ZABYTKI W KRAJOBRAZIE
6
7 6 | Spichlerz z Pszowa, przełom
XVIII i XIX w., na terenie skansenu chorzowskiego
7 | Spichlerz w Krzanowicach, przy ul. Raciborskiej 5, koniec XVIII w. 8 | Spichlerz w Sudole (Racibórz), przy ul. Mariańskiej 110, połowa XIX w. 9 | Spichlerz w Wojnowicach, przy ul. Rostka 29, przełom XVIII i XIX w. (zdjęcia: Antoni Kreis)
9
8 licznych pól. Jego ściany zbudowane zostały z podwaliny dębowej, powyżej z brusów świerkowych – od zewnątrz obrzuconych gliną, bielonych. Po przeniesieniu do skansenu spichlerz odtworzono według pierwowzoru wraz z zastanym wyposażeniem. W Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu-Bierkowicach znajduje się spichlerz
............................................................
przeniesiony z miejscowości Zawada Książęca. Reprezentuje on typ kopulasty, szczególnie popularny na terenie wsi raciborskiej. Spichlerze kopulaste na terenie Raciborszczyzny ulegają stopniowej degradacji. Wraz z rozwojem gospodarstw, budową nowych domów, stają się dla ich właścicieli niepo-
trzebne. Inne w wyniku braku troski gospodarzy i zmiany przeznaczenia powoli popadają w ruinę. Niewiele pomaga nawet to, że zostały objęte opieką konserwatorską. Tylko kilka lamusów znajduje się w stosunkowo dobrym stanie dzięki właściwej opiece. Damian Adamczak
KOŚCIOŁY DREWNIANE W WIELKOPOLSCE
K
siążka autorstwa Aleksandra Jankowskiego Kościoły drewniane o zdwojonej konstrukcji ścian w Wielkopolsce (Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2009) jest monografią unikatowej grupy wielkopolskich świątyń drewnianych z XVII-XVIII w. Pierwszą część publikacji stanowi opis dotychczasowych badań nad drewnianą architekturą sakralną w Polsce i geneza rozwiązań konstrukcyjnych w tego typu obiektach. Badane budowle sakralne określa autor „świątyniami o zdwojonej konstrukcji ścian”; grupę tę wyróżnia „architektoniczna struktura ścian obwodowych, którą tworzą dwa równoległe ustroje: szkieletowy oraz z litego drewna”. Aleksander Jankowski dokonuje ich typologii jako przysłupowe, quasi-przysłupowe i szkieletowo-dylowe, charakteryzuje też strukturę ścian kościołów, systemy nośne ich dachów, więźby, przedstawia fundatorów i budowniczych świątyń, opisuje zdobiące je dekoracje. Wyniki własnych badań autor konfrontuje ze źródłami archiwalnymi (traktatami architektonicznymi, poradnikami budowlanymi, podręcznikami gospodarowania) i sytuuje na tle europejskiej literatury przedmiotu.
Spotkanie z książką
Drugą część książki stanowi katalog, w którym przedstawionych jest 45 wielkopolskich świątyń (włącznie z już niezachowanymi) o zdwojonej konstrukcji ścian, uszeregowanych w porządku alfabetycznym według nazw miejscowości, w których się znajdują (lub znajdowały) – od Błociszewa do Samarzewa. Szczegółowym opisom towarzyszą fotografie, plany architektoniczne, rysunki poglądowe połączeń konstrukcyjnych i bibliografia. Uzupełnieniem publikacji jest indeks miejscowości, słownik wybranych terminów ciesielskich oraz krótkie streszczenia w języku angielskim i niemieckim. Książkę (cena: 60 zł) można nabyć za pośrednictwem strony internetowej wydawcy (www.wydawnictwo.ukw.edu.pl).
...............................................................................................................................................................................................................................
Spotkania z Zabytkami
3-4 2010 |
45