DOĞU DESPOTİZMİ
84
Köyün yüksek kısmı, selden ilk ortaya çıkan toprak olarak kutsal sayılıyor, onun üzerine dikilmiş olan tapmak ya da mabedin dünyanın yaratılışı törenlerle temsil ediliyordu. Bu düşünce, en yüksek mimari anlatımını, eski tepe fikrini cisimle^tirecek biçimde tasarlanmış pi ramitlerde buldu.5 Bu fikir, mitsel olarak kuru toprağın güneş tara fından sulardan yaratıldığı inancından dile geliyordu; bu mit de, güç lerini sağlamlaştırmak için krallarca kullanıldı. Her kral, güneş-tanrı ile özdeşleştiriliyor ve dünyanın yaratıcısı olarak gösterildiği taç giyme töreninde hükümranlık haklarını kazanıyordu. Bu yolla, halka krallığın insanda ve doğadaki birbirine benzer düzeni sürdürmenin gerekli aracı olarak dünyanın başlangıcından beri hep var olduğu inancı öğretiliyordu. Sed şenliğinin, taç giymenin jübilesi olan törenlerinden birine Tarlanın Adanışı adı veriliyordu.6 Bir toprak parçası işaretleniyor ve sonra Aşağı Mısır’ın kırmızı tacını giymiş olan kral onun üzerinden dört kez yürüyordu, yüzünü pusulanın dört yönüne sırasıyla dönerek; sonra aynı şeyi, Yukarı Mısır’ın beyaz tacını giyerek yapıyordu. Böyle yapmakla yalnızca Mısır’ı değil bütün dünyayı yönettiği savını yer leştirmiş oluyordu. Bir başka törende apaçık görülebilir bu: bu törende kral toprağın içinden geçer ve onun dört yanına dokunurken, göklerin dört yanma doğru okyanusu geçerken gösteriliyor. Yine aynı şenlikte, kırmızı tacını giymiş olarak, iki yanında iki resmi kişinin oturduğu gösteriliyor: resmi kişiler onun gücünü ilân eden bir ilâhi okur, sonra yerlerini değiştirip İlâhiyi yeniden okur, sonra onun önünde dururlar, arkasında dururlar, her durumda aynı İlâhiyi tekrarlar, böylece resmi kişilerden her biri pusulanın dört yönüne aynı şeyi ilân etmiş olurlardı. Sonra, kral beyaz tacı giymiş olarak alayıyla birlikte Horus ve Seth tapmaklarına giderdi, orada bir din adamı bir yay ve oklar verirdi ona. Güneye, kuzeye, doğuya ve batıya dört ok attıktan sonra her de fasında sırasıyla dört bölüme yüzünü dönerek dört kez tahta oturtulurdu.7 5A.g.y., s. 151-2. 6A.g.y., s. 85. 1A.g.y., s. 87-8.