3 | Maksymilian Gierymski,
„Noc”, 1872-1873, olej na płótnie, wym. 46,5 x 81 cm (w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie)
4 | Maksymilian Gierymski, „Wiosna w małym miasteczku”, 1872-1873, olej na płótnie, wym. 73 x 124 cm (własność Marii i Pawła Dąmbskich, fot. ze zbiorów właścicieli) 5 | Maksymilian Gierymski, „Polowanie »par force« na jelenia”, 1874, olej na płótnie, wym. 96,5 x 192 cm (w zbiorach Kunsthalle w Kilonii)
3
6 | Jan Chełmiński,
„Polowanie z chartami”, 1875, olej na płótnie, wym. 34 x 53 cm (w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie)
7 | Adam Chmielowski, „Biwak powstańców w lesie”, 1873-1874, olej na płótnie naklejonym na tekturę, wym. 62 x 28 cm (własność Zgromadzenia Braci Albertynów w Krakowie)
..................................................
4 której artysta lub poeta przekonaniem i sympatiami należał. […] Tylko imię artysty, który czuł jak człowiek swego czasu, a wolno mu czuć silniej, zapisane będzie na karcie [historii]” (Maksymilian i Aleksander Gierymscy. Listy i notatki, oprac. H. Stępień, J. Starzyński, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1973, s. 176). Odstąpiono zatem od formuły typowej wystawy monograficznej, polegającej na zgromadzeniu jak największej liczby dzieł z dorobku artysty, na rzecz prezentacji jego twórczości w zestawieniu z monachijskim środowiskiem, z zaakcentowaniem artystycznych następstw w sztuce polskiej drugiej połowy XIX w. Wybór obejmuje zespół reprezentatywnych dzieł Maksymiliana Gierymskiego (55 obrazów olejnych, 55
12
| Spotkania z Zabytkami
prac na podłożu papierowym, album oraz szkicownik), zestawionych z pracami twórców polskich, niemieckich, francuskich oraz węgierskich (44 obrazy olejne oraz 9 prac na podłożu papierowym), m.in.: Józefa Brandta, Adama Chmielowskiego, Józefa Chełmońskiego, Stanisława Witkiewicza, Alfreda Wierusza-Kowalskiego, Władysława Maleckiego, Eduarda Schleicha st., Jean-Louis-Ernesta Meissoniera, Ludwiga Hartmanna i Mihály’ego Munkácsy’ego. Oprócz sztandarowych dzieł Gierymskiego, takich jak np.: „Adiutant sztabowy”, „Konna kawalkada w brzezince”, „Obóz Cyganów I”, „Noc” oraz „Patrol powstańców”, atrakcją wystawy będzie niewątpliwie ostatni obraz artysty „Polowanie »par force« na jelenia” ze zbiorów Kunsthalle 3-4 2014
w Kilonii oraz, po raz pierwszy prezentowana w Polsce, przez długi czas uważana za zaginioną, „Wiosna w małym miasteczku” z kolekcji prywatnej w Buenos Aires. Na temat „Polowania »par force« na jelenia” ciężko już chory na gruźlicę artysta pisał 18 lutego 1874 r. do Jadwigi Tomaszewiczowej z Rzymu: „[…] od 3-ch blisko tygodni przy stalugach siedzę, na których na pół już zrobiony obraz. Nie mogłem już dłużej obejść się bez mazania i pomimo oporu Olesia [brata malarza] rozpocząłem malowanie. Siedząc w fotelu i mało się z miejsca podnosząc, nie czuję przy robocie wielkiego sfatygowania”. Podobnie, dnia następnego, do przyjaciela Kazimierza Epplera, z dłuższym uzasadnieniem potrzeby sięgnięcia po pędzel: „[…] nic nie pomogły opór