270
Hasta Toplumlar
sel inanç ve uygulamaların adaptif olduğu bakışının uzun bir süredir önde gelen savunucularından Marvin Harris, son zaman larda şu şaşırtıcı sonuca ulaştı; " . . . kültürel evrimin bütün büyük adımları, neler olduğunun bilinçli bir anlayışı olmadığında ger çekleşti ." Harris "20. yy.ın plansız, istenmeyen ve beklenmeyen değişimlerin, hakiki bereketi gibi göründüğünü" eklemiştir.43 İnsanların sorunlarını çözmek amacıyla rasyonel, hesaplan mış kararlar küçük toplumlarda nadiren görülür. Çoğu zaman insanların nasıl balık tuttukları, avlandıkları, tarım yaptık.lan, ritüellerini yönettikleri, çocuklarını kontrol ettikleri ve boş za manlarını geçirdikleri kararlara konu değildir ya da en azından bu gibi aktiviteleri nasıl daha etkin veya zevkli hale getirme üze rine tartışılmaz. İnsanlar hayatlarında çeşitli şeyler hakkında dur madan şikayetçidir; bazen yeni bir şeyler deneyebilirler ancak inançları veya sosyal kurumlarda herhangi bir temel değişiklik girişimi yoktur. Büyük değişiklikler genellikle bazı dış olay veya durum -işgal, salgın, kuraklık- tarafından empoze edilmektedir. Bu tür olayların yokluğunda, insanlar geleneksel çözümlere da yanarak nasıl olduğunu bilmeden sonuçlandırmak eğilimindedir; yani, önceki durumlara tepki olarak ortaya çıkan çözümlerdir. Çoğu nüfus optimal çözüm arayışı içinden rasyonel hesap yap madan kurtulmayı başarabilmiştir. Bu durum, mesela halk top lumlarının normalde yaşamlarını sürdürmek için stratej iler uyar ladığı ama
gıda veriminin en yüksek seviyesinin çok altında
olduğu ve yeni gıda sağlayan uygulamalar daha fazla gıda üretse bile, risk olarak neyi algıladıklarını muhafaza ederek değişime direnmelerine benzer. İnsanların değişim için isteksizliği -Efelerin ağ ile avlanmayı uyarlaması gibi- bazı antropologları ekonomik stratej ilerini "en düşük risk" ve "en az çaba" gibi terimlerle adlandırmasına yol açtı. En iyi şekilde yararlı olması nedeniyle değil de içerisindeki değişimlerin apaçık gerekli olmadığı derecede işlevini yerine getirmesi nedeniyle geleneksel çözümler ve uzun soluklu inanç ve uygulamalar devam etme eğilimindedir. Modem ülkelerde