychowanie do wolności, Grodzisk Mazowiecki: Primum 1996. Bałandynowicz A., Zapobieganie przestępczości. Studium prawno-porównawcze z zakresu polityki kryminalnej, Warszawa: Primum 1998. Banasiak J., Reagowanie wychowawcze w wielowymiarowej pedagogice działania. Elementy teorii i metodyki, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 1996. Bargh J. A., The Automaticity of Everyday Life, „Advances in Social Cognition” 1997, vol. 10.
IMPULS_pedagogikaresocjalizacyjna_O26_zmianakoloru.indd 183
2014-07-03 21:45:17
184
PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA. W STRONĘ DZIAŁAŃ KREUJĄCYCH
Barron F., Creative Person and creative process, New York: Holt, Rinehart and Winston Inc. 1969. Bartkowicz Z., Efektywność resocjalizowania nieletnich w zakładzie poprawczym i wychowawczym, Lublin: UMCS 1987. Bartkowicz Z., Pomoc terapeutyczna nieletnim agresorom i ofiarom agresji w zakładach resocjalizacyjnych, Lublin: UMCS 1996. Bauman Z., Etyka ponowoczesna, przeł. J. Bauman, J. Tokarska-Bakir, Warszawa: PWN 1996. Bauman Z., Ponowoczesność jako źródło cierpień, Warszawa: Sic! 2013. Beccaria C., O przestępstwach y karach wykład, przeł. T. Waga, W Brzegv 1772. Bentham J., Wprowadzenie do zasad moralności i prawodawstwa, przeł. B. Nawroczyński, Warszawa: PWN 1958. Bielańska A., Teatr, który leczy, Kraków: Wydawnictwo UJ 2005. Bińczycka J., Między swobodą a przemocą w wychowaniu, Kraków: Impuls 1997. Bokszański Z., Tożsamość aktora społecznego a zmiana społeczna, w: Tożsamość, interakcja, grupa: tożsamość jednostki w perspektywie teorii socjologicznej, Łódź: Wydawnictwo UŁ 1989. Bond M. H., Venus C. K., Resistance to Group or Personal Insults in an Ingroup or Outgroup Context, „International Journal of Psychology” 1991, nr 26. Bono De E., Jak stosować myślenie lateralne. Rozwiązywanie problemów metodą pozalogiczną, przeł. M. Kowalczyk, Warszawa: Medium 1999. Borzęcki A. i in., Porządek i przygoda: lekcje twórczości. Podręcznik eksperymentalny, cz. 1, Warszawa: WSiP 1997. Bourdieu P., Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, przeł. P. Biłos, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar 2005. Bovet T., Instynkt walki, przeł. M. Górska, Warszawa: Nasza Księgarnia 1928. Brown J. D., The self, New York: McGaw-Hill 1998. Bruner J. S., Poza dostarczone informacje. Studia z psychologii poznawania, przeł. B. Mroziak, Warszawa: PWN 1978. Brzezinka W., Wychowanie i pedagogika w dobie przemian kulturowych, Kraków: WAM 2005. Brzezińska A., Hornowska E., Dzieci i młodzież wobec agresji i przemocy, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar 2004. Campbell D. T., Blind Variation and Selective Retention in Creative thought as in other Knowledge Processes, „Psychological Review” 1990, nr 67. Campbell J., Self-esteem and Clarity of the Self-concept, „Journal of Personality and Social Psychology” 1990, nr 59.
IMPULS_pedagogikaresocjalizacyjna_O26_zmianakoloru.indd 184
2014-07-03 21:45:17
BIBLIOGRAFIA
185
Castells M., Informationalism, Networks and the Network Society: a Theoretical Blueprint, w: The Network Society: A Cross-Cultural Perspective, Northampton: Edward Elgar 2004. Castells M., Społeczeństwo sieci, przeł. M. Marody i in., Warszawa: PWN 2007. Chaffee J., Potęga twórczego myślenia, przeł. M. Czekański, Warszawa: Diogenes 2001. Cialdini R. B., Wywieranie wpływu na ludzi. Teoria i praktyka, przeł. B. Wojciszke, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2004. Cichoń W., Wartości, człowiek, wychowanie: zarys problematyki aksjologiczno-wychowawczej, Kraków: Wydawnictwo UJ 1996. Ciosek M., Psychologia sądowa i penitencjarna, Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis 2003. Clifford S., Herrmann A., Teatr przebudzenia. Strategie milowego kroku: praktyczny przewodnik dla instruktorów prowadzących zajęcia teatralne z młodzieżą, przeł. R. Van De Logt, Łódź – Warszawa: Mała Litera – Cyklady 2003. Comte A., Metoda pozytywna w szesnastu wykładach, przeł. W. Wojciechowska, Warszawa: PWN 1961. Czapów Cz., Jedlewski S., Pedagogika resocjalizacyjna, Warszawa: PWN 1971. Czapów Cz., Rodzina a wychowanie, Warszawa: Nasza Księgarnia 1968. Czapów Cz., Wychowanie resocjalizujące, Warszawa: PWN 1978. Czapów G., Czapów Cz., Psychodrama. Geneza i historia, teoria i praktyka. Próba oceny, Warszawa: PWN 1969. Czesław Czapów 1925–1980. Świadectwa trzech pokoleń, red. W. Kaczyńska, Warszawa: UW IPSiR 2003. Człowiek – istota społeczna, red. E. Aronson, przeł. J. Radzicki, Warszawa: PWN 2005. Dąbrowski K., Dezintegracja pozytywna, Warszawa: PIW 1979. Dąbrowski K., O dezyntegracji pozytywnej: Szkic teorii rozwoju psychicznego człowieka poprzez nierównowagę psychiczną, nerwowość, nerwice i psychonerwice, Warszawa: PZWL 1964. Dąbrowski K., Osobowość i jej kształtowanie poprzez dezintegrację pozytywną, Warszawa: Polskie Towarzystwo Higieny Psychicznej 1975. De Bono E., New Think: the Use of Lateral Thinking in the Generation of New Ideas, New York: Basic Books 1968. Dewey J., Jak myślimy?, przeł. Z. Bastgenówna, Warszawa: Książka i Wiedza 1957. Dewey J., Sztuka jako doświadczenie, przeł. A. Potocki, Wrocław – Warszawa – Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1975.
IMPULS_pedagogikaresocjalizacyjna_O26_zmianakoloru.indd 185
2014-07-03 21:45:17
186
PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA. W STRONĘ DZIAŁAŃ KREUJĄCYCH
Dobrołowicz W., Myśleć intuicyjnie, Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne 1995. Dobrołowicz W., Psychodydaktyka kreatywności, Warszawa: WSPS im. Marii Grzegorzewskiej 1995. Doliński D., Techniki wpływu społecznego, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar 2005. Dollard J., Miller N. E., Personality and Psychotherapy: an Analysis in Terms of Learning, Thinking and Culture, New York: McGraw-Hill 1950. Drat-Ruszczak K., Teorie osobowości – podejście psychodynamiczne i humanistyczne, w: Psychologia. Podręcznik akademicki, red. J. Strelau, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2000. Dudzikowa M., Wychowanie przez aktywne uczestnictwo, Warszawa: WSiP 1987. Durkheim E., Zasady metody socjologicznej, przeł. J. Szacki, Warszawa: PWN 1968. Dydaktyka twórczości: koncepcje, problemy, rozwiązania, red. K. J. Szmidt, Kraków: Impuls 2003. Eliasz H., O sposobach rozumienia pojęcia „empatia”, „Przegląd Psychologiczny” 1980, nr 3. Epstein R., Cognition, Creativity and Behavior. Selected Essays, Westport: Praeger 1996. Epstein R., Creativity Games for Trainers. A handbook of group activities for jumpstarting workplace creativity, New York: McGaw-Hill 1996. Erikson E. H., Tożsamość a cykl życia, przeł. M. Żywicki, Kraków: Zysk i S-ka 2004. Eysenck H. J., Genius: The Natural History of Creativity, Cambridge, UK: Cambridge University Press 1995. Feenberg A., Bakardijeva M., Virtual community: no „killer implication”, „New Media & Society” 2004, nr 1, vol. 6. Ferry L., Człowiek – Bóg, czyli o sensie życia, przeł. A. Miś, H. Miś, Warszawa: PIW 1998. Festinger L., A theory of Cognitive Dissonance, Stanford: Stanford University Press 1957. Fontana D., Psychologia dla nauczycieli, przeł. M. Żywicki, Poznań: Zysk i S-ka 1998. Foucault M., Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, przeł. T. Komendant, Warszawa: Wydawnictwo Aletheia 1993. Frachétte M., LeBlanc M., Pour une pratique de la criminologie: configurations de conduites délinquantes et portraits de délinquants, Montréal: Université de Montréal 1980. Frączek A., Kofta M., Frustracja i stres psychologiczny, w: Psychologia, red. T. Tomaszewski, Warszawa: PWN 1975.
IMPULS_pedagogikaresocjalizacyjna_O26_zmianakoloru.indd 186
2014-07-03 21:45:17
BIBLIOGRAFIA
187
Frączek A., Referat z IV Konferencji ISSBP, Włochy 1977. Freud Z., Moje życie i psychoanaliza, przeł. A. Kowaliszyn, B. Gawroński, Warszawa: Sfinks 1991. Freud Z., Poza zasadą przyjemności, przeł. J. Prokopiuk, Warszawa: PWN 1976. Freud Z., Trzy rozprawy z teorii seksuologii, w: Życie seksualne, przeł. R. Reszke, Warszawa: KR 1999. Fromm E., Szkice z psychologii religii, przeł. J. Prokopiuk, Warszawa: Książka i Wiedza 1966. Fukuyama F., Koniec człowieka: konsekwencje rewolucji biotechnologicznej, przeł. B. Pietrzyk, Kraków: Znak 2004. Gałdowa A., Kreatywne aspekty procesów pamięciowych, „Zeszyty Naukowe UJ. Prace Psychologiczne” 1987, z. 3. George Kelly, w: Słownik psychologii, red. J. Siuta, Kraków: Krakowskie Wydawnictwo Naukowe 2009. Gertsmann S., Psychologiczne podstawy oddziaływań wychowawczych, Warszawa: Nasza Księgarnia 1982. Gertsmann S., Rozwój uczuć, Warszawa: WSiP 1976. Giddens A., Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, przeł. A. Szulżycka, Warszawa: PWN 2001. Giddens A., Socjologia, przeł. A. Szulżycka, Warszawa: PWN 2006. Goffman E., Człowiek w teatrze życia codziennego, przeł. H. Datner-Śpiewak, P. Śpiewak, Warszawa: KR 2000. Goffman E., Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości, przeł. A. Dzierżyńska, J. Tokarska-Bakir, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2005. Goffman E., The presentation of self in everyday life, Garden City, NY: Doubleday 1959. Goleman D., Inteligencja emocjonalna, przeł. A. Jankowski, Poznań: Media Rodzina 1997. Gołaszewska M., Człowiek w zwierciadle sztuki. Studium z pogranicza estetyki i antropologii filozoficznej, Warszawa: PWN 1977. Goodman N., Wstęp do socjologii, przeł. J. Polak, J. Ruszkowski, U. Zielińska, Poznań: Zysk i S-ka 2001. Gordon T., Wychowanie bez porażek, przeł. A. Makowska, E. Sujak, Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax 1991. Góralski A., Być nowatorem. Poradnik twórczego myślenia, Warszawa: PWN 1980. Góralski A., Teoria twórczości. Eseje filozoficzne i pedagogiczne, Warszawa: Wydawnictwo APS 2003. Góralski A., Twórcze rozwiązywanie zadań, Warszawa: PWN 1989.
IMPULS_pedagogikaresocjalizacyjna_O26_zmianakoloru.indd 187
2014-07-03 21:45:17
188
PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA. W STRONĘ DZIAŁAŃ KREUJĄCYCH
Góralski A., Wzorce twórczości: eseje filozoficzne i pedagogiczne, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar 1998. Gracz J., Sankowski T., Psychologia sportu, Poznań: Wydawnictwo AWF 2000. Grzesiuk L., Psychoterapia – podręcznik akademicki, 7 t., Warszawa: Eneteia Wydawnictwo Psychologii i Kultury 2005–2012. Grzywacz-Kaczyńska M., Rola empatii w psychoterapii i wychowaniu, „Zagadnienia Wychowawcze a Zdrowie Psychiczne” 1971, nr 1–2. Guilford J. P., Natura inteligencji człowieka, przeł. B. Czarniawska, W. Kozłowski, J. Radzicki, Warszawa: PWN 1978. Gurycka A., Struktura i dynamika procesu wychowawczego: analiza psychologiczna, Warszawa: PWN 1979. Haag van den E., Punishing Criminals: Concerning a Very Old and Painful Question, New York: Basic Books 1975. Hall C. S., Lindzey G., Teorie osobowości, przeł. J. Kowalczewska, J. Radzicki, Warszawa: PWN 1990. Hall S., Ustrukturyzowana komunikacja wydarzeń, w: Kultura i hegemonia. Antologia tekstów szkoły z Birmingham, red. M. Wróblewski, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK 2012. Hall S., Who Needs Identity?, w: Questions of Cultural Identity, red. S. Hall, P. du Gay, London – Thousand Oaks: Sage 1996. Hayes J. A., Gelso Ch. J., Relacja terapeutyczna, przeł. O. Waśkiewicz, M. Rucińska, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2004. Heaton J. A., Podstawy umiejętności terapeutycznych, przeł. J. Bartosik, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2004. Hegel G., Zasady filozofii prawa, przeł. A. Landman, Warszawa: PWN 1969. Herbart J. F., Allgemeine Pädagogik aus dem Zwecke der Erziehung abgeleitet, Göttingen: J. F. Röwer 1806. Hilgard E. R., Wprowadzenie do psychologii, przeł. J. Radzicki, Warszawa: PWN 1967. Hirsch von A., Doing Justice: The Choice of Punishments. Report of the Committee for the Study of Incarceration, New York: Hill & Wang 1976. Hirsch von A., Past or Future Crimes: Deservedness and Dangerousness in the Sentencing of Criminals, Manchester: Manchester University Press 1986. Hirschi T., Causes of delinquency, Berkeley: University of California Press 1969. Hołówka J. U., Genezy wychowania społecznego, w: Resocjalizacja. Ciągłość i zmiana, red. M. Konopczyński, B. M. Nowak, Warszawa: Pedagogium 2008. Horney K., Neurotyczna osobowość naszych czasów, przeł. H. Grzegołowska, Warszawa: PWN 1981.
IMPULS_pedagogikaresocjalizacyjna_O26_zmianakoloru.indd 188
2014-07-03 21:45:17
BIBLIOGRAFIA
189
Ingarden R., Książeczka o człowieku, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1999. Ja i tożsamość, red. A. Tesser, R. B. Felson, J. M. Suls, przeł. A. Karolczak, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2004. Jacob F., Gra możliwości, przeł. M. Kunicki-Goldfinger, Warszawa: PIW 1987. Jaeger W., Paideia: formowanie człowieka greckiego, przeł. M. Plezia, H. Bednarek, Warszawa: Fundacja Aletheia 2001. James W., The principles of psychology, Chicago: Encyclopaedia Britannica 1952. Janowski A., Uczeń w teatrze życia szkolnego, Warszawa: WSiP 1989. Jarosz E., Wysocka E., Diagnoza psychopedagogiczna, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak 2006. Jarymowicz M., Psychologia tożsamości, w: Podręcznik akademicki, t. 3, Jednostka w społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej, red. A. Strelau, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2000. Jedlewski S., Nieletni w zakładach poprawczych, Warszawa: Wiedza Powszechna 1962. Jedlewski S., Odnowa zakładów dla nieletnich: wnioski, inspiracje, propozycje, Warszawa: WSiP 1978. Jedlewski S., Zagadnienia kary i dyscypliny w procesie resocjalizacji nieletnich, „Kwartalnik Pedagogiczny” 1965, nr 2. Jones E. E., Interpersonal perception, New York: Freeman 1990. Jundziłł J., O samowychowaniu. Podręcznik dla młodzieży, Warszawa: Nasza Księgarnia 1975. Jung C. G., Archetypy i symbole. Pisma wybrane, przeł. J. Prokopiuk, Warszawa: Czytelnik 1993. Kaczyńska W., Przedzałożeniowość myślenia i postępowania pedagogicznego, Warszawa: UW IPSiR 1992. Kant I., Krytyka władzy sądzenia, przeł. J. Galecki, Kraków: PWN 1964. Katz R. L., Empathy: its Nature and Uses, London: The Free Press of Glencoe 1963. Kępiński A., Lęk, Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich 1977. Kłoskowska A., Społeczne ramy kultury, Warszawa: PWN 1972. Kłoskowska A., Z historii socjologii kultury, Warszawa: PWN 1969. Kochańska G., Rozwój zdolności dostrzegania potrzeb innych ludzi. Przegląd badań, „Psychologia Wychowawcza” 1976, nr 2. Kocowski T., Aktywność twórcza człowieka. Filogeneza, funkcja, uwarunkowania, w: T. Kocowski, Szkice z teorii twórczości i motywacji, red. H. Sękowa, A. Tokarz, Poznań: SAWW 1991. Kołakowska-Przełomiec H., Przestępczość i nieprzystosowanie społeczne nieletnich w genezie przestępczości dorosłych, Wrocław – Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1977.
IMPULS_pedagogikaresocjalizacyjna_O26_zmianakoloru.indd 189
2014-07-03 21:45:17
190
PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA. W STRONĘ DZIAŁAŃ KREUJĄCYCH
Konopczyński M., Konopczyński F., Tożsamość w sieci. Perspektywa socjopedagogiczna, „Resocjalizacja Polska” 2011, nr 2. Konopczyński M., Kryzys resocjalizacji czy(li) sukces działań pozornych. Refleksje wokół polskiej rzeczywistości resocjalizacyjnej, Warszawa: Pedagogium 2013. Konopczyński M., Metody twórczej resocjalizacji: teoria i praktyka wychowawcza, Warszawa: PWN – Pedagogium 2007. Konopczyński M., Sawicka K., Teatr Resocjalizacyjny: założenia, funkcje, formy, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” 1993, nr 17. Konopczyński M., Teoretyczne podstawy metodyki kulturotechnicznych oddziaływań resocjalizacyjnych wobec nieletnich: zarys koncepcji twórczej resocjalizacji, Warszawa: PWN 2006. Konopczyński M., Twórcza resocjalizacja: wybrane metody pomocy dzieciom i młodzieży, Warszawa: MEN – Editions Spotkania 1996. Konopnicki J., Niedostosowanie społeczne, Warszawa: PWN 1972. Kosyrz Z., Osobowość wychowawcy: być wychowawcą w zmiennych i dynamicznych warunkach życia społecznego, Warszawa: Pedagogium 2005. Kottler J. A., Opór w psychoterapii. Jak pracować z trudnym klientem?, przeł. A. Rozwadowska, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2003. Kottler J. A., Skuteczny terapeuta, przeł. E. Jusewicz-Kalter, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2003. Kowalski R. M., Leary M. R., Strategic Self-presentation and The Avoidance of Aversive Events. Antecedents and Consequences of Self-enhancement and Self-depreciation, „Journal of Experimental Social Psychology” 1990, nr 26. Kowalski S., Socjologia wychowania w zarysie, Warszawa: PWN 1979. Kozielecki J., Psychotransgresjonizm. Nowy kierunek psychologii, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak 2001. Kozielecki J., Transgresja i kultura, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak 1997. Krahé B., Agresja, przeł. J. Suchecki, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2005. Kratochvíl S., Psychoterapia, przeł. A. Ciechanowicz, M. Erhardt-Gronowska, Warszawa: PWN 1978. Kratochvíl S., Zagadnienia grupowej psychoterapii nerwic, przeł. T. Wysokińska, B. Bigo, Warszawa: PWN 1981. Kreatywność. Nowe aspekty poznawcze i praktyczne, red. W. Dobrołowicz, J. Gralewski, Warszawa: Wszechnica Polska – SWTWP 2005. Kunowski S., Problematyka współczesnych systemów wychowania, Kraków: Impuls 2000.
IMPULS_pedagogikaresocjalizacyjna_O26_zmianakoloru.indd 190
2014-07-03 21:45:17
BIBLIOGRAFIA
191
Kupisiewicz Cz., Dydaktyka ogólna, Warszawa: Oficyna Wydawnicza GRAF PUNKT 2000. Kurek A., Działalność kulturalno-oświatowa w polskich zakładach penitencjarnych w latach 1945–1997, w: Studia i rozprawy z pedagogiki resocjalizacyjnej, red. Z. Jasiński, I. Mudrecka, Opole: Wydawnictwo UO 2004. Kwiatkowska H., Tożsamość nauczycieli. Między anomią a autonomią, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2005. Kwieciński Z., Śliwerski B., Pedagogika: podręcznik akademicki, 2 t., Warszawa: PWN 2004. Kwieciński Z., Witkowski L., Ku pedagogii pogranicza. Studia kulturowe i edukacyjne, Toruń: Wydawnictwo UMK 1990. Kwieciński Z., Wykluczanie, Toruń: Wydawnictwo UMK 2002. Lasocik Z., Zabójca zawodowy i na zlecenie, Kraków: Zakamycze 2003. Leary M., Wywieranie wrażenia na innych. O sztuce autoprezentacji, przeł. A. Kacmajor, M. Kacmajor, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2004. LeBlanc M., Une théorie intégrative de la régulation de la conduite délinquante, „Annales de Vaucresson” 1983, nr 20. Lewicki A., Psychologia kliniczna w zarysie, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM 1968. Lipkowski O., Dziecko społecznie niedostosowane i jego resocjalizacja, Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1980. Lipkowski O., Resocjalizacja, Warszawa: WSiP 1980. Lockwood P., Kunda Z., Increasing the Salience of one’s Best Selves can undermine Inspiration by Outstanding Role Models, „Journal of Personality and Social Psychology” 1999, nr 76. Lockwood P., Kunda Z., Superstar and Me. Predicting the Impact of Role Models on the Self, „Journal of Personality and Social Psychology” 1997, nr 73. Łobocki M., Altruizm a wychowanie, Lublin: Wydawnictwo UMCS 1998. Łukaszewski W., Osobowość, struktura i funkcje regulacyjne, Warszawa: PWN 1974. Łukaszewski W., Szanse rozwoju osobowości, Warszawa: Książka i Wiedza 1984. Machel H., Psychospołeczne uwarunkowania pracy resocjalizacyjnej personelu więziennego, Gdańsk: Wydawnictwo UG 2001. Machel H., Sens i bezsens resocjalizacji penitencjarnej – casus polski. Studium penitencjarno-pedagogiczne, Kraków: Impuls 2006. Machel H., Więzienie jako instytucja karna i resocjalizacyjna, Gdańsk: Arche 2003. Machel H., Wprowadzenie do pedagogiki penitencjarnej, Gdańsk: Wydawnictwo UG 1994. Malewski A., Zastosowanie teorii zachowania, Warszawa: PWN 1964.
IMPULS_pedagogikaresocjalizacyjna_O26_zmianakoloru.indd 191
2014-07-03 21:45:17
192
PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA. W STRONĘ DZIAŁAŃ KREUJĄCYCH
Malicka M., Twórczość jako kategoria pedagogiczna, w: Świat człowieka, świat sztuki, red. J. M. Śnieciński, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak 1996. Marzec-Holka K., Dzieciobójstwo, przestępstwo uprzywilejowane czy zbrodnia, Bydgoszcz: Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej 2004. Maslow A. H., Creativity in Self-actualizing People, w: Creativity and its Cultivation, New York: Harper 1959. Maslow A. H., Motivation and Personality, New York: Harper & Row 1954. Maslow A. H., Motywacja a osobowość, przeł. P. Sawicka, Warszawa: PAX 1990. Maslow A. H., W stronę psychologii istnienia, przeł. I. Wyrzykowska, Warszawa: PAX 1986. McLuhan M., The Gutenberg Galaxy, Toronto: University of Toronto Press 1962. McWhirter J. J. i in., Zagrożona młodzież, przeł. A. Basaj, H. Grzegołowska-Klarkowska, Warszawa: Wydawnictwo Edukacyjne PARPA 2005. Mead G., Umysł – osobowość – społeczeństwo, przeł. Z. Wolińska, Warszawa: PWN 1975. Melchior M., Społeczna tożsamość jednostki, w świetle wywiadów z Polakami pochodzenia żydowskiego urodzonymi w latach 1944–1955, Warszawa: WPRiPS UW 1990. Melosik Z., Szkudlarek T., Kultura, tożsamość, edukacja. Migotanie znaczeń, Kraków: Impuls 1998. Melosik Z., Tożsamość, ciało, władza: teksty kulturowe jako (kon)teksty pedagogiczne, Poznań – Toruń: Edytor 1996. Merton R. K., Teoria socjologiczna i struktura społeczna, przeł. E. Morawska, J. Wertenstein-Żuławski, Warszawa: PWN 2002. Mika S., Psychologia społeczna, Warszawa: PWN 1984. Miller R. S., The Nature and Severity of Self-reported Embarrassing Circumstances, „Personality and Social Psychology Bulletin” 1992, nr 18. Miller R., Socjalizacja, wychowanie, psychoterapia, Warszawa: PWN 1981. Ministerstwo Sprawiedliwości, Departament Nadzoru nad Wykonaniem Orzeczeń, Raport o schroniskach dla nieletnich i zakładach poprawczych – informacja o podstawowych problemach, Warszawa 2005. Mity dzieciństwa – dramaty socjalizacji, cz. 1, red. T. Zacharuk, Siedlce: Wydawnictwo Akademii Podlaskiej 2004. Myers D. G., Intuicja. Jej siła i słabość, przeł. A. Sosenko, Taszów: Moderator Tomasz Witkowski 2004. Nawroczyński B., O wychowaniu i wychowawcach, Warszawa: PWN 1968. Nęcka E. i in., Trening twórczości, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2005.
IMPULS_pedagogikaresocjalizacyjna_O26_zmianakoloru.indd 192
2014-07-03 21:45:17
BIBLIOGRAFIA
193
Nęcka E., Proces twórczy i jego ograniczenia, Kraków: Impuls 1995. Nęcka E., Psychologia twórczości, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2005. Nęcka E., TRoP…: twórcze rozwiązywanie problemów, Kraków: Impuls 1994. Nietzsche F., Antychryst: próba krytyki chrześcijańskiej, Kraków: Zielona Sowa 2003. Nikitorowicz J., Kreowanie tożsamości dziecka, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2005. Nowacki T., Próba systematyzacji pojęć – zabawa, uczenie się praca, „Ruch Pedagogiczny” 1962, nr 6. Nowak B. M., Rodzina w kryzysie. Studium resocjalizacyjne, Warszawa: PWN 2012. Nowak S., Metody badań społecznych, Warszawa: PWN 1984. Okoń W., Wszystko o wychowaniu, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak 1999. Osobowość a społeczne zachowanie się ludzi, red. T. Reykowski, Warszawa: Książka i Wiedza 1981. Panek W., Twórczość ludowa jako przejaw psychicznych potrzeb człowieka, Warszawa: PWN 1990. Patologia społeczna, red. T. Szymanowski, Warszawa: WSPS im. Marii Grzegorzewskiej 1991. Perkins D. N., The Mind’s Best Work, Cambridge, MA: Harvard University Press 1981. Piaget J., Studia z psychologii dziecka, przeł. T. Kołakowska, Warszawa: PWN 2006. Pilch T., Lepalczyk I., Pedagogika społeczna, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak 1995. Popek S., Człowiek jako jednostka twórcza, Lublin: Wydawnictwo UMCS 2003. Pospiszyl I., Przemoc w rodzinie, Warszawa: WSiP 1994. Pospiszyl K., Przestępstwa seksualne: geneza, postacie, resocjalizacja oraz zabezpieczenia przed powrotnością, Warszawa: PWN 2005. Pospiszyl K., Psychologiczna analiza wadliwych postaw społecznych młodzieży, Warszawa: PWN 1973. Pospiszyl K., Psychopatia, Warszawa: PWN 1985. Pospiszyl K., Resocjalizacja: teoretyczne podstawy oraz przykłady programów oddziaływań, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak 1998. Pospiszyl K., Żabczyńska E., Psychologia dziecka niedostosowanego społecznie, Warszawa: PWN 1981. Profilaktyka społeczna i resocjalizacja młodzieży. Skrypt dla studentów pedagogiki resocjalizacyjnej, red. B. Urban, Mysłowice: Wydawnictwo GWSP 2004.
IMPULS_pedagogikaresocjalizacyjna_O26_zmianakoloru.indd 193
2014-07-03 21:45:17
194
PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA. W STRONĘ DZIAŁAŃ KREUJĄCYCH
Przetacznik-Gierowska M., Zmiany rozwojowe aktywności i działalności jednostki, w: M. Przetacznik-Gierowska, M. Tyszkowa, Psychologia rozwoju człowieka, t. 1, Zagadnienia ogólne, Warszawa: PWN 2000. Psychologia. Podręcznik akademicki, 3 t., red. J. Strelau, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2000. Psychoterapia. Szkoły zjawiska, techniki i specyficzne problemy, red. L. Grzesiuk, Warszawa: PWN 1994. Public Self and Private Self, red. R. F. Baumeister, New York: Springer-Verlag 1986. Pytka L., Pedagogika resocjalizacyjna: wybrane zagadnienia teoretyczne, diagnostyczne i metodyczne, Warszawa: APS im. Marii Grzegorzewskiej 2001. Pytka L., Raport o stanie wdrażania reformy resocjalizacji w zakładach poprawczych, Warszawa: DSRiN MS 1998. Pytka L., Skala nieprzystosowania społecznego, Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji 1984. Pytka L., Teoretyczne problemy diagnozy w wychowaniu resocjalizującym, Warszawa: Wydawnictwo UW 1986. Pytka L., Zacharuk T., Zaburzenia przystosowania społecznego dzieci i młodzieży: aspekty diagnostyczne i terapeutyczne, Siedlce: WSRP 1995. Radlińska H., Pedagogika społeczna, Warszawa – Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1961. Radochoński M., Osobowość antyspołeczna. Geneza rozwój i obraz kliniczny, Rzeszów: Wydawnictwo WSP 2000. Resocjalizacja: teoria i praktyka pedagogiczna, t. 1, red. B. Urban, J. M. Stanik, Warszawa: PWN – Pedagogium 2007. Retter H., Komunikacja codzienna w pedagogice, przeł. M. Wojdak-Piątkowska, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2005. Reykowski J., Funkcjonowanie osobowości w warunkach stressu psychologicznego, Warszawa: PWN 1966. Reykowski J., Motywacja, postawy prospołeczne a osobowość, Warszawa: PWN 1979. Rogers C. R., Sposób bycia, przeł. M. Karpiński, Poznań: Dom Wydawniczy Rebis 2002. Rogers C. R., Toward a Theory of Creativity, „ETC: A Review of General Semantics” 1954, vol. 11. Rosińska Z., Psychoanalityczne myślenie o sztuce, Warszawa: PWN 1985. Rosner K., Narracja, tożsamość i czas, Kraków: Universitas 2003. Roth D. L., Harris R. N., Snyder C. R., An Individual Differences Measure of Attributive and Repudiative Tactics of Favorable Self-presentation, „Journal of Social and Clinical Psychology” 1988, vol. 2, nr 6.
IMPULS_pedagogikaresocjalizacyjna_O26_zmianakoloru.indd 194
2014-07-03 21:45:17
BIBLIOGRAFIA
195
Scheler M., Istota i formy sympatii, przeł. A. Węgrzecki, Warszawa: PWN 1980. Scott J. P., Aggression, Chicago: University of Chicago Press 1958. Siek S., Struktura osobowości, Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej 1986. Siemaszko A., Społeczna geneza przestępczości: wokół teorii zróżnicowanych powiązań, Warszawa: PWN 1979. Skarga B., Tożsamość i różnica: eseje metafizyczne, Kraków: Znak 1997. Skarżyńska K., Spostrzeganie ludzi, Warszawa: PWN 1982. Skorny Z., Psychologiczna analiza agresywnego zachowania się, Warszawa: PWN 1968. Służba więzienna wobec problemów resocjalizacji penitencjarnej. III Krajowe Sympozjum Penitencjarne, red. W. Ambrozik, P. Stępniak, Poznań – Warszawa – Kalisz: Centralny Zarząd Służby Więziennej i in. 2004. Sobczak S., Celowość wychowania: tomistyczne podstawy teleologii wychowania, Warszawa: Navo 2000. Socjalizacja a agresja, red. A. Frączek, H. Zumkley, przeł. T. Klonowicz, Warszawa: Instytut Psychologii PAN – WSPS im. Marii Grzegorzewskiej 1993. Sokolik M., Psychoanaliza i Ja: kliniczna problematyka poczucia tożsamości, Warszawa: Jacek Santorski & Co 1992. Stanik J. M., Psychologiczne problemy agresji młodocianych w warunkach dyscyplinarnej izolacji, Katowice: Wydawnictwo UŚ 1976. Stępniak P., Wymiar sprawiedliwości i praca socjalna w krajach Europy Zachodniej, Poznań: Ławica 1998. Stryker Sh., Granice wpływu rodziny na socjalizację dzieci, „Przegląd Humanistyczny” 1980, nr 11–12 (182–183). Strzałecki A., Psychologia twórczości. Między tradycją a ponowoczesnością, Warszawa: Wydawnictwo UKSW 2003. Strzałecki A., Twórczość a style rozwiązywania problemów praktycznych, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1989. Studia i rozprawy z pedagogiki resocjalizacyjnej, red. Z. Jasiński, I. Mudrecka, Opole: Wydawnictwo UO 2004. Suchodolski B., Kim jest człowiek?, Warszawa: Wiedza Powszechna 1974. Suchodolski B., Wychowanie mimo wszystko, Warszawa: WSiP 1990. Sullivan C. E., Grant M. Q., The Development of Interpersonal Maturity: Applications to Delinquency, „Psychiatry” 1957, nr 20. Szałański J., Resocjalizacja w zakładie poprawczym, Warszawa: WSiP 1978. Szczukiewicz P., Rozwój psychospołeczny a tożsamość, Lublin: Wydawnictwo UMCS 1998. Szkudlarek T., Śliwerski B., Wyzwania pedagogiki krytycznej i antypedagogiki, Kraków: Impuls 1993.
IMPULS_pedagogikaresocjalizacyjna_O26_zmianakoloru.indd 195
2014-07-03 21:45:17
196
PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA. W STRONĘ DZIAŁAŃ KREUJĄCYCH
Szmajke A., Autoprezentacja: maski, pozy, miny, Olsztyn: Ursa Consulting 1999. Szmidt K. J., Szkice do pedagogiki twórczości, Kraków: Impuls 2001. Szmukier T., Z rozważań nad regulacyjną rolą empatii, „Przegląd Psychologiczny” 1989, nr 4. Szmyd J., Wyzwania i poszukiwania edukacyjne. Szkice z pogranicza filozofii wychowania, Kraków: Wydawnictwo Naukowe AP 2002. Szyszkowska M., Stwarzanie siebie, Warszawa: Interlibro 1994. Szyszkowska M., Twórcze niepokoje codzienności, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1985. Śliwerski B., Pedagogika ogólna. Podstawowe prawidłowości, Kraków: Impuls 2012. Śliwerski B., Współczesne teorie i nurty wychowania, Kraków: Impuls 1998. Tice D. M., Self-concept Change and Self-presentation: The Looking Glass Self is also a Magnifying Glass, „Journal of Personality and Social Psychology” 1992, nr 63. Tokarz A., Dynamika procesu twórczego, Kraków: Wydawnictwo UJ 2005. Tokarz A., Rola motywacji poznawczej w aktywności twórczej, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1985. Trzebiński J., Twórczość a struktura pojęć, Warszawa: PWN 1981. Tyszka Z., Socjologia rodziny, Warszawa: PWN 1972. Tyszkowa M., Zdolności, osobowość i działalność uczniów, Warszawa: PWN 1990. Urban B., Adekwatność polskiego systemu penitencjarnego i resocjalizacyjnego do współczesnych rozmiarów i rodzajów przestępczości, Mysłowice: Wydawnictwo GWSP 2007. Urban B., Pedagogika resocjalizacyjna w strukturze nauk społecznych, w: Pogranicza pedagogiki i nauk pomocniczych, red. S. Palka, Kraków: Wydawnictwo UJ 2004. Urban B., Zaburzenia w zachowaniu i przestępczość młodzieży, Kraków: Wydawnictwo UJ 2000. Urban B., Zachowania dewiacyjne młodzieży w interakcjach rówieśniczych, Kraków: Wydawnictwo UJ 2005. Urban B., Zachowania dewiacyjne młodzieży, Kraków: Wydawnictwo UJ 2000. Wacquant L., Więzienia nędzy, przeł. M. Kozłowski, Warszawa: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa 2009. Weisberg R. W., Creativity. Genius and Other Myths, New York: Freeman 1986. Węgliński A., Mikrosystemy wychowawcze w resocjalizacji nieletnich. Analiza pedagogiczna, Lublin: Wydawnictwo UMCS 2000. Więziennictwo. Nowe wyzwania, red. B. Hołyst, Warszawa – Poznań – Kalisz: Centralny Zarząd Służby Więziennej i in. 2001.
IMPULS_pedagogikaresocjalizacyjna_O26_zmianakoloru.indd 196
2014-07-03 21:45:17
BIBLIOGRAFIA
197
Wilson J. Q., The Moral Sense, New York: Free Press 1993. Wincławski W., Środowisko wychowawcze, „Studia Pedagogiczne” 1974, t. 32. Witkowski L., Rozwój tożsamości w cyklu życia. Studium koncepcji Erika H. Eriksona, Toruń: Wydawnictwo WIT-GRAF 2000. Witkowski L., Tożsamość i zmiana. Wstęp do epistemologicznej analizy kontekstów edukacyjnych, Toruń: Wydawnictwo UMK 1988. Wojciszke B., Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar 2004. Wojnar I., Sztuka jako podręcznik życia, Warszawa: Nasza Księgarnia 1984. Wokół problemów tożsamości, red. A. Jawłowska, Warszawa: Wydawnictwo LTW 2001. Wołoszyn S., Nauki o wychowaniu w Polsce w XX wieku: próba zarysu encyklopedycznego, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Edukacyjnych 1992. Wójcik D., Nieprzystosowanie społeczne młodzieży. Analiza psychologiczno-kryminologiczna, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1984. Wójcik D., Środowisko rodzinne a agresywność młodzieży, w: Funkcjonowanie rodziny a problemy profilaktyki społecznej i resocjalizacji, red. M. Ziemska, A. Kwak, Warszawa: Wydawnictwo UW 1981. Wysocka E., Diagnoza w resocjalizacji: obszary problemowe i modele rozwiązań w ujęciu psychopedagogicznym, Warszawa: PWN 2008. Zacharuk T., Udział i powiązania czynników biopsychicznych, socjokulturowych i sytuacyjnych w genezie nieprzystosowania społecznego uczniów, praca doktorska, Warszawa: WSPS 1991. Zarys pedagogiki, red. B. Suchodolski, Warszawa: PWN 1965. Zdrowie psychiczne, red. K. Dąbrowski, Warszawa: PWN 1981. Ziemska M., Postawy rodzicielskie, Warszawa: Wiedza Powszechna 1973. Ziemska M., Rodzina a osobowość, Warszawa: Wiedza Powszechna 1975. Ziółkowski M., Znaczenie, interakcja, rozumienie. Studium z symbolicznego interakcjonizmu i socjologii fenomenologicznej jako wersji socjologii humanistycznej, Warszawa: PWN 1981. Zmiana społeczna i doświadczenia polskie, red. J. Kurczewska, Warszawa: IFiS PAN 1999. Znaniecki F., Socjologia wychowania, Warszawa: PWN 2001.
IMPULS_pedagogikaresocjalizacyjna_O26_zmianakoloru.indd 197
2014-07-03 21:45:17
198
PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA. W STRONĘ DZIAŁAŃ KREUJĄCYCH
Nota edytorska Przy pisaniu tej książki autor korzystał z fragmentów własnych książek, które zostały wcześniej opublikowane. Są to: Metody twórczej resocjalizacji, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2007. Kryzys resocjalizacji, czy(li) sukces działań pozornych, Warszawa: Wydawnictwo Pedagogium 2013. Teoretyczne podstawy metodyki kulturotechnicznych oddziaływań resocjalizacyjnych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2006.
IMPULS_pedagogikaresocjalizacyjna_O26_zmianakoloru.indd 198
2014-07-03 21:45:17
Indeks osób A Adler A. 33, 68, 134 Akert R. M. 19, 32–33, 36, 123 Allport G. W. 85 Ambrozik W. 15, 45, 63, 74, 77, 87, 162, 177 Anderson B. 23, 48 Arieti S. 108, 113 Aronson E. 19, 26, 30, 32–35, 43–45, 49, 123, 126 Arystoteles 53 Auston J. 55 B Bałandynowicz A. 63, 74, 77, 140 Banasiak J. 87 Baron R. 32, 109 Bartkowicz Z. 63, 87 Baumaister R. 37–38, 127 Bauman Z. 120
Beccaria C. 54, 56 Bentham J. 56 Bernstein B. 40–41 Bielańska A. 173 Bińczycka J. 95 Boden J. 37–38 Borzęcki A. 92 Bourdieu P. 57 Bovet P. 33 Bruner J. S. 41–42, 109 Brzezinka W. 95 C Campbell D. T. 111 Castells M. 22, 48–49 Ciosek M. 63, 87 Comte A. 55, 60 Czapów Cz. 11, 15–17, 47–48, 51, 54, 62, 68, 75, 84, 87–88, 91, 94, 116–117, 141, 148, 155–156, 158–159, 177
IMPULS_pedagogikaresocjalizacyjna_O26_zmianakoloru.indd 199
Czapów G. 68 D Dąbrowska A. 45 Dąbrowski K. 85, 109, 116, 152 De Bono E. 109, 113 Dewey J. 109 Dobrołowicz W. 97, 101–102, 109, 115 Dollard J. 35–36, 91 Drat-Ruszczak K. 109 Dudzikowa M. 95 Durkheim É. 55, 60 E Eliasz H. 28 Epstein R. 108, 112 Erikson E. H, 68 Eysenck H. J. 108 F Felson R. B. 25, 123
2014-07-03 21:45:18
200
PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA. W STRONĘ DZIAŁAŃ KREUJĄCYCH
Festinger L. 125 Fontana D. 118, 156 Foucault M. 57 Frączek A. 31, 35 Frechétte M. 72 Freud Z. 27–28, 30, 33, 68, 109 Fromm E. 68 G Gałdawa A. 146 Gertsmann S. 95, 109 Giddens A. 17, 19, 38, 43, 76, 119–121, 123 Goffman E. 25, 39, 78–79, 91, 120, 124, 128–129, 135 Gołaszewska M. 109 Goodman N. 19, 43–45, 48–49, 163 Gordon T. 95, 177 Góralski A. 92, 97, 106–108, 115 Gralewski J. 97 Grant M. Q. 68, 73 Grzegorzewska M. 11 Guilford J. P. 111 Gurycka A. 95, 177 H Haag E. 56 Hall S. 23, 48–49 Hart H. 55 Hegel G. 54 Helsen H. 55 Herbart J. F. 59 Hirsch A. 56, 72 Hołówka J. 53 Horney K. 68
I Ianotti R. 31 Ihering R. 55 J Jacob F. 109 Janowski A. 150 Jarosz E. 149, 160 Jasiński Z. 63, 87 Jedlewski S. 15–16, 62, 75, 87–88, 148, 177 Jellinek G. 55 Jones E. E. 125 Jundził J. 95 Jung C. G. 68, 109 K Kaczyńska W. 118, 156 Kanarek-Lizik D. 45 Kant I. 54 Katz L. R. 30 Kelly G. 81–82, 135 Klonowicz T. 31 Kłoskowska A. 20, 46, 141 Kochańska G. 31 Kocowski T. 92, 142, 144 Kofta M. 31, 35 Kołakowska-Przełomiec H. 87 Konopczyński F. 20 Konopczyński M. 20, 31–32, 49, 53–54, 63, 67–68, 75, 77, 83, 85, 87, 93, 118–119, 128, 140, 145, 147, 152–153, 156, 158, 161–162, 167, 172
IMPULS_pedagogikaresocjalizacyjna_O26_zmianakoloru.indd 200
Konopnicki J. 11, 15–16, 62, 87, 94 Kopeć-Chróścicka M. 50 Kosyrz Z. 95, 118, 149–152, 156, 161, 177 Kowalski J. 11, 44–45, 48, 62, 95, 127, 129 Kozielecki J. 83, 85, 96, 98–99, 102, 109 Krahé B. 37 KrotochwÍl S. 68–69 Kunda Z. 125 Kunowski S. 177 Kupisiewicz C. 177 Kwiatkowska H. 23, 123 Kwieciński Z. 88, 150, 177 L Leary M. R. 127–132 LeBlanc M. 72, 91 Lepalczyk T. 177 Lipkowski O. 11, 15, 62, 94 Lockwood P. 125 Ł Łobocki M. 177 Łukaszewski W. 42, 49, 109 M Machel H. 15, 61–63, 74, 87, 94, 140, 150, 153, 177 Malewski A. 64
2014-07-03 21:45:18
INDEKS OSÓB
Malicka M. 108 Maslow A. 50, 85, 92, 97, 115 McDougall W. 32–33 McLuhan M. 21, 48–49 Mead G. 30, 46, 85 Melchior M. 123 Melosik Z. 123, 177 Mika S. 30 Miller N. 35–36, 91 Miller R. 41, 131 Mudrecka I. 63, 87 N Nawroczyński B. 177 Nęcka E. 28–29, 83, 85, 92, 97, 102–104, 106, 108–109, 111–114, 142–146, 148 Nikitorowicz J. 123, 177 Nowacki T. 141 Nowak B. M. 45, 63, 77, 87 O Okoń W. 95, 178 Ong W. 21 P Palka S. 55 Panek W. 109 Perkins D. N. 113 Piaget J. 26 Pilch T. 177 Platon 53 Popek S. 108, 115 Pospiszyl K. 15, 26–27, 49, 61–62, 64, 87, 94, 178
Postman N. 21 Pytka L. 15–16, 20, 43, 49, 54, 61–63, 72–75, 88–91, 93–94, 119, 140, 148, 160, 162–163, 177 R Radlińska H. 95, 100 Rank O. 27 Reik T. 28, 30 Reykowski J. 26, 32, 35, 49, 85 Rogers C. R. 85, 92, 115, 139 Rosińska Z. 109, 111 Rowid H. 96 S Schaffer R. 27 Scheler M. 28 Sękowa H. 92, 142 Siek S. 152 Siemieniecki B. 38 Siuta J. 85, 135 Skarżyńska K. 49, 93 Skuza A. 45, 66 Sobczak S. 95, 178 Staniaszek M. 45, 66 Stanik J. M. 148 Strelau J. 109 Stryker S. 45–46 Strykowski W. 38 Strzałecki A. 109–112, 115 Suchodolski B. 85, 89, 95–98, 178 Sullivan H. S. 27–28, 68, 73
IMPULS_pedagogikaresocjalizacyjna_O26_zmianakoloru.indd 201
201
Suls J. M. 25, 123 Szałański J. 88 Szekspir W. 78 Szkudlarek T. 177 Szmajke A. 128–129 Szmidt K. J. 85, 92, 96, 100–101 Szmukier T. 27, 29 Szmyd J. 177 Szuman S. 96 Szyszkowska M. 109 Ś Śliwerski B. 88, 148, 150, 152, 156, 177 Śnieciński J. M. 108 T Tesser A. 25, 123 Tokarz A. 92, 108, 115, 142–144 Tomaszewski T. 31 Trzebiński J. 92, 109 Tyszka Z. 49 Tyszkowa M. 109 U Urban B. 15, 49, 54–55, 63, 74–75, 77, 80, 88–89, 94, 119, 134, 140, 148, 178 W Wacquant L. 57, 66 Wellman B. 21, 48–49 Węgliński A. 63 Wieczorkowska G. 19 Wiesberg R. W. 109, 113, 146
2014-07-03 21:45:18
202
PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA. W STRONĘ DZIAŁAŃ KREUJĄCYCH
Wilson T. D. 19, 32–33, 36, 123 Witkowski L. 177 Wojciszke B. 26, 29, 43, 45, 49, 152 Wojnar I. 108, 178
Wołoszyn S. 95 Wysocka E. 149, 160 Z Zacharuk T. 45, 49, 88, 162–163
IMPULS_pedagogikaresocjalizacyjna_O26_zmianakoloru.indd 202
Znaniecki F. 19, 43–46, 49, 78 Zumkley H. 31 Ż Żabczyńska E. 62, 87
2014-07-03 21:45:18
Indeks rzeczowy A Afirmacja 163–164 Agresja 32–34, 131–132, 134 Autoprezentacja 127–132, 136, 173 B Behawioryzm 33–34, 60, 63–67, 70, 81, 83, 111–112 D Destygmatyzacja 134–137, 148, 163–164 Didaskaliocentryzm 59 Dysonans poznawczy 82, 125–126 E Ekonomia punktowa 64, 179 Emocje 19, 24, 26–32, 37, 39, 41, 49, 51, 57, 67–69, 72–73, 80, 82, 85, 100, 103–105, 108, 128, 131, 134, 142–143, 160, 170–172, 174–175 Empatia 26–32, 38 Erozja tożsamościowa 39
IMPULS_pedagogikaresocjalizacyjna_O26_zmianakoloru.indd 203
F Frustracja 35 G Gestalt 111 Grupa rówieśnicza 80 H Heurystyka (zob. też nurty pedagogiki kultury) 92, 96, 114 I Idealizacja 78 Identyfikacja 9, 23, 28, 30, 43–44 Instynkt walki 32–33 Interakcjonizm 46–47, 84 Internalizacja 9, 43–44 J Ja cechy strukturalne 24, 82, 124, 135 Jaźń 46–47 Język 40–42
2014-07-03 21:45:18
204
PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA. W STRONĘ DZIAŁAŃ KREUJĄCYCH
K Kara 55–56, 64–66, 179 Klasyfikacja zasad resocjalizacyjnych 158–159 Klimat socjalizacyjny 51, 168 Kompetencje wychowawcze 118 Komunikacja interpersonalna 40–42 Koncepcje (zob. też behawioryzm) hormistyczne 81 humanistyczne (wielowymiarowe) 63, 72–75, 85 interaktywne 77–81, 84–85 kognitywne 81–85, 135 psychodynamiczne 63, 67–72, 81, 83, 85 Kreowanie resocjalizacyjne zob. wychowanie Kryzys zmiany 10–11 Kultura socjalizacyjna 75–76 Kulturotechnika 140–141 L Lęk społeczny 12, 67 M Mechanizmy obronne 51 Metody treningowe 64 twórczej resocjalizacji 117–118, 140, 144 Metodyka resocjalizacji 138–176 Model zróżnicowanych oddziaływań 73 Mowa 41 Motywacja 26, 39, 50, 68–69, 82, 85, 92, 99, 103–105, 112, 128, 142–144, 160, 170–172, 174–175 Myślenie 145, 147, 160, 170–172
IMPULS_pedagogikaresocjalizacyjna_O26_zmianakoloru.indd 204
N Naśladownictwo 9, 44 Niedostosowanie społeczne 9–10, 15–16, 61, 63–65, 70, 77, 80, 83, 93, 120, 124–125, 127, 131 Nurty pedagogiki kultury człowieka innowacyjnego i transgresyjności J. Kozieleckiego 96, 98–100 heurystyczny A. Góralskiego 97, 106–108 lekcja twórczości K. Szmidta 96, 100–101 psychodydaktyka kreatywności W. Dobrołowicza 97, 101–102 trening twórczości E. Nęcki 97, 102–106, 114 wychowanie do twórczego życia B. Suchodolskiego 96–98 P Pajdocentryzm 59 Pamięć 145–147, 160, 170–172 Paradygmat funkcjonalistyczny 58 humanistyczny 59 interpretatywny 59 strukturalistyczny 58 Pedagogika kultury 59, 77, 92–111 neopozytywistyczna 59–60 resocjalizacyjna a pedagogika specjalna 61 resocjalizacyjna klasyczna 62–75 resocjalizacyjna kreująca 75–137 twórczości 77, 85, 92–111, 148 Percepcja 144–145, 160, 170–172 Pobudliwość 37 Poczucie własnej wartości 37–38
2014-07-03 21:45:18
INDEKS RZECZOWY
Podatność emocjonalna 37 Postawa pedagogiczna 161–162 Potencjały 17, 19, 40, 77, 81, 83–84, 101, 105, 116–117, 139, 164, 180–182 diagnoza 160 Potrzeby 50–51 Pozorne przystosowanie społeczne 65, 67, 75, 179 Przyjmowanie perspektywy 37 R Resocjalizacja a instytucje resocjalizacyjne 13–14 opieka 158–159, 163–164 pedagogika specjalna 11 prawo 11–12 sport 172–176 teatr 172–176 terapia 12–13, 68–71, 85, 158–159, 179 Resocjalizacja w XX wieku 57–58 oświeceniu 54–55 pozytywizmie 55–56 starożytności 53–54 Resocjalizacji definicja 9 Rodzina 45–48 Rola 76 dewiacyjna 14, 16, 38–39, 52 społeczna 9–10, 13, 16, 18–19, 21, 24–25, 44, 46, 52, 77–78, 90, 123, 134–135 Rozproszenie i ruminacja 37 S Samoocena 39, 129 Samokontrola 37 Samorealizacja 91–92 Schematy cech 47
IMPULS_pedagogikaresocjalizacyjna_O26_zmianakoloru.indd 205
205
Skrypty 49, 127, 135–136 Socjalizacja 17–20, 89–90, 131, 163 realna 40–52 wirtualna 20–40 Socjalizacji fazy 44 Stereotypy 49, 147 Strategia resocjalizacyjna 164–169 Stygmatyzacja społeczna 14, 16, 133–137, 163 Styl atrybucji wrogi 37 Ś Środowisko (zob. też rodzina, grupa rówieśnicza) 19–20, 45–48, 122 T Teatr życia codziennego E. Goffmana 77–79, 91, 129 Techniki resocjalizacyjne 169–172 Teoria frustracji – agresji 35–36, 91 kontroli społecznej 72–73 poznawcza Kelly’ego 81–83, 135 resilience 80–81 rozwoju dojrzałości interpersonalnej 73 sieciowa 22 transgresji 83 uczenia się społecznego 64 zachowania przestępczego LeBlanca 72–73, 91 Teorie twórczości klasyczne 109–110 współczesne 109–115 The Interpersonal Maturity Level Classification System 73 Tożsamość 119–134 dewiacyjna 38–39, 84, 119–120, 134, 136–137, 179
2014-07-03 21:45:18
indywidualna 16, 18, 38, 40, 76, 83, 164 kryzys (płynna tożsamość) 119–120 społeczna 16–19, 21–22, 24, 38–40, 43, 52, 76, 123, 163–164 wizualizacja 128, 132, 134, 136 Trening twórczości zob. nurty pedagogiki kultury Twórcza resocjalizacja 54, 77, 85–86 Twórczość/kreatywność (zob. też nowe nurty pedagogiki kultury) 76, 115, 139, 141 W Wgląd 69, 111 Wrogie zniekształcenie atrybucji 82 Wspólnota wyobrażona 23
IMPULS_pedagogikaresocjalizacyjna_O26_zmianakoloru.indd 206
Wychowanie definicja 89–95 resocjalizujące 115–119, 158–159 kreowanie resocjalizacyjne 117, 119, 140, 148–159, 161–162, 182 kreujące 87–137, 140 metodyka 88–89 postępowanie resocjalizacyjne 116, 118–119, 139–140, 159 teleologia 88 teoria 88–89 Wyobraźnia 145, 148, 160, 170–172 Z Zachowania agresywne 32, 37 Zmiana resocjalizacyjna 119–134, 164–165
2014-07-03 21:45:18
Peagogika-kognitywna_5a:Layout 1
2013-08-06
17:59
Page 242
Komitet Nauk Pedagogicznych PAN poleca
http://pedagogium.pl/wydawnictwo/ pedagogika-spoleczna.html
http://pedagogium.pl/wydawnictwo/ rocznik-resocjalizacja-polska.html
http://www.staff.amu.edu.pl/ ~pedszkol/rocznik_pedagogiczny/
http://nowa.chat.edu.pl/skroty/ studia_z_teorii_wychowania.htm
IMPULS_pedagogikaresocjalizacyjna_O26_zmianakoloru.indd 208
2014-07-03 21:45:18