dönemlerde, ilerlemeyi olumlu karşılarken, onun çelişkili ya» mm görmezlikten gelme eğilimi baskındı. Daha Marx?tan önce bu eğilime karşı romantik nitelikte, yabancılaşmayı eleştiren ve ilkel gelişme aşamalarını yücelten bir karşı akım başlamıştı; bugün bu akım, günlük yaşam ve gün lük düşünce ile ilgili yetersiz felsefe çabalarına -—açık ya da örtülü olarak— egemendir. Martin Heidegger, günlük davranış ve günlük düşünce sorunlarını yetersiz ve çarpıtılmış biçimde ele almıştır. Bu nu söylediğimizde, belki bazıları, Heidegger’in kapitalist kül türün romantik eleştirmenleri arasına konmasına karşı çı kacaktır. Heidegger, günlük yaşamı kesin olarak ilkellikten ayırır: «Günlük» ilkel ile özdeş değildir. Günlük, daha çok varoluşun (Dasein) bir varlık kipidir (Seiıısmodus); varoluş, çok gelişmiş, farkların iyice vurgulandığı bir kültür içersinde devindiğinde, durum özellikle böyledir.(32) Heidegger’in somut çözümlemesinde de —örneğin Gehlen’in «büyü ve sihir öncesi dönem»! gibi— geçmişte kalmış herhangi bir somut döneme olumlu biçimde atıf yaptığına raslanmaz. Heidegger’in ro mantik antikapitalizmi, zamanımızın günlük yaşamını ve gün lük düşüncesini «yalnızca» görüngübilimsel-vaıiıkbilimsel (phaenomenologiseh-ontologisch) açıdan suçlar; ancak bu yar gının ölçütü, geçmişte kalan belli bir dönemin yapısında değil, var olanla varlık arasındaki varlıkbilimsel-hiyerarşik uzaklıkta, var olanın varlıktan kopuşunda yatar. Demek ki sözü edilen suçlamanın tinsel temeli romantik-tarihsel değil, dinseldir; bu temel, kaynağını Kierkegaard’ın -—tanrıtanı mazlık anlayışıyla uygulanan— akıldışı tanrı öğretisinde bu lur. Heidegger’in günlük yaşam karşısındaki tutumu, termi nolojisinde de belirginleşir. Bu terminolojiye göre, Heideg32
M. Heidegger: Sem und Zeit (Varlık ve Zaman), 5. bası, Halle
1941, s. 50.
72