ALEVİLİK ARAŞTIRMALARI DERGİSİ
den gelen dervişler için kullanılan bu tabir,
Ali Baba’nın babası ya da daha eski geç-
Ali Baba’nın evlâdı tarafından, muhtemelen
mişi hakkında da herhangi bir bilgiye sahip
umumi temayüle uyularak, Ali Baba için
değiliz. Ali Baba’nın kabrinin yanında veya
de yakıştırılmış olabilir10. Ancak, böyle bile
yakınında babasına ait bir kabrin bulunma-
olsa, bu anlayış, Ali Baba’nın tarikat kimli-
yışı, üzerinde önemle durulması gereken bir
ğini anlamamızda faydalı olabilir.
konudur. Ali Baba gibi büyük bir şahsiyetin,
Ali
Baba
evlâdından
Hüseyin
Tekkeşinoğlu’nun söylediğine göre, Tokat’ın Artova ilçesi Bayezid köyünden Demanı Baba sülâlesinde Ali Baba’nın, üzerinde kan izleri bulunan bir hırkası bulunuyormuş. İleride belirteceğimiz üzere, bu hırka eğer gerçekten Ali Baba’ya ait ise, burada söz konusu edilenin Küçük Ali Baba olması gerekir. Çünkü Küçük Ali Baba’nın, IV. Murat ile birlikte Bağdat ya da Revan seferlerinden birisine katıldığı da rivayet edilmektedir. Doğrudan Ali Baba ile ilgili olduğu söylenilen sancak, taç, asa ve hırkadan başka maddî bir unsura rastlanılmamıştır. Bunların dışında Ali Baba Camii’nin orta bölümünün sağ kesiminde bulunan ve sırasıyla Büyük Ali Baba, onun oğlu Ahi Mehmet, Küçük Ali Baba ve onun kızı Fatma Hatun’a ait olduğu söylenilen mezarlar da bu maddî unsurlara dâhil edilebilirse de, bunlar üzerinde bir kitabe ya da başka açıklayıcı bir bilgi bulunmaması, bunlardan istifade etmemizi zorlaştırıyor. 10 Horasan Melâmetîliği hakkında bkz. F. Köprülü, “Anadolu’da İslâmiyet”, DEFM, IV(1338), 295, dipnot:2; A. Gölpınarlı, Mevlânâ’dan Sonra Mevlevîlik, İstanbul 1983, 2.baskı, 186; Aynı yazar, Melâmîlik ve Melâmîler, İstanbul. 1931, 22-26, her Türk velîsinin Horasan’dan gelmiş olarak kabul edilmesi hakkında, s.26, 168; Melâmîliğin intişar sahaları için, s.299-303; A.Y.Ocak, Babaîler İsyanı, İstanbul, 1980, s. 42.
62
babasının kabrinin yerinin belli olmaması düşünülemez. Eğer Sivas çevresinde böyle bir kabir bulunsa idi, evlâdı tarafından koruma altına alınması gerekmez miydi? İşte bu durum, Ali Baba’nın Anadolu dışından gelip, Sivas’a yerleştiği ihtimalini kuvvetlendirmektedir. Belki gerçekten, Ali Baba, Horasan kökenlidir ve babasının kabri de o memlekette kalmıştır. Arşiv belgelerinde de, Ali Baba’nın babası veya geldiği yer ile ilgili herhangi bir bilgiye rastlanılmamıştır. Ankara’da Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü Arşivi’nde bulunan 982/1574 tarihli Sivas Mufassalı’nda ise, Ali Baba’nın biraderi olan Pîri ve onun oğulları Veled, Hasan ve Hüseyin’in adları kayıtlı bulunmaktadır11. 1547 tarihli Rüstem Paşa vakfiyesinde de Ali Baba’nın bir kardeşinden bahsedilmektedir12. Ali Baba’nın doğum tarihi hakkında da herhangi bir malumatımız bulunmuyor. Vefat tarihini ise, kesin olarak biliyoruz. 28 Cemâziyelevvel 982/1574 tarihli bir mü-
11 14 numaralı mufassal, 29-A. 12 Rüstem Paşa vakfiyesinin eski harflerle yazılı sureti, Ankara’da Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi(VGMA), 582/1 numaralı defter, 287-289, sıra:197, bugünkü harflere çevirisi ise, 2232 numaralı defter, 169-173’te kayıtlıdır.