INTERVIEW X
DOOR Edgar Kruize
Bloeddrukmetingen in eigen hand
W
aar de patiënt in een ver verleden letterlijk en figuurlijk het lijdend voorwerp in de zorg was, wordt deze meer en meer leidend. Moderne technieken maken dat een deel van de (huisartsen)zorg ook heel goed in de thuisomgeving kan worden uitgevoerd door de patiënt zelf. Bijvoorbeeld het meten en monitoren van de eigen bloeddruk. Waarbij de huisarts een belangrijke vinger aan de pols houdt door de resultaten te interpreteren. Interpreteren is in het geval van bloeddrukmetingen hoe dan ook een taak die de huisarts serieus neemt. Een veel voorkomend fenomeen is het ‘wittejassensyndroom’. De spanning die een patiënt opbouwt als deze in de wachtkamer van de dokter zit, zorgt voor een hogere bloeddruk, met een vertekende bloeddrukmeting die daar uit voortkomt. Een huisarts moet bij een meting dus terdege de nervositeit van de patiënt in de gaten houden. Net als andere variabelen. Het thuis meten door de patiënt zelf geeft een beter beeld van de gemiddelde bloeddruk, dan de incidenteel in de spreekkamer gemeten waarden. Huisarts Peter Kreek uit Amersfoort stelt dat hij thuismetingen zeker toejuicht. Al zijn er nog wel een aantal zaken om in de gaten te houden. ALLES IN KAART “Wereldwijd heb je een beweging die ik uitermate interessant vind”, aldus Kreek. “Deze heet Quantified Self en houdt zich bezig met het in toene-
mende mate integreren van technologische oplossingen, met het doel informatie te verzamelen over zichzelf en hiervan te leren. Het resultaat is het zogenaamde ‘selftracking’, waarbij mensen minutieus bijhouden hoeveel ze dagelijks bewegen, hoe veel en hoe lang ze slapen, wat hun hartslag en bloeddruk is, wat zij eten et cetera. Wie de nieuwste iPhone-software heeft, ziet daar nu ook automatisch een appje in waarbinnen mensen alles kunnen bijhouden. Het is een niet te stoppen ontwikkeling, waarbinnen mensen het idee hebben dat ze door alles in kaart te hebben ook zichzelf en hun lichaam beter leren kennen. Thuis bloeddruk meten is in veel gevallen ook een automatisch voortvloeisel van deze levensstijl. Maar ook als huisarts raad ik sommige patiënten aan om hun bloeddruk zelf goed in de gaten te houden.” INVENTARISATIE Kreek geeft aan dat er doorgaans wel een goede aanleiding moet zijn om mensen thuis de eigen bloeddruk te laten meten. Bijvoorbeeld voor een patiënt die een verhoogde kans op hart- en vaatziekten heeft, die baat
“Je geeft patiënten een rol in het eigen gezondheidsproces” 22
huisartsenservice
kan hebben bij een (langdurige) zelfmeting. Daarbij is de apparatuur die wordt gebruikt van groot belang. “Vooropgesteld, de 24-uurs bloeddrukmeting is voor de huisarts de gouden standaard”, aldus Kreek. “Doordat deze langere tijd achtereen meet, wordt het verloop van de bloeddruk goed in kaart gebracht en daar is voor de huisarts veel uit op te maken. Veel meer dan een incidentele meting in de praktijk. Je kunt bijvoorbeeld zien of mensen tijdens hun slaap een lagere bloeddruk hebben, of de bloeddruk schommelt gedurende de dag. Het is een inventarisatie. Een nul-meting, zo je wil. De huisarts kan op basis daarvan goed inschatten of thuismetingen nodig zijn en die kunnen dan als ‘follow up’ worden ingezet.” BETROUWBARE METING Er zijn inmiddels diverse instituten die de betrouwbaarheid van bloeddrukmeters testen en beoordelen. Onder meer de Nederlandse Hartstichting beoordeelt bijvoorbeeld jaarlijks de lijst van het Dabl-instituut en die testen op hun beurt weer de betrouwbaarheid op basis van internationale protocollen. De techniek anno 2015 is dusdanig, dat er volgens Kreek amper meer écht slechte bloeddrukmeters op de markt zijn. “De apparaten van jaren terug waren vooral leuke gadgets. Tegenwoordig zijn er eigenlijk alleen nog maar hoogwaardige producten op de markt.” Wel geeft hij aan dat hij een patiënt altijd adviseert om een klinisch gevalideerde bovenarmmeter te gebruiken. “Er zijn ook polsmeters
op de markt, maar meten via de pols is gevoeliger voor fouten. Bovenarmmetingen geven een veel beter betrouwbaar beeld”, aldus Kreek, die aangeeft dat juist het betrouwbare beeld een reden is om patiënten een thuismeting aan te raden. “Je geeft hen een rol in het eigen gezondheidsproces door hen een- of tweemaal per week een meting te laten doen. Na een aantal weken of maanden kunnen de resultaten in grafiekjes worden gezet en dat geeft een uitermate betrouwbaar beeld van iemands bloeddruk. Dit terwijl het voor de patiënt minder intensief is, want elke keer opnieuw naar de huisarts voor een meting is niet prettig.” PERSOONLIJK ADVIES In het hele proces heeft de huisarts een adviserende rol. De huisarts is dan ook degene die de uitkomsten duidt en het totaalplaatje in de gaten houdt. “Veel mensen die vanuit de ‘Quantified Self-gedachte’ de bloeddruk bijhouden, kunnen de cijfers niet interpreteren en hebben ‘een
normale bloeddruk’ als doel op zich”, zo stelt Kreek. “Terwijl het niet zozeer om de hoge bloeddruk gaat, dat is slechts een onderdeel van het volledige risicoprofiel, waar bijvoorbeeld ook cholesterol, stress, roken en veel andere zaken bij horen. Alleen de cijfertjes zeggen niets als je die niet kunt interpreteren.” Voor een patiënt is het dan ook goed om een echte, niet-digitale, vraagbaak te hebben. Dat kan in het geval van de apparatuur ook de zorgwinkel, medisch speciaalzaak of apotheek zijn, waar de klant uitleg over de bloeddrukmeter krijgt en zo nodig terug kan komen met vragen of voor controle. “Digitaal is voor zorgvragen van dit kaliber – in dit geval over bloeddruk - veelal ‘te plat’. Persoonlijk advies is beter, vanwege het intermenselijke contact waarbij je over en weer door bijvoorbeeld intonatie veel meer helderheid schept. Voor de zorgverlener gaat het in deze om het inschatten van het risicoprofiel, het kanspercentage dat zich een ‘event’ voordoet. Dat is beter in te schatten bij persoonlijk contact.” 23
huisartsenservice
TREND De komende jaren ziet Kreek de zorg ingrijpend veranderen met dank aan de ontwikkelingen op het gebied van e-health. Wel geeft hij aan dat er nog wel een shake-out moet plaatsvinden en er voor de huisarts richtlijnen moeten gaan komen. “Daarvoor is het wachten op de wetenschap, richtlijnen zijn ‘evidence based’. Maar de ontwikkelingen gaan snel en daardoor neemt de druk op de wetenschap ook toe om sneller met resultaten te komen. Het genoemde appje op de iPhone lijkt misschien onbeduidend, maar het feit dat het er standaard in zit zegt iets. Mensen zijn steeds meer met hun gezondheid bezig, willen daar ook actief mee bezig zijn en worden door een goede gezondheid ook steeds ouder. Dat is een trend die zich op steeds grotere schaal gaat doorontwikkelen. De positie van de huisarts hierbinnen gaat enorm veranderen, daar ben ik van overtuigd. Die ontwikkeling fascineert me enorm.”