—Balkan Savaşı-— Türkiye’yi daha da yumuşakbaşlı olma ya zorladı. Türkiye, İngiltere’ye, Bağdat-Basra Körfezi bö lümünün yapımı imtiyazını vermeyi kabul etti, ama Ingilizler daha büyük bir ödün koparmak için olayların geliş mesini bekliyorlardı. Sonunda, 7 Şubatta, Ingiliz-Türk an laşması onaylandı. Bu anlaşmaya göre Türk hükümeti Ku veyt üzerinde Ingiliz himayesini kabul ediyor, buna karşı lık Ingiltere Türkiye’ye 3 milyon sterlinlik bir istikraz ile ilgili güvence veriyor ve gelecekte parasal yardım vaadediyordu. Bağdat demiryolunun son noktası olarak Basra ka bul edildi. Basra-Kuveyt bölümünü, Ingiltere kendisi kur maya girişti. Bütün bunlar için Ingiltere %4’lük bir güm rük artırımını kabul etmeye hazırdı. Kısa bir zaman sonra, 15 Haziran 1914’te Ingiltere ile Almanya arasında anlaşma imzalandı. Bu anlaşma gere ğince Basra, Bağdat hattının son noktası olarak kabul edi liyordu. Körfeze çıkış yoktu. Buna karşılık Ingiltere yolla rın bitirilmesiıle engel çıkarmamayı ve Bağdat ve Musul illerinde rakip imtiyazlar elde etmemeyi yükümleniyordu. Bağdat Demiryolu Şirketi, Ingiliz sermayesi ve iki Ingiliz müdür kabul etmeyi yükümleniyordu. Bağdat ve Basra’da liman yapımında %40 oranında bir Ingiliz sermayesi katı lımı kabul edilecekti, ama Mezopotamya’daki nehir taşı macılığında, Ingilizler tarafından alınmış olan imtiyazlara Alman sermayesinin katılımı yüzde-yirmi olacaktı. Bu ara da Mezopotamya petrolü konusunda da bir anlaşma imza landı. Buradaki petrolün işletilme payı olarak Almanya’ya %25 yerildi. Bundan biraz önce, 13 Ocak 1914’te, Fransız-Türk an laşması imzalandı. Bu anlaşma uyarınca bir Fransız şirke ti Karadeniz demiryolu ağını yapma, Hayfa, İskenderun ve İnebolu’da limanlarını donatma imtiyazını aldı. Aynı yılın 15 Şubatında Fransızlar ile Almanlar arasında Fransa’nın Bağdat demiryolundaki payından vazgeçmesini, Fransız ve
46